NGA VALENTIN LUMAJ- Përpjekjet për liri dhe pavarësi të Kosovës për dekada me radhë, kulmuan në vitet 1998- ’99 me luftën e drejtë çlirimtare të popullit shqiptar atje dhe ndërhyrjen ushtarake dhe humanitare të Natos të dirigjuara nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Vitet që pasuan, u karakterizuan nga një entuziazëm dhe eufori e ligjshme e shqiptarëve kudo në botë, që shpresuan për një shkëputje përfundimtare në të gjitha aspektet, të Kosovës nga Serbia. 21 vite nga përfundimi i luftës së ftohtë, sot Kosova gëzon një liri të plotë institucionale nga Serbia, por me një pavarësi të pjesshme në rrafshin politik dhe ekonomik.

Përfshirja e shtetit të Kosovsë në bisedime me shtetin e Serbisë për të zgjidhur ”çështjet e pazgjidhura”, pati rezultat këtë varësi ndaj Serbisë.

Kërkesa për të hyrë në bisedimet e ashtuquajtura të paqes Kosovë-Serbi, ka qenë një kërkesë e Beogradit e mbështetur nga ndërkombëtarët dhe mbas këtyre “bisedimeve të paqes” ka qenë qëllimi për të negociuar në përgjthësi pakënaqësitë e Serbisë ndaj Kosovës dhe jo të Kosovës ndaj Serbisë. Ka qenë Serbia ajo që në vazhdimësi ka patur pretendime tokësore, ekonomike dhe të njohjes politike ndaj Kosovës si shtet i pavarur. Kanë qenë në diskutim, veriu i Kosovës, Trepçja, Mitrovica, Ujmani, rrugët dhe hekurullat etj., të gjitha këto në territorin e Kosovës dhe në asnjë rast nuk është diskutuar për pretendime të Kosovës në territorin serb. Ndër kërkesat e pakta të shtetit të Kosovës ka qenë identifikimi i varreve massive në Serbi dhe rikthimi i eshtrave të viktimave të genocidit serb ndaj shqiptarëve apo rikthimi i shqiptarëvë në pronat e tyre.

Prandaj, në çdo marreveshje të tashme dhe të ardhshme, bëhet fjalë për të ngirë orekset dhe pretendimet e Serbisë dhe sigurisht që Serbia në çdo rast do të përfitojë në kurriz të Kosovës. Kjo nuk ka diskutim. Përndryshe këto bisedime të paqes nuk do të kishin kuptim. Rrjedhojë e kësaj logjike, mendoj unë, ishte edhe marrëveshja ekonomike Prishtinë-Beograd, e arritur së fundmi në Shtëpinë e Bardhë. Nga kjo marrëveshje, pa hyrë në detaje, Serbia ka përfitime të mëdhaja ekonomike, që në të njëjtën mënyrë mund të përkthehen si përfitime edhe për Kosovën, si në investime e mëdhaja në infrastrukturë, rritje ekonomike dhe hapje të vendeve të punës.

Dukë marrë në konsideratë shtetin të dobët të Kosovës, mungesën e unitetit dhe të unifikimit të mendimeve dhe veprimëvë në mes institucioneve, korrupsionin galopant, mungesën e eksperiencës në politikën ndërkombëtare, po ashtu tradhetarët shqipfolës të përfshirë në këtë proces në Prishtinë dhe Tiranë, të cilët për hir të së vërtetës nuk i kanë munguar kurrë shqiptarizmës, kjo marrëveshje ishte pozitive dhe e dobishme edhe për Kosovën. Kosova më së shumti përfiton në rrafshin politik, shumë i rendësishem për vetë situatën e gjeo-politikës aktuale që po kalon, ruan aleancën me SHBA-të, u hap rrugë njohjeve ndërkombëtare, zhbllokon procesin dhe është më afër njohjes reciproke me Serbinë. Do te uroja që kjo marrëveshje të ishte çmimi i plotë i njohjes reciproke Kosovë- Serbi, e cila nuk ndodhi por u shkëmbye me njohje reciproke me Izraelin. Kjo mosarritje lë të kuptosh se Kosova akoma ka rrugë dhe negociata për të bërë deri në njohje përfundimtarë me Serbinë dhë botën.

Nëse do ta quajmë këtë marrëvëshje të suksesshme për Kosovën dhe jo vetëm, kjo i dedikohet ekskluzivisht politikës largmamëse së Shteteve te Bashkuara të Amerikës dhe konkretisht Presidentit Trump. Pa ndërhyrjen dhe mbështetjen amerikane, shteti i Kosovës do të lundronte për një kohë të gjatë në llumrat e politikës së ndyrë të zyrave të Evropës, që si rezultat do të kishte çnjohje të reja të shtetit të Kosovës dhe do të vinte në pikëpyetje edhe një herë të ardhmen e saj si shtet i pavarur.

Megjithëse në qendër te vëmendjes ishin Kosova dhe Serbia, marrveshja kishte në thelb interesin trilateral. Kjo nuk bën ndonjë surprizë pasi Presidenti Trump në vazhdimësi ka theksuar se në çdo rast vendos interesin amrikan të parin. U duk qartë përfitimi politik i SHBA-ve, e para në angazhimin e Kosovës dhe të Serbisë në procesin e paqes në Lindjen e Mesme, që është një shtysë në vendosjen e mardhënievë të njohjeve reciproke të Izraelit me vendet rajonale arabe. Duhet marrë parasysh se Izraeli është një ndër aleatët më të fuqishëm të SHBA-ve, dhe diplomacia amerikane ka qenë shumë e përqendruar së fundmi në në vendosjen e paqes në atë rajon. Amerika fuqizon rolin e saj në Ballkan, rajon i cili ka qenë gjithmonë në vëmendjen e shteteve të fuqishme si Rusia apo Turqia. Po ashtu Presidenti Trump me këtë marrëveshje vërteton edhe një herë se është njeri i marrëveshjeve të mëdha dhe që po sjell paqe në mes kombeve të botës dhe kështu përmbush një premtim të dhënë popullit amerikan.

Po roli Diasporës së Amerikës? Për mendimin tim zero ose minus!

Them zero pasi ata të cilët kanë marrë përsipër të përfaqësojnë Diasporën, në përgjithësi u vunë në shërbim të plotë të kandidatëvë partiakë në prag-fushatën elektorale këtu. Lobimi dhe interesimi për çështjen e Kosovës kaloi në plan të dytë. (Përjashtoj këtu Federatën Vatra, e cila vlen të përshëndetet për qëndrimin asnjanës dhe mospërfshirjen në fushatën presidenciale).

Kur them minus, nënkuptoj rol negativ. Për disa muaj me radhë, një grup jo i vogël shqiptaro-amerikanësh, bisnesmenë të fuqishëm dhe njerëz me influencë ne komunitetin shqiptar, vunë në shënjestër Presidentin Trump, me akuza dhe spekulime denigruese, siç ishin akuza se Trump nëpërmjet ambasadorit Grenell po planifikon coptimin e Kosovës për përfitime elektorle, se diplomacia e Shtëpisë së Bardhë është në një linjë me Rusinë dhe Kinën, apo se Amerika po luan me gjakun e heronjëve të Kosovës, e të tjera. Këto spekulime që u vertetuan si të pabaza në rastin më të mirë, mund të kenë ndikuar për keq në ruajtjen e ndjenjave miqësore midis Presidentit Trump dhe Shqiptarëve në përgjithësi.

Përfshirja e çështjeve të kombit në fushata elektorale të Amerikës dhe pozicionimi kundër presidentëve në çdo kohë, i sjellin dëm apo mund të zbehin mardhëniet e mira midis shqiptarëve dhe Amerikës si aleati më i fuqishëm yni në këto 100 vitet e fundit.

Dua të theksoj se diaspora ka nevojë më shumë se kurrë për pajtim dhe riorganizim.

Nevoja për një rritje të lobimit dhe avokatisë së çështjeve kombëtare është në kushtet e emergjencës. Në 30 vitet e fundit, numri i diasporës është dyfishuar për të mos thënë trefishuar, ndërsa miqtë e shqipërisë në senat dhe kongres janë në nivelin më të ulët ndër këto vite. ME PËRFUNDIMIN E ZGJEDHJEVE PRESIDENCIALE NË SHBA, DIASPORA E TË DYJA KAHEVE TË POLITIKËS VENDORE KËTU, DUHET QË PËR HIR TË INTERESAVE IMEDIATE SHQIPTARE, T’I HARROJNË DALLIMET POLITIKE, MOSMARRËVESHJET E PËRKOHSHME SI REZULTAT I FUSHATËS DHE TË BËHEN NJË TRUP I VETËM NË FUNKSION TË MISIONIT TONË FINAL,BASHKIMIT KOMBËTAR.

Valentin Lumaj

Michigan, 7 Shtator 2020