Manjola Barçi – Dielli

HISTORIA PERSERITET- Murtaja e Athinës-430 para Krishtit deri tek COVID-19

May 17, 2020 by dgreca

Nga Manjola Barçi-Kozi/Dielli
Thuhet se një nga qëllimet e historisë është që të mësojmë nga gabimet paraprake dhe të përpiqemi të mos i përsërisim ato. Sigurisht që kjo nuk ndodh gjithmonë ose të paktën nuk ndodh shumë shpesh, pasi ne si njerëz përpiqemi të injorojmë historinë dhe ta provojmë gabimet e mëparshme me qëllim ose pa qëllim. Sidoqoftë, shumica e njerëzve po bëhen më të zgjuar dhe i kuptojnë më mirë se kurrë pasojat që veprimet kanë –qofshin ato të mira apo të këqija.
Ndërsa përpiqem të gëlltis të gjitha informacionet për këtë virus që na ka goditur tashmë, po shoh se ka shumë e shumë ngjashmëri midis pandemive të tjera si: Murtaja e Athinës—430 para Krishtit, murtaja amerikane—shekulli 16, murtaja e madhe e Londrës—1665 -1666, murtaja e Madhe e Marsejes—1720-1723, murtaja ruse—1770-1772, epidemia e poliomielitit Amerikan—1916, gripi spanjoll—1918-1920, sindroma e gripit të derrit H1N1—2009-2010 (Meksikë), epidemia e Ebolës në Afrikën Perëndimore—2014-2016, epidemia e virusit Zika—2015 deri tani. Të gjitha këto pandemi kanë emra të lidhur me vendet nga ku ata ose kanë origjinën, ose se ku kanë shkaktuar më shumë dëme.
Megjithatë, ç’ka më bëri më shumë përshtypje ishte ngjashmëria midis dy prej këtyre pandemive në veçanti: Covid-19, gjithashtu e njohur edhe si virusi korona, dhe vdekja e zezë gjithashtu e njohur si murtaja bubonike. Mbaj mend kur ishim të rinj kur nuk na pelqente dikush thoshim «që ai ka murtajën», duke iu referuar murtajës bubonike. I riu si veriu themi ne—sa të pandjeshëm kemi qenë, por të paktën tani e kam të qartë kuptimin e vërtetë të shprehjes. Së afërmi, dëgjova diku se para pandemisë nëse teshtije njerëzit te pergjigjeshin me shprehjen «Zoti të bekoftë», ndërsa gjatë kësaj pandemie që po përjetojmë sot, kur teshtin njerëzit të thonë: «Mallkuar qofsh-largohu nga unë». S’paskemi ndryshuar shume që kur ishim të rinj!!!

Unë shpesh ndalem dhe pyes veten: Përse historia përsëritet?

Deri kur do të vazhdojmë të përsërisim të njëjtat gabime, në vend që të mësojmë prej tyre?
Vdekja e Zezë ose murtaja bubonike ashtu si Covid-19 thuhet se e ka origjinën në Kinë. Ashtu si virusi korona, vdekja e zezë u tranportua në Itali nga anijet tregtare që arritën në Itali në tetor të vitit 1347. Coronavirus, gjithashtu, mbërriti në Italinë Veriore nga dy tregtarë kinezë (history.com)—megjithëse sipas një raporti të Reuters, një ekip e shkencëtarëve në Milano beson se epidemia e koronavirusit të Italisë, mund të ketë ardhur në vend përmes Gjermanisë, dhe jo direkt nga Kina, siç menduan shumë ekspertë fillimisht. Sido që të jetë,fakti është se edhe ky virus e ka origjinën nga Kina.
Për më tepër, mendova se ishte shumë interesante se si edhe sëmundja e zezë u shkaktua nga një bakterie në formë shufre, fillimisht në Kinë, dhe mendohet se është përhapur fillimisht nga kafshimi i pleshtave dhe minjve të infektuar nga bakteria (history.com).

Covid-19, megjithëse është një virus, gjithashtu mendohet se është përhapur nga një treg i lagësht në Kinë nga një kafshë tjetër—këtë herë një lakuriq nate—dhe më pas përmes ndërveprimit njerëzor.
Në vazhdim, vdekja e zezë ishte jashtëzakonisht ngjitëse: «thjesht nga prekja e rrobave», – shkruante Giovanni Boccaccio, një shkrimtar, poet dhe gazetar i asaj kohe–

«duket se vetvetiu i pason sëmundjen prekësit.» Covid-19 thuhet gjithashtu se është jashtëzakonisht ngjitëse—prandaj eksiston rregulli i distancës prej dy(2) metrash larg.

Dhe pastaj pyetja vazhdon:

Pse kaq shumë pandemi e kanë fillesën në Azi?

Sipas Suresh V Kuchipud, një profesor klinik dhe drejtor i laboratorit për diagnostikimin e kafshëve në Universitetin Shtetëror të Pensilvanisë, për shkak të urbanizimit të shpejtë që po ndodh në vendet aziatike, kafshët e egra, detyrohen të lëvizin më afër qyteteve dhe qëndrave të qyteteve, dhe si rezultat, në mënyrë të pashmangshme, të ndeshen me kafshët shtëpiake dhe popullsinë njerëzore. Kafshët e egra shpesh kanë viruse; lakuriqët, për shembull, mund të mbajnë me qindra prej tyre. Dhe viruset, duke kërcyer nga një specie te tjetra, si rezultat, infektojnë edhe njerëzit.
Sipas Bankës Botërore, pothuajse 200 milion njerëz u zhvendosën në zonat urbane në Azinë Lindore gjatë dekadës së parë të shekullit XXI. Migrimi në atë shkallë—vijon Z. Kuchipud, do të thotë që toka pyjore është shkatërruar, për të krijuar zona banimi. Kjo do të thotë që urbanizimi ekstrem bëhet një cikël i dhunshëm: Më shumë njerëz sjellin më shumë shpyllëzime, dhe zgjerimi njerëzor dhe humbja e habitatit përfundimisht vret grabitqarët, përfshirë ato që ushqejnë brejtësit. Me zhdukjen e grabitqarëve—ose të paktën me numrin e tyre pakësuar ndjeshëm – shpërthen popullsia e brejtësve. Dhe siç tregojnë studimet në Azi dhe Afrikë, edhe rreziku i sëmundjes së perhapur nga kafshët.

Një tjetër arsye pse kaq shumë pandemi e kanë origjinën në Azi është edhe fakti që në pjesën më të madhe të Azisë, njerëzit mbijetojnë nga bujqësia dhe tregjet e kafshëve.
Sipas faqes se internetit theconversation.com, rajonet tropikale, të pasura me biodiversitet të jashtëzakonshëm, tashmë mbajnë një pishinë të madhe patogjenësh, duke rritur në masë të madhe mundësinë e shfaqjes së një patogjeni(bakterie, viruse, microorganizma) të ri.

Në Azi shumë familje varen nga bujqësia dhe nga rritja e bagëtive për të mbijetuar. Kontrolli i sëmundjeve, plotësimi i ushqimit dhe strehimi për kafshët është jashtëzakonisht të kufizuar. Lopët, pulat dhe derrat, të cilët mund të mbajnë sëmundje pandemike, shpesh janë në kontakt të ngushtë me njëri-tjetrin, si dhe me një larmi kafshësh jo-shtëpiake dhe gjithashtu njerëz. Si rezultat shanset e infektimit nga këta patogjenë janë shumë të mëdhaja.
Dhe pastaj të mendojmë që nuk janë vetëm në fermat shkaktarët e problemit. Tregjet e gjalla të kafshëve, tepër të zakonshme në të gjithë Azinë, shfaqin kushte të përshtatshme për zhvillimin dhe përhapjen e ketyre patogjenëve, pasi janë të mbushura me një përzierje të specieve të shumta, përfshirë edhe njerëzit. Edhe kjo situatë luan një rol kryesor në atë se si mund të shfaqet një patogjen vrasës dhe si të përhapet midis specieve.
Sëmundja e korona virusit, është një kujtesë e frikshme që na kujton se sa të pafuqishëm jemi ndaj kërcënimit të menjëhershëm global të paraqitur nga sëmundjet infektive. Edhe pse epidemitë kanë eksistuar gjatë gjithë historisë njerëzore, ato tani duket se janë në rritje(realscience.com).

Vetëm në 20 vitet e fundit, viruset kanë shkaktuar tre epidemi të mëdha në të gjithë botën. Edhe c’fare i bën këto epidemi më shqetësuese, është se kohëzgjatja midis këtyre tre pandemive është më e shkurtër.
Prandaj duhet të zgjohemi dhe të ndalojmë së pretenduari se pas kësaj gjithçka do të jetë në rregull. Pas kësaj asgjë nuk do të jetë më e njëjtë. Shumë njerëzit do të kenë vdekur, shumë të tjerët do të jenë dëmtuar. Zgjimi nga gjumi është hapi i parë. Dhe pastaj duhet të bëjmë dicka—duhet ta bejmë sot, sepse nesër mund të jet shumë vonë.

5 ushqime që mund të na ndihmojnë të luftojmë stresin e shkaktuar nga virusi Corona

May 5, 2020 by dgreca

Rubrika si të përballojmë Koronavirusin* /

Shkruan: Manjola Barçi-Kozi/New York/

Një nga gjërat që po bëjmë vazhdimisht, ndoshta më shumë se zakonisht, në këtë periudhë të pazakontë, është ngrënia. Qëndrimi në shtëpi po detyron shumë prej nesh ti drejtohemi frigoriferit për të luftuar ndoshta mërzitjen për disa, ankthin dhe depresionin për të tjerë. Ka shumë pjata tradicionale shqiptare që na pelqejnë dhe i hamë më shumë sesa duhet, si byrek, imam ballajdi (patellxhane të mbushura), tavë kosi, bukë e bardhë-simite, e shumë të tjera. Sidoqoftë, në këtë periudhë është e rëndësishme të jemi të vetëdijshëm për c’ka hamë në mënyrë që të mos shtojmë shumë peshë të tepërt që do të jenë shumë e vështira, natyrisht më vonë, për tu hequr. Por më e rëndësishmja, le të sigurohemi që ajo që hamë gjatë kësaj kohe gjithashtu na ndihmon të luftojmë ankthin dhe depresionin, që disa po kalojnë gjatë kësaj kohe.

Ushqimi dhe stresi kanë qenë gjithmonë të lidhura përmend Ali Miller autore e librit “Dieta Kundër Ankthit”. Ajo shprehet se ushqimet e rafinuara siç janë pijet me sheqer, ëmbëlsirat, patatet e skuqura dhe shumë të tjera, mund të rrisin sheqerin në gjak dhe më pas e shkaktojnë që të bjeri përnjëherë, duke rritur stresin dhe ankthin. Por, zgjedhja e ushqimeve të shëndetshme ajo shton – duke përfshirë yndyrnat e shëndetshme si Omega 3 ka efektin e kundërt, duke krijuar një “sinjalizim të favorshëm të hormoneve në tru, i cili mbështet ngopjen dhe rregullimin e humorit” midis të tjerave.

Për më tepër, sipas Harvard Health Publishing, ushqimet që janë të pasura me magnez, zink dhe vitaminë B, së bashku me acidet yndyrore Omega 3, ndihmojnë kundër ankthit, pasi këto ushqime të bëjnë “të ndjehesh mirë” pasi nxisin lëshimin e neurotransmetuesve si serotonin dhe dopaminën. Ato janë një hap i parë i sigurt dhe i thjeshtë në menaxhimin e ankthit.

Pra, nëse doni të hani shëndetshëm dhe të shmangni ankthin e tepërt që erdhi me këtë virus, ju lutem vazhdoni të hani këto ushqime të rekomanduara më poshtë, ashtu siç ndoshta keni bërë gjatë gjithë kohës. Nëse jo, përpiquni të shtoni këto ushqime të shijshme në dietën tuaj, që të filloni të ndjeheni mrekullueshëm.

Më poshtë janë disa nga ushqimet që përmbajnë vitaminat dhe mineralet e sipërpëmendura që të ndiheni sa më mirë:

Ushqimi # 1

Vezët:

Vezët janë një burim shumë i mirë i vitaminës B, hekurit, zinkut dhe magnezit, ndër të tjera. Ka të dhëna nga Kina dhe Egjipti që tregojnë se shpendët shtëpiake ishin kultivuar dhe vezët ishin konsumuar nga njerëzit rreth vitit 1400 B.C.E., Githashtu, ekzistojnë dëshmi arkeologjike për konsumin e vezëve që datojnë nga epoka neolitike (foodtimeline.org).

Pavarësisht nëse dëshironi t’i hani ato të papërpunuara, të bëni smoothie, t’i përzieni, apo te rrahura, vezët janë një vakt shumë i kënaqshme dhe gjithashtu ndihmojnë në lehtësimin e ankthit. Mos harroni t’i shijoni edhe si vezë syza-të preferuarat e mia me një copë buke të zezë – por vetëm me një, ju lutem.

Ushqimi # 2

Çokollatë e zezë:

Çokollata e zeze është një ëmbëlsirë e mrekullueshme për t’u konsumuar për ne që kemi një dhëmb të ëmbël. Eshtë e mbushur me minerale të tilla si hekuri, zinku dhe magnezi. Jo vetëm që ka antioksidantë dhe ju ndihmon në rinovimin e qelizave tuaja (dhe për këtë arsye ju ndihmon të dukeni më të rinj), ju ndihmon për të ulur presionin e lartë të gjakut, mund të zvogëlojë rrezikun e sulmit në zemër, dhe mund të përmirësojë funksionimi i trurit, por gjithashtu ndihmon kundër ankthit.

Sipas faqes së internetit healthline.com çokollata e errët përmban flavonoide, të cilat përmirësojnë rrjedhën e gjakut në tru, dhe për këtë arsye promovojnë aftësinë e tij për tu përshtatur në situata stresuese, që mund të çojnë në ankth dhe çrregullime të tjera të humorit. Disa studiues sugjerojnë gjithashtu se roli i çokollatës së errët në shëndetin e trurit thjesht mund të jetë për shkak të shijes së mrekullueshme, që mund të ndihmojnë të ndihesh ne humor. Kushdo që të jetë arsyeja vazhdoni ta konsumoni këtë trajtim super të shijshë dhe ndjehuni mirë.

Për më tepër, faqja shpjegon se në një studim, individët që konsumuan 74% çokollatë të errët dy herë në ditë për dy javë kishin nivele të përmirësuara të hormoneve të stresit të shoqëruara zakonisht me ankthin, siç janë katekolaminat dhe kortizoli. Gjithashtu, ngrënia e çokollatës së errët gjithashtu është treguar se rrit nivelet e serotoninës neurotransmetuese, e cila mund të ndihmojë në uljen e stresit që çon në ankth (healthline.com).

Ushqimi # 3

Kosi:

A nuk është kosi një nga ushqimet më të mira në botë? Përgatitur me turshi, i përzier me hudhra dhe tranguj, i shoqëruar me oriz ose thjesht ashtu siç është, kosi ka qenë dhe vazhdon të jetë një ushqim i preferuar në kulturën tonë. Kosi është i pasur me vitamina dhe përmban kalcium, vitamina B6 dhe B12, riboflavin, potassium dhe magnez. Kosi gjithashtu ka probiotikë të cilët ndihmojnë në uljen e ankthit dhe stabilizimin e gjendjes shpirtërore. Sipas goodhousekeeping.comprobiotikët janë bakterie të gjalla ose mikroorganizma që janë të mirë për trupin dhe sistemin e tretjes. Mungesa e mikroorganizmave të dobishëm në zorrë është shpesh shoqëruar me sëmundje të tilla si sëmundja e Alzheimerit dhe depresioni (psycologytoday.com). Prandaj, vazhdoni të shijoni një nga ushqimet më të preferuara të kulturës sonë që të ndjeheni mirë si mendërisht ashtu edhe fizikisht.

Ushqimi # 4

Fasulet:

Fasulet kanë nivel të lartë të triptofan-it, i cili është një aminoacid që rrit serotoninën dhe ka një efekt qetësues. Disa studime rezultojnë se triptofani i ulët në trup ndikon në rritjen e ankthit dhe stresit, ndërsa konsumimi i triptofanit ka treguar ulje të ankthit dhe depresionit.

Kur isha e vogel, gjyshja ime në Shqipëri gjithmonë më thoshte se fëmijë që hahet fasule janë më të shëndetshëm se ata që hanë mish. Ajo më bënte te ndihesha mirë kur mishi na mungonte, por me hir a me pahir paska pasur të drejtë.

Fasulet janë gjetur gjithashtu në varret e mbretërve të Egjiptit të lashtë, ku liheshin si ushqim për të vdekurit dhe shpirtrat e tyre në jetën e përtejme. Fasulet e para të kultivuara u jan gjetur 4000 vjet më parë në Evropë, perreth detit Egje dhe ne Iberi (Vegetalbefacts.net). Kështu që vazhdoni të konsumoni fasule dhe ndjehuni mire që po e zëvëndësoni me mishin e kuq, sidomos në këtë periudhë mangësie.

Ushqimi # 5

Peshku:

Gjëja e parë që populloi faqet gjatë hulumtimeve të mia ishte fakti që peshku edhe si kafshë shtëpiake zvogëlon ankthin tek njerëzit, ashtu si çdo kafshë tjetër shtëpiake. Më pas pata mundësinë të shoh që peshku edhe si ushqim është gjithashtu shumë efektiv në luftimin e ankthit.

Peshku përmban shumë acide yndyrore Omega 3, i cili konsiderohet si një kolesterol i mirë. Ky kolesterol i mirë jo vetëm që ndihmon në kthjelltësine e mendjes, inteligjencës, sëmundjeve të Alzheimerit, apo sulmet në zemër si dhe ul kolesterolin e keq, gjithashtu ndihmon edhe kundra ankthit dhe depresionit.

Njerëzit me depresion mund të kenë nivele të ulëta në gjak të kimikateve të trurit të quajtura eikosapentaenoic (i-koe-suh-pen-tuh-e-NO-ik) acid (EPA), dhe dokosahexaenoic (doe-koe-suh-hek-suh-e-NO) -ik) acidi (DHA) i cili kontribuon në ankthin dhe depresionin. EPA dhe DHA mund të gjenden në vajin e peshkut dhe për këtë arsye e bëjnë peshkun një ushqim shumë të mirë për të luftuar ankthin (psycologytoday.com).

Shijojini këto 5 ushqime që ndihmojnë në luftimin e ankthit, dhe mos harroni të pini ujë. 8 gota ujë në ditë mjaftojnë për një trup të shëndetshëm.

Ky është shkrimi i dytë i kësaj rubrike i shkruar nga bashkëpunëtorja e Diellit, mësuesja Manjola Barçi-Kozi. Rubrika u hap me shkrimin: 5 gjëra që jam duke mësuar gjatë COVID 19-karantinës. Bëhu dhe ti bashkëpunëtor i kësaj rubrike. Zgjidheni vetë temën.Sill një përvojë tënden ose të një të njohuri. Na shkruani ne adresen tone gazetadielli@gmail.com(na ndiqni edhe en Dielli online www.gazetadielli.com)

5 gjëra që jam duke mësuar gjatë COVID 19-karantinës

May 3, 2020 by dgreca

Nga Manjola Barçi-Kozi*/

Shënimi i Editorit të Diellit: Ky shkrim i mësueses që jep mësim në New York, Manjola Barçi- Kozi nuk është publikuar vetëm pë “Like”. E rëndësishme është ta lexoni dhe të shfaqni mendimin dhe përvojën tuaj.Eshtë kërkesë edhe e mësuese Manjolës. Lexim të këndshëm:

Rreth një muaj e gjysëm më parë shkollat në NY u mbyllën. Me këtë rast edhe unë nuk shkova më në punë. Nuk shkova fizikisht në ndërtesën e shkollës, por punën e vazhdova dhe e vazhdoj nga shtëpia. Nga këtu ku jetoj më duhet rreth 50 minuta që të shkoj në ndërtesën e shkollës por unë ngrihem shpejt–ora 4:30 e mëngjesit më gjen zgjuar. Në fakt më pëlqen shumë të fle në mëngjës dhe të zgjohem në 4:30 nuk është kënaqësi për mua. Por besoj në faktin që jam një profesioniste dhe para se të filloj punë duhet ta pasaqes veten si të tillë-me një fjalë me zgjimin në mëngjes deri në ora 6 që dal nga shtëpia kujdesem për veten. Pastaj duhet të shkoj herët në punë sepse pas orës 7 nuk gjej dot më as parking. Sakrificë e madhe thotë mamaja ime…

E shkruajta këtë parathënie për të justifikuar faktin që përreth dy javëve të para më pëlqeu të punoja nga shtëpia. Në fund të fundit, nga ora 4:40 deri në 7:30 që zgjohesha nga gjumi i thonin edhe tre orë të tjera qetësi. Jo trafik, jo nxitim, dhe si përfundim më pak stres. Ose të paktën kështu mendova…

Ka gjëra në jetë që sado të vjetër të jemi nuk i kuptojmë deri sa ti provojmë vetë mbi kurriz. Në fund të fundit bari është gjithmonë më i gjelbër në anën tjetër, sepse pa dyshim edhe plehu (kuptohet me gjithë përbërjen e tij) është më i shumtë…

Dhe kështu gjithçka vazhdoi. Këtu e mbyllyr në shtëpi po mundohem të bëj gjthçka që mundem. Por edhe po mundohem të mësoj diçka nga kjo përvojë. Këto janë 5 nga gjërat që kam mësuar nga kjo situatë … Deri tani bëhet fjala. Sepse, jam e sigurt se do të mësoj shumë më tepër nëse kjo karantinë vazhdon….

Mësimi # 1

Është shumë e vështirë të mësosh fëmijët e tu.

Është shumë e vështirë të mësosh fëmijët e tu gjithë ditën, çdo orë mësimi, të gjitha lëndët. Ju lutem, nëse ka ndonjë që nuk pajtohet me mua, më njoftoni, dhe ju lutem me tregoni sekretin.

Epo, si mësuese që je do të thonit ju, unë të paktën duhet të jem në gjendje t’i mësoja vetë fëmijët e mi! Në fund të fundit nëse nuk mund të mësoj të mitë, si mund t’i mësoj fëmijët e të tjerëve? Si mund të më besojnë prindërit e tjerë nese nuk mundem ta bëj këtë? Ok, gjykomëni sa të doni por qenka e vështirë. Jo për faktin se nuk kam njohuri, jo për faktin se më mungojnë strategjitë, madje as sepse nuk kam durim. Kjo është për shkak se ata nuk dëgjojnë!

Manjola, do të thoni ju. Je shqiptare apo jo? Një shpullë (apo dy) do t’i sillte në vijë! E vërtetë, shqiptare jam por fëmijët pretendojnë se janë Amerikanë, apo jo? Dhe siç themi ne shqiptarët-siç është vendi bëhet kuvendi. Kundërargumenti: Unë jam nëna – unë jam gatur për t’i dashur, për ti kuptuar, dhe jo për ti bërtitur dhe për ti dhënë urdhra. Larg qoftë për ti futur nga një shpullë! Dhe kështu që unë vazhdoj t’u flas e flas fëmijëve të mi, si një papagall i zellshëm, që të mbarojnë detyrat, që të mësojnë apo lexojnë, nganjëherë me zë të ulët, pastaj me të bërtitura kur më ka ardhur në majë të hundës–por ata prapë bëjnë të tyren…Derisa mësuesit e tyre u telefojnë dhe si me magi gjithçka kompletohet. Zoti i bekoftë mësuesit kudo që janë… !

Mesimi # 2

Është shumë stresuese agonia e parashikimit të asaj që mund të ndodhë.

Ndërsa shtrihem për të fjetur shumë netë mendoj se si do të përfundoj ky makth. Kush e ka radhën të shuhet sot? Po nesër? Mendoj për fëmijët, prindërit, vëllezërit, motrën, gjithë të afërmit dhe them—epo edhe vetja më dhimbet apo jo? Si ta përballoj këtë stres? Hajde Manjola do të thoshte ndokush. Më një pije mundësisht si shqiptare që je, dhe i harron të gjitha. Epo unë nuk pi – ose të paktën nuk pi gjatë orarit të punës, kështu që vendosa të shoh psikologun(vizitë virtuale sigurisht). Mendoj se e meritoj të them se u promovova–më parë kisha një psikolog tani një psikiatër. Kështu bëra. Psikiatri më vuri në Zoloft për rreth një muaj, derisa nuk munda më. Nuk isha unë! Nuk mund të ndieja asgjë. As për të qarë nuk qaja dot. As një pike loti po ju them. A e imagjinoni dot një shqiptare që të mos qajë, të mos mërzitet, apo të bërtas sa ta dëgjoj komshia?? Më në fund ndalova. Dy javë më vonë lëshova një pikë lot pas kaq shumë kohësh. Halelujah! Telefonova gjithë dynjanë dhe u dhash lajmin a mirë…

Mësimi # 3

Sa të hapësh dhe të mbyllësh sytë mund të humbësh gjithçka.

Edhe pse nuk dua e gjej veten shpesh duke menduar se si, sa të hapësh e të mbyllësh sytë, mund ti humbësh të gjitha. Shëndetin, punën, makinën që nuk mundesh më ta përballosh sepse ke humbur punën që paguante për të… Dhe pastaj LIRINË. Ah, liria e bekuar! Kush do të dëshironte të jetonte pa të?! Mundohem ta bind veten se kjo gjendje është vetëm e përkohshme. Je e lirë të dalësh patjetër, çfarë të pengon-i them vetes. Por prapë ndihem si një zog i mbyllur në kafaz. Dera është e hapur por unë prapë rri ngujuar. Po e jap lirinë time me dëshirë! Lirinë për të dalë kur të dua dhe nga të dua, pa u trembur nga askush dhe asgjë, pa u fshehur pas një farë maskë apo dorëza, të çilat jam e lumtur që i bleva para se ky ferr të lirohej, gjë që më çon tek ajo që doja të thoja: Sa e lehtë është të humbësh gjthçka, dhe më e frikshme është kur mendon se jo vetëm natyra mund të jetë krimininele por ne njerëzit vetë. Dhe nëse pas kësaj eksperience makabre nuk hapim sytë, dhe mësojmë nga ç’po katandisim, herën tjetër do të jetë shumë vonë… tepër vonë.

Mësimi # 4

Qenka shumë e vështirë të rrish para kompjuterit gjithë ditën.

Koha e teknologjisë. Sa të lumtur jemi që po e jetojmë. A mund ta imagjinoni më të jetoni sikur edhe një ditë pa telefonin celular? Apo pa laptopin? Epo me fat jemi! Nga ora 8:00 e mëngjesit -2: 30 pasdite unë duhet të qëndroj para kompjuterit tim. Në ora 8:00 am mbledhje kolektivi në google. Nga ora 8:30 deri ne 10:30 postoj detyrat e nxënësve për gjithë ditën. Nga ora 10:00 deri ne 11:30 marr pjesë në takimin e parë me nxënësit. Nga 12:00 deri në 1:00 takimi i dytë vijon. Dhe pastaj në ora 1:00 mbledhje kolektivi përsëri. Në 1:30 deri në 2:30 mbledhje me kabinetet e ndryshme ditore. Aspak nuk kam për qëllim të ankohem se po punoj, vetëm se po përshkruaj rutinën ditore. Pastaj, më dhemb shpina, gishtat më lëshojnë miza dhe zëri më është ngjirur nga të ulëriturat gjithë ditën. Pastaj dua të përmend edhe sytë. Sytë e mi të dobët … kam syze tani në çdo cep të shtëpisë, nuk mund të lexoj më pa to, shkronjat dhe aplikimet ne telefonin dhe tabletin tim janë të zmadhuar deri në maksimum.

Vendosa të hulumtuj. Çfarë po ndodh me mua? Mosha bën të vetën themi ne, po kaq shpejt vallë? Nga hulumtimi i zellshëm, mësova se duke qenë para një ekrani shpeshherë, sytë punojnë më shumë se ç’duhet. Si rezultat mund të zhvillojmë simptoma të lidhura me shikimim. Disa nga këto simptoma sipas Shoqatës Optometrike Amerikanë janë: Presion në sy, dhimbje koke, shikim i turbullt, sy të thatë si dhe dhimbje në qafë dhe shpatull, midis të tjerave.

Shikimi i një kompjuteri apo ekrani dixhital shpesh i bën sytë të punojnë më shumë. Si rezultat, karakteristikat unike dhe kërkesat e larta vizuale të shikimit të pajisjeve kompjuterike dhe digjitale të ekranit i bëjnë shumë individë të ndjeshëm ndaj zhvillimit të simptomave të lidhura me vizionin. Shumë nga simptomat vizuale të përjetuara nga përdoruesit janë vetëm të përkohshme–shoqata përmend–dhe do të bien pas ndalimit të punës së kompjuterit ose përdorimit të pajisjes dixhitale. Sidoqoftë, disa individë mund të përjetojnë aftësi vizuale të vazhdueshme, siç është vizioni i paqartë në distancë, edhe pasi të ndalet puna në një kompjuter. Zot na ruaj!!! Edhe fillin nuk e fus dot më përmes gjilpërës–i them mamasë time ta bëjë.

Mësimi # 5

E kuptoj se tani më shumë se kurrë kam nevojë që gjërat të kthehen në normalitet

Tani që gjërat janë ndryshe nga zakonisht e kuptoj që dua më shumë se kurrë që ato të kthehen në normalitet. Le të çohem në 4:30 të mëngjesit, le të shkoj në punë në orën 7 edhe pse një orë para se fillon mësimi. Kam dëshirë të udhëtoj shtigje të aftërta apo të largëta, të shkelura apo të pashkelura pa u frikësuar se larg qoftë virusi e ka ndotur. Kam dëshirë të përqafoj motrën, nipin, mbesën time pa u dërguar një puthje nga larg–poshtë maskës së puthitur fort. Kam dëshirë të takoj një shoqe dhe të shijoj një margarita, një të premte mbas pune, mbas një jave të lodhshme. Kur gjithçka të jetë kthyer në normalitet, nuk do mendoj shumë se cilën nga këto gjëra do bëj më parë-vetëm do ti bëj me një vlerësim që nuk besoj se e kam pasur ndonjëherë…

Epo edhe këtij përçmimi që na ka gjetur, me emrin virusi corona do ja vemë vulën, siç thotë një shprehje.Dhe kështu le të bëhet! Këtë pranverë do ta kalojmë me karantinën, me të ndenjurit brenda, me të ndenjurat gjithë ditën para kompjuterit, me të mësuarit gjithsëcili fëmijët e vet… Edhe për këtë të fundit shqetësohem si një edukuese e brezit të ri, dhe një prind gjithashtu. Sa shumë mangësi do kenë fëmijët tanë në edukimin e tyre këtë vit! Por pastaj më kujtohet shprehja: Më mirë një gomar i gjallë sesa një doktor i vdekur! Shpresoj që do të dalim më të fortë nga kjo situatë, dhe për më tepër do të mësojmë të vlerësojmë çfarë kemi, sepse ndoshta vetëm ndoshta, ndonjë ditë do na duhet prapë të mbyllim sytë dhe kur ti hapim, asgjë nuk do të jetë më si më parë.

Komentoni më poshtë: Cilat janë disa nga gjërat që ju po mësoni gjatë kësaj karantine? (Publikoi Dielli online www.gazetadielli.com)