Archives for June 2020

Mbi Ilirët

June 12, 2020 by dgreca

Nga Astrit LULUSHI/

Një popull paraardhës duhet të ketë lënë pasardhës, por sot është shpërndarë e përhapur aq shumë sa vështirë të mblidhen e dallohen – – edhe emri nuk i gjendet. Shembulli më i mirë janë Ilirët – Cilët ishin? Çfarë bënë? Ku janë? Zanafilla e tyre është mitologjike. Por a nuk janë kështu të gjitha të dhënat rreth popujve të tjerë?Në Iliada, Homeri jep disa informacione mitologjike gjenealogjike që lidhin Trojanët me Ilirët. Sipas tij, Enea mburrej me prindërit e tij, duke thënë se ai është pasardhës i vetë Zeusit. Homeri thotë se Dardani, themeluesi legjendar i fisit Dardan, ishte djalë i Zeusit, dhe ishte Dardani ai që themeloi qytetin e Dardanisë. Djali i Dardanit nga ana e tij lindi një djalë që u quajt Tros, pas të cilit u emëruan venbanimet e Trojës. Tros lindi një djalë me emrin Ilus, pas të cilit u emërua kryeqyteti i trojanëve. Bazuar në këtë emër, poema e Homerit mbi luftën e Trojës u quajt Iliada.Autorë të tjerë si Virgili, Apollodorus, Diodorus Siculus dhe Dionysius i Halicarnassus japin detaje shtesë; se Dardani ishte fëmija i Zeusit dhe Elektrës, e bija e Atlasit. Virgili thotë se Dardani kishte ardhur nga Italia, ndërsa Apollodori thotë se ai erdhi nga ishulli i Samothrakës, dhe Dionysius thotë se erdhi nga Arcadia. Pavarësisht nga origjina e saktë, në dokumentet antike thuhet se Dardani erdhi nga diku në perëndim dhe zbarkoi në mbretërinë anatoliane në veri-lindje të Teucria. Kur Dardani mbërriti, ai fillimisht u mirëprit nga mbreti Teucer, i cili e lejoi të martohej me vajzën e tij, dhe të krijonte një vendbanim në malin Ida. Ky vendbanim u quajt Dardania. Pasi sundoi mbi qytetin e tij të vogël vetëm për një kohë të shkurtër, Dardani dhe ndjekjësit e tij shpejt morën nën kontroll tërë mbretërinë e Teucrias dhe e quajtën atë Dardani. Dardani bëri luftë kundër fqinjëve dhe pushtoi tokat e tyre. Ai pati shumë fëmijë, mes tyre një djalë të quajtur Erichthoni (ka mundësi të jetë i lidhur me një “shkundje” etimologji të tjera folklorike përfshijnë “grindje” + chthon, “tokë ), djali i të cilit u quajt Tros, i cili mori nën kontroll mbretërinë e Dardanisë dhe i vuri emrin Troad pas vetes, ndërsa kryeqytetin teucrian e quajti “Trojë”. Djali i Tros u quajt Ilus, emri i të cilit frymëzoi emrin alternativ të Trojës, Ilios. Kështu pra sipas gjenealogjisë mitike që jep Homeri, paraardhësit e ilirëve zunë fill në Europë, migruan në Anadoll, u shndërruan në Trojanë, dhe më pas migruan përsëri në Evropë pas rënies së Trojës për ta rilindur atë.

Trenat jo më simbole dhimbjeje…

June 12, 2020 by dgreca

Trenat jo më simbole dhimbjeje, por të lidhjes ndërmjet popujve/

Kryetarja e Kuvendit të Kosovës, dr. Vjosa Osmani dhe zv.kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Bujar Osmani vizituan Trenin e Eksodit në Bllacë/

Osmani: Trenat jo më simbole dhimbjeje, por të lidhjes ndërmjet popujve/

Në kuadër të aktiviteteve për shënimin e Ditës së Paqes, kryetarja e Kuvendit të Kosovës, dr. Vjosa Osmani, e shoqëruar nga zv.kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Bujar Osmani dhe kryetari i Hanit të Elezit, Rufki Suma, kanë vizituar Trenin e Eksodit në Bllacë.

Kryeparlamentarja Osmani, në një ekspoze të shkurtër ka rikujtuar sakrificën e luftën e brezave të tërë për lirinë e Kosovës dhe ka falenderuar shtetet mike që e ndihmuan Kosovën në ditët e vështira. Nga Bllaca, kryetarja Osmani përqoi mesazhin e paqes.

“Mesazhi që duam ta përçojmë sot nga këtu, në radhë të parë është mesazh i paqes, për ta kuptuar se sa e rëndësishme është për secilin qytetar të Kosovës që sot 21 vjet pas ndihmës që na dhanë aleatët tanë, ne jetojmë në paqe dhe jetojmë të lirë”, ka thënë zonja Osmani. Ajo tha se nevojitet bashkëpunimi rajonal ndërmjet të të dy shteteve.

“Mesazhi i dytë është i bashkëpunimit rajonal, sepse pikërisht në kohët më të rënda mbi 1 milion qytetarë të Kosovës u dëbuan nga shtëpitë e tyre dhe u strehuan qoftë në Maqedoninë e Veriut, qoftë në Shqipëri, Mal të Zi, në vende të tjera të BE-së, në ShBA, e deri në Zelandë të Re”, ka theksuar Osmani.

Në këtë kontekst ka falenderuar shqiptarët e Maqedonisë së Veriut të cilët hapën dyert për kosovarët e dëbuar dhunshëm nga shtëpitë e tyre nga forcat jugosllave e serbe më 1999.

“Duam të falenderojmë secilën shtëpi që na hapi derën dhe nuk na lanë vetë në orët më të rënda. Dhe së fundi të bëjmë thirrje që trenat si ky prapa të mos jenë më simbole të dhimbjes siç ishin në vitin 1999, kur u dëbuan gati të gjithë qytetarët tanë, por të kthehen në simbole të lidhjes ndërmjet popujve”, është shprehur zonja Osmani.

Ndërkaq zv.kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Bujar Osmani tha se 12 Qershori- Dita e Paqes është simbol i lirisë dhe drejtësisë.

“Kjo ditë shënon përfundimin e gjenocidit në Kosovë por edhe na lidh dy vendeve, sepse forcat e para të NATO-s hynë nga territori i Maqedonisë së Veriut”, ka thënë Osmani.

Sipas tij, Kosova dhe Maqedonia e Veriut janë dy vende pa asnjë çështje të hapur, me histori të përbashkët dhe me synim të përbashkët anëtarësimin në NATO dhe BE.

Ndërkaq kryetari i komunës së Hanit të Elezit, Rufki Suma, pasi që përmendi rëndësinë e 12 Qershorit dhe ndihmën e shteteve mike për lirinë e Kosovës, falënderoi shqiptarët e Maqedonisë së Veriut, të cilët strehuan mijëra familje kosovare gjatë luftës së fundit.

SEANCË SOLEMNE E KUVENDIT TË KOSOVËS

June 12, 2020 by dgreca

-Seancë solemne e Kuvendit të Kosovës, me rastin e 12 Qershorit – Ditës së paqes. Kryeparlamentarja Osmani: Siç ishim dikur unik për lirinë si një akt sublim, sot duhet të jemi unik në idenë për paqe të qëndrueshme, duke mbrojtur sovranitetin e shtetit tonë në çdo pëllëmbë të territorit të tij/

-Video-mesazhe nga katër personalitete te njohura ndërkombëtare: ish-senatori amerikan Bob Dole, ish-sekretari i përgjithshëm i NATO-s George Robertson, ish-kryeministri italian Massimo D’Alema dhe komandanti i KFOR-it, Michele Risi/

-Në shenjë kujtimi për fëmijët e vrarë, në oborrin e Kuvendit mbillen 1133 lule/

PRISHTINË, 12 Qershor 2020-Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari/ Me rastin e 21-vjetorit të çlirimit të Kosovës dhe shënimit të Ditës së Paqes, Kuvendi i Republikës së Kosovës, nën drejtimin e kryeparlamentares dr. Vjosa Osmani, u mblodh sot në seancë solemne.

Që në hyrje të seancës, kryetarja Osmani bëri të ditur se për shkak të situatës pandemike dhe masave të ndërmarra, prezenca e mysafirëve në këtë seancë ka qenë e pamundur.

Në vazhdim, ajo iu drejtua Kuvendit me një fjalë rasti:

“Të dashur qytetarë të Republikës së Kosovës,
Të nderuar deputetë të Kuvendit të Kosovës,
Të nderuar anëtarë të kabinetit qeveritar!

Ndjehem tepër e nderuar që mund t’ju drejtohem sot nga foltorja e tempullit të demokracisë, Kuvendit të Republikës, dhe t’jua përcjell urimet më të mira me rastin e 12 qershorit, ditës së lirisë dhe çlirimit të shtetit tonë të dashur, Republikës së Kosovës për të gjithë qytetarët pa dallim.

Shkaku i rrethanave të krijuara nga pandemia Covid-19 dhe duke respektuar rekomandimet e institucioneve shëndetësore për respektim të distancës sociale, na është pamundësuar që kjo seancë solemne të mbahet me mysafirë të ftuar, të shumtë, të cilët i janë gjetur vendit tonë në ditët më të vështira dhe të cilët do ta madhështonin këtë solemnitet.

Pjesëtarët e trupave paqeruajtëse të NATO-s, sot nuk janë me ne në këtë sallë, por festojnë me ne. Ata kanë bërë shumë që ne sot të jemi këtu, të ndihemi të lirë, të jetojmë të lirë dhe ta ndërtojmë gradualisht Kosovën që e duam ne në një shtet ku sundon rendi e ligji, ku garantohet siguria humane dhe fizike në çdo cep të vendit dhe ku shteti mbi të gjitha është në shërbim të mirëqenies së qytetarëve të vet.

Të dashur qytetarë!

Si sot, 21 vjet më parë, u realizua përfundimisht ëndrra dhe përkushtimi i brezave të tërë, të cilët jo vetëm që e ëndërruan lirinë por edhe luftuan për të, të bindur se politikat shfarosëse dhe dhuna e regjimeve nuk mund ta shuajnë kurrë vullnetin e një populli për të jetuar i lirë e i mosvarmë.

Atë ditë në Kosovë zbarkuan trupat e parë të Aleancës më të fuqishme në histori të njerëzimit- trupat e NATO-s. Pas 78 ditë bombardimesh të caqeve ushtarake jugosllave dhe të policisë serbe, shpresa ngadhënjeu. Kosova e pa dritën e lirisë, teksa qytetarët e saj morën frymë, e përjetuan atë që njihet si ditë e lirisë, apo ditë e çlirimit.

Hyrjes së trupave të NATO-s u parapriu marrëveshja e Kumanovës, e 9 qershorit, e cila i dha fund pranisë së regjimit jugosllav e serb në Kosovë. E, me hyrjen e NATO-s në Kosovë, u rilidh aleanca jonë me popujt e lirë, aleancë të cilën ne e kemi dëshmuar së paku në tri momente jetike në historinë e popullit tonë, momente që e kanë shënuar jo vetëm ekzistencën tonë, por edhe identitetin tonë pro-perëndimor, të cilit i përkasim qysh në krye të herës: projekti integrues i Skënderbeut, Lidhja e Prizrenit, 142-vjetorin e së cilës e festuam dy ditë më parë, si dhe projekti ynë nacional-kulturor i bashkimit të të gjithë shqiptarëve gjatë viteve të ’90-ta.

Projekti i parë, ai i Skënderbeut, e krijoi aleancën e përbashkët me qytetërimin perëndimor, duke e mbrojtur atë në portën hyrëse të saj, në Arbëri. Lidhja e Prizrenit e ridëshmoi përkatësinë tonë kombëtare, sensibilizoi nevojën e rizgjimit kombëtar karshi copëtimit të tokave shqiptare dhe depërtimit nga trojet tona stërgjyshore. Lëvizja për pavarësi e viteve ’90, ndërkaq, e vulosi përfundimisht orientimin tonë properëndimor dhe krijimin e miqësive dhe aleancave. Ajo ishte nismëtare e ndryshimit idelologjik në Ballkanin e trazuar dhe të stërkequr nga sistemi komunist, duke e sforcuar identitetin tonë politik e historik dhe duke e bërë të mundur jetësimin e shtetit të Kosovës. Ajo e krijoi solidaritetin e thellë e të papërsëritshëm në mes qytetarëve të këtij vendi, si dhe e ringjalli frymën e lirisë, e cila, duke u ripërtërirë, ka mbijetuar gjithmonë në shpirtin tonë. Përfundimisht, u dëshmua në Kosovë më shumë se kudo tjetër në botë se liria e jashtme mund të vijë vetëm nëse e fitojmë lirinë e brendshme. Lëvizja na mësoi që, sikur thoshte modeli filozofik i Rugovës, Pjetër Bogdani, në mundime ta shpalosim guximin, në rreziqe ta ruajmë besimin, ndërsa në turbullira të veprojmë me qetësi. Prandaj, ne u çliruam edhe sepse e fituam lirinë e brendshme, sepse guxuam të ëndërrojmë e luftojmë për liri, sepse e ruajtëm besimin dhe sepse, mbi të gjitha, këmbëngulëm në vlerat humane kur fqinjët tanë verior i shkelnin ato.

Aleancat historike të ndërtuara ndër vite ishin bazë e fortë që në orët e liga, në të cilat kaloi Kosova, të luajnë rol jo vetëm historik, por edhe ta rinisin jetën. Këto aleanca na shpëtuan nga zhbërja, prandaj sot jemi këtu në këtë përvjetor edhe falë tyre dhe u përulemi me pietet.

Rrugëtimi ynë nuk do të përmbyllej kurrë pa përkushtimin e miqve tanë të shumtë gjithandej globit, të cilat lëvizja i krijoi dhe i ruajti me përkushtim. Te cilat populli i Kosovës në çdo cep të saj i ndërtoi e i ruan edhe sot. Ai nuk do të ishte i mundur sikur presidenti i SHBA-ve në atë kohë, presidenti Bill Clinton, të mos e dëgjonte lutjen e Nënë Terezës që ta ndihmonte dhe ta ruante popullin e saj shqiptar; pa përkushtimin e vetë Shteteve të Bashkuara të Amerikës ndaj parimeve të lirisë dhe pa këmbënguljen e miqve tanë në kongres dhe senat, por edhe të gjitha administratave, edhe të demokratëve, dhe të republikanëve, përfshirë presidentin Bush dhe presidentët e tjerë që erdhën pas tij. Respekt e mirënjohje të pafund Kosova do të këtë edhe për sekretarën e shtetit znj. Medeleine Albright si dhe këmbënguljen e kryeministrit Blair, për këmbënguljen dhe ndihmën e kancelarit Shroeder, presidentit Shirak, kryeministrit Massimo D’alema, sekretarit gjeneral të NATO-s Javier Solana, dhe gjeneralin e NATO-s në atë kohë Ëesley Clark. Por edhe për shumë e shumë emra të tjerë qe na u gjenden në kohërat më të rënda.

Ne do t’u jemi përjetësisht mirënjohës atyre për rreshtimin e tyre në krah të popullit të Kosovës në një moment të rëndë historik, kur shfarosja dhe dëbimi ishin bërë projekt hegjemonist, të cilin po kujdesej ta realizonte regjimi gjenocidal i Millosheviqit. Për një rrezik të tillë kanë folur edhe dy sekretarë të Përgjithshëm të NATO-s, Sekretari Stoltenberg si dhe së fundi edhe zëvendëssekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mircea Geoana. Që të dy konfirmuan që NATO-ja intervenoi në Kosovë për të parandaluar gjenocidin.

Kjo përkrahje tashmë është shndërruar në miqësi të përhershme, të cilën ne do të dimë ta kultivojmë më tej e ta ruajmë, ashtu siç na mësuan paraardhësit tanë. Sepse, është në traditën tonë që miqësitë t’i krijojmë e t’i ruajmë.

Por, kur e kujtojmë 12 qershorin e 99-ës, ne nuk mund të mos e kthejmë vëmendjen në përpjekjet e pafundme të gjeneratave të tëra, të bijve dhe bijave të këtij vendi, të cilët, të bindur fort se liria është e arritshme, nuk pushuan kurrë së punuari e luftuari për të. Në këtë ditë, ne e kujtojmë dr. Ibrahim Rugovën, ikonën e përbashkët të lirisë, njeriun e dijeve, liderin shpirtëror të shqiptarëve, njeriun për të cilin ish-kryeministri britanik, z. Tony Blair, mes tjerash kishte thënë: “Më 1998 ai erdhi në një vizitë në Doënings Street. Ishte një person i heshtur dhe modest. Deri sa po dilte, më tha: të lutem, një gjë të vetme ta kërkoj. Mos lejo që njerëzit e mi të vuajnë më. Ndjej për ata atë që do të kishe ndjerë për popullin tënd dhe ndihmo. I thashë se Britania do të ndihmonte. Ia dhashë besën time Rugovës, fjalën e nderit, dhe e mbajta, e çliruam Kosovën”.

Po kështu, i kujtojmë sot me pietet e me nderimet më të larta heronjtë tanë, të cilët lirinë e vendit e patën ideal jetësor. E kujtojmë komandantin legjendar të Ushtrisë Çlirimtare, Adem Jasharin, gjithë familjen Jashari, e cila dha gjithçka për Kosovën, u sakrifikuan për lirinë e vendit, dëshmorët e heronjtë e këtij vendi, dhe njëkohësisht i kujtojmë me dhimbje mbi 1.600 të pagjeturit tanë, bijtë e nënë Ferdonijes e të shumë nënave të tjera, i kemi në vëmendje vuajtjet e grave që i mbijetuan dhunës seksuale gjatë luftës, i kujtojmë martirët e shumtë, përfshirë gratë, fëmijët e pleqtë, si dhe të gjithë njerëzit e mirë të këtij vendi, të cilët sakrifikuan çdo gjë për lirinë e vendit të tyre; në këtë ditë të veçantë e nderojmë edhe gjeneratën e deputetëve të këtij kuvendi, të cilët më 1990 e shpallën Deklaratën e Pavarësisë si akt themeltar të shtetit të Kosovës dhe, më pas, Kushtetutën e parë të vendit, atë të Kaçanikut; si vullnet qytetar, i shprehur me Deklaratën e shpalljes së pavarësisë së vendit. I falënderojmë të gjitha ato gra dhe burra që e jetësuan këtë vullnet me Deklaratën e Pavarësisë të vitit 2008.

Të dashur qytetarë!

Ne e njohim mirë peshën e lirisë, sepse e kemi përjetuar për shekuj të tërë mungesën e saj. Por, po kështu, ne mund të dëshmojmë se sa e madhe është vlera e saj dhe i rëndë çmimi që kemi paguar. Pavarësia e Kosovës e ka vulosur fatin dhe lirinë e popujve në Ballkan. Ne, qytetarët e Republikës së Kosovës, e kuptojmë se çfarë do të thotë të rritesh nën një regjim shtypës, në të cilin rrënjët etnike janë argument i mjaftueshëm për të qenë i shtypur e i vrarë; ne e kemi përjetuar këtë dhe mund të dëshmojmë për të. Historinë e kemi në krah. Kosova ka numrin më të madh të fëmijëve të vrarë e të masakruar në raport me numrin e banorëve krahasuar me të gjitha luftërat në territorin e ish-Jugosllavisë. Prandaj, dua që sot ta kthejmë vëmendjen veçanërisht kah këta 1133 fëmijë, shumë prej tyre foshnje vetëm disajavëshe ose disamuajshe, fëmijë të vegjël të cilët u vranë sepse ai regjim nuk e kursente askënd.

Në këtë Ditë të Lirisë, nga kryeqyteti i shtetit të Kosovës kemi vetëm një mesazh. Siç ishim dikur unik për lirinë si një akt sublim, sot duhet të jemi unik në idenë për paqe të qëndrueshme, duke mbrojtur sovranitetin e shtetit tonë në çdo pëllëmbë të territorit të tij. Ne jemi të gatshëm ta kultivojmë paqen e stabilitetin rajonal siç kemi bërë gjithnjë. Kjo ishte edhe porosia e presidentit Klinton në vitin e tij të parë në Ferizaj pas luftës kur tha: “Ne e fituam luftën, por tash është koha qe ju të ndërtoni paqen”.

Por, nuk do të mund të arrijmë në këtë pikë, nëse nuk i kujtojmë të gjithë ata që sakrifikuan për këtë ditë, posaçërisht këta 1133 fëmijë e vrarë e të zhdukur gjatë luftës. Ata do të jenë peng i yni edhe për aq kohë sa nuk do të mund të zbardhet fati i secilit fëmijë të zhdukur dhe derisa akterët e këtyre vrasjeve e masakrave nuk do të përballen me drejtësinë.

Sot i kujtojmë të gjithë në zemrat e mendjet tona. Më lejoni të ndaj vetëm disa nga storjet e ëndrrat e tyre.

Kujtojmë Burimin i cili ishte vetëm 12 vjeç. Ai kishte pasion recitimin e leximin, aq sa në oborr ruante abetaren dhe fletoren, në rast se shtëpia i digjej apo në rast se do dëboheshin.

Kujtojmë fëmijët e familjes Muqolli të Poklekut të Vjetër, të cilët me 17 prill 1999 u masakruan e u vranë e më pastaj u djegën kufomat e tyre dhe familjarëve të tyre.

Kujtojmë fëmijët e familjes Deliu nga Abria e Epërme të cilët një ditë pasi që u strehuan në mal të gjithë e gjetën vdekjen në mënyrën më mizore më 26 shtator 1998.

Kujtojmë Hajriun 12-vjeçar që donte të bëhej polic për t’i mbrojtur të tjerët dhe jo për t’i vrarë e dëbuar, vëllain e tij Agonin e motrën e tyre Dardanen që donin të bëheshin mjekë. Me 12 qershor 1999 në Pejë, në mbrëmje, gjersa ishin në gjumë, një breshëri plumbash automatikësh dhe granatash ua ndërpreu atyre ëndrrat e tyre përgjithmonë.

Kujtojmë fëmijët e vrarë të familjes Berisha në Suharekë. Kujtojmë të gjitha ata fëmijë të rënë në çdo cep të Kosovës.

Kujtojmë fëmijët e rënë të familjes legjendare Jashari.

Kujtojmë po ashtu Anitën, Lirijen, Çlirimtarin, Arianitin e të gjithë fëmijët që iu ndërpre jeta në një mujorin e parë.

Kujtojmë fëmijët e vrarë në bodrumin e shtëpisë së familjes Vejsa në Gjakovë.

Kujtojmë Dafinën , foshnjën 6 muajshe të cilën forcat serbe e ekzekutuan në kraharorin e nënës dhe ajo ishte e pagjetur deri para pak vitesh kur u rivarros nga prindërit dhe familja.

Kujtojmë secilin fëmijë që u shndërrua në lule të lirisë.

Ta kujtojmë nënën shtatzënë Lirijen, e cila, e barti barrën e së ardhmes së Kosovës në trupin e saj dhe e skaliti të ardhmen e vendit me emrin e saj. Ajo nuk arriti t’i jepte jetë foshnjës së saj, sepse atë ua ndërpreu regjimi gjenocidal serb, por arriti t’i jepte jetë dhe kuptim shtetit të ardhshëm të fëmijëve të tjerë.

Sot shkëputa vetëm disa emra e disa rrëfime nga mijëra e mijëra familje që kanë dhënë më të shtrenjtit e tyre, por le të sigurohemi së bashku që emrat, rrëfimet dhe ëndrrat edhe të fëmijëve të tjerë të vrarë të dëgjohen e të tregohen, sepse është më e pakta që ua kemi borxh atyre.

Për ta jetësuar këtë kujtim, i propozoj Kuvendit të Kosovës që, me mirëkuptimin e deputetëve të Republikës dhe në përputhje me procedurat e përbashkëta që i kemi, njërën nga ulëset në qendër të sallës ta mbajmë të rezervuar si dedikim fëmijëve të pafajshëm të këtij vendi, të cilëve lufta ua këputi jetën ende pa e nisur mirë. Ndonjëri prej tyre sot do të mund të ishte deputet, sepse ishte në moshën e shume prej neve. Do të mund të ishte përfaqësuese e popullit në Kuvend. Prandaj, le t’ua kushtojnë atyre një ulëse dhe t’i vendosim ata në qendër të kësaj salle, sepse ata janë epiqendra e sakrificës së popullit tonë dhe t’i mbajnë në qendër të vëmendjes sot e përherë. Kjo ulëse do të ishte thirrje e përhershme dhe reflektim për të gjithë ata që flasin nga kjo foltre, sot e kurdo, që ta kthejnë vëmendjen kah ta, ta mbajmë të freskët kujtimin për ta, e të punojmë sa duhet e si duhet për gjeneratat e ardhshme.

Sivjet ne e festuam ditëlindjen e 12-të të republikës. Por, ndërsa po i numërojmë përvjetorët e lindjes dhe të rritës së saj, ora e këtyre 1133 fëmijëve të vrarë është ndalur. Distanca mes moshës së tyre e moshës së republikës po rritet, siç po rritet edhe zbrazëtia që kanë lënë ata në familjet e tyre dhe në gjithë vendin. Fytyrat e tyre janë thirrje e përhershme për ne. Fytyrat e tyre janë thirrje e përhershme për drejtësi. Ata do të na rrijnë përballë e do të na flasin çdo ditë. Së bashku me plagën e mbetur hapur: të pagjeturit.

Të nderuar deputetë!

Historia nuk do të na falë nëse ne nuk bëjmë përpjekje të hapim një faqe apo kapitull të ri, pa e lexuar e rilexuar me kujdes faqen e së djeshmes dhe të sotmes dhe prej saj të nxjerrim mesazhet dhe qëndrimet e duhura për të ardhmen tonë dhe të fëmijëve tanë.
Zoti i bekoftë familjet tuaja!
Zoti i bekoftë miqtë e Kosovës!
Zoti e bekoftë Republikën tonë!”.

Në fund, deputetët ndoqën video-mesazhet nga katër personalitete te njohura ndërkombëtare: ish-senatori amerikan Bob Dole, ish-sekretari i përgjithshëm i NATO-s George Robertson, ish-kryeministri italian Massimo D’Alema dhe komandanti i KFOR-it, Michele Risi.

Kryeparlamentarja Osmani tha se mesazhe urimi janë pranuar edhe nga personalitete të tjera të rëndësishme ndërkombëtare.

NË SHENJË KUJTIMI PËR FËMIJËT E VRARË, NË OBORRIN E KUVENDIT MBILLEN 1133 LULE

Pas seancës solemne të Kuvendit, kryetarja dr. Vjosa Osmani dhe deputetë të tjerë, dolën në oborrin e Kuvendit, ku, në shenjë kujtimi për fëmijët e vrarë gjatë luftës së fundit, janë mbjellë 1133 lule.

Kryeparlamentarja Osmani tha se kujtimi për 1133 fëmijët e vrarë do të jetë i përhershëm.

“Në kujtim të 1133 fëmijëve të vrarë gjatë luftës në Kosovë, luleve të bardha të Kosovës, që u këputën ende pa çelur mirë, me ëndrrën e fjetur mbi ballë, por që u shndërruan në lulen e lirisë së saj. Këtu i kemi 1133 lule që do t’i mbjellim bashkë me deputetët e pranishëm, në kujtim të përhershëm të secilit prej tyre”, theksoi kryeparlamentarja Osmani.

Në Kosovë, 12 Qershori-Dita e Lirisë me NATO-n prirë nga Amerika

June 12, 2020 by dgreca

-Para 21 viteve, në 12 Qershor 1999, raportoja drejtpërdrejë nga kolona e tankeve të para të NATO-s që hynin në Kosovë prirë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, duke filluar nga ora 05 e 17 minuta të përcjella nga helikopterët Apaçë/

– Në Kosovë liria po vinte më pak se tre muaj pas 24 Marsit 1999 të fillimit të ndërhyrjes së aviacionit të NATO-s me bombardimin e pozicioneve të forcave kriminale serbe të kasapit të Ballkanit, Milosheviç, i cili përfundoi në Gjykatën Ndërkombëtare për Krime Lufte në Hagë. Lufta e përfunduar kishte bilanc tragjik të masakrave, spastrimit etnik e gjenocidit kundër shqiptarëve: Mëse 12 mijë të vrarë, mbi 6 mijë të zhdukur, shumë prej tyre të groposur në varreza masive, edhe të fshehura në Serbi, e afër një milion të dëbuar – shumica drejt Shqipërisë…Kosovës i vinte era tokë e djegur, ua kishin vënë flakën mëse 400 fshatrave e qyteteve, 120 mijë shtëpive të shqiptarëve…/

-Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova me Senatorin Amerikan Robert Dole – të Dërguarin e Posaçëm për Kosovën të Presidentit të SHBA Bill Clinton, takim në Shkup, derisa konferenca ndërkombëtare për Kosovën – Konferenca e Rambujesë, e nisur në 6 Shkurt 1999, u ndërpre në 23 Shkurt pa rezultate përfundimtare, ndërsa vazhdimi i saj u thirr për datën 15 Mars në Paris.Vetëm pas më pak se tre javësh, në 24 Mars 1999 filloi fushata ajrore e NATO-s kundër caqeve ushtarake serbe në Kosovë…/

-12 Qershor 2019: Kosova 20 vjet liri, Amerika në festën e madhe – Clinton , Albright, Palmer,…

-Raportim imi i 14 Qershorit 1999: Ëdhe pas hyrjes së NATO-s në Prishtinë forcat e kamufluara serbe vazhdojnë pnaninë e plaçkitjet/

-Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, në mesazhin e urimit në vitin 2002: Ditë të Lirisë së Kosovës – 12 Qershori/

Date:12 June 1999 Location: Kosovo Photographer:Kevin Capon HELI / ROAD Paratroops of the 1st Battalion The Parachute Regiment get into ÔChalksÕ as they prepare to embark on the Chinook Helicopters of 27 Sqadron RAF. The lift was on the road to Pristina and was reminiscent of the film ÔApocolyspe NowÕ; as the noise, dust and swirling air brought a surreal quality to the occaision. Crown Copyright G3 Media Ops HQ Land Command Wilton,Wilts SP2 OAG Tel No 01722 433315 Fax No 01722433677

-Sot-12 Qershor 2020, u bën pesë vjet dhe nis viti i gjashtë i raportimeve të mia për Gazetën DIELLI, organ i Federatës Mbarë-Shqiptare të Amerikës VATRA. Me shumë respekt e vlerësim për gazetën më të herëshme shqiptare… /

Date:12 June 1999 Location: Kosovo Photographer:Kevin Capon HELI LANDING 2 Paratroops of the 1st Battalion The Parachute Regiment take cover as the as they prepare to embark on the Puma Helicopters of 33 Sqadron RAF. The lift was on the road to Pristina and was reminiscent of the film ÔApocolyspeÕ as the noise, dust and swirling air brought a surreal quality to the occaision. Crown Copyright G3 Media Ops HQ Land Command Wilton,Wilts SP2 OAG Tel No 01722 433315 Fax No 01722433677

SPECIALE-Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI

PRISHTINË, 12 Qershor 2020/ Kosova sot shënon Ditën e Paqes e të Lirisë- 12 Qershorin edhe me një seancë solemne të Kuvendit të Republikës, në oborrin e të cilit mbillen 1133 lule në shenjë kujtimi për fëmijët e vrarë gjatë luftës së përfunduar para 21 viteve.

Kosovës para 21 viteve nisi t’i ndodhte liria dhe paqja: Ishte ora 05 e 17 minuta e mëngjesit në 12 Qershorin historik 1999, kur prirë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës tanket e para të NATO-s të përcjella nga helikopterët Apaçë nisën tëhynin në Kosovë, kalonin kufirin nga Maqedonia në Bllacë-Han të Elezit. Lajmin e madh për gjithë shqiptarët e botën e raportoja drejt Tiranës për Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë – Agjencinë Telegrafike Shqiptare dhe Radio Televizionin Shqiptar nga kolona e tankeve të para të focës më të madhe planetare, e cila të nesërmen merrte në kontroll edhe kryeqytetin, Prishtinën, ndërsa duke kaluar kufirin nga Shqipëria nëpër Morin-Vërmicë shkonte edhe drejt Prizrenit…

Uturima e fortë e helikopterëve Apaçë dhe e kolonës së gjatë të tankeve të NATO-s, që hyri në Kosovë në mëngjesin e hersëm të 12 Qershorit 1999 nuk kishte kend ta zgjonte në qytezën kosovare Hani i Elezit, mu në pikën e kufirit me Maqedoninë. Forca më e madhe e botës, NATO, kalonte nëpër qytezën fantazmë, të mbetur pa banorët e dëbuar, të boshatisur nga jeta, të djegur e bërë shkrum nga gjenocidi e spastrimi etnik i forcave serbe.

Me përshkrimin e kësaj pamje të tmerrshme të Kosovës së mbetur pa njerëzit e saj, por edhe me gëzimin më të madh se në atë mëngjes plot shkërqim të diellit që po lindëte kishte ardhë ajo dita e ora e madhe e ëndërrave – Dita e Lirisë së Kosovës, po vazhdoja të japë me telefon raportin e nisur në orën 05 e 17 minuta, me kryelajmin më të madh në botë: “Taknet e para të NATO-s hynë në Kosovë, në këtë orë të lume, në këtë mëngjes të 12 Qershorit 1999, në këtë ditë të madhe historike për Kosovën dhe të gjithë shqiptarët…”

Date:13June 1999 Location:Kosovo Photographer:Kevin Capon Garry OÕBrien-Kissing Fusilier Garry OÕBrien receives a bouquet of flowers and a kiss from a grateful Kosovar girl as he drove through a ransacked village. Garry who is 21 years of age and comes from Loch Lomond near Glasgow, is a Warrior Armoured Fighting Vechicle driver with the (Princess Margrets Own Glasgow and Ayreshire) Royal Highland Fusiliers and has only been in the Balkans for two weeks. He said ÒBefore we crosssed the border we were besiged with waving cheering refugees from the camps. They mobbed the vehicles and kept giving us fruit, flowers and packets of cereal. When we drove through Skopje there were thousands of people lining the street – it was like a cup final crowdÓ. Garry who was worried about what the bombing was doing to the Kosovars, before he came out said. ÒIt all seems worth while when you seee how happy the people are they are treating us a liberators and you can see why when you drive through the trashed villgesÓ. Crown Copyright G3 Media Ops HQ Land Command Wilton,Wilts SP2 OAG Tel No 01722 433315 Fax No 01722433677

Më shumë se lajm ishte një shpërthim ndjenjash, që në reportazhin e asaj dite mundohesha t’i tregojë edhe me këto fjalë: “Çlirimi i Kosovës nuk është ëndërr, është më shumë se gëzim, po ndodhë…”

Me një ndjenjë krenarie erdhën pastaj pëshëndetjet për NATO-n në Kosovë nga një grup i luftëtarëve të lirisë, të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, i cili doli të presë e përshëndes forcen aleate. Ishin me uniformat dhe simbolet e ushtrisë me shqipnjën dykrenare, e të pa armatosur.

Uniforma të tjera dhe ushtarë të tjerë nën armë, pjesëtarë të forcave serbe, u gjetën ca më vonë në një tunel, tek në ikje minonin për t’ia mbyllë rrugën NATO-s. Ata u çarmatosën dhe u detyruan vet t’i heqin minat, dhe marshi i NATO-s vazhdoi pas një ndalje e vonese te tuneli.

Një ndalje e gjatë e kolonës, më se katër orë, ishte te Ura e Kashanit mbi lumen Lepenc në Grykën e Kaçanikut. Njësitet britanike të xhenios, ushtarë nga Nepalit dhe Anglia , brenda asaj kohe zhvilluan operacionin për mënjanimin e rreziqeve të mundshme nga minat dhe për t’u siguruar se mbi urë do të mund të kalojnë tanket dhe makineritë e tjera të renda luftarake. Testimi i urës u bë edhe me zbarkimin mbi të të helikopterëve, fillimisht më të lehtë e në numër më të vogël, e pastaj githënjë e më të rëndë e në numër më të madh…

Kishte kaluar ora 15 e pasditës dhe ura po kalohej…

Kishte edhe rreziqe e pengesa të tjera në terrene të luftës së sapopërfunduar. “Asnjë hap jashtë asfalti”, ishte urdhëri për gazetarët që ishin në kolonën e NATO-s. Mina të vendosura nga forcat serbe mund të kishte kudo.

Në Grykën e Kaçanikut forcat serbe kishin lënë prapa edhe shumë grafite në faqe shkëmbinjësh. Për grafitin serb “Kosova është zemra e Serbisë” si një antigrafit ishte komenti i një gazetari: “E si mund të jetë zemra jashtë trupit?!”. “Serbia deri në Durrës” ishte një nga grafitet që shkonin në të pamundurën e edhe shumë më larg: “Serbia deri në Tokio”, “Serbia deri në Sidnei”, që pretendonin se edhe Japonia dhe Australia qenkan Serbi. Gazetarët nga gjithë bota, me të cilët në kolonën e tankeve të para të NATO-s në Kosovë isha bashkë me korrespondentin nga Shkupi të gazetës shqiptare tradicionale Rilindja, Bedri Sadiku, ato grafite i shikonin si një çmenduri serbe dhe qeshnin, fotografonin, filmonin, raportonin…

Për të hyrë me NATO-n në Kosovë “të akredituar deri natën e 11/12 Qershorit, diku pas mesnate, ishin më shumë se 1500 gazetarë nga gjithë bota”, ka shkruar Bedriu në gazetën tradicionale të Kosovës, Rilindja.

Përtej grafiteve të përçudshme serbe, si një përgjigje dhe realitet se çka është Kosova u shfaq imazhi i Flamurit Kombëtar Shqiptar i ngritur si fluturim shqiponje dykrenare e si në majën më të lartë të festimeve në gjithë botën në qytetin e Kaçanikut, ku në 7 Shtator 1990 ishte shpallur Republika e Kosovës dhe miratuar Kushtetuta e saj në një mbledhje historike të Kuvendit, në kushte të rënda dhe plot rreziqe okupimi.

Një pjesë e forcave të NATO-s u ndal në Kaçanik, ndërsa kolona vazhdoi rrugën drejt Fushës së Pajtimit dhe qytetit të Ferizajt, në orët e pasditës.

Ora 16. Mbi qytetin e Ferizajt shiheshin re tymi. Për të pritur e përshendetur NATO-n me lulet që i vënin mbi tanke e shtronin rrugën, dhe me brohoritjet “NATO, NATO”, “Kosova, Kosova”, “NATO-Kosova e Lirë”, kishin dalë ata pak banorë shqiptarë që kishin mbetur në Ferizaj. Ata kishin dalë përkundër kërcënimeve e shumë rreziqeve se ende forcat serbe nuk kishin ikur. “Forcat serbe edhe sot po e djegin Ferizajn, duan ta djegin të tërin në largim e sipër”, tregonin banorët shqiptarë.

Në një cep të rrugës ishin ndalur ushtarakë të NATO-s dhe fëmijëve u shpërndanin bombone (ëmbëlsira). Fëmijtë ishin tërë gëzim. Një vajzë 10-vjeçare, shumë smpatike, po shtrëngonte ëmbëlsirën në grusht te zemra dhe thërriste shumë e lumtur: “Do ta ruaj tërë jetën për kujtim”. Për ta ruajtur, veç një herë e afroi te buzët bombonin ajo vajzë që muaj të tërë as s’kishte parë ëmbëlsira e kishte vujtur edhe nga urie në mungesë të bukës. Vajza tregonte se quhet Shega Asllani dhe se është nxënëse shembullore e klasës së katër të tetëvjeçares. Një e afërm e saj, Bardha Asllani, me gazetarët spanjollë fliste spanisht, ndërsa për të shprehur falenderimin e madh të gjithë fëmijët përreth brohorisinin për Solanën, atëherë Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s, për Presidentin Amerikan Clinton, Kryeministrin Britanik Bler…

Pas ndonjë ore edhe fushat rreth Lipjanit u mbushen tanke të NATO-s, të cilat para mbrëmjes arrijnë deri afër Prishtinës, por hyrja në kryeqytet mbetet për të nesërmen.

Me gazetarët që nuk u pritej u nisëm për në Prishtinë edhe pse rreeziku ishte i madh para se të hynin forcat e NATO-s.

Po kthehesha në Prishtinë, para mbrëmjes së 12 Qershorit, duke kujtuar edhe largimin drejt kufirit jugor të Kosovës pasi në mbrëmjen e 24 Marsit 1999 në kushte të pamundshme të ndërprerjes së linjave telefonike dhe dritave, me lidhje satelitore që e mundësoi vëllai Demë Jashari nga Zvicëra, nga banesa plot edhe me refugjatë në qytetin në luftë e në shtetrrethim, derisa shkallëve të ndërtesës në lagjen Ulpiana dëgjoheshin rrapllimat e zërat e forcave serbe, kisha raportuar nga Prishtina në Tiranë për goditjet e para të aviacionit të NATO-s e të nesërmën në mëngjes për “qytetin fantazmë” e masakrat e reja të forcave serbe në shtëpitë e shqiptarëve gjatë natës…

Atë parambrëmje të 12 Qershorit 1999 në qendër të kryeqytetit, te Hotel Grandi, shihej se rreziku ishte edhe më i madh se që ishte paramenduar. Në të gjitha anët kishte të shtëna armësh. Kudo kishte policë, ushtarë, paramilitarë serbë, të gjithë të armatosur, shumë prej tyre edhe të dehur…

Edhe në atë situatë, mes shumë rreziqesh, po bëja një raportim për gazetën Rilindja, e cila pas ndalimit nga forcat serbe në Kosovë vazhdonte të dalë në Zvicër, Shqipëri…Nuk dola fare nga automjeti që u ndal para hotelit, dolën vetëm gazetarët nga bota.

Paramilitarët serbë i ndoqën gazetarët ende pa hyrë në hotel, dhe nëpër një rrëbesh shiu që largoi njerëzit nga rruga po largoheshim me shpejtësi me automjetin ku ishim…

Po ku të shkonim, ku ta kalonim natën, kur ende nuk mund të shkoja në banesën time ku kishin hyrë forcat serbe…

Shkojmë drejt adresës së telefonatës së 6 Majit 1999 nga Prishtina, që u bë lajm…“Ai lajm na dha shpresë shpëtimi”, u shprehën me falënderim të ngujuarit atje, që na dhanë çelësin e një banese të boshatisur.

Në lajmin e 6 Majit 1999, natyrisht, në rrethanat që ndodheshin të ngujuarit në Prishtinë, mes forcave kriminale, nuk përmenda burimin, telefonatën nga posta e re e Prishtinës që ishte bërë mes rreziqesh, po duke iu referuar “burimeve” tregova çka po ndodhëte, që “bota ta marrë vesh”.

“Shqiptarët në Prishtinë – mburojë e gjallë”, ishte titulli i lajmit që kisha raportuar nga Kufiri jugor i Kosovës në 6 Maj 1999, ku theksoja: “Shumë banorë të Prishtinës po mbahen peng dhe
po përdoren nga serbët si mburojë e gjallë. Ata janë detyruar të qëndrojnë në shtëpitë dhe banesat pranë vendeve ku janë fshehur
armë dhe mjete të mekanizuara ushtarake si dhe nëper objekte që
mund të bombardohen nga NATO-ja”…

Në kryeqytetin e Kosovës edhe gjatë gjithë natës së 12-13 Qershorit 1999 breshëritë e armëve serbe vazhdonin dhe plumbat qorr binin mbi kulmin e shtëpisë së boshatisur, ku u strehuam. Nata e fundit e forcave serbe në Prishtinë ishte plot tmerre dhe ankthe, kishte shqiptarë të vranë në shtëpitë e tyre, edhe shumë djegie e plaçkitje.

Në mëngjesin e 13 Qershorit 1999 qielli mbi Prishtinë mbulohej nga helikopterët e NATO-s, ndërsa kolona e tankeve dhe makinerive tjera ushtarake shihej tek zbriste nga kodrina e Veternikut dhe mbushte sheshet dhe rrugët e Prishtinës. “NATO po e merr kontrollin në Prishtinë dhe po detyron forcat serbe të largohen…” Lajmi që po raportoja për Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisëpo shkonte nga Prishtina në Tiranë me telefonin me lidhje zvicerane satelitore, sepse lidhjet tjera telefonike ishin të pamundura. Në Prishtinën e shkatërruar ndihej erë shkrumi e shtëpive e obekteve tjera të djegura. Ishin djegur edhe selia e Zyrës së SHBA-ve në Prishtinë dhe selia e Presidencës së Kosovës. Dyqanet dhe klubet të gjitha ishin të mbyllura dhe të plaçkitura. Hotel Grandi ishte i hapur, por ende jo për shqiptarët. Thuhej se bodrumet e hotelit ishin shndërruar në qendër turturash për shqiparët e rrëmbyer e të arrestuar nga forcat serbe.

Vetëm edhe një lokal-klub tjetër i vogël përball hotelit ishte i hapur. Ai ishte i mbushur plot me njerëzit që pinin kafenë e parë në Prishtinën e lirë. Në Kosovë, edhe në Prishtinë, ku po ndodhte liria…

Pas një nate që e përshkruaja “plot rreziqe dhe e tensionuar, me të shtëna të shumta armësh të serbëve dhe me provokacione kundër shqiptarëve dhe forcave paqësore”, vazhdoja raportimet nga Prishtina: “Kosova qysh dje dhe sot është e lirë në shumë pjesë të saj. Kurrë nuk janë parë njerëz më të gëzuar se dje e sot me hyrjen triumfale të forcave të NATO-s në Kosovë dhe kryeqytetin e saj, Prishtinë. Në Prishtinë qysh sot, NATO po vendos kontrolle…”

Pasditen e 13 Qershorit 1999, bashkë me korrespondentin e Zërit të Amerikës, Isak Ramadani, e gazetarin tjetër nga Shkupi, Arben Ratkoceri, që erdhën në Prishtinë duke sjellë edhe numrin special të gazetës tradicionale kosovare Rilindja të botuar atje me raportimet për ngjarjen historike të hyrjes së trupave të NATO-s në Kosovë, kalova edhe një herë rrugën nga kishin hyrë forcat e para të NATO-s një ditë më parë. Edhe Rilindja në ballinë kishte te kryetitulli orën që kisha raportuar: “Dje në orën 5.17 – Trupat e NATO-s hynë në Kosovë”.

Edhe editoriali “Normandizimi i Kosovës dhe kapitullimi serb”, shkruar nga Blerim Reka, ishte i botuar në faqen e parë të gazetës Rilindja, me foto nga ngjarja historike e ndërhyrjes shpëtimtare të NATO-s, e ku shkruhej edhe: “Qeveria e përkohshme e Kosovës punon për kthimin e popullsisë.-Kryeministri Hashim Thaçi vizitoi Austrinë”.

Dhe, vazhdoja raportimin: “Sot duket krejt e çliruar pjesa e Kosovës nga kufiri me Maqedoninë, përgjatë rrugës që të çon në Han të Elezit, Kaçanik, Ferizaj, Lipjan e deri në kryeqytet. Në Kaçanik, Han të Elezit dhe në lokalite të tjera takuam dhe ushtarë të UÇK-së që kthenin jetën dhe rregullin.
Flamuri shqiptar – flamuri i lirisë valonte në kulmin e ndërtesës 12-katëshe në qendër të qytetit të Kaçanikut, mbi kulmin e shkollës tetëvjeçare ‘Jusuf Gërvalla’ në fshatin Nikaj dhe lokalitete të tjera.

Në vendkalimin kufitar në Bllacë ndërmjet Kosovës dhe Maqednisë sot nuk ka më flamuj serbë, të cilët janë hequr. Në kufi figurojnë marinsat amerikanë”.

Në qytetin e Kaçanikut, në jug të Kosovës, ushtarët e Ushtirisë Çlirimtare të Kosovës ishin vendosur në ndërtesën e Stacionit të Policisë, prej nga kishin ikur forcat serbe…

Kështu ishte 21 vite më parë…

Në Kosovë liria po vinte më pak se tre muaj pas 24 Marsit 1999 të fillimit të ndërhyrjes së aviacionit të NATO-s me bombardimin e pozicioneve të forcave kriminale serbe të kasapit të Ballkanit, Milosheviç, i cili përfundoi në Gjykatën Ndërkombëtare për Krime Lufte në Hagë.

Lufta e përfunduar kishte bilanc tragjik të masakrave, spastrimit etnik e gjenocidit kundër shqiptarëve: Mëse 12 mijë të vrarë, mbi 6 mijë të zhdukur, shumë prej tyre të groposur në varreza masive, edhe të fshehura në Serbi, e afër një milion të dëbuar – shumica drejt Shqipërisë…

Kosovës i vinte era tokë e djegur, ua kishin vënë flakën mëse 400 fshatrave e qyteteve, 120 mijë shtëpive të shqiptarëve…

Lufta përfundoi me Marrëveshjen e Kumanovës, ndërmjet NATO-s dhe RFJ-së, që u nënshkrua në 9 Qershor e hyri në fuqi në 11 Qershor 1999.

Sekretari i përgjithshëm i NATO-s në atë kohë, Havijer Solana, në 10 Qershor 1999 kishte lëshuar urdhrin për ndalimin e bombardimit dhe Këshilli i Sigurisë së OKB-së miratoi Rezolutën 1244, sipas të cilës në Kosovë u dërguan 37.200 ushtarë të KFOR-it nga 36 shtete.

Misioni ishte i ndarë në pesë zona të përgjegjësisë, që i përkisnin KFOR-it amerikan, anglez, francez, gjerman dhe italian. Michael Jackson, gjeneral britanik, ishte komandanti i parë i forcës paqëruajtëse të NATO-s në Kosovë – KFOR.

Ligji për festat zyrtare në Republikën e Kosovës, i miratuar në Kuvend në 21 Maj 2008, i shpallur me Dekretin e Presidentit të Republikës të 15 Qershorit 2008, përcakton 12 Qershorin – Ditë të Paqes.

Dekretimi i këtij ligji si dhe i 40 ligjeve tjera të dala nga paketa e Propozimit Gjithpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës të Kryenegociatorit Martti Ahtisaari – Emisarit Special të OKB-së, ishte një nga zhvillimet e ditës së 15 Qershorit 2008 të hyrjes në fuqi të Kushtetutës, e cila është miratuar nga Kuvendi poashtu para 12 vitesh në 9 Prill, më pak se dy maj pas 17 Shkurtit historik të shpalljes së pavarësisë së Kosovës, të njohur deri tani nga 116 shtete të botës anëtare të OKB-së…

12 QERSHOR 2019: KOSOVA 20 VJET LIRI, NË FESTËN E MADHE AMERIKA -CLINTON , ALBRIGHT, PALMER…

Në12 Qershor 2019 kam raportuar për Gazetën DIELLI, mes tjerash: Festë të madhe sot ka Kosova për 20 vjetorin e lirisë, është festë e gjithë shqiptarëve, urime e përgëzime vijnë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe vende të tjera të botës së lirë e demokratike. Presidenti Amerikan Bill Clinton dhe Sekretarja Amerikane e Shtetit, Madeline Albright, nga koha e luftës dhe e fitores së paqes e lirisë në Kosovë, si dhe zëvendës-ndihmës sekretari i Shtetit Amerikan, Matthew Palmer, ishin sot dhe mbajtën fjalime në Tubimin Qendror për Shënimin e 20 vjetorit të hyrjes së trupave të NATO-s në Kosovë në Sheshin “Skëndërbeu” në Prishtinë. Mes shumë pjesëmarrësve ishe edhe ish-komandanti i Forcave Aleate të NATO-s në Evropë, gjenerali Wesley Clark, i cili ka drejtuar ndërhyrjen shpëtimtare-humanitare në kohën e luftës në Kosovë. Në festimin madhështor ishin drejtuesit më të lartë të shtetit të Kosovës, të Shqipërisë dhe përfaqësuesit e shqiptarëve nga të gjitha trojet etnike dhe diaspora.

Më Prishtinë sot bëhet edhe përurimi i Bustit të Sekretares Amerikane të Shtetit, Madeline Albright në sheshin me emrin e saj, afër American School of Kosova – te Newborn.

Pjesë e festës, mbrëmjen e djeshme u mbajt koncerti i Filarmonisë së Kosovës, në Katedralen Shën Nënë Tereza në Prishtinë.

Kosova po feston jubileun e 20 vjetorit të lirisë, përgjithmonë mirënjohëse dhe falënderuese për Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe gjithë botën demokratike.

CLINTON-RUGOVA-DOLE, PARALAJMËRIM LIRIE PARA 21 VITEVE

PARA 21 VITEVE, NË 5 MARS 1999, një takim i Presidentit historik të Kosovës Ibrahim Rugova me Senatorin Amerikan Robert Dole – të Dërguarin e Posaçëm për Kosovën të Presidentit të SHBA Bill Clinton, ishte edhe një paralajmërim lirie. Takimi shumë i rëndësishëm u mbajt në Shkup, pasi regjimi kriminal okupator serb e kishte pamundësuar në Prishtinë.

Ishte koha kur konferenca ndërkombëtare për Kosovën – Konferenca e Rambujesë, e nisur në 6 Shkurt 1999, u ndërpre në 23 Shkurt pa rezultate përfundimtare, ndërsa vazhdimi i saj u thirr për datën 15 Mars në Paris.

Presidenti historik, Dr. Ibrahim Rugova, në Prishtinë i kthyer nga Rambujeja e para nisjes përsëri për atje drejt Parasit në një konferencë shtypi në 5 Mars paralajmëronte nënshkrimin para 15 Marsit 1999 të Marrëveshjes së Rambujesë, për të cilën një ditë më vonë dha miratimin edhe Kuvendi Republikës së Kosovës së Deklaratës së 2 Korrikut e Kushtetutës së 7 Shtatorit 1990, si dhe Referendumit të 26 deri 30 Shtatorit 1991 me votim 99,87 për qind për Kosovën Shtet Sovran dhe i Pavarur. Në konferencën për shtyp ku ishte edhe korrespondenti tash i Gazetës DIELLI, Presidenti Rugova paralajmëronte edhe vendosjen e NATO-s në Kosovë…

Dhe, vetëm pas më pak se tre javësh, në 24 Mars 1999 filloi fushata ajrore e NATO-s kundër caqeve ushtarake serbe në Kosovë, Serbi dhe Mal të Zi, pas së cilës nga mëngjesi i Ditës së Lirisë -12 Qershorit 1999 forcat paqeruajtëse e shpëtimtare të NATO-s nisën të hynin në Kosovë, në vendin që në 2020-tën feston 21 vjetorin e lirisë e 12 vjetorin e pavarësisë së shpallur në 17 Shkurtin historik 2008.

Ashtu si paralajmëronte Presidenti Rugova, në mes të marsit përfaqësuesit e Kosovës nënshkruan Marrëveshjen e Rambujesë/Parisit për Kosovën, ndërsa Beogradi – pala serbe refuzoi ta nënshkruajë. Ishte hapur rruga për ndërhyrjen ushtarake për Kosovën të NATO-s, forcës më të madhe planetare, prirë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Në 29 Maj 1998, Presidenti Rugova në Uashington ishte takuar me Presidentin Amerikan Bill Clinton. “Ne ritheksuam se zgjidhja më e mirë për Kosovën do të ishte shteti i pavarur”, deklaronte Presidenti Rugova pas takimit. Ndërsa, Presidenti Clinton tha se Kosova është një nga shqetësimet amerikane dhe se SHBA-të do të intensifikojnë angazhimin për zgjidhjen e çështjes së Kosovës në kuadër të Grupit të Kontaktit dhe të NATO-s…

Në mbrëmjen e 24 Marsit 1999, kur ndodhi ndërhyrja shpëtimtare e NATO-s me bombardimin e caqeve të forcave kriminale serbe, në terrin e natës dhe të okupimit të egër, drita e shpërthimeve të goditjeve nga qielli të aviacionit të forcës më të madhe planetare shihej si një shpresë e besim për të ardhmen e ëndërrave për lirinë e paqen derisa në Kosovë kishte marrë përmasa gjenocidi terrori i spastrimit etnik kundër shqiptarëve.

“Tani, bindja jonë e fortë për gjithçka që po ndodhë në Kosovë është e vetmja shpresë e popullit të Kosovës”, theksone në atë ditë e orë historike, Presidenti i SHBA-ve, Bill Clinton, derisa nga Shtëpia e Bardhë i drejtohej kombit amerikan, duke folur për zhvillimet tragjike në Kosovë dhe ndërhyrjen shpëtimtare të NATO-s…

Njëmbëdhjet vite pas takimit në Uashington, në 1 Nëntor 2009 në Kosovën e lire Presidenti Amerikan Bill Clinton, në fjalën e tij në Kuvendin e Republikës kosovare, por edhe në sheshin me emrin e shtatoren e tij në Prishtinë, ka përkujtuar Presidentin historik Ibrahim Rugova dhe një gurë kristali të cilin ai ia kishte dhuruar.
“Ai gurë kristal të cilin ma dha Rugova i është dhuruar një universiteti, por për një kohë ai ishte i njohur edhe në SHBA me emrin ‘Guri i Rugovës’”, tha Presidenti amerikan Clinton.
“Atëherë, ai (Rugova), më tha se duhet të na ndihmosh”, ka përkujtuar ish-Presidenti i SHBA-ve, Clinton gjatë vizitës në Kosovë.

Presidenti amerikan Clinton me rastin e shuarjes në 21 Janar 2006 të Presidentit kosovar Rugova shprehej: “Kam pasur nderin ta mbështes luftën e tij për paqe dhe liri”…

RAPORTIM I 14 QERSHORIT 1999:

EDHE PAS HYRJES SË NATO-S NË PRISHTINË FORCAT E KAMUFLUARA SERBE VAZHDOJNË PNANINË E PLAÇKITJET

PRISHTINË, 14 QERSHOR 1999/- Edhe pas hyrjes së NATO-s në Prishtinë forca të kamufluara serbe vazhdojnë praninë dhe plaçkitjet.

Rrugëve të kryeqytetit të Kosovës edhe sot janë parë shumë njerëz të sigurimit shtetëror, të policisë sekrete, të forcave special policore, ushtarake e paraushtarake serbe të kamufluarame vëshje civile. Këto forca sërbe, siç bëhet e ditur nga shumë burime, kanë fshehur armatime nëpër shtëpia, bunkere, kisha, etj, si dhe nëpër makina me regjistrime civile, të cilatlëvizin rrugëve.

Shumë policë, ushtarakë e paraushtarakë serbë janë edhe në kolonat që inskenojnë ikjen serbe nga Kosova, në të cilët kamionët, traktorët e autoveturat janë të mbushura me plaçkitjet e mëdha që iu bënë pasurive e pronave të shqiptarëve.

Edhe gjatë natës së kaluar bandat serbe hynë nëpër shtëpitë e shqiptarëe për të plaçkitur e vodhën edhe shumë vetura nëpër rrugë e parkingje. Ka pasur edhe shëkëmbime zjarri ndërmjet vetë serbëve që grindeshin rreth ndarjes së plaçkes. (Behlul Jashari)

VITI 2002-MESAZHI I PRESIDENTIT RUGOVA: 12 QERSHORI ËSHTË NJË NGA DITËT MË TË MËDHA NË HISTORINË E KOSOVËS

Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, në mesazhin e urimit në vitin 2002 bënte të ditur se kishte vendosur të kërkoj nga Kuvendi i Kosovës që ditën e 12 Qershorit ta shpallë Ditë të Lirisë së Kosovës, që do të festohet në të gjithë vendin:

Presidenti i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, me rastin e 12 Qershorit – Ditës së hyrjes së trupave të NATO-s që vlerësohet si ditë e çlirimit të Kosovës, u ka drejtuar sot një mesazh qytetarëve të Kosovës. Në këtë mesazh thuhet:

– Qyetarë të nderuar të Kosovës,

Me rastin e 12 Qershorit – Ditës së hyrjes së trupave të NATO-s në Kosovë, që është Ditë e lirisë së Kosovës, ju shpreh urimet e mia të përzemërta.

Dita e 12 Qershorit është një nga ditët më të mëdha në historinë e Kosovës – të Dardanisë antike.

Sot, pas tri vjetësh, do pranuar se Kosova e lirë ka pasur një progres të madh në të gjitha segmentet e jetës, falë miqve tanë dhe popullit të gjallë e dinamik të Kosovës.

Prandaj, njohja formale e Pavarësisë së Kosovës shtrohet si detyrë e drejtpërdrejtë në të cilën po punojmë intensivisht.

Me këtë rast urime të ngrohta u shprehim ushtarëve dhe Komandantit të KFOR-it, gjeneralit Valenten.
Poashtu, urime të përzemërta i shprehim kryeadministratorit të Kosovës, zotit Mihael Steiner dhe OSBE-së.

Urime të sinqerta u shprehim përfaqësuesve diplomatikë në kryeqytetin e Kosovës në Prishtinë.

Në këtë ditë gëzimi të lirisë së Kosovës përshëndesim presidentin Bush, kryeministrin Bler, presidentin Shirak, kancelarin Shrëder dhe kryeministrin Berluskoni.

Përshëndetje të madhe i dërgojmë Papa Gjon Pali II për kujdesin e tij për Kosovën.

Zonja dhe zotërinj,

Dëshiroj t’ju njoftoj se sot kam vendosur të kërkoj nga Kuvendi i Kosovës që ditën e 12 Qershorit ta shpallë Ditë të Lirisë së Kosovës, që do të festohet në të gjithë vendin.

Gëzuar Dita e Lirisë.

Zoti e bekoftë Kosovën.

SOT-12 QERSHOR 2020, 5 VJET RAPORTIMI PËR GAZETËN DIELLI

PRISHTINË, 12 Qershor 2020/ Sot u bën pesë vjet dhe nis viti i gjashtë i raportimeve që bëj si korrespondent nga Kosova i Gazetës DIELLI që e njoha nga historia e kombit dhe shtypit shqiptar. E që edhe shumë vite para 12 Qershorit 2015 botonte shkrimet e mia që i merrte nga Agjencia Shtetërore-Zyrtare e Lajmeve e Shqipërisë e në shtypin shqiptar.

Raportimet për DIELLIN i nisa pikërisht në Ditën e Lirisë, në përvjetorin e 16-të të hyrjes së NATO-s në Kosovë, me një reportazh për ngjarjen historike, ku në 12 Qershor 1999 isha gazetar i akredituar në kolonën e tankeve të para të forcës më të madhe planetare që kishte nisur misionin shpëtimtar e paqerujtës…

Me shumë respekt e vlerësim për gazetën më të herëshme shqiptare, DIELLI, që në 15 Shkurt 2020 festoi 111 vjetorin, e themeluar nga personalitetet e mëdha të kombit Fan Noli e Faik Konica, organ i Federatës Mbarë-Shqiptare të Amerikës VATRA, për të gjithë shqiptarët në SHBA që aq shumë kontribuan për Shqipërinë, Kosovën dhe të gjitha trojet tjera etnike. Falënderime e mirënjohje të përgjithëmonëshme…

Me shumë respekt,

Behlul Jashari

LETËRSI- SHARL BODËLERI (Charles Pierre Baudelaire)

June 12, 2020 by dgreca

Pergatiti per Diellin: Xhelal Zejneli/

Sharl Bodëleri (Charles Pierre Baudelaire, 1821-1867) është poet, përkthyes, eseist dhe kritik letrar francez. Është një nga poetët më të mirë francez të shekullit XIX. Me veprën e vet ndikoi në zhvillimin e simbolizmit në poezi. Konsiderohet themelues i modernizmit. Është i pari poet i lirikës moderne evropiane.

Babai Fransua Bodler (Joseph-François Baudelaire, 1759-1827) ishte nëpunës i lartë shtetëror. Ishte edhe kustos në muze. Ndonjëherë edhe pikturonte. Nëna Karolinë Bodler (Caroline Archimbault-Dufays Baudelaire, Londër, 1793 – Honfleur, 1871) ishte 34 vjet më e re se i shoqi. Në moshën 7-vjeçare Bodleri mbeti pa baba. Një vit pas vdekjes së burrit të saj, nëna u rimartua me nënkolonelin Zhak Opik (Jaques Aupick, 1789-1857), i cili pas disa viteve u bë ambasador në gjykatat fisnike. Qenë të martuar në vitet 1828-1857. Me t’u martuar me një burrë të ri dhe tërheqës, Bodlerin 6-vjeçar nëna nuk e afronte gjithaq.

Në Lion ndoqi shkollën ushtarake. Njerku nuk dëshironte që t’i vinte në shtëpi as gjatë festave. Më vonë, kur i kujtohej kjo periudhë e jetës së tij, rrëqethej. Në fëmijëri është ndjerë i vetmuar, ndaj atë e përshkruan si të trishtueshme. Në moshën madhore ka manifestuar krenari dhe sjellje mistike, amorale dhe cinike. Ka biografë që thonë se Bodleri ishte sadist, mizantrop, adhurues i prostitutave. Gjendjet dëlire i përgjigjeshin më shumë. Jepet pas alkoolit, narkotikëve dhe femrave me moral të dyshimtë. Infektohet nga sifilisi dhe gonorea. I ballafaquar me vështirësi financiare, një kohë jeton tek i vëllai. Paratë që ia dërgonin e ëma dhe njerku, i harxhonte sakaq.Shpenzonte për veshje por edhe për libra. Jetonte me borxhe, si Balzaku dikur. E ëma vuante për sjelljet e pahijshme të të birit.

Duke parë njerku se Bodleri i ka marrë rrugët e këqija, në vitin 1841 e dërgon në Indi. U kthye në shtëpi me mbresa të shumta. Përvojat nga India i shfrytëzoi edhe në poezi. Sipas disa biografëve, ai ka qëndruar në Indi vetëm tre muaj, ndërsa sipas të tjerëve – një vit. Pas kthimit në shtëpi iu përkushtua letërsisë. Një përcaktim të tillë prindërit nuk e deshën. Në një rast e ëma thotë: “Po t’i kishte dëgjuar këshillat e njerkut, Bodleri do të kishte bërë një jetë të lumtur. Emrin e tij s’do ta kishte përmendur kush, por të gjithë do të kishim qenë shumë më të lumtur”.

Në fillim të krijimtarisë letrare Bodleri gëzonte popullaritet në mesin e artistëve moshatarë. Kur i mbushi 21 vjet,nga pasuria e të atit trashëgoi mbi njëqind mijë franga dhe katër parcela toke. Brenda pak viteve paratë e trashëguara i harxhoi. I ngelur pa para, zhytej në borxhe, kështu që familja detyrohej që pasurinë ta vinte nën hipotekë. I zhytur në borxhe, Bodlerit e ardhmja i dukej e zymtë, kurse gjendja psikike – e rëndë. Në një rast lëndoi veten me thikë. Gjatë mjekimit e ëma, mbase e penguar nga njerku, nuk shkoi ta vizitonte. Për nga përcaktimi politik ishte për republikë dhe mbështeti revolucionine vitit 1848.

Ishte në lidhje intimeme mulatenZhanë Dyval (Jeanne Duval, Jacmel, Haiti, 1820 – Paris, 1862), e lindur nga martesa e përzier midis një të bardhi dhe një zezakeje. Lidhja e tyre ka zgjatur rreth njëzet vjet.Ka qenë muza e poetit, Venera e tij. Ka qenë artiste dhe valltare, femër me moral të dyshimtë, ka pirë shumë.Thuhet se ka ndikuar negativisht mbi poetin. E ka pikturuar piktori francez i modernizmit Eduard Mane (Édouard Manet, 1832-1883).

Njihej me fotografin, karikaturistin, zhurnalistin, prozatorin francez Feliks Nadar (Gaspard-Félix Tournachon, i njohur me pseudonimin Nadar, 1820-1910). Nëpërmjet tij njohu personalitete të tjera. Për shkak borxheve dhe jetës së parregullt, shpesh i ndërronte banesat. Raportet e çrregulluara me të ëmën, të cilës i kërkonte ndihmë financiare, nuk e lenin të qetë.

Adhuronte muzikën e kompozitorit gjerman Rihard Vagnerit (Wilhelm Rihard Wagner, 1813-1883).Çmonte lart krijimet letraretëEdgar Alan Po-së. Tregimet e tij i përktheu në frëngjisht. Duke qenë se anglishten e kishte mësuar që në fëmijëri, përkthimete tij u vlerësuan lart. Dy poetëtkishin shumë gjëra të përbashkëta.Ishin të ndjeshëm, ishin ballafaquar me sëmundje dhe kishin pasur vështirësi financiare. Autori i “Himnittë bukurisë” e quajti Ponë paraardhës të vet.

* * *

Shënim: Edgar Alan Pou (Edgar Allan Poe, 1809-1849) është tregimtar dhe poet amerikan, paraardhës i simbolizmit francez. Ishte fëmijë artistësh shëtitës. Kur ishte dy vjeç mbeti pa prindër. U birësua nga familja e tregtarit të pasur Johan Alan. Për sjellje të keqe u përjashtua nga universiteti. La shtëpinë dhe më 1831 u vendos në Baltimor. Në moshën 27-vjeçare u martua me të mbesën 13-vjeçare (vajzën e motrës) Virxhinia (Virginia Eliza Clemm Poe; Baltimor, 1822 – Nju-Jork, 1847). U shpërngul në Filadelfi, pastaj në Nju-Jork. Për të mbijetuar, gati 20 vjet punoi si kritik, fejtonist dhe kryeredaktor i gazetave dhe i revistave të ndryshme. Duke qenë i çekuilibruar, mitoman dhe i dhënë pas alkoolit shpesh e ndërronte punën dhe jetonte buzë mjerimit. Vdekja e tij është misterioze. U gjet i shtrirë në rrugë në Baltimor, në gjendje gjysmë të vetëdijshme, pranë vendvotimit, ditën e zgjedhjeve vendore. Ka që thonë se ka qenë viktimë e gjuetarëve të votuesve. Historia e jetës së tij u shndërrua në legjendë dhe u ndërthur me veprën e tij. Duke qenë se u rrit në jug të ShBA-së, Po, krahas prozatorit Uilliam Fokner (William Faulkner, 1897-1962; laureat i çmimit “Nobel” më 1949) është përfaqësues më i madh i letërsisë së jugut amerikan. Sipas burimeve zyrtare, vdiq nga delirium tremens(çmendje nga alkooli).

* * *

Në lëmin e krijimtarisë letrare Bodleri vazhdimisht ngjitej përpjetë, por gjendja shëndetësore i rëndohej çdo ditë e më tepër. Përdorimi i opiumit e merrte haraçin e vet, ndërsa vështirësitë ekonomike dhe stresi e ndiqnin hap pas hapi. Meqë njerku kishte vdekur, e ëma u pajtua të jetë pranë të birit. U vendosën në qytetin bregdetar Honfleur. Jeta afër detit i bëri mirë poetit, kështu që në këtë periudhë kishte kushte të volitshme për të vazhduar me shkrimet. Për ta përmirësuar gjendjen financiare, në vitin 1864 vajti në Belgjikë. Planifikonte të mbajë ligjërata dhe t’i shesë të drejtat për veprat e veta. Shkruan pamflete kundër borgjezisë franceze. Mban lidhje me Viktor Hygon i cili për arsye politike ishte larguar nga Franca.

Krahas përdorimit të shpeshtë të opiumit, nisi ta teprojë edhe me alkoolin. Në vitin 1866 pësoi sulm në tru. Gjysmë i paralizuar, mbreti i poetëve u kthye në Paris. Vdiq aty më 31 gusht 1867, në moshën 47-vjeçare. U varros në varrezat e Monparnasit. Katër vjet pas të birit vdiq edhe nëna.

* * *

VEPRA –Bodleri ka shkruar vetëm një përmbledhje me poezi – “Lulet e së keqes”. U bë i njohur në qarqet artistike para se t’i botonte veprat. Në ato rrethe njihej si shkapërderdhës dhe si poet skandaloz. Për krijimin e veprës së vet frymëzohej nga jeta e përditshme. Krijoi poezi me vlerë universale. Shumë vepra iu botuan pas vdekjes. Poezitë e para i botoi në përmbledhjen poetike “Lulet e së keqes”. Në vitin 1845 e botoi të parën vepër, kritikën “Saloni”. Kritikat i bazonte në zhvillimet letrare për të cilat ishte mjaft i informuar. E konsideronin kritik të pasionuar. Duke qenë i tillë, tërhoqi me të madhe vëmendjen e publikut. Gjatë takimeve me romancierin e famshëm francez Honore dë Balzak (Honoré de Balzac, 1799-1850) shkëmbente ide të ndryshme mbi letërsinë dhe artin.

Në opusin letrar të vet përdori një diapazon të gjerë temash. “Salonin” e dytë e shkroi në vitin 1846. Pas kësaj, renomeja e tij si kritik i romantizmit u rrit tej mase. Pas një viti botoi novelën autobiografike“La Fanfarlo”.

E çmonte lart poetin dhe romancierin francez, kundërshtar i klasicizmit, Teofil Gotje (Théophile Gautier, 1811-1872). E çmonte sidomos për përdorimin maestral të gjuhës dhe për formën e përkryer. Punimet e tij ndikuan në disa nga temat e shkrimeve të Bodlerit. Në shenjë falënderimi për miqësinë dhe bashkëpunimin letrar, vëllimin “Lulet e së keqes”, Bodleri ia përkushtoi Gotjesë.

“LULET E SË KEQES”(Les Fleurs du mal, 1857) është vepra kryesore e Bodlerit. Po këtë vit u botua edhe romani “Zonja Bovari”(Madam Bovary) i tregimtarit dhe romancierit francez Gystav Flober (Gustav Flaubert, 1821-1880). Përmbledhja tërhoqi vëmendjen e publikut. Ndikimi i tij mbi artistët e tjerë rritej dita-ditës. Shumë prej tyre nisën të krenohen me të. Sapo doli nga shtypi ajo ngjalli reagimin e ashpër të bashkëkohësve, të po atyre që e dënuan “Zonjën Bovari” të Floberit. Vepra u konsiderua skandaloze. Me arsyetimin se cenon moralin publik, poeti u dënua me gjobë. Vargjet flisnin për marrëdhënie lezbejkash, për korrupsionin, për pikëllimin, për jetën e rëndë, për virgjërinë e pakthyeshme, për verën. Temë e përmbledhjes është intimiteti, pasionidhe vdekja. Pasqyrohet nostalgjia për të kaluarën dhe intimen. Gjashtë poezi “të pamoralshme” u flakën nga shtypi. Pas katër vjetësh, vepra doli në dritë por pa poezitë që “cenonin” moralin publik. Në vitin 1866 që të gjashtat panë dritën.

Për nga struktura poezitë janë radhitur në nëntituj. Secili prej tyre flet për ndonjë dukuri negative. Pjesa e parë me nëntitullin“Splin dhe Ideal” flet për pakënaqësinë, agoninë dhe mërzinë. Pjesa e dytë pasqyron Parisin dhe njerëzit e mjerë që e udhëheqin atë, ndaj është titulluar “Pamje nga Parisi”. Pjesa e tretë flet për kënaqësitë trupore, për alkoolin e për drogat dhe mban titullin “Vera”. Pjesa e fundit mban titullin “Vdekja”. Dy poezitë më të njohura të vëllimit janë “Albatrosi” dhe “Lidhjet”.

Shumë poezi kritikët i kanë vlerësuar si kryevepra artistike, poetike dhe plot pasion. Adhurues i vëllimit ishte edhe poeti, romancieri dhe dramaturgu i famshëm francez Viktor Hygo (Victor Hugo, 1802-1885).

Ka pasur edhe të tillë të cilët për veprën kishin dhënë kritikë negative ngase e kishin konsideruar skandaloze dhe të pakuptueshme. Kritikave negative Bodleri u është përgjigjur duke thënë se letërsia dhe arti duhet të krijohen pa qenë të varura nga morali. Morali e zvogëlon forcën poetike të vargut.

Në vëllim vërehet rrënimi i njeriut i mbërthyer midis Splinit dhe Idealit. Për Bodlerin mjaftonte e bukura dhe koncepti i stilizuar. Titulli i përmbledhjes flet për karakterin e bukurisë. Ajo është e ftohtë dhe e zymtë. Gjatë krijimit të poezive Bodleri mendonte për lemerinë dhe turbullirën që e frymëzonte, kështu që në çastet e vetanalizës ndjehej i lemerisur. Emocione negative, e sidomos zemërim ndjejnë edhe njerëzit që e lexojnë këtë lloj poezie. Bodleri ishte i vetëdijshëm se libri do të çelë shteg të ri në art dhe do të shndërrohet në monument.

“Lulet e së keqes” u shkruan për 15 vjet. Ka burime që thonë se vëllimi është shkruar për 10 vjet. Vetë titulli i përmbledhjes flet për konceptin estetik të Bodlerit: “Arti është e keqe e bukur dhe nuk ka pika të përbashkëta me moralin”.Në atë kohë vëllimi vështirë mund të kuptohej. U njoh dhe u pranua nga publiku vetëm pas shumë viteve. Bodleri donte që me poezitë e veta t’i shokojë dhe t’i mundojë lexuesit të cilët ishin mësuar të lexonin vetëm vargje të bukura të cilat akoma më shumë e zbukuronin jetën e tyre plot hipokrizi. Zgjidhte tema të shëmtuaradhengjyra të errëta. Në poezitë e veta afirmon poetin i cili nuk e zbukuron dhe nuk e lustron jetën, i cili nuk shkruan vetëm për bukurinë dhe shpirtin e madhërishëm.

Duke qenë se përmbledhja u krijua brenda një periudhe të gjatë, në të gjallë të autorit dolën dy versione. Botimin e versionit të tretë autori nuk e mbërriti. Pas vdekjes së autorit shumëçka në përmbledhje u ndryshua, por ndarja në cikle dhe struktura nuk kanë ndryshuar.

Bodleri dëshironte që vëllimi poetik i tij të mos jetëgrumbull vargjesh të shkapërderdhura, por të ketë një plan të caktuar kompozicioni. Bodleri thotë: “Gjithmonë ji poet, madje edhe në prozë”. Stili i tij i të shkruarit solli risi në poezi. Me poezinë “Lidhjet” e ka dhënë përkufizimin fascinues të poezisë: “Në art, e keqja, e lemerishmja dhe e shëmtuara bëhen të bukura. Ky është privilegji i artit”.

Përkundër faktit se shumë kritikë Bodlerin e kanë konsideruar zanafillës tëmodernizmit, vëllimi “Lulet e së keqes”, për shkak të përdorimit të shpeshtë të simboleve që janë të zakonshme për poezitë, siç janë lulja, errësira, makthi ngërthen në vete shumë elemente tëromantizmit.

Edhe pse kohë e romantizmit, te “Lulet e së keqes” vërehet qartë prania e elementeve të poezisë botërore, ndaj Bodleri është një prej poetëve të parë që i paraqiti të gjitha ndyrësitë, por edhe bukuritë e fshehta të jetës në një qytet të madh si Parisi. Për këtë arsye, Bodleri konsiderohet i pari poet që e ka trajtuar temën e jetës në qytet të madh. Ai është një ndër poetët që u mor me përshkrimin e hollësishëm të krizës që e kishte kapluar shoqërinë e atëhershme, shoqëri që kishte humbur çdo kontakt me vlerat krishtere. Poezitë e “Luleve” flasin për udhëtimin e njeriut nëpër jetë e vdekje.

Kjo përmbledhje poetike pasqyron pikëpamjet e poetit për gjendjen aktuale në shoqëri, por edhe rëniet, ngritjet dhe entuziazmin e tij. Ai ngre zërin e protestës kundër gënjeshtrës dhe mashtrimit. Dëshiron të gjejë forcën e parë lëvizëse dhe të njëmendët të ekzistencës njerëzore. Forca të tilla lëvizëse assesi nuk mund të jenë konvencionet e imponuara të sjelljes, të rrejshme dhe të kota.

Çdo gjë në këtë botë është simbol subjektiv i ideve dhe i ndjenjave të njeriut. Në konceptimin e thelluar të simboleve vërejmë se gjërat janë ndërlidhura. Në konceptimin sintetik ato përzihen ndër vete. Kësisoj krijohet një koncept i ri estetik mbi botën. Për paraqitjen autentike përdoren figurat stilistike të sinestezive (me fjalët që i përkasin një shqise emërtohen shqisat e tjera; p. sh. zëri ka ngjyrë) dhe të onomatopeve. Në poezinë ekstatike të tij ngjyra flet, ndërsa fjalën poetike e udhëheqin sensacionet kaotike. Për ta pasqyruar me sukses idenë e re në poezi, vargu duhet të jetë muzikal. Simbolistët thonë: “Ideja është e pakapshme për arsyen, por kur mbërthehet nga shqisat që si shenja i përdorin simbolet, ajo bëhet e kapshme”. Detyrë e poetit simbolist është: “Të pasqyrojë thellësinë e shpirtit me simbolet si udhërrëfyes. Kjo do t’i mundësojë lexuesit që ta ndjejë lidhjen e përjetimit poetik duke e përvetësuar atë si të veten, si një pasuri të vet të re, për botën e cila, sa është e largët, po aq është edhe e afërt”. Në këtë mes, Bodleri është i pakapërcyeshëm. Forca e poezive të tij kridhet te njeriu, duke e shpënë atje ku bëhet edhe më njeri, atje ku kthimi konsiderohet transformim.

Në poezitë e veta e flak bukurinë dhe sentimentalizmin dhe sjell një lloj të ri emocioni, duke krijuar vargje plot dëshpërim, urrejtje, hidhërim, kryeneçësi dhe entuziazëm. Ato flasin për zbrazësinë, epshet, smirën dhe instinktet. Tema janë vdekja, kotësia, pikëllimi, ana e hirtë e qytetit të madh, mjerimi dhe lufta për mbijetesë.“Ateisti amoral”– Bodleri i beson bukurisë si absolut i vetëm, e vetmja pas së cilës rend dhe tek e cila kurrë s’arrin dot. Për “Lulet e së keqes” Bodleri thotë: “Në këtë libër të lemerishëm e kam lënë krejt zemrën time, tërë ndjeshmërinë time, tërë religjionin tim, krejt urrejtjen time. E vërteta është se unë e kam shkruar të kundërtën, ndaj u betohem të gjithë perëndive se ky është libër i artit të kulluar”.

* * *

“Lulet e së keqes” përmbajnë mbi 160 poezi që ndahen në 5 tërësi. Vëllimi përmban 6 cikle. Vepra bazohet në poezinë hyrëse që i dedikohet lexuesit e që mban titullin “Për lexuesin”. 28 krijime me titull “Poezi shtesë” nuk janë të sistemuara. Ato janë përfshirë në 6 ciklet hyrëse të sipërthëna.

Cikli i parë është më vëllimori dhe paraqet shtyllën kryesore të vëllimit. Mban titullin “Spleen dhe Ideal” dhe përmban 88 tekste. Të gjitha motivet thelbësore janë paraqitur në poezinë hyrëse “Për lexuesin”. Në të poeti përshkruan shkatërrimin e njeriut modern në një shoqëri dyfytyrëshe. Krejt këtë e përshkruan me estetikën e së shëmtuarës. Çdonjëra nga pesë tërësitë ka një rëndësi të caktuar për tërë vëllimin, ndërsa çdo poezi ka rëndësi për tërësinë.

“Spleen dhe Ideal” fillon me vargun e poezive të cilave u ekspozohet një program i riestetik si dhe pikëpamjet e rejambiartin dhe të bukurën. Vërehet pozita e artistëve në shoqëri dhe forca e tyre që buron nga përditshmëria. Në poezitë që pasojnë mund të shihet ana tjetër e jetës së artistit, e përshkruar si lypës, martir dhe i marrë.

Në pjesën e dytë të ciklit mund të shihet forcae dashurisë ideale dhe ndjenjat, ekstaza dhe entuziazmi që sjell ajo, por edhe ndjenjat e melankolisë dhe të dëshpërimit që mund t’i sjellë ajo. Në këto poezi thuhet se gjendja materiale nuk është veçse gjendje kalimtare e jetës së njeriut. Poeti e paraqet femrën si burim të bukurisë dhe të lumturisë, por edhe si burim të ftohtësisë dhe të zvetënimit moral. Cikli i parë mbaron me përfundimin se njeriu nuk mund të plotësohet me dashuri, ndaj i rikthehet gjendjes shpirtërore të vet, të përshkruar si vuajtje.

“Pamje nga Parisi” është cikli i dytë i cili në çdo aspekt është më i plotë. Përbëhet prej 18 poezive. Që të gjitha merren me jetën në qytet të madh. Poeti, në mesnatë, shëtit nëpër qytet. Duke ecur nëpër rrugët e tij sheh fatkeqësinë dhe mjerimin e njerëzve, që të përkujton vuajtjet e vetë poetit. Pas kësaj pason cikli i shkurtër “Vera” që merret me tematikën e dehjes, ndërsa në ciklin “Lulet e së keqes” poeti merret me perversionet seksuale. Ky cikël ka qenë më provokuesi.

Cikli “Revolta” ka vetëm tre tekste. Në të përshkruhet heroi që ndodhet në kufirin midis ferrit dhe qiellit. Përfundimi i librit është logjik. Cikli i fundit mban titullin “Vdekja”. Ky cikël është përplot me tematika për vdekjen. Në të poeti sjell zgjidhjen e nyjës. Shihet për së afërmi rruga e njeriut dhe fati i tij.

* * *

Bodleri ishte tejet aktiv në jetën artistike të kohës së vet. Në kritikat dhe në esetë e veta shkruante për shumë tema që kishin të bënin me kulturën franceze. Me krijimtarinë e vet ushtroi ndikim të madh në letërsinë franceze dhe angleze. U vlerësua lart nga shumë shkrimtarë që u paraqitën pas tij. Poeti francez Artyr Rembo (Arthur Rimbaud, 1854-1891) në një letër të botuar e quajti Bodlerin “mbreti i poetëve”. Simbolisti francez, autori i shprehjes “poésie pure” (poezi e pastër), Stefan Malarme (Stéphane Mallarmé, 1842-1898), në vitin 1895, për nder të Bodlerit botoi një tingëllimë(sonet). Kishte të tillë e quanin “gjeniu i madh”.

Romancieri dhe dramaturgu francez Andre Zhid (Andre Gide, 1869-1951) është i njohur si një intelektual i guximshëm dhe i pafrenueshëm, me mendime të lira dhe dilema për të cilat shkruante pa ngurrim dhe pa rezerva. Midis dy luftërave botërore ndikoi fuqimisht për krijimin e asaj që u quajt “atmosferë Zhidi”. Luhatjet intelektuale të Zhidit lëvizin në një diapazon të gjerë: nga protestantizmi dhe katolicizmi nëpër liberalizëm dhe komunizëm deri në humanizëm antifetar. Zhidi thotë: “Të gjithë janë kalimtarë, Bodleri mbetet”.

* * *

Shënim: “POÉSIE PURE” (Poezi e pastër) është poezia pa kurrfarë elementi jopoetik (narrativ, didaktik, politik). Poezia e pastër nuk shpreh ndonjë ide të caktuar, por vepron si muzikë. Pol Verleni thoshte: “Pikësëpari muzikë”. Konceptin “poezi e pastër” e zhvilluan simbolistët francezë – Bodleri, Malarmeja si dhe poeti dhe eseisti Pol Valeri (Paul Valery, 1871-1945) i cili ishte një ndër përfaqësuesit më të rëndësishëm të hermetizmit në poezinë evropiane. Konceptin e sipërthënë e morën nga Edgar Alan Po. Termin “poezi e pastër” e vuri në përdorim Stefan Malarme. Teoria e “poezisë së pastër” është e para shprehje, historikisht e rëndësishme e autonomisë së artit poetik, ide kjo e cila më vonë u tejkalua, por jo edhe u harrua. Në “poezinë e pastë” gjejnë shprehje edhe përpjekjet me “poezinë absolute”.

* * *

Përpos poezisë, Bodleri shkroi edhe tekste nga arti figurativ, vështrime letrare, ese, si: “Kuriozitete estetike” (Curiosités esthétiques, 1868), “Arti romantik” (L’Art romantique, 1868). Në konceptet e tij bëjnë pjesë dy përbërës, që në shumë aspekte janë të kundërt.

I pari është revolta e romantizmit kundër pozitës metafizike dhe sociale të njeriut, si dhe “sëmundja e shekullit” e romantizmit (mal du siècle). Përbërësi i dytë është luciditeti i klasicizmit dhe ndjenja e fajit tragjik. Në katolicizëm, Bodlerin më tepër e tërheq mëkati se mëshira. Sataniken e ka më afër se engjëlloren. Me një përshkrim të përpiktë sikur larpurlartistët dhe parnasistët, në aspektin e stilit i shmanget entuziazmittë romantikëve. Për këtë arsye, i flak të gjithë prosedetë që i ka trashëguar poezia franceze apo që janë zhvilluar në romantizëm, siç janë: ilustrimi i historisë, të shprehurit dekorativ dhe moralizimi. Poezia për të është krijim i kulluar i gjuhës, e cila nuk ka të bëjë me asgjë tjetër jashtë kreacionit të vet. Për ta realizuar këtë qëllim, ai kërkon që poezia ta flakë “ndjeshmërinë e zemrës” në dobi “të ndjeshmërisë së fantazisë”. Kësisoj, përfundimisht e mënjanon personalen: emocionet në poezinë e tij nuk janë më emocione personale të tij, por emocione të vetë poezisë. Përkundër kësaj, ekzistenca personale e papërsëritshme është burimi nga ku poezia e Bodlerit e merr lëndën e frymëzimit.

“Lulet e së keqes” bazohet në kundërshtinë e spleen-it dhe idealit. Në qendër të dukurisë poetike Bodleri vë, jo personin por imagjinatën. “Imagjinata është e vetmja që përmban poezi”.

Vargu bodlerian na mundëson t’i shmangemi përditshmërisë apatike dhe të dehemi me fjalën poetike. Poeti thotë se e përditshmja është e mërzitshme, e rrejshme, e kalbur. Kur ballafaqohemi me realitetin, sakaq e vërejmë të keqen dhe shëmtinë që rinë fshehur. Poeti i nxjerr në sipërfaqe dhe i fut në art, ngase e keqja dhe shëmtia vetëm aty mund të jenë të bukura.

* * *

Shënim: “MAL DU SIÈCLE” (sëmundje e shekullit) – Në pararomantizmin dhe në romantizmin anglez, francez dhe gjerman përjetimi pesimist i botës dhe melankolia tejet e shprehur që i përshkon shumë vepra të fundit të shekullit XVIII dhe të fillimit të shekullit XIX. Kjo vërehet në disa nga veprat më të njohura të asaj kohe: Përmbledhja poetike “Osiani” i poetit skocez XhejmzMakferson (James Macpherson, 1736-1796), i botuar më1762, romani “Vuajtjet e djaloshit Verter” i Gëtes (Johann Wolfgang von Goethe, 1749-1832) i botuar më 1774 dhe romani “Eloiza e re” i Zhan-Zhak Rusoit (Jean-Jacques Rousseau, 1712-1778), i botuar më 1762. Në fillim të shekullit XIX vulë të fortë një ndjenje të tillë i dha tregimtari francez Shatobrian (François-René de Chateaubriand, 1768-1848) me veprat: “Fryma e krishterimit” (Le Génie du christianisme, 1802) dhe “Reneu”(René, 1802). Në poezi, ndjenja të tilla shfaqin poeti dhe eseisti francez Andre-Mari Shenie (André-Marie Chénier, 1762-1794), poeti francez, që kishte letërkëmbim me Jeronim De Radën,Lamartin (AlphonseMarie Prat de Lamartine, 1790-1869) dheromantikë të tjerë francezë, me temat elegjiake për rininë dhe dashurinë e humbur, për gërmadhat e kështjellave të dikurshme të mbuluara nga mjegulla apo për rrënojat në shpirtin e poetit. Në fillim të shekullit XIX shprehja “mal du siècle” filloi të shfaqet gjithnjë më tepër në shkrimet programore dhe kritike të romantikëve. Në letërsinë gjermane përdoret me të njëjtin kuptim termi Weltschemerz.

* * *

Në tingëllimën “Pajtueshmëritë” (Correspondances) Bodleri flet për natyrën si një tekst i shifruar që e lexon poeti. Sipas Bodlerit, detyrë e poetit është të shprehë “çfarësinë thelbësore të së tashmes” që e ofron pamja e Parisit. Midis aspekteve të modernes vend të rëndësishëm zë e shëmtuara. Një përjetim të tillë poeti hulumton te “Pamje nga Parisi” (Tableaux parisiens) si dhe në poezitë në prozë “Splini i Parisit” (Spleen de Paris) të botuara me titullin “Poezi të vogla në prozë” (Petits poèmes en prose) dy vjet pas vdekjes së tij.

Programi i “Splini i Parisit” ndikoi me të madhe në zhvillimin e poezisë franceze, posaçërisht tek Artyr Rembo (Artur Rimbaud) në përmbledhjen “Iluminacione” (Les Illuminations, 1874). Me një fjalë, ndikoi edhe në lindjen e vargut të lirë.

Ndikimi i Bodlerit u përhap shpejt. Në fillim Stefan Malarme endjek pikë për pike. Artyr Rembo sheh tek ai të vetmin poet të ngritur në forcë vizionari. Liriku francez i cili qiti me revole mbi shokun e vet Artyr Rembon, Pol Verleni (Paul Verlaine, 1844-1896), nga grupi i “poetëve të nëmur” (poètes maudits), Bodlerin e shpalli të parin. Për program të tyre simbolistët e morën tingëllimën Correspondances të Bodlerit dhe teorinë e sinestezisë që përmban ajo.

Bodleri është dukuri vendimtare në gjenezën e poezisë evropiane moderne, e cila nëpërmjet simbolistëve ndikoi në lirikën e shumë popujve të Evropës. Poezia e Bodlerit, sikur albatrosët e tij, tenton të ikë prej atyre që e përbuzin atë që ngjitet në lartësitë qiellore ku me stuhitë përplaset, me vetëtimë i mpin sytë. “Ik sa më larg prej moçaleve të kalbura”. Jeta është e zymtë, vdekja na tërheq për mënge. Këtë të vërtetë albatrosi i poezisë e adhuron. Akoma më shumë erë kalbësire, dekompozimi, edhe më afër fundit. Nuk ka mënyrë për t’i ikur kohës.

* * *

Shënim: “POÈTES MAUDITD”(poetë të nëmur) – është eseja kritike e Pol Verlenit e botuar më 1884, kushtuar tre poetëve, në atë kohë mezi të njohur: Tristan Korbier (Tristan Corbière, 1845-1875), Rembo dhe Malarme. Më 1888 eseja u plotësua me emra të rinj: poetja Marselinë Debord-Valmor (Marceline Desbordes-Valmore, 1786-1859), shkrimtari francez me prejardhje bretone Lil-Adam (Auguste de Villiers de L’Isle-Adam, 1838-1889) dhe Povrë Lelian (Pauvre Lélian, anagram i Pol Verlenit). Qëllimi i Verlenit ishte të tërheqë vëmendjen te vlerat poetike të reja dhe te brezi i ri i poetëve që u afirmua me Bodlerin. Te Korbier thekson drithërimën e re poetike dhe shqetësimin shpirtëror të ri. Te Remboja – gjallërinë dhe forcën e figurave poetike dhe “mbretërinë e pavdekshme të shpirtit”. Te Malarmeja – mjeshtërinë e përkryer të vargut dhe pasionin që nëpërmjet gjuhës së re poetike të arrijë dhe të shprehë thelbin e gjërave. Në anën tjetër, “poetët e nëmur” janë simbol i ndarjes së thellë dhe të përjetshme midis poezisë dhe publikut, midis pikëpamjeve utilitare mbi shoqërinë dhe vlerave letrare të mirëfillta, midis “rasës përjetësisht të nëmur dhe atyre që e kanë në dorë forcën e kësaj bote”. Kjo ide romantike “e greminës” që botën e imagjinatës poetike e ndan nga bota e marrëdhënieve shoqërore reale (shkrimtari francez Alfred dë Vinji – Alfred Victor de Vigny [X1] , 1797-1863dhe Bodleri) haset edhe në letërsitë e popujve të tjerë.

* * *

Shënim: LARPURLARTIZMI (l’art pour l’art – arti për art) – koncept teorik i formuluar më 1836 nga filozofi francez Viktor Kuzen (Victor Cousin, 1792-1867) me kërkesat:

– arti duhet të jetë i liruar nga çfarëdo qëllimi;

– në art nuk duhet të ndikojnë as morali, as politika, as religjioni;

– për ta kuptuar artin mjafton qëllimi i tij që buron nga ligjet e tij;

– arti mund dhe duhet të njihet vetëm nga ideja e së bukurës, d.m.th. nga ato premisa që ndodhen brenda krijimit poetik dhe në ligjet e tij.

Tezën e artit për art do ta përpunojnë: simbolizmi,parnasistët dhe impresionizmi. Në debatet teorike do ta mbrojnë Teofil Gotje, Bodleri, Gystav Floberi, Vëllezërit Gonkur (Edmond Huot de Goncourt, 1822-1896 dhe Jules Goncourt, 1830-1870), dramaturgu, poeti dhe prozatori irlandez Oskar Vaild (Oscar Wilde, 1854-1900) etj. Por, me tezat e veta Viktor Kuzen ia çeli dyert edhe lajthitjevembi pavarësinë dhe mëvetësinë e plotë të artit nga shoqëria dhe njeriu.

Shënim: PARNASISTËT– qerthull poetësh francezë të tubuar rreth Teofil Gotjesë dhe Sharl Lëkont dë Lil (Charles Leconte de Lisle, 1818-1872) në gjysmën e dytë të shekullit XIX. Termi lindi sipas emrit të pyllit Parnasnë Greqinë antike që konsiderohej seli e Apolonit dhe e muzave. Sipas besimit tradicional të lashtë në Greqinë antike, qëndrimi në pyllin Parnas, e sidomos në burimin Kastalia, e frymëzon poetin për të krijuar vepra artistike. Qysh në Greqinë e vjetër emërtimi Parnas lidhej ngushtësisht me poezinë. Me kalimin e kohës do të bëhet edhe simbol i poezisë, përkatësisht i pikëpamjes së caktuar mbi poezinë. Më 1866 doli në Paris përmbledhja “Le Parnasse contemporain” si manifest i një grupi letrarësh të cilët në poezi – dhe në letërsi – sollën pikëpamje të reja. Sipas parnasistëve,ideal i artit është kulti i bukurisë së pastër dhe absolute. Nga artisti pikësëpari kërkonin përsosmërinë e formës, përkryerjen e vargut, virtuozitetin e shprehjes. Poeti nuk duhet t’u jepet ndjenjave të veta, por duhet të jetë i matur, i përmbajtur, sidomos inpersonal dhe objektiv. Parnasistët në radhë të parë i kundërvihenromantizmit, sentimentalizmit, inspirimit të shfrenuar dhe artit të kapshëm nga masat e gjera.Krijimi artistiki destinohet vetëm një rrethi të zgjedhur dhe elitar të njohësve, ndërkaq arti nuk mund t’i shërbejë kurrfarë qëllimi politik, shoqëror apo moral.

Kësisoj, parnasistët akoma më shumë iu kundërvënë letërsisë së angazhuar apo utilitarizmit letrar. Këtij qerthulli i takonin poetët Teofil Gotije, Lëkont dë Lil, Bodleri, Pol Verleni, Stefan Malarme etj. Ky koncept përputhet me larpurlartizmin.

* * *

Krijimet letrare të Bodlerit – “Sallonet” (1845), “Lulet e së keqes”(Les Fleurs du mal, 1857), “Zemra ime e zhveshur” (1859), soneti “Pajtueshmëritë” (Correspondances), “Parajsa e rrejshme” (1860), “Copat” (1866),“Luzmat artificiale” (pas vdekjes), kritikat dhe esetë “Kuriozitete estetike” (Curiosités esthétiques, 1868) dhe “Arti romantik” (L’Art romantique, 1868), “Pamje nga Parisi” (Tableaux parisiens), “Splini i Parisit” (Spleen de Paris) të botuara më 1869 me titullin “Poezi të vogla në prozë” (Petits poèmes en prose).

Pergatiti per Diellin: Xhelal Zejneli

[X1]