dgreca – Page 1635 – Dielli

15 DHJETOR- 75 VJET PA FAIK KONICEN

December 15, 2017 by dgreca

Sot është 15 dhjetor, një datë e trishtë që na kujton ikjen parakohe te njerit prej kolosve të shqiptarizmit, zbulonjësit të Flamurit të Skënderbeut, kryelëronjësit dhe ustait të gjuhës Shqipe, diplomatit, eseistit, ikones FAIK KONICA.Po si, në c’rrethana u shua kolosi? Le të shfletojmë librin e Ilir Ikonomit “Faik Konica, Jeta ne Uashington” , i cili e ka përshkruar kështu ikjen e Faikut: Ishte e hënë, ora 5 pasdite e datës 14 dhjetor, kur Faiku pësoi papritur hemoragji cerebrale. Hattie, që i kishte shërbyer prej vitesh, e gjeti të rrëzuar në hapësirën e ngushtë të banjës dhe e ndihmoi të shkonte në shtrat. Faiku kërkoi të telefonohej sekretarja dhe ajo arriti pas 30 minutash.Charlotte ishte një grua e përpiktë dhe e sjellshme dhe Faiku i besonte ashtu si vetes së tij. I tha se kishte një dhimbje të fortë në sy dhe Charlotte propozoi të thërrisnin mjekun, Robert Oden.Megjithë kundërshtimet e Faikut, mjeku u thirr. Dr. Oden, ndër më të njohurit e Uashingtonit dhe mik i vjetër i Faikut, e kuronte nga hipertensioni kronik prej 14 vjetësh. Dr. Oden i mati tensionin. Aparati tregonte 250/140 dhe mjeku tha se Faiku ishte në rrezik prandaj duhet të merrej një infermiere ose të dërgohej në spital. Në atë kohë hipertensioni nuk njihej mirë si sëmundje, por as Faiku nuk i dëgjonte këshillat e mjekut dhe nuk mbante dietë. Veç kësaj, pinte deri në tre paketa cigare në ditë.

Charlotte vendosi ta kalonte natën në apartament. Vonë në mbrëmje Faiku e thirri nja dy herë, pastaj kërkoi ujë. Para mesnate, kur Charlotte kishte filluar t’i shkruante një letër të shoqit, i cili shërbente në Forcën Ajrore, vuri re se Faiku kishte vështirësi në frymëmarrje por nuk dukej dhe aq keq. Sekretarja shkoi të marrë një sy gjumë në divanin e dhomës së ndënjes dhe u zgjua në 5 të mëngjesit. Ai dukej se flinte i pabezdisur, i shtrirë në kurriz me krahun e majtë nën kokë.Nga ora 8, Charlotte shkoi ta shohë përsëri. Ai nuk kishte lëvizur fare dhe sytë i kishte paksa të hapur dhe të përhumbur. I telefonoi Dr. Odenit, i cili e udhëzoi t’i prekte dorën. Ajo ishte e ftohtë dhe e sertë. E kuptoi se Faiku ishte shuar….

FAN S. NOLI PER KONICEN

… E kam takuar Konicën për herë të parë më 1909. Ishte diçka që nuk kam për ta harruar kurrë. Më kishte shkruar nga Londra se do të vinte në Boston i veshur me kostum shqiptar. Ideja ishte që të dilte fotografia e tij në gazetë dhe të shfrytëzohej rasti për të propaganduar çështjen kombëtare shqiptare, e cila ka qenë pasioni i gjithë jetës së tij. Unë mbeta i shtangur. Si prift ortodoks i modës së vjetër, në atë kohë unë vetë mbaja një mjekër të gjatë të zezë, për të cilën më duhet të pranoj se nuk u pëlqente djemve të Bostonit. E merrja me mend se sa do të dëfreheshin ata djem po të më shihnin duke ecur me një burrë të veshur me fustanellën shqiptare. Ndonëse nuk kisha parë kurrë ndonjë fustanellë greke, një lloj fundi i balerinave. Unë isha i shkurtër e i bëshëm, Konica ishte i gjatë e i thatë, kështu që të dy do të dukeshim si Don Kishoti me Sanço Pançën të arratisur nga ndonjë cirk. Sa u habita këtë herë kur pashë se djemtë e Bostonit e harruan gjithçka lidhur me mjekrën time dhe thjesht zunë të shihnin Konicën me adhurim. Atëherë e kuptova se fustanella shqiptare nuk ishte fustanellë qesharake greke, por diçka që i ngjante kiltit të skocezëve dhe se i përshtatej shumë një burri të pashëm si Konica.

Meqë ra fjala, lexuesi mund ta gjejë në librin e Konicës ndryshimin ndërmjet kostumit grek dhe veshjes shqiptare: është e vërtetë se grekët e kanë përshtatur nga shqiptarët, por ata u përpoqën ta stërhollojnë sa që e bënë një veshje grash me aq sa mundën.

Veshja e Konicës nuk ishte e vetmja gjë që më habiti. Thjest mbeta pa mend, kur ai nisi të më “mësonte” për çdo gjë në botë. Ishte njeri me kulturë të lartë. Gijom Apoliner, një shkrimtar dhe mik i tij, e ka quajtur “enciklopedi shëtitëse” që e fliste frëngjishten si një francez. Një shkrimtar tjetër, Zhyl lë Metrë, ka shkruar për të: “Ky i huaj që e shkruan kaq mirë gjuhën tonë”.

Si studiues i pasionuar i muzikës, Konica e adhuronte shumë Vagnerin. Një nga gjërat e para që bëri ai pasi u takuam, ishte të më tregonte për Vagnerin dhe operat e tij. Me këshillën e tij e pashë përherë të parë Parisfalin, kur u dha më 1910 në Boston. Në varrimin e tij, tridhjetë vjet më vonë, duke e ditur se sa shumë e donte Vagnerin, iu luta organistit të luante muzikën e Vagnerit nga kreu deri në fund.

Ka disa fakte që mungojnë në librin e papërfunduar të Konicës, fakte për Shqipërinë, që i kam mësuar prej tij. Për shembull, Konica flet për krenarinë e malësorëve shqiptarë. Zonja Durham e pranon këtë në librin e saj “Brenga e Ballkanit”. Kur përshkruan shpërndarjen e ndihmave në Maqedoni gjatë dhjetëvjeçarit të parë të shekullit të njëzetë, ajo na tregon se si gratë fshatare e rrethonin ditë e natë, duke i kërkuar ushqime dhe rroba. Ata vendoseshin rrotull shtëpisë ku banonte ajo dhe nuk largosheshin derisa të merrnin diçka. Edhe kur u shpjegoi se nuk kishte më asgjë për t’u dhënë, ato nuk shkuleshin. Kur zonja Durham vajti në Shqipëri, priste që t’i ndodhte njësoj. Për habinë e saj, askush nuk iu afrua për t’i kërkuar ndihmë.

Konica përmend edhe faktin se zonja Durham ka qenë një adhuruese e madhe e amvisës shqiptare. Ajo mendonte se vetëm amvisa holandeze mund të krahasohej me të për pastërtinë. Zonja Durham kishte të drejtë. Mjafton të shkosh për vizitë në shtëpitë e shqiptarëve në Shtetet e Bashkuara dhe mund ta shohësh dallimin ndërmjet amvisës shqiptare dhe shumë prej fqinjëve të saj që nuk janë shqiptare.

Një gjë që e ka lënë jashtë Konica është fakti që fqinjët ballkanas e italianë kanë shpifur se shqiptarët janë të egër e të pamëshirshëm. Zonja Durham na thotë se kjo nuk është e vërtetë. Ajo kishte parë fshatarët siçilianë se si i rrihnin pa mëshirë kuajt dhe gomerët, por kurrë nuk kishte qenë dëshmitare se si një shqiptar rrihte një kafshë. Unë e kam vënë re edhe vetë kur kam udhëtuar me kalë në Shqipëri. Sa herë vinim te ndonjë copë rrugë e vështirë, ishim të detyruar të zbrisnim dhe kafsharët gjithnjë përdornin fjalët përkdhelëse për t’u dhënë zemër kafshëve, si për shembull: “Hajde, vëlla. Ec, or bir; Nuk është dhe kaq e vështirë. Do ta kalojmë”.

Një shpifje tjetër e përhapur nga fqinjët tanë, është se shqiptarët qenkan njerëz që nuk u shtrohen ligjeve. E vërteta është krejt e kundërt. Ata u shumë më tepër se gjithë fqinjët e tyre. Statistikat e rajoneve të policisë në qytetet amerikane ku ka shqiptarë, dëshmojnë qartë se ata janë nga grupet më të mira ndër të gjithë të ardhurit e huaj. Përvoja ime e gjatë më ka vërtetuar se shqiptarët u binden ligjeve në shqipëri po ashtu siç u binden në Shtetet e Bashkuara. E keqja është se, kur fqinjët e Shqipërisë përpiqen të shkelin tërësinë e saj tokësore, atëherë shqiptarët “e paligj” ngrenë krye.

Kur përshkruan pamjet e bukura të Shqipërisë, Konica përmend shumë turistë të huaj që e kanë admiruar këte vend. Një emër, që megjithatë mungon, është ai i prozatorit, dramaturgut dhe kritikut muzikor francez, Roman Rolanit, i cili në njërin nga librat e vet flet për “kodrat e bukura të valëzuara të Shqipërisë”. Unë për vete i kam soditur nga maja e malit Tomor dhe nga kështjella e Krujës, kryeqyhteti i vjetër i Skënderbeut. Nuk kam parë gjithë jetën time gjë më të bukur.

Mjaft shtesa mund t’i bëhen kapitullit të Konicës për vetitë luftarake të shqiptarëve. Për shembull, kalorësit shqiptarë u bënë proverbialë në gjithë Europën pas vdekjes së Skënderbeut. Gjithë mbretërit dhe sundimtarët e Italisë, Francës, Britanisë së Madhe kanë marrë kalorës të lehtë shqiptarë për ushtritë e tyre. Konica më ka thënë një herë se në shekullin e shtatëmbëdhjetë, kur francezët kërkonin të lavdëronin një kalorës, shpreheshin: “E nget kalin si një shqiptar”.

Kemi disa dokumente italiane, që flasin për kalorësinë shqiptare dhe që na shpjegojnë se si Skënderbeu e shpëtoi mbretin Ferdinand të Napolit me kalorësinë e vet të lehtë. Sipas dëshmisë së historianëve bashkëkohës, Ferdinandi e kishte humbur davanë kur e braktisën banorët feudalë dhe u bashkuan me Rene Anzhuanë, që ishte rivali i tij francez dhe që pretendonte fronin e Napolit.

Dihet mirë se ushtritë mercenare të Rilindjes asnjëherë nuk bënë ndonjë betejë të vërtetë. Ata kujdeseshin jo për lavdinë ushtarake, por për pagat. Zakonisht krijohej një komitet i përbashkët i të dy ushtrive rivale dhe vendoste kush do të shpërblehej me fitoren. Për shembull, kur njëra nga ushtritë kundërshtare kishte epërsi të padyshimtë si numër, asaj i jepej fitorja pa e zgjatur shumë. Kur ushtritë ishin të barabarta nga numuri dhe komiteti nuk mund të merrte vesh se cila palë mund të fitonte, atëherë kurdisej një betejë e shtirë, në të cilën nuk dëmtohej ose nuk vritej askush, me përjashtim të ndonjë aksidenti. Por kjo manovër shërbente për të ndihmuar komitetin e përbashkët që të merrte një vendim.

Diçka e ngjashme ndodhi kur skënderbu zbriti në Itali me kalorësinë e vet të lehtë. Komandanti i ushtrisë kundërshtare konti Piçinino dhe Skënderbeu rregulluan një betejë të tillë të shtirë për të parë se cila nga të dy ushtritë do të kishte më shumë shanse për të marrë fitoren. Dy reparte të zgjedhura nga ushtria shqiptare dhe italiane bënë një paraqitje të kalorësisë dhe të aftësisë luftarake. Shqiptarët e fituan ndeshjen dhe kështu u mbyll gjithë kjo histori. Italianët asnjëherë më nuk e kundërshtuan epërsinë e kalorësisë shqiptare. Natyrisht, me turret ishte një pun krejt tjetër. Atëherë Skënderbeut i duhej të bënte beteja reale dhe të arrinte fitore reale. Turqve nuk u bënte përshtypje asnjë paradë.

Skënderbeu ka qenë, padyshim, një gjeneral i madh dhe ai meriton nderime të mëdha për kryqëzatën e tij heroike kundër turqve. Por ne nuk duhet të harrojmë se edhe ushtarët e tij meritojnë pjesën e tyre të nderit. Kryengritja shqiptare e viteve 1910 – 1912 kundër turqve tregoi se luftëtarët e çetave shqiptare ende e ruanin trimërinë dhe forcën e gjallë që kishin dëshmuar në kohët e vjetra në Skënderbeun. Vetëm për vetëm ata i mundën turqit, marshuan në Selanik dhe e detyruan qeverinë turke t’u jepte autonominë. Pas disa muajsh iu desh gjithë kombeve të Ballkanit që të bashkoheshin për t’i mundur po ata turq. Më 1920 atje u përsërit po ajo histori e përjetshme. Shqipërinë e kërcënonte copëtimi. Italia kishte pushtuar Vlorën dhe prapatokën e saj deri në Gjirokastër. Fqinjët e tjerë kërkonin copat e tyre sipas traktatit të fshehtë të vitit 1915. Vetëm një zë u ngrit për të kundërshtuar, ai i president Wilson. Por ai mjaftoi për të ngritur kombin. Malësorët shqiptarë të bregdetit jugor qenë të parët që u ngritën, pastaj i ndoqën edhe të tjerët. Brenda pak muajve italianët u hodhën në det dhe u detyruan ta linin Vlorën dhe rrethin e saj. Rreth njëzetë vjet më vonë, më 1940 grekët, pothuaj shtatë herë më të shumtë si numër sesa shqiptarët, nuk mundën ta përsëritnin këte marifet, ndonëse kishin mbështetjen e flotës angleze dhe të forcave ajrore angleze, që i penguan italianët të sillnin përforcime.

Tani disa fjalë për vendin e Konicës në historinë e Shqipërisë së sotme. Si mysliman dhe si përkrahës i një familjeje të vjetër aristokratësh nga Shqipëria e jugut, Konica kishte të gjitha mundësite që të fitonte poste të larta në Perandorinë Turke, ku Shqipëria bënte pjesë, që pas vdekjes së Skënderbeut. Në të vërtetë, shumë shqiptarë të tjerë gjatë shekujve ishin ngjitur në postet më të larta të Perandorisë Turke. Për shembull, kur Konica ishte i ri, Vezir i madh ose kryeministri i Perandorisë Turke ishte Ferid Pasha, një shqiptar nga Vlora.

Por kjo karrierë nuk e tërhiqte Konicën. Ai mendonte se misioni i tij ishte të luftonte për pavarësinë e Shqipërisë. Nga viti 1897 deri më 1912, dy nga pionierët më të shquar të pavarësisë së Shqipërisë kanë qenë Konica dhe Shahin Kolonja, botuesit e dy revistave shqiptare, që dolën jashtë: “Albania” dhe “Drita” përkatësisht.

Gjatë sundimit turk shqiptarët kishin harruar gjithçka për lavdinë e tyre të kaluar nën Skënderbeun. Konica ka qenë njeriu që e rizbuloi dhe e popullarizoi Skënderbeun e flamurin e tij, shqipen e zezë dy krenare në një fushë të kuqe. Ky flamur u bë simbol i pavarësisë kombëtare dhe më në fund u ngrit në Vlorë më 1912 nga Ismail Qemali kur Shqipëria u shpall shtet i pavarur.

Konica është quajtur si krijuesi i prozës moderne shqipe. Kur unë vendosa të bashkohesha me kryqëzatën për pavarësinë e Shqipërisë, e para gjë që më bëri përshtypje ishte mungesa e plotë e veprave letrare shqipe me vlera artistike. Por kur vajta në Egjipt më 1903, një atdhetar shqiptar, Spiro Dineja, më dha vëllimet e revistës “Albania” nga viti 1897 deri më 1903. I lexova të gjitha nga faqja e parë deri tek e fundit dhe atëherë e mësova se në shkrimet e Konicës ne e kishim atë që na duhej: letërsinë e mirë shqipe. Për më tepër, Konica zbuloi dhe popullarizoi shqiptarë të veprimtarisë letrare si Kristofordhi, Mitkoja, Fishta dhe Zako Çajupi. Me këshillën dhe udhëzimet e tij unë përktheva disa vepra nga Shekspiri, Ibseni, Edgar Alan Poeja dhe Don Kishotin e Servantesit. Të gjithë autorët shqiptarë që vijnë pas Konicës janë nxënësit e tij, duke përfshirë dhe shkruesin e këtyre radhëve.

***

Skënderbeu kur jetonte / Shqipëria lulëzonte….

Që më 1897, Konica 21 vjeçar iu drejtua me thirrje zemre “shqiptarëve mëmëdhe-dëshërimtarë për t’u mbledhur rreth e rrotull flamurit tonë”. Shumë herë ngjeu penën për bëmat dhe në bëmat skënderbejane, që shkëlqyen në Europë nën flamurin kastriotas, me emrin e Albanisë, emër me të cilin ai pagëzoi revistën e tij. Solli në ballinen e kësaj kryevepre emblemën me shqiponjë të Skënderbeut, vargjet e popullit për Kryetrimin, si dhe vargjet e veta e të rilindësve për atë që u quajt “Dragoi i Shqipërisë”, “Babai i Kombit”, “Mbreti i Shqiptarëve”. Vuri në qendër të prozës poetike Mrikën 17 vjeçare, “me leshrat që i derdheshin gjer në vithe të kalit” dhe që mbrojti Skënderbeun në shesh të betejës me gjoksin e saj të njomë shpuar tejpërtej nga shigjetë e turkut. E shenjtëroi vashën luftëtare shqiptare si gruan e thjeshtë të popullit francez me gjoksin zbuluar majë barrikadës në tablonë e Delacroix “Liria udhëheq popullin”. Solli Shegën, “Lulen e Maleve”, “Perëndeshën e luftës”, siç thotë, atë zanë e Dianë shqiptare që ra edhe ajo në shesh të betejës, kur plumbi i halldupit “i prekojti siskën e rrumbullakët dhe ndoti me të kuq bardhësinë e saj”. Dhe, pas Mamicës e Vojsavës në lot për vdekjen e Kryetrimit dhe rënien e Krujës, pas “Vajtimit për robëri të shqiptarëve” ringjalli në Kujtesën e Kombit – si një Feniks që rilind nga hiri çdo pesëqind vjet – edhe vetë Kryeheroin, atë vit fatlum 1912 kur, me emrin dhe “Flamurin e tij të kuq dhe shqiponjë të zezë dykrenare”, dha kushtrimin final për t’u dhënë turqve dërrmën e fundit dhe kur shqiptarët, “duke parë atë flamur, të cilin nuk e kishin harruar, i faleshin me gaz edhe e prisnin si fytyrën e gjallë të çlirimit”.

Më 1899, Konica thuri me vargje klasike poezinë “Flamuri”. Që në strofat e para dy-vargëshe, që shquhen për ritmikë luftarake, si një marsh i vërtetë, ai e sheh simbolin flamur të lidhur fort me emrin e Skënderbeut, burim frymëzimi shpirtëror për shqiptarët: “Skënderbeu kur jetonte / Shqipëria lulëzonte, / Ish e fortë ish e zonjë / Kish në flamur një shqiponjë, / Një shqiponjë me dy krerë, / Ai lirisht hapej n’ erë “…

***

POEZI NGA FAIK KONICA

FITOVA MOJ ZEMBËR

Fitova, fitova, fitova, fitova, moj zembër
Ah mos derth më lot ah mos derth më lot
Nga zgjedhë e dashurisë shpëtova sot.

I flaktë i verbër gjer sot un’ i gjori,
E desha diallushen lumi mënt më mori,
Remës marësisht i shkoj tani koha,
Zjarri i dashurisë mu shua shpëtova.

Kur buz’ e saj qeshte zembra ndizej,
Vështronjam pshertinja nga malli dot s’flisnje,
Tani ësht’ i thyer zinxhiri mërzitshmë,
Që më mbante lidhur posi skllav të frikshm.

DRIT’ E SHPIRTIT TIM

Drit’ e Shpirtit t’im,
Ki pakëz besim:
Se pa ty s’roj dot,
Jeta është kot.

Unë i mjeri heq,
Zëmra më rënkon:
Si s’të vjen keq,
Pse më mundon?

NJË TË DASHUR KUSH KA GJETUR

Një të dashur kush ka gjetur,
Q’është e besës dhe e drejtë
Le ta puthë le ta dojë,
Jetën le t’ja ëmbëlsojë,
Dhe me lule le t’ja shtrojë.

Po besnike që të jetë,
Në kafas duhet ta ketë,
Djallushet kur ndrojnë erë,
Ju pëlqen nga no njëherë,
Të shijojnë tjatër verë.

Kur veçan Hëna kadritë,
Miq, i hapni mirë sytë,
Se bandilli përgjon çastin,
Vogëloshes i jep rastin,
Hap edhe zbraz kafazin.

FLAMURI

Skënderbeu kur jetonte
Shqipëria lulëzonte.

Ishe e fortë, ish e zonjë
Kish në flamur një shqiponjë
Një shqiponjë me dy krerë
Ai lirisht hapej në erë.

Kur armiku na vërvitej
Flamuri i kombit ngrihej

Gjëmonin një mij trumbeta
Suleshin treqindmij veta.

Derdhji ngjakun si të marrë
Që të mbaheshin Shqipëtarë.

Derdhjin gjakun pa peshuar
Për flamunrin e bekuar.

Po trimatshkuanpërjetë,
Shqipëriambet e shkretë

Trimat shkuan edhe vanë
Kordhët po ndryshken mënjanë.

Kordhët ndryshkën e në baltë
Na ra flamuri i naltë!

Na raflamuri i naltë
Mbeti e u kalb në baltë!

Sot kan dalë ca zuzarë
Që ulërti në shqipëtarë,

Po këtë emër e lanë
U bashkuan me aganë

E punojnë nat’ e ditë
Që të mbtemi pa dritë,

O zuzar, o tradhëtorë
Ne na bëjtit shërbëtorë,

Na e vuatli të lirinë
E na shkel të Shqipërinë.

Rrëmbyet e po rrëmbeni
Gjith se ç’patmë e se ç’kemi!

Po mjaft! Koha ësht afër,
Kur të ndizet luft’e ashpër,

Lufta tri her’e bekuar
Qëna ka për të shpëtuar,

Jo luftë kundrë Turqisë,
Jo kundrë mbretit Shqipërisë,

Po luftë për ca zuzarë
Që u lind në shqipëtarë

E, armiq të Shqipërisë,
I fryj në dritës së lirisë,

S’na lënë dhe ne të tjerët,
T’dalim nga gjum’i errët,

Po ç’dëgjoj në ven’ e thonë,
E ç’shohin e tradhëtojnë

Eshtë turp prej kësi krimbash
Të mundohet një komb trimash!

Ngrehuni, o shqipëtarë,
T’i shtypim këta zuzarë!
(1899)

KUSHTRIMI OSE MARSEJEZA E SHQIPËTARËVE

Përpara djemtë e Shqipërisë
Zëri i kushtrimit po gjëmon!
Kundër nesh i mizorisë
I ndryri Flamur po valon!
Malet tona po ushtojnë.

Nga bërtimet e nizamit:
Egërsirat Ju kërkojnë
Nder’ e gruas, gjaknë e djalit!
Burra, kush është trim,
Në luftim me nxitim,
Me hov, me hov!
Bini me tërbim!
Armikut për shpërblim.

II
Ç’kanë me ne këta barbarë
Shtazë në shpirt e në turi?
Hapni sytë o shqipëtar,
Shikoni hekurat gati,
Qafën kujt duan t’i vënë
Nën zgjedhë, e nën kërbaç.
E turp i tmerrshëm i pa dhënë

Shkabën ta ngasim si margaç!
Topi buçet, pushkët p’ushtojnë
Plagë, me plumb, vdekje dhe zjarr.
Trumbetat ndizen dhe çfryjnë!
Yt fat po lozet,
Komb Shqipëtar.

Që nga Janina
E gjer në Shkodër,
Burrë dhe grua,
Foshnje dhe plak,
Çdo lum e përrua
Çdo shesh e kodër,

Po rrjedhin lot
Po rrjedhin gjak.

Burra, kush është trim.
Dridhuni ujq të Mongolisë,
Dhe ju shqiptar për mallkim
Që ç’panë sytë e Shqipërisë
Ah, dridhuni se s’ka shpëtim!

Çdo krah do ngrihet të ju bjerë
Dhe këta trima po të mbeten,
Vend’ ynë pjell trima të tjerë
Gati të ngrihen të ju dridhen

Burra kush është trim
Zemrohuni një herë
Mprihni kordhën për të prerë
Mprihni kordhë e mprihni pallë
Të ju ndritin yj në ballë.
Flamur të ngrini në erë
Me shqiponjën me dy krerë.
Dhe në vend ‘ tuaj të rroni
Si të doni e si të thoni!

VAJTIM PËR ROBËRI TË SHQIPTARËVET

O të humbur shqipëtarë,
Seç qenkeni për të qarë!
Për të qar’ e për të sharë,
Për të shar’ e për të vrarë!
Armiqtë mbë dhé ju hodhnë,
Dhe ju shtypnë sa u lodhnë!
Sa u lodhn’ e sa ju ngopnë
Ju gdhendnë edhe ju rropnë.
As bukë, as brekë s’ju lanë,
Ju punoni, ata hanë!
Nuk ju lan’ as pakë nderë
Q’e kini pasur përherë.
As nder, as turp, as gjak s’kini
Unji kryet dhe po rrini.
I duroni vet armiqtë;
Prisni vdekjen apo vdiqtë?
Shërbëtorë t’Anadollit,
Kleçk e lodra të Stambollit.
Në mos u shove fare,
Ndizu, zemra shqipëtare!
O shqipëtarë barkzbrazur,
Fustançjerr’ e këmbëzbathur
Zemërohuni një herë,
Mprehni kordhët për të prerë,
Mprehni kordh’ e mprehni pallë
Të ju ndritin yj mi ballë,
Ti frikësoni zuzarët
Ç’i shuan shqipëtarët,
E në vend tuaj të rroni
Si të doni e si të thoni!

(1901)

ANADOLLAKU NË MESALLE

Ka ndenjur si një ka
Po ha edhe po ha,
Shembet me pilaf,
Fruhet me hoshaf;
S`ka kohë të flasë
Hedhe sa të pëlcasë:
Llop një bakllava,
Llop një hallva,
Llop një revani,
Llop muhalebi.
Therret:-Hiç je medum!
– O burra, bre dudum!
Kërkon një syltjaç,
Porosit një kulaç,
Rrëmben një bugaçe,
– Të rrëmbec një kapaçe!
Të tërë për një darkë,
Të tëra në një barkë!
Kur lodhet sa ngjinjet,
Pushon e shtrihet
Shtrihet dudumi
Dhe na e zë gjumi.
Nesër kur të zgjohet
E, me “bismil-lah”,
Prapë pilaf
E prap hoshaf.
“Qebap boll-boll
Koxha Anadoll!”
More dudum kokëkungull
Gojëbuall e barkrrumbull
Thuamë, të rëntë pika!
Ç`të duhet ty politika?
Hiq, more dudum dore, hajde
Të të kllasëm në një kade
Plot me mjalt`e me reçel
Ha pi e kurrë mos del.
(1901)

HELENA E TROJËS

Në Trojë, nga maja e një kullë të lartë
Helena e bardhë zgjat kryet dhe përgjon
Poshtë nënë muret luftën që luftonMenella syzi me Parin flokëartë..
Shikon buzëqeshur e me ballë të qartë
zjarrin që ka ndezur vetë dhe ëndërron
e stolisur si ditën që hipi në fron
Kur vajti nus’e re nga Amykla në Spartë.
Dhe në shesh Menella me Parin të tërbuar
Goditën me sulm për të mundur a për të vdekur
Gjëmojnë duke çuar zërin në qiell.
Gjaku u ka hyrë faqe dhe duar
Kordhë me kordhë hekuri me hekur
Përpiqen, tringëllojnë, shkëlqejnë në diell.

Sekretet e kryeqytetit amerikan

December 15, 2017 by dgreca

Washington, DC, USA --- An aerial view of the Lincoln Memorial and the Reflecting Pool leading up to the Washington Monument. --- Image by © Jason Hawkes/CORBIS

Ky vit shënon 206 vjetorin e themelimit të Llozhës së Madhe Masonike të Washington DC, një bashkëudhëtim dhe kurorëzim i suksesshëm i procesit interesant të konceptimit arkitekturor dhe ndërtimit të kryeqytetit. Me një vizion të qartë rreth besimit dhe principeve të larta të vëllazërisë në një botë në ndryshim të vazhdueshëm dhe me një shpirt të lartë intelektual e diversitet shoqëror, pjesa e padukshme, por e gjallë e kryeqytetit mban në gjirin e saj figura të njohura të politikës, biznesit, diplomacisë, artit, shkencës dhe sportit./

1 Dritan_Mishto

NGA DRITAN MISHTO/

Kryeqyteti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Washington – Distrikti i Kolumbias ose thjesht DC është i veçantë për simbolikën e arkitekturës së tij, me bulevardet e gjera të dala nga një pikë e përbashkët dhe sheshet dekorative të ndërthurura në mënyrë intriguese. Pozicionet, format e godinave qeveritare, monumentet, sheshet dhe rrugët e kuadratizuara përbëjnë një materializim të parimeve të mendjehapësisë dhe ndricimit, të hedhura në plan mjeshtërisht nga arkitekti i njohur mason Pierre L’Enfant.

Kryeqyteti mbetet një vepër ideore e presidentit të parë të SHBA George Washington, Mason i Llozhës Fredericksburg Nr. 4, Virginia dhe më pas i nderuar nga një sërë llozhash të tjera, i cili me një përkushtim të pashoq dhe përqëndrim të lartë përcaktoi vendndodhjen, hapësirën dhe planimetrinë e tij, duke miratuar në mënyrë të pandryshueshme gjithçka që shihet edhe sot. Nën një ceremoni masonike, më 18 Shtator 1793 filloi puna për zbatimin e planit urbanistik me vendosjen e gurit të themelit të godinës së Kongresit, ndërkohë që sapo kishte përfunduar konkursi për ndërtimin e Shtëpisë së Bardhë. Në këtë proces të rëndësishëm, Presidenti Washington bashkëpunoi me një sërë anëtarësh të masonerisë amerikane ku spikatën: Charles Fierer, Master i Llozhës Potomak 5 dhe James Hoban, Master i Llozhës Federale 1 e njëkohësisht arkitekt i Shtëpisë së Bardhë.

Kryeqyteti në krijim e sipër filloi të tërheqë ndërkohë bamirësinë masonike. Në vitin 1829 vdiq masoni i pasur James Smithson, me pasurinë e dhuruar të të cilit u ngrit Instituti Smithsonian, një nga qendrat e njohura të shkencës dhe kulturës botërore. Vite më pas, bankieri dhe masoni bamirës William Corcoran themeloi galerinë e talenteve të artit, një nga më të njohurat ndërkombëtarisht.

Në 4 korrik 1848, përmes një marshimi të gjatë dhe ceremonialiteti të lartë Presidenti James K. Polk inaguroi fillimin e punimeve për ndërtimin e monumentit kushtuar George Washington, vepër e cila përfundoi falë angazhimit të fuqishëm të masonit dhe ish Kryetarit të Gjykatës së Lartë të SHBA John Marshall. Lartësia jo e rastësishme e monumentit prej 555 këmbë (169,29 m) është pika më e lartë e kryeqytetit dhe pavarësisht se jo e përcaktuar me ligj, falë frymës që mban gjallë simbolikën e këtij qyteti asnjë godinë tjetër nuk e ka kaluar dhe nuk pritet ta kalojë lartësinë e tij. Ndërtimi i monumentit në nderim të Presidentit George Washington përbën një moment tejet i rëndësishëm në historinë masonike amerikane duke u vlerësuar nga studiuesit si konfirmim i tre elementëve themelorë të republikës së re: mirëformimi, vërtetësia dhe besueshmëria.

Shekulli i 19 dhe fillimi i shekullit 20 e gjejnë kryeqytetin amerikan me pasuri arkitekturore të vlerësuara nga opinion i gjerë ku veçanërisht spikasin: Stacioni i Trenit “Union Square”, një reminishencë e stilit të madhështisë romane; godina e Llozhës së Madhe të Masonëve dhe godina e respektuar e Këshillit Suprem të “Scottish Rite” me dy sfinksët e saj, nënkuptues të mençurisë dhe fuqisë. Një sërë lidhjesh të tjera masonike qëndrojnë heshturazi në qytet, duke filluar nga Trekëndëshi Federal e deri tek godinat madhështore të Kompleksit të Galerive Kombëtare, ndërtuar falë këmbënguljes së masonit dhe ish Sekretarit të Thesarit Andrew Mellon, fondacioni i të cilit vazhdon të kujdeset për to. Ndërsa Presidenti Taft, mason dhe ish kryetar i Gjykatës së Lartë të SHBA luajti një rol kyç në bindjen e Kongesit për të ndërtuar një godinë të denjë për Gjykatën e Lartë, e cila u projektua dhe ndërtua nga arkitekti mason Cass Gilbert. Ndërtesa të tjera të intrigojnë me historinë e tyre, ku përveç planimetrisë një vend të rëndësishëm zë edhe koha e preçizuar dhe mënyra e ndërtimit në përputhje të plotë me simbolikat e vjetra masonike. Qyteti është zbukuruar me shumë vepra të krijuara nga artistë masonë, ku spikasin statuja e presidentit Lincoln, Roosevelt, Jefferson apo Muzeu i Holokaustit, një përkujtim e nderim ndër të tjera edhe për persekutimin e hebrenjve masonë.

Kryeqyteti amerikan dhe masoneria janë bashkëjetesa e gjallë e idealizmit dhe vizionit të ngritur mbi dinjitetin dhe të drejtat e përbashkëta njerëzore. Fazat e mëvonshme të ndërtimit dhe përsosjes, duke i qëndruar besnik deri në detajet më të vogla planit arkitekturor fillestar kanë bërë që përgjatë më shumë se dy shekujve ky kryeqytet të kalojë me sukses provat e zgjerimit, rritjes, maturimit e restaurimit, duke ruajtur formën dhe qëllimin e asaj çfarë ai mban në brendësi.

Kryeqyteti amerikan vazhdon të mbetet destinacion për miliona vizitorë dhe kjo falë jo vetëm veçorive të arkitekturës, por edhe zgjuarsisë e mençurisë së gjeneratave që kanë ndihmuar dhe ndihmojnë në ruajtjen, pasurimin dhe paprekshmërinë e simbolikës dhe sekreteve të tij.

Skulptori Vasil Rakaj:SECILI KA NJE ENDERR….

December 15, 2017 by dgreca

Intervistoi për Gazetën “Dielli”: Tom Therçaj/

Martin Luther King Jr. Portret, Nënë Tereza Vasil Rakaj, Tom Therçaj Martin Luther King Jr. (Bocet) Kompozim, Gruaja qe mban boten Nënë Tereza, Prishtinë, vepër e V. Rakaj Skulptori V. Rakaj me organizatorët Gjatë proçesit krijues

Ka kaluar më shumë se një gjysëm shekulli nga viti 1963, kur ne Washington D.C., Martin Luther King Jr. mbajti fjalimin historik që do të shndërronte përgjithmonë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, “Unë kam një ëndërr” (I have a dream). Skulptori i njohur Vasil Rakaj asokohe ishte vetëm 10 vjeç, në moshën kur ënderrat kanë vetëm dimensione fëminore.Ënderra e lirisë, ënderra e barazisë dhe të tjera ënderra të guximshme do të lindnin e do të bëheshin realitet vite më vonë. Tashmë, Rakaj prej 2 dekadash punon dhe jeton në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Autori i monumentit të Shenjtores Nënë Tereza dhe i shumë veprave të tjera, fitues i disa çmimeve, është përzgjedhur për të realizuar bustin kushtuar aktivistit të famshëm për të drejtat e njeriut, Martin Luther King Jr.

Zoti Rakaj, ju jeni autori i veprave të dy personaliteteve me famë botërore: Shenjtores Nënë Tereza dhe aktivistit Martin Luther King Jr. Pse pikerisht kjo perzgjedhje?

–Qe ne fillim dua te them se jane realizime qe me bejne te ndihem krenare. Janë dy vepra me dy histori të ndryshme dhe shumë interesante. Idea për realizimin e monumentit të Nënë Terezës ishte një nismë private e vëllezërve Gojçaj, shqiptarë nga Mali i Zi me banim në SHBA. Ndërsa busti i King është një nismë me shume institucionale.

Them histori interesante sepse në vitin e trazuar 1997, kur ne Shqiperi shumë njerëz rrëmbyen armët ne ate rrebelim masiv pas renies se firmave piramidale, unë i kaloja ditët e pothuajse edhe netët brenda studios.

Vëllezërit Lekë e Pashko Gojçaj, ishin njohur me krijimtarinë time, e sidomos portretin në dru të Nënë Terezës që ishte paraqitur në konkursin tematik kushtuar bamirëses shqiptare në Galerinë Kombëtare të Arteve në vitin 1996. Edhe pse mora çmimin e tretë, nga ai çast pata privilegjin dhe nderin të quhem skulptori i Nënë Terezës.

Vëllezërit Gojçaj më përzgjodhën dhe financuan realizimin e monumentit të Nënë Terezës që do të vendosej në Tuz (Mali i Zi), Prishtinë (Kosovë), Detroit dhe New York (SHBA). Kjo më bëri autorin e parë në botë që përjetësoi në skulpturë Nënë Terezën. Sic dihet Nene Tereza, me thjeshtesine dhe modestine qe e karakterizonte, nuk donte te flitej per te, nuk lejonte ti ngriheshin monumente. Kanë kaluar dy dekada nga ajo kohe dhe tematika kryesore në punimet e mia është kjo Shenjtore me origjinë shqiptare.

Si u përzgjodhët për të realizuar veprën për Martin Luther King Jr.?

-Shoqata e Skulptorëve në Connecticut ku jam anëtar prej shumë vitesh, pasi kam marrë pjesë në shumë ekspozita, rekomandoi disa artistë mes të cilëve bëja pjesë edhe unë mes te cileve do te perzgjidhej autori i bustit te Martin Luterit…Bashkë me disa vepra për Nënë Terezën dhe portrete të figurave historike shqiptare, prezantova edhe projektin për bustin e King (bocet), te cilat si te thuash ishin si nje pasaportë e identitetit tim krijues. Siç duket, kisha qëlluar në shenjë.Nuk vonoi dhe brenda pak ditësh më trokitën në studio një grup prej 10 vetë ku bënte pjesë edhe kryetari i bashkisë së qytetit Ansonia (Connecticut) ku jetoj, , David Cassetti. Të tjerët ishin përfaqësues të komunitetit, organizatorë për realizimin e veprës që do të vendoset pranë bashkisë së qytetit të Ansonias. Ata nuk kishin ardhur rastesisht, por per te sjelle lajmin e mirë që kishin përzgjedhur mua. Ishim të gjithë të gëzuar e nuk di se kush më shumë, unë si artist, qe do te isha autori i vepres, apo ata që kishin trokitur në studion e duhur.

Ja dedikoni fatit apo talentit këtë perzgjedhje që do ta dëshironte çdo artist?

– Nuk jam nga ata njerez qe besoj shume tek fati. Asgje nuk te dhurohet po nuk e meritove. Por nëse do t’i referohem dikuj, parasegjithash ia dedikoj Nënë Terezës të cilën e ndiej si engjëllin tim mbrojtës. Nuk harroj në asnjë çast të shprehem me zemër se ajo më ka ndryshuar jetën. Është më shumë se një mrekulli që një artist shqiptar i cili në rininë e vet është edukuar nga sistemi komunist me urrejtjen ndaj fesë dhe social imperializmit, të bëhet qytetar Amerikan dhe autor i personaliteteve të shquara si Nënë Tereza dhe Martin Luther King Jr.Dikush qe mund ta lexoje si konfirmim shprehjen time, natyrisht nuk mund ta kuptoje e ndjeje aq thelle sa une. Diktatura, mungesa e lirise, censura kane qene te paimagjinueshme. Kush nuk e ka jetuar ate sistem ne Shqiperi e ka te pamundur te kuptoje persekutimin deri ne palce.

Liria eshte e cmuar per cdo qenie njerzore, por per nje artist dicka me shume.

Gjithsesi per te ardhur tek pergjigja e pyetjes tuaj, ndoshta janë të dyja bashkë, edhe fati, edhe talenti. E kush më shumë mund t’i jepte jetë ëndrrës sime.

Ju thatë që keni paraqitur një bocet që ju shpalli fitues. Diçka më shumë për këtë vepër.

-Pas shumë konsultimesh në komunitet, institucionet e kulturës dhe bashki, është përzgjedhur fillimi i pranverës së vitit të ardhshëm për të përuruar bustin e Martin Luther King. Ndërkohë, unë kam hulumtuar shumë mbi figurën e tij, që përherë e më shumë më ka mbushur me frymëzim të ri. Eshte nje personalitet qe te jep vazhdimisht energji pozitive. Herë pas here organizoj takime me përfaqësues të komunitetit fetar, që janë iniciatorë të veprës. Edhe sot, pas më shumë se një gjysmë shekulli, ata vazhdojnë ta kenë si pikë referimi aktivistin Martin Luther King Jr. Ka kohe qe enderra e tij është realizuar. Amerika është vendi i shanseve të barabarta dhe i dimensioneve të lirisë. Veç ënderra e King mund të ishte aq e guximshme saqë Shtetet e Bashkuara të Amerikës të drejtoheshin për 8 vite nga një Afrikano-Amerikan, si Barack Obama.

Dimensionin e shanseve të barabarta e kam përjetuar çdo ditë në Amerikë, por veçanërisht në përzgjedhjen time për realizimin e kësaj vepre. Siç dihet ka artistë të shumtë me prejardhje të ndryshme në SHBA. Asnjëri nga organizatorët nuk u ndikua nga bindjet e mia, origjina, as nga ngjyra e lëkurës për të më përzgjedhur si autorin e veprës. E kjo pra eshte Amerika e shanseve te barabarta, Amerika qe enderronte misionari i lirise qe do te perjetesoj edhe me vepren time.

Është interesant fakti se dikur jetoja në qytetin e Laçit ku edhe pse fare pranë kishës së Shën Ndout besimin e kisha të shtypur, feja ishte e ndaluar, ndersa sot jam duke realizuar, pas Shenjtores Nënë Tereza, bustin e Nobelistit për Paqen, Martin Luther King Jr.

A keni ndonjë tjetër projekt ambicioz?

-Nje artist eshte gjithnje ne kekim. Ndihem më i motivuar se asnjëherë tjetër. Kam disa projekte paralele. Ndër të tjera, një vepër për heroin tonë kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu. Koleget qe e kane pare projektin (bocetin) jane entuziasmuar.

Viti 2018 eshte shpallur ne Shqiperi viti i Heroit tone Kombetar Gjergj Kastrioti.

Edhe pse nuk e kam bere publik kete projekt, sic duket permes miqve lajmi eshte perhapur. Keshtu, disa dite me pare, me telefonoi nje koleg, piktori i mirenjohur Gjergj Pali, i cili me ftoi te perfaqesohesha me vepren time tematike ne ekspoziten qe do te hapet ne Ambasaden Shqiptare ne New York.Gjithashtu, kam edhe disa vepra të tjera monumentale e lirike. Dua te vecoj nje kompozim per gruan, e veshtruar pertej dimensionit te nenes, si nje force e madhe ne zhvillimin e botes.

PO MBYLLET VITI I TURPIT

December 15, 2017 by dgreca

PO MBYLLET VITI I TURPIT:“50 VJETORI I SHPALLJES REVOLUCIONIT KULTUROR – 1967”/

DY MONSTRAT E PAPREKSHME…/

6 SHKURT 1967 – KUSH NË EUROPË KA BA MBI POPULLIN E VET ATE SHKA KANË BA KËTA DY TERRORISTË NGA VITI 1941 – 1991 ?!

2018: Afrohet Viti i Gjergj KASTRIOTIT – Skenderbeut.

NGA FRITZ RADOVANI/ AUSTRALI/

“REVOLUCIONI IDEOLOGJIK ANTINJERZOR I 1967”: Diktatori Enver Hoxha “Revolucionin Ideologjik e Kulturor të vitit 1967” e filloi me surratin e vet antieuropian, dhunoi identitetin tonë kombtar tue fillue nga Gjergj Kastrioti – Skenderbeu, i cili nga “dr.prof e akademikët” quhet “Skënderbeu Gjergj Kastrioti” (Fjalori Enciklopedik Shqiptar, Botim i Akademisë së Shkencave të RPSSh, Tiranë 1985 fq. 964), vazhdohet: “Heroi Kombëtar i shqiptarëve, strateg e burrë shteti i madh që udhëhoqi luften për pavarësi kunder pushtimit osman,…një nga figurat e shquara të historisë së shek. XV…” Gjergj Kastrioti – Skenderbeu ishte Figura ma e shqueme, dhe jo “një nga figurat e shquara të historisë së shek. XV…” Këtu fillon edhe dhunimi i Tij…

1969: Dhunohet në Vaun e Dejës Kisha ku asht kunorzue Heroi ma i madh i Kombit Shqiptar, pikrisht në 500 vjetorit të vdekjes së Tij. Thëmelet e saj janë e vetmja dëshmi e vjetersisë së saj. Veprat e artit dhe afreskit u shkatrruen… Shkatrruesit e Saj sot shetisin nder bulevardet e Tiranës, ku tregojnë “sesi i vuen dinamitin Kishës…”

Komunistët kudo ku kanë marrë pushtetin, kanë inaugurue terrorizmin në masë si mjet qeverisje. Enver Hoxha në “Fjalimin Programatik” të tij, për thellimin e “Revolucionit socialist” mbi bazen e “mësimeve të panderprera proletare të PPSh”, synon në të gjitha fushat e jetës politike, shoqnore, historike, kulturore dhe arsimore, me ba “spastrimin” e shoqnisë Shqiptare nga të gjitha “mbeturinat e vjetra”. E me shka i zevendsoi ato?!

Enver Hoxha shpallë “Shtetin e Parë Ateist në Botë”…me dekretin 4337: “Shteti nuk njeh asnjë fé dhe inkurajon zhvillimin e propagandës ateiste, për të krijuar të njerëzit botkuptimin shkencor e materialist” Artikulli 37 i Kushtetutes RPSSh, 1976. Tirani anadollak Enver Hoxha persëritë: “Çka thotë partia bën Populli!”… Po PPSh kush ishte? – Enver Hoxha me kriminelët e tij, të byrosë politike…Hysni Kapo, Ramiz Alia, Kadri Hazbiu dhe i zgjedhuni nga kriminelët e Spanjës Mehmet Shehu, si specialist masakrash per dhunimin e të drejtave të njeriut, per me detyrue njerzit “mos me Besue në Zotin”.

19 MARS 1967, terroristi Ramiz Alia, mbyll perfundimisht Kishat Katolike në Shkoder, tue fillue me Kishen Katedrale të Shkodres. Njëheri fillon edhe dhunimi i vorrezave nder Kisha të Atyne klerikëve që kishin vdekë para vitit 1900 dhe 1944.

Ndoshta, një krim i tillë ishte i panjohun nder shtetet tjera komuniste të Lindjes!

29 PRILL 1967: Atëherë kur nder oborret e shtëpijave të Shkodres ishin vendosë piramidat e kufinit, dhe errsina sllavokomuniste e frika kishte pushtue mendjet e zemrat tona, nga një shtëpi perdhese në Ballabane u ngrit një Burrë, me Kryq per parzem e me penë në dorë na la të daltueme në Gurt’ e Rozafës atë testament që ndoshta gjithë Europa s’ e ka! Ishte i Madhi At Pjeter Mëshkalla S.J., që pa Ju tutë syni i rrethuem nga bishat e egra komuniste në kopshtin zoologjik të Institutit Pedagogjik u tha kriminelëve të pashpirtë, instruktorëve të partisë, “profesorëve dhe intelektualëve të njohur” per kulturen e tyne të gjanë ateiste dhe antishqiptare, po si gjithmonë shumica agjenta sigurimi:

“Unë po ju them këtu se Populli nuk asht dakord me shka jeni tue ba ju, ai ka besue dhe do të vazhdojë me besue në Zotin edhe pa Kisha e Xhamija… Ky veprim që bani ju sot asht vetëm turp para Zotit e para Popullit, asht turpi juej para gjithë vendeve të Europës, mbasi kjo që bani ju sot këtu, a e dini se po bahet në pragun e 500 vjetorit të vdekjës së Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastriotit – Skënderbeut, Mbrojtësit të Krishtënimit?!

Vetëm këte mendoni, shka ka me thanë Europa për ju! Ajo e njeh Popullin Shqiptar dhe e di se ka 2000 vjet që Populli ka ndjekë e do ta ruej në zemër Fenë e Krishtit!”

U ndigjue një za nga salla, ishte “shoku” Xhemal Dini: “Që sonte populli do të djegin Ungjillin!” – At Mëshkalla ju përgjegj: “Digjeni edhe ju që sonte, ka dymijë vjet që thërrasin shokët tuej me djegë Ungjillin e Feja e Krishtit veç sa vjen e po forcohet! Shqiptarët nuk e djegin Ungjillin, këte e them si Shqiptar që jam, mbasi kur kam lindë kam pasë vetëm një emën, ky ishte emni SHQIPTAR, se linda nga prind Shqiptarë… Emni i parë që kam marrë në këte tokë dhe e kam mbajtë me nder, asht kenë emni Shqiptar e derisa të vdes, do të jem SHQIPTAR! Unë i përkas Popullit tem, ai me njeh mirë dhe e di sa kam ba unë për té, por ai mos harroni se ju njeh mirë edhe ju!”…

5 PRILL 1967 Në letren që At Mëshkalla i shkruen kriminelit Mehmet Shehu i tha:

“… Unë them se, me këte luftë kundra fesë neve, edhe po diskreditohemi faqe botës, së cilës i kemi dhanë premtime solemne për liritë dhe të drejtat njerëzore në Shqipni.

Kur në vj. 1945, në Tiranë, me 8 mars, unë u takova me Juve, Shkëlqesë, se kishem ndigjue prej komunistëve fjalët: “Këte Kishë do ta bajmë kinema”; Ju m’u përgjegjët: “Kjo asht propagandë armiqësore!”.

Me të vërtetë, as anmiku ma i tërbuem i Pushtetit s’ka muejtë me u ba një propagandë ma anmiqësore në 22 vjet, sa i keni ba vedit.”

19 KORRIK 1967: Gjyqi u zhvillue po, pak kush dinte mbylljen e asaj ngjarje të madhe historike per të cilen vazhdon edhe sot heshtja… E kjo njëditë “do të shkrepin”!

Në fjalen e fundit në gjyq At Mëshkalla tha: “Ju më dënoni sa të doni, mbasi mue nuk keni shka më bani, unë prap se prap do të dal, sepse ju shpejt keni me mbarue, mbasi shoshojnë keni me hangër, e aty asht fund i juej! Feja e Krishtit nuk mbaron kurrë!”

At Pjeter Mëshkalla ia mbërrijti asaj ditë që pat profetizue ma parë. Ai pa me sy shka paralajmëroi. Diktatorët me të vërtetë hangrën kokat e njeni tjetrit dhe këtij nuk patën shka me i ba. Ai dhe Ideali i Tij Fitoi !

Duhej luftue deri në zhdukje botkuptimi fetar me luftë kunder institucioneve fetare që ruenin Fenë në zemren dhe mendjen e Popullit. Me këte detyrë merrej direkt Ramiz Alia dhe servilët e tij Xhemal Dini, Musa Kraja, Jovan Vujoshi, Jup Kastrati, etj.

SEKSIONI KATOLIK në Degen e Mbrendshme në Shkoder, jep orjentimet per zhvillimin e këtij “Revolucioni Ideologjik” Fillojnë arrestimet e pushkatimet barbare…

Eksperienca e viteve 1944 – 48 në Shkoder, kur ishin në qytet 26 BURGJE dhe HETUESI, ku masakrohej inteligjenca dhe Populli Heroik i Shkodres, filloi me dhunimin e Kanuneve dhe objekteve të kultit:

Dhunohet Opera e “Skenderbeut”, me zhdukjen e kompozitorit Prenkë Jakova.

1968: Dhunohet “Kanuni i Skenderbeut” me dënimin me vdekje të Don Frano Illisë.

Dhunohet në Kuvendin e Françeskanëve Troshan, vepra e artit, pikturë me vaj per Gjergj Kastriotin, e cila, vidhet nga Galeria e Arteve në Tiranë, me leje nga shteti.

Shfarosen bibliotekat e klerikëve dhe veprat e artit nder Kishat Katolike të Shqipnisë…

***

KUSH NË EUROPË KA BA ATE QË BANE DY MONSTRAT TONA DHE SOT, ATA TERRORISTË VAZHDOJNË ME KENË “HERONJË TË POPULLIT SHQIPTAR ?!

PRILL 1967: Me porosi të KQ të PPSh dhe të terroristit E. Hoxha, tek Dosja 2291 Arkivi i Ministrisë së Mbrendshme, prokurori i pergjthshëm Lefter Goga, urdhnon:.. “Hetuesit mund të përdorin torturat më shnjerëzore deri në vdekje të burgosurëve, pa asnjë përgjegjësi penale ndaj të pandehurëve që mund të vdesin në duart e tyre në hetuesi.” Dhe, jo nder pak hetuesi u aplikue kjo shkresë antinjerzore.

Vetem nga viti 1967 – 1990 u pushkatuen dhe u mbyten në tortura:

Imzot Ernesto Çoba (8 Janar 1980) Don Zef Bici (8 Maji 1968)
Don Mark Dushi (8 Maji 1968) Don Marin Shkurti (1 Prill 1969)
Don Shtjefen Kurti (20 Shtator 1971) 6. Don Anton Doçi (1973)
Don Mikel Beltoja (10 Shkurt 1974) 8. Don Prek Nikçi (15 Mars 1974)
Don Mark Hasi (11 Shtator 1981) 10. Don Lazer Jubani (29 Korrik 1982)
Don Lec Sahatçija (4 Prill 1986) 12. Don Nikoll Gjini (1987)
Imzot Lazer Sheldija (10 Shtator 1988) 14. Don Pjeter Gruda (13 Janar 1989)

Burgosën, torturohen dhe u dënuen me shumë vite burg e punë të detyrueshme:

At Pjeter Mëshkalla, 25 vjetë burg; Don Mikel Koliqi 38 vjetë;
Don Nikoll Mazrreku 37 vjetë; At Zef Pllumbi 28 vjetë;
Don Simon Jubani 26 vjetë; At Gegë Lumaj 20 vjetë;
At Gjergj Vata 10 vjetë si pasuesit… Don Frano Illija;
Don Ndoc Sahatçija; Don Nikoll Troshani;
Don Zef Simoni; Don Kolec Toni;
Don Ndre Krroqi; At Anton Luli;
Don Ndoc Ndoja; Don Gjergj Simoni;
Don Marjan Arta; Fra Gasper Jubani;
At Ferdinand Pali; At Aleks Baqli;
At Leon Kabashi; Don Martin Trushi;
Don Nikoll Pergjini interrnohet.

Arrestohet kangtari Lukë Kaçaj; perkthyesit Prof. Nikoll Dakaj e Prof. Mark Dema, shkrimtarë, artistë… Puntorë dhe besimtarë…E kushdo që mendohet Atdhetarë!

Tragjedia e Popullit Shqiptar vazhdon me mbi 120 varreza të Rinisë vrame në kufinjë.

Vrasjet e 2 Prillit 1991 në Shkoder, tregojnë vazhdimsinë deri tek Rin Monajka në Vjenë.

EUROPË, nuk të lejon kanabis, korrupsioni dhe pasunimi i politikanëve me pa ma larg!

Hypni mbi germadhat e Shtëpijave të Luigj Gurakuqit, At Gjergj Fishtës, Osman Kazazit dhe Kullave të Prekë Calit… E shihni, se vazhdon me kenë e shkrueme…

25 PRILL 1993 Tek Monumenti i Gjergj KASTRIOTIT – SKENDERBEUT:

“Europa duhet t’ a dijë…

“Ajo që ka ngja në Shqipni, të dashtun Vëllazën dhe Motra, nuk asht pa kurrë në historinë e njerëzimit…” Papa Gjon Pali II (Sheshi Skenderbeu Tiranë).

Melbourne, 15 Dhjetor 2017.

NJERIU QË NUK E DURON DOT KURRË JETËN E MËRZITSHME E MONOTONE

December 15, 2017 by dgreca

Duke biseduar me një telepati të zakonshme me mikun tim, Qatip Mara, në mëngjesin e shtatëdhjetë vjetorit të tij…/

Nga Xhevair Lleshi

Në Foto: Qatip Mara me mjekun e tij në Nju Jork/

Po. Te ky njeri, që kur ishte djalë i ri, student, se atëherë pata fatin ta njoh, edhe sot që mbush shtatëdhjetë vjeç, vura re një ndjesi të çuditshme: nuk e duronte kurrë jetën e mërzitshme e monotone. Edhe si mendim sepse kurdoherë e e vija re teksa përdridhte hundën, herë-herë edhe kur përhumbte vështrimin dhe gjithnjë më dukej se i vishte vetes mendimet që zgjidhte, sikur donte të ndërtonte gardërobën e fjalëve: fliste dhe flet edhe tani që mban një zemër të re në trupin e tij të shkathët. Bën një mëkat të madh sikur t’ia largosh sadopak këtë gardërobë atij. Njihuni prej meje me të: Qatip Mara, një mësues epope, që të vështron në sy me ngashëri, që gjithnjë e merr me vete kudo që të jetë gardërobën e vjetër dhe të re të fjalëve, spërkatur me aromë trëndeline. Ju nuk besoj ta kini parë ndonjëherë si rritet trëndelina në lëndinat e Kropishtit të tij të vegjëlisë, sepse kjo bimë aromatike dhe e pazëvendësueshme ka qenë edhe bar mole edhe bimë dashurie. Bie fjala i spërkatur me ujë trëndeline mund t’i tërboje vashat e reja në teatrin kombëtar teksa luheshin dramat dhe tragjeditë e mëdha të historisë. Sepse asokohe luanin në skenë të mëdhenjtë e lavdishëm! Dhe pikërisht kjo gardërobë e përzgjedhur fjalësh do ta bënte atë veç të tjerash edhe një mësues të madh, bashkëpunues të pazëvendësueshëm, me të cilin ndjehesh lirshëm, fare shpenguar, se aty sigurisht që je në shtëpinë e fjalëve. Dhe e di mirë: atë gardërobë e mori me vete kudo që shkoi e jetoi : në Armen, në Selenicë, në Greqi (për të fituar jetën dhe për të shëruar të bijën!), në Vlorë e në Tiranë. Edhe tani në New York ai s’di punë tjetër, pasuria e tij e madhe e fjalëve përdoret kur ecën në park, kur shkon në një shkollë, kur shkruan (dhe jo vetëm kujtime të mahnitshme!), kur gjen befas një mik, apo kur i hipën në kokë të endet në botën e bejteve të Labërisë.

Unë e njoh mirë këtë njeri të madh, atë mësuesin idealist të Selenicës, zboristin hokatar të Armenit, që e adhuron të shoqen, edhe ajo një mësuese e njohur por që di aq shumë të kujdeset për gardërobën e fjalëve të burrit të saj, që nuk iu nda as asaj gardërobe edhe atij vetë edhe në udhëtimin e mahnitshëm me aeroplan të posaçëm nga Milano në New York, për të fituar zemrën e re djaloshare. Ky njeri është fare i rrallë, i them nganjëherë si ato speciet në zhdukje, me një kujtesë të llahtarshme, një nga gjërat e spikatura të një njeriu që di ta mbajë me kujdes tharmin e tij të bukur që tani aktualisht është në apogje, sidomos kur pret e përcjell miq apo grupe miqsh, se të gjithë janë adhurues të fjalëve të buta e të egra, të dendura e të rralla. Ai e dashuron jetën më shumë se askush: dhe Zoti ia shpërbleu, e mori dhe e çoi me zemër në dorë (bashkë me bijën e tij të çmuar) në New York-un e madh. E kur u kthye së andejmi me zemrën e re, fluturonte nëpër Tiranë e në Vlorë, kudo, duke folur vazhdimisht, po edhe duke fshirë nganjëherë një pikë lot në cep të qepallës. I mahnitshëm edhe me zemrën e re. Sikur e ndihmuan fjalët, thosha me vete. Ah! Nuk e duronte dot t’i vinte vetes dhe fjalëve këllëf, sidomos nuk e duronte kurrë jetën monotone (as fjalët monotone, as zërin monoton!) sepse i bëhej çdo çast e më shumë e mërzitshme, e lodhshme vetë jeta. Ndaj dhe ishte gati të ikte, të largohej. T’i largohej çdo njeriu. Një ditë, nga ato të rinisë, këputem dhe shkoj në Selenicë. E kërkova gjithandej, në shkollë, në muze, në rrugë, kafene por e gjeta disi larg qytetit, në buzë të Vjosës. Rrinte në breg të saj, shikonte zallishten e gjerë dhe ujët e saj të kaltër, që kur i ngrihet mendja hardalloset e bëhet e tmerrshme. Më pa, përdrodhi buzët siç bënte për të fshehur habinë dhe më tha se aty gjente prehje, aty nuk komunikonte me njeri, mbetej vetëm, përtypte mendime të çastit në këmbë, kërkonte edhe më tej përpikëri të tjetërfarme dhe sikur fshihej për të mos rënë fare në sy. Aty pranë Vjosës, që shihte matanë fushën e Frakullës dhe vdiste (madje vdes akoma për një urë, që do të ishte urë jete e qytetërimi të jashtëzakonshëm!) mund të tregonte edhe historinë e tij të dashurisë, duke i regjistruar një për një fjalët, që edhe tani s’i ka harruar. Fjalët i japin hijeshi të rrallë dashurisë, i japin atë që quhet ndryshe regjistrin poetik, i veshin romantikën e veçantë, e mbushin pse jo edhe më një melankoli e trishtim aq të ëmbël sa më s’bëhet. Vërtet ato çaste janë jetëshkurtra, nisin në një breg lumi, ose në buzë deti, plot kuptim e me një sensibilitet tronditës e pastaj përfundojnë në një tjetër zjarrmi, me mjaft kuptim, gati si përmbushje e një rasti për të kaluar mërzinë. Po, mërzinë. Se jeta jonë rrethohet nga kjo vrasëse e paskrupullt: mërzia! Ka pasur të drejtë që shprehej aq hapur kundër saj, duke ndjekur rrugën e kundërt me të përplot ëndrra dhe qëllime fisnike, që për fat të keq ose mbetën në mes të rrugës, ose nuk u bënë dot kurrë të tijat. Ato ishin dhe janë gjëra që filluan, po nuk u kryen prej pamundësisë që e ndjek njeriun. Ose më saktë prej pamundësisë klasike që gjithë jetën e ka rrethuar mikun tim të mirë e të pazëvendësueshëm. Pamundësia e gjërave të vogla të përditshme, ama, i dhuroi një mrekulli magjike: e çoi tek zemra e re dhe ai i bindet një tjetër jete, atje në New York-un e largët (për ne). Se po të rrethohej nga mundësitë e mëdha miku im do ishte «harruar» me kohë…

Përkujdesja e përkorë e mikut tim të vërtetë, djaloshit të dikurshëm me sytë shpuzë – Qatip Mara – po edhe tani vrapuesit shtatëdhjetëvjeçar që i gëzohet zemrës së re, është mjaft prekëse që ia çoi edhe atje në kryeqytetin e botës gardërobën e fjalëve, me siguri sepse fjalët e duan njeriun ashtu siç është, treçerek ëndërr e një çerek realitet. E di miku im, ti mendon se ky realitet i ashpër e i padurueshëm (në Shqipërinë tënde e time!) është si një kosh plehrash për ëndrrat dhe qëllimet e mira! Asgjë nuk u bë mirë, edhe kur ti ndiqje demonstratat, mitingjet, ngrije lart gishtat, kur more arratinë sepse i doje fjalët të kishin tingull tjetër dhe elegancë, pasi njerëzit kudo të jenë duhet të mbeten gojëhapur prej fjalëve. Ama prej fjalëve të gardërobës sate! Ti, or mik, edhe atëherë, i rrethuar nga mërzia dhe monotonia e ngahershme, nuk e ke besuar se do të ishte mundësia gati e pamundur gjer në fund e njeriut ajo që do të triumfonte edhe tek ty vetë, edhe pse e shikoje gjithnjë si individualist i pandreqshëm. Ti i ke dashur njerëzit me një dhembshuri në përgjithësi dhe udhëhiqeshe nga ideali i intelektualit humanist për ta parë jetën e mërzitshme e monotone e të përsëritshme me dashurinë e zakonshme të njeriut të vuajtur.

Po, miku im, ti e di se edhe sot njerëzit i mbyt makutëria, batakçillëku dhe sidomos injoranca, hipokrizia e padurueshme, pa lëre pastaj kurvëria, deliri i pandreqshëm, vetëkënaqësia e mrekullueshme, hajdutëria dhe krimi, lakmia e përbindshme, aventura e përhershme, shto pastaj edhe profecinë e gënjeshtërt. Dhe dashuria nuk përfundon kurrë, kurdoherë është aty pranë, me buzagazin e përjetshëm e të përndritur. Pastaj vjen zemra e re e Qatip Marës që merret vetëm me punët e mira, me njerëzit që kanë shpirt e mend, me ata që përfundojnë punët e bukura por që atë urën që lidh Selenicën dhe Buzëmadhin nuk e bënë dot kurrë. Aq më tepër që tani atu shkon edhe rruga e re drejt Tepelenës dhe buzë Vjosës. Ti i ruan shpresat se mos e mbyll atë punë miku yt i mirë Genc Pollo, ndoshta nga që është bir i profesorit tonë Stefanaq Pollo. Sa herë e dëgjon atë në parlament ndihesh disi i trishtuar, madje me një tis trishtimi, po jo mbytës dhe pastaj dalldisesh pas një dhembshurie të madhe me një sens bukurie të përjetshme, rrëqethëse, të provuar rrallë e pa shumë dritë si në vjeshtë kur dielli ndriçon përmes vranësirave dhe gjethet bien mbi lulet e thara. Ja, këtë ndjesi ke, sepse vendi ynë, or mik, kështu vazhdon të jetë: i mërzitshëm dhe monoton, në dimër e në verë. Dhe ne kurdoherë i ndjejmë kaq thellë këto gjëra! Sepse vjen dikush pranë teje e meje dhe dëgjon në vetminë tënde (time), vazhdimisht duke folur me gojën tonë, ti me gardërobën tënde e unë patjetër me timen, po ja që s’na kupton njeri, ndoshta për ty ngaqë je delikat dhe aq i sjellshëm në fjalë. Me sa duket unë qenkam miku i trishtimit tënd dhe tgi i trishtimit tim…

Sot, miku im i mirë, ato provincat tona të largëta po braktisen dhe po bëhen akoma më të mjerë qytetet e mëdhenj si Tirana, Vlora apo edhe Berati, që janë shndërruar në qytete pa kripë. Aty (a e ke vënë re?) rilind çuditërisht njeriu i vogël i cili megjithatë ndjehet keq. Sot këta njerëz janë më vulgar dhe më të paturpshëm, më të tharë nga ndjenjat (madje ndjenja s’ka më fare!), janë më lakmitar se kurrë dhe më të korruptuar se ndonjëherë. Sot s’flitet më për ideale dhe gardëroba e fjalëve (e di, jo gardëroba jote!) dërdëllit më cinizëm: Ma thuaj troç, sa fitoj unë! Sot flet pasuria makute e cila ndërron shpesh makina, nuk dashuron por ka neps e bën seks, se nuk e njeh më pasionin (madje as pasionin satanik!), sot veç të prishin punë, sot edhe moti i keq kurvëron me personalitetin e njeriut, sot gjyqtari i tregon pasuritë e tij me prejardhje nga ruleta ! Prandaj qenka kaq e mërzitshme jeta ? S’e di !

Prandaj gardëroba e fjalëve të tua është shprehje e zhgënjimit fisnik, me aq shumë karaktere që nuk fitojnë asgjë, që vetëm humbasin, që fisnikëria e tyre mbetet bashkë me një nënqeshje të çuditshme prej komediani. Se ty dhe fjalën tënde nuk e intereson shumë fabula, po karakteri. I kemi në jetën tonë të gjithë këta që ti i përçmon me të drejtë, përditë përshëndetemi me ta, i dimë bëmat e tyre, po nuk kemi kureshtje të kthejmë kokën për t’i bërë edhe njëherë në sy. Sepse kurdoherë bëmat e tyre janë të trishtme, të mërzitshme, ndonëse në dukje argëtuese e të jashtëzakonshme, sepse jeta e tyre (po edhe jona!) nuk e ka atë tharmin lektisës që të rrëmben e bën për vete. Se ti kërkon sjelljen njerëzore, nuk ke kohë të merresh me veset sepse e do pa masë virtytin! E pra, virtyti është gjithnjë specie e rrallë, në zhdukje. Dhe ti, ndërkaq, nuk proteston, nuk kundërshton më me forcë, duke mbetur si gjithmonë kumtuesi më besnik dhe më i ndershëm i jetës, të cilës nuk i bën koment, por vetëm e këqyr, e vëzhgon hollë dhe thellë, si në një heshtje nate, pastaj pjesën tjetër të padukshme ia kërkon rishtas zemrës së re në kraharorin e bërë copë nga bisturia moderne. Ah sa do të doje një degëz trëndeline mali apo livadhi, të ta sillnin aty në dhomën tënde dhe të bëje gjumë shqerke me të nën jastëk, duke u kujdesur që ta mbaje pranë gardërobën tënde të fjalëve për ta bërë jetën më pak të mërzitshme e më pak monotone…

Tiranë, më 15 dhjetor 2017, në ditën e shtatëdhjetë vjetorit tënd, Qatip Mara !