Bexhet Asani – Dielli

Me rastin e 49 vjetorit të Gjuhës sonë letrare

November 25, 2021 by s p

Nga Bexhet Asani/

Në shekullin e njëzetë që lam pas, mund të shënohen vetëm dy ngjarje të mëdha historike: Kongresi i Manastirit dhe Kongresi i drejtshkrimit. Intelektualët e mëdhenj të Kongresit të Manastirit përveç halleve të mëdha që kishin me unifikimin e alfabetit ata ishin tepër largpamës që atëherë hodhën idenë për unifikimin e gjuhës shqipe. Për unifikimin e Gjuhës letrare shqipe kanë merita edhe shqiptarët e Maqedonisë (që llogaritet se mund të jenë tani afër njëmilionë). Ishte gazeta “ Flaka e vëllazërimit” e para që vuri në praktikë Gjuhën letrare shqipe, shumë vjet më parë se të mbahej Kongresi i drejtshkrimit në Tiranë më 1972.Për nder të gjashtëdhjetë vjetorit të Kongresit të Manastirit më 1968 u ngrit pllaka përkujtimore te restoranti i Themistokli Gërmenjit, aty ku u mbajtën mbledhjet plenare të Kongresit me këtë rast shkrimtari i njohur maqedonas Vlado Maleski, njëherit dhe njohës i mirë i çështjes shqiptare tha: “….Jetojmë afër njëri tjetrit. Jetojmë rrëzë malit e buzë detit. Jetojmë me vizionin për një të ardhme më të bukur, me kujtime të bukura për të kaluarën. Një kujtim i tillë është edhe kjo pllakë e mermerit, të cilën po e inaugurojmë në emër të Këshillit republikan për kremtimin e këtij jubileu. E mermeri nuk thyhet lehtë “. E ka thënë bukur. Ky mendim i artë i Vlado Maleskit vlen edhe për Kongresin e drejtshkrimit: “E mermeri nuk thyhet lehtë!”Katër vjet më vonë , pikërisht në nëtor të vitit 1972 në Tiranë u mbajt Kongresi i drejtshkrimit, i cili nuk ishte asgjë tjetër përveçse vazhdimësi e Kongresit të Manastirit. Në qoftë se mund t’i referohem thënies së bukur të shkrimtarit Vlado Maleskit: “e mermeri nuk thyhet lehtë”, atëherë Kongresit të drejtshkrimit i është vënë pllaka e granitit e cila nuk mund të thyhet lehtë. Kongresi i Manastirit si dhe Kongresi i Tiranës janë Kongrese gjithëkombëtare. Që të dy Kongreset janë mbajtur në muajin nëntor, në muajin e festave, kështu që të dy Kongreset e kanë kryer me sukses misionin e madh historik e kombëtar. Profesor Zeqirja Neziri nga Shkupi deklaron: “Kur panë autoritetet e Beogradit seriozitetin e shqiptarëve për unifikimin e gjuhës shqipe, atëherë reaguan nëpërmjet Komitetit Qendror të Maqedonisë e pastaj Lidhja Socialiste e Popullit Punonjës të Maqedonisë kërkoi një raport në lidhje me gjuhën letrare shqipe nga prof. Petro Janura, për të themeluar një gjuhë letrare për shqiptarët e ish Jugosllavisë.Profesor Petro Janura kur pa qëllimet djallëzore të Beogradit, nuk pranoi në asnjë mënyrë. Ai përgatiti një raport prej pesëdhetë faqesh, në të cilin raport me argumente shkencore e arsyetonte pse shqiptarët duhet të kenë një Gjuhë letrare”. Nismës së “Flakës së vëllazërimit” për unifikimin e Gjuhës shqipe i parapriu Konsulta e Prishtinës në vitin 1968. Me Konsultën e Prishtinës, po e theksoj edhe njëherë në mes të gegërisë, tanimë ishte trasuar rruga për mbajtjen e një Kongresi ku vetëm se do të bëhej AMINI dhe kjo ndodhi në nëntor të vitit 1972 në Tiranë. E themi me bindje të plotë se çdo Kongres tjetër për Drejtshkrimin e Gjuhës shqipe do të dështojë më keq se Kongresi i Dibrës, Kongresi i Elbasanit dhe Kongresi i Janinës.Themelet e Gjuhës së sotme letrare u vunë në zemër të gegërishtes nga studiues e gjuhëtarë të mirëfilltë të gjuhës shqipe. Në Kongresin e drejtshkrimit në Tiranë nga Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi morën pjesë këta delegatë: Idriz Ajeti, Rexhep Qosja, Remzi Nesimi, Ajet Bytyçi, Besim Bokshi, Isa Bajçinca, Ismail Bajra, Ismail Doda, Petro Janura, dhe Sefedin Sulejmani. Profesor Idriz Ajeti, si njeri që mbante mbi supe peshën e robërisë, ai e dinte sesa vlerë ka për një komb gjuha letrare, përveç rrojtjes së tij mbi një shekull ai do të mbahet mend edhe për thënien e tij të famshme e me peshë kombëtare: “Gjuha letrare s’ është vetëm thesari i kulturës sonë, por mjet i fortë për mbrojtjen e etnisë shqiptare!” Themelet e gjuhës së sotme shqipe u vunë në qytetin e Shkupit dhe të Prishtinës, në zemër të gegërisë, e jo në Tiranë apo në Gjirokastër, si mundohen disa ta paraqesin si “gjuha e Enverit”, këtë mund ta bëjnë vetëm pseudoshkencëtarët, atë që s’ mundi ta bënte politika e Beogradit ja po e bëjnë sot argatët e saj, xhonturqit shqiptarë pa marrë parasysh myslimanë apo të krishterë qofshin ata. Sot mund të deklarojmë dhe mund të krenohemi se u bë realitet ëndrra e delegatëve të Manastirit për Unifikimin e Gjuhës shqipe. Pra, siç e shikoni peripecitë po e ndjekin shqipen tonë hyjnore hap pas hapi. Asnjë pseudoshkencëtar nuk do të mund t’ ia dalë dot të përçajë më popullin shqiptar dhe gjuhën e tij hyjnore.Muaji nëntor është muaji i dy Kongreseve, që të dy Kongreset kanë hyrë në historinë e gjuhës shqipe si ngjarjet më të mëdha të shekullit të njëzetë, të cilët janë mbështetur thellë në tabanin kombëtar.

KONGRESI I MANASTIRIT DHE KONGRESET TJERË GJATË SHEKULLIT TË XX -TË

November 22, 2021 by s p

Dr. Bexhet Asani

Njëqind e njëmbëdhjetë vjet më parë përfundoi punimet Kongresi Historik i Manastirit. Ky vit, pra viti 2019, është viti jubilar i njëqind e dhjetë vjetorit të botimit të abetares së parë të Parashqevi Qiriazit më 1909, disa muaj pas përfundimit me sukses të punimeve të Kongresit të Manastirit. Sipas patriotit të shquar Gjergj Qiriazit Kongresi filloi punimet më 14 nëntor dhe i përfundoi më 22 nëntor të vitit 1908. Në Kongres morën pjesë 32 delegatë nga 26 qytete dhe të shoqërive, të cilët kanë pasur 52 vota, dikush mund të mendoj se nuk e kemi bërë llogarinë mirë, por, disa delegatë kanë pasur nga dy vota, ndërsa 18 delegatë ishin pa të drejtë vote. Pjesëmarrëse në Kongres ishte edhe mësuesja e popullit Sevasti Qiriazi, por pa të drejtë vote. Në Kongres kanë marrë pjesë 50 delegatë. Sot në këtë ditë të shënuar, dita më e arritur e popullit shqiptar në Maqedoni, këto 24 vitet e fundit, kemi nderin të përmendim e mrat e ndritur, të pjesëmarrësve të Kongresit të Manastirit: Kryetar nderi u zgjodh qeveritari Hivzi Pasha. Anëtarë u zgjodhën: Ellahudin Bej dhe Gjergj Qiriazi nga Manastiri, Shefqet Frashëri dhe Thoma Avrami nga Korça, Grigor Cilka dhe Sami Pojani vinin nga shkollat e amerikane, Mihal Grameno poashtu nga Korça, Rauf Gjirokastra dhe Bajo Topulli nga Gjirokastra, Dhimitër Buda dhe Simon Shuteriqi nga Elbasani, Shahin Kolonja nga Kolonja, Luigj Gurakuqi, Mati Logoreci dhe Gjergj Fishta nga shoqëria “Bashkimi” e Shkodrës, Ndre Mjeda nga shoqëria “Agimi” e Shkodrës, Ahile Eftimiu nga Konstanca e Rumanisë, Sotir Peci përfaqësonte shoqëritë shqiptare të Bukureshtit dhe të Amerikës, Zejnel Leskoviqi nga Leskoviku, Mitat Frashëri përfaqësonte Janinën dhe Selanikun, Leonidh Naçi Vlorën, Rafëz Ibrahimi dhe Emin Bej përfaqësonin Shkupin, Refik Toptani Tiranën, Adhem Shkaba koloninë e Sofjes, Dhimitër Male përfaqësonte Filipopullin, Fehim Bej Zavalani përfaqësonte koloninë e Misirit, Luigj Gurakuqi përfaqësonte shqiptarët (arbëreshët) e Italisë, ndërsa Nexhat Vrioni përfaqësonte qytetin e Beratit.

Punimet e Kongresit i hapi Fehmi Zavalani kryetari i Këshillit të Klubit “ Bashkimi” të Manastirit. Kryetar i delegatëve u zgjodh Mitat Frashëri, ndërsa, nënkryetarë u zgjodhën: Gjergj Qiriazi dhe Luigj Gurakuqi, sekretarë të Kongresit u zgjodhën: Thoma Avrami, Nyzhet Vrioni dhe Hilë Mosi.Vendimet madhore për kohën, pas shumë peripecish, u morën në mbledhjen e tetë. Aty u bë një kompromis që alfabeti i Stambollit të mbetej në fuqi edhe për një kohë e të përdorej paralelisht me alfabetin e ri, ky me atë të “Bashkimit” me disa ndërrime dhe plotësime nga ai i Stambollit e i Shoqërisë “Agimi” të Shkodrës.

Le të përmendim tani emrat e Komisionit të cilët kryen këtë punë kaq të madhe historike: Kryetar Gjergj Fishta, nënkryetar Luigj Gurakuqi, anëtarë: Gjergj Qiriazi, Bajo Topulli, Shahin Kolonja, Sotir Peci, Grigor Cilka, Nyzhet Vrioni, Ndre Mjeda, Taqi Buda, dhe Mitat Frashëri. Pas shumë diskutimesh jo aq të lehta u vendos alfabeti që përdorim sot e kësaj dite. Por ky alfabet u luftua ashpër prej disa hoxhallarëve dhe disa feudalë anadollakë të nxitur nga qeveria e Perandorisë Osmane, me theks të veçantë të xhonturqve ( turqve të rinj ). Këto komisione kishin për detyrë jo vetëm që të pengojnë punimet, por, edhe të ndalojnë me çdo kusht të ndalonin botimin e librave me alfabetin e sotëm latin. Librat sipas tyre duhej të botoheshin me alfabetin arabo-turk me qëllim që të pengonin dhe të dëmtonin sa më shumë të ishte e mundur zhvillimin e kulturës shqiptare pa fijen e turpit.

Kongresi i Manastirit i zhvilloi punimet në dy ndërtesa: te hoteli i atdhetarit të shquar Themistokli Gërmenjit, te hoteli mbaheshin mbledhjet plenare, dhe te shtëpia e Gjergj Qiriazit, ku mbaheshin mbledhjet e ngushta. Këto vendime që merreshin te shtëpia e Gjergj Qiriazit nuk komunikoheshin në mbledhjet plenare, sepse ata merrnin vendime shumë të rëndësishme për zhvillimet politike, ekonomike e kulturore. Rreziku ishte i madh prandaj Komisioni i ngushtë u betuan që të mos flitej asgjë jashtë rreth vendimeve që kishin marrë. Por, për shqiptarët dhe intelektualët e atëhershëm rreziqet nuk kishin të ndalur, le t’ i marrim me radhë: më 23 korrik 1909, xhonturqit në bashkëpunim me disa turkoshakë shqiptarë thirrën Kongresin famëkeq të Dibrës, ende pa u mbushur viti, i mbajtjes së Kongresit të Manastirit. Në Kongresin e Dibrës fjalën kryesore e kishin disa hoxhallarë, mbase me në krye Rexhep Vokën e Shipkovicës së Tetovës.

Në Kongresin e Dibrës edhe pse shumica e delegatëve ishin shqiptarë myslimanë shumë shpejtë e kuptuan se aty po flitej kundër interesave të popullit shqiptar dhe kulturës shqiptare. Ky kurth dhe ky plan djallëzor u zbulua falë atdhetarëve tanë të zjarrtë edhe kësaj radhe iu dështoi xhonturqve, u thyen keq moralisht. Le të shohim për një çast se çfarë u vendos në Kongresin e Dibrës: të mos imponohet alfabeti arabo-turk, por t’ i lihet liri çdonjërit të përdorë atë alfabet që dëshiron qoftë atë arabo-turk apo atë latin. Kongresin e Dibrës e organizoi “Komiteti Kushtetucional Osmanlli- Shqiptar”. U dëmtua pak imazhi por, as në këtë Kongres nuk u luhatën themelet e Kongresit Historik të Manastirit.

Klubi qendror i Manastirit, si përfaqësues i të gjitha klubeve shqiptare, për t’ i hedhur poshtë vendimet e Kongresit të Dibrës, pa nguruar organizoi një Kongres tjetër, Kongresin e tretë në qytetin e Elbasanit prej 2 gjer më 8 nëntor të vitit 1909. Në Kongresin e Elbasanit morën pjesë 35 delegatë edhe në këtë Kongres dolën në sipërfaqe antivlerat e popullit shqiptar të cilët kishin tendenca që të ulnin famën e Klubit dhe Kongresit të Manastirit, përkrahësit dhe sahanlëpirësit e pushtetit, të cilët haptas kundërshtuan alfabetin latin. Pa marrë parasysh vështirësitë, pengesat dhe kundërshtimet që dolën në Kongresin e Elbasanit, megjithatë ai tubim aty-këtu mund të llogaritet i suksesshëm për këto arsye: ngadhnjyen delegatët që përkrahnin alfabetin latin dhe dy, të 35 delegatët pjesëmarrës të këtij Kongresi arritën që të hapin shkollën e parë të mesme në gjuhën shqipe e cila është e njohur me emrin Normalja e Elbasanit.Qeveria e perandorisë osmane edhe më tuje e pengonte alfabetin latin dhe e detyronte popullin shqiptar që të përdorë alfabetin arabo-turk. Ky qe shkaku që në qytetin e Korçës të mbahet një mbledhje në shkurt të vitit 1910, pas mbledhje u tubuan me mijëra korçarë për të kundërshtuar alfabetin arabo-turk. Mbledhjen e dhe tubimin e Korçës e përkrahu haptas Klubi i shqiptarëve të Filatit të cilët punonin e vepronin në kryeqytetin e Perandorisë osmane në Stamboll. Midis tjerash në telegram ata shkruanin: “ Ne do të derdhim edhe pikën e fundit të gjakut për alfabetin latin”.

Odisejada e alfabetit të shqipes vazhdon. Kishte edhe deputetë shqiptarë në Kuvendin e Perandorisë të cilët e kundërshtonin alfabetin latin, ata deputetë e detyruan atdhetarin Hasan Prishtina të polemizojë me ta, kështu, ai u detyrua t’ u mohojë kombësinë shqiptare të gjithë atyre që rrinin në rrugën e kundërt të përdorimit lirisht të alfabetit latin.Shoqëria “Bashkimi” e cila vepronte në Manastir, thirri Kongresin e dytë me qëllim që t’u bëjë të qartë të gjithve vendimet e Kongresit të parë të Manastirit, sidomos atyre të cilët ishin të luhatshëm dhe kundër alfabetit latin. Kongresi i dytë i Manastirit në qoftë se mund ta quajmë kështu filloi punimet më 1 prill dhe i përfundoi më 3 prill të vitit 1910. Në këtë Kongres morën pjesë po thuaj të gjitha Klubet shqiptare gjithsej 31. Morën pjesë 20 delegatë si dhe një përfaqësues i pushtetit të atëhershëm. Këtu vendimet ishin të paluhatshme, kërkohej me ngulm që alfabeti latin të mos pengohej nëpër shkollat shqipe. Në këtë Kongres mori pjesë edhe Dervish Hima i cili kritikoi ashpër qeverinë, e cila pengonte botimin e librave shqip me alfabetin latin dhe shkollat të cilat praktikonin alfabetin e ri latin.

Pushteti anadollak edhe pse po jepte shpirt, nuk ndenji kurrë indiferent, ai bënte prsion të paparë te popullate myslimane shqiptare që të mos e përdornin në shkrimet e tyre alfabetin latin por atë arabo-turk, nuk i mjaftoi as kjo, qeveria thirri një kuvend tjetër, por tani në kryeqytetin e Ali Pashë Tepelenës në Janinë. Në Kongresin e Janinës, morën pjesë delegatë pothuaj nga të gjitha trevat shqiptare. Le të shohim tani se cilët ishin delegatët e Kongresit të Janinës: nga qyteti i Korçës ishte Petro Luarasi, nga Pogradeci dhe Starova Shefik Efendia, një anëtar dërgoi Folorina e Papa Kristo Negovanit, një anëtar Elbasani, një anëtar nga Struga dhe dy anëtarë nga Ohri, ndërsa Manastiri dërgoi pesë delegatë ( emrat e të cilëve nuk arrita që t’ i gjej), po aq delegatë dërgoi edhe Kosova, delegatë dërguan edhe: Preveza, Vlora Lerini, Bihishta, Durrësi, Shkodra, Tirana, Berati, Tepelena, dhe Leskoviku. Në Kongresin e Janinës kryetar zgjidhet Bedri beu nga Peja, ish profesor i Gjuhës shqipe në gjimnazin turk “ Idadija” të Shkupit. U zgjodhën edhe dy sekretarë: një avokat nga qyteti i Manastirit me emrin Ferid beu, dhe Petro Luarasi i madh. Të gjitha mbledhjet e Kongresit u mbajtën me dyer të mbyllura për shkaqe sigurie. Peripecitë e alfabetit tonë të shenjtë i ka vënë re edhe Konsulli Luba Mihajloviqi i cili midis tjerash shkruan: “…rruga e alfabetit kombëtar dhe përpjekjet e bëra, ka qenë me plotë peripeci, por, dashamirët e kulturës e të gjuhës shqipe ngadhnjyen të mbajnë alfabetin e sotëm si shenjë të parë të kombit”.

Për nder të gjashtëdhjetë vjetorit të Kongresit të Manastirit më 1968 u ngrit pllaka përkujtimore te restoranti i Themistokli Gërmenjit, aty ku u mbajtën mbledhjet plenare të Kongresit me këtë rast shkrimtari i njohur maqedonas Vlado Maleski, njëherit dhe njohës i mirë i çështjes shqiptare tha:

“….Jetojmë afër njëri tjetrit. Jetojmë rrëzë malit e buzë detit. Jetojmë me vizionin për një të ardhme më të bukur, me kujtime të bukura për të kaluarën. Një kujtim i tillë është edhe kjo pllakë e mermerit, të cilën po e inaugurojmë në emër të Këshillit republikan për kremtimin e këtij jubileu. E mermeri nuk thyhet lehtë “.

Katër vjet më vonë , pikërisht në nëtor të vitit 1972 në Tiranë u mbajt Kongresi i drejtshkrimit, i cili nuk ishte asgjë tjetër përveçse vazhdimësi e Kongresit të Manastirit. Në qoftë se mund t’i referohem thënies së bukur të shkrimtarit Vlado Maleskit: “e mermeri nuk thyhet lehtë”, atëherë Kongresit të drejtshkrimit i është vënë pllaka e granitit e cila nuk mund të thyhet lehtë. Kongresi i Manastirit si dhe Kongresi i Tiranës janë Kongrese gjithëkombëtare. Që të dy Kongreset janë mbajtur në muajin nëntor, në muajin e festave, kështu që të dy Kongreset e kanë kryer me sukses misionin e madh historik e kombëtar. Intelektualët e mëdhenj të Kongresit të Manastirit përveç halleve të mëdha që kishin me unifikimin e alfabetit ata ishin tepër largpamës që atëherë hodhën idenë për unifikimin e gjuhës shqipe. Për unifikimin e Gjuhës letrare shqipe kanë merita edhe shqiptarët e Maqedonisë (që llogaritet se mund të jenë tani afër njëmilionë). Ishte gazeta “ Flaka e vëllazërimit” e para që vuri në praktikë Gjuhën letrare shqipe, shumë vjet më parë se të mbahej Kongresi i drejtshkrimit në Tiranë më 1972.

Profesor Zeqirja Neziri nga Shkupi deklaron: “- Kur panë autoritetet e Beogradit seriozitetin e shqiptarëve për unifikimin e gjuhës shqipe, atëherë reaguan nëpërmjet Komitetit Qendror të Maqedonisë e pastaj Lidhja Socialiste e Popullit Punonjës të Maqedonisë kërkoi një raport në lidhje me gjuhën letrare shqipe nga prof. Petro Janura, për të themeluar një gjuhë letrare për shqiptarët e ish Jugosllavisë. Profesor Petro Janura kur pa qëllimet djallëzore të Beogradit, nuk pranoi në asnjë mënyrë. Ai përgatiti një raport prej pesëdhetë faqesh, në të cilin raport me argumente shkencore e arsyetonte pse shqiptarët duhet të kenë një Gjuhë letrare”. Nismës së Flakës së vëllazërimit për unifikimin e Gjuhës shqipe i parapriu Konsulta e Prishtinës në vitin 1968.

Me Konsultën e Prishtinës, tanimë ishte trasuar rruga për mbajtjen e një Kongresi ku vetëm se do të bëhej AMINI dhe kjo ndodhi në nëntor të vitit 1972 në Tiranë. E themi me bindje të plotë se çdo Kongres tjetër për Drejtshkrimin e Gjuhës shqipe do të dështojë më keq se Kongresi i Dibrës, Kongresi i Elbasanit dhe Kongresi i Janinës.Themelet e Gjuhës së sotme letrare u vunë në zemër të gegërishtes nga studiues e gjuhëtarë të mirëfilltë të gjuhës shqipe. Themelet e gjuhës së sotme shqipe u vunë në qytetin e Shkupit dhe të Prishtinës e jo në Tiranë si mundohen disa ta paraqesin si “gjuha e Enverit”, këtë mund ta bëjnë vetëm pseudoshkencëtarët, atë që s’ mundi ta bënte politika e Beogradit ja po e bëjnë sot argatët e saj, xhonturqit shqiptarë pa marrë parasysh myslimanë apo të krishterë qofshin ata. Sot mund të deklarojmë dhe mund të krenohemi se u bë realitet ëndrra e delegatëve të Manastirit për Unifikimin e Gjuhës shqipe. Pra, siç e shikoni peripecitë po e ndjekin shqipen tonë hyjnore hap pas hapi. Asnjë pseudoshkencëtar nuk do të mund t’ia dalë dot të përçajë më popullin shqiptar dhe gjuhën e tij hyjnore.

Muaji nëntor është muaji i dy Kongreseve, që të dy Kongreset kanë hyrë në historinë e gjuhës shqipe si ngjarjet më të mëdha të shekullit të njëzetë, të cilët janë mbështetur thellë në tabanin kombëtar.

TOMMASO CAMPERA NJË GJUHËTAR I SHQUAR NË BOTËN ARBËRESHE

October 11, 2021 by s p

Dr. Bexhet Asani

Tomaso Kampera (Tommaso Campera) u lind në vitin 1949 në fshatin arbëresh Mashqit (Maschito – PZ) në Vico Albanese 2. Rrjedh nga një familje e dëgjuar e me tradita, Mashqitas denbabaden, gjyshërit dhe prindërit e tij kryesisht janë marrë me vreshtari. Shkollën tetëvjeçare dhe shkollimin e mesëm i kreu në fshatin e lindjes. Tomaso ka dhunti e prirje artistike për pikturën gjer në një nivel amatoresk. Pasioni i tij ka qenë gjithmonë gjuha arbëreshe e Mashqitit – gjuha e Skënderbeut. Ai i ka qëndruar besnik të folmes arkakike të Mashqitit. Në këtë të folme, në këtë arbërishte të vjetër të katundit Mashqit Tommaso shkroi poezi, poezi këto që në fillimet e para kanë lindur vetëm e vetëm për të shkruar gjuhën e katundit të tij, në një formë më të mirë dhe për të thelluar njohuritë mbi gjuhën e origjinës sepse siç shprehet Tommaso pa të kaluarën nuk ka të ardhme, e ardhmja qëndron dhe ndërtohet mbi të kaluarën në zhvillim! Që nga viti 2000, Tomaso ka bashkëpunuar me revistat arbëreshe “Katundi ynë”, “Kamastra”, “Apollinea”, “Jeta arbëreshe” etj. Ka krijuar grafikën dhe ka shkruar pothuaj tërësisht numrin e parë të revistës “Fjala jonë”. Tommaso Campera është themelues i Shoqatës “Vatra arbëreshe”. Në këtë Shoqatë Tommaso për dhjetë vjet rresht ka qenë Referent kulturor. Ai ka botuar veprat: “Poezi të pazakonshme” 2004 (“Poesie insolite” 2004), Ze një pastan e re” 2008, “Gluha e mëmës” 2013, A kuq ngrihat xënxa” 2021. Për përmbledhjen poetike “Poezi të pazakonshme” ka shkruar gjerësisht profesoresha Caterina Zuccaro. Vlerësimin për librin “Ze një pastan e re” e ka bërë prof. Italo Costante Fortino. Ndërsa me librin “Gluha e mëmës” është marrë antropologia Maria Teresa Mara Frencese. Parathënien e librit “A kuq ngrihat xënxa” e ka shkruar dr. Eltona Lakuriqi kurse pasthënien e librit e ka shkruar studiuesi Françesko Markjano (Francesco Marchiano) nga Spixana (Spezzano Albanese). Le të shohim për një çast sesa e do ai gjuhën e mëmës arbërishten e Skënderbeut, e lash pa e prekur tekstin e më poshtëm me qëllim që të mos e lëndoj këtë të folme të shkëlqyer e kaq të lashtë: “Ndërsa, si t’gjithë të tjera vete/persona, punoja dhe isha i marrë me ndryshe gjëra të tjera e së gjellës/jetë, pasiona ima e madhe, kle përherë për të folja gluha jonë. Sigurisht këtë nxitje e kam pasur çë nga i vogël ture gjegjur të gjithë gjërit çë më foljan shqipe të vjetër ndë fëmilë/familja. Këtë nxitje ka ndjekur t’a kisha edhe nga tata/babai im, të këlin, çë nga viti 1985, po kërkoj fjalorë ndë gluha jonë çë, ndë të sprasmin/fund, gjeta ndë Torino: fjalorë çë, tata im – për dëshirën e madhe të ndëlgoj/kuptoj si shkruhëshin shprehjet e shqiptimet e së gluhës, çë më parë dukëshin të pamundura -, fjalë për fjalë më tërhiqte nga duart. Nunga/pra, isht nga rreth 30 vjet çë, pak më seriozisht, kam zënë/fillova të dokumentoja atë çë isht gluha jonë. Zora/fillova t’a dokumentoja ndë së pari ndë mënyrë të rastësishme, dhe pas, dalë nga dalë, ndë një mënyrë më të çmuar – me qëllimi i vetëm për t’i dhënë gluhës një pamje më të këndshme, ashtu siç duhet të jetë dhe i përket -, zora/fillova t’e shprehje në poezi.Kle/ka qënë ashtu çë zora/fillova të shkruaja vjersha/vargje mbë arbërisht (shqipe të vjetër), jo sepse disha të bëja poeti, ose të më jipja atë dimension, por vetëm me qëllimin të dokumentoja gluha jonë, apara çë të zhdukej plotësisht”.E dhimbshme. Tepër e dhimbshme. Gjithë këtë mund, gjithë këtë sakrificë Tommasoja e ka bërë vetëm e vetëm që të mos biret (humbet) gjuha arbërore, gjuha e Gjegj Kastriotit – Skënderbeut. Më tej ai rrëfen: “Përdora nunga vjershat si një bazë, mbi të këlat/cilet duajta t’e shkruaja e t’a dokumentoja këtë gluhë: ndërkaq, kërkova atë rritje gramatikor, të stilit metrik, të rimës, të mbaresen e të lidhjes e së fjalëvet çë, ndë të folmen e përbashkët, nani/tani u dëbuar/u humb.Kam të thom se, ture ndjekur udhën e së gluhës, kam pasur edhe ndonjë gëzim, e u kënaqa për ndonjë përnjohje çë pata ndë kunkursa të ndryshme poetik, ndë të këlat, ma harè bë’t’a njoha (t’e njohjan të tjerët) gluha jonë: dhe për këtë arsyeja pata marrëdhënie me: Occitans, Franco-Provençal, Piemonteza etj. nga të cilet marrëdhënie pata ndryshme përnjohje dhe disa certifikata merite”. Për punën e tij titanike ai është vlerësuar me mirënjohje e certifikata. Tanimë Tommaso falë rrjeteve sociale, ai është i njohur për lexuesin shqiptar këndej Adriatikut që të jetë më bindës për këtë, ai shkruan: “I nderuar prof. Bexhet Asani, të ftoj të shihosh faqe ime Facebook ndë ku janë të mbledhur certificata e mirënjohje”. Tommaso e ndien veten të lumtur kur lexues, studiues, linguistë e zyrtarë në Kosovë, Shqipëri e Itali vlerësojnë punën e tij të çmuar në shkencën e gjuhësisë. Tomaso me këtë rast jep një kontribut të madh për Shkencat albanologjike: “Ndë një mënyrë të madhe, u gëzova për disa Diploma nderi çë më kanë dhënë për ndihmen ima a dhënë për mirëmbajtjen a së gluhës. Pra, u kënaqa kur më dhanë një Diplomë nderi nga Bashkia arbëreshe të San Giuseppe di San Marzano (TA) “per la preziosa valorizzazione della nostra comune lingua arbëreshe “;një Diplomë nderi patur ndë një konkurs të rëndësishme poetike ndë Bashkia e Istogut (Kosovë) “per il contributo alla poesia internazionale nella forma dell’albanese arcaico”, etj.;emërimi i Ambasadorit për Paqen për arsye kulturore, i cili m’u dha në shkurt 2021 nga “Universal Peace Federation” etj.”Nga të gjitha mirënjohjet që i janë dhënë Tommasos, më së shumti çmon atë që i kanë dhënë në fshatin e tij të lindjes, kjo është e arsyeshme të gjithë personalitetet në të gjitha fushat e artit dhe të shkencës, preken pa masë kur nuk i vlerësojnë në vendlindje: “Por, megjithatë, mirënjohja më e madhe, duhat t’a thom, kle atë çë më dhanë ndë horën ima/fshatin t’im ndë ku u leva/linda, Maschito (PZ), ndë ku, falë të Sportello Linguistico regionale della Regione Basilicata, u arrora/arrita të paraqitja Antologjin s’ime të parë ma vjersha të shkruara mbë mashqitan (albanese arcaico), të këlat i paraqita ndë Mashqit (PZ); ndë San Costantino Albanese (PZ); ndë San Paolo Albanese(PZ); ndë Romë ndë selinë a së Ambasadës Shqiptare bashka me poeteshja Valbona Jakova dhe me presantimin të prof. Edmond Çali; ndë Torino; Carignano (TO); Frassinetto (TO) etj.Falë Shoqatës Amici della Lucania, kjo Antologji të parë, pas kle paraqitur edhe ndë Chieri (TO) ku rronj-jetoj.Atë çë po më ngrohi veçanërisht zëmren, kle parathënien mbi Antologjisë s’ime të parë, a bërë nga prof. Italo Costante Fortino, Ordinario Docente di Lingua albanese dell’Università L’Orientale di Napoli; dhe atë çë më bënë ish krietari a së Bashkisë të Maschito, Antonio Mastrodonato e nga Këshilltari për Kullturën Vincenzo Pianoforte: “L’antica Giorgiano (Maschito) … rende omaggio a Tommaso Campera uno dei suoi figli, discendente da una delle nobile famiglie di Maschito… “Nasce una nuova vigna” prima testimonianza scritta in maschitano…” etj.Edhe atë çë më shkruajti mbi “A kuq ngrihat hënxa” Krietari e së Bashkise Maschito Rossana Musacchio Adoriso, më losi shpirtin: “… Tommaso Campera è una delle persone che vorrei tanto tornassero qui…” Veprimtaria e tij krijuese nuk përfundon me kaq. Ai vazhdon të punojë pa reshtur për ruajtjen e gjuhës arbëreshe. Ruajtja e gjuhës arbëreshe për Tommason është parësore sepse ai e sheh rrezikun e “zhdukjes së saj” pasi të rejat dhe të rinjtë nuk e flasin më arbërishten fatkeqësisht! Tommaso jo vetëm që ka bërë vjeljen e leksikut të arbërishtes por kohët e fundit ai ka marrë një iniciativë shumë të suksesshme, nëpërmej videove të shumta në rrjetet sociale ai na i paraqet të gjalla të folmet në veçanti dhe dialektin arbëresh në përgjithësi. Ne tani kemi mundësi që ta shikojmë, ta dëgjojmë e ta përjetojmë shpirtërisht gjuhën e Mashqitit nëpërmjet të zërit të Tommaso Camperas. Ju përgëzoj për punën tuaj fisnike i nderuar Tommaso për ruajtjen e gjuhës së Skënderbeut!

SHKOLLA SHQIPE E NEW JERSEYT FILLOI VITIN I RI SHKOLLOR 2021-2022

September 22, 2021 by s p

Shkruan: Bexhet Asani/

Në Qendrën Kulturore Shqiptaro – Amerikane në Riverdell të Nju Xherzit në prani të prindërve me një ceremoni festive filloi viti i ri shkollor 2021-2022. Fillimin e vitit të ri shkollor e përshëndeti kryetari i Qendrës Astrit Zhaku, përgjegjësja për arsim mësuesja Zera Musli, imami Arun Pollozhani, profesor Bexhet Asani dhe gazetari Faton Arifi i cili e udhëhoqi këtë ceremoni të fillim vitit ri shkollor. Përgjegjësja për arsim Zera Musli vuri në dukje shqetësimin e saj për kultivimin e traditave në Amerikën e largët: “Të nderuar bashkatdhetar, nxënës, mësues, prindër dhe anëtarë të këshillit!Në emrin tim dhe stafit mësimor ju uroj një vit të mbarë dhe të suksesshëm shkollor!Urimi i parë u takon nxënësve, shkollës shqipe të cilët me prezencën e tyre zbukurojnë objektin dhe mbajnë gjallë gjuhën dhe traditat tona kombëtare.Të nderuar mësues ju falënderoj për përkushtimin dhe punën e palodhur që bëni në përmbushjen e misionit tuaj fisnik! Një falënderim dhe mirënjohje e veçantë u takon të gjithë brezave të mësuseve dhe mësuesve që kanë dhënë ndihmën e tyre të pakursyer, e që kanë lënë gjurmë në ruajtjen e gjuhës, adeteve, zakoneve dhe traditave shqiptare.Të respektuar prindër, ju jeni shtylla më e rëndësishme e shkollës dhe komunitetit tonë.Qëllimi ynë është të ruajmë traditat, zakonet dhe gjuhën, duke bashkëpunuar me prindërit, ne do t’ ia arrijmë qëllimit të mbajmë gjallë gjuhën dhe traditat tona të bukura arbërore.Unë shpesh përdor një thënie të rilindësit tonë të shquar Filip Shirokës, i cili ngrysi tërë jetën e tij në mërgim: “Kurrë nuk kemi të drejtë të quhemi komb i qytetëruar, sado që të mësojmë gjuhë të huaja, sepse kombi nuk qytetërohet vetëm me mësimin e gjuhëve të huaja por me mësimin e gjuhës së vet.” Para se të pëfundoj dua të prezentoj stafin mësimdhënësve: Gonxhe Meta dhe Emine Beqiri ndihmëse të këshillit arsimor, prof. dr. Bexhet Asani – bibliotekë, Vali Dida dhe Viola Myrtaj, mësuese të gjuhes shqipe.Faton Krasniqi, Afrim Doberdolli dhe Fadil Sahatçiu, mesues të muzikës. Më duhet të theksoj se sivjet në program kemi vendosur muzikën si lëndë muzikore. Arun Pollozhani imami i Qendrës dhe mesuese e fesë Kadrie Kupa, ndërsa Mirela Serjani është përgjegjëse për aktivitete të lira.Urime dita e parë e shkollës!”

Profesor Bexhet Asani në ditën e parë të vitit të ri shkollor 2021-2022 midis tjerash tha: I nderuar kryetar i Qendrës Kulturore Shqiptaro – Amerikane Astrit Zhaku, të nderuar anëtarë të kryesisë, e nderuar përgjegjëse e arsimit profesoreshë Zera Musli, të nderuara mësuese, të dashur nxënës, i nderuar imam Arun Pollozhani, të nderuar prindër, sot është dita e parë e shkollës, shtatori padyshim sjell gëzim për çdo nxënës qoftë ai i madh apo i vogël, gëzimi është edhe më i madh për nxënësit e klasës së parë të cilët të gëzuar e me buqeta lulesh në duar për mësueset e tyre të dashura, ulen në karriget dhe bankat e shkollore. Jemi larg atdheut me mijëra kilometër, jemi larg vendit tonë ku çdo gjë frymon shqip, nga të shkojmë e të kthehemi. Këtu ndryshon puna. Këtu jemi të rrethuar nga të katër anët me të huaj, jemi të rrethuar nga teknika dhe teknologjia e avancuar elektronike. E për këtë sa duhet të gëzohemi po aq duhet të shqetësohemi. Pse? Nuk do të ndalem të radhit të mirat e teknologjisë elektronike, sepse ato i dinë të gjithë. Ne duhet të shqetësohemi për atë se asimilimi tanimë na ka trokitur në derë. Fëmijët, mbesat, nipërit na lindin këtu në atdheun tonë të dytë në SHBA. Prindërit janë në punë bile punojnë me orar të zgjatur, nuk kanë kohë të merren sa duhet me fëmijët e tyre. Fëmijët në gjirin familjar nuk e dëgjojnë aq sa duhet fjalën e ëmbël shqipe. Në telefon, në ajpad, në televizor, në shkollë, me shokë e shoqe dëgjojnë vetëm anglishten dhe për to gjuhë e mëmës tanimë është anglishtja, e atdhe SHBA. Detyra jonë si prindër, gjyshe e gjyshër është që të kujdesemi për to, t’ u flasim sa të jetë e mundur në gjuhën shqipe. Që veshi i tyre të mësohet për t’ i nxënë fjalët e gjuhës sonë hyjnore e cila këtu, për një të ardhme të afërt fatkeqësisht do të jetë e rrezikuar e që larg qoftë të zhduket si gjuhë e minoriteteve këtu në SHBA. Le të kujtojmë shqiptarët e kohës së Fan Nolit e të Faik Konicës, të cilët kanë ardhur ka më se njëqind vjet, e nuk kanë qenë pak por me qindra e mijëra, por dhëmbi i kohës i asimiloi, pasardhësit e tyre, rrallë ndonjë e di origjinën e tij, sa për gjuhën shqipe as që bëhet fjalë, gjuha shqipe është zhdukur që prej kohësh. M’ u kujtua një shprehje e shkrimtarit të njohur amerikan Ernest Heminguej, i cili e ka thënë aq bukur në romanin e tij të famshëm “Për kë bie kambana”. Midis tjerash ai shkruan; – Asnjëherë mos pyet, për kë bie kambana, ajo bie për ty..!” Kambanat e alarmit tanimë kanë rënë nëpër familjet tona, po na asimilohen fëmijët para syve tanë. Ja pse dita e parë e shkollës është festë gëzimi për nxënës e për prindër. Ju anëtarë të Qendrës Kulturore Shqiptaro – Amerikane duhet të krenoheni me arritjet tuaja, për ta bërë këtë objekt gjigant, me të gjitha kushtet e nevojshme arsimore, kulturore e fetare, me qëllim të ruajtjes së gjuhës, fesë, adeteve dhe zakoneve shqiptare të mrekullueshme. Do ta përfundoj me një fjalë të urtë timen: “Të ruash gjuhën, të ruash këngën, të ruash vallen, të ruash adetet, të ruash veshjen nëpër vendet e botës, sot është heroizëm!, që së shpejti do ta shuaj dhëmbi i asimilimit…!” Punë të mbarë dhe me lehtësi të nderuara mësuese, në këtë vit të ri shkollor!
Me nderimeBexhet Asani
Riverdell, Nju Xherzi,më 18 shtator 2021
SHBA

KRIJUESIT NE DIASPORE-Dr. BEXHET ASANI, NJU XHERSI

October 2, 2017 by dgreca

*”Hyjnia e syve” – popezi e fuqishme e atdhedashurise dhe mallit per vendlindjen/

*Veshtrim per vellimin poetik “Hyjnia e syve” (Struge, 2017) te poetit Bexhet Asani/

Nga Sadik ELSHANI/ Vellimi me poezi “”Hyjnia e syve” eshte permbledhja me e re poetike e autorit Bexhet Asani, ku mbizoterojne vargjet e atdhedashurise, mallit per vendlindjen, por edhe dashurine, bukurite e natyres, miqesine, miresine njerezore. Jane keto poezi te rrjedhshme, te drejtperdrejta, me plot frymezim e angazhim intelektual e shoqeror. Kushdo qe e lexon, e shijon kete vellim poetik, menjehere e ndien se keto vargje jane shkruar nga nje njeri qe jeton ne megrim, larg atdheut, larg vatres. Eshte kjo dashuri per atdheun, malli per vendlindjen, njerezit e saj, prinderit, miqte e poetit – e kaluara dhe e tanishmja e vendit, kombit tone.

Vete tituli i ketij libri ka nje domethenie qe te ngacmon menjehere kurreshtjen e te ben te thellohesh ne mendime – eshte nje metafore e fuqishme e kesaj poezie. Hyjnia, çic perkufizohet nga fjalori, lidhet me Perendite, me mrekullite, me diçka qe eshte me teper e qiellit sesa e tokes. Dhe syri me teper se nje organ qe na mundeson te paret, te shohim boten perreth nesh. Syte, siç jane shprehur edhe te tjeret, jane dritaret e shpirtit, shtigje qe depertojne ne boten e brendshme te nje njeriu, na mundesojne jo vetem te shohim, por shprehin edhe ndjenjat tona, perceptimet tona, gjendjen tone shpirterore. Ka shume rendesi se si i shohim gjerat, nga cili kendveshtrim. Prandaj, njerez te ndryshem, nje ngjarje apo dukuri mund ta ndiejne, ta perceptojne ne menyra te ndryshme. Por artisti, poeti gjithmone e sheh boten ndryshe nga te tjeret, ka aftesine qe t’i verej edhe imtesite me te thella. Dhe pikerisht ne ato imtesira qendron edhe bukuria, poetika, arti i nje dukurie, i nje gjendje shpirterore qe ngacmon, ve ne levizje mekanizmat e frymezimit.

Edhe poeti Bexhet Asani ne kete permbledhje poetike i vrojton dukurite, shpreh ndjenjat, shqetesimet e tij me nje artisteri te fuqishme, figuracion te pasur e stil te rrjedhshem. Poezia e bukur rrjedh vetevetiu, lirshem, te godet menjehere dhe t’i ngacmon ndjenjat me te holla, pjesen me te ndieshme te shpirtit. E tille eshte poezia e Bexhet Asanit ne kete permbledje qe lexuesi sot e ka ne dore. Permbledja poetike “Hyjnioa e syve” permban 55 poezi te ndara ne tri cikle qe gershetohen mire me njera – tjetren: “Te ky dhe jam Ante!”, “Dialog poetik”, “Kur te vije pranvera”.

Ne ciklin e pare, “Te ky dhe jam Ante!”, siç tregon edhe vete emertimi i ketij cikli, jane permbledhur poezite me motive te atdhedashurise dhe mallit per vendlindjen. Shoqeruese, bashkudhetare te autorit ne kete cikel dhe ne tere vepren jane temat e atdhedashurise dhe mallit per vendlinjen. Qe ne poezine e pare te ketij cikli dhe ketij vellimi, “Makaronike”, autori shpreh shqetesimin, brengen, keqardhjen per braktisjen e trojeve tona shekullore, mergimin, shperndarjen e shqiptareve neper te kater anet e botes. Te dhene pas punes, duke qendruar larg familjes, atdheut, nje pjese e tyre as qe e çane koken per atdheun, kombin, gjuhen shqipe. Jane keto shqetesime te ligjshme te nje atdhetari, te nje intelektuali te angazhuar e me ndergjegje te larte kombetare e shoqerore. Mergimi, kjo brenge, kjo plage e rende e shoqerise dhe kombit shqiptar, qe per fat te keq eshte duke na shoqeruar gati gjate gjithe historise sone. Ndoshta dikujt i duket se jetojme te lumtur ne nje vend te huaj, por sikur kemi pershtypjen se shpirti po na vdes, sikur nje pjese e jetes sone po zbehet nen trysnine e mallit per atdheun, vendlindjen.

“Gjysmen e shpirtit,

E kam te ti.

Gjysmen tjeter,

Ne atdhe e shtepi.

Sa kam frike

Çdo te me marresh me,

Amerike?”

Shprehet autori ne poezine “Çdo te me marresh me?”. Dhe te njejten brenge, te njejtin shqetesim e shpreh ne poezine “Gjaku im”:

“Gjaku im

Ne megrim

Pa vatan

Nje pike gjak

Ne oqean.”

Poezia “Ardhja e lejlekut” po ashtu trajton temen e mergimit, Lejleku, si nje shpend shtegtar qe eshte, ne dimer migron ne vende te ngrohta, por ne pranvere perseri kthehet ne çerdhen e vet. Lejleku u kthye, por kur do te kthehen femijet nga mergimi qe te sjellin ngrohtesi ne shtepi, pyet plaku.

“Shtepia me emer” eshte nje poezi qe i kushtohet Kongresit te Manastirit, kesaj ngjarje te rendesishme historike per kombin tone, sidomos per arsimin dhe kulturen tone kombetare. Ne ate shtepi ato dite dyert ishin hapur dhe u uronin mireseardhejn delegateve ng ate gjitha anet e Shqiperise, fytyrave te ndritura te kombit tone. Ishin mbledhur per nje qellim te larte kombetar, per te hartuar nje alphabet, abc te perbashket per te gjithe shqiptaret, hap ky i domosdoshem per bashkimin kombetar. Por sot dera e kesaj shtepie eshte e mbyllur, kjo shtepi, ky tempull kombetar eshte ne gjendje te mjerueshme. Atmosferen e atyre diteve ne Manastir, poeti na e shpalos ne poezine “Nje diell i zjartre po lind”.

Te poezia “Kenga per babain”, autori shpreh dashurine, ndjenjat per token, vendin tone. Eshte kjo nje teme qe e pershkon gati tere letersine shqiptare, sepse poetet e te gjitha periudhave te historise sone kombetare u ballafaquan me sfidat e ekzistences se popullit tone. Fshatari, babai i poetit ne kete rast, si te gjithe fshataret, eshte i lidhur per token. Toka, simboli i qendreses, rrenjeve tona. Ne kete poezi ndeshen dy bote: bota e babait, i lidhur per token dhe bota e te birit, i dhene pas dijes. Dhe njera ploteson tjetren ne nje marredhenie te ndersjelle. Jane prinderit tane arsimdashes qe vete nuk paten fatin ter shkolloheshin, por ata ben çdo gje pert’ia mundesuar shkollimin femijve te tyre, per ta çuar perpara porosine e potit tone kombetar, Naim Frasheri: “Vetem drite e diturise perpara do na shpjere”.

Te njejten teme ka edhe poezia “Si ne vendin tim”. Autori nuk e le pa permendur, pa e prekur edhe qendresen shumeshekullore te arbresheve qe ruajten gjuhen the traditat tona kombetare (poezite, “Kenga arbereshe” dhe “Kopile arbereshe”). Metafora e jetes sone, fati yne historik shprehet qarte ne poezine “Fati”:

“Une ndiq,

Ti ik

Pse nga une

Pate frike?”

Ne kete cikel jane perfshire edhe dy poezi per Nene Terezen (“Ti qe u dhe jete te pajeteve”, “Ti ike ne perjetesi”), kete figure te ndritur te kombit tone dhe te gjithe njerezimit. Autori ne keto poezi shpreh respektin dhe adhurimin per figuren dhe punen e saj plot perkushtim per ata qe shoqeria i kishte braktisur. Gjithashtu jane perfshiure edhe poezite per Ibe Palikuqen, Hajrie Morinen, Majlinda Kelmendin.

Poeti, si nje intelektual i angazhuar dhe si nje atdhetar, nuk ka mundur te qendroje idiferent per ngjarjet e renda te viteve te 80-90 –ta te shekullit te kaluar neper te cilat po kalonin trojet shqiptare ne ish Jugosllavi, sidomos ne Kosove. Kjo teme eshte trajtuar ne poezite: “Fundshekull”, “A ka me vdekje”, “Lotet e poetit”, “Ninulle kosovare”. Ne kete te fundit shprehet deshira e nenes, poetit dhe gjithe te tjereve:

“Fli bir i nenes, fli

U zgjofsh ne liri!”

Eshte edhe nje poezi per shokun e tij, Subi Kajtazi (“Pse s’me prite”) dhe nje poezi per gjendjen e rende ne qytetin Alepo te Sirise, si rrjedhoje e luftes qytetare atje. Gjithashtu ne kete cikel nuk mungojne as poezite e dashurise: “Dhe vallezonim ne te dy”, “Me shikon embel, ti, moj Tanushe”, “Ate buze te kuqe qe ke tine”, “Me ngroh ti e te ngroh une”, Ne te gjitha keto poezi shprehen ndjenjat e pastra te dashurise. Jane keto lirika te holla qe hyjnizojne dashurine. Tanusha eshte personifikim i bukurise femerore e pavdekesuar ne poezine popullore, “Bukuria e Tanushes”.

Cikli i dyte, “Dialog poetik”, siç thote edhe vete tituli, eshte nje dialog poetik ne mes te poetit nga Tropoja, Nikolle N. Ulndrecaj dhe poetit Bexhet Asani nga Struga. Ky cikel permban tete poezi te shkruara nga Nikolle Ulndrecaj dhe Bexhat Asani. Ne kete cikel mbizoteron tema e mergimit, ndjenja e te qenit larg atdheut.

Çon fjale poeti Ulndrecaj permes poezise “Kur do te kthehesh?”:

“Strugan, s’te ze gjumi per nje shqiponje

Ne shi neper rruge, si femije kendon kengen e vetmise

Kujtesa sfilitur, si gjethe peme, ajri fluturon

Ne Struge te presin, professor per ty kane mbjell zambak

Malli i germon brigjet e kesaj bote e te perloten syte…”

Ndersa poeti Bexhet Asani i kthen pergjigje permes poezise “Ika pa u diktuar”:

Ulur kembekryq, si Anteu,

Ika! U tund mali, u tund dheu,

Me lot qan edhe poeti Nikolle N. Ulndrecaj!

Me fal o bilbil i malit, per dy syte,

O Nikolle N. Ulndrecaj, o Migjen i dyte.

Te lutem do te vij, nuk e them dot,

Nuk u them se s’do te kthehem, se me mbytin lot.”

Keshtu ne disa poezi ne vazhdim ne kete dialog poetk shprehin shqetesimin per kullat e vetmuara, per oborret qe i ka mbuluar bari, per heshtjen qe mbisundon perreth, deshiren per t’u takuar perseri me njeri – tjetrin. Por shprehin edhe respektin per njeri tjetrin:

Bexhet Asani burre me rrenje ne taban,

Shqiponje nder mote.” (“Fjala jote”)

M’u duk pak si i rralle ne letrat shqipe ky dialog, ky leterkembim ne mes te dy poeteve. Te kujton ate leterkembimin poetik ne mes te Luigj Gurakuqit e Filip Shirokes, me teper se 120 vite me pare. Edhe ata te dy atehere ishin te merguar dhe ne ate leterkembim shprehnin mallin dhe dashurine per vendlindjen e tyre, Shkodren, per Shqiperine.

Ne ciklin e trete, “Kur do te vije pranvera” jane perfshire vargjet per natyren, per pranveren, per bleten qe bredh lule me lule dhe mbledh nektar dhe femijen qe shkon ne biblioteke, lexon libra, mbledh njohuri, qe nje dite te behet dijetar dhe ta pasuroje boten me mjaltin e diturise. Ne shumicen e poezive te ketij cikli mbizoteron raporti i njeriut me natyren. “Foleja e dallendyshes” eshte nje poezi per dallendyshen qe e le folene, por kthehet perseri. Poezia “Kostaret”, frymezim nga vendlindja per kostaret qe kositin livadhin. Ne kete cikel hasim edhe vargjet per prinderit, femijet dhe anetaret tjere te familjes. Ne te tre kapitujt autori ka futur edhe disa fabula ne vargje.

Kjo permbledhje permbyllet me nje poezi aktuale per te gjitha koherat, eshte fjala per dyfytyresine e njerezve:

“Kameleon, qe nderron ngjyre,

Ke njeriun shok te mire.

Kameleon, ne kete jete,

Lara – lara nuk je vete.

Mik te mire e te dlire,

Ke njeriun qe nderron fytre.”

(“Nuk je vete…”)

Disa poezi jane te perkthyera edhe anglisht.

Poezia e ketij vellimi eshte nje poezi e arrire dhe poeti e ka shprehur boten e tij shpirterore, ndjenjat e tij, shqetesimet e tij me nje mjeshteri te perkryer e te drejtperdrejt artistike. Eshte poezi e rrjedhshme qe te sjell kenaqesi shpirterore, te ngjalle ndjenjat e se bukures. E pergezojme poetin per keto vargje plot bfrymezim, i urojme shendet dhe deshirojme qe ne te ardhmen e afert te na dhuroje vepra te tjera te bukura.

Dr. Bexhet Asani, i lindur ne vitin 1957 ne fshatin Zagraçan te Struges, eshte profesor, studiues, poet, publicist e kritik letrar. Fakultetin Filozofik e kreu ne Universitetin e Prishtines, dega Gjuhe dhe Letersi shqipe. Nje kohe ka punuar si gazetar – korrespodent ne gazeten “Rilindja” te Prishtines dhe “Flaka e vellazerimit” – Shkup. Gjate viteve 1991 – 1995 ka punuar ne gjimnazin “illegal” privat, “Hajdar Dushi” ne Ladorisht. Nga viti 1997 ligjeron lenden e Gjuhes Shqipe ne shkollen e mesme “Niko Nestor” ne Struge. Nga viti 2008 ligjeron ne Universitetin privat FON ne Struge e Shkup. Ne Universitetin e Kosoves ne Prishtine mbaroi studimet pasuniversitare (2004) dhe mori titullin Magjister i Shkencave Filiologjike. Ndersa ne Universitetin “Shen Cirili dhe Metodi” – Fakulteti Filologjik “Blazhe Koneski”, ne Shkup mbrojti me sukses temen e disertacionit (2007) dhe mori titullin Doktor i Shkencave Filologjike.

Eshte autor i disa veprave shkollore, veprave letrare dhe veprave shkencore. Prej disa vitesh jeton ne ShBA – New Jersey.

Filadelfia, 30 shtator, 2017

Sadik Elshani eshte doktor i shkenave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane