Archives for October 2016

Shqipëri e lashtë

October 13, 2016 by dgreca

….Kjo është një mundësi unike për të mësuar në lidhje me një art që, ndër të tjera, dëshmon për rrënjët evropiane të Gadishullit Ballkanik/

Nga Gëzim Llojdia/

Arti figurativ shqiptar i kohëve të lashta përpos magjisë së tij ka ngjallë interes atje ku ai është ekspozuar për publik të huaj. Nëpërmjet zbulimeve të shumta arkeologjike, në zona të ndryshme të vendit, janë gjetur qindra e mijëra qeramika, terakota, zbukurime ne metal etj, që u përkisnin fiseve ilire. Ky art dhe dora e artisteve për fqinjët e përtej detit është një mundësi unike për të mësuar në lidhje me një art që, ndër të tjera, dëshmon për rrënjët evropiane të Gadishullit Ballkanik .Në muajin shkurt të vitit 2013 gazeta :Corriere dell art me një shkrim nga Maria Luisa Tibone filluar në faqen e parme me vijueshmërinë në faqen e dytë dhe me një mesazh thirrje qysh në hyrje të titullit

: Zbuloni Shqipërinë e lashtë”.Një imazh nga shprehja intrigues në shije arkaike; një fytyrë dhe një bust model dhe piktura të cilat aludojnë për një hyjni e shekullit të gjashtë p.e.s, që mund të jetë Demetra: puna, mjaft unike për nga madhësia vetëm njëmbëdhjetë centimetra e lartë, u zgjodh për të paraqitur ne ekspozita “Thesaret e trashëgimisë kulturore shqiptare paraqitur në katin e parë të Palazzo Madama Torino. Ekspozimi këtu në fazën e tij të dytë pas asaj të Vittoriano në Romë dhe në rrugën e bordet është një mesazh, që paraqet vepra duke filluar nga kohët parahistorike deri në shekullin e tetëmbëdhjetë.

Kjo është një mundësi unike për të mësuar në lidhje me një art që, ndër të tjera, dëshmon për rrënjët evropiane të Gadishullit Ballkanik. Rruga fillon me periudhën e neolitit të lashtë: vazo gjeometrike, antropomorfe dhe zoomorfe, idhuj, cilindër ose vula përfaqësojnë epokën e Bronzit të hershëm (III / II mijëvjeçarit të para Krishtit) gota dhe vazo nga format moderne të tregojnë aftësi artizanësh .

Autorja përmend jo vetëm moshën ,por ajo flet për “nivel të lartë të mjeshtrave të qeramikës pikturuar. Ativities të tregtisë në kolonitë greke të bregdetit shqiptar është dokumentuar nga produktet korintike të stilit, të importuara nga Atika në qytetin e Apolonisë . Nga armët dhe veshjet e luftëtarëve të bronzit të mesëm dhe të vonë Bronzit (XII-X shekulli. BC). Nekropol i Apolonisë ka prurë mjaftë zbukurime prej bronzi që tregon shekullin e gjashtë .”

Shumë simpatike duket parada e anijeve: një me skenën e teatrit tregon maska komike dhe tragjike. E bukur dhe kurioze janë dekoruar . Ajo vjen me shpejtësi të periudhës romake: nga Apollonia. Demosteni andaj koka e tij prej mermeri pranë asaj të Agripës. Rrjedh në urna gëlqerore dhe një paradë e bizhuteri, , një palë vathë dh përfundimin periudha e antikitetit të vonë dhe u hap Mesjeta. Këtu ekspozita ofron veprat më spektakolare dhe të çmuar.

Një bord të madhe horizontale e’ Epitafit të Gilavenica, një flamur qëndisur prej liri në festimin e të premtes së Mirë .Ajo përfaqëson Krishtin e shtrirë në një qefin. Trupi i hedhur është projektuar me forma anatomike .Është një mbishkrimi i qëndisur, epitafi, i cili kujton autorin, spektakolare të ikonave, pothuajse të gjitha veprat e mjeshtrit të shekullit.X VI, Onufri. e kanë përjetësinë në të cilën tregojnë ikonografi për personalitet të fshehur në ngjyra të ndritshme dhe të pazakonta, por që shkaktoj një botë origjinale plot fantazi.

DHURATA MË E BUKUR E LULES SIME MË TË DASHUR”

October 13, 2016 by dgreca

NGA RAIMONDA MOISIU/
Dielli e mimozat kurrë nuk kishin ndricuar më bukur se atë ditë…… (Meditim -Esse) Nga Raimonda Moisiu
Sa i kam dashur mimozat! Tërë jetën time i kam dashur marrëzisht këto lule që i quajnë budallaqe. Budallaqe, sic është dashuria – budallaqe. Dashuria ngjan shumë – shumë me mimozat. Mimoza, hmmm, ja, lulja ime më e dashur, sapo del pak diell, veshë fustanin e verdhë të vajzërisë dhe del në bulevardin e pemëve, të cilat ngurrojnë të nxjerin gjethe dhe lule.
Edhe dashuria nuk do të dijë as për ofiqe, as për para, as për rracë, as për shtresë shoqërore, por vetëm për ca rrahje zemrë; sikurse mimoza ca rreze diellore.
A nuk u ngjajmë pra ne mimozave, kur biem në dashuri?
A nuk është aq e brishtë dashuria, sikurse brishtësia e mimozave?
O, sa herë jam dehur prej këtyre budallackave të bukura!
Furgoni i Korcës më zbriti atë ditë para kinema “Partizanit “dikur.Nuk e kisha ndjerë rrugën aspak.Në Pogradec, u ndala për pak. Nuk largohesha dot nga liqeni i kthejllët si syri i trishtuar i një djali të rënë në dashuri me mimozat.
Pranë meje ishte një mimozë. Kish celur e tëra , sikur ishte mbuluar me florinj. M’u dhimbsen shumë. Mua, sa herë që shkoj në atdhe, kam një dhimbje të patreguar për të gjithë. Një herë kam hequr byzylykun tim të florinjtë dhe ia kam vënë në dorë një vajzë jetime me flokë të verdhë si prej lulelimozash.
Ndjeva…dhe ktheva kokën. Një miku im po i afrohej ato caste vetmisë sime ; më thërriti me emër. Më bënë përshtypje shumë sytë e tij ndërsa nxori si një madem të shtrenjtë dicka nga canta. Ishte një roman që fliste për një vrasje. Oh, mua më dhurojnë një roman që flet për vrasje dhe, për më tepër,në ditën e dashurisë?
U ndava me autorin pogradecar Bardhyl Berberi; e dija se, kushedi se kur do të shiheshim sërish. Por, nga mënyra se si buzëqeshte ai me vete, ndërsa më shkruante dicka si kujtim, e kuptova mirë se po më dhuronte një cikëz nga zëmra e tij dhe nga ajo mimozë që ishte pranë . Nga ajo mimozë që rrinte mbi mua, si një tufë e bukur që dashuria i dhuronte liqenit të Pogradecit. Atij që, sikurse edhe kjo mimozë mbi mua, kushedi se sa psherëtima dashurie do të kenë dëgjuar dhe ruajtur fshehur.
Tërë rrugës lexova romanin, që po më tërhiqte shumë – “Vrasje në Shën Valentin”.
Lexoja romanin e fundit të mikut tim, dhe më dukej se, qark mikrobuzit që rendëte me furi, nuk ishin gryka malesh dhe peme gjysëm të cveshura, por liqen, ujra dhe mimoza…
Dhe…arritëm në Tiranë.
Ngado – mimoza.
Tirana kish hapur krahët e mimozave për të më pritur mua, dashnoren e përjetëshme të atyre, të harlisur si ato .
Sa herë shoh mimozat më sjell nostalgjinë e dashurisë së parë.Në një pemë të madhe e të madhërishme, mbushur plot me mimoza,nën rrezet e verdha dhe aromën e tyre, kam provuar puthjen e parë. Një tufë mimoza kisha për jastëk, kur provova misterin e dashurisë; kur shijova castet e të qënit princeshë.
Qëndra e Tiranës gumëzhinte nga njerëzit e shumtë që lëviznin, borijet e makinave, motorët uturitës të autobuzëve, frenat e tyre, edhe hingëllimën e ndonjë kali, që tërhiqte karrocën, packa se ishte qëndër qyteti.Nuk kisha më shumë se një javë që kisha ardhur në atdhe, dhe po endesha në bulevardet e kryeqytetit tim, për të shijuar gjithcka që shikoja e më rrethonte, atë të dashurën, të shtrenjtën, -Aromën e Mëmëdheut.
Mundohesha të hetoja gjithshka, se cfarë kish ndryshuar në një vit.
-Një tufë mimoza, teta, a dëshironi,-dëgjova një zë të butë fëminor nga pas kurrizit. Ktheva kokën e para meje qëndronte një djalë, jo më shumë se 12 vjec. Kishte dy tufa të bukura me mimoza në duar. Donte t’i shiste.
Zilja e celularit më shkëputi një moment…
-Sa e ke një tufë mimoza, shpirti i tetës?
E pyes kot dhe i jap kartmonedhën më të madhe shqiptare që kam me vete.
– Po nuk kam kusur, moj teta.
– Nuk ka gjë, moj zemër.
Po më shihte me sy të habitur që u gëzuan shumë menjëherë.
– Mbaje kusurin dhe bli cokollata dhe një libër a dy.
E puth në faqe djalin nga atdheu im dhe ai i fshin faqet që ia kam bërë me të kuq me mëngën e dorës.
– Po pse nuk ke shkuar në shkollë sot?
– Po , po teta, po sot e bëmë pushim, festuam “Neëborn Kosova,”-një vjetorin e Pavarësisë.
– Uuu, sa mirë…Sa miiirëëëë….Dale, ti më dhurove mimoza dhe unë do të të dhuroj një libër për Kosovën.
Kujtohem se në cantë kam edhe dy tre kopje nga vëllimi i mikut tim shqiptaro-amerikan,poeti Mëhill Velaj – “Lule që rritemi në gurë” – dhe e nxjerr. Kujtoj Mëhillin zemërbardhë këta caste si dhe “zilinë” e tij të trishtuar, kur i thashë se do të shkoj në atdhe, në Tiranë. E kam mik të vjetër Mëhillin dhe e di se do të kishte lënë gjysmën e jetës , sikur të provonte këto caste kaq të bukura në atdhe, sikurse unë … – me këto mimoza të bukura në duar, nën këtë qiell të pastër si sy, nën këtë diell të ngrohtë dhe më këtë bukurosh të vogël nga atdheu si dhe…oh…Heroin tonë Komëbtar në krye të sheshit që mban emrin e tij…
– Po unë nuk ta dhurova tufën e mimozave, moj teta, por ta shita…. E di…nesër…Nesër do të mbledh mimoza prapë…ateherë është dhuratë…Sa e mirë që qënke, moj teta!
– Mirë, mirë…Nesër teta nuk është këtu…ja të të lexoj një poezi nga ky libri për Kosovën.
Dhe nis e i lexoj në syprinën e pasme të librit të Mëhillit duke përfytyruar se sa do të gëzohej ai , kur të merrte vesh se librin e tij ia kisha dhuruar një fëmije që kish festuar në mes të Tiranës ditën Pavarësisë të Kosovës së tij:
Oh,jetoj unë i mjeri, mes ujrash Atlantikut,
fshehur derdh lot më njelmët se ujrat e Adritatikut.
Përjashta lozin, qeshin, më pret gruaja, fëmijë,
c’bëhet te shpirti i babit, asnjeri, s’mund ta dijë!
Askush nuk mund ta dijë, pse zgjohem natën unë,
sirenat e atdheut më thërresin në gjumë!
Moj Kosovë, në u kthefsha te ty dhe njëherë,
a do më njohë njeri, sikur Ago Ymerin?
Ago Ymer Ulqini kish në llërë dhëmbë nga një kalë,
unë i mjeri s’kam tjetër, vec këta lotë të valë….
Celulari sërish.
Bukuroshi i vogël i mimozave vazhdoi te lexonte dhe unë…
“Erdha Kozata!”
Po vinte, ja, atje, te,kafja e intelektualëve e thërresin,kafe “Europa”, Kozeta Zavalani, Gruaja e Botës për vitin 2007, mikesha ime e vjetër e motra korcare.
Më duhej të nxitoja.
Ja, pak metro më tej është “Europa”
Ja ku po qeshnin një gup poetësh të Tiranës, që të gjithë të njohur dhe aq të këndëshëm në vargjet e tyre.
Mua më magjeps gjithcka sa herë që vij në atdhe. Edhe poezitë e këtyre poetëve; edhe vetë ata. Ata që, ja po qeshin me të madhe dhe janë në krah të një mimoze e të një manjole.
Janë Xhevahir Spahiu , Faslli Haliti dhe Riza Lahi.
– Oh, kush na qënka, Raimonda,-shpërtheu, Xhevahiri
Që të tre poetët gëzohen për praninë time me mënyrat e tyre. Xhevahir Spahiu me këtë klithëm gjithë hare, Faslli Haliti me sytë e qeshur dhe përpirës, Riza Lahi me buzëqeshjen e mrekullueshme melankolike.
Pastaj të qeshura sërish. Kalimtarët vështrojnë nga ne ; nga hareja jonë zëlartë..
Ja po vjen dhe Kozeta e veshur bukur, ylli I dikurëshem televizionit shqiptar…
– Ju të dyja me siguri që jeni korcare….A nuk kanë dicka nga blirët e Korcës sytë e këtyre korcarkave, more Faslli?
Xhevahir Spahiu e di përgjigjen që më parë të pasionantit të përjetëshëm, Faslli Haliti, që na vështron në thellësirat e syve Kozetën e bukur dhe mua.
Riza Lahi shikon me dhëmbshuri nga rudhat në fytyrën ekspresive të Xhevahirit pa e hedhur fare vështrimin e tij melankolik mbi sytë tanë, nga janë ngulur rrezet e syve plot adhurim, të dy poetëve të tjerë.
Më pas hymë në brëndësi të kafe “Europa”, e të tjerë miq e kolegë erdhën, poetja rebele e dashurisë ,e talentuara, gazetarja Fatime Kulli, gazetari,Afrim Himaj, analisti,studiuesi dhe një nga ish-liderët kryesorë të UCK-së, Kolonel Dilaver Goxhaj, botuesi Mehmet Gëzhilli,etj. Ishte ngrohtë dhe bashkuam tavolinat jashtë kafenesë. Të përfshirë në biseda të ndryshme me filxhanët me salep, përpara, tufa e mimozave mbi tavolinë, i dhurova miqve të mij librin e sapo botuar, romanin “Pafajsia e Evës”, dhe librin me poezi “Lule që rritemi në gurë”, të poetit dhe kolegut tim nga Kosova , Mëhill Velaj, të shoqëruar me autografe sipas porosisë nga vetë autori. Xhevahiri e shfletoi për një moment vëllimin me poezi të Mëhillit, duke bërë një vlerësim maksimal për kopërtinën e librin në përgjithësi, lexoi këto vargje:

OTRANTOS…KANALIT TË VDEKJES
Me dritëzën e hënës, me qerpikë të lagur ,
me ëndërra parajse e shumë shpresa në gji,
vërsulen si shtriganë të detit skafet natën,
skafistë…dallgë…det… frikë e lemeri.
“Mbahuni fort do arrijmë gjallë, të gjithë,
gjer në Brindizi fryj moj erë e mallkuar!”,
ulërijnë skafistët …Nuk qajnë dot me zë,
nëna me fëmijë, cifte të fejuar.
Nuk është peshkaqen , as janë dallgët e egra
si të ishte duke ardhur vetë vdekja me flotilje
po vjen një anije si fantazma e Eva Braunit*,
anije që vret njerëz me një emër vajze – Sibilia.
O përbindësh, më të zi se peshkaqenët e detit,
përse s’ia ndërruat emrin më parë anijes suaj,
të qe mes jush Sibilia, pasha shpirtin e nënës,
me viktimat e Otrantos do kish dhënë jetën në ujë.
I qetë pret kapiteni ndërsa njerëz përpin deti,
përpiu dhe të fundmen britmë : “Ika nanë”
Sibilia …Sibilia…si ke forcë të kthehesh në breg,
dhe të ankorohesh e qetë në Parajsën italiane…??!!
*Eva Brauni-dashnorja e Hitlerit.
-Ja se cfarë bën magjia e tridhjetegjashtëshkronjave, magjia e gjuhës shqipe, që nuk të bën të gabosh në përcaktimin e fuqisë së ndjenjave poetike, mbi bazën e shkëlqimit të vecantë të shpërthimit të tyre.Një poet duhet ta ketë të vetin këtë shpërthim të jashtëzakonshëm,-sepse poeti që në vargjet që sapo lexova ,dashuron jetën, njerëzit atdheun, bën të vetat vuajtjet e të tjerëve , i derdh në poezi, në vargëzime e gurgullon poetikisht shpirti njerëzor e ndjenja kombëtare e pasuruar me krenari, për historinë, heronjtë , atdheun,Kosovën.Gëzuar një vjetorin e Pavarësisë!- e mbylli patriarku i poezisë, Xhevahir Spahiu komentin rreth librit të Mëhillit.
Heshtje.Të gjithë dëgjonim poetin.
xxx
Po vjen Driteroi,Driteroi me Sadijen- u dëgjua zëri i ëmbël ,i butë i Kozetës .
Drejt nesh po vinte ai i madhi, ai Patriarku i letrave shqipe, Patriarku Devolli! Në krah të mjeshtrit Sadija, e dashura e tij,besnike dhe fisnike tërë jetën. Thinjat që e kishin zbardhur “malin’ krejt, krekoseshin hijshëm në shtatin e dy bashkëshortëve.
U cuam në këmbë.Me zërin e tij baritoni karakteristik, fytyrën e qeshur, cigaren në mes gishtave, i mbajtur nga krahu,nga Sadija e tij, iu afrua tavolinës.
Si zuri vëndin e nderit apo të “dollibashit”, në tavolinë ngrihem dhe e përqafoj fort Driteroin tonë të madh.Iu hodha sytë lulemimozave.Ndrisnin më shumë atë moment.Iu marr erë përsëri.Sa fat më sollët!-iu thashë, e i putha.Sa fat më solle o bohemi i vogël i Tiranës sime me këtë tufë mimozash!Ma bëre ditën më të bukur të jetës!Biseda u ndez më e zjarrtë.Fotot të shumta bëmë së bashku të gjithë sa ishim në tavolinë.Janë kujtime të përjetëshme e të paharruara.
Më pas me Kozeta Zavalanin,”motrën time korcare”-shkuam te shtëpia e Patriarkut devolli.Një shtëpi e bukur, ku mbizotëronte antikiteti, lulet shumëngjyrëshe, pikturat e bukura ,plot kolor të larmishëm e ndjenjë,kombinim i përkryer i modernes në lashtësi me modernen e kohës së sotme.Libra pafund.
Frymëzim pafund!
Një pritje shumë e ngrohtë, miqësore, një bisedë si prindi me bijtë rreth shumë temave të ndryshme. Me gotat e rakisë së rrushit përpara, që Driteroi ynë e pëlqen shumë, trokisnim ato “Gëzuar”,e bisedonim shtruar. Aq shpirtërore u bë biseda sa Sadija u ndje si një mike e hershme me ne sikur njiheshim prej vitesh-vitesh e na tregoi disa intimitete të jetës së saj, me Driteroin.Ato ishin një mesazh i bukur për ne,si nëna,bashkëshorte intelektuale.Pyetjes time se:
– A ka pasur raste të jesh ngritur natën, kur nuk ke gjumë, e frymëzimin e castit ta hedhësh në letër?
– Po ,poezia është si tështima.Kur të vjen nuk e mban dot.Duhet të tështish.Poeti duhet të flerë më laps,letër e gomë poshtë jastëkut.
– Po një poezi mund ta bësh në disa variante?- e pyeta përsëri.
– Po poezia ka delikatesë. Është një konfiguracion i gjërë që mund ta bësh në disa versione.
Biseda vazhdoi, rreth arësimit në Shqipëri e Amerikë, rreth arësimimit të nipërve e mbesave dhe Driteroi yne i madh na tregonte me një dashuri të madhe për nipin e mbesën e tij, ashtu sic dinë dhëmbshur të tregojnë gjyshërit.
I dhurova Mjeshtërit romanin tim të parë “Pafajsia e Evës”, dhe vëllimin me poezi të poetit, Mëhill Velaj.
– Më ke dhuruar një dhuratë shumë të bukur sot në një vjetorin e Pavarësisë së Kosovës, -do të më thoshte Driteroi, ndërsa shikonte librin e Mëhillit.Të lutem uroje poetin e Kosovës tonë të dashur ;Urime dhe Suksese!
Edhe këtu bëmë fotot me ciftin Agolli, në shtëpinë e tyre.
.
Ajo ditë ishte nga më të bukurat e jetës sime.Kisha takuar atë që kisha ëndërr dikur.Më pas me miken time,Kozeta festuam një vjetorin e Pavarësisë së Kosovës, mes bashkëkombasve tanë, dhe me mikeshat e tjera, te sheshi,”Nënë Tereza”.
Delli e mimozat kurrë nuk kishin ndricuar aq bukur si atë ditë….

Bob Dylan – fitues i çmimit Nobel për letërsi

October 13, 2016 by dgreca

Këngëtari dhe shkrimtari amerikan Bob Dylan – fitues i çmimit Nobel për letërsi/

Komiteti i Nobelit shpalli kantautorin amerikan Bob Dylan, fitues të çmimit Nobel për letërsi.Në arsyetim thuhet se ai u shpërblye për “krijimin e shprehjeve të reja poetike në traditën e madhe të këngës amerikane”.Bob Dylan, është këngëtar, artist e shkrimtar që vlerësohet se ka ushtruar ndikim në muzikë dhe në kulturën amerikane për më shumë se pesë dekada. Bob Dylan, 75 vjeçar, kishte filluar karrierën e tij muzikore në vitin 1959, në kafenetë e Minesotas.

Këngët e tij si Blowin’ in the Wind janë bërë himne të kundër luftës dhe e lëvizjeve për të drejtat civile në Shtetet e Bashkuara.”Ai me gjasë është poeti më i mirë i gjallë”, tha anëtari i Akademisë Suedeze të shkencave, Per Wastberg.

Vitin e kaluar çmimin e fitoi shkrimtarja bjelloruse, Svetlana Alexievich.Secili çmim Nobel ka vlerën e afro një milion dollarëve.

Çmimi për letërsi ishte i fundit për këtë vit.

Ai mori emrin nga zbuluesi i dinamitit Alfred Nobel, që ishte edhe themelues i tij dhe është ndarë që nga vitit 1901 për arritjet në shkencë, letërsi dhe paqe, sipas amanetit të tij.

Rama-Vuçiç-it:Serbia duhet sa më parë ta pranojë Kosovën

October 13, 2016 by dgreca

*Kryeminsitri Rama e ka shtruar pyetjen se ndoshta Serbia “dëshiron që ta transferojë” këtë ndërmarrje dhe theksoi se Trepça gjendet në territorin e Kosovës./

1-rama-vuciq

Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, gjatë një debati në kuadër të Forumit të Sigurisë në Beograd, të enjten ka kërkuar nga kryeministri serb, Aleksandar Vuçiq, që Serbia ta njohë Kosovën sa më parë.

“Qëndrimi im është që Serbia duhet sa më parë ta pranojë Kosovën, sepse kështu do të jetë më mirë për të gjithë”, tha zoti Rama, dhe ka shtuar se “ekziston procesi, të cilin e mbështes, e ky është dialogu, që është mjet i rëndësishëm për të ardhmen”.

Ai ka përsëritur se Kosova është çështje për të cilën Shqipëria dhe Serbia nuk pajtohen, ndërsa njëra nga çështjet aktuale e këtyre mospajtimeve, është pronësia e kombinatit Trepça.

Zoti Rama e ka shtruar pyetjen se ndoshta Serbia “dëshiron që ta transferojë” këtë ndërmarrje dhe theksoi se Trepça gjendet në territorin e Kosovës.

“Njerëzit duhet ta kuptojnë se Trepça është xeherore në territorin e Kosovës dhe iu takon qytetarëve të Kosovës, pavarësisht se a janë shqiptarë apo serbë”, tha Edi Rama.

Gjatë debatit, kryeministri i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha se Beogradi do ta vazhdojë dialogun me Prishtinën.

“Kam shumë argumente të them se pala tjetër është fajtore, por këtë nuk do ta them”, tha Vuçiq, dhe ka shtuar se “konkludimi im është se do ta vazhdojmë dialogun në mënyrë energjike dhe të përkushtuar, sepse ky është kusht për zhvillim të të gjithë rajonit, përmirësimit të standardit në Serbi dhe këtë duhet ta bëjmë për të ardhmen e raporteve serbo-shqiptare, që janë dy kombet më të mëdha në Ballkan”.

Duke u shprehur për arrestimin e zyrtarit të latë të Policisë së Kosovës, Nehat Thaçi, Vuçiq ka theksuar se edhe ai si kryeministër i Serbisë ka mundur që si argument kyç për ndërprerjen e dialogut ta përdorë rastin e Oliver Ivanoviqit, i cili tash e dy vjet e gjysmë gjendet në burg në Mitrovicë.

“A mendoni me të vërtetë se dikush për shkaqe politike e ka arrestuar Thaçin”, e ka shtruar pyetjen Aleksandar Vuçiqi, dhe ka shpjeguar se ai është arrestuar “në bazë të një fletarresti të vitit 1997”.

Kuvendi i Kosovës tashmë e ka miratuar një rezolutë, me të cilën kërkon lirimin e menjëhershëm të drejtorit rajonal të policisë, Nehat Thaçi, i cili po mbahet nën masën e arrestit në Serbi.

Duke u shprehur për integrimet euroatlantike, Aleksandar Vuçiq, tha se në mesin e popullit ekziston një mbështetje e gjerë për prani më të madhe të Rusisë në Serbi.

“Ju kam thënë qytetarëve se jam kryeministër derisa jemi në rrugën evropiane, por njëherësh do të punoj për t’i ruajtur raportet e mira me Rusinë”, tha Vuçiq.

Për procesin e integrimit evropian, zoti Vuçiq, ka theksuar:

“Ne nuk duhet të turpërohemi se jemi nga Ballkani…por problemi është se shumë njerëz duhet ta kuptojnë vullnetin e popullit dhe atmosferën e përgjithshme, që të gjithë ne e kemi keqkuptuar, së bashku me udhëheqjen evropiane”, tha Vuçiq, dhe ka shtuar se në Ballkan po shtohet nacionalizmi.

Duke u shprehur për procesin e integrimit në Bashkimin Evropian, kryeministri i Shqipërisë, Rama, tha se ky proces është “rrugë e modernizimit”.

“Mendoj se ne, së paku këtu në Ballkan, duhet ta kemi të qartë një pikë të thjeshtë. Procesi i Bashkimit Evropian për ne nuk është udhëtim për të shkuar diku, por është rrugë e modernizimit, e cila është e mundshme për shoqëritë tona, që ta plotësojmë hendekun kah e ardhmja. Kjo është e mundshme vetëm nëpërmjet procesit të integrimit evropian”, tha Edi Rama. (REL) Përgatiti: Fatmir Bujupi

***

Rama: Serbia ta njohë sa më parë Kosovën

Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ka nisur vizitën dyditore në Serbi me një debat me homologun serb, Aleksandar Vuçiq, në Forumin për Siguri në Beograd.

Rama përsëriti se me Vuçiqin nuk pajtohen rreth çështjes së Kosovës.

“Qëndrim i imi është që Serbia, sa më parë, ta njohë Kosovën, sepse një gjë e tillë do të ishte e mirë për të gjithë”, tha Rama.

Sa i përket mosmarrëveshjeve të Beogradit dhe Prishtinës në lidhje me kombinatin Trepça, Rama tha se Trepça ndodhet në territorin e Kosovës dhe se u takon qytetarëve të Kosovës.

Vuçiq deklaroi se Beogradi do të vazhdojë dialogun me Prishtinën.(Europa e Lire)

“Nobel” në Letërsi nuk është Gjyqi i Fundit për një shkrimtar të madh

October 12, 2016 by dgreca

Mbi çmimin “Nobel” në letërsi dhe Kadarenë/

Duhet theksur fort, që në fillim: çmimi “Nobel” në Letërsi nuk është Gjyqi i Fundit për një shkrimtar të madh. Le të na qëtësojë ky pohim./

Nga Agron TUFA/

Është fakt, se “Nobeli” për më se një shekull ka evidentuar vlerat më të bukura artistike dhe humane të letërsisë botërore dhe ka shërbyer si një sistem referimi për shijet e mira estetike dhe edukative, që orientojnë tregun dhe trendin e lexuesit serioz.

Por është fakt gjithashtu, se lista e “nobelistëve” fitues është zbehur jo pak herë nga lista e “nobelistëve” jo fitues. Dhe në disa raste kjo është kaq flagrante, sa hedh hije të fortë dyshimi si për nga kriteret e përzgjedhjes së fituesit, ashtu dhe për vetë Testamentin e Alfred Nobelit, që ky çmim t’i jepet atij shkrimtari që sjell risitë dhe arritjet më të mira në fushën e letërsisë.

Mjafton të kujtojmë disa nga emrat më të mëdhenj të letërsisë botërore, tashmë klasikë të përbotshëm të fondit të artë letrar të shekullit XX-XXI, të cilët nuk e morën: Lev Tolstoj, Anton Çehov, Virxhinia Vulf, Xhejms Xhojs, D.H. Lourens, Marsel Prust, Franc Kafka, H.L. Borhes, F.G. Lorka, Vladimir Nabokov, Italo Calvino, Umberto Eko, Milan Kundera, Zbignjev Herbert etj, etj. Madje ka raste kur profili i nobelistit është ulur në nivele të rëndomta sipas meje, deri tek Dario Fo, Alise Monro, Svitllana Aleksieviç, etj.

Komisionet përzgjedhëse të “Nobelit” shpesh kanë tradhëtuar politikat, shpesh majtiste apo dhe konjukturat momentale të historive politike të Euroamerikës, duke shmangur meritën dhe virtytet artistike të krijimtarisë letrare të kandidatëve të “Nobelit”.

Në këtë kyç duhen parë “të papriturat” e komisionit të Stokholmit, sa herë shpallin fituesin e radhës. Shkarjet janë bërë të shpeshta dhe gjithë e më dendur zgjidhjet na dalin tendencioze, si infiltrim politikash që s’kanë të bëjnë me thelbin e misionin e letërsisë.
Rasti “Kadare” në gjithë këtë histori ka të bëjë me kreshpërimet dhe lëkundjet e panatyrshme të Komisionit të Nobelit.

Personalisht kam menduar dhe mendoj, se korpusi letrar i veprës së Ismail Kadaresë ka qenë i denjë dhe i padiskutueshëm për çmimin “Nobel”. Atëherë përse nuk i jepet, përderisa vepra kadareane është gjerësisht e njohur dhe e përhapur në shumë gjuhë?
E para, mendoj se është burokracia dhe përtacia. Anëtarët e Komisionit nuk e lexojnë me vëmendje veprën e një prendendenti çerekshekullor të “Nobelit”.

E dyta, mendoj se është krijuar një rrjetë paragjykimesh, të ushqyera edhe nga letrat e liga denoncuese të qarqeve të ulëta shqiptare e antishqiptare, me alibinë se “një pjesë e veprës së Kadaresë ka qenë konformizëm me realizmin socialist”.

E treta, mendoj se është skepticizmi apriori që kihet nga snobët e “Nobelit” për kulturat e gjuhëve të vogla, si shqipja.

Kemi pastur mjaft kohë të gjatë të mendojmë, analizojmë e krahasojmë për një pikë të katërt: a e meriton menjëmend një vlerësim të tillë vepra e Kadaresë. Dhe përgjigja ime, absolute dhe e bazuar në bindje nga krahasimet është, se shkrimtari shqiptar Ismail Kadare, e ka merituar gjithmonë këtë vlerësim, që me nominimin e parë për kandidat të “Nobelit” në vitin 1992 e deri më sot.

Nga tre pikat që parashtrova më sipër, duket (dhe pëshpëritet me shpesh në ambientet shqiptare, po edhe të huaja), se ka peshë pika e dytë, pra fakti, se I. Kadare një pjesë (më minorja) të veprës e ka shkruar në pajtim me normat e realizmit socialist. Gjej momentin të thesksoj se ky kinse argument është më i ligu dhe më pezmatuesi, pasi korpusi i veprës së Kadaresë është një kompleks katedralesh letrare, romanesh, novelash e tregimesh dhe se vepra e tij duhet parë në koherencën dhe konseguencën e saj, së pari si kundërvënie estetike, e mandej edhe si kundërvënie logjike ndaj artit zyrtar socrealist (shih shkrimin tim për ketë “Disidenca estetike e Kadaresë”).

Por nëse Komisioni i Nobelit vërtet do të çmendej dhe ta pranonte një logjikë të tillë, ai do të binte ndesh me praktikat e veta të mëparshme. Çdo të thonim atëherë për dyzina të tëra poezish e poemash të nobelistit Pablo Neruda kushtuar Stalinit dhe regjimit stalinist? Po për modelet e socrealizmit sovjet në veprat e nobelistit Mihaill Shollohov? Nuk po zëmë këtu periudhat e hershme rinore e (disa deri kur u bënë zdapa të ndërgjegjshëm) të një numri të pafund poetësh të mëdhenj si Arragon, Elyar, Hikmet, Rricos, hipokrizitë e Sartrit apo Brehtit me stalinizmin, duke qenë madje të pa kërcënuar me jetë në vendet e tyre të lira perëndimore.

Nëse këtyre emrave nuk u zihet për të madh zelli komunist, madje dhe i mbrojtjes së krimeve të Stalinit, për hir gjoja të kauzës, nëse për ta nuk u bë pëngesë ky kompromentim politik e ideologjik për nderimin me çmimet “Nobel” e të tjera çmime prestigjioze, atëherë, a nuk është meskinitet e hipokrizi t’i zihet kjo shkrimtarit shqiptar të mbijetuar nga një diktaturë monstruoze, që nuk e kishte për gjë të të kalonte në plumb për një varg (siç edhe ka ndodhur në Shqipëri, deri në gusht të vitit 1988)?

Unë mendoj se nuk ka asgjë për të sqaruar vepra letrare e Ismail Kadaresë përballë Komisionit të Nobelit në Letërsi. Përkandrazi, Komisioni i Nobelit ka shumëçka për të sqaruar përballë veprës së Kaderesë dhe letërsisë shqipe.

Dhe ndoshta kjo do të ndodhë. Do të ishte mirë të ndodhte. Për të gjitha palët. Kombi shqiptar, i cili shenjë vendimtare të identitet të tij ka gjuhën shqipe, ka nevojë të shenjohet përmes kësaj gjuhe e kulture me një çmim Nobel.

Kjo është ajo bota na ka borxh, të na japë atë që na takon, të na shenjojë si kulturë e gjuhë, përmes instrumentit të saj më besnik, që në këtë rast është shkrimtari Isnail Kadare, kandidati çerekshekullor për çmimin Nobel në letërsi.

Të tjerat janë shkarje nga tempi, pengesa, paragjykime, snobizma të huaj e mazokizma të brendshëm.