Archives for October 2021

Poezi nga Julia Gjika

October 12, 2021 by s p

FJALE E PAPESHUAR

Një fjalë e pa peshuar,

ku ti vendos tërë helmin

që mban, si zjarr

djeg jo vetëm lëkurën,

por depërton thellë në asht.

Dhimbja lëpin kockat

si reumatizma,

e dobëson zemrën, gati e plas.

BUZE OQEANIT

Endërroja një ëndërr

buzë oqeanit madhështor,

një dallgë gjigande,

la shtratin e vet,

u ngrit lart,

gati afër reve. Stërkalat

filluan të luajnë me to.

Pastaj dëgjova zhurmën,

dhe pashë përplasjen

e ujrave të shkumëzuara

pas shkembit.

Betejën kish humbur dallga.

U var në qafë të tij e ra

e pafuqishme.

thërmuar e rënuar.

Nuk dukej cfare ishte.

Faqja e shkëmbit shkëlqeu,

si asnjëhere nga rezet e diellit.

Nuk ishte as e para , as e fundit betejë

e dallgës kokëfortë,

fituar në qetësi, nga shkëmbi

pa levizur në vendin e vet.

10/11/2021.

VJESHTA NE NEW ENGLAND

Kjo vjeshtë,

shirat ja fali verës

gjethet në pemë

me përtesë ndrojnë ngjyrat.

E blerta është fuqizuar

dhe nuk pyet për erërat,

as për furcën e piktorit.

që s’kursehet.

E ngopur në lagështi.

Kjo vjeshtë stoike,

më dhuron.

një zemër të re

dhe një shpirt të ri.

Retë e ngarkuara

më ulen në sy

je këtu,

luan me flokët e mi.

Shihemi,

me duar prekemi.

Gjethet e tua,

si zogj fluturojnë,

udhën i hapin dimrit.

Prapa derës pret ai,

ndjej trokitjen e tij

dhe ty vjeshtë,

që sakaq jep shpirt.

Serbia po vazhdon përpjekjet për ta minuar shtetin e Kosovës

October 12, 2021 by s p

Shkruan: Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani

Serbia po vazhdon përpjekjet për ta minuar shtetin e Kosovës me narrativë e argumente të falsifikuara. Së fundi, në konferencën e Lëvizjes së Shteteve të Painkuadruara (NAM), që po mbahet në Beograd, Serbia sërish po e keqpërdor statusin e vendit vëzhgues me synim për ta shtrembëruar të vërtetën për shtetin e Kosovës.

Nën udhëheqjen e kasapit Sllobodan Millosheviq, Serbia ka shkaktuar shpërbërjen e dhunshme të Jugosllavisë, duke shkaktuar gjenocid, krime kundër njerëzimit dhe krime të luftës në Kosovë, Bosnjë e Hercegovinë dhe Kroaci, si dhe duke shkelur në mënyrë flagrante parimet themelore të NAM-it. Si vend kolonizues, me politika destabilizuese, me mohim te gjenocidit të kryer ndaj civilëve të pafajshëm e me veprime që çdo ditë bien ndesh me përpjekjet për paqe e stabilitet në rajonin tonë, Serbia dëshmon se është në kundërshtim me vlerat mbi të cilat është ndërtuar NAM.

Pavarësia e Kosovës është njohur nga një numër i konsiderueshëm i shteteve të NAM-it. Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në vitin 2010 konfirmoi se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk e shkel të drejtën ndërkombëtare. Prandaj ftoj të gjitha shtetet e NAM që nuk kanë njohur Kosovën që të udhëhiqen nga ky interpretim i GJND-së dhe jo nga propaganda e Serbisë e cila rrënjët i ka tek mendësia Millosheviqiane.

Për të kontribuar në marrëdhëniet e mira fqinjësore midis dy vendeve, Serbia duhet të heqë dorë nga përpjekjet për ta minuar pozitën ndërkombëtare të Kosovës, përmes lobimit kundër anëtarësimit të Kosovës në organizatat ndërkombëtare si dhe me fushatën kundër njohjes së pavarësisë së Kosovës nga vendet e tjera.

Republika e Kosovës e vlerëson mbështetjen, të cilën ia kanë dhënë disa vende të NAM-it, në rrugën tonë drejt lirisë dhe pavarësisë. Në këtë kontekst, shpresoj që vendet pjesëmarrëse në konferencën e NAM-it, në Beograd do t`i refuzojnë qartë përpjekjet e Serbisë për të keqpërdorur konferencën për ndjekjen e agjendave të saj destabilizuese politike kundër Republikës së Kosovës dhe kundër shteteve të tjera në rajonin tonë.

Përballja e At Pjetër Meshkallës me Mehmet Shehun për mbylljen e kishave

October 12, 2021 by s p

Nga Fritz RADOVANI

Melbourne, 11 Tetor 2021

“Unë them se, me këte luftë kundra fesë neve, edhe po diskreditohemi faqe botës, së cilës i kemi dhanë premtime solemne për liritë dhe të drejtat njerëzore në Shqipni. Kur në vj. 1945, në Tiranë, me 8 mars, unë u takova me Juve, Shkëlqesë, se kishem ndigjue prej komunistëve fjalët: “Këte Kishë do ta bajmë kinema”; Ju m’u përgjegjët: “Kjo asht propagandë armiqësore”. Me të vërtetë, as anmiku ma i tërbuem i Pushtetit s’ka muejtë me ju ba një propagandë ma anmiqësore në 22 vjet, sa i keni ba vetit”. Me këto fjalë At Meshkalla i drejtohet kryeministrit vrastar Mehmet Shehu: “ E pabesueshme asht mbyllja! Vetem një Shqiptar që e ka qitë ceken me vdekë per Atdhe e Fe, ka mundësi me i thanë një kriminelit kryeminister komunist, se: Jeni tue shkelë premtimet solemne që i keni ba Europës. Tue dijtë se per terroristin e grupeve komuniste të Spanjës, tashti krahu i djathtë i tiranit Ever Hoxha, se “një prift katolik per ate asht vetem një shifer…” Dhe, nuk mjaftohet me kaq, po edhe vazhdon mendimin e vet per me e çue deri në fund ate që, At Meshkalla e ndryente permbrenda. Mbasi Mehmet Shehu i kundershtoi se:“Kjo asht propagandë armiqësore”, atëherë, At Meshkalla, shperthen si një vullkan i vertetë që rroposë shka i del perpara, pa marrë parasyshë aspak me cilin flet prej terroristave: “Me të vërtetë, as anmiku ma i tërbuem i Pushtetit s’ka muejtë me ju ba një propagandë ma anmiqësore në 22 vjet, sa i keni ba vetit”. Të nderuem lexues! Kanë kalue 32 vjetë që kam pasë fatin me e sigurue këte leter historike, e ndoshta, kur ta ripersëritni leximin e këtyne rreshtave keni me u bashkue me mendimin tim: “Si ka shpetue At Pjeter Meshkalla, prift Katolik dhe jezuit Shqiptar, madje edhe prej Shkodret, studjue në Linz t’ Austrisë.., mbasi i ka thanë që as anmiku ma i tërbuem i Pushtetit s’ ka mujtë me ju ba nji propagandë ma anmiqësore në 22 vjet, sa i keni ba vetit”. Asnjëherë kur e kam lexue nuk e kam gjetë shkakun e shpetimit të At Meshkallës, perveç një kujdesit të Mbinatyrshem per Atë Burrë Trim të pashoq. Kanë me kalue vite e vite të tjera dhe, asht e pamujtun per me gjetë dikush shkakun e shpetimit të vertetë të At Meshkallës, nga thonjtë e një katili të pashpirtë si ishin xhelatët Mehmet Shehu apo Ever Hoxha! E kur, pikrisht, mbas 22 vjetësh kur në mendjen e tyne, pushteti tashti asht i sigurt dhe i plotfuqishem. Gati gati e pabesueshme kur mendon njeriu sesi një Prift Katolik i thotë: “Ja keni ba vetit”. E krimineli vrastar asht i pafuqishem para Priftit t’ pranguem nder hekra. Një mister i vertetë! E sot, ma shumë se asnjëherë Jeta dhe Veprat fetare të At Mëshkallës duhen studjue ma shumë se kurr, mbasi Shqipnia komuniste, ishte e pakrahasueshme me të gjitha vendet tjera komuniste të Europës Lindore, per nga terrori dhe vrasjet e Klerikve Katolik Shqiptarë. Kjo perforcohet edhe me viziten e Papës së Parë që ka shkelë në Token Shqiptare. Një vizitë me të vertetë e paharrueshme historike dhe baritore e Shek. XX. E mos harroni kurr thanjen e Papës Gjon Pali i II, tek Sheshi i monumentit Skenderbeut në Tiranë, me 25 Prill 1993, para disa qinda e mija Shqiptarve: “Drama e Juej Shqiptarë të dashtun, zgjon interesimin e gjithë Kontinentit Europian e asht e domosdoshme që Europa mos t’ Ju harrojë!”. “Ajo që ka ngja në Shqipni të dashtun Vllazën dhe Motra, nuk asht pa kurrë në historinë e njerëzimit”. Këto thanje duhet me kenë të shkrueme nder të gjitha faqet e para të teksteve shkollore e universitare. Mbasi kam frikë se, “Europa i ka harrue këta porosi!” Fatkeqsisht, as në Shqipni.., sot, nuk ka mbetë kush prej “atyne”.., që duhen me ua kujtue.

13 TETORI – DITA E ARISTIDH KOLËS

October 12, 2021 by s p

Nga Abdurahim Ashiku

Ai sot do të ishte 76 vjeç e 97 ditë… Moshë e re për një krijues të madh, një studiues të madh të çështjes arvanite, një njeri të dashuruar pas arvanitëve, gjini e gjak i të cilëve ishte.

Nuk është. 21 vjet të shkuara, më 13 tetor 2000, ai iku. Grekët kanë një fjalë ngushëlluese në raste të tilla, nuk thonë “vdiq” por “IKU”.

Aristidh Kola IKU fizikisht për të qëndruar midis njerëzve shpirtërisht, me fjalën e tij të ëmbël, me tonin e veçantë të një avokati të një çështjeje madhore të asaj që lidhej me “Arvanitasit dhe prejardhja e Grekëve”, vepra madhore e tij, vepër që sikur të kishte jetë do ta pasonte “Zeusi pellazgjik dhe lajthitja indoevropiane”…

E kam takuar më 4 shkurt 2000 në një mjedis shqiptarësh kur ai do të referonte me kompetencën e një shkencëtari të shkencave historike temën “Arvanitasit dhe kontributi i tyre në kishën ortodokse“. E fotografova tek fliste dhe midis njerëzve. I dhashë disa pyetje në shqip për të marrë disa ditë më vonë përgjigjen në zyrën e tij. E fotografova tek më lexonte përgjigjen. Një shok i tij më bëri nderin duke më fotografuar bashkë me të.

Megjithëse e publikuar e quajta të nevojshme ta ripublikoj atë që kam shkruar vite më parë, bisedën që kam bërë me të më 9 shkurt 2000…

Fjalën e Aristidh Kolës është kulturë ta lexosh jo vetëm njëherë…

TRIMËRITË E HERKULIT DHE HERKULËT INTELEKTUALË

Bisedë me Arvanitasin e Madh Aristidh Kola

Athinë, 9 shkurt 2000

1. Çfarë thotë Aristidh Kola për veten e tij ?

Linda në vitin 1945, më 8 korrik, në fshatin Leontari të Thivës ( Tebës ), një fshat arvanitësh që atëherë quhej Kaskaveli. Atje viteve të hershme bënin djathin e mrekullueshëm kaçkavall, ladhotiri .

Fëmijërinë e kalova në fshat, në një mjedis ku jo vetëm gjuha por edhe doket e zakonet, këngët dhe vallet, morali, sjelljet dhe karakteri i njerëzve mishëronin në mënyrë të theksuar karakterin e Arvanitit.

Në vitin 1963 fillova studimet në Universitetin e Athinës në jurisprudencë, drejtësi. Pas diplomimit, deri në vitin 1987, vazhdova të ushtroj profesionin e avokatit.

2. Kur filloi dhe sa janë përmasat e punës suaj në shërbim të studimit të çështjes arvanite ?

Fillimet u përkasin viteve ‘ 70-të, por nga viti 1975 mund të them se jam marrë sistematikisht me gjurmimin dhe studimin e gjuhës arvanite, të historisë dhe të folklorit arvanit. Fryt i këtij studimi të gjatë ishte libri im i parë: “ Arvanitet dhe prejardhja e helenëve “ . Libri , që nga viti 1983 e deri sot, është në rend të ditës dhe numëron 9 botime. Libri nuk është ndonjë histori e arvanitasve por rishikim dhe ripërcaktim i historisë helenike në përgjithësi. Këtu qëndron origjinaliteti i tij, zhurma dhe interesi i madh ndaj tij. U përpoqa të faktoj, dhe më duket se e faktova, se historia greke që nuk merr parasysh arvanitët në epokën e re dhe pellazgët në atë të lashtë, as greke e as histori nuk mund të quhet. Është thjesht një histori e sajuar.

Do të vijë koha të shkruaj historinë e arvanitasve. Dhe në qoftë se nuk do ta arrij unë, do ta bëjnë bashkëpunëtorët e mi më të rinj, në bazë të ideve dhe udhëzimeve të librit “Arvanitët dhe prejardhja e helenëve” . Këtu qëndron edhe vlera e madhe e këtij libri; një libër i ngjalljes së vetëdijes dhe jo një rrëfim historik

3. Aristidh Kola ishte i pari, në ballë të mbrojtjes së çështjes kosovare e të popullit të Kosovës në ditët më të vështira të tij. Cilët ishin motivet e kësaj mbrojtjeje ?

Që në vitin 1991 kisha parashikuar zhvillimin e ngjarjeve të lidhura me Kosovën, lëvizjet e Millosheviçit dhe të qarqeve nacionaliste të Beogradit. Shqetësohesha sepse në planet e tij të çmendura donte të ngatërronte edhe Greqinë me qëllim që të gjejë mbështetje për zgjidhjen e problemit shqiptar. Kërkonte nga Greqia që ta ndihmojë në çastin e përshtatshëm me një kundërgoditje në Jug të Shqipërisë. Po ashtu kërkonte edhe nga Gligorovi të përgatitej për një përballim të përbashkët të problemit sepse edhe në atë shtet, shpejt apo vonë do të ngrihej problemi i shqiptarëve.

Siç e dini, çdo veprim politik ose ushtarak, që të ketë sukses, kërkon një parashtrim teorik për të bindë aleatët dhe popullin. Millosheviçi foli si ortodoks i krishterë në Kishën greke e cila është me ndikim të madh në popull, foli si komunist në Partinë Komuniste Greke dhe si socialist popullor në PASOK. Ai me nacionalizmin dhe serbomadhizmin e tij arriti të mallëngjente nacionalistët dhe shovinistët e këtushëm. Ai mundi të rrëmbejë dhe të ngatërrojë shumicën e botës politike greke dhe si rrjedhojë edhe të popullit. U gjendën disa gazetarë grekë të cilët kuptuan, parashikuan dhe denoncuan planet aventureske gjakatare të Millosheviçit. Unë më duket se isha i vetmi që kisha theksuar dhe paralajmëruar se propaganda filoserbe dhe antishqiptare, e cila aso kohe sapo kishte filluar, ishin dy anë të së njëjtës monedhe.

Atëherë ishte shumë e vështirë të shkruaje e denoncoje për këto sepse e gjithë bota politike dhe Kisha qenë viktima të një mashtrimi dhe të një aventure me rrezik të madh. Nuk ishte fjala se kisha frikë për jetën time, por se nuk do të më dëgjonte askush. Shikoja se Millosheviçi, Karaxhiçi, Shesheli, Arkani dhe bandat e tyre kriminale prisnin të lanin hesapet me Bosnjën dhe me Kroacinë dhe pastaj të lajnë duart një herë e mirë me Kosovën. Atëherë , për herë të parë, ndonëse kisha qenë antiamerikan, thashë: “ Nuk ka shpresë tjetër veç Amerikës ! “ Jeta luan role të çuditshme; shumë herë mbytesh nga miqtë dhe shpëtohesh nga armiqtë.

Në qoftë se nuk ndërhynte Amerika dhe Evropa do të kishim probleme shumë të mëdha, të cilat u përpoqa t’i tregoj dhe t’i theksoj në libër. U përpoqa të lajmëroj udhëheqjen politike se po luan haptazi me zjarrin duke vënë në pikëpyetje vetë ekzistencën dhe tërësinë e shtetit grek. Mjerisht ai libër u varros krejtësisht në Greqi. Nuk pati asnjë jehonë e popullaritet në vitin 1995 kur u botua.

Në vitin 1999 kur shpërtheu kriza e Kosovës ua dërgova librin disa politikanëve me horizonte të hapura dhe e rivendosa në librari, ku ndonëse u shit, nuk iu dha përsëri asnjë popullaritet. Një vello heshtjeje ! Ekzistonin njerëz këtu që kujtonin se Greqisë i leverdiste një “ Serbi e Madhe “. Për fat të mirë grekët kurrë nuk do të mësojnë se çdo të thoshte për Greqinë një “ Serbi e Madhe “. Këtu nuk mungon vetëm njohja e historisë. Mungon edhe fantazia…

Për sa i përket “Betejës së Kanaleve “, e dija se shkoja në gojë të ujkut. Më kishin ngritur kudo kurthe, nuk më linin të flas kur shikonin se po ndikoja në opinionin publik me mendimet e mija. Shkoja i ndërgjegjshëm për të gjitha ato vështirësi dhe bashkë me mua shkuan edhe miq e bashkëpunëtorë të tjerë si J. Miha dhe J. Korizis dhe njerëz të tjerë të ndershëm me të cilët nuk kisha kontakt dhe bashkëpunim deri atëherë si R. Sumeritis, Xhanetakos, Theodhoraqis ( jo kompozitori ), Dhimu e të tjerë. Bëmë një betejë krejt të pabarabartë, një betejë ama që e kishim detyrë ta bënim. Ekzistonin sigurisht rreziqe të mëdha, por kur vendos të bësh diçka të rëndësishme në jetën tënde patjetër duhet të kesh parasysh gjënë më të keqe dhe të vesh “ kokën në torbë “.

4. Vepra Juaj “ Greqia në kurthin e serbëve të Millosheviçit “ e botuar edhe në shqip që evokon ngjarjet në Bosnjë a do të pasohet nga një volum i dytë me temë Kosovën ?

Librin “ Greqia në kurthin e serbëve të Millosheviçit “ e ka përkthyer Mite Guga. Libri ka një parathënie të bukur të mikut tim të dashur Moikom Zeqo me të cilin jam njohur para disa viteve në Athinë kur erdhi në shtëpinë time bashkë me të madhin Dritëro Agolli.

Është një joshje e madhe të shkruaj një pjesë të dytë me brendi ngjarjet e fundit në Kosovë . Por, si ka thënë Gëte , “ Ndërsa arti është i pafund, jeta është e shkurtër.” Nuk kam kohë. Po përpiqem të botoj veprën time “ Zeusi pellazgjik dhe lajthitja indoevropiane “, ku përcjell materiale dhe të dhëna shumë të rëndësishme për periudhën parahistorike dhe kryesisht paraardhësit e kosovarëve, Dardanët . Nga ana tjetër shumë gjëra i kam shkruar në revistën “ Arvanon “ me të cilën merrja pjesë në betejë bashkë me kosovarët. Dhe së fundi :problemi kosovar mori një fund fatlum.

5. Me çfarë planesh për çështjen shqiptare hyn Aristidh Kola në shekullin e ri ?

Planet duhet t’i bëjnë vetë shqiptarët. Unë dhe sa të tjerë ju duam dhe ju ndjejmë vëllezër në të gjithë botën. Bëjmë vetëm plane për ndihmë. Por që të të ndihmojnë duhet që ti vetë me punët dhe veprat e tua të tregosh se sa vlen, se lufton në një rrugë të mirë për një qëllim të shenjtë. Barra bie mbi shpatullat e udhëheqjes politike dhe shpirtërore – kulturore të shqiptarëve. Nuk dua të hyj në fushën e politikës për shumë arsye. Dua ama të shpresoj tek udhëheqja intelektuale.. Vëzhgoj ndërhyrjet dhe luftën e të madhit Ismail Kadare në fushën botërore. Është ambasador i madh i Shqipërisë në botën e jashtme. Pres akoma një lëvizje të madhe dhe mbështetjen e fuqishme të vlerave të mëdha intelektuale brenda Shqipërisë. Atje do të bëhet lufta më e madhe dhe më e vështirë, luftë kjo e domosdoshme për të ardhmen e Shqipërisë dhe të shqiptarëve. Problemin ekonomik e zgjidh lehtë shqiptari kudo që gjendet. Problemin e kombit, historisë dhe kulturës si do t’i zgjidhë në kushte kaq të vështira, me influenca e ndikime nga kaq rryma që vërshojnë çdo ditë në vend ose që pranojnë emigrantët në vendet e huaja? Trimëritë e Herkulit kanë nevojë për trimëritë e Herkulëve të rinj intelektualë.

Kjo është rruga e ndritshme e lavdisë për njerëzit e artit e të shkronjave….

Shënim: Në gusht të vitit 2013 mu kërkua nga Ministria e Diasporës e Kosovës që, me qenë se je emigrant në Greqi do të na bëje nder të dilje në tubimin e Prekazit, tubim që bëhet për vit në mjedisin ku heroizmi i Jashareve dhe i Kosovës është bërë legjendë, që të merrja e ti dorëzoja familjes së Aristidh Kolës vlerësimin e lartë që Kosova i bënte Atij, për veprën “Arvanitët dhe prejardhja e helenëve”, “Greqia në kurthin e Millosheviçit”, veprave të tjera dhe mbrojtjes që Ai i bëri çështjes së Kosovës në ditët më të vështira të saj.
E quajta një privilegj dhe nder të madh, moment që është fiksuar atë ditë edhe në disa fotografi e takime me personalitet të lartë të jetës e kulturës kosovare.
Vlerësimin e kam në bibliotekën time. Mjerisht gjatë këtyre tetë vjetëve nuk kam arritur, me gjithë përpjekjet e vazhdueshme, që vlerësimi që erdhi për të nga Kosova të bije në dorë të pasardhësve e miqve të tij. Paradoksale por, siç e kam vërtetuar, familja dhe bashkëpunëtorët e tij i druhen një publikimi, trysnisë së segmenteve greke me të cilët Aristidh Kola u përball pa iu trembur syri.
Aristidh Kola ishte një heroi që nuk iu tremb kurrë syri…

Abdurahim Ashiku

Athinë,

12 tetor 2021

TOMMASO CAMPERA NJË GJUHËTAR I SHQUAR NË BOTËN ARBËRESHE

October 11, 2021 by s p

Dr. Bexhet Asani

Tomaso Kampera (Tommaso Campera) u lind në vitin 1949 në fshatin arbëresh Mashqit (Maschito – PZ) në Vico Albanese 2. Rrjedh nga një familje e dëgjuar e me tradita, Mashqitas denbabaden, gjyshërit dhe prindërit e tij kryesisht janë marrë me vreshtari. Shkollën tetëvjeçare dhe shkollimin e mesëm i kreu në fshatin e lindjes. Tomaso ka dhunti e prirje artistike për pikturën gjer në një nivel amatoresk. Pasioni i tij ka qenë gjithmonë gjuha arbëreshe e Mashqitit – gjuha e Skënderbeut. Ai i ka qëndruar besnik të folmes arkakike të Mashqitit. Në këtë të folme, në këtë arbërishte të vjetër të katundit Mashqit Tommaso shkroi poezi, poezi këto që në fillimet e para kanë lindur vetëm e vetëm për të shkruar gjuhën e katundit të tij, në një formë më të mirë dhe për të thelluar njohuritë mbi gjuhën e origjinës sepse siç shprehet Tommaso pa të kaluarën nuk ka të ardhme, e ardhmja qëndron dhe ndërtohet mbi të kaluarën në zhvillim! Që nga viti 2000, Tomaso ka bashkëpunuar me revistat arbëreshe “Katundi ynë”, “Kamastra”, “Apollinea”, “Jeta arbëreshe” etj. Ka krijuar grafikën dhe ka shkruar pothuaj tërësisht numrin e parë të revistës “Fjala jonë”. Tommaso Campera është themelues i Shoqatës “Vatra arbëreshe”. Në këtë Shoqatë Tommaso për dhjetë vjet rresht ka qenë Referent kulturor. Ai ka botuar veprat: “Poezi të pazakonshme” 2004 (“Poesie insolite” 2004), Ze një pastan e re” 2008, “Gluha e mëmës” 2013, A kuq ngrihat xënxa” 2021. Për përmbledhjen poetike “Poezi të pazakonshme” ka shkruar gjerësisht profesoresha Caterina Zuccaro. Vlerësimin për librin “Ze një pastan e re” e ka bërë prof. Italo Costante Fortino. Ndërsa me librin “Gluha e mëmës” është marrë antropologia Maria Teresa Mara Frencese. Parathënien e librit “A kuq ngrihat xënxa” e ka shkruar dr. Eltona Lakuriqi kurse pasthënien e librit e ka shkruar studiuesi Françesko Markjano (Francesco Marchiano) nga Spixana (Spezzano Albanese). Le të shohim për një çast sesa e do ai gjuhën e mëmës arbërishten e Skënderbeut, e lash pa e prekur tekstin e më poshtëm me qëllim që të mos e lëndoj këtë të folme të shkëlqyer e kaq të lashtë: “Ndërsa, si t’gjithë të tjera vete/persona, punoja dhe isha i marrë me ndryshe gjëra të tjera e së gjellës/jetë, pasiona ima e madhe, kle përherë për të folja gluha jonë. Sigurisht këtë nxitje e kam pasur çë nga i vogël ture gjegjur të gjithë gjërit çë më foljan shqipe të vjetër ndë fëmilë/familja. Këtë nxitje ka ndjekur t’a kisha edhe nga tata/babai im, të këlin, çë nga viti 1985, po kërkoj fjalorë ndë gluha jonë çë, ndë të sprasmin/fund, gjeta ndë Torino: fjalorë çë, tata im – për dëshirën e madhe të ndëlgoj/kuptoj si shkruhëshin shprehjet e shqiptimet e së gluhës, çë më parë dukëshin të pamundura -, fjalë për fjalë më tërhiqte nga duart. Nunga/pra, isht nga rreth 30 vjet çë, pak më seriozisht, kam zënë/fillova të dokumentoja atë çë isht gluha jonë. Zora/fillova t’a dokumentoja ndë së pari ndë mënyrë të rastësishme, dhe pas, dalë nga dalë, ndë një mënyrë më të çmuar – me qëllimi i vetëm për t’i dhënë gluhës një pamje më të këndshme, ashtu siç duhet të jetë dhe i përket -, zora/fillova t’e shprehje në poezi.Kle/ka qënë ashtu çë zora/fillova të shkruaja vjersha/vargje mbë arbërisht (shqipe të vjetër), jo sepse disha të bëja poeti, ose të më jipja atë dimension, por vetëm me qëllimin të dokumentoja gluha jonë, apara çë të zhdukej plotësisht”.E dhimbshme. Tepër e dhimbshme. Gjithë këtë mund, gjithë këtë sakrificë Tommasoja e ka bërë vetëm e vetëm që të mos biret (humbet) gjuha arbërore, gjuha e Gjegj Kastriotit – Skënderbeut. Më tej ai rrëfen: “Përdora nunga vjershat si një bazë, mbi të këlat/cilet duajta t’e shkruaja e t’a dokumentoja këtë gluhë: ndërkaq, kërkova atë rritje gramatikor, të stilit metrik, të rimës, të mbaresen e të lidhjes e së fjalëvet çë, ndë të folmen e përbashkët, nani/tani u dëbuar/u humb.Kam të thom se, ture ndjekur udhën e së gluhës, kam pasur edhe ndonjë gëzim, e u kënaqa për ndonjë përnjohje çë pata ndë kunkursa të ndryshme poetik, ndë të këlat, ma harè bë’t’a njoha (t’e njohjan të tjerët) gluha jonë: dhe për këtë arsyeja pata marrëdhënie me: Occitans, Franco-Provençal, Piemonteza etj. nga të cilet marrëdhënie pata ndryshme përnjohje dhe disa certifikata merite”. Për punën e tij titanike ai është vlerësuar me mirënjohje e certifikata. Tanimë Tommaso falë rrjeteve sociale, ai është i njohur për lexuesin shqiptar këndej Adriatikut që të jetë më bindës për këtë, ai shkruan: “I nderuar prof. Bexhet Asani, të ftoj të shihosh faqe ime Facebook ndë ku janë të mbledhur certificata e mirënjohje”. Tommaso e ndien veten të lumtur kur lexues, studiues, linguistë e zyrtarë në Kosovë, Shqipëri e Itali vlerësojnë punën e tij të çmuar në shkencën e gjuhësisë. Tomaso me këtë rast jep një kontribut të madh për Shkencat albanologjike: “Ndë një mënyrë të madhe, u gëzova për disa Diploma nderi çë më kanë dhënë për ndihmen ima a dhënë për mirëmbajtjen a së gluhës. Pra, u kënaqa kur më dhanë një Diplomë nderi nga Bashkia arbëreshe të San Giuseppe di San Marzano (TA) “per la preziosa valorizzazione della nostra comune lingua arbëreshe “;një Diplomë nderi patur ndë një konkurs të rëndësishme poetike ndë Bashkia e Istogut (Kosovë) “per il contributo alla poesia internazionale nella forma dell’albanese arcaico”, etj.;emërimi i Ambasadorit për Paqen për arsye kulturore, i cili m’u dha në shkurt 2021 nga “Universal Peace Federation” etj.”Nga të gjitha mirënjohjet që i janë dhënë Tommasos, më së shumti çmon atë që i kanë dhënë në fshatin e tij të lindjes, kjo është e arsyeshme të gjithë personalitetet në të gjitha fushat e artit dhe të shkencës, preken pa masë kur nuk i vlerësojnë në vendlindje: “Por, megjithatë, mirënjohja më e madhe, duhat t’a thom, kle atë çë më dhanë ndë horën ima/fshatin t’im ndë ku u leva/linda, Maschito (PZ), ndë ku, falë të Sportello Linguistico regionale della Regione Basilicata, u arrora/arrita të paraqitja Antologjin s’ime të parë ma vjersha të shkruara mbë mashqitan (albanese arcaico), të këlat i paraqita ndë Mashqit (PZ); ndë San Costantino Albanese (PZ); ndë San Paolo Albanese(PZ); ndë Romë ndë selinë a së Ambasadës Shqiptare bashka me poeteshja Valbona Jakova dhe me presantimin të prof. Edmond Çali; ndë Torino; Carignano (TO); Frassinetto (TO) etj.Falë Shoqatës Amici della Lucania, kjo Antologji të parë, pas kle paraqitur edhe ndë Chieri (TO) ku rronj-jetoj.Atë çë po më ngrohi veçanërisht zëmren, kle parathënien mbi Antologjisë s’ime të parë, a bërë nga prof. Italo Costante Fortino, Ordinario Docente di Lingua albanese dell’Università L’Orientale di Napoli; dhe atë çë më bënë ish krietari a së Bashkisë të Maschito, Antonio Mastrodonato e nga Këshilltari për Kullturën Vincenzo Pianoforte: “L’antica Giorgiano (Maschito) … rende omaggio a Tommaso Campera uno dei suoi figli, discendente da una delle nobile famiglie di Maschito… “Nasce una nuova vigna” prima testimonianza scritta in maschitano…” etj.Edhe atë çë më shkruajti mbi “A kuq ngrihat hënxa” Krietari e së Bashkise Maschito Rossana Musacchio Adoriso, më losi shpirtin: “… Tommaso Campera è una delle persone che vorrei tanto tornassero qui…” Veprimtaria e tij krijuese nuk përfundon me kaq. Ai vazhdon të punojë pa reshtur për ruajtjen e gjuhës arbëreshe. Ruajtja e gjuhës arbëreshe për Tommason është parësore sepse ai e sheh rrezikun e “zhdukjes së saj” pasi të rejat dhe të rinjtë nuk e flasin më arbërishten fatkeqësisht! Tommaso jo vetëm që ka bërë vjeljen e leksikut të arbërishtes por kohët e fundit ai ka marrë një iniciativë shumë të suksesshme, nëpërmej videove të shumta në rrjetet sociale ai na i paraqet të gjalla të folmet në veçanti dhe dialektin arbëresh në përgjithësi. Ne tani kemi mundësi që ta shikojmë, ta dëgjojmë e ta përjetojmë shpirtërisht gjuhën e Mashqitit nëpërmjet të zërit të Tommaso Camperas. Ju përgëzoj për punën tuaj fisnike i nderuar Tommaso për ruajtjen e gjuhës së Skënderbeut!