Archives for May 2020

KUJTESA- 30 VJET, NDERIM PËR NIK MRNAÇAJN, NË DITËN E LIRISË SHQIPTARE

May 6, 2020 by dgreca

Karantina e diktuar nga Koronavirusi ka shtyrë shumë veprimtari të Komunitetit shqiptar në SHBA të planifikuara për t’u organizuar në muajin Maj. Një ndër këto veprimtari të përvitshme, ëshët dhe Dita e lIrisë Shqiptare, që organizohej në fillim të majit në përkujtim të Dëshmorit të Demokracisë Nik Mrnaçaj. Dita e Lirisë që organizohet në Kensico Dam Plaza- në Westchester, përfshinë jo vetëm komunitetin shqiptar, por edhe përfaqësues të pushtetit lokal, klerikë, si dhe drejtues të organizatave të komunitetit.

Joe DioGuardi duke fole per Nik Mrnacaj- 5 Maj 2019.

Sivjet është 30 vjetori i rënies së Nik Mrnaçaj, në pamundësi për ta organizuar si çdo vit në fillim të Majit nga familja e nderuar MRNAÇAJ, Dielli po risjell përkujtimin e organizuar vitin e kaluar me 5 Maj 2019 dhe me këtë rast risjell Kujtesën: I përjetshëm Kujtimi i Nik MRNAÇAJ!

6 Maj 2018- Dom Pjeter Popaj, Marash Mrnaçaj dhe ish kryetari i Vatres Dritan Mishto

Nga Dalip Greca/Dielli

….Edhe pse e Diela e 5 Majit 2019 ishte një ditë me shi dhe erë të fortë, shqiptarët e Amerikës shkuan masivisht në veprimtarinë e organizuar në Ditën e Lirisë Shqiptare, ditë që i kushtohet, simbolit të demonstrateve antikomuniste në SHBA, Nik Mrnaçaj. Kjo ditë simbolike, e kthyer tashmë në Ditë – Kalendar për Lirinë, Demokracinë dhe Flamurin shqiptar, mbledh çdo fillim maji, në një ndër parqet më të bukur të New York-ut, në Kensico Dam Plaza- në Westchester, jo vetëm komunitetin shqiptar, por edhe përfaqësues të pushtetit lokal si dhe drejtues të organizatave të komunitetit.

Kjo ditë e veçantë sjellë në kujtesën e shqiptarëve të Amerikës qëndresën e nacionalistëve shqiptaro-amerikanë, demonstratat antikomuniste, që nuk i pushuan asnjëherë përpjekjet për ta sensibilizuar Amerikën për mungesën e lirive dhe të drejtave, për dhunën e përgjakshme që ushtronte shteti komunist shqiptar kundër familjeve nacionaliste,bijtë e bijat e të cilave i burgoste burgjeve të diktaturës komuniste , ndërsa vetë familjet i internonte masivisht në kampet e internimit. Edhe pse familja Mrnaçaj ishte e arratisur nga Shqipëria, pjesa e mbetur në atdhe, u burgos e u internua. Tipik ishte rastii Nikollë Mrnaçaj, i cili u burgos dy herë për dy dekada, ndërsa familja u internua dhe vuajti për vite të tëra kampeve të internimit. I riu nacionalist, antikomunisti Nik Mrnaçaj, i biri i Marash dhe Mri Mrnaçaj,ishte në krye të demonstratave të shqiptarëve të Amerikës, që kërkonin të sensibilizonin Shtetet e Bashkuara të Amerikës për mungesën e të drejtave dhe të lirive njerëzore në Shqipërinë komuniste dhe rrisnin përpjekjet për t’i hequr maskën udhëheqësve komuniste që tentonin të mashtronin perendimin, me anë të Misionit diplomatik në New York. Nik Mrnaçaj humbi jetën pasi kthehej nga demonstrata antikomuniste e organizuar në Detroit me 22 Janar 1990.

***

Gazeta DIELLI e ka përcjellë kështu situatën e nxehtë të asaj kohe: Vitin 1990 kishte nisë me demonstrata të shumta në Diasporën Shqiptare të Amerikës. Dredhat e Ramiz Alisë në Shqipëri dhe urdhërat që përcilleshin në Misionin Shqiptar të Nju Jork-ut i kishin hedhur më shumë benzinë zjarrit.Me 20 Janar ishte zhvilluar një demonstratë e madhe për lirinë dhe demokracinë në Nju Jork. Demonstrata u zhvillua para Misionit të asaj që quhej Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë. Mijëra njerëz, burra, gra dhe të rinj, shkruante Dielli në faqen e parë, morën pjesë në protestë. Turma e madhe u mblodh rreth orës 11 paradite dhe manifestoi me thirrje të fuqishme:” Lironi Shqipërinë”! Poshtë diktatura! Reforma për Popullin Shqiptar”!…”Demokraci dhe Liri!” …

Demonstrata e antikomunistëve demokratë shqiptarë para Kombeve të Bashkuara kishte tronditë edhe Tiranën zyrtare, e cila ende bënte qëndresë dhe i lëshonte me pikatore te drejtat e mohuara njerzore. Një demonstratë e tillë antikomuniste do të organizohej edhe në Detroit, por duket se Misioni Shqiptar në Nju Jork kishte urdhër për një antiprotestë,antimiting atje. Vetë shefi i Misionit kishte udhëtuar të nesërmen e demonstrartës së Nju Jork-ut, drejt Detroitit. Grupimi i të rinjve antikomunistë me Nik Mrnaçaj e kishin mësuar lajmin dhe u nisen për në Detroit, që t’u vinin në ndihmë bashkatdhetarëve antikomunistë, demokratë atje. Edhe pse qe një ngjarje që provokoi tension, të rinjët nuk ranë në kurthin e përplasjes vëllavrasjes, duke shmangur gjakderdhjen. Gjithësesi Misioni shqiptar dështoi në orvajtjen e vet.Por në kthim ndodhi tragjedia,për të cilën dyshohet se aksidenti ka qenë i qëllimshëm.

Gazeta e Dielli e ka regjistruar ngjarjen në numrin e saj 15 Shkurtit 1990. Ishte një kronikë e thjeshtë që përcillte dhimbje. Nën titullin”Një humbje tragjike” Dielli shkruante: Me datën 22 Janar 1990, në një aksident automobilistik, humbi jetën Nikoll Mrnaçaj, në moshën 31 vjeçare.

Komuniteti shqiptar e përcolli me dhimbje të riun nacionalist. Me 27 Janar 1990, u përcoll trupi i të ndjerit…. Shërbimet funerale u kryen në Bronx, New York, ku të riut Mrnaçaj, i dhanë lamtumirën e fundit mijëra bashkatdhetarë të komunitetit shqiptar të Amerikës. Mesha e Dritës u celebrua me datën 27 Janar 1990, në Kishën Katolike Shqiptare, nga të Pëndershmit Don Rrok Mirdita dhe Don Pjetër Popaj….

***

Veprimtaria e 5 majit 2019 u organizuar nga Familja Mrnaçaj, Shoqëria Kulturore-Artistike Kelemendi dhe Counti Ekzecutive Westchester, ndërsa moderatorë ishin Sokol Smalaj dhe Valbona Preldakaj. Fjalimet dhe përshëndetjet u gërshetuan me një program të pasur artistik, ku spikatën këngët dhe vallet e Kelmendit.U duartrokitën interpretimet e këngës”Këndojnë bylbylat këngët e veta”të kënduar nga Denis Vukaj dhe Aleksandra Hysaj, “Ç’ka ka zogu që po qanë” të kënduar nga Mikela Nonaj, kangë e vjetër popullore si dhe vallet e kërcyera bukur nga fëmijët e SH.K.A.K.

Shkurt Kronika: Hymnet Kombëtare i ka kënduar Mikela Nonaj. Lutjen fetare e ka përcjellë famullitari i Kishës Zoja e Shkodrës Dom Pjetër Popaj. Ka përshëndetur dhe Djakon Marash Shkreli. Folësi kryesor në këtë ditë përkujtimore ishte presidenti i Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane z. Joseph DioGuardi. Ai ka kujtuar veprimtaritë që ka udhëhequr në krye të komunitetit shqiptar, lobimin për çështjen shqiptare, veçanërisht për Kosovën e okupuar nga regjimi diktatorial i Millosheviçit. Shqiptarët i janë mirënjohës ish kongresistit republikan Joseph DioGuardi, i cili e bëri aq të njohur çështjen shqiptare në Washington. Ai së bashku me Shirli Clojes DioGuardi në krye të Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane shtuan miqtë e çështjes shqiptare në Kongres dhe Senatin Amerikan, duke rreshtuar në rrethin e miqëve zëra të fuqishëm të politikës amerikane si:Bob Dole, Henri Hide, Tom Lantosh, Ben Gilman, John McCain, Joseph Biden e shumë miq të tjerë.

DioGuardi vlerësoi dhe përpjekejet e komunitetit shqiptar, duke u ndalur posaçërisht edhe në demonstartat antikomuniste të shqiptarëve të Amerikës. Ai veçoi kontributin e të riut Nik Mrnaçaj, aktin e të cilit e përkujton komuniteti shqiptar çdo fillim maji.

Kanë përshëndetur edhe County Ekzekutive z. George Latimer si dhe kandidati për major në Mt. Vernon, z. Ernest Davis.

Kryetari i Fedeartës Pan-Shqiptare të Amerikës Dritan Mishto, në fjalën e tij përshëndetse ka vlerësuar aktin e Nik Mrnaçaj, i cili është bërë tashmë një simbol i demokracisë shqiptare këtu në Shtetet e Bashkuara dhe për çdo vit ne vijmë këtu dhe përulemi në shenjë nderimi dhe kranarie, tha ai. Kryetari Mishto i shprehu mirënjohjen familjes Mrnaçaj për kontributi e dhënë në luftën kundër sistemit komunist . Më pas ai ka prezantuar deputetin e Parlamentit të Shqipërisë, i votuar në siglën e Partisë Demokratike në qarkun e Elbasanit, z. Endri Hasa (i cili së bashku me deputetët e tjeë të opozitës e ka dorëzuar mandatin).

Deputeti demokrat shprehu kënaqësinë që ishte i pranishëm në këtë veprimtari nderuse në Ditën e Lirisë Shqiptare. Z. Hasa vlerësoi kontributin e familjes Mrnaçaj dhe aktin e birit të tyre që me aktin e tij frymëzoi rininë shqiptare. Ai mbetet sot simbol i demokracisë, dhe përveçse mbanë titullin “Pishtar i demokracisë” emrin e tij e mbajnë në vendlindje, Shkolla dhe rrugë. I përjetshëm kujtimi i dëshmorit të demokracisë!

Deputeti nuk e politizoi fjalën e tij përshëndetse, por me pak fjalë tregoi se demokarcia shqiptare është në udhkryq, vendi përjeton krizë të thellë, drejtësia nuk funksionon, institucionet janë të kapura nga kreu i ekzekutivit, dhe deputetët e opozitës janë në rrugë me qytetarët për të rikthyer vlerat e demokracisë së nëpërkëmbur.

Në emër të familjes Mrnaçaj ka falenderuar folësit, pjesmarrësit, avokati Mikel Mrnaçaj, i biri i Nik Mrnaçaj…

Këtë veprimtari përkujtimore dhe nderuse e mbështeti edhe Federata Pan Shqiptare e Amerikës VATRA, ku përveç kryetarit të saj z. Dritan Mishto, morën pjesë nënkryetari Agim Rexhaj, anëtarët e kryesisë Zef Balaj, Marjan Cubi me zonjën, editori me zonjën, Pashk Maksuti, Mihill Velaj(njëkohësisht kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë), Gjergj Ivanaj e të tjerë. Vatra, pas takimit që pati në selinë e saj me deputetin Endri Hasa, e ftoi atë, që të bëhej pjesë e veprimtarisë përkujtimore kushtuar Nik Mrnaçaj, ku ai u prit me duartrokitje.

Në fund të veprimtarisë, familja Mrnaçaj ftoi pjesmarrësit që të ngrinin Flamurin kuq e zi në shtizën e parkut, përkrah flamurit amerikan, ku qëndroi për një javë. Familaj Mrnaçaj kishte sjellë për pjesmarrësit, ushqime dhe pije.

Westchester Caunty, Maj 5, 2019

KOSOVA DHE KRIZA POLITIKE…

May 6, 2020 by dgreca

Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka një përgjegjësi të madhe historike për kontributin e zgjidhjes së krizës politike dhe institucionale të vendit, si dhe për ndalimin e destabilizimit të Kosovës, e që është qëllim i armiqëve të saj./

Shkruan: Nikë Gashaj*/

Në botën bashkëkohore demokratike nuk është prit mirë rrëzimi i qeverisë së Kurtit, pas 50 ditëve të punës së saj, përpa argumentim të bindshëm dhe në veçanti, në një kohë të përhapjes intensive të një epidemie të rrezikshme të coronavirusi Covid – 19, në tërë botë, si dhe në Kosovë. Po ashtu LDK-së dhe partitë opozitare nuk i panuan kërkesat e shtetëve mike e të fuqishme evropiane, sikurse janë: Gjermania dhe Franca, etj. për ta tërheq mocionin për rrëzimin e qeverisë, Kurti.

Gjithashtu, politikanët në Kosovë nuk përfillën as sugjerimet e një numri të konsiderueshëm të europarlamentarve, intelektualëve të njohur nga vende të ndryshme të botës, si të intelekualëve shqiptarë nga mbarë kapësira shqiptare, për ta lënë rahat qeverinë e Kurtit të funkësionoj deri në zgjedhjet e reja të parakohëshme parlamentare.

Mirëpo, pas rrëzimit të qeverisë, LDK-së dhe partitë opozitare nuk dakordohen për mbajtjen e zgjedhjeve të reja të parakohëshme parlamentare në Kosovë, kur të krijohen kushtet, pas tejkalimit të pandemisë. Përkundrazi, ato formuan koalicionin e veçantë me Listën Serbe, për të formuar qeverinë e re, përpa zgjedhje të lira dhe demokratike. Me këto parti politike u muar vesh presidenti i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi i cili me 30 prill 2020, dekretoi si kandidat për kryeministër të qeverisë së re Avdullah Hotin, nga LDK-ja, partia e dytë parlamentare. Presidenti Hashim Thaçi, dekretin e bëri një dit para pushimeve të parit maj, meqenëse Gjykata Kushtetuese e Kosovës, e cila duhej ta vlerësonte dekretin, supozohej se ka me qenë në pushim. Lëvizja Vetëvendosje menjëherë e ka derguar në Gjykatën Kushtetuese dekretin e presidentit Thaçi që kandidatin e LDK-së Avdullah Hotin e mandaton për kryeministër. Ajo ka kërkuar që Gjykata ta pezulloj dekretin, deri në vlerësimin e kushtutshmërisë së tij. Mirëpo, në anën tjetër, LDK-së, sipas njohjeve të saja të” larta” juridiko- politike” e vlerësoi, se s’ka arsye për pezullimin e dekretit të Thaçit, dhe përpa prit vlersimin e Gjykatës Kushtetuse të Kosovës në lidhje me këtë çështje, të njëjtën dit që Thaçi e shpalli dekretin, ajo e ka dorëzuar në Kuvend të Kosovës kërkesën që më 2 maj( ditë pushimi) të mbahet seanca e jashtëzakonshme e Kuvendit të Kosovës për votimin e qeverisë se re, sepse me Listën serbe (Listën e Vuçiqit) dhe me një Listë tjetër shqipfolëse, që në opinion konsiderohet si pro ruse/serbe, e ka sigurua shumicën parlamentare. Në në atë mënyrë ata bënë përpjekje me e grabit pushtetin dhe me e vjedh vullnetin e popullit, përpa zgjedhje të lira dhe demokratike. Andaj, aty shihet “serioziteti” dhe qëllimi i kësaj partie politike për “mbrojtjen” e interesave të popullit dhe shtetit të Kosovës. Ndërkaq, në filozofinë politike, politikanët e tillë quhen: ” mall prej materialit të dobët”.

Mirëpo, për fat të mirë të Kosovës, Gjykata Kushtetuese e Kosovës nuk e shfrytzoj pushimin, por këtë lëndë e trajtojë me urgjencë dhe prioritet, si dhe e muar vendimin për caktimin e masës së përkohëshme deri te vendimi përfundimtar, më 29 maj 2020.

Duhet përshëndet vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Kosovës për pezullimin e dekretit të presidentit të Kosovës, Hashim Thaçit. Gjithashtu, duhet të besohet se Gjykata Kushtetuese e Kosovës, përsëri në mënyrë të pavarur, objektive dhe pa frikë, do të marrë dhe vendimin definitiv kushtetues në lidhje me lëndën në fjalë, meqenëse kjo çështje është me rëndësi qënsore për zhvillimin e demokracisë dhe kushtetutshmerisë të shtetitit të Kosovës. Prandaj, Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka një përgjegjësi të madhe historike për kontributin e zgjidhjes së krizës politike dhe institucionale të vendit, si dhe për ndalimin e destabilizimit të Kosovës, e që është qëllim i armiqëve të saj. Ajo për më tëpër, vjen në shprehje, kur dihet se Kosova është shtet i ri, dhe në veçanti është nën mbikqyrje të faktorëve ndërkombëtar, se sa ajo, ka kapacitete demokratike e profesionale, si dhe kulturë politike dhe juridike për të funksionuar si shtet demokratik dhe juridik në pajtim me standardet ndërkombëtare.

* (Autori është politolog)

Shqiptarët, bashkë dhe të ndarë….

May 6, 2020 by dgreca

….gjatë fushatës elektorale të zgjedhjeve Parlamentare të vitit 1908 në Perandorinë Osmane/

Shkruan: Dr. PAULIN MARKU/

Gjatë verës së vitit 1908 Porta e Lartë pësoi ndryshime të thella në politikën e brendshme perandorake. Ashtu si turqit, edhe popujt të kombësive të ndryshme, përfshirë shqiptarët e mirëpritën me gëzim shpalljen e Kushtetutës në vitin 1908 në Perandorinë Osmane. Ata shfaqnin pretendime të ndryshme për t’i realizuar pasi të kryheshin zgjedhjet parlamentare dhe të ishte ngritur kabineti i qeverisë, i dalë nga mazhoranca në parlament. Shumë prej tyre mendonin se me miratimin e Kushtetutës së re, ata do të kishin liri në vetëqeverisje, si një grupim kombesh nën flamurin e Kushtetutës Osmane dhe do të forconte Portën e Lartë me anë të bashkimit rreth saj, të sa më shumë popujve të ndryshëm brenda perandorisë, si dhe do të garantonte për secilin popull ekzistencën kombëtare. Shqiptarët, jo vetëm që e mirëpritën rivendosjen e kushtetues por ata shpresonin se do të fitonin lirinë politike e vetëqeverisje të ëndërruar prej dekadash. Nëpër krahina të ndryshme shqiptare si: Vlora, Kruja, Durrësi, Tirana, Prizreni, Gjakova, Peja etj, sapo ishte shpallur kushtetuta, popullsia e këtyre zonave, me iniciativën e tyre filluan të dëbonin nëpunësit e vjetër të administratës dhe krijuan komisione të ndryshme shqiptare. Komisionet e ngritura kryenin funksione të ndryshme, të organeve të vetëqeverisjes, pajtimit të gjaqeve dhe mbanin rregullin e qetësinë publike.

Ky veprim i shqiptarëve nuk u pëlqye nga Porta e Lartë dhe as nuk mori mbështetjen e xhonturqve. Komiteti “Bashkim e Përparim”, i cili pritej të fitonte mazhorancën dhe të merrte pushtetin, qëndronte në një linjë me Stambollin zyrtarë dhe ruante besnikëri të plotë ndaj politikës së vjetër osmane. Ashtu si sulltani Abdyl Hamiti II dhe xhonturqit kërkonin me çdo kusht që të ruhej sundimi në viset shqiptare; të mos shkëputej vazhdimësia e mbledhjes së taksave; si dhe, ajo që ishte më kryesorja për të dyja palët, të mos iu jepnin pretekst shqiptarëve për autonomi. Departamenti i administratës së pronave perandorake pranë Portës Lartë, nxori një urdhër për uljen e taksave nga 30%, në 20 %. Qëllimi i këtij ndryshimi ishte për të qetësuar popullatën dhe për të ruajtur vazhdimësisë në mbledhjen e tatimeve në viset shqiptare.

Shqiptarët refuzuan pagesën e taksave dhe me iniciativën e tyre dëbuan disa funksionar të tatimeve. Ata mbështesnin idenë e refuzimit të çdo lloj pagese e detyrimi në favor të Portës së Lartë, pasi sipas tyre, Stambolli ishte i interesuar vetëm për mbledhjen e detyrimeve tatimore dhe refuzonte zbatimin e kërkesat të tyre duke mos i marrë parasysh. Shqiptarët shfaqnin pakënaqësi ndaj Sulltanit për mos interesim të gjendjes së mjeruar dhe e akuzonin drejt për drejt për gjendjen e prapambetur në zhvillimin kulturor, social e në infrastrukturë në vilajetet shqiptare.

Por, ashtu si zyrtarë të Perandorisë, edhe xhonturqit interesoheshin për ruajtjen e mbledhjes së taksave dhe zbatimit të ligjit. Për këtë arsye ata dërguan emisarë në zonat problematike për të sqaruar popullatën dhe për të parandaluar kërkesat e tepruara të tyre. Mund të themi se më kryesorja ishte që të bindnin popullatën të vazhdonin të paguanin tributin e detyrueshëm dhe të ruhej e plotë zbatueshmëria ligjore e administrative. E thënë më thjeshtë, xhonturqit përgatisnin terrenin për ruajtjen e vazhdimësisë së sundimit të ligjit, detyrimeve financiare dhe për mbrojtjen e tërësisë territoriale të Perandorisë Osmane.

Më 5 gusht të vitit 1908, me vendim të Këshillit të Posaçëm, pranë Portës së Lartë shpallet amnisti e përgjithshme për të gjithë ata që ishin të burgosur e të dënuar politikisht në mungesë pasi ishin arratisur jashtë vendi. Nëpërmjet këtij vendimi, ata arritën të përfitojnë pafajësinë dhe ju linte e drejta që t’i riktheheshin të gjitha të drejtat civile e administrative. Nga kjo amnisti përfituan edhe shqiptarët e larguar politikisht në emigrim. Ndër ta, mund të përmenden, Ismail Qemali, Ibrahim Temo, Dervish Hima etj, të cilët deri atëherë regjimi Hamidian i kishte konsideruar rebelë e tradhtarë.

Gjatë periudhës së vjeshtës së vitit 1908, shqiptarët kuptuan se duhet të organizoheshin politikisht për të përfituar nga shpallja e zgjedhjeve parlamentare dhe të grumbullonin votat për të nxjerrë kandidatët shqiptarë, për në parlamentin e Stambollit. Shqiptarët ftonin krerë të elitës shqiptare, të cilët gjendeshin të arratisur, që të rikthehen në atdhe dhe të kandidonin për mandatin e deputetit. Disa bejlerë dhe agallarë të Vlorës i drejtuan një telegram Ismail Qemalit, ku i kërkonin të rikthehej në vendlindje. Ai e mirëpriti letrën e bashkëkombësve dhe iu përgjigj pozitivisht lajmit nga Brukseli. Ismail Qemali i dërgon një telegram Xhemil bej Vlorës, të cilin e njoftonte se shumë shpejt do të rikthehet në atdhe. Në nder të Ismail Qemalit u organizuan festime të ndryshme në këtë sanxhak, të cilët e lartësonin virtytet dhe patriotizmin e tij. Kjo mbështetje e gjerë do t’a shoqëronte gjatë Ismail Qemalin për arsye se përkonte me periudhën zgjedhore për zgjedhjen e deputetëve për në parlamentin e Stambollit.

Fushata elektorale e vitit 1908 i hapi rrugën një procesi të gjerë gjithëpërfshirës, si për turqit ashtu dhe për kombësitë e ndryshme, përfshirë dhe elitën politike shqiptare, e cila pati jehonë të madhe në trojet shqiptare. Krerë të zonave të ndryshme shqiptare u vunë në lëvizje për të mbështetur kandidatët për deputet por fatkeqësisht ata ishin të ndarë sipas interesave e grupimeve politike.

Në përfundim mund të pohohet se kandidatët për deputet shqiptarë të vitit 1908 nuk patën një platformë politike të përbashkët shqiptarie dhe as nuk ndoqën një linjë gjithëpërfshirëse kombëtare për në parlamentin Osman.

Historia na mëson se zgjidhjet e idetë pa mbështetje qytetare përfundojnë me dështim

May 5, 2020 by dgreca

RRETH DEKLARATAVE PËR NDRYSHIM TË KUFIJVE/

-Bashkimi Evropian nuk mund të shërbejë thjeshtë si forum ku bëhet dialogu, por duhet doemos të ofrojë edhe udhëzime që bazohen në parimet e vlerat mbi të cilat funksionon BE. Ndryshimi i kufijve mbi baza etnike nuk bënë pjesë në këto parime e vlera…./

Shkruan: Vjosa Osmani, Kryetare e Kuvendit të Kosovës/

E çmoj lart angazhimin e miqve tanë ndërkombëtarë në lehtësimin e arritjes së një marëveshjeje përfundimtare në mes të Republikës së Kosovës dhe Serbisë. Por Bashkimi Evropian nuk mund të shërbejë thjeshtë si forum ku bëhet dialogu, por duhet doemos të ofrojë edhe udhëzime që bazohen në parimet e vlerat mbi të cilat funksionon BE. Ndryshimi i kufijve mbi baza etnike nuk bënë pjesë në këto parime e vlera.

Kosova është Republikë parlamentare. Kuvendi ka rol vendimtar në mbikëqyrjen e punës së Qeverisë, Politikës së Jashtme dhe atë të Sigurisë. Rrjedhimisht, do të ketë rol të rëndësishëm në përmbylljen e një marëveshjeje të tillë eventuale. Andaj, çdo përpjekje dhe angazhim për marrëveshje përfundimtare duhet të afirmojë edhe jetësimin e paqes, sigurisë dhe stabilitetit në rajon. Çdo pikënisje në rifillimin e dialogut në të ardhmen, duhet të bëhet mbi parimet se Kosova është projekt i pakthyeshëm në aspektin politik dhe i paprekshëm në aspektin teritorial.

Kosova është njohur nga shumica e anëtarëve të Bashkimit Evropiane dhe vendeve tjera të botës dhe e drejta për të shpallur pavarësinë është vulosur nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë. Kosova është e palëkundur në orientimin strategjik për anëtarsim në Bashkimin Evropian. Shteti ynë është ndërtuar dhe duhet të vazhdojë të zhvillohet pikërisht mbi bazën e vlerave që i proklamon dhe i ka jetësuar Bashkimi Evropian. Prandaj, komuniteti ndërkombëtar duhet t’i refuzojë përpjekjet e individëve të caktuar për të shtyrë përpara çfarëdo propozimi për zgjidhje mbi bazën e ndarjeve etnike dhe të ndryshimit të kufijve, sepse në thelb kjo do të ishte edhe kundër vlerave të Bashkimit Evropian dhe nuk siguron paqe të qëndrueshme në rajon. Mbi të gjitha, zgjidhje të tilla nuk do të përkraheshin nga qytetarët tanë e rrjedhimisht do të mbeteshin të pazbatueshme. Historia na mëson se zgjidhjet e idetë pa mbështetje qytetare përfundojnë me dështim.

5 ushqime që mund të na ndihmojnë të luftojmë stresin e shkaktuar nga virusi Corona

May 5, 2020 by dgreca

Rubrika si të përballojmë Koronavirusin* /

Shkruan: Manjola Barçi-Kozi/New York/

Një nga gjërat që po bëjmë vazhdimisht, ndoshta më shumë se zakonisht, në këtë periudhë të pazakontë, është ngrënia. Qëndrimi në shtëpi po detyron shumë prej nesh ti drejtohemi frigoriferit për të luftuar ndoshta mërzitjen për disa, ankthin dhe depresionin për të tjerë. Ka shumë pjata tradicionale shqiptare që na pelqejnë dhe i hamë më shumë sesa duhet, si byrek, imam ballajdi (patellxhane të mbushura), tavë kosi, bukë e bardhë-simite, e shumë të tjera. Sidoqoftë, në këtë periudhë është e rëndësishme të jemi të vetëdijshëm për c’ka hamë në mënyrë që të mos shtojmë shumë peshë të tepërt që do të jenë shumë e vështira, natyrisht më vonë, për tu hequr. Por më e rëndësishmja, le të sigurohemi që ajo që hamë gjatë kësaj kohe gjithashtu na ndihmon të luftojmë ankthin dhe depresionin, që disa po kalojnë gjatë kësaj kohe.

Ushqimi dhe stresi kanë qenë gjithmonë të lidhura përmend Ali Miller autore e librit “Dieta Kundër Ankthit”. Ajo shprehet se ushqimet e rafinuara siç janë pijet me sheqer, ëmbëlsirat, patatet e skuqura dhe shumë të tjera, mund të rrisin sheqerin në gjak dhe më pas e shkaktojnë që të bjeri përnjëherë, duke rritur stresin dhe ankthin. Por, zgjedhja e ushqimeve të shëndetshme ajo shton – duke përfshirë yndyrnat e shëndetshme si Omega 3 ka efektin e kundërt, duke krijuar një “sinjalizim të favorshëm të hormoneve në tru, i cili mbështet ngopjen dhe rregullimin e humorit” midis të tjerave.

Për më tepër, sipas Harvard Health Publishing, ushqimet që janë të pasura me magnez, zink dhe vitaminë B, së bashku me acidet yndyrore Omega 3, ndihmojnë kundër ankthit, pasi këto ushqime të bëjnë “të ndjehesh mirë” pasi nxisin lëshimin e neurotransmetuesve si serotonin dhe dopaminën. Ato janë një hap i parë i sigurt dhe i thjeshtë në menaxhimin e ankthit.

Pra, nëse doni të hani shëndetshëm dhe të shmangni ankthin e tepërt që erdhi me këtë virus, ju lutem vazhdoni të hani këto ushqime të rekomanduara më poshtë, ashtu siç ndoshta keni bërë gjatë gjithë kohës. Nëse jo, përpiquni të shtoni këto ushqime të shijshme në dietën tuaj, që të filloni të ndjeheni mrekullueshëm.

Më poshtë janë disa nga ushqimet që përmbajnë vitaminat dhe mineralet e sipërpëmendura që të ndiheni sa më mirë:

Ushqimi # 1

Vezët:

Vezët janë një burim shumë i mirë i vitaminës B, hekurit, zinkut dhe magnezit, ndër të tjera. Ka të dhëna nga Kina dhe Egjipti që tregojnë se shpendët shtëpiake ishin kultivuar dhe vezët ishin konsumuar nga njerëzit rreth vitit 1400 B.C.E., Githashtu, ekzistojnë dëshmi arkeologjike për konsumin e vezëve që datojnë nga epoka neolitike (foodtimeline.org).

Pavarësisht nëse dëshironi t’i hani ato të papërpunuara, të bëni smoothie, t’i përzieni, apo te rrahura, vezët janë një vakt shumë i kënaqshme dhe gjithashtu ndihmojnë në lehtësimin e ankthit. Mos harroni t’i shijoni edhe si vezë syza-të preferuarat e mia me një copë buke të zezë – por vetëm me një, ju lutem.

Ushqimi # 2

Çokollatë e zezë:

Çokollata e zeze është një ëmbëlsirë e mrekullueshme për t’u konsumuar për ne që kemi një dhëmb të ëmbël. Eshtë e mbushur me minerale të tilla si hekuri, zinku dhe magnezi. Jo vetëm që ka antioksidantë dhe ju ndihmon në rinovimin e qelizave tuaja (dhe për këtë arsye ju ndihmon të dukeni më të rinj), ju ndihmon për të ulur presionin e lartë të gjakut, mund të zvogëlojë rrezikun e sulmit në zemër, dhe mund të përmirësojë funksionimi i trurit, por gjithashtu ndihmon kundër ankthit.

Sipas faqes së internetit healthline.com çokollata e errët përmban flavonoide, të cilat përmirësojnë rrjedhën e gjakut në tru, dhe për këtë arsye promovojnë aftësinë e tij për tu përshtatur në situata stresuese, që mund të çojnë në ankth dhe çrregullime të tjera të humorit. Disa studiues sugjerojnë gjithashtu se roli i çokollatës së errët në shëndetin e trurit thjesht mund të jetë për shkak të shijes së mrekullueshme, që mund të ndihmojnë të ndihesh ne humor. Kushdo që të jetë arsyeja vazhdoni ta konsumoni këtë trajtim super të shijshë dhe ndjehuni mirë.

Për më tepër, faqja shpjegon se në një studim, individët që konsumuan 74% çokollatë të errët dy herë në ditë për dy javë kishin nivele të përmirësuara të hormoneve të stresit të shoqëruara zakonisht me ankthin, siç janë katekolaminat dhe kortizoli. Gjithashtu, ngrënia e çokollatës së errët gjithashtu është treguar se rrit nivelet e serotoninës neurotransmetuese, e cila mund të ndihmojë në uljen e stresit që çon në ankth (healthline.com).

Ushqimi # 3

Kosi:

A nuk është kosi një nga ushqimet më të mira në botë? Përgatitur me turshi, i përzier me hudhra dhe tranguj, i shoqëruar me oriz ose thjesht ashtu siç është, kosi ka qenë dhe vazhdon të jetë një ushqim i preferuar në kulturën tonë. Kosi është i pasur me vitamina dhe përmban kalcium, vitamina B6 dhe B12, riboflavin, potassium dhe magnez. Kosi gjithashtu ka probiotikë të cilët ndihmojnë në uljen e ankthit dhe stabilizimin e gjendjes shpirtërore. Sipas goodhousekeeping.comprobiotikët janë bakterie të gjalla ose mikroorganizma që janë të mirë për trupin dhe sistemin e tretjes. Mungesa e mikroorganizmave të dobishëm në zorrë është shpesh shoqëruar me sëmundje të tilla si sëmundja e Alzheimerit dhe depresioni (psycologytoday.com). Prandaj, vazhdoni të shijoni një nga ushqimet më të preferuara të kulturës sonë që të ndjeheni mirë si mendërisht ashtu edhe fizikisht.

Ushqimi # 4

Fasulet:

Fasulet kanë nivel të lartë të triptofan-it, i cili është një aminoacid që rrit serotoninën dhe ka një efekt qetësues. Disa studime rezultojnë se triptofani i ulët në trup ndikon në rritjen e ankthit dhe stresit, ndërsa konsumimi i triptofanit ka treguar ulje të ankthit dhe depresionit.

Kur isha e vogel, gjyshja ime në Shqipëri gjithmonë më thoshte se fëmijë që hahet fasule janë më të shëndetshëm se ata që hanë mish. Ajo më bënte te ndihesha mirë kur mishi na mungonte, por me hir a me pahir paska pasur të drejtë.

Fasulet janë gjetur gjithashtu në varret e mbretërve të Egjiptit të lashtë, ku liheshin si ushqim për të vdekurit dhe shpirtrat e tyre në jetën e përtejme. Fasulet e para të kultivuara u jan gjetur 4000 vjet më parë në Evropë, perreth detit Egje dhe ne Iberi (Vegetalbefacts.net). Kështu që vazhdoni të konsumoni fasule dhe ndjehuni mire që po e zëvëndësoni me mishin e kuq, sidomos në këtë periudhë mangësie.

Ushqimi # 5

Peshku:

Gjëja e parë që populloi faqet gjatë hulumtimeve të mia ishte fakti që peshku edhe si kafshë shtëpiake zvogëlon ankthin tek njerëzit, ashtu si çdo kafshë tjetër shtëpiake. Më pas pata mundësinë të shoh që peshku edhe si ushqim është gjithashtu shumë efektiv në luftimin e ankthit.

Peshku përmban shumë acide yndyrore Omega 3, i cili konsiderohet si një kolesterol i mirë. Ky kolesterol i mirë jo vetëm që ndihmon në kthjelltësine e mendjes, inteligjencës, sëmundjeve të Alzheimerit, apo sulmet në zemër si dhe ul kolesterolin e keq, gjithashtu ndihmon edhe kundra ankthit dhe depresionit.

Njerëzit me depresion mund të kenë nivele të ulëta në gjak të kimikateve të trurit të quajtura eikosapentaenoic (i-koe-suh-pen-tuh-e-NO-ik) acid (EPA), dhe dokosahexaenoic (doe-koe-suh-hek-suh-e-NO) -ik) acidi (DHA) i cili kontribuon në ankthin dhe depresionin. EPA dhe DHA mund të gjenden në vajin e peshkut dhe për këtë arsye e bëjnë peshkun një ushqim shumë të mirë për të luftuar ankthin (psycologytoday.com).

Shijojini këto 5 ushqime që ndihmojnë në luftimin e ankthit, dhe mos harroni të pini ujë. 8 gota ujë në ditë mjaftojnë për një trup të shëndetshëm.

Ky është shkrimi i dytë i kësaj rubrike i shkruar nga bashkëpunëtorja e Diellit, mësuesja Manjola Barçi-Kozi. Rubrika u hap me shkrimin: 5 gjëra që jam duke mësuar gjatë COVID 19-karantinës. Bëhu dhe ti bashkëpunëtor i kësaj rubrike. Zgjidheni vetë temën.Sill një përvojë tënden ose të një të njohuri. Na shkruani ne adresen tone gazetadielli@gmail.com(na ndiqni edhe en Dielli online www.gazetadielli.com)