*Opozita: Thirrja e seances së Kuvendit, provokim dhe papërgjegjëshmëri politike/
PRISHTINË, 20 Tetor 2015/ Mbledhja plenare e Kuvendit të Kosovës, e ndërprerë më 15 tetor, do të vazhdojë të premten, më 23 tetor, në orën 16:00.
Sias njoftimit të dërguar, kështu vendosi Kryesia e Kuvendit të Republikës së Kosovës, në mbledhjen e sotme të kryesuar nga Kadri Veseli, kryetar, në të cilën ishin prezentë edhe kryetarët e grupeve parlamentare, kurse munguan ata të partive opozitare.
Në mbledhjen e së premtes, do të shqyrtohen dy projektligje dhe do të emërohen anëtarët e disa institucioneve të pavarura.
Po sot, Kryesia shqyrtoi edhe çështje të tjera që lidhen me aspekte të brendshme të punës së Kuvendit dhe të diplomacisë parlamentare. Kështu, Kryesia formalizoi krijimin e 45 grupeve të miqësisë me parlamentet e vendeve të tjera, të cilat do të shërbejnë për ndërtimin dhe kultivimin e mëtejmë të marrëdhënieve ndërparlamentare.
***
Opozita: Thirrja e seances së Kuvendit, provokim dhe papërgjegjëshmëri politike/
PRISHTINË, 20 Tetor 2015/ Thirrja e seancës së Kuvendit të Kosovës është provokim dhe papërgjegjëshmëri politike, deklaroi opozita kosovare, e cila bojkotoi edhe sot mbledhjen e Kryesisë me shefat e grupeve parlamentare, ku u mor vendimi.
“Në kohën kur qeveria e Kosovës me marrëveshjet e veta, që e rrënojnë dhe falimentojnë republikën, e ka sjellur vendin në një situatë të jashtëzakonshme, insistimi i vazhdueshëm në mbajtjen e seancave të rregullta plenare nga Koalicioni është tentim kontrabandimi i normalizimit të ‘Zajednicës’ dhe faljes së tokave të Kosovës Malit të Zi. Thirrja e seancës dhe insistimi që ajo të mbahet do ta përshkallëzojë tutje situatën”, theksohet në deklaratën e opozitës së bashkuar, tw tre grupeve parlamentare – LVV, AAK dhe Nisma.
Sipas saj, “seanca e ardhme është caktuar të mbahet në mbrëmje, nga ora 16 të premten. Ky vendim i Kryesisë së Kuvendit më së miri e paraqet punën e koalicionit qeverisës, dhe e Kryetarit të Kuvendit: ata punojnë natën, sa më larg syve të publikut, në kundërshtim të plotë me praktikat e deritashme parlamentare. Ashtu siç i kanë arritur marrëveshjet fshehtas, tash po duan t’i përvjedhin ato me këto seancat të natës”.
Opozita paralajmëron se, “nuk do të ketë vazhdim të seancës për sa kohë që nuk ka tërheqje nga marrëveshjet”.
“Protestën nuk do ta ndalim pavarësisht se në çfarë ore mbahet seanca dhe sa kërcënuese është policia e pushtetit. Qeveria e ka sjellur këtë situatë jashtëzakonshmërie në Kosovë. Ne si deputetë të Opozitës as nuk do të zbrapsemi e as nuk do të pushojmë deri sa të tërhiqen marrëveshjet që e cungojnë Republikën dhe territorin e saj”, thuhet në deklaratën e dërguar. /b.j/
NJË “DREKË LETRARE”,NË BREGDETIN E DURRËSIT…
Nën kujdesin e mikut, Kadri Tarelli/
Nga Murat Gecaj/
1.Kishte disa ditë që, kolegu e miku ynë i përbashkët, Kadri Tarelli, arsimtar veteran e publicist i njohur, e kishte “projektuar” një takim të ngrohtë, ndërmjet disa krijuesve ose, siç po dëshiroj ta pagëzoj tani, një “drekë letrare”. Nuk ishte hera e parë, që ai e bënte një gjë të tillë. Megjithatë, kësaj radhe kishte një arsye tjetër të përligjur. Pra, jo shumë kohë më parë, ai bëri një operacion jo aq të vështirë, aty në qytetin bregdetar, por që pas tij iu desh të qendrojë afër tri javë në spital. Sigurisht, lidhjet me mikun tonë nuk i ndërpremë, në ato ditë të pakëndshme për të. Dikush i bëri vizitë në spital, ndërsa të tjerë i telefonuan, për ta mësuar gjendjen e tij shëndetësore, por edhe për t’ia larguar sadopak mërzinë njohur, që përjeton secili, kur ndodhet brenda mureve të një spitali.
Ndoshta, u zgjata paksa, në këto radhë hyrëse. Ndërsa, po e zbuloj këtu një “sekret”. Megjithëse dje ne u takuam me Kadriun dhe kaluam së bashku jo pak orë, me sa di unë, asnjëri nga ne nuk pyeti as nuk bisedoi, për sa tregova më lart. Pra, dashur pa dashur, sikur e lamë të gjithë pas krahëve ose në harresë, atë që kishte ndodhur. Kjo gjë erdhi se, për fat të mir, miku ynë Kadri tani është i shëruar e në gjendje të kënaqshme shëndetësore dhe urojmë që ai të jetë i tillë, përgjithnjë!
2.Pasi gjatë udhëtimit ishim lidhur 2-3 herë me celular, kur zbritëm nga autobusi i linjës Tiranë-Durrës, unë dhe miqtë e mi, Viron Kona e Bashkim Saliasi, e takuam Kadri Tarellin në stacionin e trenit. Sakaq, aty ia mbërriti me veturën e tij, ish-drejtori i një gjimnazi të atij rrethi bregdetar, Bajram Gashi. Kështu, të katër shkuam në afërsi të Detit Adriatik, përballë Universitetit të Durrësit. Me shaka, i thamë mikut tonë vlonjat, Vironit, se ai nuk shkëputet ose nuk qetësohet dot, pa dëgjuar shushurimën e valëve të Adriatikut…
Kur po ecnim drejt një lokali mikpritës, në bregdet, pamë që aty na prisnin kolegë e miq të tjerë, të cilët i kishin të njohur që më parë. Sigurisht, kjo ishte një suprizë tjetër e Kadriut dhe befasi e këndshme për ne. Ja, po ua tregoj emrat e atyre, që tashmë janë të njohur, në fushën e letrave dhe të botimeve: Vaso Papaj, Shpend Topallaj e Agim Bajrami.
Pasi kishim zënë vend rreth dy tavolinave, duke përshëndetur e kërkuar të falur për vonesën e saj të përligjur, aty mbërriti poetja Merita Kuçi-Thartori, drejtoreshë e shkollës 9-vjeçare”14 Nëntori” të Durrësit. Me atë, ishim takuar e njohur edhe më parë, pra kur shkollën e saj e vizituam bashkë me arsimtarin e krijuesin e njohur shqiptar, me banim në Boras të Suedisë, Sokol Demaku.
Si për ta “ëmbëlsuar” tërë takimin tonë, Merita na vuri përpara disa pasta, që i shijuam të gjithë me kënaqësi. Ndërsa Bajrami na gostiti me produkte nga shtëpia e tij në fshat, si djathë dhe speca turshi me gjizë, aq të kërkuar, sidomos gjatë pijes. Nuk mund të lë pa përmendur këtu, se unë u “vetëpërjashtova” nga mezetë, me peshk e prodhime deti edhe pse jam rritur brigjeve të Valbonës kaltëroshe. Ka vite që nuk e ha peshkun, edhe pse në fëmijëri shpesh i kam ngrenë troftat pikaloshe, që i zija me koshin e thuprave të shelgjeve, i shoqëruar nga bashkamoshatarët e mi?!
Kur tavolinat u mbushën me gjitha të mirat dhe ngritëm dollitë e para, bisedat tona morën “zjarr”. Kadriu nuk harroi ta çonte shëndetin edhe për një të ftuar tjetër, në këtë takim, pra për arsimtarin e publicistin Sejdo Harka, i cili nuk mori dot pjesë, për arsye familjare. Siç mund ta nënkuptojë secili lexues i këtyre radhëve, pothuajse tërë kohën, bisedat tona u sollën rreth krijimeve e botimeve tona, për letërsinë e artin etj.
Ndërsa mjedisi u gjallërua më tepër, kur fjalën e morën poetët. Ata nuk mbajtën “fjalime”, por nisën të lexonin poezi të tyre, sigurisht, ndër më të zgjdhurat. Kështu, recituan bukur e me pasion: Vasoja, Shpendi e Agimi. Përkrah kishim edhe Meritën, e cila nxori nga çanta disa fletë të thjeshta, ku e kishte të derdhur frymëzimin e saj poetik. Kështu, ajo recitoi me pasion e frymëzim, dy-tre krijime të bukura të saj.
Ju kërkoj ndjesë këtyre kolegëve, që nuk arrita t’ua shënoj dot titujt e poezive të tyre, që recituan. Por nënvizoj se ato ishin me tamatikë të larmishme, që nga ajo atdhetare e shoqërore, për dashurinë etj. Pas çdo rectimi, nuk munguan as duartrokitjet tona, në shenjë pëlqimi e miratimi, si të poezive dhe recitimeve.
3.Nuk dua të zgjatem më shumë, në këto pak radhë, por tregoj se, pasi qendruam aty jo pak kohë, me pëlqimin e të gjithëve bëmë një shëtitje pranë brigjeve të Adriatikut.Me atë rast, së bashku, bëmë disa fotografi, për t’i patur kujtim nga ajo “drekë letrare”. Vërtetë ajo u organizua, ashtu si spontanisht, por na la mbresa të pashlyera në kujtesë. Prandaj, falënderimi ynë shkon, së pari, për “sebeçiun”, kolegun e mikun tonë të përbashkët, Kadri Tarelli. Gjithashtu, e falënderojmë mikun Sh.Topallaj, i cili na dhuroi, me nënshkrim, disa libra të tij, si: “Ironia e moshës”(poezi të zgjdhura), “Unë kam qenë në Mat’hauzen”(roman biografik, për tropojanin Ahmet Zenel Çekaj) etj. Mirënjohje shprehim edhe për arsimtarin veteran, B.Gashi, i cili na shoqëroi, me makinën e tij, deri në kryeqytet. Kënaqësi ishte për mua, kur sëbashku e sollëm në kujtesë këngëtarin e njohur popullor, Dervish Shaqja e ai më dha një kopje të shkrimit, shoqëruar me dy fotografi, që ka publikuar, “Dervish Shaqja: 30 vjet, në dorë sharki, zemrën në Kosovë dhe vetë në Shqipëri”.
…Urojmë e shpresojmë që, përsëri e përsëri, ne do të shihemi, të çmallemi e të bisedojmë përzemërisht me njëri-tjetrin dhe, pse jo, të recitojmë e të këndojmë, së bashku. Se kështu jeta jonë bëhet më e bukur, merr ngjyrat e kaltra të Adriatikut dhe të luleve plot aromë, që ndodhen pranë tij.
Tiranë, 20 tetor 2015
PËRPJEKJET E ATDHETARËVE SHQIPTARË NË MAL TË ZI NË VITET 1911 – 1912
Shkruan:Eugen SHEHU/
Një dimension i lëvizjes autonomiste shqiptare në vitet e para të shekullit të kaluar,mendoj se nuk është ndriçuar sa duhet.Fjala është për forcimin e lidhjeve dhe bashkëpunimin e krerëve të Kosovës dhe shtetit amë me atdhetarët e shquar shqiptarë që jetonin në trevat etnike arbërore në Mal të Zi. Lidhjet e burrave të Plavë-Gucisë,veçanërisht me Kosovën dhe trevën e Rrafshit të Dukagjinit vlen të shihen kurdoherë jo vetëm përmes imazhit që këto lidhje përcillnin asaj kohe përballë opinjonit të Fuqive të Mädha.Ashtu sikundër atdhetarët në çdo vis arbëror edhe këta të Plavë-Gucisë u ngritën në këmbë,veçanërisht në vitet 1911-1912 për realizimin e autonomisë për të katër vilajetet shqiptare
Në kryengritjet kulmore 1909-1911 duhet thënë se forcat e drejtuara nga atdhetarët e Plavës dhe Gucisë si Ali Pashë Gucia,Hasan Ferri etj,ndonëse kundërshtuan me vendosmëri regjimin sundues të perandorisë osmane nuk u përballën drejtëpërsëdrejti me ate forcë.Kjo ngase krerët kryesorë të lëvizjes autonomiste në Kosovë si Isa Boletini,Bjaram Curri,Hasan Prishtina, Hysen Budakova etj,patën rënë në ujdi me krerët e atdhetarët shqiptarë në Mal të Zi për të shëndruar trojet shqiptare aty në një vend të sigurtë strehimi për luftëtarët e Kosovës.Fakte të shumta të historiografisë shqiptare na bëjnë me dije se pikërisht në vitin 1911 prijësit si Hasan Ferri dhe të tjerë,nga ndonjë ekspeditë e mundshme osmane,nisur në kufijtë e Malit të Zi,disa herë me radhë prijësit shqiptarë u thirrën prej autoriteteve osmane për t’u pyetur rreth këtij përqëndrimi të forcave por askurrë ata nuk muarën përgjigje të drejtëpërdrejtë.Një arsye e luftëtarëve shqiptarë në trojet etnike të tyre,në Mal të Zi,nuk u ballafaquan drejtpërdrejti me forcat e Turgut Pashës ishte fakti që pas çdo beteje,Porta e Lartë sulej me rrëmbim e dhunë t’u merrte armët shqiptarëve.Me këtë rast shqiptarët etnikë në Mal të Zi,do të mbeteshin të paramatosur dhe të pambrojtur përballë synimeve shovene të fqinjëve të tyre malazezë.Megjithëkëtë,kur Porta e Lartë po vërente se tokat shqiptare në Mal të Zi po shëndrroheshin në çerdhe të vullnetarëve trima të Kosovës,ajo urdhëroi Turgut Pashën të marrë masa të rrepta për mbledhjen e armëve tek shqiptarët etnik në Mal të Zi.Sidoqoftë edhe përballë këtyre kontrolleve dhe reprezaljeve të rrepta të perandorisë osmane atdhetarët shqiptarë të Malit të Zi,nuk e ndërpernë veprimtarinë e tyre.Lëvizja autonomiste shqiptare po rritej dita-ditës dhe përmes këtyre zhvillimeve po farkëtohej besa shqiptare,tanimë luftëtarët e Kosovës ç’prej Vuthajt e Kotorrit,po shpërnguleshin fshehtasi deri në Çeren e Valbonë duke krijuar baza të sigurta madje deri në Bjeshkët e Nemuna.Në mënyrë gjithashtu të fshehtë u siguruan armë e municione për luftëtarët e Kosovës,të cilët ndonëse përndiqeshin prej portës së Lartë,nuk i rreshtin në asnjë moment përgaditjet për vijimin e luftës deri në arritjen e qëllimit final,fitimin e pavarsisë.
Pikërisht kjo përkrahje e gjërë që shqiptarët etnik në Plavë e Guci u dhanë kryengritësve shqiptarë çuan në marrjen e një varg masash të dhunshme të ushtrive osmane kundër popullsisë së këtyre viseve shqiptare.”Terrori u shtua veçanërisht kur dështoi përpjekja për të shtënë në dorë Hasan Ferrin,Isa Boletinin dhe krerë të tjerë të parisë së krahinës dhe të Kosvës,të cilët kaluan kufijtë dhe u strehuan në Mal të Zi.Me këtë rast njerëzit u burgosën dhe u rrahën si kafshë,u vu shtetë rrethimi më i fortë,u bë çarmatimi i plotë dhe shqiptarët nuk u lejuan të bëjnë më roje në kufijtë me Malin e Zi,kurse kufiri u rrethua nga forcat e Turgut Pashës.Krahina qëndroi në gjendje rrethimi e terrori pothuajse 6 muaj.Nga shokët e Hasan Ferrit gjatë kësaj periudhe u dënuan me vdekje dhe u varën në litar katër vetë në Plavë dhe gjashtë në Guci”(E.Plava”Plava dhe Gucia në lëvizjen kombëtare shqiptare” – Tiranë 1995 , faqe 108 ).
Në pranverën e vitit 1911,Porta e Lartë po vërnete me trishtim se situata qeverisëse po i shpëtonte nga duart.Vendet ballaknike të ndihmuara sidomos nga Rusia po bënin plane të fshehta dhe po ndërmerrnin masa konkrete për t’i shpallur luftë Perandorisë e cila në çdo rast po dergjej e sëmurë. Ndonëse Turgut Pasha nuk e kish ndaluar dhunën ndaj shqiptarëve,sidomos në Kosovë, diplomacia e Stambollit ndërmori një veprim tejet qesharak duke dërguar në Kosovë për një vizitë Sulltan Mehmet Reshatin e Pestë.Vizita ishte përcjellë me fjalët dhe propagandën se Mehmet Reshatitse donte të shihte në Kosovë tyrben e Sulltan Muratit të famshëm.Ndërsa mendohej se kjo vizitë do të mund të pajtonte krerët e lëvizjes kombëtare shqiptare me urtësinë e Sulltan Mehmet Reshatit,në fakt ndodhi e kundërta.Pritja e Sulltanit në fjalë ishte tejet e ftohtë prej shqiptarëve dhe krerët më të vendosur të lëvizjes autonomiste shqiptare,as që shkuan fare të takoheshin me Sulltanin.Atdhetarët shqiptarë në Plavë e Guci,në kuvende burrash si gjithmonë,patën rënë dakord që 4-5 prijës të udhëhequr nga Hasan Ferri të shkonin tek sulltan Mehmet Reshati,por aspak t’i bënin temena,vetëm ta vinin në dije mbi rrezikun që i kërcënonte kufijtë shqiptarë,pas urdhërit të Turgut Pashës për t’i larguar kufitarët shqiptarë nga kufiri me Malin e Zi.Këtë mision si kurdoherë e mori përsipër Hasan Ferri.Duke përfituar kinse nga amnistia që Turgut Pasha pati bërë me rastin e vizitës së Sulltanit në Kosovë,Hasi së bashku me 4-5 trima të pjerë Plavjanë dhe Gucianë shkon në takim me Sulltan Mehmet Reshatin,ashtu sikundër ishte vendosur,Hasan Ferri refuzon të marrë dhuratën e Sulltanit dhe idrejtohet këtij në faqe burrash : “Padisha çok jasha !Pashai vazhdon të bajë kërdinë në popullin tonë të pafajshëm shqiptar.Pra jep urdhën për ndalimin e vrapit të tij.Unë kërkoj të na kthehen armët që u konfiskuan nëpër Kosovë si dhe armët e krahinave të Plavës e Gucisë.Krahina ime e çarmatosur si mund ta presi Karadakun shpejt,luftën do të kemi”.(E.Plava “Plava dhe Gucia në lëvizjen kombëtare shqiptare” – Tiranë 1995 , faqe 110 ).
Dihet tanimë se kërkesat e Hasan Ferrit dhe prijësve të tjerë shqiptarë ranë në vesh të shurdhur.Madje nga pikat më të rëndësishme të Memorandumit të Gretës (23 qershor 1911) që vilajeti shqiptarë të bashkohet nën një qeverisje të vetme,nuk u pranua askurrë nga Stambolli,një amnisti e gjërë e shpallur nga Sulltani,disa ulje taksash apo emërime nënpunësish me origjinë shqiptare,në asnjë mënyrë nuk mund të favorizonin lëvizjen e drejtë të kombit tonë drejt pavarsisë.Përkundrazi këto lëshime vepruan në të kundërtën,pasi disa krerë shqiptarë menduan se këto reforma mund të thelloheshin në të ardhmen,me ç’rast nuk ishte e thënë që të arrihej gjithshka lehtë.Ndërkaq monarkitë ballkanike,patën filluar tratativat e tyre sa për të shporrur sundimin osman,aq edhe për të rindarë trojet arbërore,kinse shqiptarët si myslimanë,patën kaluar vëllazërisht me turqit dhe për këtë duheshin ndëshkuar,ishte ringjallur në këtë mënyrë boshti i vjetër i ortodoksizmit në Ballkan,ku në emër të kinse Zotit duhej të nisnin luftëra të reja. E shoh të rrugës të sjellë në këto dy-tri fragmente nga proklamata e mbretit të Malit të zi,Nikollës,drejtuar popullit të vet,ku në thirrrjen e hapur për luftë shihen qartë idetë abuzive me konfesionet fetare,ja çfar thuhet tekstualisht në këtë proklamatë ;”Malazezë ! Ai vaj i pikëllueshëm që vjen nga Serbia e Vjetër nga vëllezërit tanë të shtypur nuk mund të durohet më.Atje i vënë në thikë pa mëshirë jo vetëm njerëzit,po edhe gratë dhe fëmijët e vegjël serbë.Robërit serb,të uritur,të gjorë dhe të skllavëruar sorollaten nëpër male përreth gërmadhave të shtëpive të tyre,duk ju thirrur me zë që t’i merrnin në mbrojtje dhe t’i shpëtonin.Detyra dhe dashuria ndaj racës kërkon nga ju të nxitoni t’i ndihmoni vëllezërve.E di,do ta bënit edhe tani me atë sypatremburinë tuaj të lindur,sikur të mos më dëgjonit dhe të mos pritnit rrjedhën e përpjekjeve të Mia paqëdashëse për mbrojtjen e të martirizuarve përtej kufirit.Shpresat e mia se do të gjendet mënyra për çlirimin e serbëve nga vuajtjet pa derdhur gjakun nuk u realizuan,prandaj tashti,ndonëse prishja e qetësisë godet aq shumë zemrën time,s’kam kah t’ia mbaj pos të ngjesh shpatën-atë shpatë të cilën etërit tuaj e vringëlluan pa tutë në Vuçiji Doll, Nikshiq,Tivar dhe në Ulqin. Malazez ! Përkrah nesh është drejtësia,kurse u hodh dhe dhashtë Zoti edhe fati i trimave !Pas meje o trima që vëllezërve t’ua zgjasim dorën kur janë ngushtë po edhe Malësisë kreshnike ecila lufton plot dy vjet si luaneshë për të drejtat,lirinë e saj dhe për bashkimin me Malin e Zi.Nuk jemi vetëm.Me ne ashtë Zoti,bashkë me ne janë mbretërit e krishtera ballkanike,me të cilat jemi lidhur në bashkësi,të cilën kisha përherë mall dhe të cilën çprej vërsuljes së pushtuesit aziatik e këndej e pritnin me aq dëshirë aq breza të popujve ballkanikë.Unë e var shpersën e fortë në krahun,rregullin dhe dëgjueshmërinë e bijve ushtarë të Mi të vjetër,se për ata s’është asgjë e pamundshme por që tashti më shumë se kurrë do ta ngrisim autoritetin e Atdheut të dashur dhe që armën e lavdishme malazeze do ta shëndrisim me shkëlqimin e ri.Nxitoni me hapin tuaj burrërorë atje ku njeriu katanditet,ku terrorizohet,ku e mbërthen vaji.Serbët e vjetër,vëllezërit tuaj,le t’i shohin sa më parë bajraqet tuaj të lavdishme,le të thonë ;”Ja vëllezërit,ja marrësit e hakut nga rrëza e Llovçenit,Komit dhe Durmitorit,ja bijtë e Malit të Zi,që ngarendin në përqafimin tuaj,se tashti s’jemi më as jetimë,as skllevër!” Atje do të takohemi me vëllezërit tanë të dashur nga Serbija të cilëve u prin dhëndri im i dashur… Uroj që me bekimin e zotit Shën Pjetër së Cetinës dhe gjithë shenjtëve të tjerë të realizohen ëndrrat e kohës së djalërisë sime.Nikolla.”( Gazeta “Gllas Crnogoraca më 26 shtator 1912 ).
Është e qartë tanimë se planet e Malit të Zi,ishin në sinkron jo vetëm me ato të Beogradit e Sofjes por edhe me Athinën.Qëllimi i religjioneve ortodoks në Ballakn,ishte që me rënien përfundimtare të Perandorisë Osmane,të kishin dorë të lirë mbi trojet shqiptare,tyre kurrsesi nuk u konvenonte pavarsia e Shqipërisë.Të nxitun edhe nga Rusia,monarkitë e krishtera ballkanike përjashtuan Shqipërinë nga aleanca e lidhur mes tyre,madje u munduan me çdo mjet të sabotonin përpjekjet e diplomacisë dhe prijësve shqiptarë për autonominë e kombit të tyre.Greqia në vjeshtën e vitit 1912,pati zaptuar pothuajse krejt jugun e Shqipërisë,duke iu afruar Vlorës.Serbët dhe Bullgarët po ushtronin dhunë e terror të paparë në Shqipërinë verilindore duke dërguar aty mbi 18 mijë ushtarë të rregullt.Përballë etjes së këtyre fqinjëve merret lehtë me mend se dhe Mali i Zi,nuk do të heshtëte.Mbreti Nikolla e pati marrë aprovimin e Rusisë ndaj priste vetëm rastin që të sulmonte trojet etnike shqiptare,për ta larë përfundimisht hesapin me Plavën e Gucinë. Në mesin e tetorit 1912 kufijtë e Plavës dhe Gucisë me ata të Malit të Zi,pothuajse nuk egzistonin më.Ushtria Osmane e cila ndodhej aty,po zbriste fshehurazi për në Dibër duke iu shmangur sa më shumë konfrontimeve dhe luftës frontale.Atdhetarët shqiptarë të Plavës dhe Gucisë,kërkuan të organizonin sërish ruajtjen e kufijve etnikë por tanimë në vend të ushtarëve osmanllinj gjetën atje forca të armatosura malazeze të vendosura të luftonin deri në fund.Fillimisht në atë front numëroheshin rreth 1 mijë ushtarë të Nikollës për tu përforcuar më tej me divizionin e ushtrisë së Beranës të komanduar prej Vukotiqit.Në një telegram të Mbretit Nikolla dërguar Vukotiqit më 17 tetor 1912,pos të tjerave shkruhej ;”Para se të mësyni Plavën dhe Gucinë,provoni nëpërmjet parlamentarëve t’ia mbushni mendjen Has Ferroviqit dhe krerëve të tjerë të atjeshëm që t’ju dorëzohen pa luftë”. ( Zekiria Cana ”Gjenocidi i Malit të Zi mbi popullin shqiptar 1912-1913, Prishtinë , faqe 91 ).
Por të gjitha këto tentativa të ushtrisë malazeze dështuan me turp.Askush prej prijësave të Plavës dhe Gucisë nuk shkoi në bisedime me gjeneralin Vukotiq e për më tepër shumë prej tyre nisën organizimin e mbrojtjes së trojeve amtare.Këtij qëndrimi të luftëtarëve shqiptarë,Mbreti i Malit të Zi,Nikolla,i yshtur edhe prej Carit të Rusisë iu përgjigj me taktikën e njohur të “tokës së djegur” si e vetmja mënyrë për t’i bërë shqiptarët të largoheshin prej trojeve stërgjyshore.Ndër të parat fshatra që përjetuan këtë tragjedi,ishte Nokshiqi.Dhe jo pa qëllim u gjend ai i pari.Në Nokshiq ende jehonte fitorja kulmore e shqiptarëve,ende klithmat e mijëra malazezëve të vrarë dukej se endeshin atyre shkrepave.Megjithëse u rrethua me 2 mijë ushtarë,burrat e Nokshiqit mundën të çajnë një shteg duke luftuar trimërisht me forcat e Veshoviqit.Gjatë natës nëpër këtë shteg duke përfituar edhe nga moti i keq,u largua një karvan i madh me gra,fëmijë e pleq,ndërsa burrat mbanin ushtrinë që të mos hynin në fshat.Të nesërmen kur Veshoviq pa se pati luftuar vetëm me një grusht trimash dha urdhër dhe i vuri zjarrin krejt kullave të Nokshiqit.Përballë rrezikut që po i kanosej territoreve etnike shqiptare në Mal të Zi,prijësat e kësaj treve kërkuan ndihmën e udhëheqësve të tjerë të lëvizjes sonë kombëtare.Në këtë mënyrë në datat 19 dhe 20 tetor 1912 në drejtim të frontit Visitor-Velikë,marrshuan rreth 3 mijë vullnetarë shqiptarë të ardhur nga Gjakova nën komandën e burrave ;Bajram Curri,Riza Gjakova dhe Zeqir Binaku.Për katër ditë rresht këto forca mundën të mbanin frontin por në ditën e pestë kur shuma prej vullnetarëve shqiptarë u qenë mbaruar municionet, Mbreti i Malit të Zi,Nikolla,dërgoi 4 mijë trupa të tjera të freskët në mbështetje të divizionit që pati luftuar por që ishte para shpartallimit.Përballë kësaj gjendjeje,prijësit shqiptarë urdhëruan tërheqjen e trupave për të vazhduar më pas luftimet në Gjakovë,Shkodër dhe Dibër kundër forcave serbe.Atdhetarët shqiptarë në Mal të Zi,mundën të organizoheshin sërisht në Kelemend.Aty mund të quhej bastioni i mbramë i këtyre burrave që kërkonin pavarsinë e trojeve amtare.Për 7 ditë e 7 netë me radhë,toka e Kelmendit gjëmoi veç luftë.Bogdan Vuçiniqi dhe Gjuro Vujosheviqi e mbajtën të rrethuar Kelmendin duke i goditur pozicionet e luftëtarëve shqiptarë me armatimin e ardhur prej Rusisë.Por vetëm pasi lanë me qindra të vrarë e qindra dhe të plagosur ata mundën të merrnin Kelmendin.
Më 26 tetor 1912,Plava dhe Gucia ishin pothuajse në kontroll të plotë të forcave të ushtrisë pushtuese malazeze e bjellogardiste.Krimet e saj krashi shqiptarëve të pambrojtur në këtë trevë,janë të patreguara.Dokumentet flasin qartë.Në një telegram të Vukotiqit për krejt ushtrinë malazeze,thuhet tekstualisht , “Ushtarë ! Me trimërinë tuaj dhe me suksesin e arritur është i kënaqur Mbreti Ynë Kreshnik dhe Trashëgimtari,është i kënaqur atdheu,po jam i kënaqur edhe unë. Vëllezër ! Trimërinë tuaj dhe viktimat Tuaja i kanë kërkuar qe pesqind vjet këta vëllezër tanë të mundur dhe të shtypur nga dushmani.Ne kemi ardhur t’i çlirojmë t’u tregojmë si jetohet i lirë,t’i marrin krahë hapur në gjiun e atdheut tonë të lirë nën patronatin e Mbretit Tonë të lartësishëm.Vëllezër ushtarë ! simund të gëzohen këta vëllezër Tuaj me ne,si mund të na presin kur shohin kur dëgjojnë se kudo që shkel këmba jonë ua vemë zjarrin shtëpive dhe sanës,plaçkisim mallin,bagëtinë dhe gjithë çfarë gjejmë.Ushtarë,a i ka hije një ushtrie heroike,ai ka hije trimit të djegë të robërojë dhe të mos dëgjojë ? Unë jam i sigurtë se të gjithë do tmë përgjigjeni ;nuk është trimë ai që bën kështu.Prandaj vëllezër ushtarë trima të Mbretit,bijtë e Malit të Zi të lirë dhe krenar,mbrojtës të lirisë së artë,tani e tutje ndërpreni çdo plaçkitje dhe djegje.Vëllezër ! U bë si u bë.Të përfundoj me kaq,para nesh janë fshatrat e përulura që dorzohen vullnetarisht para nesh janë qytetzat dhe fshatrat serbe prandaj bëhuni vëllezër të tyre që t’ju presin si shpëtimtarë dhe jo si plaçkitës.Vëllezër,kujtoni se si të parët tuaj çmonin të vetmin fishek që nuk u shkonte kot,kujtoni çmundime hoqi sundimtari ynë i lartësishëm dhe atdheu ynë derisa siguruan pushkët me qitje të shpejtë dhe municionin; kujtohuni dhe kini kujdes që këta fishekë të jenë vdekje për armikun dhe jo të shkojnë dëm në ajër.Ta dini se vetë frikacaku shtin në ajër për ta mbytur frikën në vetvehte.Të shtënat e këtilla i prishin planet tona, ngase nuk mund ta dimë nëse shtie armiku apo shtihet kundër tij.Vëllezër oficerë,nënoficerë dhe ushtarë !Urdhëroj që nga dita e sotme të ndërpriten të shtënat e kota,djegjet dhe plaçkitjet.Rekomandoj dëgjueshmërinë e plotë ndaj oficerëve si dhe rregullin gjatë marshimit dhe pushtimit e sidomos pas luftës.Ushtarë ! Ruani tetarët tuaj,rrehsterët tuaj,oficerët tuaj të çetave dhe bajaraktarët,mblidhuni tok rreth tyre,të gatshëm që me thirrjen e komandantit të çetës t’i përgjigjeni çdo urdhërese.komandanti i divizionit ;Gjenerali agjutant Brigadieri serdari.J.Vukotiq”
( Zekiria Cana “Gjenocidi i malit të Zi mbi popullin shqiptar 1912-1913” faqe 95 ).
Megjithatë edhe pas këtyre reprezaljeve të egra masive,atdhetarët shqiptarë në Plavë dhe Guci nuk i rreshtën aspak betejat.Ngritja e flamurit në nëndorin e vitit 1912 në Vlorë,u dha krahë atyre për organizime të reja,duke u mbështetur sigurisht edhe në ndihmën e pakursyer të dhënë prej shtetit të parë shqiptar.
Bern-Zvicër
Shqipëria hap Konsullatë Ndëri në Gjakovë
-Ministri Bushati: Hapja e Konsullatës së Parë të Nderit në Kosovë, ka një domethënie të dyfishtë/
-Ministrja Tahiri: Kjo konsullatë do jetë promovuese e bashkëpunimit në të gjitha sferat e jetës/
Nga Behlul Jashari/ GJAKOVË, 20 Tetor 2015/ Është zhvilluar sot ceremonia e inaugurimit të konsullatës së nderit të Shqipërisë në Gjakovë, konsullatë kjo e cila ka për qëllim forcimin e lidhjeve kombëtare dhe promovimin e bashkëpunimit në gjitha sferat mes dy shteteve.
Në këtë ceremoni në Gjakovë organizuar nga kryetarja e komunës Mimoza Kusari-Lila, morën pjesë edhe ministri i Punëve të Jashtme të Shqipërisë, Ditmir Bushati, ministrja kosovare, Edita Tahiri, ambasadorët në dyja vendet Qemal Minxhozi dhe Ramiz Lladrovci, konsulli i nderit akademik Tahir Emra dhe shumë personalitete tjera nga jeta politike e kulturore nga Kosova dhe Shqipëria.
Gjatë ceremonisë, ministri Bushati u shpreh se, “hapja e Konsullatës së Parë të Nderit në Kosovë, ka një domethënie të dyfishtë, nga njëra anë është tregues konkret i thellimit të bashkëpunimit ndërshtetëror midis dy vendeve dhe nga ana tjetër, kjo Konsullatë, e para në llojin e saj, hapet në qytetin me tradita të Gjakovës, që ka lindur disa nga figurat më të shquara të kombit shqiptar, nga Ali Podrimja, Bajram Curri, Sulejman Vokshi, Esat Stavileci, Pajazit Nushi, Elton Zherka e deri tek kapiteni Kuq e Zi – Lorik Cana. Bijtë e Gjakovës na kanë bërë të ndjehemi krenarë para vetes dhe para botës”.
Më tej, ministri Bushati shtoi se, “është kënaqësi për mua të emëroj Konsullin e nderit të Shqipërisë në Gjakovë, z. Tahir Emra, anëtar korrespodent i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës”.
Kryetarja e Komunës së Gjakovës, Mimoza Kusari – Lila, falënderoi ministrin Bushati për këtë iniciativë me rëndësi dhe vlerësimin e veçantë që i bën zonës së Gjakovës. “Hapja e Konsullatës përben një detyrim për ne për të zhvilluar më tej marrëdhëniet e Gjakovës me institucionet e Shqipërisë”, u shpreh ajo.
Ministrja Tahiri në fjalën e saj shprehu përgëzimet e qeverisë së Kosovës për hapjen e kësaj konsullate të Shqipërisë në Gjakovë duke uruar të gjithë që kanë kontribuar për këtë vepër vizionare. Ajo tha se kjo konsullatë do të forcojë lidhjet e kombit, lidhjet që na i këputi historia duke na lënë të ndarë dhe që është detyrë e jona dhe brezave të ri që ta rilidhim fuqishëm kombin shqiptar. “Kjo konsullatë do jetë promovuese e bashkëpunimit në të gjitha sferat e jetës, e ruajtjes dhe kultivimit të vlerave kombëtare, do të prek në hapësirat ku kombi ka nevojë për të punuar bashkë për të mirën tonë”, tha Tahiri.
Ajo më pastaj tha se zëvendëskryeministri dhe ministri Jashtëm, Hashim Thaçi, nuk ka mundur të marrë pjesë në këtë ngjarje sepse ka udhëtuar për Paris për të lobuar për Kosovën në UNESCO dhe ne kemi pritje dhe përkrahje që Kosova do të anëtarësohet në UNESCO dhe në vijim edhe në gjithë organizatat tjera ndërkombëtare.
“Kur mora ftesën për këtë ngjarje, së pari mendova pse kjo konsullatë në Gjakovë dhe jo në Prizren. E analizova historinë dhe i dhashë të drejt këtij vendimi, sepse Gjakova ia dha Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, Sylejman Vokshin, një komandant të shquar që së bashku me udhëheqësit tjerë të Lidhjes na e lanë një amanet, ta bashkojmë kombin shqiptar. Dhe ne po e bëjmë realitet misionin tonë që të bashkojmë kombin shqiptar, se a do ta bëjmë përmes integrimeve evropiane apo rrugë tjetër, e rëndësishme është që do të vendosim vet”, theksoi ministrja Tahiri.
Po ashtu, vijoi ajo, mendoj se Gjakova e meriton këtë konsullatë nderi sepse ishte qyteti ku gjenocidi serb shkaktoi humbje të mëdha në njerëz dhe në shpirtrat tonë. “Por, ne gjithnjë kemi qenë dhe jemi të fortë në luftën tonë për pavarësi dhe prosperitet, këtë po e dëshmon edhe Shqipëria edhe Kosova dhe gjithë shqiptarët anë e kënd”, tha Tahiri.
Gjatë kësaj ceremonie, ministrja Tahiri bisedoi me ministrin Bushati për rëndësinë e thellimit të mëtejmë të bashkëpunimit mes dy vendeve dhe zbatimin e vendimeve të dala nga mbledhja e dy qeverive në Tiranë këtë vit, e në Prizren vitin e kaluar.
Në mbledhjen e qeverive Shqipëri-Kosovë, në 23 mars të këtij viti, u nënshkrua një marrëveshje e veçantë për thellimin e bashkëpunimit të zonës ndërkufitare midis Komunës së Gjakovës dhe Malësisë së Gjakovës.
Hapja e kësaj konsullate do të shërbejë në strukturimin e bashkëpunimit mes bashkive veriore të Republikës së Shqipërisë me Komunën e Gjakovës në sferën e zhvillimit të përbashkët ekonomik, shkëmbimeve tregtare, kulturore, turistike dhe realizimit të projekteve ndërkufitare mes dy vendeve.
Ikona te shek XVI –XIX në Muzeun Ikonografik “Onufri”
*Për herë të parë për publikun në një pavion të ri/
*Muzeu Ikonografik ONUFRI është një vlerë e rëndësishme dhe identifikuese e trashëgimisë kulturore në qytetin e Beratit./
Nga Berati për Diellin Sulo Gozhina/
Dritaret një mbi një, keshtjella, ansamblet e papërsëritshme të Mangalemit e Kalasë, Gorrica me urën që lidh dy pjesët e qytetit, kishat e shumta e xhamitë me minaret elegante, kjo më së shumti është klisheja si e mendojnë qytetin e Beratit.
Por s’janë të paktë ata që kanë mundur të prekin e admirojne atë vlerën që rrjedh së brenëshm të vyer e orgjinale, të ikonave, ikonostasit, tavaneve, të veshjeve e zbukurimeve, të objekteve të mrekullueshëm të artit e artizanatit, dëshmi të çmuara të jetës së lartë qytetare të konservuara në fondet e muzeut Ikonografik ONUFRI dhe muzeut ETNOGRAFIK
I përshtatur që prej vitit 1986, në ambientet e kishës “Fjetja e Shën Mërisë”, në Kalanë e Beratit, në monumentin më përfaqësues të arkitekturës pas-bizantine njëkohësisht katedrale te Mitropolisë, një rindërtim i vitit 1797, Muzeu Ikonografik Onufri që në zanafillën e tij u konceptuar si një muze i vecantë ku autorët u kujdesën të risillnin mjedisin orgjinal dhe frymën në të cilën u krijuan këto koleksione. Në to admirohen vepra të mjeshtërve më të rëndësishëm ikonografë Onufri, Nikolla, Onufër Qiprioti, Shpataraku, Çetirët (familja Katro) e të tjerë të paidentifikuara, shumë objekte liturgjike si dhe ansambli i pakrahasueshëm i ikonostasit, një shëmbull i lartë i drugdhëndies i realizuar nga atelietë e mjeshtërve vendas, një koleksion që na bënë krenarë.
A G R O N P O L O V I N A, Drejtor Qendra Kombëtare e Muzeumeve Berat
Në vitin 2014 Muzeumet e QKMB ishin një destinacion i rëndësishëm turistik me 1 500 vizitorë ?.
Si një shifër e shkëputur nga konteksi krahasues 15 000 vizitorë nuk shpreh atë ndryshim të suksesshëm tashmë në promovimin e koleksioneve të kryer nga stafet e Muzeun Ikonografik “Onufri” dhe Muzeun Etnografik cilët janë aset i rëndësishëm me përvojën e grumbulluar në një periudhë shumë të gjatë kontaktesh e kërkimesh. Nëse në vitin 2013 muzeumet patën vetëm 8 700 vizitorë, gjatë këtyre 9 muajve të vitit 2015 në përfundim të Sezonit Turistik të Verës muzeumet patën 20 170 vizitorë, bëhet më e qartë sfida e asaj që ka ndryshuar duke filluar nga puna e përditëshme dhe e padukshme për të përmirësuar shërbimin ndaj publikut, në ndryshimet në paraqitjen e koleksioneve, hapja e muzeumeve e orientimi drejt grupmoshave të ndryshme, ndërhyrjet restauruese, bashkëpunimin për organizimin e veprimtarive të rëndësishme kulturore kombëtare, përmiresimi i imazhit etj.
Në vitin 2016 do të ketë surpriza për vizitorët, çfar pritet të ndodhë në Muzeun Ikonografik Onufri?
“18 Maj – Dita Ndërkombëtare e Muzeve” u përjetua si një ngjarje e veçantë që ndodh rallë edhe për muze shumë të rëndësishëm. 11 ikona u transferuarn në Koleksionin e Muzeut Ikonografik Onufri nga Fondi i DRKK-së Berat. Ikonat janë realizime rreth shekujve XVI – XIX. që u atribuohen mjeshtërve ikonografe, Onufrit, Nikollës, Qipriotit, ateliesë së familjes Çetiri, të realizuar kryesisht për kishat dhe manastiret e Kalasë të qytetit të Beratit të papublikuara më pare.
Prej gati dy vitesh Qendra Kombëtare e Muzeumeve Berat dhe Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare kanë nisur një bashkëpunim institucional cili konsiston në një koncept të ri në menaxhimin e vlerave të trashgimisë kulturore, në një mendësi të re për të ndryshuar mënyrat e deritanishme, për të qenë më aktiv në kujdesin ndaj tyre, për ti berë më të ekspozueshme, më të prekshme nga publiku por njekohësisht së bashku mund të jemi më efikas me profesioniste në ruajtjen dhe konservimin e tyre.
Duke parë interesin e madh që pati për 11 ikonat e transferuara e të ekspozuara në mjediset e Katedrales vetëm gjatë një muaji u bindëm përfundimisht që së bashku me disa ikona të rëndësishme te koleksionit te MO të pa ekspozuara më parë që u atribohen mjeshtër Nikollës dhe Onufër Qipriotit ti paraqesim për herë të parë për publikun në një pavion të ri. Ekspozita me emërin kuptimplotë “Thesare të Fjetura”, si nje grishje drejt trashegimise kulturore mbetet një sfidë per ti ofruar publikut cdo sezon një produkt të ri, një koleksion të pa ekspozuar si një thesar që ne kërkojmë ta nxjerim në dritën e diellit me të gjithë shkëlqimin duke synuar te risim vizitueshmerine dhe te nxisim turizmin vendas dhe te huaj.
Prej disa muajsh jemi duke e realizuar këtë projekt të rëndësishëm në sallën e katit të dytë të muzeut, një mjedis tepër i veçantë e impresionues që pas viteve 90 ka qenë i lënë pas dore. Salla me financim të Ministrisë së Kulturës do ti nënshtrohet një përmirësimi konstriktiv dhe më pas vlerësimit të ndriçimit i cili do të jetë profesional e konservues. Është duke u përgatitur nga specialistët tanë i gjithë materiali promocional që duhet për këtë ekspozitë kaq të rëndësishme, katalogu, fletëpalosjet, kartolinat, posterat, banerat etj.
Rivleresimi i këtij mjedisi dhe organizimi i ekspozitës, muzeun e bënë akoma më të rëndësishëm e më të vizitueshëm, aktiv për të ofruar publikut produkte të reja nga trashëgimia kulturore e qytetit të Beratit. Ky projekt po mbeshtetet në çdo hap nga Ministria e Kulturës.
Por nuk është vetëm ekspozita “Thesare te Fjetura” ajo që po përgatitet të ndodh në vazhdim. Kodikët e Beratit, “Codex Purpureus Beratinus Φ” 043 dhe “Codex Aureus Anthimi” 1143, janë vlera shumë të rëndësishme të fondit botëror të letërsisë biblike dhe njëkohësisht trashëgimisë sonë e cila na bënë tepër krenarë.
Historia e tyre është e vecantë në kufijtë e legjendës, lidhet pazgjithshmërisht me Beratin dhe dëshmon një nivel të lartë kulturor të tij.
Keta kodikë janë ruajtur me shumë përkushtim që prej shekullit të 11 kur kemi shënimet e para për kërkimin e tyre dhe së fundi janë gjetur në Katedralen “Fjetja e Shën Mërisë” (sot Muzeu Ikonografik Onufri) në Kala të Beratit (12 Gusht 1968). Sot ata ruhen në Fondet e Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave.
Duke parë që interesi për ta është jashtëzakonisht i madh, në projektet tona në vazhdim si domozdoshmëri po punojmë për të ekspozuar të kopjuar si replike e orgjinalit fillimisht “Codex Purpureus Beratinus” (Kodiku i Purpurt i Beratit) atje ku është gjetur së fundi, prapa ikonostasit të Katedrales.
Prej kohësh po punojmë dhe tashmë jemi në finalizim të transferimit nga Fondi i DRKK-së të dy objekteve të identifikuara si veshje në argjend të relikeve (këmbë) të një prej shënjtorëvë sllavë, shën Goratzi. Sic edhe dëshmohet nga lipsanat e Shën Gorazdit e Shën Angelarit të cilat ndodhen në Kishën Katedrale Fjetja e Shën Mërisë (në Muzeun Ikonografik Onufri) nga një ikonë të madhe të ikonostasit (me autor Joan Cetiri), dhe të një tjetre që është e një date të më vonë, me autor piktorin Kristo ku paraqiten shtatë shejtorët sllavë (Eptaritmi), Shën Gorazdi dhe Shën Angelari janë pikturuar “të fjetur” mbrenda mureve të Kështjellës së Beratit.
Në fakt sfida është të jemi një hap para. Për shumë vizitore të huaj që kanë destinacion dy muzeumet tona përbën surprizë funksionimi në mjediset e Muzeut Ikonografik Onufri dhe Muzeut Etnografik të guidës nëpërmjet sistemit QR code në 3 gjuhë në shqip, anglisht dhe italisht duke mundësuar që cdo kush të ketë lehtësinë e nevojshme të marrjes së informacionit në mënyrë individuale përpara veprës orgjinale.
Ndërkohë shumë prej tyre ndihen të përkedhelur kur vërejnë se në të dy muzetë e Q K M Berat mund të marrin informacion në gjuhën e vet pasi për vizitorët individuale funksionon dhenia e informacionit nëpërmjet fishave në 10 gjuhë që ndihmon krahas guidës gojore (me specialist guid didaktike), guidës me QR-cod për ti shërbyer cdo vizitori vendas dhe të huaj numëri i të cilëvë rritet çdo vit me rreth 30 – 35 % .