PRISHTINË, 22 Janar/ Minatorët e ngujuar në minierën e Trepçës vazhdojnë grevën. Edhe pas katër orë bisedimesh mes menaxhuesve të Trepçës dhe kryetarit të Mitrovicës, Agim Bahtiri, në përpjekje për t’i bindur minatorët për ta ndërprerë grevën, një gjë e tillë nuk është arritur.
Kryetari Bahtiri, ka apeluar para gazetarëve, tek institucionet qendrore, që të bëjnë gjithçka që është e mundur në mënyrë që minatorët grevistë të dalin sa më shpejt nga horizonti i tetë.
Në horizontin e 10-të minierës se Trepçës prej dy ditësh rreth 700 minatorë të kësaj ndërmarrje janë ngujuar. Ata kërkojnë nga qeveria kosovare detaje shtesë për statusin e Trepçës dhe të ardhmen e tyre./KosovaPress/
Shpëtimi i qytetërimi arbëror i Komanit
Një përfaqësi e Forumit për Trashëgiminë Kulturore u mboldh sot në ambjentet e Akademisë së Shkencave për të kundërshtuar kalimin e linjave të tensionit të lartë mbi Koman, mbi këtë vend qe cilësohet si një nga vendbanimet e hershme ilire.
Gjergji Bojaxhiu, Arben Biçoku, Etleva Nallbani, Erjon Tase, Anila Basha dhe Rojs Petrela, ishin edhe pjesa e panelit të cilët unanimisht u shprehën se me ndërtimin e linjës 500 kilovolt dhe 4 shtyllave të tensionit të lartë, rrezikohet që “Qytërimi i Komanit” me vlerë historike, kulturore, i cili përfaqëson Mesjetën Shqiptare, të shktërrohet.
“Ekipe shkencore e arkeologjike nga institucione të rëndësishme në vend dhe jo vetëm, kanë realizuar zbulime, restaurime objektesh, kanë zbuluar rreth 12 kisha, banesa me tarraca të stilit të Beratit, punishte hekuri metali e qelqi dhe 500 varre dhe këto të fundit janë një dëshmi e qartë densitetit të jetës në këtë qëndër Peshkopale”, u shpreh Bojaxhiu në fjalën e tij.
“Kjo pasuri multimediale, vijoi Bojaxhiu, është një aset kombëtar dhe ne sot jemi mbledhur këtu për ta bërë publike kauzën tonë, e cila është mbrojtja e këtij sajti kulturor”.
“Ministria e duhet të korigjojë trasenë e linjës dhe të mbrojë vlerat kulturore të zonës, të këtij Parku Arkeologjik Natyror Kombëtar”, ishte dhe kryefjala e Bojaxhiut, i cili vijoi duk shtuar se “nuk zhvendoset dhe shpronësohet kultura dhe historia”.
“Imagjinoni sikur mbi Apolloni të ndërtohet një linjë 400 kilovolt, në aspektin turistik e arkeologjik zona shktërrohet”, ishte dhe krahasimi përmbyllës i Bojaxhiut, i cili e mbylli konferencën me pyetjen: A vlen të shpëtohet qytetërimi arbëror i Komanit”?.
PRESIDENTI TË ZGJIDHET NGA POPULLI E JO NGA KUVENDI
Diskurisi politik/
Vetëm me zgjedhje të drejtpërdrejta nga ana e popullit presidenti apo presidentja edhe pse me ingerenca të kufizuara në një sistem shumëpartiak, mund të jet përfaqësues i të gjithë qytetarëve e jo si deri më tash, të jetë përfaqësues i shumicës parlamentare, ku Shqipëria e Kosova, janë rast tipik në regjion që nuk është në favor të demokracisë, përkatësisht të votës popullore/
Nga Nail Draga, Ulqin/
Zgjedhja e presidentës së Kroacisë(Kolinda Grabar-Kitaroviq) nga ana e qytetarëve me 11 janar 2015 ishte ngjarje e ditës jo vetëm tek opinioni kroat por edhe më gjerë nga vet fakti se për të parën herë presidente u zgjodh një femër dhe e dyta se ajo vinte nga partia opozitare në ketë vend.
Pikërisht duke parë ketë mbeshtetje nga ana e qytetarëve kroat, në një duel pothuaj të barabartë, fitorja e zonjës me një rezultat të ngushtë madje me diferencë nën 1%, dëshmoj vlerat e demokracisë përkatësisht te votës popullore.Me ketë fitore, Kroacia fitoj presidentën e parë femër të zgjedhur në Europën Juglindore, duke u bërë shëmbull edhe për të tjerët.
Varësisht prej vendeve të ndryshme presidenti zgjidhet në dy forma ate të votimit nga populli dhe nga kuvendi.Kjo temë ka kohë që debatohet në debatet e ndryshme politike, të shoqëria civile por edhe në mediumet shqiptare si në Kosovë e Shqipëri. Varësisht prej preferencave politike janë edhe qasjet në lidhje me ketë çështje e cila është e pranishme sidomos kur afati i predisentit i vjen fundi, apo kur e kemi të njohur publikisht listën e kandidatëve të ndryshëm për të parin e vendit.
Në Kosovë presidentja u zgjodh nga zarfi
Rasti i zgjedhjes se presidentit përkatësisht presidentës në Kosovë, A.Jahjaga është specifik, madje i rrallë për kohën tonë, sepse deri para zgjedhjes ajo ishte anonime për opinionin e gjerë, madje thuhet se nuk gjindej as në “google”. Por, opinioni e kishte të qartë se ajo u zgjodh në sajë të pazarëve politike të tre subjekteve politike(PDK, LDK, AKR), ndërsa më pas u votua në Kuvendin e Kosovës. Votimi në kuvend krjoj legalitetin e duhur, sepse deputetet i ka votuar populli, andaj ajo në mënyrë formale kishte legjitimitetin e duhur. Por, zgjedhja e saj do të mbesë e shënuar në analet e zgjedhjeve jo vetëm në Kosovë por edhe më gjerë sepse tashmë për opinion është e njohur se ajo ishte e preferuara e ish ambasadorit amerikan , Dell, në Kosovë, duke qenë kandidate e vetme e dalë nga zarfi i diplomatit amerikan.
Por, edhe pas zgjedhjeve parlamentare në Kosovë, të mbajtura vitin e kaluar(qershor 2014), dhe të konstituimit të Kuvendit e formimit të qeverisë gjashtë muaj pas zgjedhjeve(!!), në lidhje me presidentin e ardhshëm janë bërë pazare në mes subjekteve politike të shumicës parlamentare(PDK-LDK), për të zgjedhur presidentin në Kuvend e ate nga radha e PDK. Se si do të rrjedhin ngjarjet deri në vitin 2016, kur do të zgjidhet presidenti. mbetet për të parë, por një gjë dihet ate nuk do ta zgjedhin qytetarët e Kosovës, por kuvendi si deri më tash, që është veprim i tejkaluar që i gjason kohës së monizmit.
Në Shqipëri – presidenti konsensual
Edhe pse në Shqipëri shumë herë është debatuar në lidhje me ketë çështje, dy partitë e mëdha nuk kanë treguar interesimin e duhur që kjo çështje të debatohet në parlamentin shqiptar. Fillimisht, në Kuvend duhet të ndryshohen nenet e Kushtetutës për zgjedhjen e presidentit nga populli, por nuk ekziston disponim as nga pozita e as nga opozita parlamentare.Një qendrim i tillë e ka zenë peng dëshirën e popullit për të zgjedhur kandidatin e tyre e jo ate të cilin iu imponon parlamenti, me sintagmën ”presidenti konsensual”. Kujtoj me ketë rast pazarët politike me rastin e kandidimit dhe zgjedhjen e A.Moisiut(2002-2007), B.Topit (2007-2012) dhe së fundit B.Nishanin.
Pikërisht duke marrë parasysh ketë formë të zgjedhjës presidenti nuk ka autoritetin e duhur, sepse shumica e tashme parlamentare(PS-LSI), mund ta shkarkojë ate nga posti i presidentit kur të dëshirojnë sepse i kanë votat e mjaftueshme. Andaj, në rastin konkret çdo gjë varët nga disponimi i shumicës parlamentare, e jo nga institucioni i presidentit me kompetenca të plota për mandatin e zgjedhur.Nga kjo del qartë se presidenti si institucion shtetëror ka dy kufizime, e para pa komptetenca të mjaftueshme dhe e dyta është aty pa votën e qytetarëve. Andaj duke qenë i zgjedhur në atë post pa votën e qytetarëve, me ose pa dashje keqpërdorët apo bëhet marionetë i shumicës parlamentare, që nuk është në favor të demokracisë parlamentare.
Test për partitë politike dhe individët
Dy janë çështjet kryesore të cilat janë përcaktuese për zgjedhjen e presidentit nga ana e popullit.
E para iu jepet mundësia qytetarëve të zgjedhin presidentin më votë të drejtpëdrejtë pa iu imponuar dhe e dyta të zgjedhin kandidatin që e vlerësojnë më shumë, duke anashkaluar mundësinë e imponimit partiak, qoftë ai nga shumica apo pakica parlamentare.
Në ketë mënyrë presidenti nuk mund të konsiderohet marionetë e shumicës parlamentare e votuar në kuvend, sepse ai i përgjigjet popullit e jo gishtave të deputetëve qe e kanë votuar. Në ketë mënyrë edhe deputet do të kishin me tepër respekt për presidentin, sepse ai nuk varët nga votat e tyre kuvend.
Pikërisht në ketë aspekt kemi një shëmbull tipik, sikurse ishte rasti i zgjedhjës së presidentit të Kroacisë z.Stipe Mesiq(2000-2010) qe ishte rast tipik i vlerësimit popullor.Edhe pse ai kandidohej nga një parti e vogël, me gjasa minimale për të fituar, por ishte personaliteti tij me rejting popullor, që eliminoj paragjykimet duke fituar bindshëm si president i vendit. Nuk ka dilemë se një veprim i tillë paraqet një test praktik për partitë politike dhe individët të cilët konkurojnë për garën e presidentit të vendit.
Kush i frigohet popullit do ta pësojë prej tij
Nuk thuhet kot se të urtit mësojnë nga të tjerët. Por, një thënie e tillë ka peshë vetëm në mjediset demokratike, e ajo nuk vlen kur në rend të parë janë interesat e ngushta personale, klanore e partiake. Sepse nuk kemi si të themi ndryshe, kur me këmbëngulje vazhdohet të thuhet se presidentin do ta zgjedhim nga kuvendi. Qendrimi i tillë në ketë aspekt, dëshmonë qartë se ata i frigohen popullit, sepse ka gjasa qe kandidati i tyre të mos kalojë, duke marrë parasysh se si përcaktohen kandidaturat nga subjektët politike. Po të vlerësohej me realizëm një çështje e tillë, nuk ka asnjë arsy të mos bëhën ndryshimet e nevojshme të Kushtetutës kur është në pyetje zgjedhja e presidentit.
Si në Kosovë e Shqipëri, jo rrallë herë thuhet se presidenti nuk ka ingerenca të mëdha andaj nuk ia vlen të zgjidhet nga populli. Një deklarim i tillë është joserioz, çka bën nënçmimin e insitucionit të president në sytë qytetarëve. Nga ana tjetër harrojnë se vendet e ndryshme në regjion, përkatësisht fqinjët tanë (Mali i Zi, Maqedonia etj.) e zgjedhin nga populli, athu se atje ka më shumë ingerenca.
Por, e vërteta qendron në ate se shumica parlamentare përmes Qeverisë dëshiron të ketë monopolin në të gjitha dimensionet e pushtetit, duke anashkaluar apo minimizuar deri në maksimum rolin dhe peshën e presidentit.
Përfundim
Nga një qendrim i tillë del qartë se kemi të bëjmë me një lojë perfide te partive politike të shumicës parlamentare, duke i rezervuar të drejtën vetës për të vendosur sipas interesave të tyre, madje duke nënçmuar rolin dhe funksionin e presidentit. Edhe pse një veprim i tillë nuk është në favor të demokracisë funksionale, në ketë pikë si pozita dhe opozita kanë pikëpamje të njëjta. Por, bësoj se është koha e fundit të bëhën ndryshime cilësore në favor të demokracisë parlamentare, sepse kush i frigohet popullit sa do vonë do ta pësojë prej tij.
Poezi nga Mark Angeles, Filipine
Përktheu nga Anglishtja dhe i dergoi per DIELLIN-Jeton Kelmendi/
Mark Angeles ishte shkrimtar rezident i Programit Ndërkombëtar të Shkrimi me 2013 në Universitetin e Iowa, SHBA. Gjithashtu, në të njëjtin vit, ai ka marrë njohje nga Komisyon sa Wikang Filipine (Komisioni mbi Gjuhën Tagalogisht) si Kënga Taon Mananaysay (eseist i Vitit), Carlos Palanca, çmimin memorial për letërsi për koleksionin e tij dhe përmbledhjen e tij të poezisë, dhe PBBY- Çmimnt e nderit Salanga për përrallat e tij për fëmijë. Në 2014, ai ndoqi Universitetin e dytë 53-të të Filipineve “Punëtorinë e Shkrimtarëve Kombëtare Filipinas dhe Kritikën: Punëtorisë Kombëtare të Artit dhe Kritikës Kulturore. Gjatë të njëjtit vit, libërin e tij tjetër për fëmijë Si Znork, Ang Kabayong Mahilig Matulog (“Znork, kali që donte gjumin “) e pa shtypur. Autori i katër librave indie, ai gjithashtu ka botuar në anthologji edhe shkrimtarë progresive në zines përfshirë Ka MAO (grushti i shokut Mao /), përkthimet e poezive nga ana e Mao Ce Dunit. Aktualisht shkruan zgjedhje letrare për K-12 e teksteve, ai gjithashtu shkruan një kolonë dymujor për Pinoy Weekly dhe kontribuon me reportazhe për GMA News Online. Ai është anëtar i Kataga Manila-s dhe PEN-it Filipinian.
Botës tretë
E dua agimin tuaj pas lindjes së Diellit
dhe vajin që shënon verën tënde.
E dua lëkurën-tënde ngjyrë kafe të errët
poroz si një enë prej argjile
dhe nganjëherë fosforik si bronzi.
E dua aromën e shëllirë në djersët tua
dhe bukën që ngrihet mbi drurin e zjarrit tënd.
E dua harlisjen e frutave tuaja dhe mineraleve
e peshqit që ia plasin me radhë nga detet tuaja.
Ta dua gjuhën harkore të lumenjve tu,
luginat e kujdesshme si zogjtë e trembur,
dhe pyjet që shtrihen në gjumin e tyre.
Dua baladat tua dhe meloset,
lutjet sekrete që ti pëshpërisje,
dhe këngë tua të luftës shumë-rrfeshme
që tmerron armiqtë në gjunjë e tyre.
Dua që duhma e kanalizimeve tua,
brigada këmbëngulëse e punëtorëve
të karburantit, tregjet tuaja dhe fabrika,
dhe fëlliqësirat që mbarsojnë arat tuaja.
I dua rrënjët e lotëve tu
shtypur kundër urisë dhe helmit.
Ta dua diamantin e historisë sate
falsifikuar në thelbin
i kulturës vendasit tu ‘.
Dhe mbi të gjitha, unë dua skllevërit e juaj
që ngrenë plumba në oborrin e tyre
dhe ngarkesën armët të tyre
me programet e rezistencës.
Koncertina
Nëse folur, ajo merr frymë
në gjuhën tënde (nxjerrje-
frymëmarrjeje e keqe)
sikur një grua
me gatishmëri të pretendojë nusja-e tij të jetë;
solfeggio
unica Hija master.
Jo hexagons,
por mbështjellje e ferrave;
dhe hums një muzikë
jo vetvetiu, por erës
si ajo pengohet
në çdo brisk,
por nuk butësohet
dhe pa paralajmërim përfundimtar.
Marshuesit e dëgjueshëm atë këndojnë.
Pakë dritë nxjerrur jasht
“Kokak!” tha bretkoca
kur ajo nga lartë kërceu mirë.
“Kokak!” tha bretkoca
kur një dorë pandershëm e kapi atë
prej qafe.
“Kokak!” tha bretkoca
kur ajo ishte vënë në tavolinë.
“Kokak!” tha bretkoca
kur i është bërë një prerje laterale
nga veshi i saj në vesh.
“Kokak!” tha bretkoca
kur i është bërë një prerje vertikale
nga fyti i saj të këmbët e prapme.
“Kokak!” tha bretkoca
kur kafazi i kraharorit saj është i shkëputur.
“Gaddamit!” I mallkuar e kapës,
përqeshte. Dhe tha:
“Kjo është ende duke kuak-ur!”
Ai njollosi emrin e zemrës tij;
Duke grabitur perikardin e saj.
Por bretkocë tha,
“Kokak! Kokak! Kokak! ”
(Më 2 tetor 2010, u ftova nga grupi Artiststi i arratisur për të dhënë një bisedë të vogël në poezinë e 43-t të shëndetit të punëtorëve të njohur si Mëngjesi i 43-të burgosurve në kampin e kërkim të ri Diwa. Oficeri përgjegjës në qelinë e paraburgimit të grave nuk e lejojë një faqe të prospect të një poezie time mostër e titulluar “Kokak” nga Gelacio Guillermo. Oficeri i ngarkuar në qelinë e paraburgimit për meshkuj, megjithatë, konfiskoi të gjithë materialet përfshirë faqet që diskutojnë përkufizimin e teksteve shkollore dhe elementet e poezisë. 0ficeri tha se ata nuk lejojnë “lloj tillë” e materialeve brenda në burg. Ata morën fotografitë dhe filluan të na pyesnin për sfondin tonë. Oficer tha se ata do të kenë nevoja materiale për hetim të mëtejshëm sikur ne të ishim të tillë që mbanim dokumente të paligjshme. Kjo poemë u botua një të diel në revistën Inquirer dhe bulatlat.com)
Një lis para pasqyre
Pemë në rrugë
Të papjekura degët e tij
Si një ombrellë e madhe e gjelbër.
Mbështjellur me gjethe
Se si shkëlqen, uji i detit
krenaria e tij, qëndron gjatë
Shndritshëm kalohet spektakli
I të gjithëve. kuptoje
Neveria e saj kur një degëz,
ndjenjash si një kryengritës,
Qëlloi një fletë të kuqe si flaka
të shtënat nga një shpërthim dore.
Sa mizor! Një zog
do të ndjehet i njëjti fluturues
kur ai e gjen një pendë
që nuk i përket.
Paramendoni se si ai duroi
turpin e vet, kapitulimin
në fletë të tij si një sëmundje
që kurrë nuk do të largohet,
duke thënë për të, “Më fal
tani për këtë dyshim”.
Kjo verë
Dielli qendron në qiell.
Mjaftueshëm për të shkëlqyer në fushën e barit
reflekton në drejtim të çarë të horizontit.
Në zemër të saj, ju dhe unë
qëndrojmë të qetë. Nën një hem
i shkon lavanderi: pothuajse i thatë,
pothuajse trishtueshëm si miell-misri.
Sytë tu mbyllur të ngjajnë
figurave binjake depbutuese.
I dhuron një puthje druajtur në harqet
e qerpikëve tuaj të hollë.
Ti thua nënës tënde
I’u shkurtuan ato fillesa
kur keni qenë një muaj i vjetër.
Unë mendoj për burrin se e doni
në Manila ku ju punoni.
I ndihmoni dhe e leni një pikë pështyje
në teh shpatulle të këmishës.
Unë përgjigjem përsëri me duar lidhura përreth
por mendoj se për vezë pulë deti,
Nuk ishte në gjendje të shiste këtë muaj.
Nga një pikëpamje sy-mjegulle
ne formuam një ishull në formë zemre;
sikur bukuria rrahte vetën
në atë breg të heshtjes,
si vargjet e erës
të verës së vitit të kaluar jemi ndarë
me lopët dhe kullotat.
Shtëpia
Një shtëpi plot me thika,
çfarë janë ato për të?
Një kub i vogël i
hapësirës së jetës.
Mendoni beqar.
Mendoni rastin.
Një llambë të lehtë
varur nga qendra
si një vështrim i ngulur fiks.
Një karrige.
Dhoma gjumi Zhdukur.
Kuzhinë e Zhdukur.
Ku qirij
janë dritaret?
Një kfakë duket,
një derë e hapur plotësisht
pastaj zhduket përsëri
pasi ajo është e mbyllur.
Dy qentë e lidhur
me njëri tjetrin
jashtë; hijet e tyre
gulçijnë dhe lehin.
Emrat e tyre janë të thirrur,
një për çdo qëllim:
Plumbi, pastaj Retë-
shtijnë dhe perdja e tymit
-Për një ruajtje,
tjetër për gërmime arkeologjike
disa vrima më shumë
për kostume solemne
disa copa më shumë
të provave
si pjesa tjetër e botës
janë të detyruar teposhtëzes
në gjunjë e tyre
mësynin për diçka
të përjetojnë ndjenjën e shkuarjes.
Trupi i kujtimeve
Trupi e mban mend se çfarë ai
përpin.
Trupi juaj, për shembull, qëndron
mbi flokët e saj
si ajo rrëmihja nga një trup
në një tjetër.
Tjerët flasin për lëkurën tënde,
nuhasin.
Ti leri ata
Në-
fshij ato si patate,
i përafërt dhe i vështirë
dhe kij me fëlliqtirat;
zhvishu krejt
shiritat e tyre të zhvillimit të sipërm për të ekspozuar
mishin.
Trupi kujton mishin
dhe frymën:
ngrohjen e tyre dhe shkathtësinë.
Çfarë trupi juaj merr,
lë gunga prapa.
Dolores, paksmimin tënd
trup, kurioz
dhe i ngrirë me ato të jetesës
organike,
më përshëndeti mua dhe dëgjoi
emrin tim.
A e jam zgjuar deri sa dëgjova këngën;
E zogjëve
që shushurjnë në një kopsht
çdo mëngjes?
Ajo thotë, Desire, dhe nuk është,
fshehur, ndëgjom,
përbaltur me parfumin- e një njeriu
ngrohtësisë së tij:
djersa që është kthyer në
avull;
puna e tij që e ka kthyer
në peshë.
Barra e kujtuar
koha dhe vendi,
e ndërlidhet e para, e para
gjuha mbi lëkurë,
dhimbje e mprehtë e parë. përgjithmonë
i nevrikosur,
lundrues si drit e mëngjesit.
Vetëm Vjeshta mund të bëjë këtë
Bota vë mbi ne si një neto mushkonjë
kostum solemn të ajrit që thithim.
Për orë të tëra, ne kemi qenë duke fjetur
në krahët e njëri-tjetrit. Ti gërhisje
si një elefant, akuzoje armikun e saj
ndërsa unë ëndërroj ëndrrën e një mace me rrotë.
Si paqësore, ajo është për qenë në jetë me ty.
Unë kam vajtur me çmendinë tuaj;
madje dashuria që duhma e pallavra tua
dhe era e keqe therëse e sqetullave.
Ju po frikësoheni flokë-shprishjes kapur
në kthetrat e mia, i lagur me dhëmbët e mi.
Unë do të zgjohem më shpejt dhe ashtu si përpara
ti do ti hapësh sytë tu, ndërsa gishtat e mi
era dredh rrotull flokëve tua.
Si unë, uroj që të qëndrojnë të lidhura në hekurat e tyre.
Por vetëm vjeshta mund ta bëjë këtë për pemët
dhe ne jemi, por rrënjët e saj duke pritur për dëborë.
Në mes nesh
Si errësira na vij
Ti më pyet, edhe mua brenda meje
pse gjethet ndikojnë
pse shkëmbinjtë qajnë
pse një puthje është e ëmbël
pse duarlidhjet e mia janë të ngrohtë
pse ju gjeni se duart tuaja
janë ngushtë në krahët e mi
pse ndodhi të ndodhë
dhe ekzistimi i gjërave ekziston
bazuar nga vullneti i tyre, dhe jo i joni
pse gdhirja është e patrembur
dhe pse ra shi kur u largova.
Gishtat hulumtohen
fillesat e flokëve të mij,
vetullat e mia dhe qerpikët,
rrethinat e buzët e mia
ndoshta ju do të gjeni përgjigjet
për të gjitha këto, do të lexojë nga konturet e fytyrës sime
si unë le t’ia shkojë frikës time
atë natë që shtoi deri në një mijë netë
se ti je ai që e kanë fiksuar sytë e mi mbi, jo ata
dhe unë jam ai që ju fiksova sytë tu në, jo ndonjë prej tyre.
Ekzistenca e gjërave ekzistonë
bazuar nga vullneti i tyre
si kjo, një mijë hiri e dyshimit
mund valle në kreshtën e shpatullës tonë
dhe mendjen tënde dërgon lutjet për zemrën
kështu i përmbajtur nuk do të lirohe
kështu muret e ndërtuara nuk do të shqyhen poshtë
edhe pse ne shohim përmes njëri-tjetrit
i tejdukshëm, me një shpirt të lidhur.
Unë po të them tani
që e gjitha do të zbulohet për ty kur ti bie në dashuri.
Pantofla
Ata mbajnë peshën tuaj
mbi vete
si toka që heq
një mollë drejt qiellit
nga burimi i saj.
Megjithatë ju shtyni ata
në tokë
me forcë të tillë të jashtëzakonshme.
Kjo shtyrje konstante
dhe duke tërhequr,
si e bën atë shifër
në skemën e gjërave
përveç se
lojë e rrezikshme
ne e quajmë ‘nënshtrim’?
Miti serb për Kosovën ishte dhe mbeti pasuria e saj përrallore
Trepça zinte vendin e dytë në Evropë me prodhimin e metaleve të ngjyrosura, ndërsa të tretin në botë.- Në thellësitë e minierave të Stantërgut ekzistojnë 20 milionë tonë rezerva të xeheve, ndërsa sipas hulumtimeve të rralla ka trupa xeheror jashtë Stantërgut në Mazhiq, Zijaq dhe gjurmë tjera, po ashtu rreth 20 milionë tonë të tjerë
Shkruan:XHAVIT ÇITAKU/
Shqiptarët vazhdimisht kanë dëshmuar para botës se Serbia në Kosovë nuk lufon për “ djepin e serbizimit”, as për kishat e manastiret që i ndërtoi mbi themelet e faltoreve autoktone ilire-shqiptare, as për “ Ditën e Vidovdanit”, as për mbrojtjen e një grushti serbësh në Kosovë, por “ miti” serb për Kosovën ishte dhe mbeti pasuria e saj përrallore mbi dhe nëntokësore, që vlerësohet të jetë mbi 500 miliardë dollarë, e sidomos “ Trepça”, njëra ndër begatit më të mëdha të Evropës dhe të botës. Po dëshmia e shqiptarëve deri vonë hasi në vesh të shurdhër dhe se argumenti më i fortë për këtë është gjendja e sotme në qytetin industrial, Mitrovicën dhe në vetë “ Trepçën”. Dihet mirëfilli nga janë kufijtë e Kosovës, prandaj dihet mirëfilli se “ Trepça” është brenda Kosovës dhe rrjedhimisht dihet se ajo është begati dhe pronë e Kosovës. Qyteti i Mitrovicës padrejtësisht dhe në mënyrë arbitrare dhe artificiale u nda dhe tash e një kohë të gjatë po bëhet problem. Edhe pasuria e “ Trepçës” u nda në dysh, thënë figurativisht drithi u mbeti shqiptarëve, kurse mulliri serbëve.
Të uritur mbi ari
“ Trepça” është njëri ndër gjigantët më të mëdhenj në botë. Trepça” zinte vendin e dytë ne Evropë me prodhimin e metaleve të ngjyrosura, ndërsa të tretin në botë. Në thellësitë e minierave të “ Stantërgut” ekzistojnë 20 milionë tonë rezerva të xeheve, ose punë për 40 vjetët e ardhshme. Ndërkaq, sipas hulumtimeve të rralla, si quhen ato, ka trupa xeherorë jashtë Stantërgut, në Mazhiq, Ziajq dhe gjurmë tjera, me rezerva, po ashtu, rreth 20 milionë tonë xehe. Është arritur deri në horizontin e 11 në Stantërg dhe nuk ka shenja se rezervat po shtërzojnë, na patën thënë bashkëbiseduesit tanë Aziz Abrashi, Nysret Magjera dhe Safet Merovci në nëntor të vitit 2000. Pasurisë së madhe jo rrallë popujt e vegjël ia kanë pa sherrin. Përfundimisht “ Trepçën” Serbia e ripushtoi me 1989, duke i nxjerr nga puna të gjithë shqiptarët, pa përjashtim, ekspertë dhe punëtorë. Që nga ajo kohë e deri me sot, edhe pas çlirimit të vendit, popullata e këtij rajoni, që ekskluzivisht varet nga puna e “ Trepçës”, të mbesë në gjendje vëretë të rëndë dhe të mjerë ekonomike e sociale, apo siç tregohet ajo legjenda për të “ uriturit mbi dukat”.
Problemi i Mitrovicës është “ Trepça”
Menjëherë pas përfundimit të luftës, nisur nga rëndësia e madhe ekonomike dhe strategjike që ka miniera e “ Trepçës” unë dhe kolegu im Ymer Avdiu për gazetën Rilindja u munduam që sado pak të grumbullojmë të dhëna lidhur me këtë gjigant e sidomos rreth pretendimeve se kinse ka pasur investime nga firma të huaja. Gjatë vitit 1999 QPK kishte caktuar si udhëheqës të Korporatës Dr. Safet Merovcin i cili ndër të tjera na pati thënë se “ Trepça” nuk është problem i askujt dhe se çështjen e borxheve e konsiderojm të arsyeshëm vetëm deri në aplikimin e masave të dhunshme për të cilën gjë mund të bisedohet në kuadër të suksesionit të ish-Jugosllavisë. Thënë konkretisht, investimet greke e franceze ishin bërë në kohën e sanksioneve, pra kur “ Trepçën” e pushtuan arbitrarisht serbët, ndaj edhe investimi në tokë të huaj pa e pyetur të zotin është faktikisht uzurpim i padrejtë i një pasurie që nuk ka mbështetje ligjore, sepse “ Trepça” është e Kosovës dhe se vetëm kosovarët janë ata që do ta udhëheqin këtë gjigant, që do t’i gëzoj profitet dhe humbjet e saj. E kujt është “ Trepça” është një imagjinatë e atyre që pretendojnë të jetë e tyre. Ndoshta do të vjen koha që ne do t’i akuzojmë disa në gjyq që sot pretendojnë se kanë interesa në “ Trepçë”, pati thënë Merovci.
Ndërkaq, i ndjeri Aziz Abrashi, njëri ndër udhëheqësit më të suksesshëm të Trepçës” gjatë bisedës më të na pati thënë se edhe me Ligjin mbi ndërmarrjet të dalë nga Kushtetuta e vitit 1974 e Kosovës resurset ishin shpallur si pasuri të Kosovës dhe se tash mbetet loja e Milosheviqit që ka fut kapitalin e vetë përmes firmës së Rizanit dhe firmës greke, që tenton që me çdo kusht të mbaj “ Trepçën” Problemi i Mitrovicës nuk ekziston si problem, këtë e kuptojnë edhe fëmijët, por problemi është “ Trepça” dhe në momentin kur të zgjidhet ky problem dhe punëtorët t’ia nisin punës, Mitrovica më nuk do të jetë aktuale. Një pjesë të madhe të mjeteve që kanë dhënë kinse këto dy investitorë i kanë realizuar në formë të letrave pa vlerë, për të mbajtur qetësinë politike në Serbi, pa investime të brendshme, formalisht i kanë marrë paratë, kinse në Serbi kanë arritur pajimet e “ Trepçës”, që në të vërtetë kështu janë krijuar humbjet për ta shkatërruar atë. Edhe Nysret Magjera theksoi se Baza e kapitalit në fondet e Qipros, Greqisë dhe të Francës nëpërmjet të kompanive multinacionale të këtyre vendeve, edhe pse në nazë të Rezolutës së OKB-së Serbia ishte nën embargo, kapitali i “ Trepçës është bartur jashtë Kosovës. Këto kompani nuk kanë angazhuar kapital të vetin. Në mënyrë fiktive e prezantojnë kapitalin që Serbia e ka pasur në botën e jashtme, domethënë në mënyrë të kontrateve fiktive, llogarive fiktive, është paraqitur malli i shitur i “ Trepçës”, ndërsa paratë janë derdhur në kontot e jashtme që i ka pasur Serbia në emër të këtyre firmave dhe po ai kapital është dhënë në formë të kredive, apo formë investive në “ Trepçë”. Në këtë mënyrë “ Trepça” është obliguar të kthejë kapitalin e vet me interes të caktuar, pati thënë ai.
“ Trepça” punonte Beogradi ndërtohej
Miti serb mbi Kosovën, pra, ishte pasuria përrallore e saj. Ky konstatim dëshmohet më të dhëna konkrete që ashiqare i pa tërë bota. Pasi ish- Kryesia e RSFJ-së shpalli gjendjen e jashtëzakonshme në Kosovë, udhëheqja serbe pa fije turpi të njëjtën metodë filloi ta aplikoj edhe në kolektiva punonjës në mënyrë që të përfitoj sa më shumë para për të mbajtur gjallë regjimin dhe qetësinë politke e shumë më tepër të derdhte mjete në fonde private, që ishin hapur, sidomos në Qipro. Cak i parë i këtij sulmi të vrazhdë në ekonominë kosovare ishte pikërisht “ Trepça”, e cila me kapacitet disponuese të vitit 1989 mbante primatin e prodhuesve më të mëdhenjë. Nuk diti udhëheqja serbe apo deshi që ti fsheh marifetlleqët e veta duke i dëbuar nga puna të gjithë shqiptarët, pa të cilët siç u pa më vonë nuk arriti të bëj asgjë , përkatësisht nuk mundi të eksploatoj minierat e pasura me xehe, pos disa shtyllave mbajtëse, që shërbenin për sigurinë e horizonteve dhe të vetë minierës së Stantërgut.
Deri në vitin 1989 Trepça ishte shtyllë më e rëndësishme në zhvillimin ekonomik të Kosovës, por edhe të pjesëve tjera të ish-Jugosllavisë, ngaqë ky gjigant me 21 mijë e 500 punëtorë arrinte të krijonte mjete të mëdha për vete dhe të tjerët. Dhe nuk duhet harruar protestat e studentëve shqiptar nga viti 1968 kur thonin shtruar se “ Trepça punon- Beogradi ndërton”. Pra, pos ndërtimit të Beogradit me mjetet e Trepçës u ndërtua edhe fabrika e industri të tëra në Serbi, Mal të Zi dhe Vovodinë. Po përmendim fakte për pronësinë e Trepçës jashtë Kosovës:miniera me flotacion “ Rudnik”, Bobo Lubonja, industria e baterive në Sombor, ndër më modernet në Evropë, që janë të aktivizuara në Serbi dhe Vojvodinë dhe dy miniera në Mal të Zi. Vlera e këtij kapitali të investuar kap një shumë të madhe dhe shi për këtë do të ishte më së e domosdoshme që ato mjete të kthehen, sikurse që kontesti gjyqësor ishte duke u zhvilluar rreth minierës së Bllagodatit, e cila ishte shkëputur nga gjiganti kosovar me insistimin dhe mbështetjen e ish- kryetarit vtë Serbisë Dragosllav Markoviqit. Për të gjitha mjetet e investuara ekziston dokumentacioni përkatës, na patën thënë në “ Trepçë” dhe për të gjitha investimet që ka bërë Trepça jashtë Kosovës do të hapen arkivat dhe të dëshmohet qartë se edhe Kosovës do të duhej t’i ktheheshin pasuritë që me djersën e punëtorëve i kishte investuar pa u pyetur në pjesë të ndryshme të ish-Jugosllavisë e më së shumti në Serbi. Pra, Kosova nuk i ka asgjë borxh Serbisë, përkundrazi ky shtet grabitqar duhet të kthej gjithë atë pasuri të madhe që e ka fal gjigantit kosovar “ Trepçës”.
*XHAVIT ÇITAKU, eshte bashkepunetor i Gazetes “Dielli”