• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Rama, mes Fanarit Ndriçues e Delirit Diplomatik

April 18, 2024 by s p

Satirë nga Rafael Floqi/

Në një intervistë që duket më shumë si një performancë teatri politik, Edi Rama, lideri i përgjysmuar i Shqipërisë, ka shndërruar të qenit ish-emigrant në një epope për shpëtimin e vendit nga errësira ekonomike. Duke qëndruar në “fanarin ndriçues”, siç e quan ai veten, Rama është në përpjekje për të bërë Shqipërinë të ndriçojë në skenën botërore. Por a është ky “ndriçuesi” më shumë se një spektakël vetë-kënaqësie?

Me një shkallë të vetë-konsideratës që shkon përtej harkut të egër të pretencave, Rama nxjerr veten si një guru i diplomacisë, duke u përpjekur të bindë publikun se ai është këshilltari i lartë i liderëve botërorë. Ndërkohë, shfaqet euforik në faktin se tani është ai që konsultohet, jo i shqetësuar se cilat janë arsyet për këtë konsultim.

Duke u lëshuar në një valë modestie të përhershme, ai hedh poshtë akuzat për të qenur një “refugjat me thonj paprerë”, duke pretenduar se është emigrant me stil dhe qasje. Me një dozë të shfrenuar vetë-idealizimi, ai shfaqet si një hero që ka shpëtuar dinjitetin e kombit me politikën e tij të jashtme, duke përbuzur kujtimet e “emigrantëve poshtë urave”.

Megjithatë, kjo ndjenjë e triumfit mund të jetë më shumë një iluzion se sa realitet. Ndërsa Rama po përshkruan vendin si në një epokë të artë të ndryshimeve dhe respektit ndërkombëtar, shumica e qytetarëve shqiptarë vazhdojnë të ndjejnë varfërinë dhe pengesat e përditshme. A është ky ndriçuesi realitet apo vetëm një shfaqje drite e ndritshme që shkëlqen përtej realitetit?

Dhe ky ndryshim niveli sipas tij ka ndodhur në periudhën e rilindjes sepse më parë, paraardhësin e tij nuk e priste njeri dhe se kur mori ai kryesimin e qeverisë: “Të ishte kryeministër i Shqipërisë në ato fillime, ishte pothuajse si të ishe qytetar i Shqipërisë nëpër areoporte”.

Duke e flakur tej modestinë kryeministri ynë theksoi se pritja e presidentit Makron nuk do të ishte kjo e tanishmja nëse ai nuk do ia kishte dalë në misionin e tij për të ndryshuar imazhin e Shqipërisë tek francezët. Ai nuk harroi të përmendë edhe një tjetër mrekulli diplomatike mardhënien e tij speciale me kryeministren italiane Meloni, të cilën një pjesë e evropës e shikonin si “djallin e zi që po shkonte drejt pushtetit. Por me “një parti që ne s’kishim asnjë marëdhënie sot kemi mardhenien më të mirë që kemi pasur ndonjëherë dhe mardhenia ime me Melonin është e shkëlqyer”.

Dhe si për ti vënë pikën kësaj ligjërate të tipit “a doni më për Belulin” Rama u shpreh i shqetësuar se mos vallë ky imazh i mrekullueshmë i vendit mos riprishet kur ai mos jetë më në pushtet. “Kam një merak që ky rol i Shqipërisë në arenën ndërkombëtare mos lidhet vetëm me qëndrimin tim në detyrë dhe të zhbëhet më pas” .

Këtë sukses ai e e sheh tek qëndrimi i medive të huaja, të ardhja e turistëve dhe tek roli që Shqqipëria ka pasur në drejtimin e këshillit të sigurimit, të OKB-së, apo OSBE-së.

Kush dëgjonte Elisa Spiropalin të thoshte në fjalim gjatë një kongresi partie, se Shqipëria po mbushet me turistë falë qëndrimit dinjotoz që Edi Rama mbajti përballë ambasadorit rus në Kombet e Bashkuara, me siguri që ka gabuar para kohe. Adhuruesja e Skënderbeut nuk ka bërë një lajthitje personale, si pasojë e një eksesi dashurie. Tani teza e “fanarit ndriçues” është një politikë zyrtare. Nga Parisi e shpalli vetë udhëheqësi me gojën e tij.

Nëse “fanari ndriçues” është vetëm një politikë e përkëdhelur, atëherë pas humbjes së pushtetit, Shqipëria mund të kthehet në një errësirë të thellë. Mos u mjaftoni me dritën e jashtme, por rri në vëmendje për atë që ndodh brenda shtëpisë. Sepse ndoshta, në fund të fundit, Shqipëria ka nevojë më shumë për ndriçues që shndërrojnë realitetin, jo vetë-mburrës, që largohen nga një areoport dhe afrohen te populli i tyre.

Filed Under: Emigracion

Emër i lashtë sot

April 18, 2024 by s p

Astrit Lulushi/

“Pirro” është i popullarizuar tek shqiptarët dhe jo tek grekët apo italianët. Grekët thonë se emri Pirro vjen nga fjala “pir” që do të thotë zjarr. Pyre në anglisht na dha edhe fjalët pirolis, piroteknik, dhe të tjera.

Emri femër është Pira, dhe në mitologji, ajo ishte gruaja e Deukalionit, i lidhur me përmbytjen e madhe që përkon me përmbytjen biblike të Noeut. Në shqip do të thotë Dheunkalon (kalon në tokë, udhëtar).

Kishte disa të tjerë me të njëjtin emër Pirro, si djali i parë i mbretit Minos të Kretës dhe gjithashtu mbreti Pirro i Molosëve që jetonte në Epër (malësi) Epir.

Ndoshta keni hasur në termin fitore pirrike. Ajo vjen nga fitorja e tij ndaj romakëve. Pirro mundi legjionet romake, por pësoi një humbje kaq të madhe sa që ishte një fitore pa përfitim të vërtetë.

Pirro është një emër i zakonshëm midis banorëve në Epir dhe në Shqipërinë e Jugut. Pirro, mbreti i lashtë që luftoi romakët.

Filed Under: Sofra Poetike

METEORËT E ARSIMIT SHQIP NË MAL TË ZI 1949-1964

April 18, 2024 by s p

Nail Draga/

Botim në nderim të mesuesëve të arsimit shqip.

Ne vazhdën e hulumtimëve dhe botimeve nga fusha e pedagogjisë, pas botimeve të dy vëllimeve në vitin 2006 dhe 2007, kohë më parë u botua dhe u lëshu në qarkullim vëllimi i tretë i dr.Palokë Berishës “Meteorët e arsimit shqip në Mal të Zi 1949-1964”, botuar nga Bashkimi i krijuesve shqiptarë në Mal të Zi. Autori i këti botimi është i njohur në hapësirën shqiptare për hulumtimet dhe studimet në lidhje mbi arsimin e shqiptarëve në Mal të Zi, andaj botimi më i ri paraqet një vazhdimësi logjike, duke përmbledhur në mënyrë të sintetizuar mësuesit të cilët kanë dhënë mësim apo janë ende aktiv në ketë profesion ne vendbanimet e ndryshme në viset shqiptare në Mal të Zi, të cilët i përkasin kësaj periudhe kohore.

Si në vëllimin e parë, të dytë dhe të tretin është shkruar për jetën, shkollimin, përgatitjen dhe përsosjen profesionale si dhe punën arsimore dhe edukative të këtyre 514 mësimdhënësve, në ato mjedise ku kanë jetuar dhe punuar.Nuk ka dilemë se vepra Meteorët e arsimit shqip në Mal të Zi, është një botim sa shkencorë po aq edhe njerëzorë. Nuk e teprojmë nëse themi se kemi të bëjmë me një monument për mësuesit, arsimtarët dhe profesorët shqiptarë dhe të tjerë nga Mali i Zi por edhe jashtë tij,. Eshtë kjo një pjedaë e mësimdhënësve të cilët punuan më pasion e dashuri në arsimimin dhe edukimin e të rinjve shqiptarë. Pa dyshim ata ishin pishtarët e arsimit në shqip, dhe iu takon merita e padiskutueshme për kohën kur jetuan dhe vepruan.

Plejadë e pishtarëve të arësimit

Edhe lexuesi i zakonshëm nëse lexon ndonjë pjesë nga biografia e mësuesve të prezentuar qoftë edhe në mënyrë fragmentare në ketë botim, nuk ka dilemë se ai do të përjetojë emocione për ca të dhëna të panjohura të cilat i kanë përjetuar mësuesit tanë. Ekzistojnë dëshmi të shumta se e kaluara për mëuesit shqiptarë ka qenë me shumë dilema sepse mohohej identiteti kombëtar, ndërsa shqiptari i shkollur shihej si elemnt i rrezikshëm, por pjesa dërmuese e mësuesve tanë në sajë të vullnetit dhe këmbënguljes kanë sfiduar rrethanat e kohës.

Nisma për mbylljen e shkollave në shqip

Duke lexuar këtë vëllim si dhe ato dy të mëparshmit, del qartë pozita dhe statusi social dhe politik i shqiptarëve në Mal të Zi, nga del qartë se ka qenë sakrificë me i përballuar rrethanat e kohës në Mal të Zi. Një konstatim i tillë vlen sidomos për vitet 1956-58, kur në viset shqiptare nga ana e pushtetit u muar iniciativa për mbylljen e shkollave në gjuhën shqipe. Një veprim i tillë eksperimental nga ana e pushtetit të kohës sa ishte kundër barazisë qytetare dhe nacionale ishte tërësisht antishqiptarë. Ishte kjo kohë kur u mbyll shkolla fillore e vetme në gjuhën shqipe në Ulqin por edhe gjetiu, me të vetmin qellim për të asimiluar shqiptarët. Por, edhe ne këto rrethana shqiptarët mbijetuan duke qendruar ne vatrat e tyre. Ndërsa kthesë e madhe në arsimin në gjuhën shqipe u bë pas vitit 1968, në sajë të demonstratave në Kosovë, ku edhe në Mal të Zi filloj barazia praktike për shkollat më mësim në gjuhën shqipe.

Sfidat e arësimit në shqip

Kështu për të parën herë u hapen shkollat e ciklit të ulët në shqip në ato vendbanime shqiptare nga Ulqini e deri në Rozhajë, që deri atëherë ishin në gjuhen serbe. Një veprim i tillë ndikoj dukshëm në edukimin dhe ngritjen e vetëdijes kombëtare të shqiptarët. Por, një rilindje arsimore dhe kulturore e shqiptarëve në Mal të Zi, si duket nuk i konvenonte pushtetit të kohës. Pikërisht ishin ngjarjet e Kosovës në vitin 1981 si shkas për masa ndeshkuese ndaj shqiptarëve në Mal të Zi.Goditjen e parë e pësoj shkolla në shqip, duke menjanuar nga procesi mësimor tekstet shkollore te botuara në Prishtinë, me arsyetimin se gjoja janë të papërshtatshme se nxisin nacionalizmin shqiptarë.Por, pushtetarët e arsimit nuk u ndalën me kaq, ndaj disa mësimdhënësve u muarën masa partiake, duke i dënuar disa nga to e më pas duke i larguar nga procesi mësimor si të papërshtatshëm. Ishte kjo fushata shtetërore antishqiptare e cila zgjati deri në vitin 1990, më rastin e dështimit të sistemit monist dhe miratimin e pluralizmit politik. Ishin këto rrethana të papërshtashme për mësimdhënësit tanë, andaj një numër i tyre ishin të detyruar të emigrojnë në botën e jashtme, duke u shkëputur njëherë e përgjithmonë nga ditari i shkollës.

Rrethanat shoqërore të kohës

Ndonëse në disa segmente autori prezenton rrethanat shoqërore të kohës për momentin është e vështirë të bëhën vlerësime si dhe të nxirren përfundime për veprimtarinë politike të arsimtarëve, edhe pse autori ka numëruar pjesëmarrjen e tyre ne funksionet tyre që kanë ushtruar në veprimtarinë politike.Ky dimension i veprimtarisë së tyre mbetet për tu hulumtuar në të ardhmen, duke eliminuar edhe dilemat për ata individë, të cilët ishin në shërbim të pushtetit.

Duke analizuar të dhënat e prezantuara, ne këtë botim si edhe ata të dy të mëparshmit del qartë se në shkollat më mësim në gjuhën shqipe ka pasur mësimdhënës të devotshëm, të cilët këtij profesioni të shënjtë iu janë përkushtuar me idealizëm. Si të tillë një numër i konsideruar i tyre kanë bërë emër, ku kujtohen më respekt e nderim nga ish nxënësit e tyre dhe mjedisi përkatës.

Përmbyllje e një projekti me vlerë

Autori i këtij botimi meriton mirënjohje për angazhimin dhe qasjen profesionale.Vëllimi i tretë është vazhdimësi logjike e një projekti madhor, që lirisht mund ta quajmë Enciklopedia e arsimit shqip në Mal të Zi. Po ashtu edhe ribotimi i dy vëllimeve të para më plotësime përkatëse dhe me një dizajn të ri, dëshmojnë seriozitetin e autorit si studiues në fushën e pedagogjisë. Andaj them me kënaqësi se botimi i këtyre tre vëllimeve bën përmbylljen e një projekti me vlerë shumëdimensionale për shqiptarët në Mal të Zi.

Dhe në fund iu mbetet studiuesve të tjerë që ta vazhdojnë këtë kolanë të botimeve në të ardhmen, duke e plotësuar dhe përmirësuar ndonjë të dhënë e cila do të jetë në favor të kompletimit te të dhënave biografike për mësimdhënësit përkatës. Nuk ka dilemë se në të ardhmën kur do të trajtohen tema dhe çështje nga fusha e arsimit në shqip në Mal të Zi, këto tre vëllime do të jenë referenca të obligueshme profesionale për të gjithë.

Prof.dr. Palokë Gj.Berisha, METEORËT E ARSIMIT SHQIP NË MAL TË ZI 1949-1964 III, Botoi: Bashkimi i Krijuesve Shqiptarë në Mal të Zi, Ulqin, 2013

(Botohet me rastin e vdekjës së pedagogut dhe studiuesit Palokë Gj. Berishaj 1936-2024)

Filed Under: Komente

Qeramika e pikturuar në stilin e Devollit në Muzeun Castromediano në Lecce

April 18, 2024 by s p

Dr. Dorian Koçi/

Në Ditën Ndërkombëtare të Monumenteve dëshiroj të sjell në vëmendje një copëz të vogël qeramike e ekspozuar në Muzeun Castromediano të Lecce- e quajtur qeramika e Devollit. Është një dëshmi e vogël por me një rëndësi të madhe pasi rrëfen për teknikën e prodhimit të saj që fisi ilir mesap e solli nga përtej detit. Në foton 3 është një vazo e qeramikës devollite që ndodhet në Muzeun Historik Kombëtar. Vazoja i përket kohës së bronzit (3.100 – 1.050 vjet para Krishtit)

Koha e bronzit paraqitet ndoshta si epoka më dinamike në zhvillimin shoqëror, ekonomik, shpirtëror të popullsisë së hershme ilire. Një nga treguesit më të rëndësishëm të periudhës së bronzit është qeramika e pikturuar e stilit devollit. Kjo lloj qeramike është quajtur devollite, sepse lindi e u zhvillua në pellgun e lumit Devoll. Karakteristike për qeramikën devollite është pikturimi me ngjyrë kafe. Është qeramikë me cilësi shumë të mirë, e bërë nga deltinë e pastër dhe e pjekur plotësisht. Vazot tashmë kishin dy vjega të ngritura mbi lartësinë e buzëve. Në muzeun Castramediano ne Lecce ka dhe shumë mbishkrime mesape me alfabet latin e grek ende të padeshifrueshëm.

Filed Under: Fejton

Dilema e rrugës së humbur: Përse disa individë humbin shpesh dhe disa jo?

April 18, 2024 by s p

Nga Fatjona R. Lubonja Ed.D/

Arsyeja pse disa individë humbasin shpesh dhe të tjerë jo varet nga shumë faktorë, por sipas neuroshkencës, disa mundësi në aktivitetin e trurit janë të rëndësishëm. Një faktor është aftësia për të marrë informacion të shpejtë gjatë procesit mësimor në mjedisin që na rrethon duke aktivuar rrugë të shkurtra dhe të shpejta nervore dhe shmangur pjesë të tjera të panevojshme për proçesin në tru. 

Në vazhdim, një tjetër faktor i rëndësishëm është mundësia e aktivizimit në tru të pjesës llogaritëse/kalkulus të bashkangjitur brenda kuadrit të mësuarit përforcues “reinforcement”. Disa elementë kryesorë që qëndrojnë në themel të efikasiteti të veprimeve në të mësuarit shpejt janë mundësia për të llogaritur pengesa të navigimit jo linear në aspektin e performancës së sjelljes dhe efekti neuro-biologjik të përfshira në mësimin e shpejtë. Kjo aftësi për të ndërtuar dhe për t’ju referuar një harte mendore me aftesi krijuese për të kapërcyer pengesa shkon drejt shpjegimit se pse ata janë navigues më të mirë. Si rrjedhin, individet që kanë zhvilluar dhe aktivuar aftësinë krijuese për të kapërcyer barriera kanë mundësinë të mos humbin shpejt në krahasim të individëve që mendojnë në një formë trajektore lineare të rrugës. Memoria “spaciale” e ambjentit që na rrethon është e rëndësishme dhe e nevojshme për çdo individ përgjatë jetës së përditshme. Vitet e fundit kanë marë një zgjerim i studimeve që përpiqen të kapërcejnë hendekun midis ndryshimeve të lidhura me moshën dhe shqisave “sensoreve” njohëse të navigimit. Këto studime fillojnë të sugjerojnë se ndërprerjet në llogaritjet hapësinore, të sensoreve njohëse të navigimit dhe orientimit në mjedis janë ndër treguesit më të hershëm të rënies cognitive. 

Fatjona R. Lubonja Ed.D. është studiuese/autore e shumë shkrimeve dhe ka studiuar Neuroshkencë & Behavior në Columbia University, në New York. #fatjonalubonja

Filed Under: ESSE

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 1026
  • 1027
  • 1028
  • 1029
  • 1030
  • …
  • 2778
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë
  • Alis Kallaçi do të çojë zërin dhe dhimbjen e “Nân”-s shqiptare në Eurovision Song
  • Garë për pushtet…
  • Njëqind vjet vetmi!
  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT