dgreca – Page 5355 – Dielli

SHBA: 30,000të burgosur në grevë urie

July 9, 2013 by dgreca

Rreth 30,000 të burgosur në Pelican Bay State Prison në kufi me Oregonin, në Kaliforni kanë filluar të refuzojnë ushqimin në atë qëmund të jetë protesta më e madhe në historinë e burgjeve në SHBA/

NGA BEQIR SINA, New York/

CALIFORNIA: Të burgosurit në dy të tretat e 33 burgjeve në Kaliforni, dhe katër shtetet për rreth ku ndodhen burgjet private, refuzuan sot dy vakte për të ngrenë në mëngjes dhe drekë, raporton gazeta më e madhe e Kalifornisë “Los Angeles Times” . Përveç kësaj, shkruan kjo gazetë janë 2,300 të burgosur të tjerë që nuk kanë pranuar për të shkuar në punë ose në klasat e tyre të burgut, sepse janë duke refuzuar ose duke thënë se ata “ishin të sëmurë”.
Departamenti i Burgjeve dhe Rehabilitimit- në Kaliforni, , tha se nuk e pranojnë një grevë të këtillë urie, për deri sa këta të burgosur, nuk kan mbushur as 24 orë, që të njihet grva e urisë të burgosurit duhet të qendrojnë pa hëngur të paktën nëntë vakte të njëpasnjëshme, thonë zyrtarët e shtetit të Kalifornisë.
Ata thanë se protesta është e organizuar nga një grup i vogël i të burgosurve në burgun Pelikan Bay Statet pranë kufirit që ndodhet mes Oregonit dhe Kalifornisë. Sipas tyre prioritet në listën e tyre të kërkesave është për të marrë ndihmë për të burgosurit që mbahen në paraburgosje të pacaktuar për shkak të lidhjeve të tyre ndaj bandave të burgut dhe mosdhënjes së dënimit.
“Ne jemi aktualisht për të pranuar të gjitha opsionet alternative për arritjen e reformës së gjatë por të vonuar në këtë sistem, dhe, në veçanti, për ti dhënë fund torturës të sanksionuar me ligj nga shteti ,” shkroi grupi i të burgosurve që ka marrë përsipër drejtimin e grevës së urisë në një deklaratë të lëshuar të hënën për Koalicionin e Solidaritetit me Grevën e Urisë së të Burgosurve. “Tani ne duhet të vëmë në jetë dhe, në përputhje me kërkesat tona, me anë të grevës së urisë të pacaktuar për të detyruar CDCR – Departamentin e Burgjeve dhe Rehabilitimit- për të bërë atë që është e drejtë për ne – të drejtë.”
“Ne jemi të sigurt se tek ne do të mbizotërojë …. pyetjet e vetmja e qenies gjallë:? Sa do të vdesin nga uria përderisa zyrtarët shtetërorë të nënshkruajën marrëveshjen,” vazhdon deklarata. “Bota është duke na shikuar!” për këtë jemi të sigurtë ” thuhet në dekleratën e grupit të burgosurve që udhëheqin grevën e urisë.
Ndërkaq, Koalicioni i Solidaritetit me Grevën e Urisë së të Burgosurve, tha se është duke planifikuar protesta në solidaritet me të burgosurit. Axhensitë e lajmeve njoftuan se vetëm sot rreth 75 vetë u tubuan në solidaritet në qendër të qytetit Los Angelos dhe dhjetra të tjerë demonstrues u mblodhën përpara portave dhe rrethimit të Burgut “King County Jail” në Seattle .

Kërkesat e të burgosurve janë thirrje për zyrtarët shtetërorë në:

1)Për të ndaluar ndëshkimin në grup për veprimet e individëve
2) Të ndalohen ata që shpërblehen që të japin informacion mbi të tjerët
3) Të përmirësohen kushtet e ushqimit
4) Të happen programet konstruktive për të burgosurit në qeli
5) Të përfundojë mbajtja afatgjatë e izolimit të vetmuar në qeli
Zëdhënësesi i CDCR – Departamentin e Burgjeve dhe Rehabilitimit- në Kaliforni, Terry Thornton i tha gazetës Los Angeles Daily News se reformat e bëra në tetor tashmë i kanë përmbushur kërkesat e të burgosurve dhe më shumë se pritej. Nëpërmjet Programit federal “Step-Down Program” e cila i lejon të burgosurit për të fituar më shumë të drejta në strehim të përgjithshëm, pa hequr dorë nga anëtarësimi në një bandë.
Sistemi i burgjeve në Kaliforni aktualisht mban mbi 10.000 të burgosur në njësitë e vetmisë(nëpër qeli të izoluara) dhe ka nga ata të konsideruar “kriminel të rrezikshëm”, të cilët thuhet se kan shpenzuar më shumë se 20 vjet secili në qeli izolimi (biruca), thuhet në dekleratën e Koalicionit të Solidaritetit me Grevën e Urisë së të Burgosurve. .
Po e njëta shoqatë e cila vepron në liri, thotë se në vitin 2011, të burgosurit organizuan një seri grevash urie mbi të njëjtat çështje që tërhoqi vëmendjen ndërkombëtare. Rreth 12.000 të burgosur të paktën një të tretën e 33 burgjet e Kalifornisë mori pjesë në atë grevë, duke e bërë grevë aktuale pothuajse tre herë më të mëdha, se ishin bërë deri atëhere.

G O S T I V A R I SI PARATHËNIE E SHPRESËS

July 9, 2013 by dgreca

Shkruan:Eugen SHEHU/ BERNE/ ZVICER/

Është marrë si aksiomë tanimë,shprehja e latinëve se koha në rrjedhat e saj mbyll plagët.Për më tej,kur simbolet tona kombëtare ende po dhunohen publikisht në shtetin artificial të FYROM-it,nuk mund të flitet për plagë të mbyllura dhe histori të kaluara.Klithmat e gjakut të derdhur në rrugët e Gostivarit jo shumë larg se ca vite më parë,akuzojnë ende.Ç’ka mund të ketë trazuar qetësinë shqiptare të atyre viteve ? Mendoj se janë disa faktorë.

Së pari qyteti i lindjes sime Gostivari,është historikisht e njohur për kontributet e saja në çështjen mabrëkombëtare.Bijt dhe bijat e saj kanë dhënë kontributin më të madh mes të mëdhenjëve për zgjidhjen e çështjes shqiptare,në luftëra,beteja,organizime ilegale,veprimtari patriotike e atdhetare,me një fjalë Gostivari ka qenë dhe mbetet një kështjellë e fortë e nacionalizmit të pastërt shqiptar,ndaj dhe gjithmonë ka qenë në shënjestër të ekstremeve shoveniste,serbe,bullgaro, sllavomaqedonase e komuniste.

Së dyti,Gostivari gjatë gjtha decenieve të sundimit sllavokomunist ishte një fole e ngrohtë e nacionalizmit shqiptar,i cili në heshtje rrefyzonte gjdo ndërmarje të pushtetit sllavomaqedonas,por edhe ishte iniciatorja kryesore e lëvizjeve ilegale në hapsirat e Maqedonisë shqiptare.Por edhe një votër e ngrohtë mbrojtëse e veprimtarëve dhe aktivistëve ilegal nga të gjitha hapsirat shqiptare.

Së treti,Gostivari mbeti gjithmonë në shënjestër të nacionalshovenizmit ortodoks sllavomaqedonas i cili nuk i shuajti kurrë hakmarrjet kundra popullatës shqiptare të këtij qyteti me rrethina që nga kohrat e luftës së dytë botërore , thellë të humbura nga forcat e Xhem Gostivarit dhe nacionalistëve të tjerë shqiptar,për ti kujtuar më pas demostratat e 68-ës,ata të 74-ës,të 81-shit e me radhë,me aktivitetet e saja në të gjitha përpjekjet mbarëkombëtare deri tek rrezistencat e armatosura.

Mendoj se këto janë disa nga arsyet e epsheve në nacionalshovenizmit sllavoortodoks për hakmarrje ndaj popullatës shqiptare të Gostivarit,kështu për të ardhur deri tek dita kobzezë e regjistruar në memorjen e gjdo Gostivarasi si një ditë zie,ku tupanat e mortës paralajmëronin vaditjen e rrugëve të qytetit me gjak shqiptari.

LEGJITIMIMI I PADREJTËSISË

Në mëngjezin e datës 8 korrik 1997,kish nisur të luhej skenari i përgaditur që ma parë,prej idhtarëve të verbër të boshtit sllavoortodoks Beograd-Shkup.Dhe akti i parë i kësaj drame filloj të shfaqej në sallën e parllamentit sllavomaqedonas dhe realizimi i saj,vë përpara përgjegjsisë kolektive,deputetët e zgjedhur prej elektoratit sllavomaqedonas.Në këtë ditë,parrlamenti sllavomaqedonas miratoi ligjin mbi përdorimin e simboleve kombëtare të kombësive,me ç’rast mohohej plotësisht mbajtja e tyre për shqiptarët etnik.E vërteta është se pro këtij ligji apsurd,votuan deputetët sllavomaqedonas të pozitës ndërsa opozitarët votuan kundra.Grupi i deputetëve shqiptarë të opozitës,në mënyrë të hapur,në çastet e votimit,u largua i indinjuar nga salla.Po të martën mbas dite,zëvendësi i qeverisë sllavomaqedonase,njoftoi (sipas agjensisë Enter) se :”Nëse pushtetarët lokal në Gostivar,nuk respektojnë kërkesën e gjykatës kushtetuese maqedonase,për heqjen e flamujve përpara kësaj komune,atëherë këtë do ta bëjnë organet kompetente”.

Pas kësaj deklarate ( që mund të konsiderohej si një kërcënim i hapur) policia sllavomaqedonase ndërmerri hapin tjetër kriminal.Në befasi të plotë,në mesnatën e 9.korrikut,rreth orës 1-2 ajo arrestoi me dhunë qindra shqiptarë aktivistë të Gostivarit,jashtë çdo lloj procedure ligjore,qoftë edhe prej atyre që vetë parlamenti pat vendosur.Asnjë mandat arrestimi nga gjykata nuk pati në duart e policëve sllavomaqedonas përveç se të armatosur deri në dhëmbë,të cilët shumica të prurë nga monopolet e duhanit e orizit nga rrethinat e Gjevgjelisë ,Kavadarcit,Koçanës e tj,zona të cilët janë të tërbuara nga antishqiptarizmi shoven ortodoks.Midis qindra të arestuarve me dhunë,ishin edhe kryetari i komunës së Gostivarit Rufi Osmani,kryetari i këshillit komunal të Gostivarit Refik Dauti,zëdhënësi i PDSH-së,Ernard Fejzullahu etj.Arestimet në masë u pasuan kësaj nate edhe në heqjen e flamujve shqipatrë nga të gjitha ndërtesat e objekteve shtetërore në Gostivar,Tetovë e Dibër etj,duke dashur të përulnin kësisoj dinjitetin shqiptar,krenarinë emblematike të tij.Me këtë rast,shërbimet sekrete sllavomaqedonase,të kontrolluara tërësisht nga UDB-ja dhe KOS-i,vërtetuan edhe një herë si shum herë fytyrën e tyre të pafytyrë kriminale,duke hyrë e dhunuar edhe votrat e qindra qytetarëve e veprimtarëve shqiptarë.Kuptohet lehtë pse kahu kryesor i goditjes ishte pikërisht Gostivari.Prej vitesh ka qenë dhe mbetet qyteti më krenar shqiptar në kreaturën FYROM,si në pikëpamje të rrjedhava demokratike ashtu edhe në rrafsh të vlerave të nacionalizmit të pastër shqiptar.Mbase nuk duhet harruar fakti që në Gostivar,në vitet 1941-1944,krejt rendin qetësinë,ngritjen e shkollave etj,i siguronte pushteti i cili ishte plotësisht në duart e nacionalistëve të ndershëm shqiptar.Në ato vite,falë pikërisht autoritetit dhe largëpamësisë të atyre burrave,flamuri ynë kuqezi valonte krenarisht në çdo shtëpi e shkollë në Gostivar e rrethina.Nacionalshovenizmi sllavomaqedonas,pra i një “populli” që nuk ka ende historinë dhe flamurin e tij,në vend që t’i shtyje këta në kërkim të simbolikës së humbur të tyre,i nxit për masa të tilla bizantine ndaj shqiptarëve me ç’rast kanë patur një histori,një gjuhë të folur e të shkruar,një flamur-simbol,së paku 6 shekuj më parë.Dita e dhjetë korrikut,do të vinte me përcjelljen në varr të viktimeve të para,të burrave të parë të Gostivarit që dhanë jetën për flamurin tonë kuqezi,për ate simbol të shenjtë i cili përmbledh në vetvehte aspiratën shekullore të shqiptarëve për liri,prosperite,demokraci e bashkim kombëtar.

Vrasjet e tre shqiptarëve të cilët demonstruan hapur dashurinë e tyre për mbrojtjen e simboleve arbërore, e rritën tepërimi revoltën e banorëve të krejt Maqedonisë shqiptare.Përballë kësaj revolte në shpërthim,policia e fshehtë sllavomaqedonase,ndërmori hapa të tjera kirminale duke montuar reparte të tjera nëpër udhëkryqet kryesore të Gostivarit,të gatshëm për reprezalje të tjera.Ndërkaq,në mbramjen e datës 9 korrik,parlamentarët shqiptarë në parllamentin sllavomaqedonas,kërkuan që qeveria në mënyrrë urgjente të japë spjegime mbi terrorin dhe vrasjet e kyrera,por spjegimet veç ishin shum kohë ma parë të përgaditura në sirtaret e shovenizmit sllavoortodoks.

KOMPONENTE ANTISHQIPTARE NË VEPRIM

Mendoj se ka influencuar së tepërimi,propagnada e Shkupit shoven e cila duke u rrekur t’i fshehë e minimizojë masat represive të qevrisë sllavomaqedonase,arritiu së paku një objektiv në arenën ndërkombëtare,natyrisht duke pasur në krah të vetin diplomacia sllavomaqedonase edhe disa politikan shqiptarë nostalgjik të ish mbeturinës komuniste jugosllave.Kështu u caktua të shkojë në Shkup,komisioneri i lartë i OSBE-së,për minoritetet,Van der Shtul,i cili do të mundësonte edhe një fare “zgjidhjeje të problemit”,këtë lëvizjeje të politikës mafioze të qeverisë sllavomaqedonase, e mbështeti edhe lobi sllavoortodoks në ballakn me elemntin e tyre në zyrat e OSBE-es.Misioni i Van der Shtulit,do të menodeh i gabuar që në fillim prej disa analistëve përëndimorë.Dy-tri gazeta gjermane të atyre ditëve e quajtën madje qesharake këtë misioner i cili ishte i mirë informuar dhe me predispozitën për interesim ndaj minoriteteve dhe jo ndaj rastit në fjalë,ku shqiptarët janë më shumë se 40% e popullsisë së këtij shteti të ngjitur me pështyme disa decenie më parë.Van der Shtul do të dështonte ashtu sikundër në Shqipëri e më pas edhe në Bosnjë ndaj krimeve shovene serbosllave.Në bisedën që Rufi Osmani,ka bërë me të,në mjediset e paraburgimit,ia ka spjeguar me hollësi ç’kish ndodhur,duke u ndaluar sidomos në ato plane çka fshiheshin prapa heqjes së flamujve.Por mesa duket për Evropën “e qytetëruar” çështja e flamurit të shqiptarëve,mund të jetë edhe si çështje e kaluar,që nuk ja vlen të rimeresh.Përkundër kësaj,kryeministri gjakatar sllavomaqedonas Cërvenkovski,vetëm dy ditë pas dhunës së Gostivarit,përgëzoi pjestarët e policisë kriminale që sipas tij:”Kanë kryer më së miri detyrën që u ishte besuar”.Në unison me këtë deklaratë,mund të merret edhe kërcënimi në po ate ditë i kryekriminelit dhe antishqiptarit të tërbuar Gligorov,i cili u shpreh tekstualisht ndaj shqiptarëve se “Do të jetë me rrezik vazhdimi i rezistencës së tyre”.Më pas situata e tillë e rrezikshme u përcuall edhe në Dibër,Strugë dhe Kumanovë.Pas këtyre ngjarjeve ishin me dhjetra letra e telegrame që arritën në Shkup,në qendër të misioneve diplomatike të huaja,sidoqoftë,protestat shqiptare binin në vesh të shurdhër,qëndrimi i ftohtë i këtyre misioneve në Shkup e gjetkë,dëshmonte trajtën e palëvizshme të qëndrimit ndaj shtetit amë,përndryshe detyrimin që këta shtete kishin ndaj boshtit Beograd – Shkup.

SHTETI AMË… APO NJERKË ?

Ngjarjet e Gostivarit,nuk mund të kalonin heshturazi në Shqipëri.Në shtetin tonë amë,mijëra shqiptarë marshuan drejt ambasadës së FYROM-it,duke protestuar zëshëm si “Shkupi-kryeqytet i Dardanisë” mandej “Shkodra,Tirana e Vlora janë në Gostivar” edhe parrula si “Shkupi,Tirana, Prishtina,Janina” mbulonin pankartat demonstruesit,duke rënë në sy edhe këngët patriotike të shoqatës “Dardania”,ndërsa në protestën e lexuar pos të tjerave thuhej se “Gjaku i derdhur në Gostivar,çjerr përpara botës perden e krimit të kuazidemokacisë së shtetit tuaj, e cila është demokraci e tankeve dhe e automatikëve.Ju bëjmë me dije se gjaku i derdhur në Gostivar,në mbrojtje të flamurit kombëtar nuk mund të shlyhet dot,asnjëherë”.E vërteta është se këto tubime,protesta,deklarime e qëndrimeve nacionale,ishin njëra anë e medaljes,Ana tjetër ajo më e turpshmja,më paradoksalja,më ogurzeza është qëndrimi socialisto-komunist i Tiranës,në një deklaratë e cila ende sot dallon prej njollash turpi,ku asnjë nuancë dhimbjeje për të rënët e Gostivarit,asnjë fjalë humane për qindra të plagosur e maltretuar,por vetëm disa fraza të ftohta të cilat Shkupi shoven i ka dëgjuar duke qeshur.Duam apo s’duam,kjo butafori politike më jep të drejtën tju kujtoj vitin 1945,atëherë kur sllavomaqedonasit kryenin masakra të përgjithshme në Maqedoninë shqiptare ndërsa klika e Tiranës së kuqe,u binte borive të miqësisë vëllezërore me popujt e ballkanit.Po ato ditë Paskal Milo (minoritar grek),i cili në përgaditje për postin e ministrit të jashtëm,pat bërë një deklaratë të shëmtuar ( jo pa qëllim) në të cilën popullsinë shqiptare mbi 40% të Maqedonisë perëndimore e pat quajtur minoritet.Kjo deklaratë turpi u përshëndet nga Shkupi shoven,por u denoncua ashpër nga partitë politike shqiptare të spektrit të Djathtë.,si një deklaratë antishqiptare që sinkronizohet me qëndrimet më të ndyra të shovenizmit sllavo-maqedonas.

Ultranacionalistët e Shkupit shoven,ata që i vunë flakën Gostivarit,ata që vranë e maltretuan mbrojtësit e flamurit tonë kombëtar,ata që më pas legjitimuan këtë gjakderdhje,në fundkorrikun e vitit 1997 do të vazhdonin gjyqet farse ndaj atdhetarëve shqiptarë,pikërisht duke parë se Shqipëria nuk sillej si shteti amë por si njerkë e jona.Shovenistët sllavoortodoks përsëri u liheshin duart e lira për të vazhduar krimet dhe proceset e montuara politike ndaj shqiptarëve,prona dhe votra shqiptare rrezikohej deri në skajshmëri,ndërsa qytetari gostivaras humbte vlerën përballë krimit ditorë.

SIMBOLIKAT SI KUNDËRVËNIE

Simbolikat kombëtare përfaqsojnë një histori të tërë me epikën dhe tragjizmin e tyre.Anipse ato janë ngjizur me një moment të caktuar të historisë,bashkëjetesa me fatet e popujve ka qenë e mbetet shekullore e palujtshme.Parë në këtë rrafsh,unë them se lufta antishqiptare për flamur,asesi nuk mund të jetë shprehje e një nacionalizmi romantik të vonuar.Por ajo luftë ka qenë dhe është,betejë për të drejtat themelore për liritë e harruara,për prosperitetin dhe tek e mbramja për vetë egzistencën e shqiptarëve etnikë.Se sa e rrezikuar është kjo egzistencë prej sulmeve të verbërta shovene,mund ta rrëfejnë dhjetra ngjarje në këto shtatë decenie të triumfit të internacionalizmit proletar në ballkan dhe Evropën Lindore.Në FYROM nuk pati asnjë precedent të djegjes së “flamurit maqedonas” për të vënë flamurin shqiptar.Por me djegjen e flamurëve shqiptar,me vrasjet e njerëzve që e mbajtën ate,policia kriminale e Shkupit shoven kërkonte të vriste në radhë të parë historinë tonë,në përpjekje për ta mbuluar ate me një histori të shkurtër në kohë krejt të sajuar nga të tjerët.Të pretendosh paskëtej,të fshish nga kujtesa e një kombi,një flamur lavdie disa shekullore duket tepër donkishotesk dhe e rrezikshme.Kjo ngase duhet të varrosësh një etni të tërë,me kontinuitetin psiko-moral,me vlerat e fituara përmes sakrificave sublime.Në rastin më konkret,synimet e gostivarasve që mbajtën me gjak flamurin tonë kombëtar,ata e vunë jetën e tyre,jo vetëm në mbrojtje të historisë shumshekullore tonën por edhe të egzistencës fizike e morale të kombit tonë,duke u dëshmuar segmenteve kriminale të shtetit sllavomaqedonas se shqiptarët në asnjë rast nuk do të konsiderohen si qytetarë të dorës së dytë,në vatrat tona,në trojet autoktone shqiptare.

Tek e mbramja,une do të thosha se ngjarjet e Gostivarit,në 9-të korrikun e vitit 1997,shërbyen si prologu i një stuhie të madhe që afronte.Brenda zemrave të gostivarasve të mij,jetonte jo vetëm dëshira për flamur e shkollë shqipe,por krejt dimensioni njerzor që të fal liria.Ndaj në horizontet e Maqedonisë shqiptare nuk do të vononin krismat e pushkëve të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare,të cilat paralajmëronin rizgjimin e shpresave për qëllimin emblematik të shqiptarëve,liri,bashkim, prosperitet e ardhmërinë kombëtare,në tokat ku zoti ua ka falur shqiptarëve.Dhe amanetet e dëshmorëve të kombit,le të jenë të shenjta për gostivarasit e mij.

Bern-Zvicër

ANTHONY ATHANAS, NDERI I KOMBIT DHE KRENARIA E KOMUNITETIT SHQIPTARO-AMERIKAN

July 9, 2013 by dgreca

RESTORANTI ANTHONY’S PIER 4 NUK ËSHTË MË/

Nga Frank Shkreli/

Ne Foto: Anthony Athanas me Presidentin Xhon Kennedy/

Mediat e Bostonit në Shtetet e Bashkuara njoftojnë se restoranti i famshëm i Bostonit dhe për një kohë të gjatë ikona e restoranteve në Amerikë, Anthony’s Pier 4, do të mbyllet përgjithmonë muajin e ardhëshëm. Restoranti Anthony’s Pier 4 Pier 4, ishte hapur në vitin 1963 nga Anthony Athanas, afaristi dhe patrioti i dalluar i komunitetit shiptaro-amerikan. Anthony Athanas ndërroi jetë në vitin 2005, në moshën 93 vjeçare.

Historia e tij ishte e një jete që është quajtur ”ëndërra amerikane”, e realizuar me punë të rëndë dhe dedikim. Ish-Senatori Xhin Kerry i shtetit Masaçusets dhe tani Sekretar I Shtetit Amerikan ka thënë për emigrantin shqiptar nga Korça se, “Antoni Athanas jetoi ëndrrën amerikane dhe për asnjë minutë nuk harroi se nga kishte ardhur. Me një prejardhje të thjeshtë nga Shqipëria, Antoni mundi të realizojë ëndrrën e çdo emigranti duke punuar dhe arritur të bëhet një institucion kombëtar”. Ai ishte larguar nga vendlindja e tij Korça në vitin 1911 dhe emigroi në Shtetet e Bashkuara në moshën 4 vjeçare për tu bashkuar me babain e tij i cili ndodhej në Amerikë. Antoni ishte ndër të parët shqiptarë që zbriti në Amerikë. Nga nevoja për të bërë jetesën dhe i detyruar të punonte, ai largohet nga shkolla në moshën 13 vjeçare dhe punon ditë e natë, shtatë ditë në javë në restorante të ndryshme, ndërsa përpiqej të mbledhë një grusht dollarë për të blerë restorantin e tij të parë në vitin 1938, për 1800 dollarë. Ndërkohë, Antoni hapë edhe restorante të tjera por në vitin 1961, ai blenë një truall buzë ujit dhe hapë restorantin që e pagëzon me emrin e tij Anthony’s Pier 4, një restorant ky që mbrenda një kohe të shkurtër u bë i njohur jo vetëm në Boston, por edhe në mbarë Amerikën. Për një kohë të gjatë ishte ndër pesë restorantet më të suksesshme në Shtetet e Bashkuara, të ardhurat e të cilit gjatë viteve 80-të, arrinin në 12-milionë dollarë në vit, më shumë se çdo lokal tjetër i këtij lloji. Sipas njërit prej djemëve të Antonit, në kulmin e suksesit të restorantit, mbi 600-veta shkonin aty për drekë dhe rreth 3000-veta për darkë, ndërkohë që shpesh duhej të prisje deri në dy orë për të hyrë brenda.

Është e qartë se Anthony Athanas ishte shumë i suksesshëm si afarist dhe u bë i njohur në të gjithë Amerikën si pronar lokalesh. Si i tillë, Antoni kishte mundësitë të njihej me personalitetet më të shquara amerikane të politikës, kulturës dhe botës së artit, që kishin dëgjuar për famën e restorantit të tij, dhe të cilin ata e frekuentonin shpesh. Provë për këtë janë fotografitë e renditura në mur në lokalin Anthony’s Pier 4, përfshirë emërat më të njohur të elitës politike të Bostonit, të shtetit Massaçusets dhe mbarë Shteteve të Bashkuara. Aty, ndër të tjera, janë fotografitë e Antonit me personalitete si Frank Sinatra, Elizabeth Taylor, Xhon Kenendy, Riçard Nikson, Henry Kissinger, Alfred Hitçkok, dhe dyzina të tjera figurash të dalluara nga fusha të ndryshme të jetës amerikane. Megjithëse u largua nga shkolla në moshën 13 vjeçare për të punuar, për të siguruar jetën e vet dhe të familjes, Antoni Athanas, falë zgjuarsisë së shqiptarit, ai gjatë viteve ka shërbyer edhe si lektor shumë popullor i ftuar nga universitetet më të dalluara të Amerikës, si Harvard Buisness School, Cornell University e të tjera.

Megjithë famën dhe sukseset në botën amerikane, Anthony Athanas mbeti përgjithmonë një patriot, i cili punoi vazhdimisht për të mirën e shqiptarëve në Shqipëri, Kosovë e kudo. Për dekada me radhë, Anthony Athanas ishte njëri ndër figurat kryesore të organizatës pan-shqiptare Vatra. Antoni nuk e zhvilloi punën e tij patriotike, as për nam as për para, pasi ai i kishte të dyja, por si atdhetarët e gjeneratës së tij, ai e bëri këtë vetëm e vetëm se kishte ndjenja të thella atdhetare, duke mos kursyer asgjë kur vinte puna tek Shqipëria dhe shqiptarët. Agim Karagjozi, një bashkohas i Antonit dhe ish-kryetar i Vatrës, ka thënë në një intervistë për Zërin e Amerikës, me rastin e vdekjes së Antoni Athanas se, “Ai kishte një krenari dhe ndjenja të thella shqiptare, prandaj e gjente kohën, sado i zënë që ishe. Kishte dhe kapacitetin financiar dhe moral që t’i kushtohej Vatrës, e ndjente këtë si detyrë.” Për më tepër, vazhdon Agim Karagjozi, “Antoni Athanas ishte trashëgimtari i Nolit në Vatër, ishte ai që i siguroi jetën Vatrës për shumë dekada.”

Antoni Athanas, si bashkpuntor i ngushtë i Fan Nolit dhe Faik Konicës, megjithëse kishte të lidhje të ngushta dhe reputacion shumë të mire me ajkën e shoqërisë amerikane, ai kurrë nuk harroi rrënjët e tija, kurrë nuk harroi Shqipërinë dhe kombin e tij. Është e vërtetë se restoranti i tij frekuentohej nga antarët më të dalluar të elitës amerikane, por Antoni Athanas, si patriot shqiptar që ishte, i mbante dyertë e restorantit të tij gjithmonë hapur edhe për komunitetin shqiptaro-amerikan. Më kujtohet disa herë që kam vajtur në restorantin e tij, me bujarinë e tij, Antoni të bënte të ndihesh sikur të ishe në shtëpinë tënde. Ai të ndeshte dhe të përcillte vet, nganjëherë edhe të shërbente, deri në ditët e fundit të jetës së tij. E tillë ishte atmosfera në restorantin e Antonit, për të gjithë shqiptarët, pa dallim. Ishin të shumëta darkat e drekat, mbledhjet dhe festimet e ndryshme, por njëra nga më të dalluarat ishte festimi i 60-vjetorit të gazetës Dielli më 1969, ku ishin ftuar edhe përfaqsues të Arbëreshve të Italisë. Ernest Koliqi, pjesëtar i delegacionit arbëresh, e përshkruan kështu në revistën Shëjzat, atë që ai quan ”mrekullinë e mikpritjes” në restorantin Pier 4 të Antoni Athanas, njërit, sipas tij, ndër ”shtyllaat e papërkulshme të Shoqatës Vatra”. Koliqi thotë se, “Ky zotni i njerzishëm shtroi ato ditë papra sofra e gostina…dhe me buzë në gaz qerasi të parin e të mbramin, tue ndejë vet në kambë dhe shpesh tue u dhanë dorë atyne që u shërbejshin tryezave. Këtij zotënie i përshtatet njimend fjala derë çelë.”

Në kulmin e punës, nga 800-puntorët që kishte gjithsejt, shumë nga ata ishin shqiptarë të posa ardhur në Amerikë dhe të cilët kishin nevojë urgjente për punë. Më kujtohet se në fillim të 70-ave, Antoni kishte marrë në punë të gjithë familjen e një kunatës time, me të ardhur në Amerikë. I tillë ishte Antoni Athanas. Gjatë dekadave të fundit të shekullit të kaluar, aty janë mbajtur takime me rëndësi të përfaqsuesve të komunitetit shqiptaro-amerikan për të biseduar mbi hallet e Shqipërisë dhe të Kosovës, si dhe për strategjitë për marrjen e masave për të siguruar përkrahjen amerikane për fatet e shqiptarëve, ekzaktërisht ashtu si në kohën e Nolit e të Konicës. Ishte përvoja e hidhur e Antonit — kur si fëmij ai u detyrua nga masakrat greke të shpërngulej nga vendlindja – ajo që e ndoqi gjithë jetën e tij dhe që e bëri atë të punonte me gjithë mundësitë e tija për të drejtat e shqiptarëve kudo. Madje, në moshë të shkuar, gjatë luftës në Kosovë, në vitin 1999, ai i bashkohet një delegacioni të Kongresit amerikan që vizitoi Shqipërinë, Kosovën dhe Maqedoninë.

Antoni Athanas, përveçse ishte një ndër afaristët më të dalluar të Amerikës, ai personifikonte bartësin e atdhetarizmit të frymëzuar nga objektivat e larta të kombit shqiptar. Mund të mbyllet restoranti Anthony’s Pier 4, që ishte krenaria dhe suksesi i tij i madh profesional, por vepra patriotike e Antoni Athanas, njëri prej biznismenve më të dalluar të Amerikës dhe të komunitetit shqiptaro-amerikan, nuk do të harrohet kurrë.

HISTORIA E FAMILJES ÇOKU- DASHURI NE VEND TE URREJTJES!

July 9, 2013 by dgreca

Ne Foto: Deputetë të Partisë Demokratike; nga e djathta Azem Hajdari, Esat Çoku dhe Mirash Ibro/

Historia e familjes Çoku që edhe pse i “dhuroi” socializmit një shekull burg dhe internime, nuk kërkoi hakmarrje, nuk ushqeu urrejtje, por i fali dhe u pajtua edhe me dëshmitarët fatkeq të proceseve të montuara.Dashuri në vend të urrejtjes është mesazhi i familjes Çoku, që në tranzicionin e zgjatur është shpërndarë nga Shqipëria në Itali dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës!/

NGA DALIP GRECA/

Esat Çoku bashkë me të shoqen Zyhranë dhe të birin Francin, jetojnë në Pelham Park Whay, në Bronx, NY, por muajet e veres, Esati i kalon ne shtepine e tij te bukur, qe ka ndertuar ne fshatin Mucias, prane Kenetes se Karavastase, ne Komunen e Remasit, ne Lushnje. Në historinë e jetës së përditshme të Esatit dhe Zyhrasë ketu ne New York nuk ka ndonjë gjë të veçantë për të shënuar:Janë emigrantë, si gjithë të tjerët, punojnë në punë të zakonta, lodhen e rropaten,dhe jo rrallë mund të ndodh që të shprehin dhe ndonjë llojë “pendese” për mërgimin në moshën e pensionit. Por kur kthejnë kryet nga i biri dhe shohin përkushtimin e tij në mësime, rezultatete shumë të mira integruese në jetën amerikane, ia bëjnë”hallall” vuajtjet e mërgimit. Ky çift që ju prezantova, gjithë ditët e javës lodhen në punët e mundimshme,siç janë të gjitha punët e pakualifikuara, ndërsa në fund javë do t’i gjeshë të gëzuar në shoqërinë që kanë zgjedhur këtu në emigracion, me të cilën shkojnë kohën e lirë fundjavëve, herë duke dalë një shëtitje, herë një bisedë në klubet e shqiptarëve, herë në aktivitetet e shumta që zhvillohen në Nju Jork, dhe jo rrallë duke bërë vizita tek njeri-tjetri.Në shoqërinë e tyre ka njerëz të zakontë, ka ish diplomatë, ish oficerë, inxhinierë, gazetarë, doemos që ka edhe ish të përndjekur të sistemit komunist, me të cilët i bashkon vuajtja dhe rezistenca antikomuniste. Të përndjekurit janë bashkëvuajtsit e Esatit, por ai nuk i paragjykon njerëzit, është krejtësisht tolerant, i paparagjykueshëm në ato ç’ka ka hequr ai dhe familja e tij. Vuajtjet e veta dhe të familjes nuk ia faturon çdo llojë njeriu, ato qenë pjellë e sistemit komunist.Ish deputeti i Partisë Demokratike ka marrë rrugën e mërgimit këtu e pesë vjet të shkuara, ndërkohë që vëllai tjetër i tij, Caush Çoku, rrugëve të mërgimit nisi t’i shkelë menjëherë pas burgut, që në vitin 1991. Edhe pse qe shpallë armik dhe qe arrestuar në emër të popullit si armik i popullit,(Kush e pyeti popullin?!) Esati orë e çast mendon me mall për Shqipërinë dhe thotë se vështirë do ta ketë nëse nuk kthehet një ditë atje, ku ka lënë gjithçka; edhe gëzimet, edhe vuajtjet, edhe prangat, edhe varret e të dashurve; edhe tokën; edhe vreshtin, edhe shtëpinë në Muçias, edhe apartamentin në kryeqytet.Edhe “armiqtë” e dashkan Atdheun!

Shprehje e tolerancës është edhe akti i pajtimit të familjes Çoku me 26 dëshmitarët e rremë, që dolën kundër tyre në proceset gjyqsore, kur u dënua Azemi, dhe djemtë, Bedriut, Caushit e Esatit.

Nuk arritëm të pajtohemi vetëm me gjashtë prej dëshmitarëve, të cilët patën vdekur para se ne të liroheshim prej burgjeve, thotë Esati.Për ne ata ishin fatkeqë të një sistemi antinjerëzor, falja dhe mëshira ishin më e shumta që mund të bënim për ata.

Toleranca dhe dashuria njerëzore e çoi Esat Çokun deputet në Parlamentin Shqiptar(1992-96).Është rasti më i vecantë në Shqipëri, kur ish i përndjekuri i ishet në nëj sallë me ish hetuesine vet.Esati dhe hetuesi i tij, Bashkim Caka, ishin njëkohësisht deputetë, njëri për PD dhe tjetri për PS! Kur ishte në krye të Shoqatës të Ish Përndjekurve Politikë të Lushnjës(1991-95) apo pjestarë i kryesisë të Shoqatës Kombëtare të Ish të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë (1991-95) Esati nuk kultivoi as urrejtje as hakmarrje, vetëm kërkoi integrimin e bashkëvuajtësve. Kështu edhe vëllezërit, Bedriu dhe Caushi, të cilët edhe pse nuk u morën me politike, u treguan qytetarë të denjë. Trazicioni 15 vjeçar i Shqipërisë e ka shpërndarë familjen Çoku,njëri vëlla, Bedriu ka mbetur në Shqipëri, pas 15 vjetësh ka vendosur të trokasë në politikë duke pranuar që të jetë kandidat për deputet i Lëvizjes Për Zhvillim Kombëtar, ndërsa Caushi vazhdon të jetë në Romë, si gazetar i Komunitetit Europian. Esati jeton në Nju Jork.edhe nëj fakt tjetër për tolerancën:Në kohën e krizës të pushtetit demokratik, Bedriu ishte nëndrejtor i përgjithshëm u burgjeve të Shqipërisë.Fatos Nano atëherë ishte në burg. Bedriu merr urdhër që të mos ndodhte asnjë e keqe me jetën e kryetarit ët opozitës.Shkon vetë me helikopter dhe e shpëton Nanon nag rreziqet që i kanoseshin. Kur socialistët vijnë në pushtet me Nanon kryeministër, vetë i pari kërkon që t’i bëjë një vizitë në shtëpi për ta falenderuar se i kishte shpëtuar jetën. Bedriu ia çeli derën e apartamentit dhe e priti. Një javë më pas ish nëndrejtori i përgjithshëm i burgjeve, jetëshpëtuesi i Nanos, edhe pse kishte përfunduar studimet për jurist, edhe pse zotëronte tri gjuhë të huaja, u gjend i papunë…Shpërblim i bukur!

ESMAJA, NENA E BURGJEVE

Në fillimet e emigrimit, Esati kaloi një provë të vështirë. Nuk e kisha parë asnjëherë në atë gjendje të rënduar psikologjike, tmerrsisht dëshpëruese. Në shtëpi ishte vetëm me nipin, familja qe ende në Shqipëri. Kishte marrë lajmin e hidhur të vdekjes të nënë Esmasë.Qenka e thënë që të mos i hedh një dorë dhe’ nënës, ashtu siç nuk i hodha babait, qante dhe psherëtinte ato ditë Esati.

Kur u vdiq babai, me 12 dhjetor 1982, tre vëllezërit qenë në burg dhe nuk mundën të ishin në varrimin e atit të dashur, ndërsa tani që vdiste nëna, Esati ishte këtu, aq larg, dete e oqean kaptuar. Statusi nuk e lejonte që të udhëtonte….

Nënë Esmaja kishte ikur nga kjo botë, ndërsa ai kishte vënë fotografinë e saj në një kënd dhe vajtonte e priste njerëz që vinin t’i mjekonin plagën e dhimbjes…

Dukej se gjoksi nuk ia mbante dhimbjen. Miqtë dhe të njohurit nuk reshtnin ,por plaga e shpirtit s’mbyllej kollaj….Ai i binte telefonit herëpashere dhe merrte informacion rreth varrimit.Fliste me vëllezërit, por fjala lagej nga lotët dhe telefoni bëhej memec…E shoqëroi kortezhin së largu deri sa përfundoi varrimi.

– Së paku t’i kisha hedhur një dorë dhe’- përsëriste herë pas here Esati, që kapte tëmthat dhe i shtërngonte fort dhe fshinte sytë që rridhnin lotët e dhimbjes.Ishte fillikat. E mbyti dëshpërimin me lot dhe psherëtima….

….Kishte vdekur Esma Çoku, një nënë e vuajtur, një ndër nënat e rralla që e kishte përballuar të keqen me stoicizmin e saj të rrallë. Shumë fatkeqësi patën rënë mbi të gjatë 50 vjetëve. Fillimisht i kishin prangosur burrin, Azemin, pasi i sekuestruan pasurinë e damkosën”kulak”. Ajo nuk e la të shoqin të vdiste i vetmuar në qeli, së paku nuk e la të uritur, por torbën në shpinë dhe i shpinte ushqime.Fatkeqja, guximshëm përpiqej që të rriste djemtë, që t’i bëheshin të mbarë. Ajo nuk ishte thyer; as atëhëhere kur familjen e deklasuar Çoku e internuan nga qyteti i Fierit në Tokën e Vdekur të Myzeqesë, as kur i arrestuan djalin e vogël, Caushin, as kur i prangosën të dytin, Bedriun,(të dy ushtarë pa pushkë, në xhenjo) as kur e lanë të vetmuar, kur i morën Esatin.Do të mbetej vetëm me Zyhranë, bashkshorten e Esatit, e cila iu kthye si shoqe dhe motër në ditët e vështira. Bashkë e merrnin rrugën për t’u takuar me të tre djemtë që njëkohësisht vuanin burgjeve të Spaçit, Burrelit, Qafë-Barit….Udhëtonin dy-tre ditë për të shkuar tek djemtë-armiq të pushtetit… Rrugë pa rrugë, qëllonte që të flinin edhe jashtë, kur nuk ua hapnin dyert nga frika se ishte nëna e djemëve të dënuar politikë, ndërsa e reja, nusja e armikut. …Ja kështu me atë torbën në krah e mira nënë baritej maleve të Shqipërisë për të mbajtur gjallë shpirtrat e djemëve që vuanin absurdin.Ajo vërtetë nuk ishte e burogosur, por shpirti i saj qe njëqind herë më i prangosur se sa duart e të shoqit dhe bijëve të saj të ënjtura nga prangat.Ata u planifikuan nga ai sistem si kundërshtarë të vijës së parë dhe qenë ndër të fundit që lanë qelitë e ferrit.Bedriu ishte ndër të burgosurit e fundit që la qelitë pas vizitës të Peres De Kuelarit në Shqipërinë Komuniste.

Vëllai i dytë i Esatit,Bedriu, duke e përshkruar nënë e tij në librin që ka në dorëshkrim, shkruan:Kanë kaluar gjithë ato vite pritjeje që i kanë dhuruar asaj shumë ankth, dhimbje dhe tmerre, tani nuk i besohet se është e lirë dhe djemtë i ka të lirë…

…. Është viti 1991. Bedriu, një ndër të dënuarit politik, që u lirua i fundit nga burgjet shqiptare, me ndihmën e shoqërisë së vjetër që kishte në Fier, arrin të marrë një shtëpi në qytetin e tij të fëmijërisë dhe ëndrrave; pikërisht po në atë vend që ata patën barakën e tyre para se t’i internonin në Tokën e Vdekur. Nënë Esmaja që qe mësuar me jetën e fshatit, sikur e kishte të vështirë të rimësohej me jetën e qytetit nga e kishin shpërngulur natën në terr.Por nga ana tjetër i dukej vetja si në ëndërr kur e shihte veten në atë shtëpi të re së bashku me të birin, i cili shkonte si zotni në shkollë, i veshur për bukuri me kostum e kollare, ku jepte gjuhët e huaja, që i kishet mësuar atje në Universitetin- burg!

– Mos jam në ëndërr,- pyeste veten e zonja e shtëpisë dhe dëshironte që të jetonte sa më gjatë për ta gëzuar lirinë…!

“Tre vëllezër në një prangë” , një familje 74 vjet burgim

Rrallë mund të gjesh familje si kjo që të ketë kaluar tërë jetën në burgjet komuniste.Të marra së bashku vitet e burg-internimeve bëhen shumë dhe rëndojnë në kujtesën e kombit si për mijëra familje të tjera, që iu mohua jeta e lirë, thjesht pse qenë rreshtuar në anën e kundërt të barrikadës komuniste.Le të ndjekim statistikën:

– Azem Çoku-babai- 11 vjet burg

– Caush Çoku-djali i vogël- 22 Vjet burg

– Bedri Çoku – djali i dytë, 23 vjet burg

– Esat Çoku, djali i madh, 8 vjet burg dhe internim…

– Esma Çoku-E internuar me dekada… bashkëshortja e Azemit, nëna e djemve të burgosur; 64 vjet dyerve të burgjeve, duke ndjekur fatin e të shoqit dhe bijëve…

Vëllai tjetër, nipër e mbesa-lindur e rritur nëpër baltën e fushave të Myzeqesë së përvuajtur, të internuar…

Po të bashkosh vitet e e burgut dhe ato të internimit për familjen Çoku, të del më shumë se një shekull dënime. Statistikat e mësipërme ndoshta nuk kanë nevojë për koment, por historia duhet kujtuar me qëllimin e mirë që të mos harrohet. Poeti,publicisti dhe shkrimtari Visar Zhiti,për të cilin poezia qe prostituta që e futi në burg dhe njëkohësisht Shën Mëria, që ia ruajti shpirtin në vuajtjet e ferrit komunist;tek ka paraqitur dy vëllezërit Çoku në parathënien e librit të tyre”Caush Coku& Bedri Çoku; dy vëllezër në një prangë” shkruan kështu në përcjelljen parathënse:”Si personazhet e një drame duken dhe ashtu janë,të një drame tepër të rëndë, të gjallë, që s’u luajt dot në skena, po në jetë; aktet e së cilës u zhvilluan në Purgatorin e mërzitshëm të socializmit dhe brenda në ferrin e diktaturës së tij.

Janë anëtarët e një familje të ndershme, punëtore të shtypur, të dënuar dhe anash emrit vitet e burgut, ku shpesh numri i tyre është më i lartë se gjysma e jetës të secili. Së bashku bënë gati një shekull burg e internim deri në rënien e komunizmit.

Familja Çoku ishte në konflikt me sistemin e ri komunist.Konflikti vinte që nga vitet e Luftës, kur Azem Çoku,i ati i djemëve që do të gjendej i rreshtuar në radhët e Ballit Kombëtar në luftë për të çliruar Atdheun nga fashizmi dhe nazizmi, do të ndëshkohej pas çlirimit vetëm pse nuk qe i rreshtuar në radhët e partizanëve. Madje një herë do ta shpëtonte nga skuadra e pushkatimit i ati i Ylli i Bufit, që asokohe ishte udhëheqës me partizanët lokalë, ngaqë vetë ai ia kishte borxh jetën Azemit.Pushkatimi i shokëve në sytë e tij e bënë Azem Çokun më të vendosur në idealin e tij nacionalist, por kjo do t’i kushtonte jo pak por 11 vjet burg dhe një jetë të privuar nga liria; i braktisur nga miqtë; iu sekuestrua pasuria dhe do të tregohej me gisht”ja kulaku”.Kjo ishte vula që do ta shoqëronte gjatë të gjithë jetës atë dhe familjen. Pas burgimit të tij, familjen e hoqën nga qyteti dhe e internuan në Tokën e Vdekur, sinonim i vetë vdekjes.Internimi i familjes ua vrau ëndrrat djemëve….

BEDRIU, ISH KAMPIONI I GJIMNASTIKES, QENDRESTAR I REVOLTES SE SPAÇIT

Bedri Çoku, vëllai i dytë, nuk e kishte menduar se një ditë jeta e tij do të merrte atë krisje të pa riparueshme. Ai ishte ndër nxënësit më të mirë të gjimnazit në Fier. Ishte ndër djemtë “e përkëdhelur” në kuptimin e personalitetit; ishte kampion i gjimnastikës,shquhej për talentin si instrumentist, i vetmi fizarmonicist i gjimnazit, një ndër volejbollistët e spikatur të ekipit të të rinjëve të “Apollonisë”, një letrar me talent. Nuk i kishte shkuar ndërmend se një ditë do t’i hidhte prapa krahëve të gjitha këto dhe do të përfundonte në një fshat të humbur moçalor, ku dhe emri të ngjallte datën…Toka e Vdekur, do të ishte vendi pritës, pas dëbimit.Ku do të jetonin? Sarajet që kishte pasur dikur babai i tyre, ishin sekuestruar për nevoja publike; ata duhej të ndërtonin vetë një shtëpi me drurë e baltë, drurët e marra në pyll dhe balta aty, e vetmja që nuk mungonte në Myzeqe!. Atje filloi të tërhiqej zvarrë jeta e gjimnazistit, sportistit të talentuar. Kur gati po mësohej me atë jetë vuajtjesh, në fshatin e tij vjen për një aktivitet gjimnazi kur dikur ai kishte studiuar. Deshën t’i bënin një surpirizë shokët dhe shoqet e gjimnazit. Por shokët e Partisë dhe Rinisë në fshat i kishin marrë masat; ata shpërndanë helmin ideologjik para se të nsite aktiviteti dhe për Bedriun thanë një mijë të zeza. Gjimnazistët iu hodhën në mbrojtje ish shokut të tyre. Por e paguan shtrenjtë, edhe ata i gjeti gjëma më vonë. Ata që e mbrojtën u përjashtuan nga aksioni dhe nga gjimnazi se kishin mbrojtur armikun! Kjo qe një ngjarje e hidhur që do ta trondiste më shumë shpirtin rebel të Bedriut dhe ishte prologu i asaj që vinte më pas.Ai ishte një i dënuar, që bir kulaku, që pritej vetëm arrestimi. Por dhe ky nuk do të vononte; ashtu si edhe vëllanë e tij të vogël Caushin, i kishin ngritur ushatrë. I kishin çuar në xhenjo, atje ku atdheu mbrohej me pushkë druri, me kazëm e lopatë. Edhe atje ai përpiqej që të mos u jepte shkas për ta rrasur në qeli.Por ata e kishin planifikuar dhe arrestuesit e tij qenë burra që e mbajnë veten për heronjë të kombit; një ndër ta ishte vetë Mark Dodani. Bedriu thotë se arrestimi i tij ishte i denjë për skenar filmi, si në ato të Xhejms Bondit. E trasferuan në Korpusin e Gërhotit, pasi më parë kishin hapur fjalë se do ta merrnin në qendër të korpusit sepse si fizarmoniscist i talentuar i duhej qendrës dhe se do të aktivizohej me ekipin e gjimnastëve të Gjirokastrës.Mirëpo skenari qe shkruar; vëllai më i vogël qe arrestuar, ishte radhe e Bedriut. Me 9 dhjetor 1968, Mark Dodani përfaqësuesi i ministrisë së Brendshme dhe Agron Çoba, përfaqësuesi i Sigurimit të Ushtrisë e morën në makinë, gjoja se po trasferohej, siç qenë hapur fjalët e fundit, dhe rrugës, i vunë prangat: Në emër të popullit je i arrestuar!

Procesi i montuar i gjyqit ku u gjykua ai dhe i vëllai, Caushi, përbën një akt sa tragjik në jetën e dy të rinjëve, aq dhe komik për nga besueshmëria.Esati, që u thirr në sallën e gjyqit, u zbrazh para trupit gjykues, duke tëhnë se vëllezërit e tij ishin”viktima” të luftës së klasave. U shpallën armiq dhe tradhëtar, pa kryer asnjë tradhëti ndaj Atdheut dhe popullit. Në librin e tij Bedriu tregon se në ditëgjyqin e tyre ishin edhe sportistët e Apollonisë, të cilët kishin asistuar në gjyq pas një ndeshje në Gjirokastër. Ata kishin duartrokitur kur vëllezërit kishin mbrojtur veten nga akuzat shpifëse.

CAUSHI, IKJA MATAN’ DETIT…

Me Caush Çokun, më të voglin e djemëve të Azem Çokut, jam njohur në mesin e viteve ’90 edhe pse me të kisha bashkëpunuar shumë si tek gazeta lokale “Ora e Fjalës” edhe tek “Republika”, ku ai kishte kontribuar jo vetëm me shkrimet e veta, por edhe me poezitë e ndjera të shkruara në rininë e tij, edhe në kohëburgimin e vet absurd.

Caushi, ashtu si dhe vëllai i tij Bedriu, u burgos pa bër asnjë faj, asnjë krim; u burgos thjesht se ishte planifikuar që të burgosej. Gjyqi që iu bë ishte një farsë e inskenuar, ku regjisorë ishin operativët, hetuesit, gjykatësit dhe prokurori. Formula funksiononte mekanikisht. Një ditë prej ditësh në vend që të gjendej në repart mes shokëve ushtarë të xhenjos, ai u ndodh në qelinë e ftohtë të burgut, pa kryer asnjë faj, asnjë krim, nuk pat shkelë asnjë ligj, asnjë rregullore ushtarake.Por ç’rëndësi kishte, ai duhej që të dënohej.Ndërsa në ditën e gjyqit, asgjë e veçantë për t’u shënuar:Akt-akuza fallso, dëshmitarë vallso, gjyqtari, ndihmës gjyqtarët kënduan në të njëjtin kor me prokurorin…dhe kaq… Pas 6 vjet burg të ashpër, me 21 maj 1973 dy vëllezërit, Bedriu dhe Caushi marrin pjesë në revoltën e Spaçit, madje nuk ishin thjeshtë pjesmarrës, por organizatorë. Bedriu dhe Caushi frymëzues dhe flamurmbajtës.Revolta qe e përmasave tronditëse për shtetin komunist; ishte krejt e veçantë në të gjitha shtetet komuniste të Lindjes.Një revoltë e shtypur egërsisht nga diktatura do të kishte padyshim edhe viktimat e veta. Ndër viktimat ishin dhe vëllezërit Coku, të cilët u izoluan nëpër qeli dhe u hetuan egërsisht për rolin që patën në aktin kundërshtues ndaj shtetit. Secilit i bënin presion; Bedriut i thoshin se vëllain tjetër, Caushin e kishin egzekutuar, ndërkohë që edhe Caushit i thoshin se do të egzekutojmë njësoj si vëllain tjetër, Bedriun. Por askush prej vëllezërve nuk hyri në lojën kurth. Të dy morën dënime 25 vjet burg. Pas gjyqit special i heqin nga Spaçi dhe i çojnë në burgun-tmerr, atë të Burrelit; ku thuhej hapur:Në Burrel hyn, por s’del!Atje ishin kundërshtarët më të rrezikshëm të qeverisë komuniste. Burgu i Burrelit kishte një kapacitet prej 180 vetash, pra më kundërshtarët e sistemit.Edhe pse ishin në të njëjtin burg, dy vëllezërit ndaloheshin të takoheshin me njëri-tjetrin. Takoheshin një herë në 6 muaj, apo një herë në vit, vetëm me lejen e komandës, dhe nën vëzhgimin e rreptë të gardianëve.

Pasi doli nga burgu Caushi nuk notoi në ujrat e politikës shqiptare; e përfshiu vala e mërgimit dhe i hipi në anijen “Panamaja” dhe mbërriti në brigjet e përtej detit në ditët e marsit 1991. Ishte fat për emigrantët shqiptarë që qenë të shoqëruar me të nga që Caushi ishte një përkthyes i mirë për ta.Shpejt u bë i njohur në shtypin italian. Shkrimet e tij filluan që të botohen në gazetata”Corriere Della Sera”,”Il Mattino”. Shpejt fitoi statusin e gazetarit Europian”C.E.A”, ndoshta ndër të paktit shqiptarë që e gëzojnë këtë status.Ka shkruar edhe për gazetata qendrore e lokale shqiptare.Prej vitesh mban lidhje me njerëz të shquar të gazetarisë dhe artit.Caushi ka dhënë një kontribut të veçantë në ndihmën e pakursyer ndaj refugjatëve shqiptarë në Itali.

Dy vëllezërit që shkruanin poezi dhe tregime në burg

Dy vëllezërit e shfrytëzuan burgun, kryesisht për të mësuar gjuhë të huaja. Duke shfrytëzuar të burgosurit politik që ishin shkolluar nëpër Europë, ata arritën të mësonin anglisht, italisht, frëngjisht dhe gjermanisht.Kjo do t’i shërbente Bedriut pas burgut që të hapte kurse private të gjuhëve të huaja, më pas si mësues i anglishtes në shkollën e mesme në Fier; ndërsa Caushi do të bëhej përkthyes i emigrantëve shqiptar në Itali e do të shkruante për Shqipërinë në gazetat më të mëdha të Italisë.

Në kohëburgimin e tyre dy vëllezërit nuk do të ndaheshin nga pasioni i rinisë, krijimtaria letrare, e cila qe bërë pjesë e akt-akuzës kur u kishin rrëmbyer lirinë.Caushi pat shkruar shumë poezi, si:Poemën”Iliriada”, tri cikle- Iliria, Arbëria dhe Shqipëria; ciklin”Motit të Madh””Skënderbeu me 25 këngë, me 495 vargje etj.

Poeti Visar Zhiti, në shënimet e tij në vend të parathënies, që shoqëron librin”Dy vëllezër në një prangë”, shkruan”Caushi në qelinë e tij sajonte vjersha, mohonte burgun, i këndonte me zë të heshtur nënës, lirisë, dashurisë së humbur, vendlindjes, dinjitetit dhe hynte thellë, thellë(si i burgosuri që zbret nëpër aktet e lagura të minierës) tek rrënjët e kombit, sajonte Iliriadën e tij dhe përsëriste betejën me sllavët e ardhur nga Kaukazi, andej ku u prangua prometeu.

Vargu i Caushit herë është i lidhur si cigaret e e burgut, të dredhura me letër nga veprat e Enver Hoxhës, herë i ashpër si sytë e lidhur para pushkatimit, i ëmbël si hëna që vjen frëngjive, cicëritës si”Dallëndyshja e Burrelit” që të burgosurit e ushqenin me thërrimet e zemrës së tyre, herë i hutuar si muzgjet atje, rebel, ulëritës dhe i përtharë si plagët.

Ndërsa për krijimtarinë e Bediut, Visari do të meditojë: Kurse Bedriu në qelinë e tij do të mbaronte një nga romanet”Njeriu që kapërcen vetveten” e vazhdimisht do të shkruante tregime.Natyrisht që ishte e vështirë dhe një aventurë e tmerrshme të shkruaje hapur kundër diktaturës e diktatorit.Honorari do të ishin brilantet e gjakut tënd, pushkatimi yt.Dhe të burgosurit shkrimtarë i mërgonin ngjarjet në tjetër vend apo në tjetër epokë. Kështu është dhe tregimi “Sitamarrtaha”, një alegori ndaj dhunës, ndaj gënjimit dhe zhgënjimit me kumbim rrënqethës aktual.

Bedriun e inetersojnë plagët sociale, prapambetja mentale e shoqërisë socialiste, aktet ordinere(tregimi”Zemërimi” apo”Krimineli”. Personazhet e tregimeve të tij duan të vdesin, kanë depresione, i trondit mungesa e dashurisë apo humbja e saj dhe dinë të qajnë burrërisht.

Bedri Çoku fluturon me fantazi dhe përtej telave me gjemba të kufirit shtetëror dhe del në Kosovën e tradhëtuar duke shkruar tregimin e habitshëm”Liri”; jep ambjente e pejsazhe e idera fisnike…

Tani Bedriu ka në dorë romanin autobiografik me titull të përkohshëm”Ne dhe ata-Blloku dhe antiblloku”; ku gjithçka shihet qetë, pa urrejtje në jetën e përmbysur të kësaj familje fisnike.Duke qenë vetë personazh, nga të fundit e liruar në vitin 1991 prej burgjeve komuniste; ai hedh sytë pas dhe shfleton jetën e trazuar të vetën, të familjes dhe të gjithë shqiptarëve.

Esati, deputet së bashku me ish hetuesin e tij

Esat Çokun e njoha në ditët e para të Lëvizjes Demokratike, kur Partia Republikane më kishte besuar si sekretar të komitetit Ekzekutiv Pluaralist,edhe pse deri atherë nuk isha anëtar i asnjë partie poltike. Partia Demokratike e Lushnjës, e cila e kishte Esatin anëtar të kryesisë së së vet, e kishte caktuar si përfaqësues në Komitetin Ekzekutiv, ndërkohë, ai qe dhe kryetar i Shoqatës së të përndjekurve Politik të Lushnjës, dhe në kryesinë e Shoqatës Kombëtare.

Nuk isha takuar ende me Esatin, kur në zyrat e kryeministrisë në kryeqytet, kisha shkuar me nënkryetarin demokrat, më bëri përshtypje një burrë i gjatë, zeshkan, i cili kur lexoi emrat e anëtarëve të Komitetit Pluralist, i ndali sytë tek emri i Esatit dhe pyeti:- Paskit Esatin ju të PD-së?

– E njihni?- e pyeti nënkryetari demokrat.

– Kam qenë hetuesi i tij…Por nuk i kam hyrë në hak. Ia thashë se ne për ç’ka e akuzonim i kishim të provuara akuzat, kishim dëshmitarë, kishim incizime,pastaj(ish hetuesi pushoi pakëz) …ai ishte planifikuar prej kohësh sepse i kishte dy vëllezër në burg, ndërkohë dhe i ati i kishte vuajtur 11 vjet për politikë dhe ishte varrosur si kulak dhe armik….Ky qe shpjegimi vullnetar i hetuesit Bashkim Caka,që në ato momente nuk ishte më hetues, por ishte në rolin e juristit të kryeministrit Ylli Bufi.

Më vonë Esati do të ishte në të njëjtin Parlament me ish hetuesin e tij; njëri deputet i PD-së, tjetri deputet i PS-së.Një fakt i hidhur i demokracisë shqiptare!

Kur u kthyem në Lushnjë ia thamë Esatit ndodhinë me ish hetuesin Caka. Ai vetëm qeshi, ndërsa më vone, kur do të shkonte në Parlament, së bashku me të dhe ish hetuesi i vet, deputet i PS-së, ai do të pinte kafe me të, por nuk do të rrinte pa i thënë se hetuesit para se të bëheshin deputetë në një kuvend me viktimat e tyre duhej të kërkonin falje…Më pas do të botonte një shkrim kuarjoz në gazetën lokale “Ora e Fjalës” të cilën unë e drejtoja ato kohe, ku thoshte se nuk mund të kishte demokraci të vërtetë kur ish hetuesit tanë, pa na kërkuar falje vijnë të përfaqësojnë popullin në Parlament, ndërkohë që na kishin dënuar dje në emër të popullit, natyrisht pa e pyetur popullin.

Ish hetuesi i tij, kishte heshtur. Esati nuk ishte ekstremist ndaj atyre që i shkaktuan vuajtje atij dhe familjes së tij, por ai kërkonte së paku një ndjesë publike nga aktorët dhe ingranazhet e diktaturës, gjë që nuk është bërë ende.

Me Esatin,qeverisëm në një kohë të vështirë, kohën kur bashkë me ndryshimin politik u manifestuan veprime anarkiste dhe Lushnja ishte një ndër rrethet që “ishte planifikuar” t’i nënshtrohej terapisë së shokut dhe të kthehej në tokë e djegur:U dogjën furrat që prodhonin bukë për qytetarët; u shkretuan serrat model të Divjakës, që furnizonin dikur vendet e Lindjes; u prenë plantacionet e mollëve, filloi prerja dhe djegja e ullinjëve, u shkulën vreshta, pa përmendur plaçkitjen e ndërmarrjeve dhe fabrikave. Në këto kushte Komiteti Pluralist(ku Esati ishte anetar i tij, perfaqesues i PD dhe une sekretar, perfaqesues i PR) përpiqej që të harronte përkatësitë partiake dhe t’i dilte për zot qeverisjes vendore. E ndjenim se policia e vjetër që kishim për të ruajtur rendin në të shumtën e rasteve ishte bashkëpunuese me ata që shktërronin. Në këto kushte morëm rrugën për në Tiranë; fillimisht trokitëm tek kryeminsitri, por ai s’kishte kohë që t’na priste;iu afruam presidncës që ende kishte ën krye Ramiz Alinë, por para nesh atje kishte shkuar kryeprokurori dhe kryegjykatsja socialiste; kështu që nuk kishte vend për ne;përfundimisht na priti i Rendit Vladimir Hysi. Ankesat tona ishin për Rendin, kërkuam ndëshkimin e shefit te policisë.

U la që ballafaqimi të bëhej në Lushnje. Esati qe ndër ata që ia numëroi të gjitha haptazi shefit të rendit, duke kërkuar largimin e tij. Më bënte përshtypje kurajo e Esatit; ai ia thoshte copë mendimin e tij kujtëdo, pavarësisht se e vërteta ishte e hidhur.

Një ndër bashkëpunimet me Esatin ishte ceremonia madhështore e rivarrimit të 69 viktimave të komunizmit, të pushktuar nga Mehmet Shehu në fshatin Matjan. 69 burra, ndër ta dhe fëmijë, ishin pushkatuar nga Mehmet Shehu në vitet e luftës;motive i vrasjes ishte pjesmarrja e tyre me Ballin dhe deklarata e njërit prej fshatarëve, Kurt Xhepa prej Cerme, që i kishte deklaruar të tmerrshmit Mehmet Shehu: Unë derr bëhem dhe komunist nuk bëhem!Komandanti i tmerrshëm qe bërë bishë dhe i kishte çuar të gjithë plumb….

Rivarrimi i viktimave të terrorit komunist ishte një ndër prioritete e pushtetit të ri demokratik që sapo ngrihej në këmbë. Ceremonia që u organizua në qytetin e Lushnjës pati për realizues Esatin; së bashku shkuam në fshatin ku ishin pushkatuar viktimat e pafajshme dhe me ndihmën e fshatarëve siguruam eshtrate tyre, ndërkohë që Sigurimi i vjetër i shtetit u përpoq që të pengonte me çdo kusht ceremoninë. Veteranët, u përpoqën që të ngrinin kundër opinionin qytetar për faktin se Komiteti ynë Pluralist mori një vendim të guximshëm; arkivolet të varroseshin në Varrezat e dëshmorëve të qytetit, përbri parcelës ku ishin varrosur dëshmorët partizan. Komiteti i veteranëve filloi të lëvizte, ankesa në Tiranë dhe në Komitetin tonë Pluralist. Esati, që kryesonte komisionin e rivarrimit, njëkohësisht kryetar i Shoqatës së Ish të Përndjekurëve politikë, mbrojti me logjikë mendimin unanim të Komitetit Pluralist:Ju këkroni pajtim kombëtar, pa na kërkuar falje për viktimat që keni çuar në varre pa gjyq,pa kërkuar falje për 64 vjet burg të familjes time + dhjetëra vjet internime, pa kryer asnjë lloj krimi; dhe tani nuk pranoni që pajtimi të fillojë nga të vdekurit e pfajshëm? Debati u mbyll me fitoren e Esatit dhe e gjithë Lushnja doli dhe përcolli në varreza dëshmorët nacionalist. Mijëra qytetarë morën pjesë dhe asnjë nga parashikimet kërcënuese të veteranëve nuk ndodhi.

Më pas Esat Coku kreu detyrën e sekretarit të Komitetit Pluralist,edhe pse nuk kishte asnjë mundësi zgjidhje për hallete qytetarëve, ai u përpoq që të mirëkuptohej me qytetarët, pavarësisht se të kujt pale ishin ata, të majtë apo të djathtë; ndërsa në takimet e partisë së vet ishte i papajtueshëm për devijimet majtas.

Edhe detyra që kreu në Komisariatin e Policisë ia rriti kredibilitetin ish të përndjekurit politik Esat Coku, ndërkohë që si ish kryetar i Shoqatës së Ish të Përndjekurve, ai u përpoq që të integrojë të vuajturit në shoqëri, ndërsa fëmijët e tyre t’i nisë drejt Universiteteve. Koha kur përfaqësoi Partinë demokratike në Parlament, 1992-1996, ishte një kohë prove për të, provë që e kaloi sukseshëm, ndërsa në kohë revolucionin përmbysës të pushtetit demokratik ai u përpoq sa mundi që të ndalte hovin e shkatërrimtarëve.( Historia eshte pjese e librit ne proces”Histori Shqiptare ne Amerike, botuar se pari ne gazeten Illyria ne New York, Standard, Gazeta 55)

Një debat për gjuhën në kishën Orthodokse

July 9, 2013 by dgreca

Nga Bardhyl SELIMI/

Miku im, z. Naun Kule, ish koleg dhe drejtor, shkrimtar dhe veprimtar shoqëror,më tregoi për një debat që kishte zhvilluar kohët e fundit lidhur me (mos)përdorimin e shqipes në kishën ortodokse.

– U ndodha – tha ai- një ditë në një meshë me rastin e Pashkëve 2013, që e drejtonte hirësia e tij, Janullatusi. Por u shtanga nga që tërë kohën ai fliste greqisht! Kjo më kujtoi një ndodhi të dëgjuar të vitit 1929 kur fshatarët e Ndërnënasit të Fierit ishin ankuar të nënprefekti Tofik Buletini që prifti i tyre u predikonte greqisht. Nga ana e tij, Boletini kishte njoftuar Mitropoletinë e Beratit dhe prifti qe thirrur dhe paralajmëruar për të mos e përsëritur më veprimin e tij, dmth të predikonte vetëm shqip, ashtu sikurse e ka edhe statuti i Kishës Autoqefale Shqiptare.

Naun Kule shkroi, me këtë rast, një artikull me titullin “Hirësi Janullatos, Zoti flet edhe shqip…!”Midis të tjerash, ai përmënd aty dhe e krahason modelin e Hirësisë së tij me Kozma Etolin (1714-1779), një antishqiptar i përkushtuar i Megaliidesë greke që këshillonte: “Mos iu lutni Zotit shqip. Shqipja është gjuhë e mallkuar, është gjuha e të paudhit…Më premtoni se në familje do të flisni jo shqip, por greqisht, dhe unë do t’ju falë gjithë mëkatet tuaja..”

Shkrimi i z. Kule vjen në një kohë kur në Greqi po nxiten edhe më, megjithë krizën e thellë ekonomike atje, lëvizjet dhe partitë shoviniste që kërkojnë, në kohërat moderne, të vënë në jetë idetë e çmendura të Vorioepirit Padyshim, kritika e z. Kule, njeri i arsimuar dhe i pjekur politikisht, ngjalli pakënaqësi të menjëhershme në selinë e shenjtë ortodokse, e cila porositi me ngut një zëdhënës të saj për të reaguar. Doli një farë Piro Prifti, ish mjek, që botoi në gazetën “SOT” më 24 maj 2013 artikullin “Një përgjigje për Kryetarin e Shoqatës ‘Myzeqeja’, ateistin Naun Kule”.

Duke e justifikuar shefin e vet epror, Janullatusin, që gjoja ka folur greqisht dhe ka përdorur përkthyes pasi shumë terma dhe shprehje fetare kanë vështirësi për t’u dhënë në shqip. Pastaj, sikur ta njihte dhemb e dhemballë Naun Kulen, i rreshton atij të gjithë veprimtarinë e mëparshme publicistike, politike dhe edukative duke u përpjekur ta nxijë sa më shumë dhe duke e poshtëruar. Edhe z. Prifti del në mbrojtje të Shën Kozmait duke thënë se ai u dha një mesazh shqiptarëve: të mos e braktisin fenë e të parëve.

Në fakt një pjesë e shqiptarëve vërtet nuk e kanë bërë këtë. Edhe vetë z. Naun është ortodoks pa çka se jo praktikant, sikurse shumica e popullit tonë. Por ai është së pari shqiptar dhe di të dallojë se kush i shërben idesë kombëtare dhe kush vepron në dëm të saj.

Në reagimin e vet për shkrimin e Priftit, z. Kule tërheq vëmëndjen se shqi shqiptarët kanë kërkuar kishën shqipe dhe trashëgimia e tyre në këtë lëmë është fituar me gjak nga dëshmorë të tillë si Luarasët e Negovanët, Saqellarët e Nolët. Ne vetëm kërkojmë të zbatohet ligji dhe Kushtetuta dhe nuk jemi përçarës, racistë, ateistë të regjur, komunistë, etj sikurse përpiqet të na denigrojë një “mëkatar” si z. Prifti i pushuar si mjek për parregullsitë e tija.

Z. Kule ka shkruar një monografi për Manastirin e Ardenicës (1999) dhe të Kolkondas (Libofshë) ku ka evidentuar veprimtarinë atdhetarë të priftërinjëve ortodoksë shqiptarë të kohës.

Z. Kule e pyet zotin Prifti: a e mendoni ju se çdo të ndodhte në Greqi sikur një peshkop i huaj të meshonte jo në greqisht, qoftë edhe në rusisht e sërbisht, dhe ruajna Zot në shqip!?

Unë- thotë me krenari ai- jam puro ortodoks por jo grek! Babai im Kristo, po t a dinte se apostulli i tij, Krishti, folka vetëm greqisht, edhe pse bënte pësalësin në Babai im Kristo, po ta dinte se apostulli i tij, Krishti, folka vetëm greqisht, edhe pse bënte pësalësin në kishën e fshatit, s’do të kishte bërë kurrë kryq..!