• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

ILIR IKONOMI RETIRES FROM VOA – TIPS HAT TO TRUTH TELLING IN JOURNALISM

June 1, 2021 by dgreca

by Rafaela Prifti/

The lasting impact of the Albanian-American journalist with a-three-decade-career at VOA, author of books on history and Albania’s national figures and a special contributor to Dielli, Ilir Ikonomi

After nearly a thirty-years-professional-career at the Albanian Language Service of Voice of America, Ilir Ikonomi announced his retirement from the anchor’s chair of Ditari broadcast on Friday. He joined the Washington DC-based media organization funded by the U.S. Congress in 1992 and has reported or covered important events in the United States, Albania, Kosova, Northern Macedonia and other locations for the Albanian speaking community. Last Friday, at the end of the show, Ikonomi announced that he is retiring from VOA and will go on to pursue other projects. 

The Albanian-American journalist said he felt privileged to have been part of a respectable media establishment known for standing up for the truth. He expressed gratitude to the audience for being part of the journey with him, and, as any seasoned journalist would, Ilir took them back to a once-in-a-lifetime-event he covered in 1999. It was the NATO troops deployed in Kosova following the airstrikes and bombing campaign against Serbian forces. “On June 12, 1999 I entered Kosova with the NATO troops and reported via a satellite telephone for Voice of America,” he proudly recalled on his last show. He paid homage to “truth-telling”, which he says sits at the very foundation of the Voice of America, ever since its founding 80 years ago. Ilir Ikonomi remarked: “Reporting the truth is no easy task. It requires courage and hard work. I believe that the VOA journalists, who do their work free from government interference, are deserving of that attribute.” The Albanian-American journalist said he considers it an honor to have been part of this effort.

History and Literary Contribution

At 66, Ilir Ikonomi is a well-respected author of several books focusing on Albania’s history and national figures. Ikonomi’s work, “Pavarësia – Udhëtimi i paharruar i Ismail Qemalit” (Independence – The Unforgettable Journey of Ismail Qemali) was published in 2012. A year earlier, he debuted with “Faik Konica: Jeta në Uashington” (Faik Konitza: Life in Washington), a biography in the Albanian language, critically acclaimed for its depth with regard to the life of Albania’s prominent writer and diplomat. In May 2014, Ikonomi published “Pushtimi,” (The Invasion) that centers on the 1939 occupation of Albania by fascist Italy, as narrated by the U.S. Envoy in Tirana at the time, Hugh G. Grant. Two years later, the author released “Essad Pasha Toptani: The Man, the War, the Power”, which won praise as an impartial biography of the one of the most controversial figures of Albania’s history. 

Personal Experience

I have worked with Ilir at Voice of America and on several State Department Interpreting assignments. For me, the impact of our teamwork along with my respect for his professionalism and humility endures far beyond the years we worked together. In April 2018, as the English Editor of Dielli I was preparing a tribute dedicated to the passing of Agim Karagjozi, Vatra’s President for nearly two decades. I reached out to Ilir, asking him to share his memories and he willingly provided a segment of his 2002 video interview with Karagjozi. It showed at one point the Chairman smoking and Ilir interrupting him to remark that appearing with a cigarette in hand would send the wrong message to the young people. “Without any hesitation, Mr. Karagjozi puts out the cigarette with a guilty smile. “Why didn’t you say that earlier?” he asked. “Mr. Karagjozi’s humanity was admirable, it was perhaps one of his most precious qualities,” Ilir noted in an email.

Faik Konica’s 1930 Original Article titled Albania unearthed by Ilir Ikonomi appears in Dielli in 2018

In March 2018, Dielli was marking the birth anniversary of Faik Konica. Naturally, I reached out to the author of a historic monograph on Konica. Again, Ilir responded promptly by sending a story he had uncovered in an old collection preserved by the The Mayflower, the famous Washington D.C. hotel where Konica spent most of his years in the capital as King Zog’s envoy. The Mayflower was then “the second-best address in Washington D.C. after the White House” and records show that Konica had rented a suite there. Here is an excerpt from Ikonomi’s story written with such elegance and style that in my opinion, would have pleased Konica. “Konica’s suite which also served as the Legation of Albania, was located on the second floor of the building, facing Desales Street and had the plaque Albanian Republic on the door. Sadly, over the years, this part of the hotel has been completely transformed and the original suite does not exist anymore. Just like Konica, a number of Senators, administration officials and other celebrities had made The Mayflower their primary residence, for it was the meeting place of the rich and famous. The hotel was aptly nicknamed the Grande Dame of Washington.” Ikonomi writes about his excitement when he found out the existence of a monthly magazine with notes on celebrity guests and other hotel visitors. He said: “The historian of The Mayflower guided me through the many issues of The Washingtonian and there I was able to find quite a few things: In the February 1929 issue of the magazine, a writer named Margaret B. Downing had a few notes about the Albanian minister. At that time, Konica had just returned from a trip to Albania, during which King Zog had promised to promote him to prime minister, as I later learned with great surprise. For reasons hard to explain, Konica never went back to fill the post.” Ikonomi went on to say: “In the September 1930 issue, I discovered a long article written in English by Faik Konica, which was subsequently translated into Albanian by Gjon Mili, an Albanian-American photographer best known for his work published in Life magazine. The Albanian translation was printed in Dielli of October 14, 1930. As it happened the Albanian translation is widely known, whereas the English original was considered lost. I believe the English text in The Washingtonian is precisely the original I had been looking for.” So, one of the best-known pieces written by Konica in 1930 in English, was finally discovered thanks to Ilir Ikonomi. Dielli was able to reprint it exactly eighty-eight years later after Mili’s translation.

Ilir Ikonomi’s Presentation at Dielli 110th Anniversary – the Only Known Recording of Konica’s Voice

On April 6th 2019 at the morning panel of Dielli’s 110th anniversary event in New York, Ilir Ikonomi was scheduled to be the fourth presenter. He was unable to attend the conference, yet he made available for the event -and later donated to Vatra- an NBC Radio interview with Faik Konica dated April 8, 1939, almost 90 years ago to the day of the commemoration. The interview was conducted by Hilmar Baukhage, a veteran State Department reporter and NBC’s Washington commentator. This is believed to be the only known recording in existence of Konica’s voice. Reporter Baukhage asks about Italy’s seizure of Albania and introduces Faik Konica as the Minister of Albania in Washington. In the interview, Konica condemns the Italian aggression stating that after 20 years of friendly relations Italy attacked Albania “for no apparent reason at all”. Only a small portion of the interview had been previously made available by the Library of Congress. The voice of one of Vatra forefathers is a precious gift for which Ilir Ikonomi deserves credit and has our gratitude.

Congratulations to Ilir on a splendid career! Much success in his future endeavors. 

In ending, my thoughts go back to his comments about Agim Karagjozi. Ilir Ikonomi recognizes and appreciates humility in others because he too is known for his modesty. Although the veteran journalist and author has helped Dielli shine a little brighter by enriching its records and archives, I doubt he will feel at ease about my putting the spotlight on him.   

Filed Under: Emigracion Tagged With: Ilir Ikonomi, Rafaela Prifti, RETIRES FROM VOA

KATEDRA E GJUHËS SHQIPE NË UNIVERSITETIN E KALABRISË

June 1, 2021 by dgreca

Dr. Emilia Conforti studiuese e filologjisë, linguistikës dhe letersisë në mesin e arbëreshëve në një rrëfim dhënë gazetarit Sokol Paja për Diellin e Vatrës në New York, rrëfen historikun e Katedrës së Gjuhës Shqipe në Universitetin e Kalabrisë, specifikat e gjuhës së arbëreshëve si një varietet i lashtë i toskërishtes dhe identitetin fetar të arbëreshëve në Kalabri e Siçili. Sipas studiueses Dr.Conforti, ndikimi i afërsisë me italianët, martesat e përziera dhe banimi larg nga fshatrat arbëreshe e ka bërë pak më të vështirë të vazhdojë rregullisht përdorimi i gjuhës ditë për ditë.

HISTORIKU I KATEDRËS SË GJUHËS SHQIPE NË UNIVERSITETIN E KALABRISË

Katedra e gjuhës shqipe në Universitetin e Kalabrisë ka filluar në vitin 1975 dhe shefi i katedrës ishte Papas Francesco Solano, ishte prifti katolik me ritin bizantin, ishte prej fshatit Frasnita. Ai ka punuar në universitet deri në vitin 1990. Prej viti 1991 deri më sot shefi i katedrës është Francesco Altimari, arbëresh i Shën Mitrit dhe bashkë me të ka punuar si Prof. Asoc Anton Berisha nga Kosova, i cili prej pesë vitesh ka dalë në pension dhe është rikthyer në Kosovë ku ka familjen e tij. Kërkues në Universitetin e Kalabrisë ishte Giovanni Belluscio, arbëresh i Shën Vasilit prej vitit 1991 deri në vitin 2020, por fatkeqësisht ka ndërruar jetë para një viti. Në vitin 2006 u bë kërkuese edhe Fiorella De Rosa. Të tjerë bashkëpunues shkencorë janë: Emilia Conforti, Vincenzo Belmonte, Pasquale Scutari, Maria Luisa Pignoli. Lektorët ishin: Francesco Altimari me Italo Fortino në fillim, pastaj Agostino Giordano arbëresh i Frasnites, Zana Karapici nga Tirana, Gjilda Alimillhaj nga Scutari, Anton Berisha nga Prishtina, Shezaj Rrokaj nga Tirana, Gjovalin Shkurtaj nga Tirana, Aljula Jubani nga Tirana, Albana Ndoja nga Tirana, Flora Koleci nga Tirana, Juliana Kume nga Tirana, Ardian Doka nga Tirana. Doktor shkencash në Universitetin e Kalabrisë ishin: Giovanni Belluscio, Giuseppina Turano, Monica Genesin, Filomena Raimondo, Fiorella de Rosa, Emilia Conforti, Orjeta Hashorva, Giovanna Nanci. Në Degën e Albanologjisë, jepen Gjuhë dhe Letërsi shqipe (nga viti 1975), Dialekte arbëreshe të Italisë së Jugut (nga viti 1980), Filologji shqipe dhe arbëreshe (nga 1993), Gjuhës dhe Letërsisë shqipe dhe Letërsi shqipe dhe Gjuhë dhe përkthim shqip. Prej vitit 1991 ka filluar edhe shkëmbimi i lektorëve të gjuhës shqipe, i parashikuar nga marrëveshja e bashkëpunimi shkencor dhe kulturor midis Italisë dhe Shqipërisë.

ARBËRESHËT DHE KUJTIMI I GJALLË  PËR VENDIN E TË PARËVE

Arbëreshët e kanë kujtimin e gjallë  për vendin e të parëve dhe nuk e kanë harruar gjuhën, traditat dhe kulturën shqiptare. Gjuha e tyre është Arbërishtja, një varietet i lashtë i toskërishtes, por idioma ka patur një përzierje me greqishtën e lashtë (disa fjalë që nuk e kishin, i kam marrë nga gjuha e studimeve) dhe dialektin e jugut të Italisë. Interesante shumë është ruajtja e ritit fetar katolik bizantin. Gjatë shekujve, arbëreshët kanë arritur të ruajnë dhe zhvillojnë identitetin e tyre edhe pse kanë pasur dy komunitete fetare që kanë ushtruar, një ishte në Kalabri dhe tjetri në Siçili. Megjithatë do të jetë ndikimi i afërsisë me italianët, martesat e përziera dhe banimi larg nga fshatrat arbëreshe që e ka bërë pak më të vështirë të vazhdojë rregullisht përdorimi i gjuhës ditë për ditë. Në Itali u krijua një ligj për të mbrojtur pakicat gjuhësore historike, ky ligj kërkon të ruajë këtë trashëgimi të pamasë.: ligji i datës 15 Dhjetor 1999 nr. 482 – “Normat në lidhje me mbrojtjen e pakicave gjuhësore historike”, ka hapur për këto 12 pakica që ndodhen në shtatë rajone të Italisë, një fazë të re historike që ka vlera gjuhësore dhe kulturore të mëdha.

GJUHA SHQIPE NË UNIVERSITETIN E KALABRISË NË PROVINCËN E COSENZËS

Gjuha shqipe është futur në Universitetin e Kalabrisë që ndodhet në provincën e Cosenzës.  Arsyeja që besoj se u fut këtu është sepse në provincën e Cosenzës gjenden shumica e komunitetit arbëresh (21 fshatrat), më shumë se në të tërë Italinë dhe unë besoj se ky është motivi kryesor që universiteti ka pasur. Në shekullin XIX, në Kalabri ishin mjaft intelektualë arbëreshë sepse siç e përmendem më herët ishin të vetmet shkolla formimi në Kalabri në Shën Benedhet në fillim dhe në Shën Mitri më vonë, në Kolegjin Korsini dhe i Shën Drianit (pastaj në Shën Miter) nga ku u formuan priftërinjte e Krishterë, Katolikë me ritin bizantin.

IDEJA PËR TË MËSUAR SHQIP, ZGJEDHJE ZEMRE

Babi im e ka prejardhjen nga një fshat arbëresh këtu në Kalabri (quhet Shën Benedhiti) dhe unë e kam mësuar gjuhën kur isha fëmijë me gjyshen që ka jetuar bashkë me ne në Cosenza. Kjo është gjuha e familjes dhe pak persona këtu e shkruajnë dhe e lexojnë kështu që kur kam filluar universitit e gjuhëve të huaja, e zgjodha midis të tjerave edhe gjuhën shqipe. Ideja ishte ta filloja dhe ta shkruaja këtë gjuhë shumë të vështirë por pastaj unë e mora si studim të duhur dhe fillova të merrem me linguistikë dhe letërsi shqipe. Unë kam botuar shumë punime për gjuhën shqipe, zakonisht ato gjuhësore janë punime të bazuara mbi krahasime midis të folurës së fshatit të babait tim, që është Shën Benedhiti dhe gjuhës standarte. Ato arbëreshë janë pakica etno-gjuhësore shqiptare, vendosur historikisht në Jug të Italisë nga shekulli XV pas vdekjes së heroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastrioti Skënderbeu.

KUSH ËSHTË DR. EMILIA CONFORTI 

Emilia Conforti lindi në Cosenza dhe ka studiuar në Universitetin e  Kalabrisë ku u diplomua me dy gjuhë të specializuara që janë anglisht dhe gjuha shqipe si dhe ka studiuar edhe gjuhën gjermane. Është studiuese e filologjisë, linguistikës dhe letersisë në mesin e arbëreshëve. Ka mbajtur shumë punime në Konferencat e Albanologjisë në Itali, në Shqipëri, në Kosovë, në Maqedoni dhe në Bullgari. Ka bërë doktoraturën ndërkombëtare në Universitetin e Kalabrisë në fushën Linguistika dhe Filologjia shqiptare dhe më tej dy vite post doktoraturë në Universitetin e Kalabrisë dhe gjithashtu një vit post doktoraturë në Ludwig Maximilian Universiteti Munchen.

Filed Under: Opinion Tagged With: Dr. Emilia Conforti, Katedra e Gjuhes shqipe, ne Kalabri

NOVELA E BURGUT TË DASHURISË DHE PËRNDRITJES SE KËTIJ PENGU NË GJURMËT E KUJTESËS

May 31, 2021 by dgreca

Reflektim lidhur me Novelen “ALIDA ‘’ të Dinë Dine/

 Nga Mëhill VELAJ /*

Novela ,, Alida ‘’ e autorit Dinë Dine Nasufi, i ngjane një triptiku kohor që ngërthen në vete magjinën dhe dramën e dashurisë se dy te rinjeve në kohëra të errëta të regjimit totalitar komunist,fatkeqesisht te kesaj zezone te pafat per kombin ton. Kjo novele rrefen e zberthen endrren e një te riut për të dal nga ky labyrinth sa i magjishëm poaq sfidues, për kurthet që ti ofron jeta. Protagonisti i noveles i gjendur në mes të dy dashurive asaj idealiste ndaj Alides dhe dashuisë spontane ndaj Lilit, përjeton ferrin Dantesk të dilemave , sfidave e përballjeve në raport me diktaturën e proletariatit e cila dinte ta diktonte edhe vullnetin rinor, frymemarrjen dhe endrren e të riut perse jo edhe shtigjet e dashurisë. Duhej të ishe i shitur shpirtërisht në ao kohera në tregun e tyre për të ngadhënjyer e arritur qëllimet përndryshe dashuria mund të shndërrohej në mollë të ndaluar, target vuajtje e urrejtje patologjike nga njeriu i sherbimeve shteterore. Është kulti i pengut në dashuri i përshkruar mjeshtërisht në këtë novele nga autori Dinë Dine, i cili fale planit te tij ideo artistik mbareshtron dhe rrefen letrarisht per pengun e kujtesës në dashuri e te dy protagonisteve e cila kercenohet keq nga super egoja njerëzore dhe lakmitë vërbuese. Është kjo novele një lloj drame shpirtërore e dy të rinjëve si një lloj pararoje ndaj hipokrizisë dhe kufizimeve njerëzore zhytur ne masken e sistemit dhe ideologjisë së regjimit të dikurshem. Djaloshi i frymezuar nga vargjet e Khajamit po sfidohej nga magjia e dashurise me nje vajze fshatare e malesore me emrin Nderime…e cila sa i perkiste bukurise mund ta sfidonte e tundonte edhe nje princ ne kali te bardhe. Eshte mentaliteti, sistemi klanor e paragjykimi krahinor qe do behej molle sherri ne kete dashuri idilike rrefen novelisti Dine Dine. Eshte pikerisht muri i kujteses e reminishenca e zhytur ne dekada e cila flet e rrefen per kete dashuri te mbetur peng ne koren e trurit te memories rinore qe i jep nivel artistik ketij rrefimi mjeshteror per mbreterine e dashurise rinore. I mberthyer ne mes te pasionit ndaj Nuries dhe dashurise shpirterore ndaj Alidës protagonist i noveles ndjen dyzim ne shpirte e karakterin e tij. Ai enderron fatin jetesor ne te i lidhur kembe e duar nga sfidat e shekullit. Ne kete mes te orientimeve shpirterore e emocionale thember e Akilit na del nje vajze e fejuar e cila gjakon endrren e djalit ne dilemma. Protagonist i kesaj novele dikur i internuar kishte piketuar shume vajza te bukura ne ate ambient te zymte shpirteror, por enderr qe ia vriste endrren ishte Alida. Ndjaloshin e enderrimeve e pasioneve rinore e kishin burgosur per dhjete vjet te burgosurit ne shpirte dhe miopet e kombit. Djaloshi qe kishte perjetuar erresiren nje dekadeshe te burgut po luftonte ta priste e perjetonte driten e dashurise , lirise harmonise,endrren e bukur per te jetuar dhe dashuruar. 

Pjesa e dyte e rrefimit ,, ne qafe bari ‘’ rrefimi merr trajte tjeter pas takimit me Bertin i cili ishte transferuar nga nje burg tjeter kurse protagonist nga burgu i Spaçit. Brenda sages se rrefimit e kurreshtjes per boten e femres ne skene na del nje personazh me emrin Lulash i cili kishte Alkimine e mashkullit per ti terhequr femrat ku ne ato tabllo trazimesh ne skene na del edhe nje personazhe me emrin Lida por edhe personazhi i Sonjës e cila shquhej per intelegjencen e saj racionale dhe instinktin e holle per ti refuzuar meshkujt yshtes e posesiv. Ne lemshin e ndjenjave njeriu i vetem besnik qe i rrinte pran krahut te djathte te protagonistit ishte Bardhoshi. Fundi i noveles flet per lirine trupore te njeriut nga skutat e erreta te burgjeve por jo nga ankthet, sfidat, perplasjet, egot e pasionet njerezore. Duhej vrare miti e kujtesa per te ngadhenjyer paqja liria e dashuria por jeta kishte burimet e saj te sfidave. Kete me se bukuri e sublimon pjesa e trete e kesaj novele te bukur artistike,, pas burgut ‘’ . shteti I zhytur ne erresiren ideologjike kerkonte lirine shpirterore dhe integruese. Dy miq flasin e rrefejne nder vete si neper legjenda duke ujitur endrrat e reminishencat e tyre. Ne kryet te tekstit letrar qendron reminishenca per Aliden dhe forca e ngushellimit per shanset e humbura ne jete. Takimi pas shume vitesh ne ,, Bar Elesy ‘’ me Aliden I ngjason legjendave tek kjo novele dhe te dergon tek ato dashurite e merguara te shpirtit qe nje dite pratagonistet e etur presin te iu rikthehen se bashku me vuajtjet dhe endrrat e tyre rinore. Kjo novele me nje fjale eshte novele e sfides dhe e katarsisit shpirteror ne dashuri pa e mallkuar boten per mekatet e saj ndaj individit. Liria fundi i fundit u takon atyre qe e duan lirine… Urime e suksese miku im Dine Dinae!

*Mhill Velaj, Kryetari i SHSHSHA . Kumtese e mbajtur ne promovimin e organizuar nga Vatra dhe Shoqata e Shkrimtareve.

New York, 29  Maj . 2021

Filed Under: LETERSI Tagged With: Dine Dine, Mhill velaj, Novela Alida

VËSHTRIM I SHKURTËR MBI NOVELËN “Alida” TË DINE DINES

May 31, 2021 by dgreca

NGA ASLLAN BUSHATI*/

Novela “Alida” e Dine Dines, nis nga Burgu i Spaçit, ku dy të burgosur kryqëzojnë shikimin jashtë rrethimit me tel me gjemba  mbi dy të rinj, një vajzë e një djalë. Ata ishin barinj dhishë e në punën e tyre, por meqënëse po loznin me njeri tjetrin, nga të burgosurit, supozohet  virtualisht se ishin të dashuruar. Nga kjo fillesë, nëpërmjet gojës së të burgosurit Qani, shtjellohet gjithë historia e dashurisë me Alidën.

Berti, i tregon Dines (autorit),  se duke qenë i internuar në një sektor të fermës, punonte fort në brigatën e ndërtimit. Puna ishte e rëndë sa s’merret me mend, por ishte i detyruar të qëndronte kokë ulur nga e ashtuquajtura lufta e klasave. “Në internim- thotë Berti- një herë të kolliteshe e merrte vesh i gjithë sektori”. Në të njejtën kohë, në shtëpi Berti  lexonte shumë libra (ca të lejuar e ca të ndaluar), ushtrohej në fizarmonikë dhe në dizanjo (shkrim me germa të mëdha), të cilat i mbushnin boshllëkun e të qenit i internuar.

Kur krejt pa pritur një ditë e thërrasin Bertin të shkonte dhe të bënte qendrën e emulaçionit, ku përgjegjëse për këtë punë ishte Alida. Ajo ishte  një vajzë shumë e bukur nga pamja, hiret, fytyra, sytë, flokët, elegante në veshje , në ecje, sjellja etj. Berti tregon se bie brenda  siç i thonë që në shikim të parë. Por edhe Alida dukshëm ishte në të njejtën “turbullirë rinore”. Kështu pas disa ditësh në punë gjysëm të përbashkët, Berti i thotë :“Alida a ke ndonjë kundërshtim që pa na vëvë re njeri në këtë botë të takohemi ndonjëherë e të bisedojmë? Alida në cast, e miratoi me me kokë”.

Që nga ky moment, dshuria për Alidën zgjerohet, thellohet, bëhet motiv, në punë, në shtëpi, në sektor, në hetuesi, gjyq, në burg, në “lirinë” e pas burgut e në çdo segment të jetës së Bertit. Ajo mbetet vetëm si ide virtuale,  si një brengë që zgjati  gati tri dekada dhe që përfundoi e pa realizuar, por vetëm me disa  refuzime përgjigjesh në telefon.

Në trillën artistike të Alidës, lexuesi  krahas dashurisë, takohet  natyrshëm me Arkimedin e Platonin, me Shekspirin, Omar Khajamin, Paskal e Mark Tuejn, me klasikët e muzikës  Shtraus, Bah, List, Brams, e Shopen. Takohet me Nanan e miqt e familjes, me të rinjët në mbrëmje dëfrimi si Lilin e miqt e saj,me këngët e kohës kënduar nga Luan Zhegu e Liljana Kondakçi, me mësuesen Nerime  e bashkfshataren Nurije etj.

Trilla rrok një sasi të konsiderueshme vendesh si: Lushnje, Devoll, Korçë, Tiranë, Laprakë, hotel “Arbëria”, “Bar Elyse” e mbi të gjitha Burgu i Spaçit dhe i Qaf Barit. 

Novela Alida, në çdo fjalë e në çdo frazë, përciellë në mënyrë të koncentruar idenë se  dashuria e vërtetë është një nga motivet më të mëdha të jetës. Ajo nuk njeh kufi, je në internim apo në hetuesi, në burg apo në liri, je në një sistem totalitar e mizor apo në një vend të lirë. Ajo është ndjenja më e bukur që na buron nga shpirti e na mbush me optimizëm për ta shijuar atë dhe jetën në tërësi.

Por dashuria e një të internuari, të ndaluari e të burgosuri, ka edhe disa specifika, që masa e madhe e njerëzve të lirë nuk i ka përjetuar. Këtë pjesë boshllëku shoqëror  e plotëson bukur Alida.

Novela, në pamje të parë, e duke e vënë  rrëfimin nëpërmjet gojës së  Bertit,  duket sikur kjo është historia e këtij personazhi. Por,  përshkrimet e imta të personazheve, ngjarjeve , dialogjeve, brendisë, e specifikave, shpesh të bëjnë të mendohesh se kjo ngjarje më shumë i përket autorit se sa Bertit.

Por, parë në tërësi, Alida është  një vepër artistike e mirërealizuar, një novelë e bukur, e kënëshme për një gamë të madhe lexuesish. Por,  mbi të gjitha ajo ndriçon një pjesë të jetës së të persekutuarve e të përndjekurve politik të komunizmit në Shqipëri.

Duke lexuar Alidën, çdonjeri përvijon paralele të jetës tij me ato të treguara bukur nga autori Dine Dine. Thënë ndryshe çdonjeri nga ne, ka në lëkurën e tij alidat e veta ose femrat inversat mashkullor të alidave të novelës.

Faleminderit Dine Dine për Alidën që na dhurove. Rrofsh gjatë  dhe shkrofsh të tjera vepra të cilat janë e do të mbeten pasuri në kulturën tonë kombëtare.

Mbajtur ne promovimin e organizuar nga Vatra dhe Shoqata e Shkrimtareve te Shtunen, ne seline e Vatres.

NY, më 29 Maj 2021.

Filed Under: Analiza Tagged With: Alida, Asllan Bushatij, Dine Dine

DOM NIKOLLË KAÇORRI, STRATEGU I HARRUAR I PAVARËSISË SË SHQIPËRISË

May 31, 2021 by dgreca

NGA FRANK SHKRELI/

Dom Nikoll Kaçorri ka lindur në Krejë të Lurës në vitin 1862, në një familje babai i së cilës ishte katolik, ndërsa nëna i përkiste besimit musliman.Dom Nikollë Kaçorri mund të ketë qenë i vetmi prift katolik që festonte Pashkë e Bajram.  Siç është traditë për ata që duan të bëhen priftërinjë në Kishën Katolike, edukata e tij kishte për bazë studimet teologjike dhe në vitin 1884 mbaroi studimet filozofiko–teologjike për meshtar dhe u shugurua në Shkodër. Me kalimin e kohës kryen shkollën e rregullt të gërshetuar me kulturë të lartë perëndimore, duke mbaruar studimet në vitin 1890 në Zvicër për teologji, politikë, filozofi e magjistraturë me nota të shkëlqyera. Dom Kaçorri ka shërbyer si sekretar i Arkipeshkvisë së Durrësit, me qendër atë kohë në Delmnisht të Kurbinit, duke pasur në administrim edhe kishat dhe famullitë e Kthellës, Selitës dhe Lurës. Ai është firmëtari i dytë i Deklaratës së Pavarsisë pas Ismail Qemalit dhe pjesëmarrës në Kongresin e Manastirit dhe në Kongresin Kombëtar të Elbasanit.  Më vonë, numri dy i qeverisë shqiptare të posa formuar është emëruar famullitar në Durrës. Dom Nikoll Kaçorri ka ndërruar jetë në sanatoriumin Würth, në Vjenë të Austrisë, më 29 maj të vitit 1917, pasi kishte vuajtur tre-katër muaj nga një sëmundje e rëndë. Varrimi i tij u bë më 1 qershor 1917 në varrezat Zentralfriedhof të Vjenës. Ai është një ndër firmëtarët e Deklaratës së Pavarsisë.

Prandaj me 29 maj kujtojmë këtë burrë të madh të kombit në përvjetorin e kalimit të tij në amshim — të Dom Nikollë Kaçorrit, priftit e patriotit shqiptar, ikonës së Pavarësisë së Shqipërisë, njërës prej figurave kryesore të lëvizjes kombëtare për pavarësi të shqiptarëve nga pushtuesi otoman. Nënkryetar i Qeverisë së Vlorës të vitit 1912, dom Nikollë Kaçorri, qe një personalitet i spikatur i Kishës Katolike të Shqipërisë, me detyra dhe misione të ndryshme në shërbim të Kishës dhe të Atdheut. Ai dallohej si një atdhetar i flaktë, që shkriu jetën për liri e pavarësi të popullit e vendit të vet, por ai la gjurmë edhe si një intelektual i madh që dha kontribut të vyer në afirmimin e vlerave kulturore, fetare dhe patriotike të kombit shqiptar, në përgjithësi.  Në një homazh të veçant kushtuar Dom Nikollë Kaçorrit, me këtë rast, Radio Vatikani (RV) shprehet se, “Atdhedashuria dhe ndjenja e lartë e patriotizmit, e shtyjnë Imzot Nikollë Kaçorrin që gjatë viteve 1910-1912 të bëhej drejtues i zjarrt i kryengritjes së Kurbinit me arritjen finale e sublime, të 28 Nëntor-it 1912, kur ai u gjënd në krah të Ismail Qemalit, në ngritjen e Flamurit në Vlorë.  Megjithëse prift, për interesat e Kombit e të Atdheut, dom Nikollë Kaçorri nuk tërhiqet edhe mbas atij çasti të lavdishëm për detyrat e tjera që ja kërkon interesi i popullit dhe Atdheut, ndërsa emërohet nën-kryetar i Qeverisë së parë shqiptare”.

Ai merr pjesë në shumë kuvende kombëtare, sidomos ndër ato për arsim-kulturë dhe për lëvrimin e gjuhës shqipe. Ishte pjesëtar në Kongresin e Manastirit dhe përkrahës për hapjen e normales së Elbasanit. Gjithmonë gjëndej aty ku e kërkonte interesi i Atdheut. Por më në fund, largohet burrërisht prej detyrave dhe tërhiqet nga politika, vetëm atëherë kur, me ndërgjegjen e tij të pastër sheh e kupton se në  politikën e asaj kohe kishte papastërti e mos sinqeritet që rrezikonin fatet e popullit e të Atdheut të tij të dashur. Burrërisht, në rrezik e në pjesëmarrje në mbrojtje të interesave të Atdehut edhe më burrërisht kur vendosë të largohet nga politika, dom Nikollë Kaçorri mbetet përgjithmonë një figurë e shquar e Rilindjes shqiptare kombëtare, thuhet në komentin e RV.

Ndërroi jetë në Vjenë më 29 maj të vitin 1917, pas një sëmundjeje të rëndë në moshën 55 vjeçare. Në muajin shkurt të vitit 2011, eshtrat e Dom Nikollë Kaçorrit u këthyen në Atdhe, dhe me një ceremoni solemne, aty në Kishën e Shën Luçisë në Durrës ku ai kishte shërbyer për 30-vjetë, u rivarrosen eshtrat e tij në vendlindje, 94-vjet pas vdekjes.  Me atë rast, i ndjeri Imzot Rrok Mirdita, në atë kohë, Kryeipeshkvi i Tiranë-Durrësit mbajti një fjalim mbi jetën dhe veprimtarinë e këtij gjigandi të Kombit shqiptar.  Ndonëse kanë kaluar 10-vjetë, fjalimi i Imzot Rrok Mirditës është një thirrje për reflektim edhe për aktualitetin e sotëm shqiptar politik, shoqëror dhe akademik. Dihet se emri i dom Nikollë Kaçorrit nuk ishte aspak i preferuar gjatë periudhës së komunizmit duke mos i dhënë vendin që meriton në historinë e Kombit — fatkeqësisht, as atëherë as sot — këtij kleriku katolik — në panteonin e figurave më të shquara të kombit shqiptar, prandaj mendova se është me vend që të ta kujtojmë Dom Nikollë Kaçorrin – në këtë përvjetor të kalimit në amshim – nepërmjet fjalëve të të ndjerit Mons. Rrok Mirdita:  

*Në këtë përvjetor të vdekjes, ju sjellim pjesë nga fjalimi i të ndjerit Imzot Rrok Mirdita me rastin e këthimit dhe rivarrimit të të eshtrave të Dom Nikollë Kaçorrit në Atdhe – pikërisht në Kishën e Shën Luçisë në Durrës, në shkurt të vitit 2011:

…”Sot kemi para nesh mbetjet mortore të një burri të madh të Kombit tonë, që gjatë tërë jetës ka kërkuar një Atdhe të lirë dhe i cili ka vdekur në tokë të huaj. Imzot Nikollë Kaçorri qëndron në themelet e shtetit shqiptar në të gjitha kuptimet e fjalës themel. Së pari, sepse ka pasur bindjen e thellë se shqiptarët nuk mund të prisnin më për t’u çliruar nga sundimi i gjatë osman dhe kjo bindje e ka shtyrë atë të angazhohej për të përgatitur mendërisht, kulturalisht dhe politikisht, popullin shqiptar për shpalljen e pavarësisë në Nentor të 1912. Së dyti, sepse priti në Durrës delegacionin që ishte nisur nga Trieste për të shpallur “Shqipninë e mos varme” dhe, pasi u vu re se shpallja e pavarësisë në Durrës vihej në rrezik për shkak të pasigurisë së atij qyteti të kërcënuar nga pretendimet serbe dhe greke, (Dom Nikollë Kaçorri) bëri të mundur sigurinë e udhëtimit të këtij delegacioni drejt Vlorës.  Së treti, sepse në Vlorë jo vetëm se hodhi firmën përkrah Ismail Qemalit dhe ishte ndër pesë personat që valëvitën për herë të parë flamurin e Shqipërisë së pavarur, por u bë edhe zëvendëskryeministri i parë i shtetit të ri shqiptar. Ai qëndron në themelet e shtetit shqiptar jo vetëm sepse është njëri ndër gurët e mëdhenj të këtij themeli, por sepse më shumë se të gjithë protagonistët e tjerë ka mbetur i fshehur dhe i mbuluar me heshtje nga historia shqiptare si gjatë periudhës komuniste, ashtu edhe gjatë këtyre njëzet vjetëve. Themelet janë të padukshme për vetë funksionin e tyre të mbajtjes së godinës që mbështet mbi të, por, nëse njerëzit që banojnë në atë godinë lejojnë të përjashtohen nga themelet, gurë të tillë të mëdhenj, rrezikojnë të banojnë në një godinë të lëkundshme. Përballë kthimit në Shqipëri të eshtrave të Imzot Nikollë Kaçorrit, më lind vetvetishëm dhe fuqishëm dëshira dhe urimi që i historisë sonë të hershme dhe të vonë — me motivin e vetëm — që kujtesa historike kombëtare të bëhet një thesar i çmueshëm në Shqipëri të fillojë të bëhet me vërtetësi, dashuri dhe korrektesë shkencore hetimi nga i cili të mund të nxjerrim mësime për të tashmen dhe të ardhmen e vendit tonë. Njohja e turbullt e historisë së shkuar, pa llogaritur pastaj shtrembërimin me apo pa dashje të saj, rëndon si një perde e errët në horizontin e shpirtit të Kombit, prandaj është detyrë jo vetëm e historianëve, por e çdo shqiptari, të japë ndihmesën e vet për ta shthurur fije për fije këtë perde…”


“…Pas shpalljes së pavarësisë, (Dom Nikollë Kaçorri) gëzoi vetëm për dy vjet shijen aq të dëshiruar të tokës së vet, sepse barbaria e lëvizjes së Haxhi Qamilit jo vetëm që e rrëzoi qeverinë ku ai ishte zëvendëskryeministër, por i dogji atij edhe shtëpinë në Durrës, duke e kthyer në pluhur e hi njërën ndër bibliotekat më të pasura të Shqipërisë së asaj kohe, që ai kishte mbledhur me pasion. Pas rrëzimit të qeverisë së Ismali Qemalit, largohet nga Shqipëria për në Austri dhe atje vdes pas pesë vjetësh, për t’u lënë në harresë.  Harresa, megjithatë, nuk rëndon mbi të, por mi historinë tonë…”.

 “Sa herë që mendojmë për politikën, na krijohet ideja se në politikë hyhet për të fituar, ose, edhe më keq, për të përfituar. Fatkeqësisht, historia e shtetit tonë, që, pas pak më shumë se një viti, mbush njëqind vjeç, është e mbushur me shembuj të një politike të ushtruar e të kuptuar si pushtet dhe përfitim. Fatkeqësisht, jo vetëm forcat e Haxhi Qamilit dhe jo vetëm egërsia e diktaturës komuniste, por edhe tranzicioni i stërzgjatur njëzetvjeçar nuk na kanë dhënë një shembull bindës të politikës së kuptuar, si shërbim ndaj shoqërisë. Ungjilli që sapo kemi dëgjuar na kujton se në politikë hyhet jo për të marrë, por për të dhënë…”.  Imzot Kaçorri, i mbrujtur me fjalën e Ungjillit, është angazhuar në politikën e Shqipërisë jo për të marrë, por për të dhënë dhe me të vërtetë ka dhënë gjithçka, deri edhe famën e emrit të vet. Nga ana tjetër, duhet të angazhohemi ta nxjerrim në pah këtë famë, që të jetë model jo vetëm për politikanët shqiptarë, por edhe për qytetarët që kërkojnë frymëzim për vizionin e tyre politik…”.

“…Deri më sot historia e Shqipërisë nuk e ka shpërblyer Imzot Kaçorrin për kontributin e pamasë që ai i ka dhënë vendit tonë, por ky fakt nuk na shqetëson ne që jemi mbledhur këtu në emrin e besimit, sepse e dimë se shpërblimi vjen prej Zotit, prandaj lutemi që Zoti të shpërblejë me lavdinë qiellore të gjitha vuajtjet e tij. Amen.”   

(*Lexuat pjesë të fjalimit të ndjerit Imzot Rrok Mirdita me rastin e këthimit të eshtrave të Dom Nikollë Kaçorrit në Atdhe – pikërisht në Kishën e Shën Luçisë në Durrës, në shkurt të vitit 2011.)

Në këtë përvjetor të kalimit në amshim të Dom Nikollë Kaçorrit kjo është edhe dëshira ime dhe besoj e gjithë shqiptarëve vullnetmirë, që Zoti i Gjithëfuqishëm t’ia shpërblej të gjitha kontributet historike të Dom Nikollë Kaçorrit dhe njëkohësisht ai të ketë, eventualisht, edhe mirënjohjen e të gjithë shqiptarëve, pa marrë parasysh se si janë sjellur me të bashkakombasit e tij dhe si e ka trajtuar atë historiografia marksiste sllavo-komuniste,  por edhe harresa sot e këtij burri të madh të Kombit shqiptar nga historiografia e këytre 30-viteve post-komunizëm! 

Mbetet për tu parë se si Akademia e Shkencave e Shqipërisë do ta trajtojë figurën historike të Dom Nikollë Kaçorrit në të ashtuquajturin, “botimin e veprës madhore “Historia e Shqiptarëve”, të njoftuar kohët e fundit. Duke pasur parasysh bindjet ideologjike — të shfaqura publikisht me gojë kohët e fundit dhe me shkrimet e tyre gjatë dekadave — të disa prej këtyre antarëve aktualë të Akademisë Shqiptare e gjejë shumë të vështirë të bindëm dhe të jem optimist se diçka për mirë do të ndryshojë.  Në atë Akademi ende ka “historianë” të cilët lëvizjen kombëtare të fillim shekullit të kaluar — periudhën pra kur jetonte dhe vepronte edhe Dom Nikollë Kaçorri – e kanë trajtuar sipas “konceptit marksist”, bazuar në veprat e Leninit dhe të Stalinit.  Prandaj, nëqoftse më lejohet të parafrazojë fjalët e Imzot Rrok Mirditës me rastin e rivarrimit të eshtrave të Dom Nikollë Kaçorrit 10-vjet më parë në Durrës, harresa historike për arsye ideologjike e të tjera — me të cilën ju e kini mbuluar gjatë dekadave personalitetin dhe kontributin e Dom Nikollë Kaçorrit — nuk rëndon mbi të, por mbi ju dhe fatkqësisht edhe mbi historinë e Kombit shqiptar. 

Frank Shkreli 


                  See the source image..

Thuhet se edhe në shtëpinë e Dom Nikollë Kaçorrit në Krej të Lurës na qenka një pllakë që e identifikon atë objekt si “Monument Kulture” të Republikës së Shqipërisë! S’ka nevojë për koment. Fotografia flet vet.

Filed Under: Analiza Tagged With: Dom Nikoll Kaçorri, Frank shkreli, pavaresia

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 60
  • 61
  • 62
  • 63
  • 64
  • …
  • 5724
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”
  • 18 dhjetori është Dita Ndërkombëtare e Emigrantëve
  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT