Përktheu: Rafael Floqi 

Nga Jack Detsch, një reporter i sigurisë kombëtare në Pentagon për Foreign Policy..

Edhe pse Izraeli dhe partnerët e tij thonë se kanë rrëzuar më shumë se 99 për qind të qindra dronëve dhe raketave që Irani gjuajti ndaj tij gjatë fundjavës në një moment të madh të përshkallëzimit në Lindjen e Mesme, udhëheqësit izraelitë thonë se nuk kanë zgjidhje tjetër veçse të përgjigjen.

Ky ishte mesazhi që Ministri izraelit i Mbrojtjes Yoav Gallant thuhet se i përcolli Sekretarit të Mbrojtjes të SHBA-së, Lloyd Austin, edhe pse zyrtarë të lartë të administratës së Biden-përfshirë vetë presidentin që i kërkuan Izraelit të ishte i kujdesshëm me përgjigjen e tij. Biden i tha gjithashtu kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu se Shtetet e Bashkuara nuk do të marrin pjesë apo mbështesin një sulm të drejtpërdrejtë izraelit ndaj Iranit.

Në dritën e këtij presioni, Izraeli ka një zgjedhje për të bërë. A shkon me një goditje me rrezik të lartë në tokën iraniane, ndoshta kundër programit të saj bërthamor apo një objektivi tjetër me vlerë të lartë? Apo përpiqet të ulë rrezikun e luftës rajonale me një qasje më të përshtatur, siç është një sulm kibernetik kundër Teheranit, sulme të synuara kundër komandantëve iranianë jashtë Iranit, ose një sulm ndaj grupeve përfaqësuese të mbështetur nga Irani në rajon?

Por edhe pse kabineti i luftës i Netanyahut kërkon një përgjigje të shpejtë, ekspertët po u bëjnë thirrje izraelitëve që të mos nxitojnë në vendimin.

“Ka njerëz që luajnë shah, njerëz që luajnë damë dhe njerëz që hanë figurat  nga dërrasa,” tha Jonathan Lord, një ish-zyrtar i mbrojtjes i SHBA-së dhe ndihmës i Kongresit, i cili tani është drejtor i Lindjes së Mesme. program sigurie në Qendrën për një Siguri të Re Amerikane (CNAS), një institut me bazë në Uashington. “Izraeli ka të ngjarë të përgjigjet, por nuk ka asnjë shtysë për t’u përgjigjur menjëherë. Ata nuk kanë nevojë të nxitojnë.”

Opsioni 1: Sulmoni programin bërthamor të Iranit

Programi bërthamor i Iranit është përshpejtuar që kur Shtetet e Bashkuara u tërhoqën nga marrëveshja bërthamore gati gjashtë vjet më parë. Nuk është e qartë se Irani ka filluar të ndërtojë përsëri raketa me aftësi bërthamore, por nëse vendos të ndërtojë një armë bërthamore, Teherani mund të jetë në gjendje ta nxjerrë një të tillë brenda disa muajsh, thanë zyrtarët e lartë amerikanë vitin e kaluar. Kjo i bën objektet bërthamore iraniane një objektiv tërheqës për izraelitët – edhe pse një në skajin më të lartë të spektrit të përshkallëzimit.

“Nëse Izraeli i përgjigjet Iranit, kjo mund të jetë po aq e rëndësishme sa goditja e objekteve të dyshuara të armëve bërthamore iraniane ose ndjekja e bazës së tyre industriale të mbrojtjes,” tha Michael Mulroy, një ish-zyrtar i mbrojtjes amerikane. “Nëse ata bëjnë njërën ose të dyja me sukses, Irani do të [ketë bërë] një gabim strategjik në ngritjen e atij sulmi.”

Ky është një sfidë e madhe. Një nga objektet më të mëdha bërthamore të Iranit – Natanz – është gërmuar në anën e një mali në vargmalin e Zagrosit aq thellë në tokë sa mund të jetë i padepërtueshëm edhe për bombën më të madhe të bunkerit të prodhuar në SHBA.

“Mund të dalësh huq,” tha Lord “Ju mund të dështoni. E vetmja gjë më e keqe se Irani të jetë aty ku është potencialisht me programin e tij bërthamor, është nëse Izraeli do të merrte një goditje për ta hequr atë dhe nuk do të kishte sukses.”

Një sulm i drejtpërdrejtë ndaj programit bërthamor të Iranit ndoshta do të nënkuptonte fundin e koalicionit ad hoc të shteteve arabe që mbështetën përpjekjet izraelite të mbrojtjes raketore kundër Iranit këtë fundjavë. Gjithashtu mund të tërheqë më tej përfaqësuesit iranianë, si Hezbollahu me bazë në Liban, në një konfrontim të drejtpërdrejtë edhe më të ashpër me Izraelin, thanë ekspertët. Dhe me Shtetet e Bashkuara që tashmë sinjalizojnë se nuk do të mbështesin një sulm të drejtpërdrejtë ndaj Iranit, izraelitët duhet të jenë të kujdesshëm që të mos shkojnë shumë larg për të zemëruar mbrojtësin e tyre më të madh të armëve – gjatë një viti zgjedhor për Biden.

“Tashmë po shihni disa tensione dhe pak dritë mes amerikanëve dhe izraelitëve”, tha Bilal Saab, një bashkëpunëtor i Chatham House në Londër dhe ish-zyrtar i mbrojtjes i SHBA-së. “Pra, gjëja e fundit që dëshironi të bëni tani është të humbni amerikanët në një kohë shumë kritike dhe të rrezikshme.”

Opsioni 2: Synoni komandantët iranianë, ushtrinë ose vendndodhjet brenda ose jashtë Iranit

Izraeli mund të godasë objektiva në tokën iraniane që nuk janë të lidhura drejtpërdrejt me programin bërthamor të vendit. Për shembull, mund të synojë një udhëheqës ushtarak me vlerë të lartë si Brig. Gjenerali Amir Ali Hajizadeh, komandanti i forcave të hapësirës ajrore të Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC), i cili organizoi sulmin me dronë dhe raketa të kësaj fundjave.

“Më pas do të shkoni pas djalit që orkestroi këtë shfaqje masive të fishekzjarreve,” tha Lord. “Ai është gjithmonë në mendjet e tyre si një objektiv.”

Izraeli gjithashtu mund të ndjekë objektet ushtarake ose depot e armëve brenda vendit, apo edhe shtabin e IRGC-së.

“Ata ka të ngjarë të zgjedhin të përgjigjen drejtpërdrejt në Iran, megjithëse ka të ngjarë që SHBA-të do të përpiqen të pengojnë atë veprim për të frenuar dhe parandaluar zgjerimin e tij”, tha Mulroy, ish-zyrtari i mbrojtjes amerikane.

Megjithatë, mund të hapë mjaftueshëm oreksin e Izraelit për t’iu përgjigjur me një fushatë të shtuar të vrasjes kundër komandantëve të IRGC-së që ndodhen jashtë Iranit, në vende të tilla si Iraku dhe Siria. Madje mund të ndjekë diçka të ngjashme me sulmin kundër një bashkëbiseduesi Iranian objekti konsullor në Siri më 1 prill që vrau gjeneralin Mohammad Reza Zahedi, komandantin e Forcave Quds të IRGC në Liban dhe Siri, si dhe zëvendësin e tij dhe pesë oficerë të tjerë – i njëjti sulm që filloi spiralen aktuale të shkallëzimit midis Izraelit dhe Iranit.

Megjithatë, pasi sulmet hakmarrëse të kësaj fundjave – si dhe sulmet me raketa balistike iraniane kundër bazave ushtarake irakiane që strehojnë trupat amerikane në janar 2020, të nisura si përgjigje ndaj vrasjes së udhëheqësit të atëhershëm të IRGC-së, Qassem Suleimani – tregojnë se ekziston rrezik i dukshëm përshkallëzimi në Izraeli po ndjek liderët ushtarakë iranianë, qoftë brenda apo jashtë Iranit.

Por vrasja e një objektivi me vlerë të lartë mund të lejojë gjithashtu Izraelin të rrisë kohën e tij, tha Zoti, ndoshta për javë ose muaj. Dhe megjithëse Netanyahu mund të mos ketë mbështetjen e administratës Biden për një sulm të tillë, mund të mjaftojë për t’i dërguar një sinjal parandalues Iranit pa e mbushur plot karrocën e mollëve me Uashingtonin.

“IDF [Forcat e Mbrojtjes së Izraelit] pëlqen një fitore, por IDF nuk i pëlqen një fitore mbrojtëse,” tha Frank McKenzie, një gjeneral marins në pension i SHBA që udhëhoqi Komandën Qendrore të SHBA nga 2019 deri në 2022, gjatë një ngjarje të organizuar nga Instituti Hebre për Sigurinë Kombëtare të Amerikës të hënën.

Megjithatë, ekziston rreziku i dështimit operacional për të sulmuar një udhëheqës si Hajizadeh ose një objekt të IRGC-së. Mund të duhet të ndodhë gjatë natës – dhe pas sulmeve të kësaj fundjave, shumë udhëheqës ushtarakë iranianë janë ndoshta të fshehur. “Irani, tani për tani, është në një nivel të lartë gatishmërie,” shtoi McKenzie. “Udhëheqësit do të jenë në bunkerë.”

Dhe presioni nga amerikanët dhe vendet e tjera për të luajtur mirë, gjithashtu mund të dekurajojë një përgjigje të shpejtë. 

“Fakti që ne ishim kaq proaktivë dhe të shpejtë në kalimin në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, fakti që [Biden] bëri një telefonatë menjëherë me kryeministrin izraelit për t’i thënë atij se ne nuk mbështesim hakmarrjen – këta dy faktorë duhet të reduktojnë shanset për një sulm më agresiv izraelit kundër Iranit tani”, tha Saab.

 Opsioni 3: Goditni përfaqësuesit iranianë ose nisni një sulm kibernetik në Iran

Nëse udhëheqësit izraelitë janë të shqetësuar për përshkallëzimin e tensioneve me Iranin, ata mund të zgjedhin një përgjigje më të ulët: të synojnë përfaqësuesit iranianë në Lindjen e Mesme ose të përfshihen në sulme kibernetike kundër Iranit – dhe duke u përpjekur të tregojnë se ata janë njeriu i madh në kampus në rajon. në proces.

Një tjetër poshtërim në rajon – pasi pothuajse asnjë dron apo raketë iraniane arriti të godiste tokën izraelite gjatë fundjavës – mund të shkaktojë një goditje tjetër në besueshmërinë ndërkombëtare të Teheranit. “Ti i ke turpëruar pafundësisht këta djem. Izraeli është më i fortë sot. Irani është më i dobët”, tha McKenzie. “Nëse ju duhet të bëni diçka, çfarëdo që të bëja unë do të ishte diçka që ishte krijuar për të rritur më tej epërsinë tuaj teknologjike ndaj Iranit. Zgjidhni diçka që është e turpshme.” Hezbollahu është grupi më i afërt dhe më i rëndësishëm i Iranit në rajon. Izraeli tashmë ka kryer sulme të vogla kundër grupit militant në Liban gjatë gjashtë muajve të fundit, por ai mund të zgjedhë të nisë një fushatë ushtarake shumë më intensive kundër Hezbollahut.

Megjithatë, kjo mbart rreziqet e veta për Izraelin. Që nga sulmi i Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor 2023, Hezbollahu është përpjekur të shmangë tërheqjen në një luftë të plotë me Izraelin, por siç shkruan Daniel Byman për Foreign Policy, “Nëse Hezbollahu vendos të përfshihet në luftë gjithëpërfshirëse, do të ishte një përshkallëzim dramatik: arsenali i raketave të Hezbollahut mbi 100,000 e tejkalon atë të Hamasit dhe luftëtarët e tij janë të stërvitur mirë dhe të ngurtësuar në betejë”. Grupi pa dyshim do të pësonte humbje të mëdha, por po ashtu edhe Izraeli.

Megjithatë, pasi iranianët ndërmorën një hap historik duke goditur Izraelin drejtpërdrejt nga toka e tyre – diçka që Teherani nuk e ka bërë kurrë më parë – Netanyahu mund të përballet me presion të konsiderueshëm nga forcat e vijës së ashpër në kabinetin e tij të luftës për një përgjigje më të fortë.

“Nëse e bëni këtë tani dhe konsiderohet të jetë e pamjaftueshme, kjo mund të perceptohet si dobësi,” tha Lordi, eksperti i CNAS.

Reagimi i Iranit

Irani shpenzoi shumë armë në sulmet e së shtunës mbrëma kundër Izraelit. Sipas një zyrtari të lartë ushtarak amerikan, ajo lëshoi më shumë se 100 raketa balistike me rreze të mesme, më shumë se 30 raketa lundrimi me sulm tokësor dhe më shumë se 150 dronë sulmues të njëanshëm drejt Izraelit.

Dhe McKenzie, ish-shefi i Komandës Qendrore të SHBA, tha se Irani duhej t’i nxirrte ato raketa – variante speciale me rreze të mjaftueshme për të sulmuar Izraelin – jashtë magazinimit, duke varfëruar një pjesë të mirë të arsenalit të tij për një luftë të mundshme rajonale.

“Kjo ishte përpjekje maksimale,” shtoi McKenzie. “Ata shpenzuan shumicën dërrmuese të raketave të tyre balistike të përdorura për të sulmuar Izraelin.”

Por një sfidë kryesore për Iranin në përgjigjen ndaj izraelitëve me fuqinë e tij të zjarrit është një tufë lëshues raketash. McKenzie tha se iranianët kanë vetëm rreth 300 lëshues raketash për të kryer këto lloj sulmesh, duke krijuar një pengesë të madhe nëse Teherani dëshiron ndonjëherë të kryejë një sulm të rëndësishëm në të gjithë rajonin.

Izraeli ka gjithashtu përfitimin e të qenit larg – kufijtë e tij janë më shumë se 1100 milje larg nga disa nga pikat e lëshimit të raketave të përdorura nga Irani këtë fundjavë. “Nuk ka një kërcënim të afërt që Irani të kthehet dhe ta bëjë këtë përsëri sulmin e së mërkurës,” tha Lord.

Megjithatë, iranianët mund të kenë mjaft aftësi për të shuar një sulm izraelit në formën e mbrojtjes ajrore dhe raketore të teknologjisë së lartë të prodhuar nga Rusia. “Ata në asnjë mënyrë nuk do të konkurrojnë me avionët luftarakë të gjeneratës së pestë nga izraelitët,” tha Saab, anëtar i Chatham House. “Por sistemi i mbrojtjes ajrore që ata kanë nuk është shaka. Nuk është rrjeti i mbrojtjes ajrore siriane.”

Por në të dyja anët, frika nga skenari më i keq ka të ngjarë t’i shtyjë liderët të tërhiqen.

“Çfarë mendonin iranianët se do të ndodhte nëse do të vrisnin 500 izraelitë dhe do të kishin shpërthyer F-35 dhe ndoshta do të kishin goditur një sinagogë?” tha McKenzie. “Unë e di se cila do të ishte përgjigja izraelite. Dhe ata duhej ta besonin gjithashtu këtë.”