Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Serbia, macja që kërkon të behet luan

by

Nga Fahri XHARRA/
Sipas mediave serbe një hulumtues gjerman Jyrgen Shpanut , duke kërkuar për historinë e gjermanëve nëpër Europë , i zbulon varret serbe nëpër Spanjë , Portugali dhe Bretanjë të cilat ishin mbi 3000 vjet prK. Pastaj vazhdohet që civilizimi njerëzor, shkrimet e vjetra asire, misire dhe haldeje i njef si përmendoret e para të saja që datojnë mbi 7000 vjet; Sipas studjuesve po aq e vjetër është historia e serbëve: “Serbët të parët para të gjithëve këndej pari , por ata ishin e dhe nismëtarët e kombeve sllave dha kombit grek.”
E shqiptarët të humbur në histori , si meteoritet ne galaksinë e pafundme as që e dijnë se bile në “ Ditarët e oborrit Mbretëror Kinez “ që mbahen në mënyrë të vazhdueshme e pa ndërprerje që 2000 vjet parK. “mbajnë në vete shënimet për serbët që jetonin në Sarmantinë aziatike dhe që populli serb kishte jetuar që nato kohëra prej Siberisë e gjer tek Venediku i Italisë. “ . Nëse shkohet edhe më largë atëherë shofim që “ një nga Franca Robet Siprian e paska gjetur teorinë e zhvillimit të serbëve nga iliro-serbët” dhe me këtë teori e spjegon shtrirjen e serbëve që nga Deti Baltik, ai i Zi e deri në Kaukaz tek Liqeni Kaspik “ Dhe ne shqiptarët jemi këndej pari sipas disave , që nga ardhja turkut ?

Por të vazhdojmë të “mahnitemi” me “lashtësinë” e këtij kombi fqinj të cilëve as që iu del kush përpara: ” Një rremb i Serbëve , që nëpërmjet Azisë së Vogël që 3000 vjet paraK kishte arrijtur në Ballkan qenkan instaluar rreth Rashkës së Vjetër dhe pastaj në tri hove , 1800,1 500 dhe 1400 vjet paraK. paskan pushtuar Kretën . aty i paskan mundur Kretasit dhe me ata së bashku e paskan lindur kombin e ri të grekëve apo helenëve. Sipas shënimeve serbe edhe emri i qytetit të Athinës dhe perëndeshës me të njejtin emër, nukqenka grek por se është serb.” Sa qesharake , thonë serbët :” ka shënime që flasin se vetë grekërit e quajnë vetën pellazg dhe se e flitshin një gjuhë”barbare “ dhe nuk e dinin që ata ishin vetë serbët “

Nëndanubi , “parahisorikisht ishte venlindja e serbëve”; këtë e dëshmon Milosh Millojeviqi (Милош Милојевић ) dhe shkruan:” Serbët që nag parahistoria kanë jetuar në tokat e tyre të sotme,që nga Italia apo Deti i Mesdheut e deri në Greqi, që nga Deti Adriatik e deri në Detin e Zi dh gjithëmonë e kanë pasur shenjtërinë e tyre, kishat e tyre , arqipeshvitë e tyre. kur ë shek.e 4-të pasK. ishte sulmi i hunëve në tokat e tyre atëherë ata u tërhoqën në Zveçan të Kosovës dhe bile që në atë kohë e ngritën Mitrovicën ( e Kosovës). “ Sipas Millojeviqit “ Kisha serbe është më vjetër se ajo e Romës dhe ajo e Bizantit”
Mbani në mend këtë , se çka shkruhet në mediat serbe :” Në librin “ Civilizimi e gjermanëve dhe i Vikingëve” botim i v.1976, me autor Patrick Louth (Zvicër) shkruhet se nja 2000 vjet para K. në vendet Skandinave kishin ardhur popujt eluginës së Nëndanubit .

Për shumë hulumtues , kjo gjithëmonë ka mbetur e pa sqaruar si ardhja e një një populli
“ misterioz”. Po nga Zvicra e kemi tjetrin Eugene Pittard i cili thot që ”ai popull misterioz” që u shpërngul në brigjet e Norvegjisë dhe Skotlandës ishin popull i racës dinarike, ishin trupgjatë dhe të bukur.. Sipas hulumtuesit Pittard ata kishin lëvizur nga Vendiku nëpërmes Europës Qendrore dhe Gjermanisë deri në Suedi dhe Norvegji , dhe rrembi tjetër nëpër kanalin Moreuz ishin vndosur në ishujt britanik. Të gjithë këta ishin serbët tonë , perfundojnë mediat serbe.” (Други Швајцарац Јуџин Питар (Eugene Pittard) каже да су ти “мистериозни” народи населили и обале Норвешке и Шкотске, а сматр Patrick Louth али су их припадницима динарске расе, били су високог стаса и лепи. По Питару кретали су се од Венеције, преко Централне Европе и Немачке, до Шведске и Норвешке, а друга грана прешла је мореуз Кале и настанила британска острва. Све су то били наши претци, Срби. )
Tani e kam një kërkesë për lexuesit : E njef kush këtë libër?
Se më “ata (serbët) e gjetën çelsin e leximit të shkrimeve etruske , dhe se etruskët ishin ata të Rashkës së sotit”. Për skeptikët po e lë në original :” Познато је да су Етрурци пре Латина живели у данашњој Италији и себе су називали Рашанима. Опште је прихваћено тумачење научника да реч Рас означава сој, расу, припадност племену које говори истим језиком. Ми данас знамо да су Рашани били житељи Немањине државе и још постоје рушевине града Рас. Према томе говорити о Етрурцима, значи говорити о Рашанима који су живели на подручју винчанске културе, северозападно од Прокупља. “

Se ç`më dhemb ,kur i lexoj mohuesit në të vërtetën shqiptare

The people of Presheva Valley should be treated with the same reciprocity and balance of rights with the Serb minority within Kosovo

by

BY Aziz Aziri/
I want to begin this report by quoting one of the most crucial symbols of modern day human rights activists, Cesar Chavez. Once social change begins, it can’t be reversed. You can’t un-educate someone who has learn how to read. You can’t humiliate someone who has pride. You can’t oppress someone who is not afraid anymore. This brings me to the point of introducing the modern day crisis we are experiencing in “North Eastern Kosovo” or as it is known internationally, the Presheva Valley. The crisis is linked to prejudice that is directly related to the civil rank the Albanian minorities have in the Serbian state. Thus the governing body does not respect basic human rights of the minorities, not only Albanians,in Serbia.The major cause of how they control the Albanian community is by strict control of the municipalities and the community enclave’s borders in turn enabling military regime to enforce fear and oppression. They control what goes in and what goes out. It is a modern day dictatorship tactics. They perform these tactics in the municipalities of Presheva, Bujanovac, Medvegja. The province itself has roughly 120,000 citizens with about 100,000 being Albanian. The only other Albanian community in Serbia is in the Sanxhak region where unfrotunaetly most of the community have been forcefully assimilated to declare themselves Boshniak. Their names changed, religiously influenced to marry Bosnians, imposed strict laws, and kept uneducated and poor plus cut all access with their previous identity. Their identities are gone with the wind.
Before 1980’s, this place had a Albanian majority any was autonomous to the province of Kosovo in the Former Yugoslavia. During Miloshevic’s era, just like all the rest of the provinces, it was occupied by Serbian Nationalists and placed under strict control of the Serbian run government. Above all the complexities on this crisis, discrimination is influenced by violence, aggression, and ethnic hatred against the Albanians. Done so by the Serbian authorities, and the simple public who know no better but to believe the deceits that the government agencies spread. Such Is the case that the whole world witnessed with the Serbia-Albania soccer match where the Albanian soccer player where discriminated and violently attacked. This violence is subjected towardsthe Albanian community in Serbia almost every day by being arrested, abused, tortured and murdered. Yes murdered; because of their ethnicity. Such horrendous hate crimes can only be compared to the racial discrimination towards African-Americans during the civil rights movements.
In 2000 the Albanian citizens of Presheva Valley, began their armed uprising to demand rights and fundamental freedoms. These are simple, basic, God-given rights that everyone in this earth should be able to enjoy in order to live equal in peace and harmony. The armed uprising ended with an agreement signed between the Ethnic Albanians and Serbian representatives known as “Koncul convention” where the agreement stop the armed struggle and mandated that the Serbian government adopt a law that gave amnesty to the Albanians who were part of the war. Unfortunately, amnesty was provided only on paper and all the participants of the armed struggle were arrested, tortured and brutally killed by the Serbian state.Furthermore, the agreement was suppose to implement a multiethnic police force, which meant the Albanians would have a presence in the law and further governance of their own community. They requested the simple wish to learn Albanian books, to have the use of the Albanian national symbols, to sing and dance in Albanian and also guaranteed fundamental freedom to civil rights. This NATO, OSCE mediated agreement was not respected and none of the treaty points wereplaced into effect by the Serbian government. Furthermore, the International institutions that assisted in creating this cease-fire did very little to influence Serbia to keep true to their pact. They stood back and watched rivers turn red and the skies turn blue. Even to this day, Ethnic Albanians in the country are completely victimized and subjected to prejudice activities in terms of human rights, denied education, denied to experience their heritage and culture, forceful change of their history and oppressed via tactics that incite fear. The only thing that isn’t lacking in this region is religious foundation that the Serbian government allows. Furthermore they don’t allow proper schools and universities for the people to receive a fitting education, keeping the community ignorant and ill informed. Furthermore the Serb minority runs most of the municipality posts and administrative institutions. Jobs in banks and hospitals are restricted. Funds and government programs are denied.
The people of Presheva Valley should be treated with the same reciprocity and balance of rights with the Serb minority within Kosovo. Why did the International community establish these agreements and not operate them fairly? Why are they objective? Why are there double standards and difference in they way that they are employed? What have we done to the international governing agencies to think of us so poorly and treat us so harshly? In Northern Kosovo, all the points of the Serbia-Kosovo agreement are followed, applied and executed with pressure from the International organization. Whilst in Serbia, the Serbian government buys land and houses from the poor Albanians and relocates Serbian citizens in order to dilute the statistics. They change municipality rules and border to minimize voting impacts. They bribe officials to stay restrained and keep them subdued. They entice young people to assimilate them. In order to get a job, you have to get inline with their terms and conditions. They corrupt the system. They create propaganda to create factions to divide the community. This is what the international organizations that are reconciling these negotiations are allowing.
I want to bring to attention a mis-informed international audience that “Greater Albania” is a ruseby which certain neighboring countries use to avoid dealing with the crimes of post Balkan Wars era. This has never been the official agenda of the Albanian or Kosovo governments. With this being said, I want to make clear what the intentions of this report, which are not politically motivated, but simply requiring the ear of the world to intervene and do what is right. The Albanian people have paid the price of inequality for the sake of Balkan stability. We must prove that the Albanian people are not the aggressors but the victims. This issue should not be seen as a nuisance by the international organizations but they should step up and serve accountability. These organizations need to hold certain Balkan countries responsible for not upholding the same minority rights as per EU standards.These organizations need to step up and show responsibility for keeping quiet for such a long time and make amends.
We constantly hear of Serbia’s claim that their reactions are acceptable because they were triggered. Do we accept these claims when a rapist explains that his actions where justifiable because his victims was dressed provocatively? Do we accept these claims when a drunk driver rationalizes that his crash was alcohol induced? Do we accept these claims when a murder defends his violent actions and blames them upon provocations from his victim? If NO, then why do we always consent to Serbia’s excuses???

Kind Regards,
Aziz Aziri
Director of RSLP (Society of Presheva Valley Student Youth)
* Presheva Born Student Studying Political Science at the University of Tirana
Aziz_aziri@hotmail.com

4 nëntori 2014, një natë e bukur për politikanët shqiptaro-amerikanë!

by

Edhe nje shqiptare është zgjidhur për me vota këshilltare e lokalitetit Pleasant Valley, në New York – (Lisa Milicaj është zgjedhur në postin e saj në vitin 2011 dhe ka një mandat 4-vjeçar. Pra, zgjedhjet e reja do të mbahen në fund të vitit 2015.) Ky është suksesi i dytë një femre shqiptare në Amerikë ! Mark Gjonaj, u ri-zgjodh me 84 përqind të votave kundrejt 14 përqind të rivalit të tij republikan./
Nga Beqir SINA – New York/
NEW YORK : Zgjedhjet afatmesme, dje ishin një natë e bukur për shqiptaro-amerikanët, të cilët nga pesë kandidatë, nxorrën dy fitues. Madje, duke përfshirë edhe atë të 2011 kur një femër shqiptare, fitoi me vota elektorale në zgjedhjen e saj si këshilltare e lokalitetit Pleasant Valley – në Nju Jork
Padyshim të martën e 4 Nëntorit që fitorja më e rëndësishme ishte ajo në Bronx, në Qarkun 80-të, ku asambleisti i parë shqiptarë, Mark Gjonaj, jo vetëm që u ri-zgjodh duke marrë një mandat të dytë, por ai u bë i padiskutueshem me 84 përqind të votave, kundrejt 14 përqind të rivalit të tij republikan.
Kështu që shqiptaro amerikani Mark Gjonaj ri-shkroi historinë , kurse Lisa Milicaj është ajo po na bënë krenar me postin e saj si këshilltare e një lokaliteti, të një poliitikane shqiptaro amerikane.
Shqiptarët e Amerikës, mbrëmë provuan përsëri edhe humbjen. Mbasi ka humbur garën përësëri në Connecticut edhe avokati Peter Lumaj i cili kësaj radhe kandidojë për Sekretari i i Shtetit të Konektikët kundrejt demokrates Denise Merrill një veterane politike, e cila shpalli fitoren të mërkurën pasdite pas një fushatë”agresive” të Lumajt, i cili premtoi për të luftuar mashtrimin zgjedhor me kërkesat e ashpra të identifikimit të zgjedhësve.
Gjithashtu, ka humbur në provën e tij të parë zgjedhore, edhe shqiptaro-amerikani Karl D Shehu, shkruante sot gazeta shqiptaro amerikane Illyria, duke shtuar se ai synonte ta bënte me anëtar shqiptar Senatin e Shtetit në Connecticut. Mirëpo, ai kandidonte përballë një prej politikaneve më të fuqishme të shtetit. Ndonëse Demokrate ajo kishte lidhje të forta edhe në Partinë Republikane, përshkak të manovrave politike në Senat ku ndodhet që prej vitit 2001.
Shehu, sipas analizës së këtyre zgjedhjeve prej kryeredaktorit të saj Ruben Avxhiu, thuhet se ai kishte premtuar se shqiptarët që janë të shumtë në zonën e tij do të merrnin disa poste lokale. Mbasi, Shqiptarët, mungojnë nëpër borde e komisione të pushtetit lokal, megjithë fuqizimit në shumë shtete të Amerikës.
Kurse, në faqen e tij të facebook, vetë shqiptaro-amerikani Karl D Shehu do të shkruante sot se :”Unë jam aq krenar për të gjithë ata që kanë punuar shumë për tëpërhapur mesazhin tim në të gjithë Qarkun e 15-të. Fushata ime nuk do të kishte qenë e mundur pa punën e madhe dhe përkushtimin e: Heath W. Fahle, Mat Calabro,John Kleinhans, Arben Dulo, Matt Sherman, dhe John E. Houston.
Unë jam mirënjohës për të prindërit e mi, Lisa Shehu, Eric Shehu, Sam Shehu, Hasan Çela, Bashkim Kllobocishta, Prend Qetta, Arif Fezaj, Beth Drysdale, DomBasile, dhe të gjithë vullnetarët e Ditës së Zgjedhjeve mia. Së fundi, unë me të vërtetë e vlerësojë mbështetjen e senatorit Joe Markley, Sen Rob Kane, Kryetari i Bashkisë Mike Jarjura, dhe senatori John McKinney. të gjithëve Falemnderit!
Në tërësi, megjithë zbrapsjet e pashmangshme të politikës, 4 nëntori 2014, ishte një natë e bukur për shqiptaro-amerikanët.
Shqiptaria e cila është e zgjidhur me vota si këshilltare e lokalitetit Pleasant Valley, në New York – Ky është suksesi i i zgjedhjeve të një femre shqiptare në Amerikë, në politikë !
Ajo është Lisa Milicaj, e cila është duke mbajtur mandatin, e Këshilltares në Këshillin e Bashkisë së Town of Pleasant Valley në Dutchess County, New York. Gjithashtu, ajo është dhe Presidente e Agjencisë së Sigurimit të Parë, – President of First Insurance Agency Inc.
Shqipëtarja e cila është e zgjedhur po me votata e qytetarëve amerikan, është edhe Liza Milicaj, nga Kosova, një zyrtare e lart e njërës prej Lokaliteteve më të vjetra të New Yorkut – Town of Pleasant Valley në Dutchess County, New York. Lisa Milicaj është zgjedhur në postin e saj në vitin 2011 dhe ka një mandat 4-vjeçar. Pra, zgjedhjet e reja do të mbahen në fund të vitit 2015. Ajo pos një detyre këshilltare në Këshillin e Bashkisë së këtij lokaliteti, mban edhe një post të lart si kryetare e Agjencisë së Sigurimit të Parë, Inc, kompani e cila është njohur dhe thirret “Cambridge Who’s Who is – Kambridge Kush është kushi” . Një, kompani e lartë, kjo, për të treguar përkushtimin, e udhëheqjes dhe përsosmërisë në të gjitha aspektet e shërbimeve të sigurimit në Shtetet e Bashkuara.
Lisa Milicaj me një shqipe mjaft të kuptueshme , ka shumë dëshirë që vetem të flasë shqip , mbasi, ajo kudo në punë dhe në jetën e saj të përditëshme, e prezanton veten kudo si një shqiptare e Amerikës. Megjithëse, prindërit e saj kan emigrura nga Kosova 45 vjetë më parë dhe ajo ka lindur ketu.
Ajo tregonë për punën e saj në mandatin e parë, gjatë një bisede, dhe flet për prindërit e saj Jak-u( i ndarë nga jeta para disa mujave) dhe Lena Milicaj, të cilët emigruan në Shtetet e Bashkuara, përkatësisht nga Kosova në vitin 1968.
Duke folur për historinë e familjes së saj ajo rrefehet :”Ata dolën nga Kosova, udhëtuan për në Itali dhe përfundimisht erdhen në SHBA, si qindra mijërat e emigrantëve shqiptarë gjatë këtyre pesë dekadave të fundit. Babai i im tha Lisa, shumë shpejt mori klasa, për të mësuar gjuhën angleze dhe brenda pak vitesh e shfaqi veten në botën e investimeve, biznesin e shit blerjes së pasurive të patundshme – Real Estate.
Ndërkohë, që .Nëna shprehet ajo ashtu si zakonisht gratë shqiptare, u dallua si një Nënë shqiptare, një nënë e shkelqyer, dhe fortë dashur per të rritur, edukuar dhe shkolluar ne fëmijëve, pa na harruar dhe mësimin e gjuhës së ëmbël dhe të bukur shqipe”.
Vetë Lisa, ka lindur më 18 prill, 1970 në Bronx, New York, dhe u rrit në një zonë ku tani ka shumë familje shqiptarësh, në pjesën veriore të New Yorkut, Westchester County, thirret -. Ajo jeton së bashku me 3 fëmijë të mrekullueshëm, të zgjuar , dhe të edukuar, që shkojnë shumë mirë me mësime. Vetë ajo është Presidente dhe Themeluese e Agjencisë së Parë të Sigurimeve,(www.myfirstinsuranceagency.com), cila është e vendosur në zonat rurale të New Yorkut – në lokalitetin Pleasant Valley.
Në zgjedhjet lokale, të vitit 2011 ajo ka marrë mandatin e saj të cilin ajo e mban deri në vitin 2015, pra me një mandat katër vjeçar. Në ato votime ajo mori me shume se 2100 nga 10,000 votues në qytet, në postin e Councilwoman – Grua Këshilltare e Këshillit të Bashkisës të qytetit të Luginës këndshme, që thirret Pleasant Valley.
Ajo u betua në këtë detyrë, për herë të parë në Kshillin e Bashkisë së qytetit, në në 1 janar 2011. Një detyrë, kjo, me shumë përgjegjësi në këtë lokalitet të vogël – por, të pasur dhe të bukur shumë, për të bërë më shumë që qyteti i tyre të eci përpara, për të ndihmuar qytetin dhe banorët e saj.
“Në këto kohë të vështira ekonomike, është shprehur Lisa,– kjo, duket të jetë shumë e rëndësishme për buxhetin tonë, dhe banorët e qytetit të cilët kanë nevojë të shpenzojnë më pak kohë për të gjetur një punë, e cila u duhet tani sa më afër me shtëpinë e tyre, dhe jo të punojnë më në New York, dhe larg qytetit tonë” thotë Lisa..
Znj. Milicaj ka më shumë se 14 vjet përvojë profesionale në industrinë e sigurimeve. Presidente e kopmanisë së sigurimeve Cambridge Who’s Who is – Kambridge Kush është kushi”
Lisa Milicaj, është Presidente e Agjencisë së Sigurimit të Parë, Inc – President of First Insurance Agency, Inc. kompani kjo prestigjoze e cila është njohur edhe nga Universiteti i Cambridge . Kompani, kjo, e cila është ngritur për të treguar përkushtimin, e saj, në drejtim të udhëheqjes dhe përsosmërisë në të gjitha aspektet e shërbimeve të sigurimit për qytetarët anembanë SHBA.
Znj Milicaj ka më shumë se 10 vjet përvojë profesionale në industrinë e sigurimeve. Si presidente e Agjencisë së Sigurimit të Parë, siç quhet kjo kompani, ajo është përgjegjëse për mbikëqyrjen e llogarive të mëdha komerciale të pronës, sigurimin kompleks të jetës, siguron politika të mëdha mjedisore nga zhvlerësimi, merret me trajtimin e kërkesave të negociatave, dhe punon për të siguruar kënaqësinë e konsumatorëve. Ajo ia atribuon suksesin e saj të fortë, etikës së punës së saj – të punës feedback, twitter, të mbushjes së dokumentave në online për të gjithë klientët e saj.
Aktualisht znj. Milicaj, ka një Diplomë Master për këtë fushë, gjithashtu ajo përfundoi kursin në terapi profesionale. Ajo është një anëtar i Shoqatës Kombëtare për Agjentet Profesionalë, një anëtare e bordit të Dhomës së Tregtisë në Qarkun Pleasant Valley, dhe një mbështetëse e fortë e shkollës S. Fred Keller, e para shkoll amerikane e sistemeve të implementuara plotësisht parashkollorë në botë, të quajtur CABAS .
Agjencia e parë e Sigurimit, Inc është në shërbim te plotë, agjencia e çfardo lloj sigurimi, duke ofruar politika komerciale dhe personale të sigurimit. Sigurimi komercial përfshin përgjegjësinë e përgjithshme, të pronës, përgjegjësi mjedisore nga zhvlerësimi, të drejtuesve dhe nënpunësve, punëtorëve deri në kompensim. sigurimin e shëndetit dhe jetës, si në grup dhe sigurimet familjare apo personale

KTHIMI I ISËS NE SHTËPI

by

Nga Gëzim Llojdia/
1-Nëse do të kishit mundësi të vizitonit kullën e Isës,pra të heroit Isa Boletinit do të shtangeshit nga befasia.Pra nëse keni mundësi të vizitonit kullën e Herot të Popullit”, luftëtari i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, udhëheqës i kryengritjeve antiosmane të vitit 1911, mbrojtës i trojeve shqiptare në Luftën Ballkanike kundër serbëve, pjesmarrësit Kuvendin e Vlorës. Ardhja e Isës në Vlorë me 400 kalorës u prit me entuziazmë. Duke u vënë në mbështetje të Ismail Qemalit dhe të Qeverisë së Pavarësisë, tregoi botës mbarë se Vlora ishte themeli i Shqipërisë që po rilindte shkruan një gazetë shqiptare.
2-Kulla me gur, me dy kate, me tjegulla të kuqe me oxhak. Është vend pelegrinazhi për të gjithë bijtë e racës shqiptare. Kjo është kulla por mund të quhet edhe mauzoleumi i Boletinajve. S. Hasani mësuesja prej Mitrovice shkoi deri tek kulla e Isës dhe më dërgoi këto fotografi. Aty dot gjeni eshtrat e Isës dhe Boletinajve të tjerë,brenda në kullë në qese. Eshtrat e patriotëve rrinë dhe presin kohën. Eshtrat e atdhetarit dhe heroit Isa Boletini ende të pavarrosura.Këtu janë trupat e Ises.. dhe Boletinajve të tjerë akoma te pa varrosur.. që mbahen në qese…shkruan mësuesja S.Hasani.Sipas burimeve nga shteti i Kosovës eshtrat janë identifikuar dhe do të varrosen në ditën e shënuar të 28nëntorit 2014.
3.Vlora dhe Isa Boletini
Shtatorja e Isa Boletinit, vendosur në sheshin “Pavarësia” të qytetit të Vlorës, vepër e skulptorit Bujar Elmazi. E lartë 3 metra, vendosur në një piedestal një metër, gjendet në Skelë .
4.
Gani D. Ratkoceri,librin 100 vjet pavarësi te cilin e përuruam në Vlorë në një shkrim te 6 shkurt 1999 sjell të dhëna dokumentare rreth figurës së Isës.Kontributi i Isa Boletinit ne Kryengritjen e Përgjithshme shqiptare te vitit 1912:Udhëheqësi kryesor i kryengritjes ne fjale, atdhetari i madh Hasan Prishtina, ne radhe te pare u takua me heroin Isa Boletini. Ai u konsultua me të, se a do mund te organizonin një kryengritje të përgjithshme në vilajetin e Kosovës ? Isai, jo vetëm iu përgjigj pozitivisht se do të merrte pjesë në kryengritje, por do te kontribuonte për organizimin e saj dhe ashtu veproi. Brenda një kohe të shkurtër Isa Boletini e përgatiti organizimin e kryengritjes në Kosovën veriore dhe në rrethin e Pejës që ka qenë baza e tij. Në krye të një delegacioni të madh ai mori pjesë në Kuvendin e Junikut në maj të atij viti, ku përfaqësoheshin 250 delegate nga Kosova dhe një pjesë e vilajetit te Shkodres të udhëhequr nga Hasan Prishtina.
Unanimisht u vendos t’i shpallej lufte perandorisë osmane për të fituar të drejtat kombëtare. Aty u hartuan edhe kërkesat qe do t’i paraqiteshin qeverise osmane:
Të përcaktohen kufijtë e Shqipërisë
Në Shqipëri te ngrihet flamuri shqiptar
3.Të emërohet një guvernator i përgjithshëm por që të jetë shqiptar
4. Nënpunësit e huaj te hiqen e të zëvendësohen me shqiptare.
5. Gjuha shqipe të jetë gjuhe zyrtare.
Këto kërkesa menjëherë u botuan ne shtypin shqiptar dhe të huaj.
Heroi Isa Boletini, sa mbaroi Kuvendi u nis menjëherë për Mitrovice dhe lëshoi kushtrimin e kryengritjes. Me mijëra luftëtare rrëmbyen armët. Ai si rrufe e çliroi Novi Pazarin ( Tregun e Ri ), e çarmatosi garnizonin osman, i armatosi kryengritësit dhe menjëherë u nis për Mitrovice të cilën e rrethoi. Komandanti i garnizonit osman, ndonëse ishte forcuar shume, sa mori vesh se garnizoni i Tregut te” Ri ishte dorëzuar dhe vete ai ishte i rrethuar, ngriti flamurin e bardhe.
Isa Boletini, pasi çliroi Llapin e Gollakun, ne krye te 15 mije kryengritësve iu afrua Prishtinës. Ajo u rrethua nga te gjitha anet prej forcave te Rrafshit te Dukagjinit qe kryesoheshin nga Hasan Prishtina e Bajram Curri, dhe nga juglindja nga forcat e Idriz Seferit.
Në këto kushte, komandanti i përgjithshëm Fadil Pasha u detyrua pa lufte ta shpalli kapitullimin. Kështu me 12 korrik u çlirua Prishtina. Populli i priti me një gëzim të papershkruar kryengritësit. Qeveria e Turqve te rinj ra dhe qeveria e re telegrafoi se ishte gati te hynte ne bisedime me shqiptaret lidhur me kërkesat e tyre. Patrioti Hasan Prishtina dërgoi telegram menjëherë në Shqipërinë e veriut, te Mesmen e te jugut qe te nisnin delegatet e tyre ne « Kosove » për te biseduar me delegacionin qeveritar osman qe te ishin te pranishme te gjitha krahinat me kërkesa të përbashkëta. Delegacioni osman nuk i mori parasysh kërkesat e shqiptareve. Kryengritësit marshuan drejt Shkupit dhe e çliruan atë me 14 gusht. Çlirimi i Shkupit bëri që Evropës se shurdhët t’i hapen veshët. Ajo dërgoi urgjent gazetare dhe konsuj t’i aktivizonte ne lidhje me kërkesat e shqiptareve. Shtetet ballkanike, Serbia, Bullgaria, Greqia e Mali i Zi u tronditen ne themel se mos Turqia do te ua njihte shqiptareve autonominë. Ata shpejtuan përgatitjet për të filluar luftën gjoja kundër Turqisë së sfilitur nga kryengritja e shqiptareve e që kishte mbetur vetme si hije ne Rumeli. Qëllimi ishte siç pohon kryeministri i Serbise, Nikolla Pashiq ishte:« Kërkesa e shqiptareve për autonomi e bënte të pashmangshëm luftën me Turqinë », pra copëtimin e Shqipnise. Këtë na e dokumenton me se miri Miss Durham : « Shqiptaret e Kosovës ngritën përsëri krye. Këtë here hynë ne Shkup dhe sipas dëshmitarëve te konsujve te huaj u sollën ne mënyrë shembullore. Kur panë turqit se shqiptaret do të marshonin drejt Manastirit, kërkuan armëpushim dhe pranuan t’i njohin si province autonome vilajetet e Janinës, Kosovës, Shkodres dhe një pjese te vilajetit te Manastirit “Nga triumfi i shqiptareve, shtetet e tjera ballkanike e ndiejnë veten të elektrizuar, sepse secili prej tyre ne mendjen e tije kishte prerë me thike vete një ngastër te Shqipërisë. Të gjitha këto shtete qene bashkuar në një pikë. Shqipëria duhet të copëtohet”.
Pra ai ishte synimi i shteteve ballkanike fqinje. Këtë synim kanë edhe sot. Ata përfituan atëherë se ishim të përçare ne mes veti. Po kështu me sa duket jemi edhe sot. Njeri i bie gozhdës e tjetri patkoit. Qeveria osmane u detyrua të njohe kërkesat e udhëheqjes se kryengritjes te cilat e çonin Shqipërinë drejt autonomisë politike në katër vilajetet shqiptare. Këta udhëheqës, para se të largoheshin nga Shkupi i bënë një ultimatum qeverise osmane: « Neve do te ikim nga Shkupi, duke i zënë bese fjalës se qeverise. Do te presim deri më 5 shtator. Po të mos mbani premtimet atëherë neve, sado që nuk lamë as ndonjë të besuar nga ana jone do te urdhërojmë përsëri. Nuk do te kërkojmë autonomi por do te ndahemi nga sundimi i perandorisë osmane”.Këtë ultimatum e nënshkruan: Isa Boletini, Idriz Seferi, Bajram Curri, Islam Spahia, Musa e Jahja Prizreni. Kërkesat e miratuara filluan menjëherë të zbatohen në të katër vilajetet. U organizuan mitingje ku flisnin patriotet për rendësin e kërkesave që do të çonin vendin drejt pavarësisë.”Oratoret – shkruante ne kujtimet e tij”- K. Grameno, -mbajtën fjalime, me anën e te cilëve shpjegonin përmbajtjen e 14 pikave dhe thonin, se këto të drejta do t’i japin popullit shqiptar te gjitha mundësitë për të shkuar drejt progresit dhe ne ngritjen e një shteti shqiptar”.Veprimtaria atdhetare e “Heroit te Popullit” Isa Boletini dhe luftërat e tij te pandërprera gjate 35-vjetëve për liri e pavarësi te kombit tone kundër pushtueseve osmane, sidomos roli i tij si udhëheqës dhe organizator ne dy kryengritjet e mëdha 1910-1912, taktikat dhe strategjitë e jashtëzakonshme që diti t’i zbatojë e që do t’ia kishin zili edhe gjeneralët me akademi ushtarake më të zot të Evropës, bënë që shtypi evropian dhe amerikan ta krahasojnë me figurat me të shquara të popujve, të tyre. Një gazetar i kohës shkruante për heroin: “Titan do ta quaja, gjeneralin e madh te Kosovës”. Gazetat angleze e krahasojnë “Isa Boletinin me Robin Hudin, ato gjermane me Geo Berlingenin, zviceranet me Vilhelm Telin, ato italiane e quajtën Garibaldi i Ballkanit, Fan Noli e krahason me Xhorxh Ëashingtonin etj .Pikërisht në atë kohë shqiptaret kishin filluar kudo t’i zbatonin kërkesat ne fjale dhe te organizoheshin me mirë për një kryengritje të përgjithshme në të katër vilajetet për të fituar pavarësinë. Shtetet shoviniste ballkanike sulmuan në të gjitha anët si bisha te plagosura të katër vilajetet shqiptare për t’i copëtuar ne mes tyre. Heroi Isa Boletini se bashku me forcat e tij ishte nga te paret qe zuri gryken e Mitrovicës për të mbrojtur atdheun nga armatat serbe të cilat e sulmuan Kosovën në të gjitha drejtimet, te armatosura me armët me moderne të kohës. Pas një qëndrese heroike u detyrua te tërhiqet dhe të nisej në krye të 300 kalorësve drejt Durrësit. Atdhetari i shquar Ismail Qemali kishte dërguar telegrame ne Kosove që të niseshin delegate për të marrur pjesë në një kuvend qe do të mbahej në Durrës ose në Vlorë e do të vendoste për fatin e kombit.”Heroi i Popullit” Isa Boletini arriti në Vlorën heroike në çastin më kritik, për të mbrojtur shpalljen e pavarësisë dhe ngritjen e flamurit kombëtar. Shkuarja e tij në Vlore u prit jashtëzakonisht mirë nga populli dhe delegate që kishin nënshkruar aktin e shpalljes se pavarësisë. Ajo duhej të mbrohej me çdo kusht nga ushtria osmane e cila ndodhej ne rrethin e Beratit. Tridhjete mije ushtare, në krye me Xhavit Pashën do ta kalonte ushtrinë në Skele të Vlorës për ta ngarkuar ne vapore. Ushtria pushtuese serbe ndodhej në Lushnjë dhe po e ndiqte ushtrinë osmane këmba- këmbës. Nëse do të kalonte ushtria osmane neper Vlore dhe prapa saj ushtria pushtuese serbe, do ta ulte flamurin kombëtar ashtu siç beri ne Tirane. Patriotet e ngritën flamurin ne 26 nëntor, kurse ushtria serbe e uli Heroi Isa Boletini, në këto rrethana tepër të vështira për kombin lëshoi kushtrimin ne Vlore e në Labëri. Iu përgjigjen me qindra vullnetare të armatosur dhe vetë neë krye të kosovareve zunë bregun e Vjosës. I dërguan fjale Xhavit Pashës për se gjalli, se ai nuk mund te kalonte neper Vlore. Xhavit Pasha u detyrua ta ndërrojë drejtimin për në Seman ku e prisnin anijet. Ushtria serbe nuk kishte aq forca sa ta sulmonte ushtrinë osmane. Po priste te largohej ajo nga Shqipëria e pastaj te marshonte drejt Vlorës. Qeveria e perandorisë austro-hungareze i kishte dhënë fjalën atdhetarit te madh e politikanit të mirënjohur ne gjithë Evropën, Ismail Qemalit se do ta njihte shpalljen e pavarësisë se Shqipërisë. Ajo i dërgoi telegram urimi Kuvendit te Vlorës dhe qeverise se sapo formuar se e njohu Pavarësinë. Ne anën tjetër qeverise serbe iu dha ultimatum të ndalte menjëherë pushtimin e armatës serbe ma tej. Kosovaret e armatosur, ne krye me heroin Isa Boletini u bënë garda e parë kombëtare për të mbrojtur qeverinë shqiptare të Vlorës. Pasi u qetësua gjendja ne Vlore, Ismail Qemali, në krye të një delegacioni ku bënte pjese edhe Isa Boletini si përfaqësues i vilajetit te Kosovës u nisen ne kryeqytetet e Evropës që të kërkonin njohjen e shtetit me te katër vilajetet shqiptare. Ndalesën e fundit do ta bënin ne Londër. Aty do te behej Konferenca e Ambasadoreve Evropiane me kryetar ministrin e Jashtëm anglez, Eduard Grejn qe do t’i caktonin kufijtë e shtetit shqiptar. Delegacionin e priti vete ministri anglez i cili me humor tha: “Isa beg, ty nuk te mundi me te çarmatose një perandori osmane, ndërsa këtu tek ne te çarmatosi një portier”?Heroi iu përgjigj me krenari: “Jo besa, mua s’ka mund me më çarmatos as Turkia, as Anglia”, dhe e nxori revolen tjetër nga xhamadani i tij i famshëm qe ruhet edhe sot ne Muzeun Kombetar. Në Londër kishin filluar pazarllëqet për caktimin e kufijve tanë. Ambasadoret e Antantes qe ishin pothuaj, të’ Rusisë, Francës e Anglisë kërkonin një shtet te vogël shqiptar e ne anën tjetër austro-Hungaria dhe Gjermania kërkonin një shtet me një territor me te madh shqiptar. Kryetari i Konferencës Grej, hapi hartën e Ballkanit dhe e pa se ku binte Mitrovica: “Isa beg, – i tha! Po te ishte ma afër Mitrovica, për nderin tuaj, unë do ta bashkoja me shtetin shqiptar, veçse qenka larg”. Heroi iu përgjigj: “Unë s’kam ardhur këtu për Mitrovicën time, por kam ardhur për te gjitha tokat shqiptare që të jenë në një shtet”.Delegacioni shqiptar u kthye nga Londra shume i dëshpëruar. E kishte kuptuar se konferenca e Ambasadoreve do te linte shume toka shqiptare jashtë kufijve të shtetit shqiptar. Prandaj Isa Boletini, si Anteu edhe njëherë përpiqet te organizoje një kryengritje ne Kosove se bashku me Bajram Currin ne fillim te vitit 1913, pothuaj ne një kohe me kryengritjen e Dibraneve. Kjo u be vetme për t’i dhënë të kuptoje Evropës, se shqiptaret nuk do te pranonin kurrë’ copëtimin e tokave të tyre. Kryengritja përfshiu rrethin e Gjakovës, Rahovecit dhe iu afrua Prizrenit. Në atë kohë Serbia kishte grumbulluar forca të mëdha ushtarake. Shumica e kryengritësve shqiptare ishin te paarmatosur. Megjithë qëndresën e tyre heroike, ne krye me Isa Boletinin, ata u detyruan të tërhiqen. Siç dihet Konferenca e Ambasadoreve në Londër 1912-1913 la jashtë shtetit shqiptar dy të tretat e popullsisë shqiptare dhe te territorit duke i shpërblyer pushtuesit tanë grabitqare, Serbinë, Greqinë e Malin e Zi. Nga kjo padrejtësi qe nuk ka ndodhur me asnjë popull në botë, vuajnë edhe sot shqiptaret te ndare në pesë shtete megjithë luftërat e pandërprera që ata bene për t’u bashkuar. Atdhetari i madh Isa Boletini ndonëse shume i dëshpëruar qe Kosova me vise te tjera mbeten jashtë kufirit të shtetit të vogël shqiptar, përsëri gjen force për te kontribuar për konsolidimin e tij. Isa Boletinin si shqiponje e gjen kudo për te vendosur rregull e qetësi, me shprese se duke e forcuar atë, do te jete një baze e mire ne te ardhmen për te ndihmuar Kosovën e Camerine për t’u bashkuar me Shqipërinë. E gjejmë në Tropojë e Lume kundër hordhive serbe. E gjejmë ne Vlore e në Durrës kundra esatisteve. E gjejmë në Shkodër për ta mbrojtur nga pushtuesit malazez. Megjithëse ishte sëmurë nga ethet e malaria, ai mbeti i papërkulur, gjithmonë një vigan e kurrë nuk mundi askush ta çarmatose. Isa Boletini nuk luftoi për interesa vetjake ndonëse iu premtuan cifliqe e grada gjenerali nga sulltan e xhonturqit nga Serbia e Mali i Zi. Ai i përbuzi ato me neveri. Boletini luftoi 35 vjet për liri e pavarësi kombëtare me arme ne dore, duke zgjuar Evropën e përgjumur e te shurdhet lidhur me ceshtjen shqiptare, duke e detyruar atë ta pranoje se në Ballkan paska një popull shqiptar qe luftoka për te drejta kombëtare e nuk qenka një shtojce e perandorisë Osmane. Ajo qe disa here i ka mposhtur heronjtë tanë, ka qene tradhtia. Kështu ndodhi edhe me heroin Isa Boletini. Me 23-janar 1916, ai u sulmua pabesisht ne mes te Podgoricës nga një grup i madh malazezesh te armatosur. Edhe pse i plagosur rende,« luani» shqiptar nuk ndërroi jete pa e marre hakun e vet duke lënë të vdekur disa prej armiqve shekullore. Ai ra heroikisht për te mos vdekur kurrë duke u kujtuar brez pas brezi. Heroi Isa Boletini ishte shëmbëlltyre e virtyteve me te mira te kombit tone. Veprimtaria e tij mbetet gjithmonë aktuale për brezat dhe shprehja e tij e arte :« Unë jam mire kur është mire Shqipëria »…

NAXHI BAKALLI – ARTIST I NJOHUR UNIKAL ME FRYMË SHQIPTARE E VIZION EVROPIAN

by

…Nëse cdo luftë ka korrespondentët e vet të luftës, Naxhi Bakalli ka të drejtën të mburret se është korrespondenti i luftrave epike të bashkëpatriotëve të tij shqiptarë kundër osmanllinjve. Çdo përsonalitet i madh historik ka pasur “këngëtarin” e vet: Agamemnoni – Homerin; Aleksandri i Madh – Lisipin; Justiniani – autorin e mozaikut të Ravenës, dhe Gergj Kastrioti Skenderbeu, pati Naxhi Bakallin…
Nga Blerim LUZHA/Prishtinë/
Naxhi Bakalli veprimtarinë e vet artistike e ka krijuar duke i dhënë kuptimin e “identitetit vizuel” artit shqiptar të dy dekadave të fundit, për tu shkëputur tërësisht e për tu liruar nga nënshtrimi skllavëror i artit të realizmit socialist, pra “… erdhi në historinë e artit tonë si një substancë e prirur prej kohësh dhe si një zgjim plotë shëndet nga përgjumja letargjike e shekullit XX, në Shqipëri”… (Dr.Lulëzim Mema, studius, piktor). Andaj ky artist, në artin figurativ e krijon një botë origjinale, duke arrijtur vlera estetike, për të zënë vend të rëndësishëm në pikturën bashkëkohre shqiptare.
“Bakalli është piktor i jashtëzakonshëm, i pajisur me prirje dhe aftësi teknike të mahnitshme, me shije të hollë, me dell të ndjeshëm dhe me fantazi të pashtershme. Ai përthithi mençurisht ajkën e përvojës kombëtare e ndërkombëtare dhe çau përmes vështirësish të shumta duke u ngjitur pareshtur në majat më të larta të artit bashkëkohor, duke shqyer kufijtë… është artist i brumosur me vetëdije e karakter kombëtar dhe ka lëvruar e krijuar me mjeshtri të rrallë në të gjitha rrafshet e pikturës, ku ka arritur pika kulmore të virtuozitetit mjeshtëror”. (Prof. Ramadan Sokoli, muziktar, etnolog, estet, kulturolog).
Piktori, skulptori,esteti dhe filozofi Naxhi Bakali lindi në Tiranë, më 4 Gusht 1937. Më 1953 në qytetin e lindjes regjistrohet në Liceun Artistik “Jordan Misja”, ku tregoi që në fillim se ishte i talentuar. Ai si nxënës i kësaj shkolle shkëlqeu,madje arrijti që për herë të parë në moshën shtatëmbëdhjetvjeçe t’i paraqitet publikut me veprat “Autoportreti”edhe “ Portreti i Motrës”, në Ekspozitën Kombëtare të Arteve Figurative, në vitin 1955. Me sukses e kryen Liceun Artistik me 1957.
Në vitin 1958 Bakalli i ri e merr “Shpërblimin e Parë” në pikturë, me portretin e “Kajo Karafilit” në Konkursin Kombëtar për Ushtrinë.
Më 1961 fiton konkursin për tu pranuar në Institutin e Lartë të Arteve (sot Akademia e Arteve), ku diplomon për pikturë murale te profesori Ksenofon Dilo më 1965. Po në këte vit emrohet si profesor i pikturës, vizatimit edhe arteve të aplikuara në Liceun Artistik “Jordan Misja”. Ka punuar si profesor i pikturës në Institutin e Lartë të Arteve në Tiranë (1989-1992). Ndërkaq më vonë ishte profesionist i lirë i atashuar në Galerinë e Arteve.
Vepra “Kur yjet mbushin qiellin”, të cilën autori e kishte realizuar (1969) si reaksion kur në Shqipëri u rrënuan kishat dhe xhamiat, nga pushteti komunist për të asgjësuar botëkuptimin fetar. Kjo vepër, do të konsiderohet nga kritika zyrtare si e papranueshme, ndërkaq autorit të saj do ti rrezikohet liria.
Pas një periudhe të gjatë (prej afro dy dekadash) heshtjeje dhe bojkoti, Bakalli me l978 merr pjesë në Ekspozitën Kombëtare të Arteve, që u organizua me rastin e kremtimit të 100- vjetorit të Lidhjes Shqipëtare të Prizrenit, ku paraqiti vepren “Luftëtarët e lirisë”. Një vit më vonë do ekspozoi tablon “Vajza tiranase” në Ekspozitën vjetore Kombëtare të Arteve Figurative.
Ekspozitën e parë përsonale e ka realizuar në vitin 1991, në Galerinë Kombëtare të Arteve në Tiranë, (pas ndryshimeve social- politike në Shqipëri), ku ka ekspozuar 170 vepra në gjininë e pikturës, grafikës dhe skulpturës. Në këte kohë me veprat e veta, do të merr pjesë në shumë ekspozita të përbashkëta, poashtu do te realizoj edhe disa ekspozita vetjake, si janë: Më 1994, Ekspozitë personale në Galerinë “Te&xhi”- Tiranë, ku ekspozoi 97 vepra;Në vitin 1996, Ekspozitë personale në Hotel “Rogner” – Tiranë, ku ekspozoi 55 tablo; Më 2008, Ekspozitë personale në Galerinë Kombëtare të Arteve – Tiranë, ku kishte 92 vepra në gjininë e piktures dhe skulptures;Në vitin 2010, realizon një Ekspozitë përsonale në Galerinë Kombëtare të Arteve – Prishtinë, ekspozitë kjo që bëri jehonë të madhe dhe u vlerësua nga publiku dhe kritika.
Nga viti 1971 merret me ilustrime. Është autor i romanit “Gjenerali i ushtrisë së vdëekur” të Ismail Kadares, “Nënë Shqipëri” dhe ”Përse mendohen këto male” të Dritëro Agollit. Pastaj më vonë do të ilustron librin e Ramadan Sokolit “Organografia shqipëtare” (1973); vëllimet mbi “Vallet popullore shqiptare” të koreograafit Ramazan Bogdanit; Monografinë e Ferid Hudhrit “Shqipëria dhe shqipëtarët në artin botëror”(l988), etj.
Artisti Bakalli ishte bashkëpunëtor shumëvjeçar i revistes ”Shqipëria e Re” që botohej në tetë gjuhë dhe shpërndahej në botë. Në këte revistë ai realizoi një galeri vizatimesh maestrale, që paraqitnin tema dhe ngjarje nga më të ndryshme, si dhe përsonazhe të rëndësishme të historisë e kulturës kombëtare. Për tu përmendur janë portretet e shkrimtarëve dhe artistëve si Naim Frashëri, Sami Frashëri, Fan Noli, Janaq Paço, Lazar Nikolla, Kel Kodheli etj. Mjaft me interes janë edhe vizatimet për legjendat dhe gojëdhënat tona, si ato që paraqesin “Gjergj Elez Alin”, “Kështjellën e Rozafës”, “Tomorri dhe Spiragu”, “Sopoti” e të tjera. Vizatimet për vallet shqiptare piktori i ka realizuar me ndjeshmëri e në mënyrë ekspresive, si janë ajo e Tiranës, Kosovës, Devollit, Kuksit, Dropullit etj.
U botuan libra me vizatime të Naxhi Bakallit, që paraqesin Shqipërinë dhe traditën e pashterëshme të saj kulturore, në Suedi (l980), Norvegji e Francë (1981), ku janë mirëpritur.
Naxhi Bakalli është vizatues maestral. Kur i kam parë vizatimet e tij për herë të parë, në vitet e shtatëdhjeta jam magjepsur dhe kam mbetur gojëhapur. Mu pat kujtuar piktori klasicist Jean Dominique Ingres (1780-1867), që thoshte se: “piktor i mirë ëshë ai që mund të vizatoj njeriun duke kërcy nga kati i katërtë”. Andaj mendoj se kjo vlen për artistin tonë, sepse vizatimet e tij janë realizime të shpejta, krokizime te theksuara, sintezë vijash te shkeputura, e me ndjenja të fuqishme lirike. Këto vepra janë me vizion dhe lirikë të interpretuara me elegancë dhe butësi. Ato njekohesisht kan edhe dramatikën shprehimore, ku vërejmë syrin jashtëzakoisht të sigurtë, sikurse edhe dorën e artistit.
Afresku “Përballimi” është një kryevepër e artit mural që gjindet në Muzeun Kombëtar Gergj Kastrioti Skenderbeu në Krujë. Artisti e fiton shpërblimin e parë (“çmimin e Republikës”), në konkursin e vitit 1980, kushtuar heroit kmbëtar Skenderbeut. Këte vepër me dimensione të mëdha, (në sipërfaqe prej 108 metra katror), në sallën rrethore të qendrës së Muzeut, Bakalli e realizon brenda dhjetë muajsh, në dhjetor të vitin 1982. Vepra paraqet një skenë monumentale të luftës dhe qëndresës së popullit me përmbajtje dramatike e lirike, ajo njëkohësisht transmeton edhe porosi patriotike dhe estetike. “…Në morinë e figurave të tablosë ai ruan në njëfarë mase po ato tipare artistike, që njiheshin në paletën e tij me sens figurativ. Pa kontraste të forta dritëhijesh kjo ndeshje shpalos gati një infinit lëvizjesh të cilat kërkojnë një kohë të gjatë për t’u deshifruar…” (Ksenofon Dilo, piktor, studius arti).
Kryetari i Akadermisë së Arteve të Turqisë Sabri Fetahu, kur e pa këtë kryevepër me 1982 pat thënë:”Mos e kërkoni Mikelanxhelon diku tjetër. Ate e paskeni këtu në Shqipëri. Muralja në Muzeun e Krujës ka një frymë të vertetë mikelanxheleske dhe më intereresantja është se autori i saj Naxhi Bakalli, është një artist i dalë nga shkolla shqiptare e artit”.
Në vitin 1983, piktorit Naxhi Bakalli i jipet titulli “Artist i Merituar”për rezultatet e arrijtura në krijimtari.
Me 2004 fiton çmimin e parë në Konkursin “Artistët mesdhetarë” në Athinë.
Artisti ka realizuar me sukses edhe muralet “Kuvendi i Dukagjinit të Matit” l986, (në sipërfaqe prej 20 metrash katrorë) për Muzeun e Burrelit, si dhe muralin “Legjenda e Ylberit” 1990, (në sipërfaqe pre 44 matrash katrorë) për Lokalin Turistik në Tiranë.
Piktori Naxhi Bakalli është marrë edhe me disejnimin e pullave postare. Ai me shumë sukses e ka pasuruar fondin e filatelisë shqipëtare, duke dhënë kontribut të madh në këte shkencë mbi pullat postare. Artisti ynë vlerësohet për këte krijimtari, që është jo vetëm shqiptare por edhe universale, si nga studiues të vendit po ashtu dhe nga studiues e filatelistë të huaj. Nga viti 1977 e deri sot Ai është autor i më shumë se 50 serive pullash, të cilat janë të koleksionuara dhe në qarkullim në tërë botën. Këto seri janë me 2 e më shumë pamje, madje deri në 12.
Në këte gjini të arteve aplikative artisti ynë ka trajtuar tema nga më të ndryshme, të historisë e kultures tradicionale shqiptare. Ai paraqet rrëfimet e tij origjinale me porosi simbolike dhe kuptimplote si p.sh. figurat e shquara të ilirëve si Gencin e Teutën; mbi artin tonë mesjetar; kompozitorin dhe këngëtarin Jan Kukuzeli; festialet kombëtare; legjendat shqiptare (“Konstandini dhe Dorontina”,“Rozafa”,”Legjenda e Liqenit të Pogradecit”,”Legjenda e Beratit)”; mb
i ngjarjet historike (“Ngritja e flamurit” dhe “Beteja e Shtimjes”); maskat shqiptare; seritë mbi vallet; kostumet; instrumentet; dhe mjetet e lundrimit të popullit shqipëtar. Duhet përmendur edhe realizimet për figurat e njohura botërore të kulturës, artit dhe shkencës si Einsten, Curie, Eloir, Verdi, Belini, Esenini, Goja, Cook, Andersen, Strauss, Mahler, Bethoven, Lorka etj.
Artisti Baikalli për realizime të suksesëshme në fushen e filatelisë, ka fituar 25 çmime të para gjatë viteve 1980-2oo8.
Piktori Naxhi Bakalli e braktis formën duke e reduktuar në masë të madhe, gjë që ate e bënë ndër krijuesit më autentik të pikturës bashkëkohore shqiptare, andaj e krijon një stil piktural të të shprehurit tingllues e simbolik. Kjo kthesë e modernizimit nga arti tradicional dhe folklorit të pashtershëm, merr kuptimin e përmbajtjeve plastike, që janë ndër frymëzimet kryesore të artistit.
Sementika themelore e pikturës së Bakallit, lëviz me linjat magjike dhe mistike e nga një herë edhe me forma të njohura të autorit. Ato janë të realizuara me shprehje të elementeve karakteristike, si janë konturat grafike, forma të reduktuara gjeometrike dhe plastike, me skena pikturale të së kaluarës, e të realizuara me ngjyra të pastërta-themelore.
“Ngjyra e pastër, por e interpretuar konceptualisht, e përcjell formën në çdo situatë dukurie të saj”… shprehet artisti ynë dhe vazhdon:
”Kur shfaqet apo mugëtohet…, e zhytet…, e përsëri rishfaqet – kjo është çeshtje e të kuptuarit të ngjyrës si dukuri dhe atribut i pambarimësisë. Ngjra është një energji fenomenologjike, e cila materializohet si dukuri. Por që përthithet nga vet ajo, dhe njëherësh rikonfirmohet”.
Këte vështrim e përfundoj me mendimin e filozofit, sociologut, estetit dhe të kritikut të artit Prof. Jorgos Jakumi:“Nëse cdo luftë ka korrespondentët e vet të luftës, Naxhi Bakalli ka të drejtën të mburret se është korrespondenti i luftrave epike të bashkëpatriotëve të tij shqiptarë kundër osmanllinjve. Çdo përsonalitet i madh historik ka pasur “këngëtarin” e vet: Agamemnoni – Homerin; Aleksandri i Madh – Lisipin; Justiniani – autorin e mozaikut të Ravenës, dhe Gergj Kastrioti Skenderbeu, pati Naxhi Bakallin… Ai është rrëfyestari pamor i luftës së lavdishme të Kastriotit, është intelektuali miqësor, artisti madhështor… është një shpirt i shkëlqyer dhe një personalitet fisnik me frymë shqiptare e vizion evropian, është një mendimtar antropocentrik me arsyetim universal, është shtrat i ndërgjegjës kombëtare dhe dimension me perceptim universal është një frymëmarrje e thellë e krenarisë kombëtare”…(Botoi Dielli ne Print, Tetor 2014)