Tregim nga Xhevair Lleshi/E gjeta në dhomë me kokën mes dy duarve. Era e tymit të duhanit të bënte të ngriheshe vrulltas dhe të ikje diku larg, aty ku mund të kishte ajër tjetër. I hodha dorën butë mbi shpatulla dhe ai u drodh. E kisha mik të mirë Lutin, më ishte përgjigjur gjithnjë. Ndaj mora rrugën e largët dhe erdha tek ai, sapo e dëgjova gjëmën: vajza e tij kishte humbur jetën. Çfarë tmerri. Nuk gjej dot fjalë. Miku im lexonte libra, ndonëse jetonte në fshat dhe punët e bujqësisë nuk e linin një çast të prehej. Kur tregonte ndonjë histori shprehej edhe me figura. E doja Lutin. E doja atë, gruan e tij dhe të dy fëmijët. Madje e bija, ajo që tashmë nuk ishte më në jetë më kishte ardhur disa herë në shtëpi. Era! Ç’vajzë! Në dukje një natyrë të qetë, me një të qeshur që të linte pa frymë dhe sidomos kur të hidhte bishtin e syrit! O Zot, s’më mbushej mendja për atë kishte ndodhur! Një mrekulli si ajo! Ende i ndiej shpatullat e Lutit që dridheshin me një zmadhim të çuditshëm nën peshën e dorës sime. Doja ta pyesja për ndonjë detaj, por fjalët më mbeteshin në fyt, ndaj përpiqesha t’i gëlltisja, po edhe këtë nuk e bëja dot. Gjëma tashmë kishte ndodhur. Ç’ta kishte shtyrë Erën të hidhej nga kati i pestë i konviktit? Mos ndonjë zënkë? Tradhti? Ndonjë e papritur e jashtëzakonshme? Hamendjet ta drithëronin shpirtin dhe ato çaste nuk kishe dëshirë as të ngrije sytë për ta parë në sy të zotin e shtëpisë. Pyetjet e mia të pafundme ishin thjesht për mua dhe jo për atin e Erës. Kjo gjendje e nderë mua po më dukej e çuditshme. Luti nuk nguroi t’i ngrinte sytë drejt meje, një buzëqeshje e flashkët, e mekur, e thatë i ngeci në cep të buzëve dhe fërgëlloi. Me siguri lotët do t’i breshëronin nëpër faqe dhe do t’i mblidheshin në gropëzën e madhe të mjekrës. M’u bë se sytë e tij të shkruar ishin futur thellë në zgavra dhe një hije e errët i qe formuar rreth e qark, si re. Era plot ëndrra, Era e bukur, studentja e mirë, vajza e mrekullueshme që të bënte menjëherë për vete. Nuk e pashë njëherë të mos i gëzohej edhe gjërave më të imta dhe të padukshme të jetës, por që e rrëmbejnë atë, i japin flatra, e tejkalojnë, ose e ndëshkojnë keq. Një studente si Era! Përplot ëndrra, gjithnjë mes një atmosfere të gëzuar, e veshur thjesht, që bënte përshtypje sapo e shihje, që shpesh i pëlqente të rrinte vetëm, që e kapte veten duke u menduar gjatë dhe trazonte mendimet duke i mbajtur sytë ulur… Eraaaa! Pse Eraaaa!…
Luti po më shihte pa shprehje. I rënduar, si vdekja. Atë çast u ngrit, si të shmpihej. Erdhi dikush nga fqinjët. Shtëpia ziente nga pëshpërimat dhe heshtja frynte me një ngut të azdisur. Shtëpia e tij e madhe, në dy kate, të cilën e kisha ndonjëherë edhe si shtëpinë time, po më dukej e huaj dhe e largët. Mendja më rrinte tek e bija. Ngjallja bisedat me të, fytyrën e bardhë borë, dukej se një pigment bardhësie ishte me të tepër në lëkurën e saj, po kjo nuk ta largonte as bukurinë e shfrenuar, u jepte shprehje kryqëzimit të vështrimeve dhe ti mendoje menjëherë se ajo bëhej shumë e afërt menjëherë. Kishte një të ecur të këndshme, e gjatë, e hollë dhe këmbët i hidhte bukur, sikur do të kapeshin fshehtas me njëra-tjetrën. Vajzë që ëndërronte, dukej menjëherë, tërheqëse dhe djemtë ndiheshin mirë kur kuvendonin me të. Ç’do të kish ndodhur atje në atë dhomën e saj në katin e pestë? Mos ka marrë ndonjë lajm të hidhur? Ndonjë?… Vetëm fjalë të kota s’mund të thoshe, ndonëse mendimet, si fjalët, tërboheshin brenda për brenda me një vrull të paparë e që perceptohej lehtë. Kur fliste të shikonte në sy dhe të pyeste edhe për gjërat që dukeshin të parëndësishme. Po kur, kur? Kush të ketë qenë me të? M’u bë se po ia dëgjoja heshtjen e saj, po ëndrrën, ëndrrën e frikshme që ia kishte treguar së ëmës në telefon një natë më parë? Jo, Era nuk është hedhur vetë. Me siguri. E kam të pamundur të bindem… Erdhën edhe dy burra, miq të largët. U rridhnin lot vetvetiu. Luti ishte krejt i mpirë. Dhoma u mbush plot. Dhe dora ime nuk hiqej nga shpatullat e tij që dridheshin me një ngut të tmerrshëm dhe drithërima e pagojë t’i degdiste mendimet, sido që nuk e doje këtë gjë. Gjallë të mbajnë edhe fjalët. Fjalët që thua. Me gjuhën e perëndive. Ç’të thoshe? Ka plot fjalë të zgjuara që e ngushëllojnë njeriun. Mjafton që të mos thoshe «Si ndodhi?». Ose t’i mbaje sytë jashtë dritares e po të mundje pastaj të bisedoje me rrezet e diellit, me ajrin, me erën. Erën? E si mund të bisedoje me Erën? Me hënën, fjala vjen, edhe mundje…
Më vinte në mendje kur rrija me Lutin dhe flisnim atje pranë vreshtit të tij, ose ullinjve që i kishte mbjellë në rreshta të përsosur dhe prodhimin e kishte marrë në krye të vitit. E kisha qejf atë vend të bryllët. Jetë e bukur bëhet këtu, Lut! E di, vëlla, bukuri e madhe fort. E pse? Varfëri e rëndë, mik. Po më tepër varfëri në shpirt. Sikur nuk e duam më njëri-tjetrin. Varfëri me rroba të reja. Nuk e do njeri fshatin. Nuk e do njeri punën. Ja, edhe fëmijët e mi nuk e duan! Gjithë ky investim ikën për dhjamë qeni. Ua lexoj mendimet edhe djalit, edhe vajzës. Në erë nuk e duan! Të flas me zemër në dorë. Pastaj dembelizëm i llahtarshëm. Nuk e ha njeri punën. Dembelizëm me brirë. Dhe uria endet mbi krye. Se s’ka lekë. Muzikë, tallava, internet, filma, telefona të magjishëm. Ja, rri me mua dhe ta shohësh. Vetëm një ditë rri dhe do t’ia dëgjosh krismën. Rrugët janë shtruar me asfalt, s’ke ç’thua, makinat janë gati të të hidhen mbi kokë. Njerëzit të paktën janë të veshur e të ngjeshur. Rroftë Gabi dhe rrobat e lira! Dhe gjen ç’të duash! Por, a mjafton kjo? Fshati, domethënë serrat, vreshti, ullinjtë, bagëtia duan punë. Punë skllavëruese. Kurse,… ç’të të them, atje matanë, gjen edhe nga ata që s’kanë çfarë të shtrojnë për të ngrënë. Kanë mbetur pleq. Fëmijët kanë ikur, kanë marrë arratinë, të pikon zemra… Dhe kur them kështu, të jesh i bindur se s’kanë vërtet. Vetëm kur u çojnë në shtëpi… Shteti, jo, ç’ne! Ç’punë ka shteti? Po edhe në telefon me fëmijët nuk para flasin. Se telefoni do karikuar. Energji elektrike s’ka. S’ka se i ka prerë shteti. Shteti që ulërin do bëjmë shtet! Dhe fshati ngre supet dhe krihet. Prit kur të dëgjosh të pabërën! Ia kam frikën. E ndiej, mik, e ndiej se shpirti i njeriut është thërrmuar nëpër duar… Ç’ka ndodhur, Lut? Ai më pa thellë në sy. Qeshi paksa dhe shfryu. Ka mbaruar gjithçka, mik! Punë bëhet, nuk them, por me familje. Sepse ata që i ka vënë poshtë e keqja, aha, s’ka muzikë që i bën për vete. Janë ftohur! Duket se kanë mbetur vetëm ëndrrat. Po edhe ato të uruara kanë marrë arratinë. Ty s’të besohet. Pikë pasioni nuk gjen. Zvarrë. Dhe ti e di më mirë ç’do të thotë kjo. Toka të papunuara. Fëmijët në arrati. Dhe… në darkë, besoje, nuk ke fuqi as të hash një çapë bukë…
Njerëzit hynin e dilnin nga dhoma e pritjes. Këmbët zvarrë. Përshëndetje të ftohta. Fjalë si nëpër dhëmbë. Një ndjesi delikate e drithëruese të mbante mbështjellë me një mjegull mendimi dhe re të hedhura si akuarel. Rrezet e një ëndrre të largët vinin e përplaseshin në brigjet e mendimeve të tua. U dëgjoja të gjithëve frymëmarrjen. Hyri dikush. Një burrë i shkurtër. U përkul mbi Lutin dhe ia rrahu shpatullat fort. Dhe u ul përballë meje. E njoha. Sigurisht që e njoha. Atë e njihnin thuajse të gjithë. Gërrici pak fytin dhe zëri i trashë ra mbi mort. Dëgjoheshin fjalë të thata në korridor, fjalë që mbeteshin pa përgjigje. Ishte një rast për ta deklaruar veten. Dhe i sapoardhuri nuk e fshihte këtë gjë. Kish zemër të madhe, thoshin për të, aq sa të merrte më qafë. Dhe i linte të gjitha punët bosh. Mjaftonte një zë dhe të gjendej pranë. Duhet se nganjëherë i shpikte gjërat si duhet. Dhe në errësirë ishte i vetmi, luante për mrekulli pa drita. Mbaje veten! tha. Ndodhin këto gjëra! E ç’qenka jeta? Një rrymë drite të shtynte të kapërtheheshe edhe me mendimet e tua. Një mistikë tjetër. Fatalitet? Mohim? Kjo që kish ndodhur dukej vërtet e frikshme? Shpatullat e Lutit fërgëlluan si me tërbim. Edhe ai endej midis ëndrrës dhe një realiteti të rënduar gjer në zgrip. Tani edhe ky që erdhi mungonte. Ia ndien erën. Ia kisha frikën broçkullisjeve të tij. Dhe kthehej në vemje, në sëmundje që ta bënte mendjen ujem, me një fshehtësi si të dërguar kushedi prej ku, enkas ose për ta shëruar plagën, ose për ta malcuar më keq atë. M’u duk se s’do të ngutej dhe do përfitonte nga ngadalësia e hapave të ngushëllimit. Tani mund të mendoje se të gjithë ne në atë dhomë kishim dalë në breg të një errësire ngushëlluese. Të presësh me padurim këtë njeri që ne e dinim se do të vinte si kosëtari pas të vjelash. Pse jo edhe si errësira? I pëlqen vdekja këtij? U bëra gati të ngrihesha, por dora e Lutit më shtrëngoi fort. E mora vesh, gjëmoi dhoma. Më erdhi keq sa s’ka! E keqja! Sa dëgjova lajmin më theri në shpirt! Erdha! Ngushëllime miku im! E tmerrshme! Po ç’t’i bësh? Jeta! Pastaj edhe ai dukej se po jepte shpirt. Rrethanat kanë rëndësi, apo jo?! Nuk thonë kot: tri ditë e në dhè, por ama me moshë! Vajzë e re, e brishtë. Një… Nuk e di… Po pse? Pse?… Dhe ta mendosh që këto kohë kur ende s’po miratojmë dot Vetingun! Edhe protesta mungonte!… Mjaft! Lërini këto! Luti kishte ngritur kokën dhe po dridhej i gjithi. E ula në vendin e tij dhe prita duke u mbushur me frymë në zor të patreguar. Ishte e tepërt për të. Pse duhet të vinte shkurtabiqi zëtrashë deri këtu, kaq larg!? Pse? S’di të them, por dëshirën e tij të papërmbajtur për të folur e kam ende para syve. Dëshirë patologjike, e marrë. Dhe Luti që u bë bishë. Halli i tij e kapërcente gjithçka…
Atë çast erdhën dy burra dhe u tokën me Lutin. Pas tyre hyri dhe një djalë i gjatë, i veshur thjesht. Lotët ia kishin veshur sytë e kaltër. E pashë me vëmendje. Luti nuk i ngriti sytë. Shikonte si në tym. Djali belbëzoi diçka dhe kërkoi sytë e mi. E ndjeva peshën e tyre. Më bëri shenjë dhe dola pas tij. Mora pak frymë në korridor. Ç’ka ndodhur djalë? Mendova se mund t’i thosha dy fjalë juve… Po? Për Erën… Diçka e tmerrshme. Ishte në ballkon dhe krejt papritur ka rënë. Po?… Ka rënë te këmbë tona. U mblodhën gjithë studentët. E çuam në spital, por kot. Ajo vdiq në duart tona! Sytë e saj më panë thellë dhe fryma e fundit… O Zot!… Nuk mund të ndahesha prej saj në ato momente. Ndaj erdha. Kanë ardhur të gjithë studentët e grupit të saj. Po ç’vlerë ka?… Ajo e humbi jetën. Kaq e papritur, kaq e pamundur për të ndodhur…
Dhe atë çast dëgjova zërin e trashë brenda që po gjëmonte, ndonëse e besoj, që fliste ngadalë, për jetën e bukur të fshatit, për punën e madhe të qeverisë dhe për realizimet e mëdha… I kërkova ndjesë djalit dhe hyra brenda. Luti mbante kokën me duar… Një imazh tjetër, një ëndërr që sfidon vdekjen dhe ndalimin e papërmbajtur të atij zëri që nuk linte të qetë edhe vdekjen. I dridhej buza. Pak i kërrusur, hante veten me dhëmbë dhe dridhej fort nën shpatulla. Burri i shkurtër u largua. Ecte e sikur më kërkonte sytë dhe mua më bëhej se do të thërriste me zërin e fortë. Dikush e tërhoqi jashtë. Erë! Erë… bija ime!… Dritarja e hapur sillte një ajër të lagësht. Burrat mbusheshin me frymë. Po vinte ora të ngriheshim që të kryenim ritualin e fundit. Erë! Rënkoi sërish Luti. Studentët prisnin jashtë. Luti u fut në dhomën e grave, u përkul mbi arkëmort dhe një britmë e thellë ushtoi mbytur nëpër dhomë. Erë!… M’u duk sikur ajo u ngrit në këmbë, veshur me të bardha dhe e përqafoi të atin, duke u rrotulluar të dy në një përqafim mjegulle…
Shkurt, 2017
