Archives for August 2016

Fezollari: Në Amerikë do të vija me”Trojanët”

August 30, 2016 by dgreca

Artistët Shqiptarë në Botë/

Enke Fezollari: Për Komunitetin Shqiptar do të doja të vija me”Trojanët”/

Tragjedia shekspiriane “Hamleti” është vepra që kam më shumë për zemër. E shfaqa Tetorin e kaluar në Tiranë…./

Nga Frida Bedaj, New York/

Enke Fezollari është një artist shqiptar i cili në moshë të vogël ka emigruar në Greqi së bashku me nënën edhe motrën e tij. Shpeshherë në intervistat e tij në Greqi ka përshkruar vështirësitë që kaluan vitet e parë. Jo vetëm kaq, por ai ka shprehë edhe revoltën për mënyrën ligjore, në shtetin Helen. Pasi mbaroi shkollën shtetërore për dramaturgji në Veri të Greqisë, mori pjesë në shfaqjen teatrale të regjizorit shqiptaro-grek Laert Vasili “ Një në dhjetë”. Një shfaqje teatrale e suksesshme, që i dha një grusht goditës situatës në Greqi për keqtrajtimin e brezit të dytë të emigracionit.Sipas ligjit,brezi i dytë dilte i paligjshëm në bazë të mënyrës së legalizimit që aplikonte Greqia.

Enke Fezollari ishte aktor në këtë shfaqje dhe në skenë tregoi talentin e tij. E kam ndjekur atë shfaqje dhe akoma e mbaj mend këtë skenë kur e kam parë për herë të parë, sa i përqëndruar edhe emocionus ishte. Me shumë këmbëngulje, por edhe me këmbë në tokë, në një Greqi, në të cilën, kriza ishte në fillimet e saj, ai vendos në skenë në shqip me shumë sukses jo vetëm për publikun shqiptar por edhe atë grek “Dritarja” e shkrimtarit me famë botërore Jani Rico. Ky ishte edhe aktor, edhe regjizor.

Ky fillim i mbarë ka ndjekur me shumë shfaqje teatrale klasike. Një nga ato është edhe Çehov me “Plandonof”, që shënoi një sukses të jashtëzakonshëm. Ai kishte gërshetuar në mënyrë të jashtëzakonshme aktorët, skenën, gjithçka. Në shtypin grek u prit me kritika shumë pozitive. Ai nuk ndaloi këtu, më vonë vendosi në skenë, shfaqjen teatrale “Pjesë nga një martesë”(të cilën do të dëshiroja shumë ta ftoja në Amerikë dhe të jepej si shfaqje për shqiptarët këtu). Ishte një shfaqje në të cilën frymëzon shpirtin e gjithësecilit që e sheh. Një temë shumë reale për martesën, sidomos për ne shqiptarët, tashmë, ku marrdhëniet martesore kanë filluar të plasariten shumë vitet e fundit. Me këtë shfaqje ai më aprovoi se dinte ti imanagjonte shumë mirë të dyja anët e medaljes, si errësirrën,ashtu edhe dritën.Unë e kisha “kritikuar” se vepra, vërtetë ishte thelbësore, po edhe pak depresive . Isha e ftuar edhe në dy shfaqje teatrale, të cilat vendosi në skenë, ku në thelb kishin tronditjen shpirtërore të brendshme për shkiuesin.

Ky është Enke; artist, ku çdo hap i tij është shumë i matur, secila vepër që zgjedh është shumë e studjuar. Veprat që vendos në skenë janë edukuese. Kjo është mënyra se si gjenë ai komunikimin me publikun, por jo vetëm kaq, me këtë lloj arme, Enke shprehet për padrejtësitë që shikon rreth tij, shoqërinë e cila hesht në mënyrë tragjike. Me këtë mënyrë bën revolucionin, ndaj një shoqërie të kalbur e cila e ka më të lehtë ti hedh dikujt fajin, se të mbaj përgjegjësinë vetë. Ështe një artist me vlerë.

Këto ditë, ne përsëri patëm një bisedë rreth punës së tij si regjisor dhe si aktor. I kërkova një bisedë për Gazetën “Dielli”, më e vjetra e Botës shqiptar, që botohet në SHBA nga Vatra, prej 107 vitesh. U tregua i gatshëm. Desha t’i përcjell lexuesëve se Enke, është artist i suksesshëm. Në moshën kaq të re të tij ka arritur të regjizojë shumë vepra klasike, në një periudhë krize në Greqi, ku arti është nga të parët që u prek. Me një sukses të jashtëzakonshëm, edhe me kritika shumë të vlerësuara, ai vuri në skenë “Shtëpia e Bernanda Albës” të Lorkës, që jo pa arsye u quajt një nga shfaqjet e vitit. Ka shumë për të thënë, por nuk arrinë koha që kemi në dispozicion. Shpresoj në një të ardhme të kemi mundësi, të shikojmë edhe një teatër për komunitetin këtu në SHBA, jo vetëm këngëtarë e folk.

– ‘Teatri është shtëpia e shpirtit”, nuk mbaj mend se ku e kam lexuar këtë kripë-mjaltëz, s’më kujtohet as autori, por më ka mbetë në mendje. Me të vërtetë është kështu. Më të shumtit e artistëve morën valixhen edhe ikën jashtë Greqisë, me ty ndodh diçka magjike. Në krizën mendoj se një nga regjizorët e rinj me katër shfaqje teatrale, ku në epiqendër kanë tema thelbësore, edukuese, reale për situatën që përjeton Greqia por jo vetëm. Si shfaqjen teatrale “Profesioni i një prostitute”, si Shtëpia e Bernandës, si edhe Hamletin në Shqipëri, të tjera që më duhen shumë të tjera. Si ndodhi kjo? Cili është sektreti Enke?

Përgjigjet ai:-Nuk ka sekret. Kriza krijon nevojë të kërkojmë zgjidhje dhe të kapërcejmë pengesa, si në nivel personal edhe në art. Brezin tim e quaj të sakatpësur nga njera anë, dhe nga ana tjetër, ka arritur të mbijetojë dhe të mbështetet me këmbët e tij. Normalisht shteti duhet të investonte në fushën e edukimit, të shëndetit, edhe të artit por një ngërç ; memorandumet edhe metodat e tyre kanë bërë gjërat të paralizohen. Nuk e di për sa kohë do duroj edhe unë para se të përgatis valixhet. E gjithë kjo gjendje sjell edhe një fërkim. Plakesh para kohe sepse mban mbi supe shumë ngarkesë. Të vetmen kurajo që ke është se disa nga ne këmbëngulim të bëjmë shfaqje me shumë pak buxhet, me shumë punë por me një dashuri të thellë. Publiku e kupton këtë e ndien e vlerëson me mbështetjen edhe me praninë e tij.

E pyes: -Më përshkruaj, cilat nga të katërt shfaqjet që ke shfaqur nga viti i kaluar e deri tani, është më e dashura dhe më e veçanta?.

Përgjigja e Enke: -Shfaqja teatrale “Profesioni i një prostitute” i Lili Zografu ishte një stacion për mua, ashtu si edhe Lorka.Por edhe Petrula Dhimitra me dokumentarin therës për luftën civile, një periudhë që ngelet një faqe e zezë për Greqinë.Por zemra sivjet i përket me të drejtë Hamletin, që regjizova në Shqipëri. Një veper e madhe dhe e mrekullueshme shekspiriane.

-Si ishte për ju kjo përvojë?

Enke:- Është hera e parë që vendos shfaqje teatrale në Shqipëri me një vepër shumë të madhe me një aktor histori për vendin tonë, ku në rolin e Hamletit luante një grua.

– Më përshkruaj si u ndieve, çfarë mësove, çfarë të bëri më shumë përshtypje?

Enke: -E quaj dhuratë kthimin në atdhe… në të vërtetë, ti mund të pyesësh: për kë atdhe? Ke të drejtë po ta mendosh se ne u shpërndamë, ikëm nga atdheu, por ai mbetet aty. Ishte një udhëtim pjekurie,pas traumave, të lotëve,ishte edhe një Oskar personal… të kthehem edhe të vendos në skenë këtë vepër edhe të regjizoj me aktoren, Luiza Xhuvani, që në fëmijërië e admiroja, në vendin që pashë për herë të parë teatër. Në kujtesën edhe në fëmijërinë time të mrekullueshme,Tirana nuk ishte ajo që kisha lënë. Teatri aty ka nevojë për brez të ri për njerëz që do ti japin jetë të re. Aktorët ishin vërtetë punëtor të artit. Eshtë nga gjërat që mbaj mend, si edhe vështirësi por edhe dashuri të vërtetë.

E pyes unë:- Si është situata në Greqi?

Enke: -Shpresa është ajo që të jep besim se gjërat do ndryshojnë. Uroj të ndryshojnë gjërat por e shikoj shumë të vështirë, kjo që po ndodh është në të gjithë rruzullin… është shumë tronditëse, do vetëm durim si edhe kontribut nga secili, do veprim me gjërat që secili disponon. Ka akoma njerëzillëk në Greqi.

– Cili është hapi tjetër që do të hidhni për të ardhmen?

Enke: – “Gënjeshtra e fundit” nga Mixali Kakojianni, e cila do paraqitet në teatrin e Pireut, është një dhuratë e madhe për mua të transformoj një film kaq të madh. Njëkohësisht do përsëritet shfaqja “Ky është nëna moj” me Dhimitra Petrula dhe Sofia Adamidou si dhe Vera Krusko të cilën e shfaqëm vitin e kaluar. Njëkohësisht rikthehem edhe si aktor tek shfaqja “Filoktiti” për pak shfaqje tek Vrisaki.

– Me Shqipërinë kur do ketë ndonjë shfaqje te re?

-Shpresoj…

– Çfarë shfaqje do të dëshironte Enke të sillte në skenë në një turne në Amerikë për komunitetin shqiptar?

– Trojanët..

-Faleminderit që biseduam për Diellin.

Enke:- Ishte kënaqësi….

SARAJET E KELCYRAJVE

August 30, 2016 by dgreca

NGA GEZIM LLOJDIA/

Në te majtë të rrugës, që shkon në Përmet ose në të kundërt .Nga dalje të këtij qyteti të vogël Këlcyrë,syri të sheh në shpatin e malit sarajet e Këlcyrajve, mbuluar me velin e misterit. Mbetur në shpat mes ardhjes dhe ikjes,shtyré dhe tërhequr njëkohësisht,motivet krye ngrejné. Historia e këtyre ndërtesave sipas E.bej Vlorës është njohur, riformésohet çdo fillim dhe fund,çdo rrugé té çon drejtimit té ri. Më 1914 u dogjën. Flakët dhe zjarri i përpiu sikurse shumë ngrehina shqiptare në jug. C’praj asaj kohe pjesë muresh të rrezuara mbeten aty dhe gjenden në shpatullën e malit .Ndërsa godinat u përvëluan nga flaka në vitin 1914, në 29 shtator 1963 në varrezat Acatolico di Testaccio,mbulohej në dhe të huaj trupi i Ali Këlcyrës.

Një vit pas djegies diku mes vitit 1915 ushtria italiane ka filmuar edhe ngrehinat ne grykën e Këlcyrës.3 foto të sarajeve ,ndërtesa të mëdha të Këlcyrajve, Data:1915-1918.

NGA QIELLI VEPRON AKOMA

August 30, 2016 by dgreca

Nënë Tereza ka kryer një mrekulli të dyfishtë : me ndërmjetësimin e saj një hindiane dhe një brazilian,të sëmurë në shkallën e fundit, janë shëruar. Provat e shenjtërisë së Saj./

Shkruar nga RANUCCIO BASTONI/ GENTE/

E përktheu për DIELLIN nga italishtja Eugjen Merlika/

Quhet Marcilio Haddad Andrino ingjinjeri brazilian që në 2008, i rënë në komënë sallën e operacionit për një ndërhyrje të dëshpëruar në tru, papritmas – e në mënyrë të pashpjegueshme – u shërua me ndërhyrjen e Nënë Terezës së Kalkutës, duke shtyrë kirurgët të anullonin operacionin. E njohur nga Kongregacioni i Ҫështjeve të Shenjtëve, është kjo mrekullia për të cilën Papa Françesku ka shpallur për 4 shtatorin 2016 ngjitjen në altaret të themelueses së “Misionareve të Mëshirës, e Lumturuar në 2003 nga Gjon Pali II, për një tjetër shërim të pashpjegueshëm shkencorisht.

Dy mrekullitë, të nevojshme për Kishën me qëllim njohjen e shenjtërisë së Nënë Terezës, kanë histori shumë të ndryshme. Por të dyja i përgjigjen në mënyrë të saktë përcaktimit të profesor Karlo Jovine, ekspertit zyrtar të Kongregacionit të Ҫështjes së Shenjtëve, “asaj që për Kishën vlen si një mrekulli, ose një ndodhi shkencorisht e pashpjegueshme e kryer në mënyrëvendimtare, t’atypëratyshme, të qëndrueshme e të plotë”.

Shërimi i parë mrekullibërës, ai që solli Lumturimin e Nënë Terezës, është ai i Monika Besra-s. Tridhjetë vjeçe, e martuar e me pesë fëmijë, gruaja e re jetonte në një fshat të vogël në veri të Kalkutës. Në fillim të 1998-s ndjeu një dhimbje koke shumë të fortë. Vështrimi i u mjegullua, frymëmarrja u bë e vështirë, temperatura u rrit. Simbas diagnozës së mjekut të vendit, Monika ishte goditur nga një formë e rëndë meningjiti tuberkular, një sëmundje e përhapur në krahinën ku banonte. U shtrua në spitalin e Santa Croce, në qytetin e afërt të Rajibpur, por mbas një muaji i shoqi nuk kishte më para për t’a kuruar dhe e çon në qendrën e pritjes së misionareve të Mëshirës në Patiram. Për një muaj Monika kurohet pa asnjë përmirësim. Pastaj një natë zgjohet me një dhimbje të fortë të shkaktuar nga një fryrje e madhe e barkut që, në ditët e ardhëshme, diagnostikohet “si një tumor shumë i rëndë dhe i përparuar i vezores”

Ndërhyrja kirurgjikale ishte e pamundur : në kushtet e dobësimit skajor organik në të cilin ndodhej, Monika nuk do t’a kalonte. Nuk ishte as në gjendje të përballonte anestezinë. E dërgojnë përsëri në Patiram tek Murgeshat. Është 5 shtatori 1998, përvjetori i parë i vdekjes së Nënë Terezës, dhe motër Bartolomea, eprorja e kuvendit, ulet afër shtratit të saj për t’a ngushulluar. Thërret murgeshat e tjera dhe i fton t’i luten Nënë Terezës që tëndihmojë vdekësen.

Ja se si, simbas dëshmisë së murgeshës Bartolomea dhe disa zbulesave të padëgjuara, u krye mrekullia. Nëntë herë murgeshat recituan Memorare-n, një lutje e lashtë që i vishej Shën Bernardit të Kiaravalle, që Nënë Tereza e përsëriste nëntë herë kur kishte nevojë për një ndihmë nga lart. “Kujtohu o mëshirëmadhja Virgjën Mari”, thotë lutja “nuk është dëgjiuar kurrë në botë që dikush t’i jetë drejtuar përkrahjes tënde, të jetë lutur për ndihmën tënde, të ketë kërkuar mbrojtjen tënde e të jetë braktisur. I mbushur me këtëbesim po të drejtohem ty, o Nënë, o Virgjër, o Virgjëresha e virgjëreshave, tek ti vij e ulem në gjunjë, mëkatar i penduar. Mos i përbuz o Nëna e Fjalës lutjet e mija, por dëgjomë dashamirëse e më plotëso dëshirën. Amen”.

Mbasi mbaroi këndimi i lutjeve murgesha Bartolomea i bëri thirrje ndërhyrjes së drejtpërdrejtë të Nënës Terezë dhe mbështeti mbi barkun e Monikës një medalje që e ruante me kujdes të madh : ishte ajo që kishte takuar trupin e Nënë Terezësfill mbas vdekjes. Për çfarë medalje bëhej fjalë ? Papa Ratzinger, i kushtuar Nënës Terezë të Kalkutës, e din mirë. Mban gjithmonë me vete një riprodhim, duke i dhënë një kopje besimtarëve më të kushtuar që i bëjnë vizitë. Medalja e ka origjinën tek çfaqja e Zojës së Bekueme para Shën Katerinës Labouré, e ndodhur më 27 nëndor 1830. N’atë rast Virgjëresha kërkoi që të bëhej një medalje në këtë formë : Ajo në këmbë mbi globin tokësor, me rreze drite që zbresin nga duartë e saj poshtë. Për rreth e shkruara : “O Mari, e ngjizur pa mëkat, lutuni për ne që ju drejtohemi Juve”. N’anën tjetër të medaljes duket një M që ka sipër një kryq e rrethohet nga 12 yje. Nënë M duken dy zemra, njëra prej të cilave e therur. Medalje si kjosot janë të përhapura në gjithë botën dhe janë shumë të kërkuara, për shkak të mrekullive që u njihen atyre.

Fill mbas recitimit të nëntëMemorare-ve e prekjes së medaljes në bark, Monika Bersa ra në gjumë. Nuk ndiente më asnjë dhimbje e në orën një të natës, duke u zgjuar, preku barkun e kuptoi që masa tumorale ishte zhdukur. Kontrollet mjekësore vërtetuan se vezoret, mitra, fshika dhe veshkat ishin përsosmërisht normalë. Simbas mjekëve ishte i dukshëm “një shërim i plotë nga një gjëndje sëmundjeje në shkallë të fundit”. Mrekullia më e shtrenjtë për Gjon Palin II, prej së cilës Nënë Tereza do të shpallej e Lumnueme më 2003, u krye.

Miratimi i Papës Françesku për shenjtërimin e Nënë Terezës ka përkuar me ditëlindjen e tij të 79. Në fakt ka qenë 17 dhjetori i vitit 2015, dita kur Papa ka lajmëruar njohjen e shërimit të dytë, të pashpjegueshëm për shkencën, atë të ingjinjerit brazilian Marcilio Haddad Andrino, të njohur themelueses së Murgeshave Misionare të Kallkutës. Historia e kësaj mrekullie, hollësitë e së cilës janë mbledhur nga shkrimtari e gazetari Antonio Gaspari, ka filluar në dhjetor 2008, kur ingjinjerit Andrino, n’atë kohë 35 vjeç i sapo martuar, i diagnostikohen shqetësime të rënda neurologjike. Më saktë, analizat klinike zbulojnë praninë e tetë abseseve trunore, pra të tetë zonave të infeksioneve të rënda në tru.

“Mbas shtrimit të menjëhershëm”, shpjegon eksperti zyrtar i Kongregacionit të Ҫështjeve të Shenjtëve, profesori Karlo Jovine,“ skaneri vërtetoi rëndimin e gjëndjes dhe pazienti hyri në komë. Mbas pak ditësh, kuadritklinik mjaft dramatik i u shtua çfaqja e një hidroqefali bllokues, pra mbyllja e rrugëve rrjedhëse të lëngjeve në tru. U bë e detyrueshme një ndërhyrje e menjëherëshme kirurgjikale, por atëherë filluan të ndodhin gjëra të pashpjegueshme. Profesori Kabral, kirurgu që pregatitej të kryente operacionin, me habi sheh se ingjinjer Andrino ishte i zgjuar, i vetëdijshëm dhe pyeste “Ҫfarë po bëj un këtu?”. U krye një skaner i trurit për të kuptuar se çfarë po ndodhte me pacientin dhe, në shtangien e përgjithëshme, zbulohet se jo vetëm është zhdukur hidroqefali, por dhe abseset janë zvogëluar në masën 70%. Në pak ditë kuadri i pabesueshëm u plotësua : truri i Andrinos nuk paraqet më asnjë gjurmë parregullsie apo ndryshimi. Më 23 dhjetor, vetëm dhjetë ditë mbas operacionit të munguar, pacienti kthehet në shtëpi i shëruar plotësisht.

“Një rast si ky”, deklaroi profesor Jovine “nuk ka të ngjajshëm më parë, sepse përqindja e përfundimeve fatale në praktikëështë 100%. Duhet të konkludojmë pra, se ngjarja është shkencorisht e pashpjegueshme.” Një mrekulli dhe njohja e saj si ndërhyrje e Nënë Terezës, i detyrohet një sërë elementësh të pakundërshtueshëm. Në fakt ishte gruaja e ingjinjer Andrino-s që kishte kërkuar ndërhyrjen e së Lumes Nënë Terezë të Kalkutës, kur burri po pregatitej të operohej. Mbrëmjen para operacionit gruaja, e shoqëruar nga një prift, të cilit i ishte drejtuar, kishte shkuar në spital. Aty prifti, atë Elmiran Ferreira, famullitar i kishës Sao Vicente, i kishte dhënë të sëmurit mirosjen e fundit. Mbasi ishte lutur, prifti vuri mbi pazientin një foto dhe një relike të Nënë Terezës pranë kokës. N’atë çast shërimi mrekullues i Andrino-s filloi.

Marrë nga revista GENTE speciali Numuri 1, shtator 2016

E përktheu nga italishtja Eugjen Merlika

“VALIXHJA E SHQYER”, ATË E BIR NË NJË LIBËR

August 30, 2016 by dgreca

– tregime nga Visar Zhiti me vizatime nga Atjon Zhiti -/….LIBRI SHPERNDAHET SOT, NE DITELINDJEN E ATJONIT, QE SOT DO TE ISHTE 21 VJEC….

“Valixhja e shqyer” është libri më i fundit i shkrimtarit Visar Zhiti, tregime të shoqëruara me vizatime nga Atjon Zhiti, atë e bir së bashku, botim i porsa dalë nga shtëpa botuese “OMSCA-1”. I veçantë dhe tërheqës për përmbajtjen dhe “historinë” e vet, album bardhë-e-zi ndërkohë, një mpleksje moderne, që përçon ndër të tjera kumtet dhe emocionet e bashkëpunimit dhe të dashurisë mes brezave. Gjuha metaforike e Zhiti që shkruan, me gjuhën metaforike të Zhitit junior që vizaton, harmonia e fjalës me linjën, e ritmit me hijen, një risi, një puzzle artistik jete senërtohen begatshëm nën një kopertinë domethënëse dhe të bukur si me shi yjesh.

NË KOPERTINË E PASME lexojmë:

“Valixhja e shqyer” është një libër për të gjithë, i lexuesit pa moshë ose i çdo moshe, pra ka arritur më të vështirën, ndërkaq personazhet e tij më së shumti janë fëmijë e të rinj dhe lexuesi i parë sigurisht janë “ata që rriten”, teksa diçka mbetet e njëjtë e misterioze.

Pikërisht këtë sjell dhe ky libër, ku, ndër të tjera, përziehen fantastikja e reales me lojën, ringjallje statujash e rrëfime gjallesash që nuk flasin, amfiteatro qiellorë me kërshërinë e së përditshmes, modernizime të legjendës shqiptare e origjinalitet i spikatur.

Sinqeriteti dhe humori, poezia dhe trishtimi janë ‘princërore’, aq sa duket se kemi të bëjmë me një libër ‘princ’ si te Oscar Wilde e Antoine de Saint-Exupéry, por të mjediseve tona.

“Valixhja e shqyer” nis me një ese, që ndërpritet, për të vazhduar si mbyllje tronditëse e librit, i cili mbart copëza kohe të një jete, që nga fillesat e saj shkrimore e deri më tani, i shoqëruar me vizatime të djalit të autorit, Atjoni, që është dhe personazh në 19 rrëfimet që përfshihen këtu, aq sa dhe mosha e tij.

Prandaj dhe u rishkrua ky libër për të qenë i tillë, fëminor deri në trill, me urtësinë e të mëdhenjve, magjepsës gjithsesi.

FATI I LIBRIT:

“Valixhja e shqyer” ka brenda dhe “historinë” e pazakontë të këtij libri, ku gjejmë dhe parathënien-dëshmi të shkrimtarit të njohur, Bashkim Shehu, i cili ndër të tjera rrëfen:“Një ditë, vite e vite më parë, po ky libër, i saposhkruar nga Visari, m’u dha nga shtëpia botuese “Naim Frashëri” për t’u recensuar, siç ishte rregulli asokohe… Por libri nuk u botua, ngaqë Visarin ndërkaq e futën në burg…

Sidoqoftë, një nga kopjet e dorëshkrimit të këtij libri mbeti tek unë. Vazhdova ta ruaja, duke e mbajtur të fshehur diku. E ruajta deri në ditën kur babai im, ndonëse me pozitë të lartë në pushtetin e asaj kohe, u shpall… armik. Meqenëse prisja kontroll nga sigurimi, dorëshkrimin e Visarit e dogja, duke menduar se ruajtja e tij tash e mbrapa do të kishte qenë e rrezikshme për të dy.

Por, ashtu si çdo përrallë, edhe kjo mbaron mirë, për Visarin e për mua, që jetojmë të lirë dhe, gjithashtu për këtë libër, i cili, sidoqoftë, nuk humbi.”

Vërtet është një libër “që nuk humb”, që e përtërin dhe pasuron arkitekturën e vetvetes, rrëfime të reja dhe imazhe të reja, që krahas aventurës së krijimit, ka dhe aventurën e mbijetesës, tipike kjo për shkrimtarin Visar Zhiti. Ai në fund të esesë së tij për “Valixhen e shqyer” si fati shpjegon:

“E nisa në Shkodër, student, e vazhdova në Lushnjë, ku banoja, pastaj në fshatrat e Kukësit, ku më çuan mësues, më priti nën tokë, derisa dola nga burgu, e rishkrova në Tiranë, u botua dhe e rishkrova të gjithin edhe një herë në Romë. Është po ai dhe i ri njëkohësisht…. Libër që më ka ndjekur gjithë jetën…”

Vizatimet e freskëta, që mbartin dhe ato “rrëfimin” e tyre të pavarur, duke iu bashkuar tregimeve që “vizatojnë” pjesë jete e kanë fill lidhës mes tyre si krerët e një romani, zbulojmë se dy fëmini e dy adoleshenca japin dhe marrin në mënyrë të ndërsjelltë në dy kohë, në dy gjini arti, ndërkaq duket sikur të shkuarës i është hijezuar e ardhmja, përvojës i është shtuar ngazëllimi, lojës mënçuria, me një horizont fantastik pritjeje dhe dy autorët shkrihen në një, si në përqafimin e tyre babai me djalin.

Një vlerë të re, një ngjarje mes ngjarjeve kulturore do ta quanim librin “Valixhja e shqyer”, të cilin Shtëpia Botuese “OMSCA-1” e shpërndan sot, në ditën kur Atjon Zhiti do të mbushte 21 vjeç, dhuratë që besojmë se do ta gëzojë dhe në Qiell. Ndërkaq kjo është dhe dhurata që i japet lexuesit dhe artdashësve, një trini moderne e atit dhe e birit dhe e shpirtit të tyre në një vepër.

KANË THËNË

për Visarin shkrimtar:

Visar Zhiti është shkrimtari shqiptar, jeta dhe vepra e të cilit mbase pasqyron më mirë historinë e kombit të tij… Robert Elsie

…ai është Shkrimtar nga ata që ka fare pak, nga ata që fjalën e kanë krah, fluturojnë me të në ferr e parajsë, pa u tretur nga flakët, pa u verbuar nga drita.

Marisa Kërbizi

…ka forcën t’ia ndryshojë lexuesit vizionin për botën…

Kevin Higgins

për Atjonin piktor:

Atjoni i vogël e ka kuptuar dhe vizatimi i tij është një “strategji politike” e madhe, shumë më serioze dhe konkrete se ato të udhëhequra me forcën e armëve.

Giampaolo Mattei

Një lojë tensionesh dhe harmonish kromatike befasuese të krijuara me kokëshkrepjen dhe guximin tipik për temperamentet krijues. Këto tablo dhe vizatime të arrira janë dëshmitare të heshtura të energjisë, lirisë dhe dëshirës së natyrshme fëminore për të komunikuar.

Gëzim Qendro

Kapja e universit në të gjitha dimensionet. Kjo është fabula e pikturës së tij. I mbërthyer nga ky detaj artistik… ajo tingëllon përtej moshës dhe me tendenca të dukshme ndaj artit modern, abstraksionit apo minimalizmit… Për të fluturuar drejt së pamundurës, përjetësisë…

Gëzim Tafa

_________________

Përgatiti “Botuesi”

KUJTOJMË VIZITËN E NËNËS TEREZË NË ARIZONË

August 29, 2016 by dgreca

Nga Hajro Hajra/Arizonë/

Në prag të shenjtërimit të Nënës Terezë, një prej personaliteteve më të mëdha shqiptare, le të jetë ky shkrim një ndihmesë e vockël për ta ndriçuar jetën e veprën e Nënës sonë të Madhe, të krenarisë së kombit tonë, figura e së cilës, me kalimin e kohës vjen e bëhet edhe më madhështore. Jemi komb me fat që kemi një ikonë si Nëna Terezë dhe është turp, është pafytyrësi të hidhet baltë mbi figurën e saj, siç po bëjnë disa trutharë shqiptarë, paçka se balta me të cilën këto pjella djalli po përpiqen të njollosin atë, por edhe figura të tjera të kombit, po bie e do të bjerë në surratet e tyre…

Pa u mbushur dy vjet nga dita kur Gonxhe Bojaxhiu kishte kaluar në amshim, fati na kishte degdisur këtu, në Amerikë, në vendin më të fuqishëm të botës, në shtetin që bashkë me aleatët e kishte shpëtuar Kosovën nga kthetrat e kuçedrës Serbi.
Që në takimet e para me mikpritësit amerikanë, të cilët bënin çmos që ta ndienim veten sa më mirë, ne bënim përpjekje që t’u tregonim atyre se kush ishim dhe, në raste të tilla, pashmangshëm ua zinim ngoje me krenari kryeheroin e shqiptarëve e të Europës, Gjergj Kastriotin, Nënën Terezë, Kadarenë e Madh dhe figura të tjera të shquara shqiptare.
Falë këtyre bisedave, falë faktit se shumë herë e kishim zënë ngoje emrin e Nënës Terezë, në maj të vitit 2000 zonja Bonnie Cottrell, mësuesja jonë e anglishtes që nga ditët e para pas mbërritjes sonë në Amerikë, na solli një dhuratë shumë të çmueshme, një videoxhirim të vizitës së Nënës Terezë në Feniks (Phoenix) të Arizonës, që miqtë e saj e kishin siguruar për ne nga arkivi i Televizionit të Pavarur të Feniksit Channel 3, i njohur si KTVK.
Në bazë të këtij dokumentari, ne arritëm ta “rikonstruktonim” këtë vizitë të Nënës Terezë, një nga vizitat e shumta që nobelistja shqiptare bënte nëpër botë në kuadër të misionit të saj të bamirësisë, të dashurisë ndërmjet njerëzve e të paqes.
Njëzet e shtatë vjet më parë, më 2 shkurt 1989, e ftuar nga ish-guvernatorja e Arizonës, zonja Rose Mofford dhe nga Dioqeza Katolike e kryeqytetit të Arizonës, Nëna Terezë kishte vizituar kryeqytetin e Arizonës, Feniksin.
Arizona Veterans Memorial Coliseum që nxë afro 20 mijë vizitorë atë ditë kishte qenë mbushur përplot njerëz, të cilët kishin shkuar për ta parë atë grua trupvogël e zemërvigane. Hyrja e saj në koloseum kishte ngritur më këmbë atë masë të madhe njerëzish, të cilët me duartrokitje të zjarrta po i uronin mirëseardhje dhe po i shprehnin dashurinë simbolit të paqes e të dashurisë. Ajo ditë shkurti e vitit 1989 kishte qenë më shumë se një festë për adhuruesit e gruas më të njohur e më të dashur të botës. Ishte si një ditë e shenjtë ajo ditë kur në mesin e atyre njerëzve kishte ardhur gruaja që, siç thotë poeti Visar Zhiti, profesion kishte dashurinë, industrialistja e mirësisë, që të vetmen pasuri kishte plagët e botës.
Përfaqësues të Dioqezës Katolike të Feniksit, duke falënderuar Nënën Terezë që kishte gjetur kohë dhe gjendej në mesin e tyre, në qytetin e tyre, e duke e cilësuar praninë e saj aty si një dhuratë Perëndie, kishin falënderuar ata mijëra njerëz, të cilët kishin ardhur për ta nderuar mysafiren e rrallë, duke shprehur në këtë mënyrë dashurinë për të dhe duke respektuar sakrificën e saj për të varfrit. Një falënderim i veçantë ishte për Guvernatoren e Arizonës, zonjën Rose Mofford, e cila kishte bërë shumë që të realizohej ajo vizitë.
– “Falënderoj Zotin për këtë dashuri madhështore që na ka bashkuar!” – ishin fjalët me të cilat i ishte drejtuar masës së popullit Nëna e Sakrificës.
Me një anglishte të rrjedhshme e të këndshme, karakteristike për të folmen e Nënës Terezë, ajo kishte vazhduar:
– “Është shumë me rëndësi që njerëzit të kenë dashuri, të kenë paqe. Dashuria fillon në shtëpi. Fëmijët janë të lindur të bëjnë gjëra madhështore, të lindin në dashuri dhe të rriten në dashuri. Dashuria është faktori kryesor që e mban familjen të bashkuar… Një gotë ujë po t’ia jepni dikujt me dashuri, do t’ia bëni jetën më të lehtë… S’është e thënë të bëni gjëra të mëdha. Secili le të bëjë të mira të vogla, por me dashuri. Njerëzit nuk vdesin vetëm për shkak se u mungon buka (pikërisht se u mungon buka, “bread”, kishte thënë Nëna Terezë, siç themi ne shqiptarët dhe jo u mungon ushqimi, siç thonë amerikanët), ata vdesin më shumë nga mungesa e dashurisë… Kur ndryhet dashuria, ndryhet paqja…”, janë vetëm disa nga thëniet margaritarë shkëputur nga fjalimi gjysmorësh i Nënës Terezë, kohë gjatë së cilës ajo kishte rrëfyer mjaft episode e përjetime të jetës së saj në shërbim të të varfërve, të të uriturve, të të sëmurëve, kur një fjalë e saj e vetme kishte ringjallur shumë njerëz me shpresa të thyera, shumë njerëz që ishin gjendur në cepin e vdekjes.
Duke folur për abortin, ndërkaq, ajo u ishte drejtuar nënave me fjalët: – “Jo abort! Lindni fëmijë e m’i jepni mua!…”
Fjalët e saj, të përshkuara herë pas here me një dozë të lehtë humori, e kishin bërë masën të shpërthente në gaz e të duartrokiste, si në rastin kur Nëna Terezë, teksa kishte folur për të varfrit (edhe për të varfrit e Feniksit), të cilët përpos që kishin nevojë për bukë, kishin nevojë edhe për strehë, i ishte drejtuar guvernatores Mofford, së cilës i kishte kërkuar shtëpi për të varfrit (shtëpi të cilën guvernatorja ia kishte premtuar Nënës Terezë gjatë takimit në mjediset e dioqezës) dhe këtë e kishte ndërlidhur me kërkesën që i kishte bërë shumë vjet më përpara Guvernatorit të Kalkutës, të cilit po ashtu i kishte kërkuar një shtëpi për të varfrit dhe me atë rast i kishte thënë: “Nëse nuk ma jep një shtëpi, do t’i sjell të gjithë të varfrit e mi në shtëpinë tënde…”
Pasi Nëna Terezë kishte përfunduar fjalën e saj me urimin: “Zoti ju bekoftë!” – të gjithë të pranishmit ishin ngritur më këmbë dhe me duartrokitje të gjata e me ovacione kishin shprehur dashurinë për gjiganden e kohës sonë, siç e ka cilësuar Nënën Terezë ish-kryetari Bill Klinton.
Teksa po e linte koloseumin përplot njerëz, Nëna Terezë po merrte me vete dashurinë dhe premtimin e heshtur të asaj mase njerëzish, se secili do të hidhte së paku një gur në kështjellën e dashurisë e të paqes njerëzore.

* * *

Premtimin që ia kishte dhënë Nënës Terezë Guvernatorja Mofford, e kishte mbajtur. Pak kohë pas vizitës së Nënës Terezë, në Feniks është ngritur Shtëpia e Bamirësisë dhe ajo edhe sot u ofron strehë e bukë të varfërve.
Vizita e Nënës Terezë është përjetësuar disa vjet më vonë me ngritjen e një shtatoreje në hapësirën e gjelbëruar ndërmjet Bazilikës së Shën Mërisë dhe ndërtesës së Dioqezës Katolike të Feniksit, fare pranë shtatores së Papa Gjon Palit II. Bazilika dhe ndërtesa e Dioqezës gjenden mu në zemër të kryeqytetit të Arizonës. Shtatorja e Nënës Terezë, me përmasa natyrore, është vepër e skulptorit amerikan Michael Myers nga qyteti Prescott i Arizonës. Është ngritur në vitin 2003 dhe, për habinë tonë, ndonëse ka 13 vjet që qëndron plot madhështi në qendër të Feniksit, nuk zihet ngoje kur flitet e shkruhet për shtatoret a bustet e Nënës Terezë ngritur në shumë shtete të botës.
Që nga viti 2004, në çdo 19 tetor, në përvjetorin e lumturimit të Nënës Tereze, shqiptarë të Feniksit takohen te shtatorja e saj, vendosin aty lule të freskëta e flamuj të vegjël shqiptarë e amerikanë dhe, me fjalë rasti, kujtojnë jetën e veprën e saj të madhe në shërbim të njeriut.

« Previous Page
1
…
4
5
6
7
8
…
79
Next Page »