Archives for August 2016

Shumë keq Kombi na asht përça….

August 9, 2016 by dgreca

Shqetësimi i At Gjergj Fishtës për gjendjen në Shqipëri e Kosovë/

Në stilin e “Lahutës së Malcis” – me rastin e 145 vjetorit të lindjes së At Gjergj Fishtës (1871 – 1940)./

Nga Sadik Elshani/

Shkrepi dielli buzës s’Cukalit

Sot s’do t’kndojm, oj Zana e malit/

S’do t’kndojm me Lahute t’Malcis/

Por do t’ia kjajmë hallet Shqypnis/

Këto vargje kur jam tue i shkrue/

Për Shqypni jam tue u shqetsue/

Se punët fort mirë nuk janë tue shkue/

Shumë parti na janë krijue/

Me njani – tjetrin janë tue luftue

Gjuhë rrugaçi tue përdorue

Për Shqypni hiç s’janë tue punue

Veç për vete tue u pasunue

Uh! Kuvendi i Shqypnis

Po qysh kaq keq jeni katandis

S’ju ka mbet nji fije e burrnis

Po ku i keni rregullat e gjytetnis?

Jeni ba gazi i njerzis

A ky asht shembulli qe i jepni rinis?!

Kur te mblidheni ne ket Kuvend

Mblidhuni si burrat dikur n’Prizrend

Per me fol, me bisedue

Shqyptarin se si me pshtue

Jo njani – tjetrin me poshtersue

Ti, o Sali je nga Malcia

Mire duhet ta dish çka asht burrnia

Ti, o Edi je piktor

Artisti ka nji shpirt njerzor

Mosni k’shtu se na banet hor

Burrave hije k’shtu nuk u ka

Per faqe t’zeze jeni ba

Merrni mesime nga historia

Se burra te mdhaj ka pas Shqypnia

Edhe n’Kosove vllaznit tane

Pun’t ma mire hiç nuk i kane

E gjithe bota bante çudi

Per gjashte muej pa qeveri

Pa qeveri e me qeveri

Pun’t jane tue shkue zi e ma zi

Veç korrupsion e hajni

Kush s’mendon per vegjeli

Ne Kuvend tym e flake

Politikanet na plasen n’bark

Shume keq Kombi na asht perça

(E dergoi per Diellin: Sadik Elshani)

DR. SKENDER MURTEZANI ORGANIZON TE PAME PER BAIN E TIJ TE NDJERE

August 9, 2016 by dgreca

Dr. Skënder Murtezani pret ngushëllime për Babanë, Sulejman Murtezani-Gega, që ndërroi jetë në Tetovë, të Shtunën me 13 Gusht 2016, nga ora 5.00 pasdite deri në orën 7 e 30 PM./

Njoftohet komuniteti shqiptar, miqtë,kolegët, vatranët, se të Shtunën me 13 Gusht 2016, në ‘Red and Black Cafe’, nga ora 5.00 pasdite deri në 7 e 30 pasdite, pret ngushëllime për babanë e ndjerë Sulejman Murtezani-Gega. I ndjeri ndërroi jetë në vendlindje, Tetovë dhe me 30 korrik 2016, u përcoll për në banesën e fundit me ceremoni kombetare dhe fetare.I ndjeri Sulejman Murtezani-GEGA ishte vëllai i patriotit të njohur tetovar Mehmet GEGA. Sulejman GEGA rridhte nga një familje e njohur kombëtare tetovare të cilët gjithnjë janë përndjekur dhe burgosur nga pushteti serb dhe sllavo-maqedonas për shqiptarizmin e tyre.

Në varrimin e të ndjerit morën pjesë me qindra shqiptarë të ardhur nga të gjitha viset kombëtare, Kosova, Shqipëria dhe Çamëria duke i dhënë lamtumirën e fundit këtij atdhetari të devotshëm.

Familja njofton ata që duan të respektojnë të ndjerin Sulejman Murtezani-GEGA, mund të dërgojnë donacion për studimin e kancerit te adresa:

https://secure2.convio.net/aicr/site/Donation2?df_id=10920&10920.donation=form1&tribute=

Familja Murtezani do të informohet për dhuruesit.

Adresa ku Familja Murtezani pret ngushëllime është :

Red and Black Cafe

21-23 21 Ave.

ASTORIA, NY 11106

Turqia qemaliste properendimore është aleati ynë strategjik

August 9, 2016 by dgreca

Nga Dr. Enver Bytyçi/

Prej dy ditësh shefi i shtetit turk, Rexhep Taip Erdogan, po qëndron në Rusi me ftesë të homologut të tij rus, Vladimir Putin. Kjo vizitë, e para pas një kohe marrëdhëniesh të ftohta midis dy vendeve, ka tërhequr vëmendjen e opinionit publik shqiptar e të huaj dhe ka shtuar pikëpyetjet, hamendjet dhe dilemat për kursin e shtetit më të fuqishëm ushtarak të NATO-s, pas Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Ne shqiptarët shpesh herë marrim role që nuk na takojnë dhe debatojmë për konfliktet e brendshme në Turqi ose për mënyrën e qeverisjes së Ankarasë, pa shtjelluar me theks të veçantë atë pjesë të politikës turke, e cila lidhet dhe ndikon drejtpërdrejt në Ballkan e sidomos tek ne.
Që në fillim dua të theksoj se aleat strategjik i Shqipërisë ka qenë dhe mbetet një Turqi moderne, properendimore, dmth një Turqi qemaliste, e orientuar nga aleanca strategjike me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe me Europën. Ndërsa një Turqi e koncepteve perandorake otomane do të jetë domozdo një vend i oorientuar nga aleancat strategjike të Lindjes. Vizita e Erdogan në Rusi është një sinjal i qartë i kursit të ri të Ankarasë. Duket se presidenti turk ka vajtur në Petërsburg të takojë mikun e tij president të Rusisë për shkak të marrëveshjeve ekonomike, të linjës se gazsjellësit ose të bllokimit të situatës së rënduar në indistrinë turke të turizmit. Por nuk është krejt kështu.
Duke njohur konfliktin e nëntorit të vitit të kaluar midis Ankarasë dhe Moskës, akuzat dhe replikat e pazakonta të ndërsjellta e zyrtare midis dy kryeqyteteve, gjithkush do të besonte se një miqësi dhe aleancë strategjike midis këtyre dy vendeve do të ishte e pamundur. Veçanërisht presidenti Putin dhe zëdhënësit e tij e akuzuan presidentin Erdogan dhe djalin e tij për mbështetje të terrorizmit dhe ISIS, për trafiqe, kontroll dhe tregëti nafte me shtetin islamik, për implikim të qeverisë turke në një sërë ngjarjesh tronditëse në botën e sotme, madje me përbetime se “së shpejti do të dilnin prova konkrete” për të vërtetuar akuzat e Kremlinit. Nga ana e tij Erdogan reagoi para nëntë muajve me shumë ashpërsi, duke i dëshmuar homologut të tij rus se “Ai është dhe mbetet i pamposhtur”. E gjitha erdhi pas rrëzimit të një avioni rus në territorin turk nga nja avion turk, piloti i të cilit është akuzuar si aktiv në “puçin: ushtarak të 15 korrikut të kaluar. Më tej vijoi një pauzë heshtjeje, provat e “implikimit” të Erdoganit dhe familjes së tij u harruan, derisa erdhi 15 korriku dhe ndodhi ngjarja e famshme e “grushtit të shtetit”. Janë të panjohura shkaqet e akuzës si gylenist të pilotit të shpallur si hero i Turqisë së nëntorit 2015!
Poe është fakt se prej këtij momenti shefi i shtetit turk ndryshoi kursin e politikës së tij, duke akuzuar Perendimin për “implikim në grushtin e shtetit”, për heshtje, mossolidarizim dhe mungesën e mbështetjes së shteteve europiane dhe SHBA-ve, deri te deklarata e fundit e para tri ditëve se “Europa për 53 vite ka luftuar kundër Turqisë”. Ndryshimi i kursit politik erdhi menjëherë pasi në situatën e krijuar më 15 korrik Vladimir Putin i telefonoi Erdoganit dhe shprehu solidaritetin e tij në luftën kundër puçistëve. Thuhet madje se shërbimi sekret rus e kishte njoftuar shërbimin sekret turk një ditë ose dy ditë para se të ndodhnin ngjarjet e natës së 15-16 korrikut 2016.
Prej kësaj kohe presidenti i Turqisë rishpalli “miqësinë e tij të ngushtë” me Vladimir Putinin, duke shënuar kështu një kundërvënie të hapur të aleatit historik e qemalist, Europës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Por precedenti nuk është i ri. Në vitin 2012 Erdogan dhe Putin këmbyen vizitat reciproke në selitë e tyre presidenciale, duke shënuar rekordin historik, pasiqë kurrë nuk kishte ndodhur që të vinte për vizitë në Stamboll apo Ankara një car apo udhëheqës komunist sovjetik, përfshirë këtu dhe paraardhësin e Vladimir Putin, Boris Jelcinin. Përveç kësaj aso kohe u nënshkruan disa marrëveshje të përbashkëta në fushën e ekonomisë e të energjitikës si dhe në fushën ushtarake. Rihapja e kapitullit të marrëdhënieve të ngushta, miqësore dhe aleancës strategjike me Rusinë e bën Turqinë e Erdoganit një partner të brishtë në NATO dhe e shtyn Europën të shkojë drejt një vendimi përfundimtar e të prerë për të hequr dorë nga përpjekjet e saj për anëtarësimin e saj në Bashkimin Europian. Sot për sot Europa është e përçarë në qëndrimin e saj ndaj Turqisë, siç është e përçarë edhe në politikat që duhen aplikuar ndaj Rusisë.
Por lidhjet e ngushta të Ankarasë me Moskën duket qartë se janë të pëlqyeshme për kohën e sotme nga të dy palët, Rusinë dhe Turqinë, sepse Putin dhe Erdogan ndajnë të njëjtin sistem e model qeverisjeje bazuar në dhunën ndaj kundërshtarëve politikë dhe në autoritetin e arrogancën e një personi, presidentit të vendit. Në këtë pikëpamje të dy ndajnë jo vetëm sentimente të përbashkëta, por edhe përvojat specifike të njëri-tjetrit në rritjen e autoritetit dhe arbirtraitetit në qeverisje. Por ky aspekt i formës së qeverisjes besoj se nuk është e nuk mund të jetë shqetësimi dhe problemi themelor i shqiptarëve. As konflikti midis erdoganistëve dhe gylenistëve nuk duhet të tërheqë aq shumë vëmendjen e mediave, opinionit dhe politikës shqiptare, e cila ka rastin të dëshmojë e të tregojë se çeshtje të tilla i takojnë vetëm politikës së brendshme të Turqisë dhe nuk mund të bëhen pjesë e politikave dhe qëndrimeve politike të shtetit shqiptar, të shtetit të Kosovës e vendeve të tjera në rajon. Megjithatë ky shqetësim mund të shpërfillet deri në kufirin kur modeli i qeverisjes nuk prek parimet e aleancave strategjike të një vendi e nuk shihet si rrezik për sigurinë dhe paqen në rajon e në vendet tona. Në momentin që preken parimet themelore të aleancave strategjike, atëherë shtetet përrreth kanë për detyrë të analizojnë situatën e re të krijuar dhe të dëshmojnë se për hir “të miqësisë” e “vëllazërisë” me Erdoganin, siç shprehej kryeministri Rama e presidenti Thaçi më 16 korrik, një ditë pas grushtit të shtetit, nuk mund të rrezikohen interesat strategjike të vendit tënd. Unë jam i bindur se partneriteti strategjik dhe miqësia e ngushtë e Ramës me Erdoganin është nxitur edhe nga konflikti i ish-kryeministrit Berisha me presidentin turk, marrëdhëniet e të cilëve në fund të mandatit të Partisë Demokratike ishin shumë të ftohta. Por janë nxitur edhe nga pragmatizmi që ushqejnë modelet autoritare të qeverisjes.
Parteriteti strategjik i Ankarasë me Moskën është një partneritet i pazakonshëm, historikisht i dështuar, sidomos në periudhën e shekullit të fundit të perandorisë osmane, sepse Republika Qemaliste fatmirësisht nuk ka bërë asnjëherë ndonjë përpjekje për lidhje specifike me ish-Bashkimin Sovjetik ose me Rusinë postsovjetike. Për rrjedhojë unë besoj se partneriteti i Erdoganit me Vladimir Putin është më së shumti vullnet i dy presidentëve të përkohshëm të të dy vendeve, sesa i politikave strategjike e gjeopolitike të përhershme. Them i presidentëve “të përkohshëm”, sepse as njëri dhe as tjetri nuk mund të qëndrojnë përjetësisht në krye të shteteve përkatëse. Dhe në kushtet e një qeveisjeje autoritare e arbirtrare me prirje për t’u shndërruar në një diktaturë, pasardhësi i këtyre lloj liderëve gjithnjë do të dëshmojë lojalitet dhe tolerancë qeverisëse, qoftë dhe për nevojën e përfaqësimit ndryshe nga paraardhësi.
Në fakt problem më i madh i Erdogan nuk është Fethullah Gylen, as “grushti i shtetit”, as marrëdhëniet me Perendimin. Çeshtja kryesore për të cilën ai shqetësohet, përveçse për pushtetin e tij, ka të bëjë me lëvizjen kurde për pavarësi. Ai ka akuzuar sërishmi Perendimin e para së gjithash Gjermaninë për “mbështetje ndaj PKK-së”, ose siç thotë vetë “të terroristëve kurdë” kundër autoritetit shtetëror turk. E vërteta është se Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe NATO te kurdët kanë gjetur një aleat të ngushtë në luftën kundër terrorizmit të ISIS. Për këtë arësye presidenti turk hezitoi një kohë të gjatë të përfshihet ne aksionet ushtarake ajrore të Aleancës së Atlantikut dhe SHBA-ve kundër ISIS. Ndoshta kjo ka qenë një nxitje gjithashtu për bashkëpunimin dhe kantrabandimin e naftës me këtë organizatë terroriste siç edhe ka akuzuar “miku i tij i ngushtë”, Putin. Por me Vladimir Putinin presidenti turk ka një konflikt të hershëm disa vjeçar. Ndërsa Erdogan ka këmbëngulur prej fillimit deri në fund për eleminimin politik të Assad, presidenti rus ka qenë dhe mbetet aleati kryesor i presidentit sirian. Sigurisht që ky është një problem jo serioz në marrëdhëniet midis tyre. Nga ana tjetër të dy llogarisin në strategjinë e presionit sa më të madh ndaj dy faktorëve themelorë për botën e sotme, Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe bashkimit Europian.
Duket se me SHBA-të Erdogan mban inatin e mosekstradimit të Fethullah Gylen, por nuk mund të besohet se konflikti i shpallur tashmë është kaq i thjeshtë, apsi që kurdët janë afruar me aleancën amerikane. Në këtë kuptim kemi një përmbysje aleancash: – Ndërsa Erdogan orientohet drejt Moskës, PKK ose kurdët po bëjnë gjithçka të fitojnë besimin e amerikanëve. Problematikat do të duken në marrëdhëniet që do krijohen në Këshillin e NATO-s, ku Turqia mund t’i thellojë kundërshtitë e saj për vendimmarrjet antiruse dhe pro sigurisë, paqes e stabilitetit në zonën Euro-Atlantike. Ndërsa ndaj Bashkimit Europian Erdogan ka në dorë të ushtrojnë më shumë presion sesa kaq. Ai mban çelësin e zgjidhjes së krizës së refugjatëve, si i tillë mund të mos zbatojë marrëveshjen me Brukselin dhe për pasojë miliona refugjatë sirianë, afganë, irakenë e të tjerë të vërshojnë drejt kontinentit europian. Vendet europiane janë shumë sensitive ndaj këtij fenomeni, pasiqë një valë e tillë refugjatësh do të nxiste aktivizimin dhe do të favorizonte ardhjen në pushtet të forcave ekstrmiste të djathta, të cilat janë dhe mbeten aleatë të Rusisë, disa madje financohen nga Moska. Në një rast të tillë do të tronditeshin themelet e Bashkimit Europian si dhe aleanca dhe bashkëpunimi afatgjatë dhe i qëndrueshëm i Europës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kjo do të çonte në dobësimin maksimal e ndoshta asgjësimin e aleancës politiko-ushtarake të NATO-s.
Vladimir Putin ka si pikësynime parësore të politikës së tij goditjet në kokë e në zemër të Bashkimit Europian dhe NATO-s. Por në përpjekje për të ushtruar presion dhe për të përfituar sa më shumë, ndihmës i parë dhe kryesor i Putin do të bëhej vetë presidenti Erdogan, edhe pse për vendin e tij shkatërrimi i Europës së Bashkuar dhe i Aleancës Atlantike do të ishte një katastrofë strategjike e gjeopolitike, pasiqë, pas kësaj Rusia do të kthehej përballë Bosforit, me qëllim që e vetme dhe pa Turqinë, madje duke e shtënë atë nën tutelë e nën sundim pa pushtim, të vinte në zotërim gjithë Mesdheun. Europa dhe SHBA-të mund të duken si vende që nuk e duan ose nuk pajtohen me politikat e Rexhep Taip Erdogan, ndërkaq Rusia duke fituar miqësinë e Erdogan do ta kafshojë fort shtetin turk.
Në kushtet e sotme qeveria e Shqipërisë dhe ajo e Kosovës do të duhej të konsultoheshin e të harmonizonin qëndrimet e tyre të përbashkëta përballë rrezikut të aleancës së shpallur të dyshes Vladimir Putin – Rexhep Taip Erdogan, duke i bërë të qartë Ankarasë se këto dy vende janë për miqësi dhe partneritet strategjik me Turqinë, por gjithnjë si një vend me ndikim pozitiv në NATO dhe si një aleat i natyrshëm i Perendimit. Nëse vendet tona refuzojnë një aleancë strategjike me Turqinë e sotme të Erdoganit, kjo nuk ndodh se ai po armiqësohet me aleatët tanë strategjikë në Perendim, përkatësisht Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimin Europian, kjo ndodh se Turqia në vend të aleancës perendimore zgjedh dhe promovon një aleancë tjetër të dëshmuar në shekuj e në ditët tona si të dëmshme për shqiptarët dhe çeshtjen shqiptare.
Nga ky këndvështrim duhen konsideruar si të ngutshme deklarimet e kryeministrit të Shqipërisë dhe presidentit të Kosoës sa i përket zhvillimit të ngjarjeve të 15 korrikut në Stamboll, Ankara e qytete të tjera, ku u bë një tentativë për grusht-shteti, i inskenuar apo real, kjo besoj se nuk mund të shënohet në rrezen e interesit themelor tonin. Për më tepër qeveritë tona do të duhej të dëshmonin se nuk mund të drejtohen nga politikat e brendshme turke, sa i përket vlerësimit dhe masave ndaj kundërshtarëve politikë të regjimit të Erdoganit, të cilët ai i ka shpallur terroristë dhe thotë se këta kërcënojnë edhe Shqipërinë e Kosovën. Shqipëria dhe Kosova janë shtete të pavaruara dhe kanë e duhet të kenë kapacitetet e nevojshme për të provuar akuzat që bën kreu i shtetit turk ndaj kundërshtarëve të tij, pa pasur nevojë për diktat, aq më tepër kur ky lloj diktati vjen si nevojë e promovimit të një aleance me Rusinë perandorake caristo-bolshevike.
Ndërkohë besoj se diskutimet mediatike e në rrjetet sociale për islamin, objektet e kultit islam, ndikimin e Turqisë, ose të asaj çfarë ka ndodhur gjatë sundimit osman në trojet shqiptare janë joproduktive dhe nuk e ndihëmojnë formulimin e një qëndrimi korrekt, të paanshëm dhe bazuar në produktin e sotëm me shtetin turk. Nëse Erdogan do të ndryshojë kursin e nisur pas 15 korrikut dhe do të projektojë një udhëtim të pakthyeshëm euro-atlantik, atëherë Shqipëria, Kosova, shqiptarët do të duhet të bëjne të gjitha përpjekjet për të forcuar lidhjet politike, ushtarake, arsimore, shkencore, ekonomike e kulturore me Turqinë. Diskutimet dhe paranojat historike të para një shekulli nuk ndihëmojnë në këtë drejtim.

Aspekte të kufirit Kosovë – Mali i Zi në Luftën e Dytë Botërore

August 9, 2016 by dgreca

Nga Prof. Dr. Zymer Ujkan Neziri/

Kumtesë në panelin e diskutimit: Demarkacioni Kosovë – Mali i Zi: sfidat, komunikimi dhe transparenca

Organizues: Qendra për Promovimin e Zhvillimit (QPZH), Fridrih Erbert Stiftung (FES), kolegji evropian Juridica

Salla e kolegjit evropian Juridica, Prishtinë, më 24.6.2015, e plotësuar për debatin në Kuvendin e Kosovës, më 3 gusht 2016

Hyrje/

Kufiri shtetëror me Malin e Zi, si pjesë e indentitetit të shtetit të Kosovës, është çështje e sotme për shqyrtim shumë serioz. Dihet se ka lloje e lloje kufijsh, por tash po veçoj kufirin ndërshtetëtor të vendosur me dhunë, kufirin e vendosur me marrëveshje dhe kufirin e vendosur me ndërmjetësim. Për të dy variantet e fundit presim që nga Qeveria në Podgoricë të mbizotërojë arsyeja për vijën e demarkacionit Kosovë-Mali i Zi, e kontestueshme nga ana e ekspertëve tanë, sipas matjes së parë, për rreth 12 mijë ha tokë (matja e dytë: mbi 8 mijë) të rrethinës së Pejës, të krahinave Rugovë dhe Podgur, por duke pasur parasysh edhe kufirin Kosovë – Mali i Zi të viteve 1912-1916-1919-1944-1999.

Rugova në Luftën e Dytë Botërore

Lidhur me këtë kumtesë timen, Aspekte të kufirit Kosovë-Mali i Zi në Luftën e Dytë Botërore, që ka theks të veçantë në mbrojtjen e kufirit të Rugovës me Malin e Zi, paraprakisht bën të shtrohen tri pyetje: 1.Cili ishte kufiri Kosovë-Mali i Zi në Luftën e Dytë Botërore? 2. Si është mbrojtur ky kufi në Luftën e Dytë Botërore? 3. Kush e ka mbrojur këtë kufi në Luftën e Dytë Botërore? Në pyetjen e parë, kemi këtë përgjigje: Kufiri Kosovë-Mali i Zi, në Luftën e Dytë Botërore, në krahinën e Rugovës, ishte në pikat Çakorr-Mokna-Glloxhi-Murgash-Smilevicë. (Dëshmi: Arkivi i Kosovës, Procesverbali i hetimeve ndaj Zhukë Haxhisë, komandant ushtarak i Rugovës, Pejë, më 14 3.1947). Dy, ky kufi është mbrojur ushtarakisht në Luftën e Dytë Botërore. (Dëshmi: Arkivi i Kosovës, Procesverbali i hetimeve ndaj Zhukë Haxhisë, Pejë, më 14.3.1947). Tre, këtë kufi në Luftën e Dytë Botërore, në krahinën e Rugovës, e kanë mbrojtur gjashtë grupe të armatosura: Grupi i Zhukë Haxhisë, Stakaj, Grupi i Rizë Zymerit, Koshutan, Grupi i Salih Ramës, Bogë, Grupi i Isuf Mehmetit, Shtupeq i Vogël, Grupi i Haxhë Mustafës, Shtupeq i Math, Grupi i Sak Faslisë, Koshutan. Grupi i fundit, i dyti nga Koshutani, ishte i formuar pjesërisht edhe me luftëtarë nga katundi Pepaj, që i takonin bajrakut të parë, Bajrakut të Shtupeqit të Vogël, me lejën e Zhukë Haxhisë, për shkak se grupi nuk kishte luftëtarë të mjaftueshëm.

Gjashtë grupet kishin një komandë të përbashkët, mbi gjashtë muaj. Zhukë Haxhia ishte komandant ushtarak, kurse Rizë Zymeri ishte komandant politik. (Dëshmi: Arkivi i Kosovës, Procesverbali i hetimeve ndaj Zhukë Haxhisë, Pejë, më 27.2.1947). Këtë detyrë e kishte marrë Rugova nga Komiteti i Pejës, në krye me atdhetarin e madh të Lëvizjes Kombëtare, Bedri Pejani. (Shihni: Azem Azemi, Procesverbal i marrjes në pyetje të Zhukë Haxhi Çelës, shkruar në Drejtorinë e Qarkut të Drejtoratit të Sigurimit Shtetëror (UDB) në Pejë, më 5.II.47, në: Instituti i Historisë, rev. Kosova, nr. 25, Prishtinë, 2003, f. 225). Këto gjashtë grupe mbronin sektorët e kufirit me Malin e Zi. Forca ushtarake e këtyre gjashtë grupeve të armatosura përbëhej nga 600 vullnetarë gjithsej. (Dëshmi: Arkivi i Kosovës, Procesverbali i hetimeve ndaj Zhukë Haxhisë, Pejë, më 14.3.1947). Pjesët e tjera të kufirit, në dy krahë, i kanë mbrojtur njësitë nga Plava e Gucia dhe nga Rrafshi i Dukagjinit. Këto grupe të armatosura të Rugovës kanë pasur edhe disa beteja me forcat e armatosura të Malit të Zi. Madje, kanë luftuar edhe për mbrojtjen e Pazarit të sulmuar. Ndonëse pati edhe humbje në këto beteja, të plagosur e të vrarë, e ndër ta ra dëshmor edhe Sak Faslia, Rugova doli fitimtare.

Pas përfundimit të Luftë së Dytë Botërore, Zhukë Haxhia u zgjodh kryetar i Rugovës, por shpejt gjendja politike ndryshoi. Pushteti synonte t’i burgoste prijësit. Në Shtupeq të Vogël, në lagjen Nilaj, u pushkatuan shtatë burra: pesë të vëllazërisë së madhe Lajçi dhe dy mysafirë: Idris Jaha-Nilaj, Ali Mustafa-Nilaj, Halil Shabi-Vaçaj, Metë Zymeri-Nilaj, Kacup Zeneli-Broçaj, si dhe Brahim Haxhia nga Shkreli dhe Ali Rexha-Nreshaj nga Bogët (Z. U. Neziri, ÇFSH, 9, Tiranë, 2006, f. 145). Zhuka me bashkëluftëtarët e vet doli në mal e jetoi në mal deri në shkurt 1947, kur pushteti e dënoi me vdekje, pasi ra në dorë, kurse Rizë Zymerin e pushkatoi bashkë me të birin, Hasan Rizën. Shumë të tjerë u dënuan me dënime të rënda, e disa kanë vdekur në burgjet jugosllave.

Shembuj burrërie në Luftën e Dytë Botërore

Në luftë me Malin e Zi, përveç betejave, që fillonin edhe me dyluftime, si ai dyluftimi i trefishtë i të famshmit Adem Isufi të Rexhajve të Shkrelit në Betejën e Nokshiqit, në dhjetor 1879, kishte edhe burrëri, krahas trimërisë. E burrëri ishte respektimi i ndërsjellë i kodit moral të luftës: se malli i kundërshtarit bën të plaçkitet, se shtëpia bën t’i digjet, por jeta dhe nderi i familjes nuk bën t’i preket, andej, si këndej kufirit.

Kështu ishte para e pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, por vetëm deri më 1912, kur Mali i Zi e theu këtë kod burrërie në Rugovë. Mali i Zi, bashkë me Serbinë, edhe më 1919, më 16 shkurt, e shkeli këtë kod burrërie kur masakroi 432 fëmijë, gra e pleq, e shumë prej tyre i dogji të gjallë në Hanin e Isufit në Shtupeq të Math. (Z. U. Neziri, Mërgimi politik në epikën historike të Rugovës, në: Studime për folkorin, I, IAP, Pr., 2006, f. 261-273).

Por, Rugova nuk e theu kodin e burrërisë, se rast të mirë për hakmarrje kishte kur në LDB kaluan duke ikur nëpër Rugovë rreth 30 mijë njerëz, gra e fëmijë, kryesisht malazez, që i solli pushteti jugosllav dhe i vendosi në tokat e në shtëpitë e shqiptarëve. (Dëshmi: Arkivi i Kosovës, Procesverbali i hetimeve ndaj Zhukë Haxhisë Pejë, më 5.II.1947). Dhe, Rugova tha: nuk e çburrnojmë pushkën n’ta! Pra, ajo nuk e theu kodin e burrërisë, sepse nuk i ndali dhe nuk u hakmor në ata 30 mijë njerëz, gra e fëmijë, kryesisht malazez. Ajo fisnikërisht u hapi rrugë atyre, madje edhe njerëzisht u ofroi ndihmë nënave me fëmijë të vegjël, atyre me këmbë të mërdhira, po edhe një lehone, që lindi fëmijën e saj në katundin Drelaj. Në historinë e dy popujve është dëshmi në përmasa evropiane për shpirtin fisnik e bujar të shqiptarëve, për burrërinë e madhe të tyre.

Ky ishte vendim i parisë së Rugovës, që mos të çburrënohet pushka, kur kapitulloi Jugosllavia e Parë, në prill 1941: Osman Rrustemi, Drelaj, kryetar i Komunës së Rugovës, dhe kryepleqtë: Isuf Mehmeti nga Shupeqi i Vogël, Haxhi Zeka nga Shtupeqi i Madh, Din Zeka nga Rieka e Allagës, Rrustem Veseli nga Pepajt (Pepiq), Rexhep Mustafa nga Malajt, Hysen Syla nga Bogët, Sokol Çela, nga Stakajt, Agan Seku nga Haxhajt, Fasli Zymeri nga Kuqishta, Tahir Abazi nga Drelajt, si dhe Zhukë Haxhia, Stakaj. (Shihni: Azem Azemi, Procesverbal i marrjes në pyetje të Zhukë Haxhi Çelës, shkruar në Drejtorinë e Qarkut të Drejtoratit të Sigurimit Shtetëror (UDB) në Pejë, më 5.II.47, në: Instituti i Historisë, rev. Kosova, nr. 25, Prishtinë, 2003, f. 221-222. P.S. Mungojnë: Dugaiva, Shkreli, Koshutani? Disa emra i përmirësova, se janë shkruar me gabime, Z.U.N). Natyrisht, nuk harrohet edhe lejimi i kalimit të të shpërngulurve tanë në Mal të Zi, në vitet e luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, 1998-99, dhe lejimi i vendosjes së tyre atje, në familjet shqiptare, nga Rozhaja e deri në Ulqin.

Rugova pas Luftës së Dytë Botërore

Vija Çakorr-Mokna-Smilevicë, pra, ishte vija e kufirit të Rugovës me Malin e Zi në LBD edhe pas saj. (Dëshmi: Fjala hyrëse e Komisionit të Besëlidhjes së Rugovës: Guri i Vajzit, Qafa e Diellit, Moknat, Livadi i Turkut, më 20.11.1970). Duhet pasur parasysh se kur Mali i Zi e sulmoi Vilajetin e Kosovës në tetor 1912, pikat Çakorr-Mokna-Smilevicë nuk ishin vija e kufirit të Shqipërisë me Malin e Zi. Gjenerali Janko Vukotiq i mbretit Nikollë të Malit të Zi duhej më parë për të marrë Beranin dhe e pushtoi pas luftës së përgjakshme në gjysmën e tetorit 1912, ku morën pjesë edhe rugovasit në mbrojtjen e tij. E, para Beranit, Vukotiqi duhej pushtuar Mojkovcin e Bjellopolen, dy qendra kufitare të Vilajetit të Kosovës me Malin e Zi, dhe pas pushtimit të tyre e sulmoi Beranën.

Rugovasit luftuan kundër Vukotiqit, pos në Beranë, edhe në Çakorr, në Mokna e në Shtupeq, deri më 30 tetor 1912, kur ai hyri në Pejë dhe e pushtoni pjesën veriore të Rrafshit të Dukagjinit, duke bërë krime të rënda në popullsinë shqiptare, nga plaçkitjet e vrasjet e deri te ndërrimi i dhunshëm i fesë në Rugovë e Pejë dhe deri në Gjakovë. (Shihni librin e Zef Mark Harapit (1891-1946), shkrimtar nga Shkodra, mësues në Pejë, Ditt e trishtimit n’Pejë e nder rrethe: 1912-1913, f. 81, 83, 86, Dukagjini, 2004). Edhe pas Luftës së Dytë Botërore, kur Kosova ripushtohet nga Jugosllavia, rugovasit vepruan politikisht kundër robërisë jugosllave, sidomos në organizatën Nacional Demokratike Shqiptare, me Sylë Mehmetin dhe brezin e tij, dhe më 1968, brezi i Isa Demajt, e më 1981, brezi i Ali Lajçit. Shumë rugovas, gjatë gjysmë shekulli, si në krejt viset shqiptare, janë ndjekur politikisht, janë përjashtuar nga puna dhe janë burgosur. Disa kanë vdekur burgjeve e disa i kanë vrarë në kufi.

Edhe pesëdhjetë vjet më vonë, në luftën me Malin e Zi e me Serbinë, në vitet e Ushtrisë Çli-rimtare të Kosovës, 1997-1999, brigada 136 ‘’Rugova’’ e Zonës Operative të Dukagjinit e ka konsideruar linjën Çakorr-Mokna-Smilevicë-Hajlë, vijë e kufirit me Malin e Zi, ku ranë dëshmorët e lirisë: Selman B. Lajçi, Besnik M. Lajçi, Ramush M. Lajçi, Xhavit S. Lajçi, Ramë A. Lajçi, Tone Lajçi-Husaj, Sokol Z. Nikçi. Ashtu konsiderohet edhe sot.

Mirëpo, edhe duhet të dihet saktësisht se Mali i Zi ishte në bashkësi shtetërore me Serbinë dhe kjo bashkësi e fundit jugosllave dyshtetërore e humbi luftën me Kosovën në qershor 1999. Pra, Mali i Zi e plaçkiti, e dogj dhe e masakroi Rugovën edhe më 1999, po edhe Pejën e anën veriore të Rrafshit të Dukagjinit, por doli humbës bashkë me Serbinë, e fitimtarit, Kosovës, i takon vija e mbrojtur e kufirit Çakorr-Mokna-Smilevicë-Hajlë, po edhe pjesa tjetër e bjeshkëve deri në Kullë.

Përfundim

Kjo është gjendja e Rugovës me Malin e Zi, pra vija Çakorr-Mokna-Smilevicë, në Luftën e Dytë Botërore, ndonëse as historikisht e as etnikisht edhe kjo nuk është e drejtë, sepse edhe ky ishte kufi i dhunshëm i Mali të Zi, së paku i treti me radhë (1912, 1878, 1859 etj.), i vendosur me pushtime në territoret shqiptare në dy shekujt e fundit, natyrisht, me lejen e Evropës dhe me ndihmën e saj, sidomos në prag të Kongresit të Berlinit e pas tij, në Tivar e Ulqin, e pastaj në Sanxhakun të Pazarit, si dhe më 1912, në Plavë e Guci, Beranë e Rozhajë dhe në pjesën e Malësisë së Madhe, ku nuk kishte fare popullsi malazeze.

Në këto territore shqiptare të pushtuara nga Mali i Zi për rreth një shekull u asimilua shumica e popullsisë shqiptare, pra, ajo është tjetërsuar gjuhësisht, sidomos në qytete, përveç Ulqinit, në qytetet e tjera tash flet kryesisht boshnjakisht ose kroatisht. Kjo çështje mbetet e hapur, kurse problemi i vijës Çakorr-Mokna-Smilevicë-Hajlë, deri në Kullë të Zhlebit, ku Republika e Kosovës dëmtohet për rreth 8 mijë hektarë tokë, duhet të mbyllet si punë e tashme e ngutshme ndërmjet qeverive, ajo e Malit të Zi në Podgoricë dhe kjo e jona në Prishtinë, e nëse duhet, edhe me ndihmën e bashkësisë ndërkombëtare, si dhe duke e lënë derën të hapur për diskutim edhe për çështje të tjera shumë me rëndësi dhe për të gjetur zgjidhje për problemet e viseve tona të copëtuara e të falura në Berlin (1878) e në Londër (1913), duke pasur parasysh standardet e fqinjësisë së mirë parimet universale për lirinë e popujve.

Bibliografi

HARAPI Mark, Zef, Ditt e trishtimit n’Pejë e nder rrethe: 1912-1913, Dukagjini, Pejë, 2004.

AZEMI, Hysen, LNDSH-ja dhe Sigurimi Shtetëror Serb, vëllimi II, 1945-1957, Agjencia Shtetërore e Arkivave të Kosovës, Prishtinë, 2014.

AZEMI, Hysen, Procesverbal i marrjes në pyetje të Zhukë Haxhi Çelës, shkruar në Drejtorinë e Qarkut të Drejtoratit të Sigurimit Shtetëror (UDB) në Pejë, më 5.II.1947, në: Instituti i Historisë, rev. Kosova, nr. 25, Prishtinë, 2003, f. 221-222.

ARKIVI i Kosovës, Procesverbale të hetimeve ndaj Zhukë Haxhisë Pejë, më 5.II.1947-27.III.1947.

CULAJ, Lush, Keri i Sadri Bardhit -jeta dhe veprimtaria atdhetare, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinës, Prishtinë, 2007.

KOJÇINI-UKAJ, Sulltane, Roli i Zhukë Haxhisë në qëndresën kombëtare të Rugovës, në: rev. Kosova, nr. 28, Instituti i Historisë, Prishtinë, 2006.

KOMISIONI i Besëlidhjes së Rugovës, Fjala hyrëse, Drelaj, Rugovë, më 20.11.1970.

NEZIRI Ujkan, Zymer, Mërgimi politik në epikën historike të Rugovës, në: Studime për folkorin, I, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinë, 2006, f. 261-273.

NEZIRI, Zymer, Veçori etnokulturore dhe epikografike të krahinës së Rugovës, në: Çështje të folklorit shqiptar, 9, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti i Kulturës Popullore, Tiranë, 2006, f. 139-200.

Kontakti: Prof. Dr. Zymer Ujkan Neziri, Instituti Albanologjik i Prishtinës,

rruga ”Eqrem Çabej” p.n. Prishtinë, zneziri@hotmail.com, +377 44 149 256

Maqedoni: Zonat e përmbytura kanë nevojë për ndihmë

August 9, 2016 by dgreca

Nga Fatos Musliu/ Në zonat e vërshimeve në Maqedoni banorët po përballen me pasojat dhe frikën e përsëritjes së reshjeve të fuqishme. Ata kanë nevojë për ndihma emergjente për riparimin e dëmeve.

Banorwt e Hasanbegut, Stajkovcit, Straçincës dhe vendbanimet e tjera të prekura nga vërshimet e së shtunës (06.08), kaluan edhe nje natë me frikën se tmerri mund të përsëritet. Rreshjet e natës se kaluar ishin me intensitet më të ulët. Gjithsesi ata vazhdojnë të përballen me pasojat e vërshimeve, që shkatërruan shumë shtëpi, biznese, e lanë pas vetura të përmbysura dhe shumë dëme të tjera që janë evidente. Banorët e Hasanbegut ankohen për neglizhencën e institucioneve si dhe apelojnë deri tek organet kompetente, që sa më shpejt të pastrohen rrugët dhe të largohen mbetjet e vëshrimeve, sepse mundë të përhapet ndonjë epidemi.

“Kjo shtëpi nuk është për banim, është shkatërruar gjithçka. Jemi në stres. Ju lutem t’i ndihmoni këta njerëëz. Kokën e mbajmë lart nga qielli, edhe pika e vetme e shiut na streson. Kemi trauma”, shprehet banori i Hasanbegut duke u munduar të pastrojë orenditë e shtëpisë.

Banorët e zonave të përmbytura thonë se kanë nevojë për gjërat elementare për ushqim dhe veshmbathje. Ata ankohen se organet e shtetit janë duke reaguar shumë ngadalë për t’u dalë dhënë ndihmë.“Apeli im është për qeverinë dhe të gjitha institucionet e tjera të na ndihmojnë, që sa më parë ta largojmë ujin nga shtëpitë e përmbytura që të mund të punojmë diçka rreth ripatimit të dëmeve të mëdha.Të gjithë ne këtu kemi nevojë për gjërat elementare, ujë të pijshëm ushqim dhe rroba, sepse kemi dalë vetëm me këto rroba që kemi”, thotë Ejup Bekteshi, banor nga lagja Hasanbeg e Shkupit.

Daut Iseni, tregon për momentet e tmerrshme kur ka humbur të motrën Zemrije Sinanin me nipin Endrit Sinanin, ndërkohë që kishte arritur të shpëtonte mbesën dhe nipin tjetër. “Shiu erdhi me shumë vrull, nuk kisha hapësirë. Motrës i thashë ma jep nipin dhe mbesën, të cilët arrita t’i hedh mbi çatinë e një garazhi. Dhe kur u ktheva të marr nipin tjetër dhe motrën, dëgjova për herë të fundit motrën teksa më tha: vëlla më kap dorën. Nuk munda ta kap, ajo shkoi me ujin dhe unë lart me nipin e mbesën mbi tjegulla kemi pritur tri orë deri sa u largua uji”, rrëfen Dauti.

Vazhdon aksioni humanitar

Në vendbanimet e përmbytura vazhdon aksioni për tërheqjen e ujit nga shtëpitë e përmbytura dhe hapësirat përreth, ku ekipet e specializuara të policisë e ushtrisë vazhdojnë kërkimet për gjetjen e viktimave eventuale. Sipas informacioneve të Ministrisë së Punëve të Brendshme të Maqedonisë, ka arritur në 22 numri i viktimave, ndërkohë që mbi 70 janë të lënduar. Qeveria vendosi që 15 ditët e ardhshme të shpallet gjendje e jashtëzakonshme në vendbanimet që u goditën më rëndë nga shirat e rrëmbyeshëm, ndërkohë që familjeve të viktimave do t’u ndihmohet me një shumë prej 300 mijë denarë rreth 5 mijë euro. Pritet që të formohet dhe një komision i veçantë, i cili do të dalë në teren për të verifikuar dëmet, që më pas do të kompensohen, ka njoftuar qeveria e Maqedonisë.

Në Hasanbeg të Shkupit është kryer edhe ceremonia e varrimit të viktimave nga përmbytjet.

Në qytetin e Shkupit janë ngritur disa qendra ku mblidhet dhe shpërndahet ndihmë për banorët e goditur nga vërshimet. OJQ-të humanitare kanë dalë në terren dhe po ofrojnë ndihmat e para elementare për banorët e prekur nga përmbytjet. “Kemi dërguar ndihma të ndryshme me ujë të pishëm, batanie, bukë, mjete për dezinfektim dhe pastrim. Padyshim se situata atje është alarmante dhe popullata është mjaft e dëmtuar, duhet ta fillojnë jetën nga zeroja, sepse të gjithë çfarë kanë ndërtuar për dekada, e kanë humbur. Po mundohemi t’ua kthejmë lumturinë”, shprehet Rifat Sherifi nga OH “Kalliri i Mirësisë”.

Sistemi atmosferik favorizon katastrofën natyrore

Katastrofa natyrore me përmasa shkatërruese dhe fatale u favorizua edhe nga sisitemi jo adekuat dhe i bllokuar atmosferik i kanalizmit në qarkun e Stajkovcës, thotë profesori arkitekturës Mirosllav Gërçev. Ai thot, se ai sistem është i kapaciteteve të ulta për të përcjelljë deri në 93 metra kub ujë, siç ndodhi parmbrëmë. Gërçev gjithashtu thotë se ky sistem nuk është mirëmbajtur nga autoritetet e qytetit. “Kur ju keni një sistem, i cili është i bllokuar, i lënë pas dore atëherë përmbytjet nuk mund të anashkalohen.Ky sistem në disa vende është 100% i bllokuar, në disa vende 95, por edhe 80%. Nuk do të gjeni asnjë pjesë të sistemit të kanalizmit, që t’i shkakrojë ujërat me kapacitet mbi 50%”, thotë profesori Gërçev. Gërçev përpos sistemit joadekuat atmosferik, thotë se e keqja u favorizua edhe nga pyjet e zhveshura në këtë zonë. “Sa më pak pyje që keni aq më i madh është vërshimi, pasi pyjet mbajnë jo vetëm tokën por edhe ujin. Kështu kur bie shi në tokë të zhveshur, atëherë uji depërton thellësitë, fuqizohet gjatë rënies dhe bën dëme dhe merr jetë njerëzish dhe shkatëron vendbanime”.

Gjatë ndërtimit të qarkut të Shkupit profesorë të fakultetit të ndërtimtimit kanë kërkuar që ujrat atmosferike të mos derdhen mbi ose nën qarkun e Shkupit, por të krijohet sistem që do t’i dërdhte ato në lumin Vardar. Kjo ide, gjithnjë sipas profesor Gërçev, nga kompetentët e qytetit të Shkupit është pranuar në heshtje.