Archives for December 2023

A KA PUBLIKU PËRGJEGJËSI?

December 9, 2023 by s p

Prof. Milazim Krasniqi/

Botën e ka kapluar epidemia e lajmeve të rreme, e dezinformatave, e spinit, e indoktrinimit, e sulmeve ad hominem, e gjuhes së urrejtjes dhe e degradimit të komunikimit medial e politik. Disa prej nesh, vërtet çmeritemi nga pasioni i disa medieve dhe i disa politikanëve për të gënjyer, për të mashtruar. Por, unë besoj se për përhapjen masive të formave të deformuara dhe imorale të komunikimit, më shumë se sa mediet, ka faj vetë publiku. Publiku është shndërruar në një lloj voajeri, që ka qejf të shoh aktet e të tjerëve, që të kënaqë perversitetin që fsheh në vete. Faktikisht, mediet vetëm sa ndihmojnë që të legalizohet perversiteti dhe deskruksioni, i cili ekziston në masat e njerëzve. Mediet e koncentrojnë në agjenda konkrete atë perversitet e destruksion, por ai ekziston dhe vepron në formë okulte në mendimet dhe sjelljet e një pjese të madhe të publikut. Pra, ky publik e dëshiron dezinformatën, e dëshiron sulmin ad hominem, e ka qejf gjuhën e urrejtjes, e ka qejf dhunën. Ndryshe nuk mund të kuptohet shikueshëmria e lartë e debateve me tone fyese dhe klikimet e teksteve me gjuhë të urrejtjes. Kjo është e vërteta e hidhur e shoqërisë sonë. Faji i faturohet medies, por kryefajin e ka publiku i pangopur me perversitete. Po të mos e kishte ky publik në qejf dezinformatën, perversitetin, gjuhën e urrejtjes dhe dhunën, do ta refuzonte atë përmbajtje mediale. Në atë rast edhe mediet do ta braktisnin, sepse nuk do të kishin kujt t’ia shisnin atë produkt. Pra, ajo që shohim në medie e në politikë, si komunikim i deformuar dhe imoral, realisht është gjendja morale e qytetarëve. E vërteta është se një pjesë e publikut-qytetarëve vuajnë nga këto produkte mediale. Por ata që vuajnë nga presioni që shkakton kjo çoroditje, janë pakicë në shoqëri. Ndaj, ata shikojnë zemërplasur, por nuk kanë asnjë mundësi që ta ndryshojnë gjendjen. Prandaj konsideroj se epidemia e tillë do të përhapet edhe më shumë. Deri kur? Deri sa të instalohet edukimi medial, të ndodhë përmirësimi moral i shoqërisë dhe të funksionojë shteti mirëfilli ligjor. (18 qershor 2017) P.S. kam frikë se për këto vite gjendja vetëm sa është përkeqësuar.

IL PICCOLO DI TRIESTE (1914) / INTERVISTA EKSKLUZIVE ME SYRJA BEJ VLORËN MBI ZGJIDHJEN E ÇËSHTJES EPIROTE

December 9, 2023 by s p

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 9 Dhjetor 2023

“Il Piccolo di Trieste” ka botuar, të premten e 24 prillit 1914, në ballinë, intervistën ekskluzive me Syrja Bej Vlorën në lidhje asokohe me zgjidhjen e çështjes epirote, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

A është zgjidhur çështja epirote ?

Një intervistë me Syrja Bej Vlorën

Il Piccolo di Trieste, e premte, 24 prill 1914, ballinë

Vlorë, 19 Prill. Syrja Bej Vlora, i dërguara i Princit të Shqipërisë në Vjenë, mbërriti nga Durrësi. Unë shkova menjëherë tek ai për t’i kërkuar lajme për çështjen epirote.

— Çështja – më tha i intervistuari – është plotësisht e zgjidhur; Greqia ka njoftuar zyrtarisht qeverinë tonë se brenda pak ditësh do të tërhiqet dhe do të përfundojë pastrimin si të trupave helene, ashtu edhe të batalioneve të shenjta dhe të andarëve nga Epiri.

— Çfarë lëshimesh u bëri Shqipëria epirotëve për të vendosur që ata të hiqnin dorë nga autonomia?

— Të njëjtat që gëzojnë aktualisht të gjitha lokalitetet në Shqipërinë e lirë, pra e drejta e të krishterëve për të qenë pjesë e xhandarmërisë shqiptare dhe mësimi i lirë i gjuhës greke, e konsideruar si gjuhë e fesë, për të krishterët shqiptarë pas përfundimit të vitit të tretë të arsimit fillor në gjuhën shqipe në shkollat kombëtare.

— Çfarë mendoni, Shkëlqesi, për ndikimin dhe autoritetin e ushtruar nga Esad Pasha mbi popullsinë e Veriut dhe mbi punët e qeverisë ?

— Ndikimi i Esad Pashës i detyrohet më shumë pozitës që mban sesa personit.

— Por a mundet që ky ndikim të paralizojë pjesërisht veprën e sovranit ?

— Aspak: Besoj fort se Esad Pasha ka aq përkushtim dhe bindje ndaj sovranit tonë, saqë po ta urdhëronte të braktiste Shqipërinë, do të largohej menjëherë.

— Më lejoni, megjithatë, të vërej se në çështjen me kolonelin holandez Tomson, ju keni vepruar disi në mënyrë despotike.

— E thënë ndryshe, Esadi donte t’i bënte kolonel Thompsonit të kuptonte se misioni holandez kishte për detyrë të organizonte xhandarmërinë shqiptare, por edhe ai duhej t’i nënshtrohej urdhrave të Qeverisë dhe Ministrisë së Luftës. Z. Thompson me sa duket mendonte ndryshe dhe për këtë arsye u përjashtua nga ndërhyrja në çështjet shqiptare.

— A do të qëndrojë disa ditë në Vlorë, Shkëlqesia Juaj ?

— Ndoshta do të iki nesër, sepse kam vetëm katër ditë pushim dhe në këtë kohë dua të ndalohem në Napoli për t’u takuar me vëllain tim që vjen nga Egjipti; nga Durrësi do të nisem menjëherë për në Vjenë, vendqëndrimi im i ardhshëm.

— Po në Romë ?

— Në Romë do të shkojë Dr. Adamidhi.

— Po në Kostandinopojë ?

— Për momentin askush nuk është emëruar zyrtarisht, por të gjitha gjasat janë për Halil Pashën, ish-guvernatorin e Damasit.

NGA POEZIA E SOTME ITALIANE

December 9, 2023 by s p

CINZIA DEMI

SHKAKU I DITËVE

Cinzia Demi

Në Itali shkruhet shumë poezi dhe është e dashur si kënga italiane, sa duket se ai gadishull i mrekullueshëm po aq sa është rrethuar nga ujërat mesdhetare, po aq dhe goditet nga baticat e dallgëve të vargjeve dhe melosit, vazhdueshëm si në rilindje dhe sot.

Duke qenë pranë, edhe shpirtërisht, dhe kërshëria është më e madhe, gjithsesi dhe mundësitë e njohjes janë më të shumta.

Këtë radhë kemi zgjedhur një poete, mbase dhe për të treguar sado pak dhe përditshmërinë e poezisë italiane sot, Cinzia Demi, jeton në Bolonja dhe është nga Piombo pranë.

Ajo laurimin magjistral e ka kryer në Italianistikë dhe drejton kolanën Cleide në botimet “Minerva” dhe rubrikën “Missione Poesia, Altritaliani” dhe është kryeredaktore e revistës, që del në letër “Menabò (Terra d’ulivi edizioni).

Ka botuar në mjaft shtëpi botuese vëllime me poezi, eseistikë, narrativë. Ja, disa nga titujt e saj, që duket sikur krijojne një rrëfim: Takohemi në ferr; Tërheqja që na bashkon; Takime dhe Magjepsje; Caterina Sforza. Forcë e natyrës midis mitit dhe poezisë; Ersilia Bronzini Majno. Imagjinari biografik i një italiani mes rolit publik dhe atij privat; Unë isha Maddalena; Maria dhe Gabrieli. Pritja e nënave; Në emër të detit; Zërat e Parë.

Ka përgatitur antologjitë: Midis Genovas dhe Livornos: poetë të dy qyteteve. Homazh për Giorgio Capronin; Të dashurit e dashurisë; Portrete poetësh.

Poezia e Cinzia Demi-t është përkthyer në anglisht, frëngjisht, rumanisht, hungarisht, arabisht, spanjisht, tani dhe në shqip, ndërsa ajo vetë është dhe përkthyese për editorinë “Puntoacapo” të autorëve në gjuhët neolatine.

Drejton disa veprimtari si “Çaj me poezi”, Bolonja; “Festivali i Artit”, Piombino dhe është vlerësuar me çmime te ndryshme letrare. Ndër më të fundit janë:

2019, “Académie Mihai Eminescu – Craiova”, “Médaille pour ses mérites dans la diffusion de la Culture universelle” dhe “Prix Special pour l’excellence de sa création;

2020, Anëtar i emëruar i “Académie Tomitane of Constance”

2021, Çmimi “Inter.le Camaiore” për “Trup i pamundur” të Attila F. Balás, përkthyer prej Cinzia Demi-t, Çmimi “Narrativ INPS” për “Zërat e Parë” dhe videot në “Rai Cultura Letteratura”.

Poezia e saj duket se sjell traditën për ta thyer atë, ka një realizëm dhe surealizëm të ndërthurur, ku vërshimin e fjalëve nuk e ndërpret me shenja pikësimi, madje as me shkronjën e madhe nistore, duke dashur kështu t’i ngjajë ligjërimit të gjallë apo monologut të brendshëm sipas parimit të “përroit psikik”. Parapëlqen një arketip të ri, atë të Matrioshkës, vërejnë kritikët.

Përmbledhja e saj e fundit “Shkaku i ditëve” është një përvojë poetike e bazuar në fakte, ngjarje dhe ndjenja që shkaktojnë një efekt specifik, i cili, nga ana tjetër, krijon një fakt tjetër, në një lloj lidhjeje ngjarjesh: çdo kalim i jetës është i lidhur në mënyrë të pashmangshme me të mëparshmen dhe me atë që vjen, e tërhequr nga forca ose dobësia e asaj që s’ikën. Peizazhi shfaqet pas leximit me dritësirat e veta, erërat ngurtësinë, ciklin e stinëve, impulset, pritshmëritë dhe zhgënjimet që shkakton koha. Ritmi i poezisë për Cinthia Demi-n është si ritmi i frymëmarrjes dhe i ndjenjave, i thyer nga ngjarjet e jetës. Fillimi i saj është si një vazhdim…

Librat e Cinzia Demi-t zakonisht në ballinë kanë nga një pikturë të bashkëshortit të saj, Maurizio Caruso, i cili ka hapur ekspozota të ndryshme dhe shquhet për portrete të artistëve, shkrimtarë Italianë dhe nga bota, ku kanë tërhequr vëmendjen e tij dhe heronj shqiptarë si Skënderbeu e At’ Viçens Prennushi.

Po i sjellim së bashku.

Përgatitën dhe përkthyen Eda & Visar Zhiti

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.115\IMG_1783.jpg

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.418\IMG_1782.jpg

Dy libra nga Cinzia Demi me piktura nga Maurizio Caruso

KOHA SI NJË KOPSHT

Poezi nga Cinzia Demi –

* * *

por koha është një kopsht

ku shëtisin ngjyra dhe stinë

dhe toka hapet në lule

në shije frutash të lagura

sipas dëshirës së erës

ulur përballë

ndjej frymën tënde të ndezur

shoh faqet prej fëmije

purpur livadhesh por

sytë – ndryshim fluturimesh

si zogjtë janë si zogjtë

i njohin mendimet e botës

mbushin oborret me përpjekje

dhe britmat e një sfide

gabimet në flakë flatrash

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.560\IMG_1781.jpg

Autogra nga poetja Cinzua Demi

duhet të kuptojmë se ç’sjell

që të besojmë në drithërat e bëra

rërë klepsidre ndër duar

për të mos thyer kristalet e arta

që të kthehemi atje ku kemi lindur

në shtëpinë me mure të bardha

ku çdo gjë ka një emër

për të zbuluar çdo kufi

dhe ka një kujtesë që shpejton

dhe zgjerohet nëpër botë

me një gulçim të fryrë midis

kokrrave të akacies e lirit të lehtë

në dritën e pjerrët të grilave

në sakramentin e betimit

mbi memorialin e kthjellët të detit

duhet të kuptojmë se ç’mbetet

nga çmenduria e festës nga

nxehtësia e flakës që ende

mbron rininë

e trupave tanë të përqafuar

në agim mes avujve, ndërsa

fundoset hija e siluetave

që ishin pranë dhe një copëz

kujtese është një e keqe

mahnitëse e njerëzimit që zhytet

në arsyet e errëta

lulëkuqet përpiqen të lulëzojnë

dhe një kohë e palëvizshme nuk

shpjegon nuk lavdëron por jo

të mohojë shkakun e ditëve

Nga rubrika: Në emër të detit

pret gjithmonë që diçka të ndodhë

teksa ngre sytë

te pemët që i druhen vjeshtës

rruga bëhët dhe më e gjatë dhe

ky pllakat nuk ishte dje

është i milicisë së kohës

e gatshme në ushtrinë mercenare

për luftërat në altarin e gurtë

të kishëzës – në kufi me Gjirin[1]

kundër zbehjes së detit në tetor

paguani dhe lëreni të lirë të ndalë

që të pushosh pak pa u ngutur

provo të lash duart

ku rrjedh rërë hematite

merr një copëz vazoje

dhe me të bëj një gotë

pi një gllënjkë mistral

nga ajo çarje që zmadhohet

ajër i kripës së lashtë detare

ndoshta kështu dhe rritesh

pas bukës me sheqer dhe vere

pas vjeljeve dhe trëndafilave

kur të gjitha gjërat zbehen

në një ndjesi të largët dhe thua

kështu rritesh për kryqet

të cilëve u shmangemi

për këtë ajër mbytës të shtëpisë

ku horizonti ishte vetëm një vijë

ndoshta kështu takohen teatrot

me kuintat gjithë ngjyrë të ndezura

përfillu që rëndësi s’ka fare

sa kilometra ikin kështu

trupat shtrëngohen i hedhin veshjet

argjendi vesh pa vlerë më

pa zjarrminë që bëhet shkollë

dhe duke pritur kthehemi në fillim

ngrihen sytë te pemët

që tashmë janë plot pranverë

rruga është më e shkurtër

dhe në pllakat është zbehur shkrimi

________________________________________

[1] Gjiri i Baratti-tè në komunën e Piombino-s (LI),

ku kam lindur ( Shën. i autores)

Nga seksioni: Material jo i riciklueshëm ne për jetën

ne për vdekjen

ne për ndjenjën e përjetshme

ne për të mos kuptuar

ne që ishim dhe që jemi

njerëzimi i dhimbshëm

e asaj dhimbjeje të fortë

që verbon mendjen

njerëzimi i humbur

i ndotur nga njerëz trashanikë,

ne që besuam

ne që nuk besojmë

ne që shpresonim

ne që nuk shpresojmë

ne që kemi dashur

ne që nuk duam

ne që nuk jemi më

pa familje pa virtyt

me një ëndërr që vdes

çdo çast

çdo çast të vetëm

një ëndërr e ndalur

në një grusht në një rënkim

në ujin që ikën

në erën që shqyen

në diellin që djeg ende më shumë

nga seksioni: Ajo shenjë që mungon

shoh orkidën në tryezën e kuzhinës

herë pas here lëshon një lule

thahet dhe bie nga dega

duke humbur freskinë e saj

e zhvesh ngjyrën

është ende e bukur mendoj

çarë nga ajo rreze e fundit e dritës

së tradhtuar nga palosjet e portokallit

të tendës po të kishte zërin e vet

do më tregonte për këtë kohë

do më thoshte që po humbas konturin

e fytyrave të atyre që dua ngjyrat e

syve linjën e vizatuar të profileve

gjestet e duarve që fjalët janë

thekë të zbrazëta edhe në celularë

do më thoshte se është zbehur fustani

i detit dhe horizonti nuk është më

një linjë për të mbështetur shikimin

se bora nuk ka rënë këtë vit

dhe bari me durim pret kthimin

do më thoshte që ëndrrat janë makthe

që e qara që dëgjoj është larg

por e vërtetë që nata ka varrosur

më të mirët prej nesh në rrugën e kryqit

të kamionëve të dritave varg

do më thoshte që s’e kuptova jetën

se nuk mund të ndodhë veçse kur

uji rrjedh dhe gota mbushet

se tunika nuk luhet me zare

por pritet dhe qepet me dorë

dhe do më thoshte orkidea e Pashkës

shfaqjen e përpiktë në dritaret tona

si atë njollën e gjineshtrës që rishoh

në pyllin e dendur dëshirën e dritës

kthjelltësinë përhapëse të Ringjalljes

ra shi kaq shumë

kësaj nate jasemini

duket i përtërirë kërcelli

i hovshëm aromatik

gjethet kanë pirë diell

burimeve të bollshme

Unë s’di gjë për të

vërtet si për shumë të tjera

shoh të hapur degëve

plot pika qiellore

të reve të holluara

ndërsa bluja përparon.

është ende i zbehtë mëngjesi

në kontrast me trëndafilin

e kuq në anë të kopshtit që

duket se dikton linjën e

guximit atë që kërkoj

në rrjedhat e venave

një grerëz gumëzhin përreth

në lulemuret përhumbem

në endjet e saj rrethore në

mjeshtërinë e saj të pandërprerë

në kërkim të qiellit do t’i jepja

timin kur ta gjej

vrullin dhe atë shije

mjalti të orëve festive

pas stuhisë së breshërit

dhe rërës që ka mbuluar

rrënjët e ëndrrave të mbështjellë

me pastërtinë e zambakut

kërkesat dhe përqafimet e

nënës dhe atit dhe birit teksa

në atë copëz drite që

rrjedh mes pjeshkës dhe hardhisë

ku shihen frutat dhe zogu alodol

që nxiton nëpër këngë

Nga seksioni: Hija e shtëpive

e para ishte si fillimi

i një alfabeti të mundshëm

në orët delikate

të preludit të mbrëmjes

dhe lëvizin e tendosen

çastet në rruzare

pa një dritë

me erën pezull

por ishte dashuria

gjatë fillit të rrugës

dhe qumështi i ëmbël

të një gji nëne

* * *

E mbështjell veten në flokët e mi

si bletët në koshere

hiri dhe uji në urnë

dhe është mjalti që pikon nga lotët

nëse shikon qytetin në rrugë

përçarjen e gjetheve të çmendura

ringjalljen në vajtimet

Unë kthehem

tek molla e thartë që ishte

dhe në ata sy sirene

të një gruaje vetëm

si heshtja si ndëshkimi

* * *

rrush vere të mirë

dhe ndërkohë

digjesh për atë fluturim

shpëtues mbi të keqen

me një guxim të munguar

të një lëvizje një ngrohtësie

të një zoti që shndërrohet në njeri

dhe nuk mund ta prekësh

bëje gjestin që ke thënë

jepi atij dashurinë

gjithë dashurinë e botës

mbush çantën e yjeve

vër shenjën e puthjeve të tua

bari vërshon

nga gjaku yt prej drite

* * *

Është një emër që po kërkoj

që del nga ajo derë e përplasur

që më hipën përsipër

si balta

në pëllëmbë dhe në shpinë

rëndë në duart e tij

si zëri që bërtet

fërgëllimë fluturash vajtuese

që mirëpret të njëjtën

torturë bishën e turpshme

që pastaj më përkëdhel

më tundon dhe më thotë të qëndroj

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.671\IMG_1786.jpg

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.851\IMG_1785.JPG

Gjergj Kastrioti – Skenderbeu At’ Vincenc Prennushi

Portrete nga piktori italian Maurizio Caruso

RRETH JETËS E AKTIVITETIT TË ARSIMTARIT E PATRIOTIT JOVAN DIMITRESKU

December 9, 2023 by s p

Prof.Dr. Roland Gjini/

Në plejadën e intelektualëve dhe figurave të shquara të qytetit të Elbasanit nuk mund të mos veçosh Jovan Dimitreskun, ndër të parët njerëz të shkolluar të këtij qyteti. Ashtu si për shumicën e intelektualëve shqiptarë, edhe për Jovanin diktatura komuniste nuk përdori vetëm harresën dhe mënjanimin, por edhe ndëshkimin dhe denigrimin.

Jovan Dimitresku, është lindur në 15 tetor 1886 në Elbasan. Familja e tij ishte banore e hershme e lagjes Shënkoll, të populluar kryesisht nga banorë me prejardhje arumune, siç ishte edhe origjina e familjes Dimitresku. Stërgjyshi i Jovanit, Papa Dhimitri, ka qenë prift në kishën e lagjes Shënkoll. I jati, Jorgji, i përkiste një familjeje të mesme zanatçinjsh, siç ishin edhe shumica e familjeve të kësaj lagjeje.

Që herët në këtë lagje të Elbasanit ishte hapur një shkollë fillore në gjuhët greke e rumune. Këtu Jovan Dimitresku mori mësimet e para. Në vitin 1898 Jovani mbaron shkollën fillore me rezultate të shkëlqyera. Etja e tij për dije tërhoqi vëmendjen e shqiptarëve të Rumanisë, të cilët u interesuan që ai të vazhdojë më tej studimet. Si rrjedhojë, autoritetet zyrtare të Vilajetit të Manastirit i japin një bursë për të ndjekur studimet në Shkollën Perandorake të Gallata-Sarajt në Stamboll. Edhe këtu Jovani i përfundoi studimet me rezultate të shkëlqyera.

Në vitin 1911 kthehet në atdhe, në qytetin e tij të lindjes. Po këtë vit filloi të punojë si mësues i frëngjishtes dhe i historisë në gjimnazin turk të Elbasanit. Ndërkohë, që në vitin 1908 në këtë qytet është dhënë leja nga Porta e Lartë për hapjen e shkollës në gjuhën shqipe, Jovani, i arsimuar dhe i mbrujtur nga ndjenjat atdhetare, në vitin 1913 drejton shkollën Qëndrore Shqipe të qytetit, pikërisht atë që ishte shkolla e parë e hapur zyrtarisht.

Përkushtimin e tij atdhetar ai e tregoi që në vitin 1912. Në 25 Nëntor të këtij viti ishte një ndër patriotët elbasanas që mori pjesë në aktin e ngritjes së flamurit të Pavarësisë në këtë qytet. Shpallja e Pavarësisë dhe rruga e re e nisur për krijimin e konsolidimin e shtetit shtetit shqiptar, nuk mund të linte pa përdorur kapacitetin intelektual dhe aftësitë e Jovan Dimitreskut. Ishte njohës i gjuhëve frëngjisht, turqisht, italisht, rumanisht, anglisht, greqisht, serbisht, persisht. Ishte i dhënë pas dijes, i përkushtuar pas atdheut, por edhe i apasionuar pas sportit. Ai, që kur ishte student në Stamboll, merrte pjesë në skuadrën e futbollit të Gallata-Sarajt. “Një rol për përhapjen e futbollit në Elbasan luajti patrioti elbasanas Jovan Dimitresku, i cili sapo kishte mbaruar studimet në Stamboll. Ai solli me vete dy topa futbolli, një pompë dhe mastikë. Nën drejtimin e tij u formua një skuadër e përbërë nga mësues e të rinj që stërviteshin dy herë në javë”. Pra, Jovani është i pari që futi lojën e futbollit në qytetin e Elbasanit, që ngriti një skuadër dhe drejtonte stërvitjet që në vitin 1913. Për këtë kanë dëshmuar edhe mësuesi i shquar dhe drejtuesi i shoqërisë artistike “Afërdita”, Ahmet Gashi si dhe Qamil Cela dhe Besim Qorri. Stërvitjet dhe lojërat zhvilloheshin dy herë në javë në fushat “Balashja e Beut” dhe “Cairja e Stringës” buzë Shkumbinit.

Aftësitë intelektuale të Jovan Dimitreskut nuk u përdorën vetëm në fushën e arsimit dhe të sportit. Si njeri me dije e kulturë të gjerë ai kontribuoi edhe në administratën shtetërore, në prefektura, bashki dhe në Tiranë. Ja kronologjia e detyrave dhe funksioneve të rëndësishme që kreu Jovani:

1918-1925, kryesekretar i Prefekturës së Elbasanit.

1925-1926, prefekt në qytetin e Gjirokastrës.

1927-1928, shef i Kabinetit të Posaçëm pranë Këshillit Ministruer të Republikës së Shqipërisë.

1929-1932, jeton familjarisht në ShBA.

!932-1935, pas kthimit në Shqipëri vendoset në Elbasan, në qytetin e lindjes.

1935-1938, kryetar bashkie në qytetin e Sarandës.

1938-1939, nënprefekt në Libohovë.

1939-1940, nëpunës në administratën shtetërore të Peqinit.

1940-1942, nëpunës në Ministrinë e Ekonomisë në Tiranë.

Pas vitit 1942 Jovan Dimitresku nuk angazhohet më në ndonjë punë apo detyrë shtetërore. Ndër arësyet kryesore të kësaj tërheqjeje është urrejtja e tij ndaj pushtuesit fashist si dhe mungesa e dëshirës për të punuar qoftë si nëpunës i thjeshtë në administratën shtetërore të varur nga pushtuesi.

Çlirimi i vendit e gjeti në Tiranë, në moshën 58 vjeç, megjithatë ende me dëshira e energji për të punuar. Por rregjimi komunist që erdhi në fuqi pas çlirimit, në vend që t’i jepte vendin e duhur dhe të përdorte në dobi të popullit aftësitë dhe intelektin e Jovanit, përkundrazi, e cilësoi atë armik vetëm e vetëm se ai kishte qenë nëpunës i lartë i administratës së Zogut.

Nuk mjaftoi vetëm shpërfillja dhe denigrimi që iu bë. Në vitin 1946 dëbohet nga Tirana me gjithë familjen e tij, me pesë fëmijë, më e madhja 16 vjeç e më i vogli 8 vjeç. Vendoset në Elbasan. Këtu shpresoi se do të gjente punë e përkrahje për të rritur fëmijët. Por veç ngrohtësisë së njerëzve të thjeshtë të lagjes e të qytetit, nuk gjeti përkrahje tjetër. Pushteti lokal e sulmoi më tej. E mobilizuan me dhunë të bëjë punë të detyruar tepër të rënda për moshën e tij të plakur. Ka punuar në hapje kanalesh e në ndërtim hekurudhe. Vështirësitë për rritjen e fëmijëve iu shtuan sepse e lanë pa triska fronti, madje edhe pa triska buke.

Mes sakrificave, ndonëse ai plakej, fëmijët u rritën. Ai vdiq në moshën 75 vjeçare më 11 shkurt të vitit 1961. U varros me nderime e respekt jo vetëm nga lagja por edhe nga populli i ndershëm i Elbasanit. Diktatura e harroi dhe e persekutoi, por jo ata që e njihnin dhe ia dinin meritat.

* Të dhënat biografike janë marrë nga shënime të pjesëtarëve të familjes të Jovan Dimitreskut.

“GAZMEND ZAJMI – NJË JETË PËR KOSOVËN”

December 9, 2023 by s p

Aspektet të rëndësishme të jetës dhe veprimtarisë arsimore, juridike-kushtetuese, politike, shkencore e kulturore në shërbim të Kosovës janë të përfshira në mënyrë të hollësishme në monografinë me titull “GAZMEND ZAJMI – NJË JETË PËR KOSOVËN”, me autori gazetarin e karrierës, publicistin e dokumentaristin Nuhi Bytyçi.

Kjo monografi është realizuar pas punës më se 3 vjeçare të autorit Nuhi Bytyçi. Në 504 faqe dhe në 23 kapituj të ndarë sipas tematikave dhe ngjarjeve historike, në mënyrë analitike, hulumtuese e shkencore është përfshirë e tërë veprimtaria dhe kontributi i intelektualit të përmasave botërore Akademik Prof. Dr. Gazmend Zajmit. Në libër argumentohet angazhimi i tij si ligjërues-profesor i Fakultetit Juridik të Universitetit të Prishtinës, roli dhe kontributi i tij në periudhën kur ai ishte Sekretar i Kuvendit të Kosovës, pikërisht në periudhën kur hartohej Kushtetuta e parë e Kosovës, ajo e vitit 1974. Prezantohet edhe puna e jashtëzakonshme e Gazmend Zajmit në krye të ekipit për themelimin e Universitetit të Prishtinës, kontributi i tij si Prorektor dhe Rektor i Universitetit të Prishtinës nga viti 1974 e deri në vitin 1981, roli i tij në avancimin e bashkëpunimit midis Universitetit të Prishtinës dhe Universitetit të Tiranës, si dhe me universitetet e tjera të Evropës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Një hapësirë të veçantë në këtë monografi zë edhe qëndrimi i Gazmend Zajmit si rektor i Universitetit të Prishtinës rreth kërkesave të studentëve dhe të popullit shqiptar të Kosovës në demonstratat e njohura të pranverës së vitit 1981 në Prishtinë. Si reagoi rektori Zajmi ndaj dhunës policore mbi studentët shqiptarë, pse nuk pranoi që të paraqitej në Televizion për t’i dënuar demonstratat studentore, pse dha dorëheqja nga pozita e Rektorit dhe si u përjashtua nga Lidhja Komuniste e Jugosllavisë dhe nga procesi edukativo-arsimor në Universitetin e Prishtinës.

Një pjesë e rëndësishme e monografisë i kushtohet angazhimit profesional të Gazmend Zajmit si profesor dhe si ekspert i sistemit politik dhe kushtetues në hartimin e tekstit të Apelit të 115 intelektualëve shqiptarë kundër masave represive dhe terrorit shtetëror serb mbi shqiptarët në Kosovë. Në veçanti në monografi paraqitet roli i Gazmend Zajmit si autor i Deklaratës kushtetuese të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës për mëvetësinë e Kosovës, hartuar më 14 qershor 1990, dhe të miratuar nga delegatët e Kuvendit të Kosovës më 2 korrik 1990, pastaj përkushtimi i jashtëzakonshëm i Gazmend Zajmit si anëtar i parë i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Evropës me seli në Salzburg të Austrisë dhe pjesëmarrja e tij e vazhdueshme në konferencat dhe simpoziumet shkencore ndërkombëtare me qëllim të argumentimit shkencor të së drejtës së patjetërsueshme të popullit shqiptar të Kosovës për të vendosur vet për të ardhmen e tij në kuadër të shtetit të pavarur e sovran – Republikës së Kosovës.

Në libër paraqitet mendimi politik i akademik Zajmit për të drejtën e vetëvendosjes së popullit shqiptar të Kosovës. Këtë të drejtë akademik Zajmi e kishte argumentuar guximshëm publikisht, atëherë kur Kosova ishte nën një regjim të hekurt serb. Ai kishte dalë në mbrojtje të përcaktimit të Konferencës së Bujanit se Kosova pas luftës do të vendosë për fatin e vet politik, duke përfshirë edhe të drejtën e bashkimit me shtetin amë – Shqipërinë. Në këtë monografi prezantohet edhe qëndrimi i Zajmit se vendimi i Kuvendit në Prizren në vitin 1945, ishte vendim i dhunshëm dhe jolegjitim, që Serbia e ka marrë me ndihmën e ushtrisë. Në të njëjtën kohë prezantohet konstatimi i tij se me shkatërrimin e Jugosllavisë në fillim të viteve 90-ta, riaktivizohet plotësisht e drejta e Kosovës për të vetëvendosur dhe anulohet çfarëdo pëlqimi formal dhe i dhunshëm për të hyrë Kosova brenda Serbisë dhe Jugosllavisë. Kjo dokumentohet me argumente juridike-shkencore.

Një kaptinë e veçantë në libër i kushtohet punës së Akademik Gazmend Zajmit në krye të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, organizimit të simpoziumeve dhe konferencave shkencore me tema me interes kombëtar, bashkëpunimi me Akademinë e Shkencave dhe Arteve të Shqipërisë, të Kroacisë dhe të akademive tjera evropiane. Në monografi flitet se si Gazmend Zajmi, nip i atdhetarit, nënkryetarit të Lidhjes së Dytë Shqiptare të Prizrenit – Tahir Zajmit, çfarë lidhje kishte me ilegalen e atëhershme shqiptare.

Monografia “GAZMEND ZAJMI – NJË JETË PËR KOSOVËN” iu ofron lexuesve edhe fjalën ekskluzive të ish-kryetarit të Akademisë Evropiane të Shkencave dhe Arteve Felix Unger për Gazmend Zajmin, por edhe si e kanë vlerësuar veprën e Gazmend Zajmit intektualët Fehmi Agani, Esat Stavileci, Arsim Bajrami, Gjyljeta Mushkolaj, Kadri Kryeziu, Ali Aliu, Feriz Krasniqi, Rexhep Ismajli, Ilaz Ramajli, Abdullah Karjagdiu, Yll Zajmi, Ekrem Murtezai, Ismet Salihu, Halil Turku, Osman Kraja, Rexhep Osmani, Riza Demaj, Zenun Çelaj, Salih Maqedonci, Qerim Gashi, Ismet Bogujevci, Nezanin Kuçani – Çeku, Semahate Kuçani-Mashkulli, Ismail Syla, Zeqirja Ballata, Engjëll Berisha dhe intelektualë tjerë.

Po ashtu, pasqyrohet edhe veprimtaria kulturore e Zajmit si udhëheqës i Shoqërisë së parë kulturo-artistike shqiptare “Agimi” të Prizrenit, sidomos si autor i teksteve dhe kompozitor i shumë këngëve, si fitues i shumë çmimeve në festivaleve muzikore dhe i çmimeve tjera më me renome në periudhën kur ai punoi dhe jetoi.

Në monografinë kushtuar jetës dhe veprës së Akademik Gazmend Zajmit për herë të parë boton shumë fotografi e dokumente me vlera historike e shkencore.

Botimin e kësaj monografie e kanë mbështetur Ministria e Kulturës e Republikës së Kosovës dhe intelektuali, farmacisti dhe filantropi Milaim Abdullahu, i cili është pronar i Kompanisë farmaceutike “SANTEFARM”.

Redaktor i monografisë është Akademik Arsim Bajrami, ndërsa recensentë Akademik Gjyljeta Mushkolaj dhe Prof. Dr. Agim Zogaj. Redaktor gjuhësor është Jonuz Fetahu, ndërsa redaktor teknik Valon Fetahu.

Bie në sy dizajni profesional i Profesorëve të dizajnit Lyra Zajmit dhe Luan Tashit, si dhe shtypi cilësor i Shtypshkronjës “ILRI” të Prishtinës.

Monografia mund të gjendet në libraritë e Prishtinës dhe të qyteteve kryesore të Kosovës. Lexuesit me blerjen e librit, do ta kenë dhuratë DVD-në e filmit dokumentar GAZMEND ZAJMI – PROJEKTUES I SUBJEKTIVITETIT SHTETËROR TË KOSOVËS.