Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

BAJAME HOXHA-ÇELIKU, NJË MADAMË DË STAËL SHQIPTARE*

by

                                      Ti çele herët, moj Bajame /    

Nga Flamur SHABANI/

Një koincidencëe beftë më solli ndër mend këtë varg të poetit gjigant Dritëro Agolli. Po ndryshe nga poezia romantike e Agollit, emri që më ngacmoi e më zgjoi romantizmin dhe dashurinë e një të riu, që i këndon poshtë dritares së dashurës së vet në një fillim pranvere, kur pemët kishin çelur lule e petalet binin mbi supet e të rinjve, fati i Bajames sonë është shumë më ndryshe, aspak romantik, madje i zymtë e i dhimbshëm. Është fati i njërës prej atyre që lindën në sistemin e diktaturës, pësuan dhunën e saj, privimet nga një jetë normale, të cilën ka të drejtë ta gëzojë çdokush. Është fati i një vajze të re, që jetoi në getot e kampeve të përqëndrimit të komunizmit, siç ishte dhe kampi famëkeq i Savrës në Lushnjë, ku Bajame Çeliku hodhi hapat e para mes pluhurit e baltës, në barrakat e rrënuara, të ndërtuara posaçërisht për armiqtë e regjimit, të cilët u përkisnin shtresave shoqërore e kulturore, që dikur ishin elita e shoqërisë, por tashmë të rënë nga vakti. Bajame Çeliku lindi pas Çlirimit në një familje tregtare me banim prej tre-katër brezash në qytetin e gjirokastrës. 
Ajo u internua në moshën njëmbëdhjetë vjeçare në Savrër të Lushnjës, bashkë me nënën motrat dhe vëllain e vetëm, ku u mungoi buka e gojës edhe pika e ujit.Gjithsesi, ajo rritet. Në shtatin e Bajames derdhet një trup i bukur, një mendje e zgjuar dhe një talent i lindur si krijuese letrare.Ndërkohë ra në kontakt me letërsinë “e verdhë”, siç cilësoheshin atëherë disa nga krijimet më të mira të letërsisë botërore, si rezultat i mungesës së vëmendjes nga regjimi, çka solli një lloj liberalizimi në përkthime, por edhe i përkthyesve të zellshëm e nuhatës të prirjeve që do të merrte letërsia e kohës, e lodhur nga letërsia skematike e realsocializmit shqiptar e atij lindor, nga personazhet e ngrirë të dalë prej shablloneve të  ideologjisë komuniste dhe të mesazheve propagandistike të tyre. Kjo letërsi qarkullonte dorë më dorë e lexohej me një frymë nga të rinjtë, të cilët e përpinin brenda disa orëve. Përballë kësaj letërsie të zhdërvjellët e gjithë dritë, letërsia e socrealizmit dukej si një qerre, qetë gërdallë të së cilës çapiteshin rëndë baltrave të Myzeqesë. Kjo letërsi i jepte krahë vajzës sonë të re, e cila ëndërronte të ishte një nga personazhet e librave që lexonte. Diskutonte me pasion me moshataret në shkollë e në punë, të cilat shikonin te Bajamja shoqen e ngushtë, të mençur e të ditur, besnike e të respektueshme, së cilës mund t’i besohej gjithçka, deri në intimitete nga jeta vetjake,pa pasur frikë se do t’u dilte një fjalë e vetme përtej bisedës midis tyre si shoqe të besueshme. Simpatia që gëzonte në shoqëri, nuk mbeti pa rënë në sy të atyre që vigjiloninpër ndikime të huaja në përdishmërinë e jetës së shqiptarëve. Kjo vigjilencë ishte edhe më e mprehtë për njerëzit e deklasuar, si Bajamja.

  Ndër vite jeta e saj ka pasur luhatje, që pasqyronin edhe intensitetin e luftës së Partisë. Kështu, kur mbushi moshën, u pranua në organizatën e rinisë ku më vonë, do përjashtohej në një mbledhje rinie për pikëpamjet e saj. Së bashku me bashkëmoshataret e saj të lirë, dhe banorët e Savrës, u aktivizua gjerësisht në veprimtaritë kulturore dhe artistike të sektorit. Në konkurset e grupeve amatore, që zhvilloheshin midis sektorëve të NB-ve, në krye të grupit të Savrës do të qëndronte Bajamja, qoftë në organizim apo dhe me krijime letrare, siç ishin skeçet e estradës amatore, të cilat ajo i përgatiste, duke marrë shkas nga problematikat e përditshme që e rrethonin dhe që jo rrallë shërbente edhe si motiv për humor, hartonte  tekstet e konferencierëve etj.

   Punonte me grupet amatore në skenën e vatrës së kulturës, por punonte edhe në arat me misër, pambuk e luledielli, në zheg e pa pikën e ujit, sepse fusha e Myzeqesë nuk ka burime ujore dhe uji u shkonte në krye të arës me bidona të ngarkuara në qerre, ku më vonë, nuk u shkonte fare, e të internuarit duhej të merrnin një litër ujë për gjithë ditën dhe buza u thahej një lloj si toka që çahej nga thatësira. Për cilësinë as që bëhej fjalë.
   Ishin vitet kur lufta e klasave u intensifikua, pas daljes së grupeve armiqësore në ushtri e disa sektorë të tjerë, që përfshinin edhe nomenklaturën e lartë, deri te Ministra e Anëtarë të Byrosë e të Komitetit Qendror të Partisë. Poshtë në bazë, organizatat e parties, me orientim nga lart, piketonin hera-herës ndonjë element të rrezikshëm, i cili duhej goditur e diskretituar në të ashtuquajturat demaskim publik. Duke demaskuar në kolektiv një person me kritika të drejtpërdrejta, me sajesa monstruoze e kërcënime me burg, synohej që të tulateshin gjithë të tjerët, që do të guxonin të çonin nëpër mend veprime të ngjashme si ato të demaskuarit, të cilit i bëhej ky gjyq shoqëror-politik në brigadë.
   Disa demaskime i tilla publike, para kolektivit, i janë bërë edhe Bajame Çelikut. Ishte vetëm 16-vjeçare, kur për herë të parë diskriminohet rëndë përpara popullit, kur sekretari i Partisë, duke parë tek ajo pikëpamjet, dhe kokëfortësinë e saj që s’pranonte asgjë nga akuzat që i thuheshin, bën kërcënimin ekstrem, pasi e lëshuan nervat, duke i thënë:”Ja, kështu do ta shtypim kokën me këmbë” dhe shtypi duke turfulluar një plis, duke nënkuptuar kokën e vajzës së re, pa asnjë faj, vetëm pse ajo dallohej për pjesëmarrje në aktivitete, lexonte libra të huaj dhe ua tregonte po aq bukur shoqeve të brigadës, sajonte modele fustanesh me duart e saja, duke u bërë kështu një stiliste e mirë, për femra e meshkuj, për aftësitë e saja të jashtëzakonshme e adhuronin shoqet dhe të gjithë banorët.

  Ky demaskim si dhe të tjerët e kanë tronditur thellë gjendjen shpirtërore të Bajames dhe kanë lënë gjurmë deri në ditët e sotme, çka reflektohet edhe në krijimet letrare të saj.
   Bajame Hoxha-Çeliku është një krijuese që i ka trajtuar të gjitha gjinitë e llojet letrare. Në moshën 19-vjeçare, ajo përgatiti romanin e parë, të cilin e daktilografoi në makinë shkrimi, por ia sekuestruan gjatë një kontrolli që i bëri në shtëpipolicia. Është rast i rrallë që një vajzë në moshën e saj të bëjë gati për botim një vepër voluminoze si romani me mbi treqind faqe. Sekuestrimi dhe humbja e romanit të parë, nuk e dekurajoi Bajamen, (sepse edhe pas frymës së demokracisë i janë sakatuar libra në prozë, dhe i kanë humbur tre libra me poezi nëpër shtëpitë botuese e deri te instituti i të përndjekurëve politikë ku ajo i kishte çuar për botim.) Ajo e pa mposhtur, e guximshme vijoi me krijime të reja, në vargje e prozë, për të rritur e fëmijë, me fabula e tekste këngësh, të cilat i prezantoi edhe në festivalet kombëtare të këngëve për fëmijë, ku u vlerësuan me çmime, pas kompozimeve dinjitoze nga kompozitorët më të mirë. Në librat me ese trajtohen problemet e kohës, të cilave eseistja përpiqet t’u japë përgjigje të argumentuara. Rrethi i librave të botuara vërtitet në mbi 20 vëllime poetike, eseistike, tregime e romane. Një vend të veçantë në krijimtarinë e poetes zënë kujtimet e saj, të cilat gjer tani kanë arritur mbi 1000 faqe, dhe janë ende në përpunim libra të tjerë dokumentarë. Ajo s’harron kurrë edhe lirikat e mrekullueshme ku shpesh quhet: poetja e dashurisë. Ose: poetja që i këndon më bukur dashurisë.

 Krijimet poetike kanë zënë vend edhe në portale të ndryshme dhe janë pëlqyer nga lexuesit, të cilët kanë bërë vlerësime pozitive në komentet e tyre.
  Këto ditë pata fatin të bie në kontakt me tri krijime poetike të Bajame Hoxha-Çelikut, tri krijime me tematikë të ndryshme, por me burim frymëzimi të njëjtë: ndikimi i së shkuarës në gjithë jetën krijuese, familjare e shoqërore të saj. E shkuara i shfaqet në çdo hap që hedh.Tronditja traumatike e shkaktuar në fëmijëri e rini, është si ai tërmeti i fuqishëm, gjurmët e të cilit mbeten të dukshme, me gjithë ndërhyrjet restauruese që mund të jenë bërë.                                                        
Në poezinë e parë “Mjerimi” kalon si në një skaner gjithë e shkuara e dhimbshme e poetes dhe shoqeve të saja, vuajtjet që kanë hequr në kampet e përqëndrimit, si në Tepelenë, ku foshnjet vdisnin nga mungesa e gjirit të nënave të paushqyera, dhe eshtrat e tyre i rrëmbente lumi i Vjosës që kalonte pranë, duke zhdukur çdo gjurmë. Përplasjet me sekretarin e Partisë në vitet e internimit në Savër të Lushnjës, puna e rëndë në fushat e pamata të Myzeqesë dhe ruajtja e dinjitetit të tyre në punë e çdo mjedis tjetër. Poezia ka ndikime ekzistencialiste, sepse me gjithë luftën që u bëhej, ato mbijetuan dhe u afirmuan si trashëgimtare të një gjeni inteligjent e këmbëngulës në arritjen e qëllimeve. Forma që ka zgjedhur për pohimin e asaj çka dashur të thotë, është disi e veçantë. E shkuara është si një makth që e përndjek në çdo hap që hedh, e mbërthen fort prej fyti dhe nuk e lëshon, duke i kujtuar se ajo mbetet e njëjta: e internuara e kazmës dhe lopatës, pa të drejtë argëtimi e shkollimi dhe as krijimesh letrare. Ky makth i shfaqet pa lëndë e formë, veçse si një zë i frikshëm, që i tingëllon kërcënueshëm edhe në ditët e saj më të bukura, të cilat ajo nuk ka të drejtë t’i gëzojë. Edhe pse ndodhen në një kohë tjetër, ai zëri i skëterrës, të shkuarën e zymtë e quan me cinizëm :”Ah, kohë e paharruar, e ëmbla kohë!”E zgjon poeten nga ëndrrat e bukura që po jeton, duke i kujtuar të shkuarën:”Të kujtohet, o Bajame, kazma, lopata?…Mos shiko nga Perëndimi, o Bajame,/këtu do të kalbesh, këtu, në baltën e internimeve”. Mos ëndërro për çmime, i thotë zëri që personifikon të privilegjuarit e sistemit të kaluar, ato çmime kemi të drejtë t’i gëzojmë vetëm ne. Në vargun më poshtë ato vetëdemaskohen, kur deklarojnë:”Që të marrësh çmime si ne, duhen para…” Kështu i kanë marrë dhe vazhdojnë t’i marrin çmimet letrare krijuesit e sotëm. Pra, i blejnë çmimet, gjë që nuk është në karakterin e Bajames.

Poezia është ndërtuar me varg të thyer, pa ngarkesa të një figuracioni të tepruar, i cili është kthyer në një mani për poetët e rinj ku hera-herës u mungon edhe respektimi korrekt. Por te Bajamja, kuptimi i vargut dhe mesazhi nuk e humbasin vlerën e tyre. Ndikimi i poezisë moderne botërore, me të cilën poetja është në kontakt të përditshëm, mbasi që nga viti dymijë e një, jeton me familjen në Belgjikë, është i dukshëm.

Poezia përshkohet nga tone të qeta, jo hakmarrëse, paqtuese, më tepër përbuzëse për ato që shikon e dëgjon, të cilat i duken të njëjta me qëndrimet e dikurshme, prej të cilave ishte ndarë përfundimisht. Poetja shpreh thjesht neverinë e saj për ato që ka përballë dhe përfaqësojnë anën e errët të shoqërisë, me të cilat nuk e lidh asgjë.

Në poezinë tjetër “Mbaje mend, moj poeteshë””menjëherë bie në sy këcënimi klasik që përdoret te ne:”Mbaje mend ç’kam për të bërë ose ç’ke për të hequr”! Mesazhi lidhet me çmimet që jepen e fitohen nga të njëjtët krijues, pa u
lënë shteg krijuesve të tjerë, pavarësisht nivelit artistik të krijimit.”Jemi ne dhe vetëm ne/Ne të të gjitha regjimeve”. Qartësisht servilët dhe dallaverexhinjtë janë përfituesit e kësaj kohe. Ryshfeti është ai që zgjidh gjithçka.”Mblidhe mendjen, jemi ajka,/se tek ne nuk shteret banka!/Jemi ne, s’do ketë të tjerë,/A s’e sheh,ah, moj e mjerë?!

Kështu mbyllet kjo poezi me varg të rregullt 8-rrokësh, me theksin ritmik në rrokjen e tretë dhe të shtatë të çdo vargu. Poezia dërgon mesazhin, se gjersa çmimet nuk stimulojnë krijuesit më të mirë, letërsia do të mbetet në nivele mediokre. Është një tërheqje vëmendjeje ndaj Ministrisë së Kulturës e kujtdo tjetër që organizon veprimtari me karakter konkurues në letërsi e në çdo lëmi të veprimtarisë kulturire – artistike.

Ndryshe është poezia “Shqipëri, moj hallemadhe”Në të derdhet dhimbja e poetes për rininë që endet udhëve të Evropës pa perspektivë, me vuajtje e sakrifica, duke fjetur edhe pa ngrënë e pa strehim në ura, ndërsa atdheu i tyre lëshon ajkën e shoqërisë në shërbim të të huajve, pa bërë përpjekje për t’u siguruar një shkollim dinjitoz e një vend pune, që t’u garantohet një jetesë normale pranë familjes.”Shqipëri, moj hallemadhe!/Pse po vuan, përse qan?/Nga kush vuan, o zemërmadhe?/Lotët shpirtin,oh, më vranë!”Edhe pse ka hequr të zitë e ullirit, poetja ndien dhimbje deri në palcë, kur shikon që populli po vuan e nuk shikon perspektivë për të adhmen. Edhe në këtë poezi, që ka shumë dhimbje e plagë që kullojnë gjak, për situatën e mjerë, është përdorur vargu i matur 8-rrokësh, me një kumbim të këndshëm harmonik, pa ngarkesa figurash.
Rreth një javë më parë takova poeten Bajame Hoxha-Çeliku, e cila kishte ardhur në Tiranë me një grup intelektualësh nga diaspora, të cilët do të organizonin një tubim për të diskutuar rreth gjetjes së rrugëve për të dalë nga situata problematike e krijuar në vendin tonë. Kjo më bëri të shikoj një Bajame më të plotësuar, jo vetëm krijuese letrare, por edhe veprimtare, që shqetësohet për problemet e shoqërisë dhe bashkë me të tjerë, punon për zgjidhjen e tyre. Për 11 vjet me radhë Bajamja kishte dhënë gjuhën shqipe për fëmijët e emigrantëve shqiptarë dhe ata të huaj në Bruksel. Gjithashtu, ajo takohet shpesh me shqiptarët e Belgjikës, me të cilët rrahin mendime për mbështetjen e shqiptarëve, që ende nuk janë stabilizuar me strehim, punë e dokumente të domosdoshme për të jetuar jashtë getove, ku jetojnë emigrantët nga vendet e tjera. Mënyra e diskutimeve të Bajames, të impononte respekt, si për një njeri të kulturuar, me dinjitet e oratore në të shprehur. Pamja e saj e jashtme të jepte përshtypjen e një zonje të vërtetë, që e kishte në gjen fisnikërinë. Me çfarë prezanonte në paraqitjen e jashtme, në botën e brendshme shpirtërore, në shumëllojshmërinë e krijimtarisë, në aktivitetet në diasporë dhe dashurinë për 

familjen, ajo të krijonte idenë e një madame, nga ato madamat e huaja, me të cilat jemi njohur nëpërmjet letërsisë klasike.Për nga ngjashmëritë krijuese letrare dhe veprimtaritë shoqërore, përpos trashëgimisë familjare, babai i saj zotëronte 7 gjuhë të huaja, zonja që më erdhi ndër mend, është Madamë de Staël. Po cila është Madame dë Staël?

Për ata që nuk e njohin, Madame de Stael është një zonjë franceze, që ka jetuar në fundin e shek.XVII dhe fillimin e shek.XVIII. Ishte shkrimtare, eseiste, filozofe, veprimtare shoqërore e politikane. I ati i saj ka qenë drejtor i financave në Mbretërinë e Luigjit të 16-të. Hyri në kontradiktë me mbretin, sepse donte të bënte publik buxhetin e Qeverisë, çka nuk kishte ndodhur më parë dhe mbahej sekret shtetëror, larg syve të opinionit publik. Nëna e saj kishte hapur një sallon në Paris, ku mblidheshin njerëz të shquar e diskutonin për probleme të ndryshme. Në këtë sallon merrte pjesë edhe vajza e vogël, e cila që nga mosha 10 vjeçare u bë pjesë e pandarë e këtij salloni. Jetoi kohën e Revolucionit Francez të Jakobinëve e Zhirondinëve. Ndërsa rritej dhe ra në kontakt me njerëzit më të shquar të shoqërisë franceze, hodhi idenë e një mbretërie me kushtetutë republikane, duke marrë si shembull mbretërinë angleze, ku mungonte fryma absolute e mbretërisë franceze. Sundimi i Perandorit Napoleon Bonaparti, mosmarrëveshjet me të, pas largimit si ministër të babait, internimi larg Parisit, e strehuan familjen e saj në Zvicër. Shtëpia e tyre u bë strehë për gjithë të pakënaqurit nga Bonaparti. Më vonë lëvizjet e saj nëpër Evropë kanë qenë të shumta e të shpeshta sa në Gjermani, Suedi, Angli e përsëri në Francë , ku edhe mbylli sytë në një moshë të re, 51 vjeçe, duke lënë pas një emër të madh e krijimtari të pasur letrare me ese, në filozofi e politikë, gjithmonë kundër rrymave të kohës. Për herë të parë ajo përdori më së shumti termin romantizëm në letërsi.

Sigurisht që steka për një krahasim të tillë është ngritur shumë lart, por një lexues i vëmendshëm dhe dashamirës mund të gjejë pika të përbashkëta përkatësie midis Bajame Hoxha-Çeliku  dhe  Madame dë Staël.

                                                   

FESTA E VJELJES SË RRUSHIT NË RAHOVEC -KOSOVË

by

-Presidenti i Shqipërisë Ilir Meta përshëndet Festën e Vjeljes së Rrushit në Rahovec, ku ishin edhe Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi dhe Kryeministri në detyrë Ramush Haradinaj: Shkëmbimet mes Shqipërisë dhe Kosovës të rriten edhe më tej!- Kultivimi i hardhisë në këtë pjesë të Kosovës, dëshmi e orientimit tonë evropian. -Rahoveci, model i njerëzve që punojnë/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

RAHOVEC, 16 Gusht 2019/  Në qytetin e Rahovecit në Kosovë ka nisur sot Festa e Vjeljes së Rrushit “Hardh Fest 2019” me moton “Një got’ për mot!”, ku ka marrë pjesë edhe Presidenti i Shqipërisë Ilir Meta.

Në festën ku ishin edhe Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi, Kryeministri në detyrë Ramush Haradinaj, deputetë dhe përfaqësues të pushtetit vendor, Presidenti Meta në fjalën e Tij të rastit tha:

“Nuk mund të mos isha sot këtu në këtë festë për tri arsye: E para sepse kur kam ardhur me Ambasadorin Minxhozi dhe kemi vizituar fabrikën ‘Stone Castle’ kam ngelur vërtet me shumë përshtypje nga ky potencial i jashtëzakonshëm që ka Kosova, por jo vetëm ajo, por i gjithë rajoni ynë.Së dyti, sepse unë jam nga krahina e Skraparit, që nuk shquhet për verë si Rahoveci, por që mban vendin e parë për raki të fortë në Shqipëri.Kjo festë nuk është vetëm gëzim, por mbi të gjitha është begati, pasi vreshtaria është një nga burimet kryesore të jetesës, së punës e të begatisë për të gjithë bashkësinë tuaj.Së treti, sepse ne të gjithë duhet t’i kushtojmë më shumë vëmendje mbështetjes së prodhimit vendas dhe në mënyrë të veçantë prodhuesve të verës, të cilët meritojnë një mirënjohje të jashtëzakonshme sepse me shumë profesionalizëm kanë arritur të hyjnë në tregun ndërkombëtar të verës, ku konkurrenca është shumë e fortë.Populli i Rahovecit meriton një mirënjohje tepër të veçantë për shkak se vera e Rahovecit është bërë mjaft e famshme në tregjet ndërkombëtare.Ne duhet të mësojmë shumë nga njëri-tjetri! Sidomos Shqipëria shumë më tepër nga Kosova dhe anasjelltas, sepse na takon të vëmë në lëvizje të gjitha ato potenciale që kanë vendet tona, e sidomos ato që ka Shqipëria në fushën e bujqësisë, por edhe në atë të turizmit.

Edhe njëherë suksese! Prodhime të mbara! Mbarësi dhe begati për të gjithë bashkësinë tuaj!”

Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi ka shkruar: “Duke promovuar kulturën e punës dhe historikun e festës së vjeljes së rrushit, sot kam marrë pjesë në hapjen e Festivalit “Hardh Fest” në Rahovec. Kultivimi i hardhisë në këtë pjesë të Kosovës është edhe dëshmi e orientimit tonë evropian, i cili është i rrënjosur thellë në vlerat e lashta perëndimore. “Hardh Fest” ka arritur të ndërkombëtarizohet, të sjellë emra të njohur të artit ndërkombëtar në Rahovec, të organizojë aktivitete shumë atraktive, që kanë tërhequr vëmendje edhe botërore. Urime të gjithë vreshtarëve festa e vjeljes së rrushit!”

Kryeministri në detyrë, Ramush Haradinaj, gjatë pjesëmarrjes në hapjen zyrtare të festës së rrushit “Hardh Fest” u shpreh:

“Jam i bindur se në Rahovec e gjejmë një model të njerëzve që punojnë dhe me punën e tyre kanë krijuar këto vlera dhe institucionet e Kosovës  edhe në të ardhmen duhet t’i përkrahin njerëzit e suksesshëm të Rahovecit”.

Para të pranishmëve të shumtë,  Kryeministri në detyrë, Haradinaj, tha se është mirë që fokusimi të mbetet te politikat fiskale, lirimet tatimore, përkrahja e fermerëve, vreshtarëve, pemëtarëve, për arsye se vetvetiu do të ketë më shumë rezultate.”E vërteta është se deri tani ka rezultate dhe këto na inkurajojnë që të vazhdojmë me këto politika fiskale, me lehtësimet tatimore, në përkrahje të prodhuesve dhe të prodhimit vendor”, tha Haradinaj, duke shtuar se nevojitet të ecet para edhe me gjyqësor kredibil, për arsye se duhet të fitojë oferta dhe kualiteti më i mirë dhe jo të dominojnë instrumentet e tjerë.Kryeministri në detyrë, Ramush Haradinaj, tha gjithashtu se duhet eliminuar mangësitë që ekzistojnë në shoqëri, korrupsionin dhe të jenë të sinqertë dhe real në përballje me të.Kryetari i Komunës së Rahovecit, Smajl Latifi, tha se, kjo festë ofron për fermerët, vreshtarët, artistët, rininë, njerëzit e këtyre zonave dhe të gjitha palët e interesit, që të bëhen më aktivë në jetën shoqërore dhe kulturore.

“Gjatë këtyre ditëve, Rahoveci dhe njerëzit e tij hapin dyert dhe zemrat , duke shfaqur bujarinë, krenarinë dhe përkushtimin e tyre për festën”, tha kryetari Latifi.Në nisjen e festës treditore të rrushit në Rahovec është bërë shpallja e vreshtarëve dhe verëtarëve më të mirë, si dhe u bë hapja e panairit të rrushit, verës, rakisë dhe gastronomisë.Festa e vjeljes së rrushit organizohet që nga viti 2001 dhe tani është shndërruar në festë nacionale të të gjithë qytetarëve të Kosovës.

*Per me shume fotografi shihni ne Facebook (Gazeta Dielli)

..në gjunjë

by

Nga Astrit Lulushi/

Nëse do të kishte drejtësi, për një njeri do të mjaftonte të ndërtonte ose blente nje shtëpi dhe të paraqiste dokumentin e pronësisë për çdo rast. Por përderisa padrejtësia ekziston, kushdo që ndërton gjithashtu duhet të jetë në gjendje ta mbrojë atë, përndryshe e drejta është de fakto gabim; pretenduesi ka forcën në anën e tij; ai nuk njeh të drejtë tjetër veç asaj në bazë të fuqisë së tij. Ky lloj sistem drejtësie ka kohë që në jetën shoqërore nuk ekziston as në praktikë e as në teori; por në jetën shqiptare vetëm teorikisht është hequr; në praktikë vazhdon të sundojë.
Prona në Shqipëri kurrë nuk ka qenë e sigurt. Kjo është një arsye që shqiptari në vendin e tij bëhet i egër, ndërsa jashtë në shoqëri tjetër, sillet ndryshe e respekton çdo rregull.
600 vjet më parë, Sulltani u hakmorr; banorët e Arbërisë kishin përmbysur planet e tij për të pushtuar gjithë Evropë. Pas vdekjes së prijësit të tyre, Gjergj Kastrioti-Skenderbeu, arbnorët u shpërndanë; migrime të mëdha ndodhën, disa u vranë e të tjerë u detyruan të shpërnguleshin nga vendbanimet e tyre; sulltani shkëmbeu popullsinë, duke sjellë banorë argatë nga Azia; në krye të zonave vuri pashallarë e oficerë të lartë për të shtruar në punë të ardhurit e rinj që mbushën vendin dhe ndryshuan emrin…e vendit, duke prerë lidhjen e fundit me traditën para osmane.
Ky vend është Shqipëria sot, pjesë besnike e politikës së Turqisë neo-osmane në Evropë. Prandaj mos u çudisni kur lapidare si të dëshmorëve turq të 15 korrikut të mbijnë si këpurdha, toka shqiptare është pjellore për ‘to; dhe ka plot të tilla të mbetura bosh, thotë një  kryetar bashkie; sot me para e nesër me tabore, Turqia ruan traditën, mbron kolonët osmanë që rriten si bari, ashtu si besimtarët mbushin bulevardin, shtrojnë qylymin e bien në gjunjë, ndërsa përpara qëndron hipur mbi kalë ai, i cili luftoi derisa vdiq kundër pushtuesve dhe këtij zakoni, dhe, të cilin vetëm gjoja e kanë shpallur hero kombëtar.
Dhe sot, përsëri, si dikur nëndiktaturë, askush nuk flet, të gjithë bëjnë sikur s’ka ndodhur gjë. Fundja është vendi i tyre.

Përse i bini Aldrinit dhe jo shtetarit

by

Nga Ilir Levonja/

Sa herë që ndodh një skandal publik, në përgjithësi shqiptarët i mëshojnë personit. Përdorin një gjuhë të ashpër duke ia faturuar të gjitha atij, deri me prag shtëpie. Në të njëjtën kohë harrojnë kryesoren, ca me qëllim ca nga horia e gjindjes se thelbi i çështjes nuk është personi në fjalë, por ai që e pranon apo e promovon atë. Por edhe hallkat bajate shtetërore të verifikimit të figurave. Rasti konkret është edhe ky kandidati i dalë nga votimet e 30 qershorit 2019, në Shkodër, ky Pjetri. Kemi tre ditë që po e bombardojmë me delikatesën e virgjëreshave fanatike. Si është e mundur etj., që të kandidoj iks apo ypsilon person?! Ja që është e mundur madje edhe të mirëpritur. Dhe Edi Rama ua ka lënë të kuptohet këtë me kohë, sidomos pas këtyre zgjedhjeve të dyta parlamentare të 2017-ës. Ua ka lënë të kuptohet me pretekstin se ndryshe nuk fitohet karshi Berishës dhe ju e keni pranuar. Dridhni vithet, rrudhni buzët, por e keni pranuar. Ndaj skandalet publike aty janë kthyer në një normalitet social. Sa më shumë të tillë, aq më i fortë dhe më i ”pastër” del Edi Rama. Mirë që ekziston Departamenti i Shtetit Amerikan i cili herë më herë shpall non grata figurat shqiptare, se ndryshe askush nuk e besonte telenovelën e Shijakut dhe Durrësit. Madje as RAI, radio televizioni italian nuk ka më vlerë për ne, dikur ishte Amerika jonë. Me ndihmën e tij, programeve si Domenica in etj., përmbysëm diktaturën, sot është krejt i pabesueshëm për ne. Skandalet janë sillë e ditës kësisoj zor se do e kapim normalitetin e perëndimit. Ne jemi dëshmitarë okular se si të fortët kërcënojnë publikisht, se si të rrahin publikisht, nuk e di përse habitemi dhe i biem më qafë këtij djali. Ai është pjesë e kulturës integrale të Edi Ramës, handikapit më të madh social dhe politik shqiptar. Solli atë të Kavajës, ju ia falët. Solli ata të Shijakut dhe Durrësit, ju ia falët. Solli të fortët e Krujës, ju ia falët. Solli e i vrau ata të Lezhës ju ia falët. Solli ata të Pukës ju ia falët. Të Elbasanit, ju ia falët. Pa përmendur Vlorën sot në një agoni të qytetarëve të zhdukur. Pa përmendur policët e 21 janarit që i bëri shefa e kryetarë dhe ju ia falët.

Një shtet që nuk ka një komision verifikimi figurash brenda një afati dy javor, çfarë prisni prej tij. Apo një shtet që ka një kryeministër që thotë personi që gënjen në mirëbesim e ka fajin vet, ne nuk e mblështesim prandaj prokuroria le të veprojë etj., mjerë ai shtet kë ka në krye. E para se punët e shtetit nuk bëhen me mirëbesim, por me ligje dhe dokumenta. E dyta nëse vërtetë një kryeministër nuk ka aftësinë dhe organikat e duhura deri për të verifikuar një figurë personi, ç’prisni më prej tij për sigurinë kombëtare. Por gjasat janë ajo edukata e fitoreve me mashtrim dhe me ndihmën e bosëve të drogës, që ka domethënien që Edi Rama vetëm të jesh naiv e të besosh se nuk ka pasur dijeni për figurën e personit në fjalë. Dhe kjo e bën dyfish përgjegjës. Nga ana tjetër mënyra se si kërkon të uzurpojë një qytet kultura dhe tradita e të cilit ka rrënjë shekullore perëndimore. Një qytet që është kthyer në inat elektoral dhe që Edi Rama kërkon të marri me metodat e bazhdarit (kandarxhiut) personazhit real të At Zef Pllumit. Kjo ishte metoda më dalëboje për t’iu afruar një qyteti i cili pa përjashtim i ka zbythur si të djathtët dhe të majtët kur ka ardhur puna tek fytyra e tij. Kjo ka domethënien se liria dhe të drejtat sociale nuk peshojnë kund tjetër në Shqipëri si në Shkodër. Pastaj ne shqiptarët harrojmë lehtë, se nëpër studio është deklaruar publikisht nga plot figura të rilindjes që ne po kemi vjedhur dhe bashkëpunuar me krimin pasi kështu ka vepruar edhe PD-ja me Berishën në vitin kaq e aq. Shkurt dhe pa u zgjatur nuk ua ka fajin ky Pjetri, por shefi i madh. Modelisti i potureve jo i shtetit. Dhe dhëntë Zoti e ardhtë sa më shpejtë ajo dita kur Departamenti i Shtetit ta deklaroj edhe këtë non grata, se me sa duket, vet ju a ne shqiptarët në përgjithësi nuk qënkemi të zotët ta heqim nga froni.

7 VITE PA ARBËN XHAFERIN

by


Nga Frank Shkreli/
7 vite më parë, me 15 gusht 2012, ndërroi jetë, intelektuali, publicisti, politikani, por mbi të gjitha patrioti me zemër e me shpirt, i trevave shqiptare, Arbën Xhaferi.   Në jetën e përditshme, secili prej nesh takon njerëz të thjeshtë,personalitete të njohura dhe jo aq të njohura.   Pas takimit me ta, disa qëndrojnë mbi të tjerët, për nga përshtypja dhe mbresat e paharrueshme që mbeten nga takimet sa do të shkurtëra, por të mjaftueshme për të arritur në një vlerësim të personit, se çfarë e dallon atë nga të tjerët.   Për disa falënderojmë Zotin që na jepet mundësia t’i takojmë.   
Për mua, njëri nga këto përsonalitete të shquara intelektuale të botës politike dhe të publicistikës shqiptare që kam pasë fatin, nderin dhe privilegjin ta takoja, ka qenë dhe mbetet Arbën Xhaferi, i njohur si i tillë, anë e mbanë trojeve shqiptare.
Ishte viti 2005 dhe kisha vendosur që të bëja një turne fakt-mbledhës në trojet shqiptare, në kapacitetin tim si Drejtor Ekzekutiv i Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan, (KKSHA) për t’u këshilluar me krerët e politikës shqiptare dhe me përfaqësuesit diplomatikë amerikanë në rajon për raportuar mbi gjëndjen në trojet shqiptare — me të këthyer në Washington – organizatës që përfaqësoja, KKSHA-në, si dhe zyrave dhe personave përkatës të administratës dhe të Kongresit Amerikan, që merreshin me interesuar me çështjet shqiptare në Ballkanin Perëndimor. Qëllimi i vizitës në Tiranë, Prishtinë, Shkup dhe Tetovë ishte për të parë dhe për t’u njoftuar nga afër me gjëndjen aktuale në rajon.
Pjesë e këtij turneu ishin takimet me udhëheqsit politikë shqiptarë në detyrë, në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni, përfshirë edhe udhëheqsit e partive politike shqiptare, pa dallim, pozitë dhe opozitë.   Vizitën në Maqedoni, si pjesë e këtij turneu, e filluam me një takim në Amabsadën amerikane në Shkup për të marrë vlerësimin e tyre politik për gjëndjen në rajon.    Pastaj takimin e parë me përfaqsuesit politikë shqiptarë në atë vend, e filluam në Tetovë, pikërisht, duke u takuar me Z. Arbën Xhaferi, të cilin nuk e kisha takuaar më parë.   Në kapacitetin e tij si Kryetar i Partisë Demokratike Shqiptare në Maqedoni, Z. Xhaferi pati mirësinë të na priste për një takim – të rezervuar më heret e që zgjati gati një orë — në kryeqendrën e Partisë së tij në Tetovë – ndonëse ishte e qartë se sëmundja kishte filluar t’a rëndonte.   Megjithse dukej i lodhur fizikisht, i thjeshtë në pamje dhe modest në bisedë, në të shprehur të mendimeve, Xhaferi ishte i këthjelltë dhe i thellë.   Pas përshëndetjeve fillestare të rastit dhe kafesë, filluam të flasim për situatën në vend.
Pyetjes time mbi gjëndjen aktuale politike, Z. Xhaferi iu përgjigj duke filluar të fliste për marrëdhëniet midis partive politike shqiptare në Maqedoni si edhe për marrëdhëniet e tensionuara midis popullësisë shqiptare dhe asaj maqedonase në vend.   Ndërsa po fliste për marrëdhëniet ndër-partiake, më ra menjeherë në sy, për të mos thënë se më habiti fakti, se ndryshe nga takimet e mia, pothuaj me të gjithë përfaqsuesit e tjerë të politikës shqiptare të asaj kohe anë e mbanë trojeve shqiptare — me përjashtim të Ibrahim Rugovës — të cilin nuk e kam dëgjuar kurrë të fliste keq kundër partive të tjera ose liderëve të tyre — gjatë këtij takimi, Arbën Xhaferi nuk e tha asnjë fjalë të keqe, as nuk shqiptoi ndonjë kritikë as dënim të pikpamjeve ose të qëndrimeve të udhëheqësve të tjerë të partive politike shqiptare, jo vetm të shqiptarëve në Maqedoni, por asnjërit prej tyre, anë e mbanë trojeve shqiptare, siç isha mësuar të dëgjoja në takime me përfaqsues të tjerë politikë shqiptarë, sidmos në Tiranë dhe në Prishtinë.
                                  

                            Autori me Arbën Xhaferin, Tetovë, 2005
Çfarë freskie e këndshme por e pazakontë, ndonëse e mirëpritur për politikën shqiptare, thashë me vete – një cilësi dalluese kjo që e karakterizonte Arbën Xhaferin, e që është aq e nevojshme, sidomos sot, për një dialog të qytetëruar politik në radhët e udhëheqësve partiakë në Tiranë, në Prishtinë, në Tetovë dhe gjithandej trojeve shqiptare.   Ndonëse nuk u shpreh, specifikisht, mbi mosmarrveshjet dhe grindjet politike ndër-shqiptare të kohës, mua mu duk se vuante nga përçarjet dhe grindjet e vazhdueshme dhe të pakuptimta në radhët e udhëheqësve shqiptarë.   Ai në të vërtetë, i dalluar nga të tjerët, shprehej gjithmonë për një politikë ndryshe në diskursin politik, ndër-shqiptar.
Respekti për të dhe reputacioni për Arbën Xhaferin, si njeri i arsyes dhe si politikan tolerant ndaj mendimeve të tjerëve, kishte tejkaluar kufijt ndër-shqiptarë.   Si i tillë, ai ka lënë përshtypje të thella, jo vetëm ndër shqiptarë, por edhe ndër të huaj, me të cilët është takuar gjatë karierës së tij, si udhëheqës politik dhe si ndër intelektualët më të shquar shqiptarë. Mbi të gjitha, Arbën Xhaferi dallohej për diplomacinë respektin dhe karakterin e tij, edhe në takimet që kishte zhvilluar me udhëheqës të huaj me përvojë dhe të njohur në fushën e politikës ndërkombëtare. Njëri prej këtyre ludhëheqësve të huaj, ish-Presidenti i Italisë, Z. Giorgio Napolitano citohet të ketë thënë për dy mendimtarë shqiptarë që i respektonte bota – atëherë dhe sot — se, “Nëse Arbën Xhaferi dhe Ibrahim Rugova do kishin qenë amerikanë, gjermanë apo francezë, ata do t’a kishin pushtuar botën me diplomaci, por për fat të keq këto dy figura i përkasin një populli shumë të vogël.”   Një atribut ky shumë me vend — për të gjithë ata që e kanë njohur atë, prej një udhëheqësi të huaj   ndaj reputacionit dhe kujtesës së Arbën Xhaferit, edhe në këtë 7-vjetor të vdekjes.
Në vazhdim e sipër të bisedës me të në Tetovë në vitin 2005, Z. Xhaferi qe ankuar se kontrata midis dy popujve, e ashtuquajtura “Marrëveshja e Ohrit”, midis shqiptarëve dhe maqedonasve në atë vend, nuk po zbatohej nga pala maqedonase, e cila siç dukej, shtoi ai, nuk i kishte marrë seriozisht punët dhe as nuk kishte për qëllim të përmbushte obligimet e marra me nenshkrimin e asaj marrveshjeje.   Si përfundim, tha ai, ajo marrveshje midis dy palëve nuk po zbatohej sipas planit nga autoritetet maqedonase – marrveshje të cilën ata e kishin nënshkruar duke marrë përsipër zbatimin e saj, në prani të dëshmitarëve ndërkombëtarë, theksoi kryetari i Partisë Demokratike Shqiptare.   Në zhvillim e sipër të bisedës miqësore që patëm mbi gjëndjen politike në Maqedoni në atë kohë, Arbën Xhaferi foli edhe për zgjedhjet vendore që ishin mbajtur në atë kohë e për të cilat mbajë mend se shfaqi pakënaqësinë e tij të thellë në lidhje me procesin.   Xhaferi shpjegoi se si rezultat i problemeve me zgjedhjet, ai dhe Partia e tij kishin vendosur largimin e deputetëve të partisë së tij nga parlamenti maqedonas.
E mbyllëm bisedën me Arbën Xhaferin duke dëgjuar mendimet e tija, edhe mbi gjëndjen në rajonin e Ballkanit Perëndimor, veçanërisht, mbi gjëndjen në Kosovë dhe të shqiptarëve në përgjithësi.   E njoftova me atë rast Z. Xhaferi se, bazuar në burime të besueshme zyrtare të asaj kohe në kryeqytetin amerikan — Shtetet e Bashkuara, në parim — kishin vendosur në favor të Pavarësisë së Kosovës, por ndërkohë, vetëm pritej rezultati i konsultimeve përfundimtare me aleatët evropiano-perëndimorë të Amerikës, para se të bënin publik njoftimin zyrtar të Washingtonit në favor të pavarësisë së Kosovës.   Këtij lajmi, i ndjeri Xhaferi iu gëzua shumë — e priti me një buzqeshje të sinqert — duke thënë se shqiptarët në këto troje janë të vetdijshëm, por shtoi se edhe Washingtoni duhet ta dijë, se pa angazhimin serioz të Shteteve të Bashkuara në Ballkanin Perëndimor — asgjë e mirë nuk do të ndodhë për ne, në këto trojet tona, u shpreh ai.
U largova prej atij takimi me të ndjerin Arbën Xhaferi, i ndërgjegjshëm për nderin dhe privilegjin që u njoha dhe dhe që mu dha rasti ta takoja dhe të bisedoja me njërin prej vazhduesve të punës së rilindasve të vërtetë të Kombit Shqiptar dhe me njërin prej politikanëve, intelektualëve dhe publicistëve më të dalluar të botës shqiptare në përgjithësi — vepra, filozofia politike dhe publicistika e të cilit, fatbardhësisht, mbeten një trashëgimi e artë dhe pikë referimi për frymëzimin e brezave tëardhëshëm të shqiptarëve.
Në këtë 7-vjetor të kalimit të tij në amshim, kujtojmë njërin prej burrave më të shquar të Kombit Shqiptar, me qëllim që ashtu si shumë të tjerë para tij – emri i tij të mos bjerë në harresë!