Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for June 2021

Belgjika dergon ne shtepi Kampionet e Europes

by

Nga Alban KOLONJARI/ Belgjika u kualifikua për në çerekfinalen e Kampionatit Evropian të Futbolli 2020 pas një fitore të ngushtë 1-0 ndaj Portugalisë Kampione e Europës në Sevilje të dielën në mbrëmje. Goditja e shkëlqyer e Thorgan Hazard nga distanca tre minuta para përfundimit të pjesës së parë ishte i vetmi ndryshimi midis dy palëve në stadiumin “Estadio de la Cartuja”. Fillimisht portieri i Belgjikës , Thibaut Courtois bëri një pritje të shkëlqyeshme për të mohuar golin Cristiano Ronaldos nga një goditje e lirë të dhënë në favor të portugezëve në pjesën e parë.   Renato Sanches ishte lojtari që morri përsipër lojën e portugezëve të drejtuar nga Fernando Santos, por mesfushori i Lille, nuk mund t’i bënte të gjitha vetë.  Diogo Jota ishte në një ditë të keqe, ndërsa Ronaldo ishte i kufizuar në veprimet e tij sulmuese. Nga ana tjetër Romelu Lukaku  zhgënjeu në veprimet sulmuese, por edhe nuk shërbeu ashtu sic duhet  për shokët e tij të skuadrës. Tek Belgjika ishte  Eden Hazard i Real Madrid ai që ishte “motorri i skuadrës dhe në këtë takim mbante shiritin e kapitenit.  Në pjesën e dytë Portugalia ishte pranë golit të brazimit, kur topi i gjuajtur nga Raphael Guerreiro në hyrje të zonës goditi  shtyllën. Belgjika arriti  në çerekfinale ku tani do të përballen me Italinë në Mynih.Thorgan Hazard, mesfushor i Belgjikës: “Në këto lloj lojërash duhet të kapësh shanset e tua me të dy duart. Portieri priste që unë të zgjidhja këndin tjetër, kështu që topi hyri brenda. Unë jam i lumtur që mund të shënoja për vendin tim ! “
Thomas Vermaelen, mbrojtës i Belgjikës: “Në pjesën e parë ne po luanim lartë dhe po bënim presion ndaj Portugalisë, por, duke parë atë pjesë të dytë, ne jemi me fat që fituam. Portugalia na e bëri vërtet të vështirë. Duhej të ishim vërtet të përqendruar”.
Thibaut Courtois, portier i Belgjikës: “Unë nuk kisha shumë punë për të bërë në tre ndeshjet e mëparshme, por e dija që nuk do të ndodhte kështu kundër Portugalisë. Jam krenar për shokët e mi të ekipit ata u mbrojtën shumë mire. Ne Italia do të jetë e vështirë, por ne kemi provuar sot se jemi gati për të “.
João Palhinha, mesfushor i Portugalisë: “Ne krijuam më shumë shanse sesa Belgjika. Në pjesën e parë, ne arritëm ta kontrollonim mirë ndeshjen. Nuk mbaj mend ndonjë mundësi tjetër për Belgjikën përveç golit. Me shumë pakënaqësi po shkojmë nThorgan Hazard, mesfushor i Belgjikës: “Në këto lloj lojërash duhet të kapësh shanset e tua me të dy duart. Dhe voila! Portieri priste që unë të zgjidhja këndin tjetër, kështu që topi hyri brenda. Unë jam i lumtur që mund të shënoja për vendin tim ! “
Thomas Vermaelen, mbrojtës i Belgjikës: “Në pjesën e parë ne po luanim lartë dhe po bënim presion ndaj Portugalisë, por, duke parë atë pjesë të dytë, ne jemi me fat që të fitojmë. Portugalia na e bëri vërtet të vështirë. Duhej të ishim vërtet të përqendruar”.
Thibaut Courtois, portier i Belgjikës: “Unë nuk kisha shumë punë për të bërë në tre ndeshjet e mëparshme, por e dija që nuk do të ndodhte kështu kundër Portugalisë. Jam krenar për shokët e mi të ekipit; ata u mbrojtën shumë edhe Italia do të jetë e vështirë, por ne kemi provuar sot se jemi gati për të “.
João Palhinha, mesfushor i Portugalisë: “Ne krijuam më shumë shanse sesa Belgjika. Në pjesën e parë, ne arritëm ta kontrollonim mirë ndeshjen. Nuk mbaj mend ndonjë mundësi tjetër për Belgjikën përveç golit. Me shumë pakënaqësi po shkojmë ne Portugali. 

Belgjika ka fituar secilën nga 14 ndeshjet e fundit EURO përgjatë kualifikimeve dhe finaleve, duke barazuar rekordin e vendosur nga Gjermania dhe, aktualisht, Italia.Belgjika ka fituar 23 nga 27 ndeshjet e fundit.Thorgan Hazard tani ka shënuar katër gola në shtatë paraqitjet e tij për Belgjikën në 2021.Belgjika ka shënuar në 34 ndeshjet e fundit dhe në gjashtë ndeshje radhazi eliminatore të turneut përfundimtar EURO.Belgjika ka mbajtur gjashtë fletë të pastra në tetë ndeshjet e fundit të turneut EURO.Ky është turneu i dytë radhazi EURO në të cilin kampionët (Portugalia ne kete rast) u skualifikuan qe në 16 teshe. Heren e pare ishte Spanja në 2016.Portugalia nuk arriti të shënojë për herë të parë në nëntë ndeshje finale të EURO.Pepe – 38 vjet dhe 121 ditë – u bë lojtari më i vjetër në skuadër që filloi një ndeshje nokaut në finalet e EURO.
Belgjika 1, Portugalia 0 (FT)ElBelgjia: Thorgan Hazard – 42 ’

MAQEDONIA,NYJË E GORDIT

by

Nga Xhelal Zejneli/

Në lashtësi, në gadishullin që më vonë u quajt ballkanik, jetojnë disa popuj. Midis tyre ilirët, helenët, dakët, maqedonasit, trakët etj. Bij të ilirëve janë shqiptarët. Grekët e sotëm thonë se janë pasardhës të grekëve të vjetër, por këtë nuk e dëshmojnë me prova të qëndrueshme. Dakët ishin popull i shprehjes gjuhësore trake. Jetonin në Daki, provincë e dikurshme romake në rajonin e Rumanisë së sotme. Konsiderohen paraardhës të rumunëve të sotëm. Dakët u romanizuan si pasojë e pushtimit të Dakisë nga perandori romak Mark Ulpie Trajani (sundoi në vitet 98-117). Në Maqedoninë antike flitej gjuha maqedonase. Sot e kësaj dite nuk dihet saktë në ka qenë vetëm një dialekt i greqishtes së vjetër, apo gjuhë e veçantë. Maqedonishtja bën pjesë grupin e gjuhëve të vdekura të familjes së gjuhëve indoevropiane. Në kohët e Greqisë së vjetër, Maqedonia ka qenë mbretëri, e cila në kohën e Filipit II (382-336 para K.) dhe Aleksandrit të Madh (356-323 para K.) u bë fuqi botërore. 

Maqedonia është territor i vjetër ballkanik. Gjatë sundimit të perandorit Samuil (sundoi në vitet 976-1014) u bë qendër politike, kishtare dhe kulturore e Bullgarisë. Pretendimet bizantine-bullgare për Maqedoninë vazhduan edhe gjatë sundimit të dinastisë bullgare Asen (1187-1258). Në shekullin XIV Maqedoninë e pushtoi shteti serb dhe nën pushtetin e tij mbeti deri në pushtimet otomane. “Çështja maqedonase” në shekullin XIX dhe XX nënkuptonte ndezjen e sërishme të këtij konflikti të vjetër. Maqedonia ishte mollë grindjeje e tre shteteve të reja ballkanike – Bullgarisë, Serbisë dhe Greqisë. Secila prej tyre pretendonte për tërë territorin e Maqedonisë. Sofja dhe Beogradi kishin rënë dakord që Maqedonia të bëhet autonome, por Serbia i pranoi kërkesat e Bullgarisë ndaj Maqedonisë në jug të vijës së lakuar që shkon nga veriu i Kriva Pallankës deri në veri të Ohrit. Kujt do t’i përkisnin viset shqiptare – Struga, Dibra, Kërçova, Gostivari, Tetova, Shkupi dhe Kumanova – për këtë do të vendoska perandori rus.  

Në shekullin XIX, në rajonin e Maqedonisë kanë banuar disa grupe etnike, si: bashkësia sllavishtfolëse, grekët, shqiptarët, turqit, vllehtë, hebrenjtë. Me fjalë të tjera, kemi një përzierje popujsh. Për shkak të kësaj përzierjeje, në restorantet e Francës ekziston e ashtuquajtura sallatë maqedonase. Asnjëra prej këtyre grupeve etnike, nuk përbënte shumicë, për të qenë mbartëse e ndonjë ideje kombëtare. Sipas Bullgarisë, sllavishtfolësit e këtij rajoni janë bullgarë dhe paraqesin shumicë ndaj grupeve etnike të tjera. Mbi këtë bazë, Bullgaria e ka kundërshtuar ndarjen e këtij rajoni. Ka synuar ta marrë të tërin.

Që nga Kongresi i Berlinit (1878) e këndej, Serbia, Greqia dhe Bullgaria kishin synime hegjemoniste dhe ekspansioniste. Serbia synonte të realizojë Naçertanien (Projektin) e ministrit serb të Punëve të Brendshme – Ilija Garashanin (1812-1874). Në të ishin vënë bazat e politikës serbomadhe. Qëllimi ishte rimëkëmbja e perandorisë mesjetare të Car Dushanit (Stefan Dushani, rreth 1308-1355). Kufijtë e Serbisë së re duhet të zgjerohen në të gjitha rajonet ku jetojnë serbët dhe këta kufij, sipas reformatorit gjuhësor serb Vuk Stefanoviq Karaxhiqit (1787-1864), janë kufijtë e gjuhës serbe. Me fjalë të tjera, aty ku flitet serbishtja, aty është Serbi. Ky bëri përkufizimin e ri gjuhësor të serbizimit. Sipas tij, maqedonasit e Dibrës, të Kërçovës, të Gostivarit dhe të Tetovës flasin serbisht. Më 1852, shtypi i Beogradit shkruante se në Shkup dhe rrethinë, flitet serbishtja e pastër. Sikundër shihet, uniteti fetar nuk ishte më mjet i mjaftueshëm për ta zbatuar serbizimin, ndaj u plotësua me teoritë linguistike. Sipas serbëve, malazeztë, myslimanët e Bosnjës dhe kroatët flasin serbisht dhe bazuar në teoritë linguistike të përcaktimit të kombësisë, ata janë serbë me tre besime: malazeztë janë serbë të besimit ortodoks, myslimanët e Bosnjës janë serbë të fesë islame, ndërsa kroatët janë serbë të fesë katolike. Teoritë e tilla – linguistike – të përkufizimit të kombësisë, ishin mjet i parapëlqyer edhe i bullgarëve.

Nga fundi i shekullit XVIII, qarqet shoviniste greke hartuan platformë politike që synonte krijimin e një shteti të madh grek në kufijtë e perandorisë Bizantine, ku do të përfshiheshin edhe troje të banuara me popullsi të tjera ballkanike (shqiptarë, sllavo-maqedonas, bullgarë etj.). Megali idea (Ideja e madhe) u ngrit në shkallën e një platforme politike shtetërore, kur kryeministri grek Jan Koleti (Ioannis Koletis) e shpalli atë në Asamblenë Kombëtare të Greqisë (1944), si themel të ekzistencës politike të Greqisë. Në fillim të shekullit XX shovinistët grekë u orvatën ta realizonin Megali idenë në Shqipëri, duke shpallur pretendimet e tyre mbi të ashtuquajturin Vorio-Epir, d.m.th. synimet për aneksimin e Shqipërisë së Jugut, duke përfshirë edhe krahinat e Korçës dhe të Gjirokastrës, madje të shtriheshin deri te lumi Shkumbin. 

Bullgari të madhe synonin edhe bullgarët. Këtë donin ta realizonin nëpërmjet Traktatit të Shën-Stefanit të nënshkruar më 3 mars 1878 në Shën-Stefan (lagje e jashtme e Stambollit) midis Turqisë dhe Rusisë, pas luftës ruso-turke të viteve 1877-1878. Me këtë  traktat famëkeq për kombin shqiptar, pjesë të gjera të trojeve shqiptare iu dhanë Serbisë, Malit të Zi dhe Bullgarisë. Populli shqiptar i kundërshtoi me forcë vendimet e traktatit të sipërthënë, gjë që çoi në themelimin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit (10.06.1878). 

Në kohën kur serbët, grekët dhe bullgarët i hartonin projektet e tyre kombëtare për të krijuar shtete të mëdha, shqiptarët që ishin nën sundimin e egër të Perandorisë Osmane dhe në shërbim të saj, hartuan një abetare prej tetë faqesh (“Ëvetari”, 1844 i Naum Veqilharxhit). 

Ëndrrat serbe, greke dhe bullgare për të krijuar shtete të mëdha, e shndërruan Ballkanin në fuçi baruti. Është koha e bellum omnium in omnes. Pas mbarimit të luftës së parë ballkanike, Turqia u largua nga pjesa më e madhe e gadishullit. Rajonin që braktisi, shtetet ballkanike e quajtën “zonë e kontestueshme në Maqedoni”. Bullgaria, nën ndikimin e diplomacisë austro-hungareze për ndarjen e presë nga lufta e sipërthënë, ndërmori në Bregallnicë sulmin kundër forcave serbe (VI. 1913). Serbisë së sulmuar iu bashkuan Mali i Zi dhe Greqia, më vonë edhe Rumania dhe Turqia. Bullgarët u mundën. Ky konflikt i armatosur njihet në histori si luftë e dytë ballkanike. 

Maqedonia nuk u bë autonome, por u nda sipas dispozitave të Paqes së Bukureshtit (10.08.1913). 

Më tepër se gjysmën e këtij territori, me Selanikun si qendër, e mori Greqia (Maqedonia e Egjeut), një pjesë të mirë e zhvati Serbia (Maqedonia e Vardarit, të cilën serbët e quanin Serbia jugore), ndërsa humbësja e luftës – Bullgaria, mori pak më tepër se një të dhjetën (Maqedonia e Pirinit). Bullgaria e humbi po ashtu edhe Dobruxhën jugore, e cila i takoi Rumanisë, por iu lejua të mbajë një pjesë të Trakisë, duke fituar kësisoj daljen në Detin Egje.

  Edhe rajoni historik e gjeografik i gadishullit – Trakia (lat. Thracia), u konsiderua si zonë e kontestueshme. Për të, ndërmjet Turqisë, Bullgarisë dhe Greqisë shumë herë është bërë tregti, e pikërisht në vitet: 1878, 1885, 1913, 1919, 1920, 1923 si dhe pas mbarimit të Luftës II Botërore. Pjesën në perëndim të lumit Maricë e ka Greqia, ndërsa atë në lindje të lumit – Turqia. Një pjesë të saj e ka Bullgaria.

Grekët e sotëm, Maqedoninë e quajnë Makedhonia. Ajo ka një sipërfaqe prej 34.177 km2. Sipas regjistrimit të vitit 1991, aty banojnë 2.263.000 banorë. Republikës së Maqedonisë ndërkaq, ka një sipërfaqe prej 25.713 km2. Duhet thënë se në veriperëndim të RM-së, që nga parahistoria, jetojnë shqiptarët autoktonë.

*   *   *

Për destabilizimin e Ballkanit, është e interesuar Serbia. Madje, ajo synon ta paraqesë gadishullin, si rajon krize. Zhytja e rajonit në krizë, ia çel rrugën Rusisë për t’u penetruar në të. Duke qenë se një pjesë e rajonit është e banuar prej popujve sllavë, Moska mëton ta konsiderojë atë si zonë të veten interesi apo sferë të veten ndikimi. Por, në gadishull jetojnë edhe popuj që nuk janë sllavë – shqiptarët. Po qe se kontesti rreth emrit midis Shkupit dhe Athinës nuk zgjidhet deri në samitin e NATO-s, atëherë Maqedonia duhet të pranohet në aleancë me emërtimin e zgjeruar – IRJM. Duke qenë se Greqia është anëtare e strukturave euro-atlantike, rrjedhimisht, përballë Shkupit, ajo ndodhet në pozitë më të favorshme. Ajo nuk ka përse të ngutet për ta zgjidhur çështjen. Maqedonia duhet të jetë  më e interesuar për kapërcimin e problemit, ngase zgjidhja e kontestit me grekët është conditio sine qua non për hyrjen e saj në NATO dhe në BE.

Serbia sot, me ndihmën e Moskës, ndjek politikë destruktive dhe destabilizuese. Beogradi mbështet synimet secesioniste të Republikës Serbe në Bosnjë dhe Hercegovinë, i mbështet forcat proserbe në Mal të Zi, synon të aktualizojë të ashtuquajturën çështje serbe në Kroaci, mbështet çfarëdo politike antishqiptare në Maqedoni dhe shfaq pretendime territoriale ndaj Kosovës. Ndaj shqiptarëve të Kosovës lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë), ndaj myslimanëve të Sanxhakut si dhe ndaj hungarezëve të Vojvodinës, Beogradi ndjek politikë diskriminuese.   

*   *   *

Duke mbajtur parasysh faktin se rreth tridhjetë për qind e popullsisë së Maqedonisë përbëhet prej shqiptarëve, atëherë pjesë e zgjidhjes së çështjes së emrit duhet të jetë edhe faktori politik shqiptar.

Në kontestin rreth emrit midis Shkupit dhe Athinës, asnjëra palë nuk ka të drejtë ekskluzive. Grekët nuk kanë të drejtë ekskluzive për t’i dalë zot rajonit që mban emrin antik Maqedoni, për arsye se: 

– me asgjë nuk e dëshmojnë se maqedonasit e lashtësisë kanë qenë grekë të vjetër apo një fis i helenëve;

– RP (RS) e Maqedonisë ka qenë njësi e federatës jugosllave, që prej viti 1945, Athina ndërkaq, në atë kohë, fare pak e ka kundërshtuar një gjë të tillë.

Grekët e vjetër i kanë konsideruar maqedonasit inferiorë, ndërsa politikani dhe oratori athinas Demosteni (384-322 para K), në një fjalim i ka quajtur maqedonasit barbarë. Grekët dhe romakët i quanin barbarë të huajt, d.m.th. popujt që nuk ishin grekë apo romakë.

 Për t’i dalë zot rajonit me emër antik Maqedoni, nuk kanë të drejtë as sllavo-maqedonasit. Madje, fare s’kanë të drejtë. Identifikimi i tyre me maqedonasit e lashtësisë është veprim bizar, grotesk, absurd dhe komik. Kjo paraqet shtrembërim të historisë dhe histori të trilluar e të sajuar. Kur nuk ke histori, nuk do të thotë se mund ta trillosh atë. Askush s’ta lejon një të tillë. Një popull që e mohon prejardhjen e vet të vërtetë, zhytet në labirintet e së kaluarës dhe e humb rrugën në to. Për të pasur shtet, nuk është e domosdoshme të kesh gjuhë të veçantë. Austriakët, ndonëse flasin gjermanisht, e kanë shtetin e vet. Shembuj të tillë ka me të madhe. Gjuhë amerikane s’ka, por shtet amerikan – po. Me fjalë të tjera, shtet mbase edhe mund të kesh, por nuk mund të jesh komb, në kuptimin klasik. Fjala toponomastike Maqedoni, është term gjeografik. Nuk mund të jesh komb në kuptimin klasik, po qe se emërtohesh me një term gjeografik. 

 Duke qenë se sllavo-maqedonasit banojnë në një pjesë të rajonit që mban emrin antik Maqedoni, do të duhej të kishin të drejtë që në emërtimin e ri të shtetit, të figurojë edhe toponimia Maqedoni. Mirëpo, sllavo-maqedonasit nuk mund të ndërtojnë shtet në trojet shqiptare. Pjesa veriperëndimore e Maqedonisë, që nga parahistoria, është e banuar prej shqiptarëve.

Gjuha e sllavo-maqedonasve dhe historia e tyre, mohohet prej bullgarëve. Emri i shtetit – Maqedoni, në të cilën banojnë maqedonasit sllavë, mohohet nga grekët, ndërsa autoqefalia e kishës sllavo-maqedonase, mohohet prej kishës serbe.   

Maqedonia është kreaturë serbokomuniste dhe kominterniste. Krijimi dhe ekzistimi i saj është në funksion të amortizimit dhe të asnjanësimit të aspiratave hegjemoniste dhe ekspansioniste të fqinjëve ballkanikë – Serbisë dhe Greqisë, pa përjashtuar as Bullgarinë.  

Maqedonasit e sotëm janë sllavë. Si të tillë, nuk mund të identifikohen me ata të lashtësisë. Sllavët në gadishull kanë ardhur prej Karpateve në shekullin VI dhe VII. 

Teoria: Kemi qenë maqedonas antikë, ndërsa më vonë jemi asimiluar dhe jemi sllavizuar, është e pabazë. Teoria mbi prejardhjen antike të sllavo-maqedonasve, është aktualizuar kryesisht në dy dhjetëvjeçarët e fundit. Aleksandri i Madh ndërkaq, ky bir i një princeshe të Epirit, ka jetuar para 2341 vitesh.    

Gruaja e Filipit II – Olimbia (u nda nga burri më 337 para K.) ishte princeshë e Epirit, krahinë kjo e Ilirisë. Megjithëkëtë, shqiptarët kurrë s’kanë shfaqur pretendime për rajonin antik të Maqedonisë.   

Sipas ligjeve greke, në Greqi jetojnë vetëm grekët. Ekzistimi i grupeve të tjera etnike mohohet. Përpos kësaj, që nga koha e pavarësisë nga sundimi turk, kanë bërë pastrimin etnik të territoreve. Bashkësitë etnike jogreke, me dhunë i kanë dëbuar prej vatrave stërgjyshore. Ndaj çamëve, grekët kanë ndjekur politikën e tokës së djegur. Po kështu edhe ndaj popullsisë sllavofone. Është për t’u habitur sesi BE-ja, një Greqi të tillë – jodemokratike – e ka pranuar në radhët e veta. Sipas Athinës, Shkupi ka ose një ditë mund të ketë pretendime territoriale ndaj pjesës greke të Maqedonisë. Duke qenë se grekët e ruajnë të drejtën ekskluzive për t’u identifikuar me maqedonasit e lashtë, atëherë del se edhe ata kanë pretendime territoriale ndaj IRJM-së. D2uke qenë se Greqia është në vijën e parë të frontit përballë Turqisë, mu për këtë arsye, me dekada ka qenë e përkëdhelura e Perëndimit. Grekët hiqen se janë fuqia kryesore e rajonit. Megjithëkëtë, ka dhjetë vjet që janë në krizë. Brukseli duhet t’i vërë kusht Athinës: Në do ndihma financiare, ndiq politikë të fqinjësisë së mirë.    

Politikën greke e përcaktojnë ultra-nacionalistët, shovinistët, e djathta ekstreme dhe kleri ortodoks grek – skajshmërisht  reaksionar. Njësoj si ai serb. 

 Thonë se IRJM-ja mund të quhet: Maqedonia e Epërme, Maqedonia e Veriut, Maqedonia e Vardarit, Republika e Maqedonisë – Shkupi, Maqedonia e Re. Një emërtim që do të përmbante një atribut sllav, kurrë s’do të pranohej prej shqiptarëve. Nga propozimet e sipërthëna, askund nuk figuron varianti ku të përfshihej edhe emri Ilirida. Sidoqoftë, të gjithë shqiptarët janë të interesuar që Maqedonia të integrohet në organizmat euro-atlantikë, ndaj tregohen konstruktivë dhe nuk bëjnë asnjë veprim që do ta dëmtonte zgjidhjen e kontestit me grekët. Duke qenë se Ilirida nuk është në kombinim, atëherë prej propozimeve të sipërthëna, më i pranueshëm për shqiptarët do të ishte emërtimi Maqedonia e Veriut ose Maqedonia e Re. Ky emërtim ta përkujton edhe gazetën “Nova Makedonija” (Maqedonia e Re) që ka nisur të botohet fill pas Luftës së Dytë Botërore. Përveç kësaj, pas Marrëveshjes së Ohrit, do të duhej të kishim një Maqedoni të re. Emërtimi i ri të IRJM-së, duhet të përkthehet apo të shqiptohet në gjuhën shqipe dhe të shkruhet në shqip me alfabetin e gjuhës shqipe. Ndryshe, shqiptarët nuk duhet të pranojnë kurrfarë marrëveshjeje, as me sllavo-maqedonasit dhe as me grekët. Dhe kjo çështje duhet të përcaktohet me kushtetutë dhe me ligj.   

Identifikimin e sllavo-maqedonasve me maqedonasit antikë, nuk e ka mbështetur  asnjë shtet i Evropës. E vetmja që e ka mbështetur një kuazi-histori të tillë është Turqia,   ngase ajo është në konflikt historik me Greqinë. 

Kontesti rreth emrit midis Shkupit dhe Athinës, flet për krizën e identitetit të popullit sllavo-maqedonas. Të thuash se je maqedonas antik, edhe pse s’je i tillë, do të thotë të përpiqesh të krijosh histori të rrejshme. Të thuash se je maqedonas i kohës së Filipit II dhe të heqësh dorë nga kjo, do të thotë se nuk ke kurrfarë identiteti kombëtar. Dhe ky popull me identitet të diskutueshëm, që nga viti 1945 deri më sot, me ndihmën e Beogradit, ka ndjekur ndaj shqiptarëve politikë diskriminuese dhe restriktive.   

Qeveria e Gruevskit dhe ideologjia nacionaliste, romantike, retrograde, anakronike,   dhe antievropiane e VMRO-së, duke ngritur përmendore për figurat e lashtësisë dhe duke i emërtuar objektet dhe institucionet me emra të personaliteteve të periudhës antike, zgjidhjen e çështjes së emrit e ndërlikoi akoma më shumë. Para ca vitesh, VMRO-ja mbajti njëfarë kongresi, ndërsa një vmro-ist kishte thënë: Kongresin tjetër, do ta mbajmë në Selanik! Kjo tregon se VMRO-ja ka pretendime territoriale ndaj Maqedonisë së Egjeut.  

Është në interes të Athinës dhe të Shkupit, por edhe të mbarë rajonit që problemi të zgjidhet sa më parë dhe në mënyrë racionale. Zgjidhja e kësaj çështjeje, për Maqedoninë paraqet perspektivë, e rrit stabilitetin e saj dhe i mundëson zhvillim ekonomik më dinamik. Moszgjidhja e çështjes, mund ta kthejë atë në nyjë gordiane, të cilën nuk do të mund ta zgjidhë kush, përpos shpatës së Aleksandrit të Madh. Orakulli lajmëroi se ai që do ta zgjidhë atë do të mund të bëhet mbret i Frigjisë.

Në poste drejtuese në Kosovë të zgjidhen njerëz të aftë e të përkushtuar

by

Nga Sadik ELSHANI*/

Kur e shohim gjendjen anemike, të plogshtë, politike, ekonomike e shoqërore të Kosovës, nivelin jo të lakmueshëm në shumë lëmi: arsim, shkencë, kulturë e shëndetësi, gati secili prej nesh shpesh e bën të njejtën pyetje: Ku janë intelektualët, ekspertët, njerëzit profesionistë që muk angazhohen, por rrinë anash, bëjnë vetëm sehir? Ajo që më nxiti t’i shkruaj këto radhë është kandidatura e arkitektit të njohur edhe ndërkombëtarisht, Përparim Rama, për kryetar të Prishtinës, nga radhët e Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK-së). Qysh herët në jetën time jam përcaktuar për interesat kombëtare dhe jo të ndonjë partie të caktuar politike, prandaj ky shkrim nuk ëshytë as përkrahje e kandidatit dhe partisë në fjalë, por vetëm e një nisme, një ecurie që duhet përshëndetur e që është mirë ta ndjekin edhe partitë tjera politike për të rekrutuar njerëz të aftë, të zotë në postet drejtuese të institucioneve të Kosovës. Për zotin Rama nuk di edhe aq shumë, përveçse ato që kam lexuar në shtypin e përditshëm, të tjerat le t’i thonë votuesit në zgjedhjet vendore (lokale) që do të mahen në Kosovë më 17 tetor. Për të qenë një udhëheqës, administrator i suksesshëm nuk mjafton vetëm aftësia profesionale, por duhet patur edhe aftësi të tjera drejtuese (menaxhuese) për të bashkërenduar punët, për të prirë e për t’i bashkuar njerëzit.

Në disa intervista në shtypin Kosovar, zoti Rama u shpreh se është apolitik, jo partiak. Madje ai nuk është as anëtar i LDK-së. Por, së paku që nga koha e Aristotelit e dimë që njeriu është një “kafshë politike” (“zoon politikon”). Ajo çka ka dashur të thotë zoti Rama është se, ai në radhë të parë do të pëqëndrohet në kryerjen e detyrës së kryebashkiakut të Prishtinës me përkushtim dhe jo të ndjekë verbërisht ineresat e parisë dhe të ndonjë klani brenda partisë. Disa i shfrytëzuan këto shqiptime (deklarata) të zotit Rama për ta sulmuar atë dhe LDK-në se nuk paska një kandidat nga radhët e anëtarëve më të vjetër të partisë, duke e cilësuar këtë si një dobësi të LDK-së. Dikush ndoshta është anëtar më i vjetër, më militant i partisë, por ndoshta nuk është në gjendje që ta  kryejë me sukses detyrën e një kryebashkiaku për t’i zgjidhur problemet e përditshme me të cilat ballafaqohen qytetarët – i mungon përgatitja e duhur, përvoja, vullneti, durimi e përkushtimi. Problemet zgjidhen me vepra, punë të përkushtuar dhe jo me fjalë, qofshin ato edhe më të bukurat e më të ëmblat. Me siguri as me militantizëm partiak. Është ky një rast që duhet t’u shërbejë si shëembull edhe partitë e tjera për t’i zgjeruar radhët e tyrë, për t’u përtrirë me fytyra të reja, njerëz që ofrojnë ekspertizë, profesionalizëm, sjellin diçka të re e kreative.

Veprime të tilla të sjelljes së anëtarëve, kandidatëve nga partitë e pavarura dhe ato kundërshtare (rivale) e praktikojnë edhe partitë që kanë tradita qindravjeçare. Këtu në ShBA, nnë vitin 2006 Partia Demokratike e rekrutoi republikanin Jim Ëebb që të kandidojë si demokrat në shtetin e Virxhinias për në Senatin e ShBA-ve. Ndërsa Michael Bloomberg, i cili tërë jetën ka qenë demokrat, në zgjedhjet e vitit 2001 për kreun e Bashkisë së Nju Jorkut kandidoi si republikan, sepse lista e kandidatëve nga radhët e Partsë Demokratike ishte mjaft e gjatë dhe ai nuk kishte kurrëfar gjasash për ta fituar emërimin (nominimin) e partisë. Zgjedhejt i fitoi si republikan dhe qëndroi si republikan për disa vite, për t’u bërë psataj i pavarur (independent) dhe nga viti 2018 përsëri u bë demokrat. Duhet theksuar se në skenën politike të qytetit të Nju Jorkut demokratet mbizotërojnë bindshëm. Ka edhe shumë shembuj të tjerë të kalimit nga njëra parti në tjetrën.

Zgjedhjet vendore (lokale) siç tregon edhe emri,  kanë të bëjnë me zgjedhjen e kandidatëve që janë në gjendje dhe të aftë t’i zgjidhin problemet vendore, njerëz që e njohin dhe e duan qytetin dhe bashkëqytetarët e tyre, me punën dhe përkushtimi e tyre e begatojnë jetën e qytetit, ia lehtësojnë jetën qytetarit. E ka thënë bukur një figurë emblematike e politikës amerikane, Tip O’Neill (1912 – 1994), ish Kryetar (Speaker) i Dhomës së Përfaqësusve të Kongresit Amerikan (1877 – 1987): “All politics is local” (“Të gjitha politikat janë lokale”). Prandaj, në këto zgjedhje vendore pragmatizmi duhet të mbizotërojë mbi ideologjinë. Duhet përgëzuar të gjithë ata kandidatë, intelektualë e profesionistë. që shprehin gatishmërinë për t’u angazhuar në skenën politike e shoqërore të Kosovës, për të dhënë ndihmesën e tyre në ndërtimin e institucioneve demokratike dhe përparimin e vendit.

Philadelphia, më 27 qershor, 2021

Sadik Elshani është doktor i shkencave dhe veprimtar i bashkësisë shqiptaro – amerikane.

Brezni sportistësh Memushaj

by

Interviste nga Gëzim Llojdia/

Tre vjet më parë  e sapo lauruar në degën ekonomi, por edhe sportiste  njëkohësisht me dëshirën e mirë dhe ambicien e madhe u paraqit me CV e saj në dyert e universitet për të filluar si stazhiere dhe më vonë të ndiqte udhët e karrierës si pedagoge. Quhej Tea Memushi,dhe është një ndër lojtaret  e ekipit kampion në basketboll për femra:” të Flamurtarit” në Vlorë,por edhe pedagoge në :”KUP Pavarësia ” të Vlorës. I ati i saj quhet Eqerem Memushi, ishfutbollist i :”Flamurtarit” të famshëm dhe sot trajner në shumë ekipe.Mirëpo, çfarë më tha në një intervistë?

-Kur keni lindur në familjen e një sportisti. Disa të dhëna për babain sportist(në cilin vit filloi sportin, cilët ishin disa nga sukseset e tij me Flamurtarin, ndeshje kombëtare dhe ndërkombëtare).

Unë kam lindur më 27 maj 1996 në qytetin e Vlorës, është  e vërtetë që kam lindur ne familje sportistësh, ose siç e përdorim ne në zhargonin e përditshëm në një familje që sportin e ka në gjak. Në fakt ka pasur disa persona në fis që janë marrë me sport, por deri më tani, më i spikaturi dhe më i njohuri është e vërtetë që është babi. Babi e ka filluar sportin e futbollit në moshën 10-vjeçare me moshat e klubit sportiv Flamurtari. Në moshën 14-vjeçare është shpallur një nga lojtarët më të mirë të spartakiadës së pionierëve në Elbasan. Është aktivizuar me ekipet Flamurtari U17,U18 dhe në nëntor të 1983 në moshën 18 vjeçare është aktivizuar për herë të parë me ekipin e parë në Gjirokastër. Ka luajtur në 8 takime me ekipin kombëtar Shqiptar U21 dhe në 6 takime me ekipin e parë kombëtar Shqiptar. Ka luajtur në tre kompeticione Evropiane : Uefa, Kupa e kupave dhe kupa e kampioneve. Ne karrierën e tij sportive ka fituar 2 kupa republike, 2 kampionate, 2 superkupa. Si lojtarë përpos aktivizimit me ekipin e zemrës, është aktivizuar edhe me ekipin e Partizanit me të cilin ka fituar një kampionat. Eshtë aktivizuar edhe me ekipe jashtë Shqipërisë si NK Pazinka në  Kroaci. Në karrierën si trajner ka pasur drejtimin e disa ekipeve si Flamurtari, Tomorri, Apolonia, Bylisi, Naftëtari, Oriku si dhe ekipi kombëtar Shqiptar U15. Sukseset ne fushën e trajnimit kryesisht janë të lidhura me ekipin e Flamurtarit si fitues të kampionatit me ekipin U19 dhe fitues te kupës së Shqipërisë me ekipin e parë.

Në familjen time nuk jemi vetëm unë edhe babi që kemi lidhje me sportin, është gjithashtu vëllai im i cili është 19 vjec dhe aktualisht aktivizohet me ekipin e S.C Arezzo me të cilin dolën edhe kampion Italie për kategorinë Primavera 3 në Qershor 2021. Ai e ka nisur futbollin në ekipet e moshave të Flamurtarit që në moshën 6 vjecare. Në moshën 14 vjeçare u largua drejti Italisë për t’u aktivizuar me ekipet Mantova edhe Cittadella. Është aktivizuar gjithashtu me ekipet kombëtare Shqiptare U17, U19 dhe U20.

Megjithatë ne të dy (unë dhe vëllai) e pranojmë se konkurrenca sportive  në shtëpi është e lartë dhe ne nuk e kemi të lëhtë të sfidojmë dhe arrijmë sukseset e babit, por kjo na motivon edhe më shumë!

-Si filluat në sportin  e basketbollit, kush ju futi në këtë udhë?

Që femjë gjithmonë kam dalluar për karakterin tim të shkathët edhe shumë social, në fakt unë jam larguar nga Shqipëria pa mbushur një vjeçe edhe pjesën më të madhe të fëmijërisë e kam kaluar në Itali. Atje ka pasur edhe ka një jetë më të organizuar për fëmijët ku konkretisht për të mbushur pasditet e mia që në moshë të vogël kam provuar të angazhohesha fillimisht në balet edhe më pas në gjimnastikë artistike. Në zonën ku jetoja unë basketbolli nuk ishte një sport shumë i preferuar nga vajzat. Por, e pranoj që atje (në Itali) mu bë pjesë e rutinës aktivizimi në sport. Një kujtim i veçantë për mua është një porosi që mësuesja e fizkulturës në fillore na la mua dhe mamit përpara se të riktheheshim në Shqipëri e cila ju drejtua mamit dhe i tha :

-“ Përkraheni Tean në sport sepse ka talent, kam besim që nëse do të merret me sport do të bëhet lojtare e mirë dhe e famshme” dhe më pas mua duke thënë “ Porosia ime për ty Tea është që në intervistën e parë që do japësh si sportiste të të kujtohem unë që besoj shumë që ti mund të luash sport!”. Edhe në fakt porosia e saj më kujtohej në mënyrë konstante kur fillova ta dashuroja sportin e basketbollit edhe më jepte motivim. Me rikthimin në Shqipëri  nuk ishte basketbolli sporti i parë që unë praktikohesha por ishte ping-pongu. Por kjo eksperiencë nuk zgjati shumë pasi një ndër trajnerët e basketbollit që më shikonte që veja në stërvitjen e ping-pong i thotë babit që vajza është e gjatë dhe duhet të merret pa diskutim me basketboll. Kështuqë i  jam mirënjohës dhe i detyrohem profesor Vladimir Birces, të cilin gjej rastin ta përshëndes, që propozoi dhe insistoi që unë të futesha në basketboll.

Kur u aktivizuar për herë të parë në një kampionat? Me cilat ekipe jeni aktivizuar? Ndeshje kombëtare dhe ndërkombëtarë.

Për herë të parë në kampionat jam aktivizuar në moshën 12-vjeçare, moshë në të cilën kam nisur edhe sportin e basketbollit. Për fat të keq, në atë kohë ishte zbehur rëndësia e akademisë ku ndërlidheshin ekipet zinxhir. Unë nuk i kam kaluar fazat e të luajtur me ekipet e pasarelave apo të para të rejave, por jam aktivizuar direkt në ekipin e të rejave në formacionin e parë. Me të rejat e flamurtarit kam luajtur për 5 vite dhe kam fituar dy tituj kampion. Në moshën 18 vjeçare jam larguar në qytetin e Tiranës për të ndjekur studimet e larta duke u aktivizuar kështu me ekipe që stërviteshin në Tiranë si Apolonia, Goga Basket edhe Studenti. Me ekipin e Apolonisë kemi fituar një kupë Republike dhe kemi qenë ekipi nënkampion. Me ekipin e Goga Basket kemi qenë dy herë nënkapione Shqipërie edhe dy herë finaliste të Superkupës. Me ekipin e Flamurtarit fituese të kupës  së Republikës 2020 dhe Ekipi kampion 2021.

Ndërsa lidhur me ndeshje ndërkombëtare për sa kohë unë jam aktivizuar në ekipet e të rriturave  në kategorinë e parë femra fatkeqësisht nuk kemi marrë pjesë në ndeshje të kompeticioneve ndërkombëtare.

Çfarë përbën për ju fitorja e titullit kampion? Disa shembuj te flamurtari ndër vite si kampion në basketboll.

Fitorja e titullit kampion përbën pikë së pari një shpërblim të merituar për lodhjen e të luajturit një kampionat të vështirë dhe të ngjeshur si pasojë e pandemisë, një shpërblim për punën e mirë të grupit, kolektivitetin  dhe përkushtimin e stafit drejtues. Fitorja e kampionatit për ne përbënte gjithashtu një detyrim moral për t’a risjell titullin kampion përsëri në Vlorë pas ndarjes nga jeta të trajnerit kampion profesor Viron Toska.

Sigurisht që të qenët kampione është edhe kënaqësi  kur për më tepër arrin që me anë të këtij titulli të kënaqësh sadopak tifozerinë vlonjate e cila po kalon një moment trishtimi për shkak të ndodhive të fundit me ekipin e futbollit.

Gjithashtu është një emocion i veçantë për mua pasi unë titujt kampion i kam të lidhur vetëm me ekipin e Flamurtarit edhe uroj që të vazhdoj kështu edhe për shumë vite të tjera.

Çfarë keni studiuar dhe ku punoni aktualisht?

Unë kam përfunduar studimet bachelor për Financë-Kontabilitet dhe Master i shkencave në Financë pranë fakultetit të ekonomisë, Universiteti i Tiranës. Aktualisht punoj si pedagoge me kohë të plotë pranë Kolegjit Universitar Pavarësia Vlorë,  aty ku kam gjetur edhe motivimin që të kërkojë ti thellojë njohuritë e mia kërkimore shkencore më tej edhe pse jo drejt nisjes së një cikli të tretë studimesh doktorale brenda ose jashtë vendit.

Si ja dilni mes profesionit edhe sportit, cila është ëndrra juaj profesioni të cilin punoni apo sporti? Çfarë mendoni të bëni kur të lini sportin?

Për momentin ja dal mirë, sepse e programoj ditën në mënyrë të tillë që ti përmbush të dyja këto obligime. Është e vërtetë që dita është pak më e gjatë për mua, edhe që më duhet të heq dorë nga koha ime e lirë apo jeta sociale, por unë e kam bërë këtë zgjedhje. Jam shumë e lumtur që kam këtë rutinë dite, punoj edhe në të njëjtën kohë marrë kënaqësi si në auditor me studentët ashtu edhe në pallatin e sportit me familjen e basketbollit. Nuk mund te veçoj edhe të them se njëra është më e rëndësishme se tjetra. Mund të pranoj se kam pritshmëri të larta për të dyja, pra kam “ëndrra për të realizuar” si në profesion edhe në sport, por për këtë do përpiqem me dëshirë edhe punë që paralelisht të arrij objektivat që i kam vendosur vetes. E gjykoj se është pak herët për të menduar se çfarë do bëjë kur të lë sportin. Do dëshiroja që të kem kontakt gjithë jetën me sportin por nuk e ndaj dot tani se si do ta mundësoj.

Elseid Hysaj&Lazio. Maurizio Sarri ka dhene OK.

by

NGA ALBANO KOLONJARI/

 Lazio dëshiron të rregullojë vijën e prapme ndërsa kalon në 4-3-3 nën menaxherin e ri Maurizio Sarri. Si rezultat, klubi me qendër në Romë mund të kërkojë të ribashkojë taktikun italian me një nga ish-lojtarët e tij. Sipas Il Messaggero (përmes Tuttomercatoweb), Elseid Hysaj është në prag të përfundimit të një transferimi në Lazio. Mbrojtësi i djathtë shqiptar do të nënshkruajë një kontratë katër apo pesë-vjeçare me 1.8 milion € në paga vjetore, duke u bashkuar në një transferim falas pas skadimit të kontratës së tij me Napoli. Sarri dëshiron të ribashkohet me 27-vjeçarin dhe duket sikur do ta marrë dëshirën e tij. Raporti shton se Lazio shpreson që kjo marrëveshje të bëhet deri më 10 korrik pasi ata dëshirojnë Hysaj në kampin trajnues Auronzo di Cadore. Hysaj ka kaluar të gjithë karrierën e tij në Itali midis Empoli FC dhe Napoli, kështu që nuk do të ketë periudhë tranzicioni. Për më tepër, ai kupton se çfarë dëshiron Sarri nga një mbrojtës i djathtë, kështu që shmang gjithashtu çdo lloj kurbe të të mësuarit.Etrit Berisha drejt Torinos. Rrugët midis Torinos dhe Sirigu janë gjithnjë e më afër ndarjes, por vetëm pasi portieri i Sardenjës përfundon aventurën e Evropianëve me trajnerin e Italisë Roberto Mancini do të ketë takimin vendimtar midis të dy palëve për të folur për të ardhmen e numrit 39 granatë. Në ndërkohë, për sa i përket qëllimit, Toro ka rinovuar kontratën me Milinkovic-Savic deri më 30 qershor 2024. Për më tepër, për disa ditë tani, ai ka drejtuar pistën që të çon tek Etrit Berisha. Një portier që është shumë i pëlqyer nga drejtori i granatës Davide Vagnati i cili në përvojën e tij si drejtor sportiv i Spal e bleu atë në verën e vitit 2019. Pra, një lojtar që menaxheri i granatës tashmë e njeh shumë mirë. Granatat që nuk i kanë dhënë ende asnjë përforcim trajnerit kroat po përpiqen të përshpejtojnë negociatat.Karriera e BerishësBerisha e filloi karrierën e saj që në moshë të vogël. Ai u rrit në sektorin e të rinjve Korriku në Kosovë dhe më pas u zhvendos në Suedi në janar 2008, duke u bashkuar me Kalmar, ku fillimisht u përfshi në ekipin nën 19 vjeç dhe më pas u transferua në ekipin e parë. Debutimi i tij për ekipin e parë daton në 28 Prill 2010 në ndeshjen kundër Örebro, të cilën Kalmar fitoi 4-1. Përveç kësaj, me fanellën e klubit suedez Berisha ai kaloi 100 paraqitje, duke luajtur gjithashtu disa ndeshje kualifikuese për Europa League. Në verën e vitit 2013, portieri shqiptar me shtetësi kosovare mbërriti në Itali dhe u transferua në Lazio. Berisha duhet të kishte mbërritur në Bel Paese tashmë verën e kaluar, në fakt portieri shqiptar kishte nënshkruar një marrëveshje tre-vjeçare me Chievo Verona, por agjenti i tij i hodhi në erë të gjitha duke pretenduar se lojtari, duke mos folur as italisht dhe as anglisht, ishte manipuluar nga drejtuesit e Gialloblù. Berisha veshi fanellën e Lazios për tre sezone ku mblodhi 60 paraqitje para se të transferohej në Atalanta në gusht 2016, dhe më pas të transferohej në Spal në korrik 2019 falë Vagnati. Përveç kësaj, lojtari në fuqi në klubin Ferrara është gjithashtu portieri i kombëtares shqiptare.
Berisha: portier me shumë cilësi dhe me kosto të ulëtBerisha përveç që është një portier me përvojë, ka cilësi të ndryshme në fakt, ai është shumë i mirë në dhënien e soliditetit në departamentin mbrojtës dhe transmetimin e besimit te shokët e tij të skuadrës. Me kalimin e viteve, portieri shqiptar ka përmirësuar shumë aftësinë e tij për të udhëhequr mbrojtjen. Mbërritja në Toro Berisha do të kthehej për të luajtur në fluturimin e lartë, pas një sezoni në Serie B me Spal në të cilin, për shkak të pozitivitetit te Covid, ai u shtrua në spital dhe u gjend i detyruar të humbasë 10 ndeshje. Shuma që klubi bardheblu kërkon për të filluar Berishën është rreth 1 milion euro. Një çmim që, nëse paguhet nga Toro, do të konfirmonte politikën e investimeve me kosto të ulët të Kajros kur bëhet fjalë për portierët. Në fakt, në 16 vjet presidencë, Kajro nuk ka shpenzuar kurrë shuma të mëdha për një portier. Negociatat do të vazhdojnë dhe së shpejti mund të çojnë në zhvillime, gjithashtu sepse sezoni i ardhshëm është gati të fillojë dhe Juric tashmë kishte kërkuar nënshkrime për pensionin e tij që nga ardhja e tij në hijen e Mole.
Lazio&Strakosha. Largimi i portierit eshte i ndaluar.  Siç raportohet nga transmetuesi radiofonik italian Radiosei (përmes La Lazio Siamo Noi) më herët sot, largimi i ndaluesit të gjuajtjeve 26-vjeçare shqiptare nga klubi romak duket se ishte një përfundim i paramenduar, por ardhja e trajnerit të ri Maurizio Sarri ka ndryshuar gjërat. Biancocelesti po planifikojne  të takohet me portierin Strakosha pak para ose gjatë tërheqjes stërvitore para-sezonale në Auronzo di Cadore, e cila pritet të fillojë në 11 korrik. Lojtari aktualisht fiton rreth 1.4 milion € neto në sezon dhe do të dëshironte që kjo të rritet në të paktën 2 milion € në një marrëveshje të re. Strakosha gjithashtu do të dëshironte garanci për sa i përket kohës së tij të lojës. 26-vjeçari shqiptar pësoi këtë sezon për shkak të rënies së porosisë në favor të Reina dhe bëri vetëm nëntë paraqitje në Serie A. Ai dëshiron të luajë përsëri vazhdimisht, kështu që kjo do të përmendet edhe në takim.