Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

SHKOLLA SHQIPE NË MONTHEY-CHABLAIS NË ZVICËR

by


Ganimete (Jakupi) Demiri) mësuesja e parë e “Shkollës Shqipe Monthey-Chablais” pranë LAPSH-it në Zvicër, në një bashkëbisedim me Editorin e Diellit të Vatrës në New York Sokol Paja, rrëfen organizimin e mësimit shqip në Shkollën Shqipe Monthey-Chablais, aktivitetet patriotike, kulturore dhe edukative pranë kësaj shkolle, sfidat për ruajtjen e gjuhës, kulturës, traditës dhe identitetit kombëtar në mërgatën shqiptare të Zvicrës.


HISTORIKU I SHKOLLËS SHQIPE MONTHEY-CHABLAIS NË MONTHEY, ZVICËR


Shkolla jonë u formua me iniciativën e z. Zenun Shalës dhe anëtarëve të tjerë të kryesisë: Dukagjin Ramosaj, Yllka Shehu dhe Valentina Ramaj Ramosaj. Mësuese e parë e “Shkollës Shqipe Monthey-Chablais” pranë LAPSH-it ka qenë Ganimete Jakupi Demiri. Në fillimet e hapjes së shkollës shqipe numri nxënësve ka qenë mjaft i madh, nxënësit mësojnë: gjuhën dhe letërsinë shqipe, kulturën, historinë, artin me një fjalë gjithçka që lidhet me ne si popull shqiptar. Sfidat e të ardhmes mund të jenë të ndryshme: Ambienti (hapësira) shkollore, materiali shkollor, pamundësia për të vizituar vendet e ndryshme për të cilat mësojmë teorikisht si dhe më mosvijimi i nxënësve mësimin shqip. Shkolla ka filluar mësimin nga muaji shtator 2020, komuna e Monte-së (Monthey) ka mundësuar mbajtjen e mësimit në njërën prej shkollave të saj, fillimisht ka pasur 18 nxënës, mësimi është mbajtur dhe mbahet çdo të mërkure pasdite.

ORGANIZIMI I MËSIMIT SHQIP NË MONTHEY, ZVICËR


Organizimi i mësimit plotësues shqip zakonisht organizohet përmes këshillit të shkollës dhe këshillit të prindërve në bashkëpunim, kurrikula është e përgatitur nga Lidhja e Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë (LAPSH) në Zvicër dhe duke u përmbajtur pikave referuese ndjekim procesin edukativo-arsimor të gjuhës dhe kulturës shqiptare. Të veçantat e shkollës sonë janë: Shkolla është e hapur për çdo fëmijë shqiptarë apo edhe të huaj që ka dëshirë të mësojë gjuhën dhe kulturën shqiptare, t’i motivojmë fëmijët në ruajtjen e traditave shekullore, të kuptojnë fëmijët se gjuha amtare është çelësi kryesor i sukseseve për të mësuar edhe gjuhë të tjera.


GJUHA SHQIPE SI FORMË E IDENTITETIT KOMBËTAR


Gjuha shqipe si formë e identitetit kombëtar – padyshim që gjuha si mjet komunikimi dhe identifikimi e dallon një person, popull nga të tjerët “Kur një komb e humb gjuhën, ai ka humbur edhe veten e tij”, andaj ditë e më shumë duhet t’i kushtojmë rëndësi të veçantë gjuhës, fëmijëve t’i flasim shqip, mos ta humbim gjuhën, traditat dhe kulturën tonë kombëtare e cila është ruajtur me fanatizëm ndër breza me shekuj të tërë. Shkolla shqipe është vandtakim i përbashkët si i fëmijëve ashtu edhe të rriturve ku mund të merren njoftime, vendime, aktivitete dhe të bëhen marrëveshje të rëndësishme.


BASHKËPUNIMI PRINDËR NXËNËS DHE E ARDHMJA E SHKOLLËS SHQIPE


Bashkëpunimi prindër – nxënës dhe mësues është gjithnjë i hapur ku në çendër të vëmendjes është parësore arritja, suksesi i nxënësit…Aktualisht nuk kemi binjakëzim me ndonjë shkollë mbase të ardhmen do të ketë ndryshime, gjithnjë e më shumë jemi duke u përpjekur për t’u hapur sa më shumë shkolla shqipe dhe padyshim do të kemi zgjerim në tërë regjionin, shtetin e Zvicrës. Shkolla jonë u bënë thirrje të gjithë prindërve, bashkatdhetarëve tonë për regjistrimin e fëmijëve në shkollat shqipe, regjistrimet fillojnë nga muaji qershor.


SFIDAT E MËSIMIT SHQIP MES TEKNOLOGJISË, PANDEMISË DHE VËSHTIRËSIA E FËMIJËVE ME DY GJUHË


Fatmirësisht ne edhe gjatë kohës së pandemisë në shkollën tonë mësimin e kemi vijuar në objektet shkollore kuptohet duke iu përmbajtur rregullave të caktuara me kujdes të shtuar. Vështirësitë e fëmijëve me dy gjuhë – mendoj se në njërën anë kanë përparësitë e njohjes së dy gjuhëve dhe në anën tjetër kanë vështirësitë e zotërimit të dy gjuhëve, por nëse një fëmijë që nga fëmijëria fletë mirë gjuhën amtare, aftësitë e tij për të zënë gjuhë të tjera janë shumë më të lehta.


GJUHA SHQIPE SI TRASHËGIMI SHPIRTËRORE DHE IDENTITARE KOMBËTARE


Gjuha shqipe si trashëgimi shpirtërore dhe identitare kombëtare – gjuha shqipe deri më tani “Është dëshmuar se është argumenti më i mirë prijës, i fuqisë krijuese, i pasurisë shpirtërorë dhe emocionale të popullit tonë”, ndërsa gjuha si identitare kombëtare padyshim që është thesari më i çmuar i popullit tonë me një biografi plot sakrifica duke pasur parasysh që çdoherë kemi qenë të rrezikuar nga armiqtë të cilët kanë dashur të na asimilonin si popull, kemi një histori të lashtë të artit, kulturës dhe traditave të cilat na bëjnë të ndryshojmë nga popujt tjerë. “Kur një popull e nderon gjuhën, ai ka nderuar atdheun e tij” – Dritëro Agolli.


KUSH ËSHTË GANIMETE (JAKUPI) DEMIRI)?


Ganimete (Jakupi) Demiri) vjen nga komuna e Viti-së, ka studiuar në degën “Edukim dhe mësuesi”, në vendlindje ka punuar 6 vite si mësuese, ndërsa nga viti 2015 jeton në Zvicër. Këtu punon prej 2vitesh me fëmijët shqiptarë, merret me shkrime të ndryshme si: Shkolla Shqipe Monthey-Chablais, Aforizma, poezi, prozë dhe artikuj të ndryshëm, merret me aktivitete të ndryshme të cilat organizohen nga bashkatdhetarët poashtu edhe nga zviceranët ku gjithnjë është e interesuar të jetë sa më shumë e integruar në shtetin zviceran.

Diskutimi më frymë kombëtare për Kosovën, e detyroi konsullin e Serbisë të lëshojë sallën

by

Skënder Karaçica/

Në organizim të SHSHA-së dhe në bashkëpunim me Odën Ekonomike Amerikë-Israel,në vitin 2016 ish-presidenti i Shqipërisë Bujar Nishani vizitoi Çikagon dhe me udhëheqjen e këtij institucioni ekonomiko-financiar dhe të botës së biznesit,pati biseduar për shumë çështje nga fusha ekonomike,të bashkëpunimit dhe për mundësitë e investimeve në ekonominë e Shqipërisë.Në sallën solemne të këtij institucioni në Çikago,ku,sipas protokolit zyrtar ishte stolisur me flamurin e shtetit shqiptar,të Amerikës dhe të Israelit,presidenti Bujar Nishani shpaloj historinë e popullit shqiptar ndër shekuj deri në ditët e sotme dhe,vuri në dukje ndihmën që afroi populli i tij për praninë dhe shpëtimin e popullit hebrenjë nga regjimi shfarosës i Nazizimit të Hitlerit dhe të shërbëtarëve të tij gjatë Luftës së Dytë Botërore(1940-1945).Në sallën solemne të Odës Ekonomike Amerikë-Israel,kishte ardhur i ,,ftuar,,edhe konsulli i Serbisë me seli në Çikago,i cili qendronte në një rresht i padukshëm për të pranishmit,sidomos të SHSHA-së të shqiptarëve në shtetin e Illinoisit dhe,nga afër përcillte diskutimet e miqëve hebrejë dhe të presidentit të Shqipërisë Bujar Nishani.Më të dëgjuar se në takimin e tij në Çikago,gjëndej edhe konsulli i Serbisë,presidenti Bujar Nishani,në diskutimin e tij foli gjerësisht për historinë e lavdishme të Kosovës dhe të popullit shqiptar,që,tash e një shekull u ka përballuar kohës së përgjakur të regjimit serrb në kërkim të lirisë dhe pavarësië të shtetit më të ri në Evropë dhe botë.Duke folur për pavarësinë e Kosovës dhe,sipas presidentit Bujar Nishani,statusi i saj i pranuar nga vendet më të fuqishme të botës,është i pakthyeshëm sot e gjithmonë,atëherë konsulli serb në heshtje dhe pa bër zë sipas rregullave diplomatike të kunsujve e  lëshoi sallën e takimit në Çikago.Miqtë habrenjë në takimin me Bujar Nishani në Çikago folën përmes shpalimeve të historisë,ku populli shqiptar në Shqipëri dhe Kosovë,u dolën në ndihmë për praninë dhe shpetimin e tyre nga Nazi-fashizmi dhe hyzmetqarët e tij në Evropë,për shtrirë interesimin e tyre nga fusha ekonomike dhe të politikave të investimeve në të dyja vendet tona.

Lamtumirë President Bujar Nishani

by

Nga Keze Kozeta Zylo/

Me hidhërim e morëm lajmin e ikjes së parakohshme të Presidentit të Republikës së Shqipërisë Bujar Nishanit.  I shprehim ngushëllimet bashkëshortes së tij zonjës Odeta Nishani, fëmijëve dhe gjithë Kombit.  Kemi pasur rastin ta takojmë disa herë në aktivitetet e ndryshme, por do tëndalem vetëm në pak prej tyre.  Bashkë me Qemalin kishim nderin të ishim të autorizuar nga regjisori i shquar i Hollivudit, tepelenasi Stan Dragoti që të merrnim dekoratën e lartë në emër të tij “Nderi i Kombit” akorduar nga Presidenti Bujar Nishani. 

Kjo ceremoni madhështore u organizua në Russian Tea Room nëManhattan.  Qemali dhe Presidenti Nishani kishin qenë kolegë në Akademinë Ushatarake ku pas ceremonisë në takime duarsh I tha me humor:  “Qemal të mbaj mend shume mirë: Ti ke qenë shef katedre, unë pedagog i thjeshtë…  

Kohët ndryshojnë iu pergjigj Qemali, njerëzit ulen apo rriten në pozitë, e rëndësishme është të ngelesh NJERI!”

Mendoj se presidenti Nishani kishte ngelur njeri!  

Një prej takimeve ka qenë dhe në restorantin “Sparks” Steak House, në Manhattan ku Federata PanShqiptare ”VATRA” dhe Diaspora shqiptare në New York, organizuan nje darkë për nder të delegacionit shqiptar i ardhur në Amerikë për të marrë pjesë në sezonin e 67-të të Asamblesë së Kombeve të Bashkuara.  Ajo që do më bënte përshtypje ishte se në këtë darkë ishin të ftuar Ministri i Punëve të Jashtme të Republikës së Tanzanisë, Princesa e Tajlandës e cila Kosovës i kishte dhuruar në qendër te Bankokut një ndërtesë dhe kishte lejuar Ambasadën e Kosovës që të vepronte, pra lobonte për Kosovën në Tajlandë, pasi ende shteti i Tajlandës nuk e kishte njohur.

Presidenti Nishani sillte dhe bënte miq për Kombin.  Fjalimet e tij këtu në Diasporë shoqëroheshin me qetësi dhe maturi.  Shëndeti ndonëse e kishte rënduar, por kur e dëgjoja në publik në mendje më vinte presidenti i 20-të i Amerikës GarJames Garfield (1881) i cili ka thënë: “Nëse rrudhat duhet të shkruhen në ballin tonë, le të mos shkruhen në zemrën tonë. Shpirti nuk duhet të plaket kurrë.”

Për mua si një anëtare aktive e Diasporës me edukim midis dy kontinenteve cilindo President apo kryeministër që përfaqëson shtetin shqiptar dhe të Kosovës e mirëpres, kur takohet me komunitetin pasi respektoj votën e popullit që i zgjedh dhe shtetin amë ku u linda dhe u rrita.  Si media në se kam probleme për të ngritur i ngre në takimet që organizohen, kur vinë apo i shkruaj me penë në publik.  

Si bashkëthemeluese e shkollave Shqipe “Alba Life” mirëpres cilindo shtetar apo activist që përulet para nxënësve të Diasporës që duan të mësojnë Shqip, nuk lejojmë asnjë diskutim politik, pasi Partia e Shkollës Shqipe “Alba Life” është GJUHA SHQIPE. 

Për rrjedhojë në emrin tim, të Qemalit dhe TV “Alba Life” shpreh ngushëllimet e thella për ikjen e parakohshme nga kjo botë të Presidentit Bujar Nishani në moshën 56 vjecare.  

Dritë të pastë shpirti Presidenti i Republikës së Shqipërisë Bujar Nishani!

Lamtumirë!

28 Maj, 2022

Staten Island, New York 

VOLPONE – A CON MAN STORY THAT’S ABOUT US

by

By Rafaela Prifti

A scheme, a conman and a servant. What could go wrong? Is greed only the beginning?

If you happen to read or see Volpone in a theater, you will be forgiven for being overwhelmed by the brutal timeliness of the play. The bottomless greed and self-serving trickery that are portrayed in it feel as current today as perhaps at the time of its production in the 17th century. The fable element of the play conveys a universal moral message that Ben Jonson believed to be the theater’s task. Timelessness is a feature associated with all great works of art and artists, yet Volpone’s timeliness stands out nowadays for the portrayal of schemes generated by a conman and enablers unbound by morals or a sense of justice. In its original form as well as countless theater adaptations worldwide, Volpone is Ben Jonson’s most performed play. The adopted son of a bricklayer, Jonson became one of the most important cultural figures in early 17th century Britain, and England’s first (unofficial) poet laureate. Critics agree that although younger than his contemporary William Shakespeare, as a playwright, Ben Jonson stands comparison with the world’s greatest dramatist.

The play draws on elements of city comedy and beast fable. It is set in Venice where the devious, childless and gold-obsessed trickster Volpone, or ‘fox’, dupes a range of foolish Venetians and foreigners with the help of his clever servant Mosca (‘fly’ or ‘parasite’). Together they stage an elaborate scheme. Volpone pretends to be a wealthy old man who is deathly ill. With the help of his servant, the old man courts three eager gold-diggers, the merchant Corvino (‘Crow’), the lawyer Voltore (‘Vulture’) and the elderly gentleman Corbaccio (‘Raven’), by leading them to believe that they will be named heir to his immense fortune. In exchange for the promise of the inheritance, Volpone collects lavish gifts from Corvino and Voltore. Unstoppable in his greed and lust, he persuades Corbaccio to disinherit his own son, Bonario, in favor of Volpone, and convinces Corbaccio to allow him to seduce his wife, Celia. Mosca plays his part in assuring them that he is helping each one exclusively to get ahead in the three-way race as they eagerly shower Volpone with gifts in order to gain his favor.

As with any scheme, more people need to take part in it in order for the plan to work. No one understands this better than Volpone himself. Disguised as assistants to an Italian swindler, Mosca and Nano, Volpone’s dwarf, swindle the English Knight named Sir Politic-Would-be and a fellow traveler, Peregrine. Volpone, dressed as a famous mountebank, makes an elaborate sales pitch for a cure-all elixir. While some characters begin to catch on to the scheme, Mosca and Volpone prepare an even more elaborate lie to get out of trouble. A recognizable pattern starts to emerge in which a new scheme is designed to cover or at least distract from the old one and a lie is layered on top of a previous lie and so on. Jonson’s merciless satire of deceit and greed without the follies of the judicial system. In court, Voltore, Corvino, Corbaccio, and Mosca present a calculated lie framing the targets of the scheme as culprits. They testify that Bonario and Celia are out to defame Volpone through elaborate plots and false accusations. Mosca’s plan worked. Although Volpone is forced to appear in court, he convincingly acts diseased and is freed. The sly fox, Master of deceit, Voplone is not satisfied with the outcome. It’s not enough for him to have joyfully fooled his victims into believing that each one will be the sole heir to his fortune while becoming wealthier through them. There is no lost irony in Volpone’s criticism of other people’s greed. Determined to humiliate his victims, the trickster fakes his own death. The plan backfires. His enabler, Mosca sees this as an opportunity to swindle the swindler by driving a hard bargain for Volpone’s fortune in court. To prevent Mosca from getting away with all of his money, Volpone reveals himself and his entire plan. The Venetian court sentences Mosca and Volpone handily.

Volpne is a merciless satire of greed and lust. It remains Jonson’s most-performed play outlining his belief that theater is as much entertaining as it is morally relevant. The play’s central figure, fittingly named Volpone is an old, rich, childless Italian gentleman with no heir his fortune, who schemes several people by pretending to be sick and offering to name them as inheritors of his wealth by making them complete for the title. Volpone cheats the entire play to line his pockets. His greed is secondary only to the satisfaction he drives from fooling others. His tricks would not have worked so well without his parasite, Mosca, his servant who fools the people hoping to inherit Volpone’s wealth, and weaves cross-plots which are all eventually exposed.

New tricks keep being generated by the characters as they try to take advantage of each other and then try to save themselves. It is a very recognizable pattern of the present time-space we live in. Naturally, for the schemes to be successful or last longer, controlling the narrative and spinning is crucially important. For the Sly Fox, Volpone, to keep deceiving people, his parasite Mosca needs to be alongside and follow through. To be sure these are characters in a play that has been performed for four centuries on stages around the globe telling the story of the con man’s of the society and the enablers that play along as long as it is profitable for them to do so. These themes reverberate with today’s audiences with an appreciation for entertainment as well as the messaging conveyed through art, as playwright Ben Jonson intended. In it, greed is only the beginning. For the scheme to work, manipulation and misrepresentation are key elements to help the self-serving interest of the puppet master, the Sly Fox.

As recently as 2018, a production of Volpone, adapted by Stefan Zweig (Cvajg), translated in Albanian by Artur Lena, was performed by the Tetova Theater. Director and costume designer Sulejman Rushiti, renowned Albanian director and producer, said that the play was a contender at the Tetova International Theater Festival. Enjoying great reviews, later in the year, the play went on a tour to Gostivar, where theatergoers packed the hall.

The fable element of the production displayed in the characters Voltore (Vulture), Corvino (Crow) Corbaccio (Raven), and Mosca (Fly, Parasite) lends it the universal component. Yet, it speaks to today’s audience with a particular contemporary voice as a story about us.

NE SHTEPINE, KU SHQIPTARI E NDJEN VETEN ME SHUME SHQIPTAR

by

Lutfi Brami

Filadelfia, 23 maj 2022

(Promovohet libri “Zjarri arbëror i pashuar” i Prof. Dr. Bexhet Asani)

Mikëpritje, dashamirësi, art, kulturë, traditë e bujari!

Të gjitha ishin të gërshetuara në shpirtin moral,patriotik e njerëzor, që reflekton shpirti i komunitetit në shoqatën “ Bijtë e shqipes “ në Philadelphia të shtetit Pennsylvania.Harmonia  e buzëqeshja e këtyre njerëzve të dashur lexohet më mirë se kudo tjetër.Eshtë një shembull unik. Kjo u manifestua edhe në aktivitetin e radhës së shoqatës “Bijtë e shqipes”, që drejtohet nga z. Bujar Gjoka, në promovimin e librit “ Zjarri arbënor i pa shuar “ i profesor Dr, Bexhet Asani.

Njerëzit që u mblodhën në këtë aktivitet janë pikërisht ata që paralajmëron emri i Shoqatës: bijtë dhe bijat e shqipes. Kështu e quajnë veten dhe në secilën ditë, ku mundohen të sjelllin prova se janë pikërisht të tillë. Bijtë dhe bijat e shqipes, që jetojnë në Pennsylvania janë të shumtë në numër, rreth 30 mijë.Me një histori jo shumë të vjetër emigrimi, por me një traditë të formuar e të kristalizuar nderimi ndaj vlerave të tyre identitare: gjuhës, kulturës, historisë e mbi të gjitha me një shkallë të lartë suksesi në dy fushat kryesore të jetës: në atë të arsimimit dhe të biznesit. Qindra të rinj shqiptarë kanë mbaruar dhe vazhdojnë të mbarojnë universitete dhe ka një numur të konsiderueshëm afaristë e biznesmenë.

Më 22 maj 2022,në godinën e vjetër të kësaj shoqate, në bashkëpunim me Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë të New Yorkut u  organizua një pritje për dashamirësit e kulturës sonë, duke shfrytëzuar një rast dinjitoz të promovimit të librit “Zjarri arbëror i pashuar”, të prof. dr. Bexhet Asanit, Në këtë promovim, përveç anëtarëve të shumtë të shoqatës “Bijtë e Shqipes”, morën pjesë edhe anëtarë nga Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, me në krye Presidentin e Shoqatës Adnan Mehmetin, kryetarin e shoqatës Mëhill Velaj si dhe kryetari i Akademisë Shqiptaro Amerikane të Kulturës dhe Shkencës, Prof.dr. Skënder Kodra. 

Aktivitetin e hapi Kryetari I Shoqates “Bijte e Shqipes” z. Bujar Gjoka, i cili falenderoi pjesëmarrësit dhe veçanërisht ata të ardhur nga New Jersey, New Yorku e Conencticat dhe autorin për punën voluminoze e serioze të tij, duke shprehur kënaqësinë për bashkëpunimin dinjitoz mes dy shoqatave për promovimin e këtij libri me vlera të mëdha për kulturën dhe trashëgimin e vlerave te kombit tone. 

Kryetari I Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikan, z.Mhill Velaj, në fjalën e tij falenderoi të gjithë pjesmarrësit dhe në veçanti të zotët e Shtëpisë së shqiptarit për gadishmërinë në organizimin e përbashkët të kësaj veprimtarie, i njohu pjesëmarrësit me programin e këtij takimi promovues duke bërë një biografi e një përmbledhje të shkurtër rreth krijimtarisë së  autorit prof.dr.Bexhet Asanit. Me ftesën e tij, të gjithe pjesëmarrësit nderuan me nje minut heshtje kujtimin e ish kryetarit të shoqatës “Vatra“ Dr. Gjon Bucaj e Ish Kryeredaktorit të gazetës “Dielli” z.Dalip Greca, të cilët u ndanë nga jeta para pak ditësh.  

Në ketë takim përshëndetën: Presidenti i shoqatës së shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikan dhe botues i revistës “Tema”, shkrimtari e poeti Ardian Mehmeti, Prof. Dr.Skënder Kodra, Kryetar i Akademisë së  Shkencave Shqiptaro-Amerikane. Rreth librit të Prof. Dr. Bexhet Asanit morën pjesë në diskutime:  

Poetja Ilirjana Sulkuqi, artisti Shaban Lajci, Ish kryetarët e shoqatës “Bijtë e Shqipes” gazetari veteran  Lazar Vero e  Dr. Sadik Elshani, Shkrimtari  e anëtar i shoqatës “Bijtë e Shqipes” Hys Hasa, anëtar i shoqatës “Vatra”, Preng Qeta, Sekretar i Forumit të ish ushtarakëve shqiptar në Fiadelfia Lutfi Brami  etj., të cilët dhanë mendime dhe vlerësime rreth vlerave historike,artistike e shkencore të këtij libri për të sotmen dhe sidomos për të ardhmen, duke e kosideruar një pasuri të madhe për lexuesin shqiptar.

Dr. Besim Muhadri mbajti kumtesën kryesore. Ai ndër të tjera tha: Libri  i autorit Dr. Bexhet Asani “Zjarri arbëror i pashuar” është libër gjithpërfshirës dhe shprushje  në shpirtin arbëresh me titull sa simbolik, aq edhe domethënës e përmbajtësor, me materiale interesante e të rëndësishme për gjuhësinë dhe etnografinë, që ndërlidhet me arbëreshët kudo që ndodhen, në Sicili e kalabri të Italisë, në Argjentinë, Greqi, Turqi, Ukrainë, Kroaci, Bullgari e kudo në botë,me figura e personalitete të rëndësishme arbëreshe, shkrimtarë, muzicienë, regjisorë, punëtorë të palodhshëm të kulturës, arsimit, priftërinjë, aktivistë shoqatash arbëreshe, por edhe njerëz të thjeshtë të këtij komuniteti, të cilët mundohen të ruajnë gjuhën dhe kulturën e lashtë arbërore, të trashëguar nëpër shekuj nëpërmjet edhe veshjeve,   këngëve popullore, e aspekte të tjera.

  Në librin “Zjarri arbëror i pashuar“, – u shprehën diskutantët, autori  sjell ngjarje dramatike të lënies së Trojeve e hedhjes rrënjë në troje të tjera…e hidhërueshme kjo, e mallueshme për dashurinë e adhurimin për token e dytë, por shumë e dhimbshme. Ikje me kokëkthyer pas. A nuk është kjo një plagë aktuale edhe sot ? ! A jemi ne një nga ata ?!… Njohuritë që jepen në këtë libër, veprat që kanë lënë të parët tanë, traditat, zakonet, ritet nuk plaken.Autori na i bën prezente me pasion e krenari. E ka patur ëndër, që në bankat e shkollës së mesme, autori,interesin për fatin e arbëreshëve, të cilat i thelloi në universitetin e Prishtinës dhe nëpërmjet kësaj monografie,tregon punën komplekse, por fisnike të tij. 

Arbërishtja është në realitet një gjuhë e mbyllur në vetvete,ndërsa  sot po vazhdon të rritet bashkëpunimi për ruajtjen e saj. Janë domethënës aktivitete si:  seminari në Prishtinë i gjuhës e letërsisë shqiptare, Qendra e studimeve dhe publikimeve arbreshe në Tiranë, binjakëzimi i shumë komunave, vizitat dy palëshe Kalabri – Sicili, që tregojnë se po punohet për ta ruajtur gjuhën që të mos vdesë.. 

          Përmes shkrimeve të shumta, qoftë, studime, përshkrime, reportazhe, portrete, takime rasti, intervista etj., profesor Bexhet Asani sjell para nesh botën dhe shpirtin e pavdekshëm të arbëreshëve dhe përpjekjet për të ruajtur gjuhën, kulturën dhe traditat e lashta arbërore. Kemi edhe shqetësimet e autorit për zbehjen apo harresën e ngadalshme, por të vazhdueshme të gjuhës arbërore.Ai ,pothuajse në çdo shkrim, bën apelin tek institucionet kompetente shtetërore të shtetit amë që të kthejnë vëmendjen te kjo pjesë e dhimbëshme e qënies sonë, që të mos rrezikohet nga zhdukja. Është detyrë e çdo intelektuali e sidomos e shkrimtarëve, që të punojmë pareshtur, duke evidentuar historinë dhe shembujtë pozitiv, për t’ i shkruar e përgjithësuar në librat që ne botojmë, me synim që t’u lëmë brezave një thesar vlerash, duke ju treguar se nga vijmë,kush jemi dhe si duhet të jemi.

Në libër zë vend përshkrimi i profilit të Aristidh Kolës në librin “Gjuha e Perëndive “, që profesor Kristaq Shabani e quan Kryevepër me karakter studius dhe paraqitje tipike të shkencës kombinative, historike e gjuhësore. “Pellazgjikja është nëna dhe rrënja e gjuhëve, që krijoi kurorën e qytetërimit botëror. Populli hipotetik indoevropian nuk erdhi nga India në Evropë, por e kundërta“ – thotë Aristidhi, i cili ishte njeri i ditur, e donte kombin e tij, studiues i vendosur në mbrojtjen e tezave të tij shkencore, studiues i energjive dhe i përfundimeve të mëdha, logjike, krijues me kurajë të lartë shkencore, kontribues në shpjegimin e tezës për identitetin dhe gjuhën mëmë pellazgjike. Sa bukur tingëllojnë vargjet në poezinë e tij :

     Këngë arbëreshe, o këngë e rrall’,

As Vjosë, as Drin, s’ ta shuan dot mall.

Si rojte në shekuj, tërë atë dashuri,

Për tokën e Skënderbeut, për mëmën Arbëri!?

Puna për të mbajtur gjallë gjuhën shqipe edhe këtu në Filadelfia është për t`u përshëndetur. Kontributi i shoqatës “Bijtë e Shqipes“, i Këshillit drejtues të saj, i mësueseve nëpërmjet shkollës shqipe “Gjuha jonë“ është për t`u vlerësuar e përgjithësuar për përkushtimin e pasionin për ta mbajtur gjallë, për ta masivizuar, për të zgjeruar më shumë aktivitetet në komunitet e familje për edukimin e fëmijëve me dashurinë për gjuhën shqipe e kombin tonë. 

Sa krenar bëhemi, kur mësojmë histori të tilla, ku djali i Carlo Albanese, një marinar arberesh nga jugu i Italise, Anthony Carlo Albaneze, me rrënjë arbëreshe, zgjidhet Kryeministër i një vendi të madh si Australia. Gjaku i arbërit nuk shuhet kurrë, kudo që jeton.

Sa kuptimplote e aktuale janë fjalët e Prof Agostino Giordanos: “…kur një katund arbëresh s`flet më gjuhën arbëreshe, historia zë e mbëllin librin e saj, zakonet zënë e veshken, kujtimet e shpresat zënë e thahen, gjaku zë e teret. Fjalët nëng përputhen me mendimet, zëmëra bier udhën e mallit, shit nëng fljën me njëra jetrën, ndë gjitonitë nëng  huhet ( nuk është më e përshtatëshme), ndër rugat nëng këndohen më vjershë “. Te këto fshatra  fëmijtë nuk luajnë më arbërisht, nuk këndojnë më arbërisht, nuk zihen më arbërisht, nuk shajnë më arbërisht ! E dhimbëshme, me të vërtetë e dhimbëshme.

Me 1923 komisioni qe do te caktonte kufijte e Shqiperise se Jugut i kryesuar  nga gjeneral Telini, oficer i Mbreterise Italiane kishte udhëzim që të vendoste me inisiativë vijën e kufirit me ato fshatra, që duhej të ndaheshin më dysh. Për të mos rënë preh e pretendimeve, komisioni kreu nje test të thjeshtë, që ka të bëjë me gjuhën shqipe. Ata mbushnin një grusht me monedha dhe jua hidhnin fëmijëve të fshatit. Fëmijet gjatë marrjes së tyre fillonin të shanin në gjuhën e tyre të përditshme, e cila ishte në masen më të madhe, shqipja. Keshtu, mjaft fshatra kufitare, iu bashkuan Shqipërisë.

Në këtë aktivitet, një moment aktori Shaban Lajçi këndoi një këngë për kurbetin dhe recitoi disa vargje me vlera patriotike, që ngjalli shumë emocion tek pjesmarrësit në këtë aktivitet dhe u duartrokit me shumë dashamirësi, ashtu sikurse recitimi shumë i bukur i poezisë “Zjarr i pashuar “nga ish nxënësja e shkollës shqipe “Gjuha Jonë” Philadelphia, zonjusha Selma Çela dedikuar autorit Prof/Dr Bexhet Hasani.

Ju Motra vëllezër a s’më thoni

Këtu ne sot kush na mblodhi?

Një burrë fisnik nga Zagerçani

Profesor/Doktor,Bexhet Asani.

Ti moj Nena e Zagerçanit

Hallall qumeshti yt për djalin,

Që penën nuk ja ndan vatanit

Fillon që me kohën e Arbërit.

Në mes këtij entusiazmi, Kryetari i Shoqates “Bijte e Shqipes” Philadelphia z. Bujar Gjoka i dorëzoi Prof.Dr. Bexhet Asanit vlerësimin “Mik i Shoqatës” akorduar nga Këshilli Drejtues i Shoqatës me motivacionin: “Për punën të palodhur si mësues i gjuhës dhe letërsisë shqipe në atdhe e Nev Jersay, USA, si atdhetar, studiues, publicist në ruajtjen e kulturës, traditës, historisë dhe vlerave kombëtare të kombit tonë. Për mbështetjen e vazhdueshme të veprimtarive të shkollës Shqipe “Gjuha Jonë” e Shoqatës Atdhetare- Kulturore Shqiptaro – Amerikane “Bijtë e Shqipes” në Filadelfia.”

Autori  Bexhet Asani  i u përgjigj pyetjeve të pjesëmarrëseve në lidhje me motivet, punën, informacionin e dokumentacion e siguruar në hartimin e këtij libri me vlera kombëtare. 

Shkrimtaret pjesmarrës në këtë aktivitet dhuruan libra nga veprat e tyre për biblotekën e shoqatës “Bijtë e shqipes” Philadelphia. Nje dhurate suprize na erdhi nga larg, nga shkolla shqipe “Naim Frasheri” Patra-Greqi. Drejtori I shkolles, poeti e shkrimtari Iliaz Boga kishte derguar disa nga librat e tij me poezi e përralla për nxënësit e shkolles shqipe “Gjuha Jone” Philadelphia. Më 20 Shtator 2019, Shkollat Shqipe: “Naim Frasheri” Patra- Greqi, “Udha e Shkronjave” Asti-Itali e “Gjuha Jone“në Philadelphia -USA kanë bërë trinjakëzimin e tyre dhe që nga ajo kohë është rritur ndjeshëm bashkëpunimi midish këtyre shkollave.  Mikja e shquar e shoqatës, shkrimtaria e poetja Iliriana Sullkuqi i dorëzoi disa libra bibliotekës së shoqatës, disa përshëndetje nga disa shoqata motra në Greqi, Elbasan e Tiranë, dhe disa dhurata të thjeshta simbolike për autorin prof.dr. Bexhet Hasanin,për gazetarin veteran, nismëtarin e krijimit të shoqatës dhe “Kryetar  Nderi“ i saj, Llazar Veron, Kryetarin e Nderit“ z.Tajar Domi, Kryetarin e Shoqatës z.Bujar Gjoka e  prof.dr.Skënder Kodra, i cili para disa ditësh kishte ditlindjen. Këto e gjallëruan edhe më shumë atmosferën e këtij aktiviteti.

Shoqata “Bijtë e shqipes” aktivitetin e vet e zhvillon në ambiente që janë për t`u lakmuar, si në pikëpamje të hapësirës, ashtu edhe të pozicionit e të cilësisë.Veç sallës për aktivitete kulturore e muzeumit, aty ka edhe klasa për zhvillimin e mësimit të gjuhës shqipe. Muret e stolisura me fotografi të figurave tona historike e kulturore e me flamuj kombëtarë pasqyrojnë më së miri frymën kulturore, që i karakterizon këta aktivistë të zellshëm dhe shpirtin e tyre humanist e atdhetar. Por, dëshmia më e madhe e këtij shpirti është vetë shtëpia e Shoqatës, një objekt i dhuruar nga atdhetarët shqiptarë, Hasan e Benjamin Risilia, që në vitin 2006. Duke u rritur komuniteti, kanë ardhur duke u rritur edhe kërkesat për t`iu shërbyer nevojave të tij. Aktivistët e aktivistet e zellshme të Shoqatës e kanë zgjidhur këtë në një mënyrë që do t`i bëjë përgjithmonë krenarë: Ata kanë blerë një shtëpi tjetër shumë më të madhe prej guri, historike, që ngjason me një kështjellë, në majë të së cilës, tashmë ka filluar të valojë flamuri shqiptar.

Nderkohe z. Bujar Çela, anëtar I këshillit drejtues të  shoqatës prezantoi dhurimin e shumës  prej $500  nga kompania “Meal of America” e cila ka punësuar disa anëtarë te komunitetit tonë shqiptar dhe në shprehje të respektit për ta, kjo kompani, shprehu deshirën për  të kontribuar në ndërtesën e re të shoqatës.zj.Ilirjana Sullkuqi i dorëzoi shoqatës sonë një çek prej 100 $ amerikan për mbarvajtjen e shkollës shqipe “Gjuha Jonë“ dhe për ndërtimin e godinës së re të shoqatës. Të gjithë miqtë që erdhën nga New-Yorku dhe nga New Jersy, treguan interes të  veçantë per ecurinë e shkollës shqipe dhe projektin në ndërtimin e ndërtesës së re të shoqates. Ata shprehën dëshirën që të jenë pjesë e këtij projekti dhe kontribuan me nga 100 dollarë secili për këtë ndërtesë historike që do të jetë qendra e ardhshme e shoqatës dhe shkollës shqipe ne Philadelphia. Disa dhuruan edhe për shkollën shqipe“Gjuha Jonë“. Kryetari i shoqatës Bujar Gjoka i falenderoi kontribuesit për bujarinë e zemërgjërësinë e tyre.

Në mesin tuaj, miku e ndjen veten më shumë se mik, salla juaj sa vjen e bëhet më e ngushtë nga pjesmarrja e antarëve e miqëve të shoqatës – tha midis të tjerash z., Mhill Velaj. Në mesin tuaj, intelektuali e ndjen veten më shumë se intelektual! Në mesin tuaj shqiptari, e ndjen veten më shumë shqiptar! Ju priftë e mbara! Ishte kënaqësi të merrje pjesë në një ngjarje të tillë, që u përcoll me shumë interes nga të pranishmit

I  gjithë ky auditor kaloi në koktelin e  thjeshtë por shumë simbolik e entusiast, organizuar nga i zoti i shtëpisë z.Bujar Gjoka,sponsorizuar nga z. Bujar Çela, ku në mes të këtij entuziasmi me shëndete për miqtë dhe autoritetet përkatëse, që na nderuan në ketë eveniment u shpreh dashuria e respekti për njëri, sidomos për miqtë e ardhur .Pjesëmarrësit dhe autori vijuan me pyetje e pergjigje dhe miqte u njohen nga afer me veprimtarine e shoqates “Bijte e Shqipes” jetes se komunitetit shqiptar ne Philadelphia si dhe projektet e shoqatës sonë në të ardhmen.

Mbylljen e këti aktiviteti e bëri z.Mhill Velaj dhe Kryetari i Shoqatës Z.Bujar Gjoka me dëshirën që edhe në të ardhmen të organizojmë veprimtari të tilla, që i shërbejnë e do t’i shërbejnë artit e kulturës dhe ruajtjes së shqiptarizmës në komunitetet  shqiptare në Diasporën e USA..

U mbyll ky aktivitet i bukur e mbreslënës dhe me një vizitë tek ndërtesa e re e shoqatës, sidomos për ata që nuk e kishin parë më parë,duke qenë të shoqëruar nga Kryetari z.Bujar Gjoka. Eshtë kënaqësi të merrje pjesë në një ngjarje të tillë, që u përcoll me shumë interes nga të pranishmit.

  Ishte një aktivitet dhe promovim dinjitoz me vlera të gjithanshme të këtij libri voluminoz plot detaje historie, kujtimesh, figurash e shoqatash Arbërore, që i shton një vlerë më shumë punës e luftës për mbajtjen gjallë të gjuhës e pasurimin e saj. Shëndet Urime e suksese në krijimtarinë tuaj të gjërë dhe të larmishme profesor Bexheti !