Archives for January 2024

Astrit Lulushi/

Njerëzimi është në konflikt, ka qenë dhe do të jetë. Mbizotëruese është idea se janë çështjet sociologjike – “të kesh a të mos kesh” – që bëhen shkak. Të tjerë thonë se është natyra e njerëzimit; një pjesë është pasardhëse nga Kaini (i keq, “serpertinē”, dhe pjesa tjetër nga Abeli – i pari ishte biri i Evës dhe i një prej Elohimëve (gardianë në Kopshtin e Edenit); dhe i dyti, Abeli, ishte biri i Evës dhe Adamit, të cilët bënë edhe fëmijë të tjerë dhe u quajtën Adamitë.

Koncepti i mollës si ‘frut i mëkatit’ erdhi në shekullin e katërt, kur Jeronimi përktheu Biblën në latinisht. Hieronymus, i njohur si Shën Jeronimi, ishte biblicist, përkthyes, teolog dhe murg i krishterë romak. Një Atë i Kishës dhe Doktor i Kishës gjithashtu, ai përktheu një pjesë të Testamentit të Vjetër në latinisht, por duke përdorur tekstin që ishte rishkruar në greqisht nga hebrenjtë e kolonisë së Elefantit në Egjipt. Pra, kjo mollë e shpikur është tërësisht fryt i imagjinatës së Jeronimit. Ndoshta do të ishte më saktë të thuhej se ishte thjesht një keqkuptim; duke shkruar për Pemën e së mirës dhe të së keqes, Jerome përdori termin latin ‘malum’ – ‘e keqe’, që ka kuptimin edhe ‘mollë’. Që nga ai moment filluam të flasim për një mollë, e cila përfundimisht u bë traditë.

A ishte ‘Parajsa e humbur’, pra, për shkak të një molle?

Në hebraishten e lashtë, ‘marrja e frutave’ do të thotë të thotë të kryesh një akt seksual. A nuk ishte ‘gjarpri’ që tundoi Evën, për të krijuar një ndjenjë inferioriteti, se njeriu rrjedh nga kryerja e një mëkati?

Mëkati fillestar, nuk është një koncept biblik, u shtjellua nga teologjia. Mbi të gjitha i shërben qëllimit të krijimit të ndjenjës së fajit tek individi, përmes së cilës ai më pas mund të kushtëzohet dhe të hyjë në udhën e respektimit të rregullave.

Në të kaluarën, gjarpri kishte gjithmonë një konotacion pozitiv: duke qenë kafshë që bën folenë në tokë, ai simbolizonte individin që gërmon dhe futet thellë në dije. Termi “gjarpër”, në fakt, ka edhe kuptimin e zotëruesit të dijes. Prandaj, gjarpri mund të përfaqësojë njohuri të thella, me referencë të veçantë për spiralen e dyfishtë të ADN-së. Kjo është njohuri vërtetë e thellë, që zotërojnë gjenetistët, të cilët njohin pjesën më intime të strukturës njerëzore. Prej aty, përfaqësimi i gjarprit erdhi për të simbolizuar ata që merren me këtë lloj informacioni dhe që zotërojnë këtë lloj teknologjie, në thelb, arti i mjekësisë.

Në të vërtetë, ishte vetëm femra që lindi në “parajsën tokësore”. Bibla thotë se Adami “u vendos” në Kopshtin e Edenit. Kjo do të sugjeronte se ai ishte nga diku tjetër dhe ishte vendosur atje, në atë “kopsht të rrethuar dhe të mbrojtur” që ndodhet në rajonin e Edenit, në një moment të mëvonshëm të historisë.

Për sa i përket femrës, Evës, Zanafilla thotë se “ajo u krijua” (me fjalë të tjera, u fabrikua), duke përdorur një “pjesë anësore të lakuar” të mashkullit, i cili ishte qetësuar dhe futur në një gjendje “gjumi të thellë”. Anestezia. “Kopshti i Edenit ishte një laborator, ku u eksperimentua me ushqimin – si perime ashtu edhe kafshë – për t’u përdorur për njerëzimin, të cilin Elohimët e kishin “krijuar” përmes inxhinierisë gjenetike. Përveç Pemës së Jetës, sipas Biblës, Kopshti i Edeni kishte edhe një pemë tjetër, atë të njohjes së së mirës dhe së keqes, pra njohja e së mirës dhe së keqes tregon përvojën e të ndjerit të mirë dhe të sëmurë. Në këtë paraqitje të pemës, koncepti i nënkuptuar duket të jetë elementar. Për sa kohë që ishin brenda atij vendi të mbyllur dhe të mbrojtur, adamitët nuk dinin vuajtje fizike dhe mbetën të rinj në pamje. Problemet fillojnë me dëbimin nga parajsa, për shkak se specia e re “e fabrikuar”, pasi të kishte arritur aftësinë për t’u riprodhuar në mënyrë autonome, mund të bëjë gjëra vetë, dhe ndoshta edhe të fitojë “teknologjitë e jetëgjatësisë”, duke rivalizuar kështu krijuesit e tyre, Elohimët (gjenetistët). Adamitët u dëbuan sepse ishin bërë riprodhues të pavarur. Kjo nuk duhet të kishte ndodhur kurrë. Dhe, mbi të gjitha, mbarështimi midis adamitëve dhe një anëtari të prejardhjes së Elohimëve, i cili në Bibël përfaqësohet nga ‘gjarpëri’, nuk duhet të kishte ndodhur asnjëherë. Ndërthurja e tyre ishte shkaku i vërtetë i dëbimit të adamitëve nga Kopshti i Edenit.

Nuk mungojnë ata që theksojnë se hartat e mesjetës (Rilindjes) tregojnë gjeografinë e Antarktidës dhe e bëjnë këtë, çuditërisht, me një shkallë të mahnitshme detajesh. Pra, me sa duket, kontinenti i akullt ishte shumë i njohur që në vitin 1400. Kontinenti Antarktik i riprodhuar nga Leonardo da Vinci është plotësisht i lirë nga akulli, me arinjë polarë dhe pinguinë. A ka diçka për të na treguar historia natyrore e kafshëve që jetojnë në antipodet e planetit? Vetëm në vitin 2014 disa gjeofizikanë u bindën se Toka ishte përfshirë nga shirat katastrofikë të kometave, duke prishur klimën e planetit, rreth 12,000 vjet më parë. Një tjetër “rivendosje” e përmasave apokaliptike që fillimisht do të kishte errësuar diellin, duke shkaktuar një dimër shumë të gjatë që zgjati njëqind vjet, më pas shkriu mbulesat e akullit polar dhe shkaktoi ngritjen e nivelit të detit? Kjo kataklizëm do të ishte përgjegjëse për fundosjen e qyteteve bregdetare, si ato që tani po dalin në pamje nga dyshemetë bregdetare të Oqeanit Indian. Disa e vendosin fillimin e historisë sonë të gjurmueshme në një lloj Viti Zero. Kjo Histori Sekrete do të ishte kontrolluar, në një mënyrë jashtëzakonisht diskrete, nga një “entitet” fantazmë, i cili, pasi të kishte krijuar perandori dinastike dhe qytetërime të mëdha, do të qëndronte edhe pas krijimit të modernitetit aktual, kombet, fetë, luftërat, besimet arkaike dhe përparimi i fuqishëm. A kontrollon vërtet dikush të kaluarën për të sunduar të tashmen dhe për të formësuar të ardhmen?

Kopshti i Edenit tregon një vendndodhje mjaft të saktë gjeografike, një rajon të gjerë që ndodhet midis Mesopotamisë dhe Kaukazit. Termi ‘Eden’ gjendet edhe në tekstet sumero-akadiste, ku shfaqet si ‘E-Din’, që zakonisht përkthehet si ‘shtëpia e të drejtëve’, e prejardhjes së Dijes, që do të thotë “e atyre që din”, Elohim biblik, të cilët në fakt korrespondojnë me Anunna-n ose Anunnaki-n Sumeriano-Akadian.

Dhe si ndodh që, në një moment të caktuar, Eden shndërrohet në Kopshtin e Edenit, Parajsën Tokësore? Ky është rezultat i një kalimi të mëvonshëm nëpër forma të ndryshme gjuhësore: gjuha iraniane i referohet “pairidaeza”, një vend i rrethuar dhe i mbrojtur. Nga ky term kalojmë te “paradeisos” grek, të cilin autorët e përdorën për të treguar ato kopshte të mbyllura, të rrethuara dhe të mbrojtura të zotërve të Babilonisë. Tani pasazhi i fundit: Nga greqishtja ‘paradeisos’ arritëm në ‘paradisus’ të latinishtes, për të arritur më pas në pikën e përkthimit të termit në të ashtuquajturat ‘gjuhë vulgare’ si ‘parajsë’. Një vend i lashtë dhe i përsosur i lumturisë absolute? Po, sipas feve. Por kjo është një pamje mjaft imagjinative. Ka shumë Kopshte në librat e lashtë. Ai që i përket Adamit dhe Evës, ndodhet në rajonin e Edenit, ishte vetëm një nga disa “kopshte të mbyllura dhe të mbrojtura” në Tokë. Pra, Bibla na tregon për një nga Kopshtet që ekzistonte në planet, por mund të imagjinojmë ekzistencën e disa të tjerëve. Për shembull? I pari ndoshta ndodhej në qendër të Afrikës, ose në pjesën më jugore ku u zhvilluan eksperimentet e para gjenetike për prodhimin e Homo sapientit. Eksperimente gjenetike për qëllimin e “prodhimit” të sapiencve, të cilat u zhvilluan në vende të veçanta, kishte një në Eden dhe një në Afrikë, por kishte më shumë. Një Kopsht tjetër ndoshta ndodhej në Amerikën Qendrore, ndërsa një tjetër duhet të ketë qenë në Lindjen e Largët. Kjo mund të jetë vendosur në vendlindjen e fesë së madhe Vedike, e cila në thelb rrëfen të njëjtin koncept të ‘prodhimit’ të njerëzimit. Pra, edhe Vedat aludojnë për gjithë këtë. Vetë shkenca na tregon për lloje të ndryshme njerëzore që duket se janë shfaqur në pjesë të ndryshme të botës. Agimi i këtij Projekti të Madh është hipotetik Ne, në fakt, mund të spekulonim për një eksperiment që mund të ishte kryer në të gjithë planetin, një eksperiment nga i cili Homo sapiens do të kishte dalë si produkti përfundimtar. Fillimisht u bë në Afrikën qendrore-jugore dhe më pas, me siguri, u përsos më tej në Lindjen e Mesme. Ekziston një ndjenjë e hyrjes në një lloj vorbulle njohurish paralele, në të cilën gjithçka duket papritur e arritshme, të paktën në një nivel teorik. Të menduarit analogjik dhe lidhjet. Rindërtime dhe hipoteza shqetësuese, por që ushqejnë mendjen dhe e detyrojnë të funksionojë ndryshe, duke mos përjashtuar asgjë dhe duke verifikuar çdo mundësi. Po sikur dëbimi nga Parajsa të shpjegonte shfaqjen e papritur misterioze të qytetërimit sumerian? A është e mundur që Zanafilla, e cila bazohej në historitë e dëgjuara atje, në brigjet e Eufratit, të nënkuptonte këto origjina të supozuar ‘të modifikuara gjenetikisht’ të popullatave të para të vogla që kolonizuan vendin e Sumerit?