s p – Page 2287 – Dielli

NË QYTETIN E KRUMËS SË HASIT ËSHTË INAUGURUAR SHTATORJA E IMZOT PJETËR BOGDANIT

April 29, 2022 by s p

Shkruan: Lekë Mrijaj

Imzot Pjetër Bogdani për katër decenie të tëra është deshmuar jo vetëm si një doktorant i filozofisë dhe i teologjisë të njohur nga Roma e Italisë së asaj kohe, por edhe si pishtar i letërsisë së vjetër shqipe dhe i asaj kauzës kombëtare në çlirim kundrejt perandorisë aziatike. Imzot Bogdani, njihet edhe nga shkenca botërore, evropiane dhe në botën shqiptare si një pararendës i hershëm i lëvizjes së Rilindjes sonë shqiptare e filozof e teolog i kompletuar. Ashtu siq interpretohet nga shumë studiues të ndryshëm, imzot Pjetër Bogdani, si Arqipeshkëv i Shkupit, ndeshet me fatalitet me sëmundjën e mortajes së zezë, qe do të thotë se me 7 dhjetor vitit 1689 vdes në Prishtinën e Dardanisë pikërisht gjatë rënies së ushtrisë Austriake (sipas studiuesve, Plasari, Hamiti e Belaj) të cilit edhe pas varrimit të eshtrave të tij, mongolet aziatik ia hodhën eshtrat qenve në sheshin e Prishtinës (sipas nipit të tij Gjon Bogdani).

Ndaj sot, me 28 prill 2022 komuna e Krumës së Hasit të Bogdanit dhe banorët e saj permes pjesmarrjës së shumë mysafirëve nga Shqipëria e Kosova ka promovuar veprën e realizuar të shtatorës së Pjetër Bogdanit, i cili për ne shqiptarët, pas Gjergj Kastriotit-Skëndebeut, ishte dhe mbetet një legjendë e pamposhtur si dhe një simbol i gjallë dhe tejët i lavdishëm kombëtar, çlirimtar, politik, shpirtëror, kulturor dhe njerëzor.

Të pranishën në këtë evenimet promovimi kombëtar morën pjesë: prof. Enver Hoxhaj, ish zv/ministër i Kosovës, Imz. Dode Gjergji, Ipeshkëv i ipeshkvisë Prishtinë-Prizren, Imz. Angjello Masafra, Arqipeshkëv Shkodres, prof. Sabri Hamiti, studiues, prof. Aurel Plasari, studiues, Imzot Gjergj Metaj, Ipeshkëv i Rreshenit, z. Kadri Morina, biznesmen dhe sponsorizues si dhe të tjerë kryetar komunash nga Kukësi, Prizreni, Klina e intelektualet klinas, prof. Pal Canaj, prof. Dodë Ndrecaj, publicisti, Lekë Mrijaj, krijuesi, Vilson Culaj e prof. Ismet Sopi nga Llapushniku i Drenasit.

Paraprakisht në Sallen e Kulturës “Pjetër Bogdani” është mbajtur një Sesion shkencor ndaj me një fjalë pershëndese e hapi, z. Liman Morina kryetar i Bashkisë Hasit. Eventi promovues u mbyll permes disa pikave artistike muzikore.

Vlen të potencohët se edhe Prishtina e Pjetër Bogdanit, me 6 dhjetor të vitit 2019 në kuadër të 330 vjetorit të kalimit në amshim të këtij prelati e filozofi, ishte Dioçeza e Kishës Apostolike Prizren-Prishtinë, ne nivel studiuesish e klerikësh të Kishës së saj dhe të nivelit shekullar pjesmarrës permes një Tribune shkencore kanë shenuar e organizuar rivarrimin e tij simbolik në Kriptën e Katedrales “Shën Nënë Tereza” në Prishtinë. Me atë rast pos veprimtarisë shkencore në sallen “BogdaniPolis” në Katedrale ishte organizuar edhe një meshë në përshpirtëri të Shkelqisë së Tij-imzot Pjetër Bogdanit, ku kishin marrë pjesë shumë Arqipeshkëv, Ipeshkëv, klerik të Kishës Katolike Apostolike Shqiptare.

Pse Elon Musk e bleu Twitter-in ?

April 29, 2022 by s p

Elon Musk tha duke bërë shaka, se ai “po blinte Coca-Cola-n për të rikthyer kokainën në të “

Analizë nga Rafael Floqi

Të hënën, Elon Musk bleu Twitter për dyzet e katër miliardë dollarë. Musk, C.E.O. i Tesla-s dhe njeriu më të pasur në tokë, planifikon ta kthejë private kompaninë e mediave sociale dhe ka thënë se dëshiron që Twitter t’i përmbahet nga afër parimeve të fjalës së lirë, të cilat, në një deklaratë, Musk e quajti “shkëmbi i qendryeshëm i një demokracie funksionale”. (Në të njëjtën deklaratë, ai e përshkroi Twitter-in si “sheshin dixhital të qytetit agorën- ku debatohen çështjet jetike për të ardhmen e njerëzimit.”) Vetë Musk cicëron shpesh dhe supozohet se ai do të vazhdojë të përdorë platformën, dhe potencialisht të rikthejë llogarinë e ish-presidentit Donald Trump. Ai gjithashtu mendohet se ka më pak të ngjarë të bllokojë njerëzit për shkelje të politikave të platformës, të cilat vetë mund t’i ndryshojë.

Po pse ai e bleu Twiter-in ?

Elon Musk tha duke bërë shaka se ai “po blinte Coca-Cola për të rikthyer kokainën” *ndërsa për atë që planifikon të bëjë më pas pas blerjes së Twitter prej 44 miliardë dollarësh. Në një seancë të së mërkurës vonë me 87 milionë ndjekësit e tij në Twitter, Musk më pas ripostoi një meme, duke sugjeruar që ai duhet të blinte McDonald’s në mënyrë që të rregullonte makinat e prishura kronike të akulloreve të zinxhirit të restoranteve. “Dëgjo, nuk mund të bëj mrekulli”, shkroi ai më vonë në Twitter.

Musk u zotua se do ta bënte Twitter-in një “argëtim maksimal”. Ai postoi disa postime në Twitter në mbrëmjen e së mërkurës vonë dhe deri të enjten në mëngjes javës që shkoi, në të cilat ai ofroi disa sugjerime për ta përmirësuar faqen. “DM-të në Twitter duhet të kenë kriptim nga fundi në fund si sinjal, kështu që askush nuk mund të spiunojë apo hakojë mesazhet tuaja”, shkroi Musk në Twitter. Musk është zotuar të blejë Twitter dhe të ndryshojë politikat e tij të moderimit të përmbajtjes në mënyrë që të nderojë misionin e tij origjinal si një platformë që promovon fjalën e lirë.

Musk gjithashtu duket se po shijonte memet që janë postuar duke tallur punonjësit e Twitter-it, të cilët thuhet se janë të mërzitur për planet e shefit të Tesla-s për të blerë kompaninë me bazë në San Francisko.

Analistët e Wall Street theksojnë ndikimin që ka pasur marrja e menjëhershme e Twitter nga Musk në kompaninë e tij të makinave elektrike, Tesla. Tesla ka humbur më shumë se 100 miliardë dollarë në vlerë pasi investitorët spekuluan se Musk mund të duhet të shesë aksione për të financuar kontributin e tij të kapitalit prej 21 miliardë dollarësh për blerjen e tij prej 44 miliardë dollarësh të Twitter.

Tesla nuk është i përfshirë në marrëveshjen me Twitter, megjithatë aksionet e saj janë vënë në shënjestër nga spekulatorët pasi Musk nuk pranoi të zbulojë publikisht se nga vijnë paratë e tij për blerjen.

Rënia prej 12.2% e aksioneve të Tesla-s të martën barazohet me një rënie prej 21 miliardë dollarësh në vlerën e aksioneve të tij në Tesla, e njëjtë me 21 miliardë dollarë në para të gatshme që ai angazhoi për marrëveshjen me Twitter. Nëse Musk do të blinte Twitter, Kina mund të kërcënojë të kufizojë gjurmën e Teslës në vend nëse ai nuk luan me top dhe nuk merr parasysh diktatet e Partisë Komuniste Kineze në lidhje me platformën e mediave sociale – duke minuar kredencialet e tij “absolutiste të fjalës së lirë”.

Themeluesi i Amazon, Jeff Bezos, i trondituar nga marrja e Twitter-it nga Musk, vuri në pikëpyetje nëse ai mund të përfundonte duke fuqizuar Kinën – vetëm për të arritur më vonë në përfundimin se teoria e tij ishte “ndoshta” e largët.

Kjo është për shkak se ai ka disa besime të vërteta politike dhe sociale rreth mënyrës se si duhet të drejtohet Twitter, dhe ai ndihet sikur nuk po drejtohet në atë mënyrë. Unë gjithashtu mendoj se ai merr shumë kënaqësi dhe dobi nga cicërima dhe dëshiron që ai të jetë i optimizuar për përdorimin e tij. Vlera e kompanisë së tij rritet nga të qenit një personazh publik shumë i çuditshëm në Twitter, dhe kështu ai sheh qartë shumë vlerë në tweeting, dhe ndoshta dëshiron ta zotërojë atë për vete.

Tesla është një kompani, një kompani relativisht e vogël makinash, që prodhon makina të mira elektrike të nivelit të lartë, apo jo? Dhe vlera në bursë e Teslës, e cila e bën Elon Musk njeriun më të pasur në botë, vjen nga një optimizëm i jashtëzakonshëm në lidhje me aftësinë e ardhshme të Teslës për të prodhuar më shumë makina dhe për t’u bërë lojtari dominues në prodhimin e makinave ndërsa makinat bëhen më elektrike. Gjithashtu, ai është thjesht një lloj vizionari futurist – ai po ndërton tunele që duket se mendon se do të jenë e ardhmja e transportit. Ai po dërgon raketa në hapësirë. Dhe kështu vlera e këtyre kompanive në treg rrjedh kryesisht nga pritshmëritë rreth asaj se sa para do të fitojnë në të ardhmen, në krahasim me sa para kanë bërë në të kaluarën. Dhe këto pritshmëri ndihmohen ndoshta nga të paturit e një themeluesi karizmatik, të zhurmshëm, i cili bën shumë shaka në internet dhe është vetë një personazh fantastiko-shkencor, dhe e portretizon veten si një personazh fantastiko-shkencor dhe që u bën thirrje njerëzve që e pëlqejnë këtë, duke duke bërë shaka.

Ai është një djalë vërtet i zgjuar. Një mënyrë e mundshme për të treguar këtë histori është se Twitter nuk fiton aq shumë para në krahasim me Facebook dhe kompani të tjera të mediave sociale. Nuk është një kompani aq e madhe për sa i përket kapitalit të tregut. Ai mund të thotë, “Shiko, unë marr kaq shumë vlerë nga kjo qasje e drejtpërdrejtë ndaj publikut.” Zotërimi i atij aksesi të drejtpërdrejtë në publik – zotërimi i asaj gjëje që krijon kaq shumë vlerë për Elon Musk dhe Teslën – duhet të jetë disi e vlefshme, qoftë duke rritur vlerën që krijon për Teslën, qoftë duke gjetur një mënyrë për të fituar para nga vlera që krijon për yjet e sportit dhe personazhet e famshëm dhe Donald Trump dhe shumë njerëz të tjerë. E dini, tweet-et e Donald Trump kur ishte në Twitter mund të krijonin miliarda ose triliona dollarë lëvizje në treg, apo jo? Dhe Twitter kurrë nuk fitoi shumë para nga kjo. Nuk është e qartë se si do të bënte kompania, por nëse je ulur mbi një gjë që mund të krijojë kaq shumë vlerë, me siguri, nëse je vërtet i zgjuar, atëherë mund të nxjerrësh një vlerë prej saj.

Shembulli klasik në pesë vitet e fundit ka qenë rritja e aksioneve të memeve: kompani si AMC dhe GameStop morën vlerësime shumë të larta në treg dhe rritën shumë. e parave përmes mediave sociale, popullaritetit dhe memeve të lojërave.

E gjithë kjo ka kuptim intuitiv, kuptim të thjeshtë. Nëse je personi më i pasur në botë dhe i bezdisshëm, dhe vazhdimisht luan një lojë kompjuterike, dhe merr shumë kënaqësi dhe ndjenjë identiteti nga ajo lojë, ndoshta pak i varur, atëherë në një moment mund të kesh disa sugjerime për përmirësime në lojë.” Në një nivel, kjo është një llogari më personale e dëshirës së tij për të blerë Twitter-in Dhe pastaj ka llogarinë më financiare, ose të biznesit, të cilën sapo e keni shpjeguar. Por, në të njëjtën kohë, duket se është pothuajse e pamundur t’i ndash këto dy gjëra, përveç nëse mendon se e gjithë sjellja e tij është një performancë e përpunuar ose diçka që nuk mendoj se dikush e beson vërtet.

Ai tha gjëra të tilla si ai dëshiron më shumë fjalë të lirë, ai dëshiron të mos ndalojë përgjithmonë njerëzit, ai dëshiron më pak varësi nga reklamat, sepse ai mendon se kjo është e keqe për lirinë e fjalës – që, meqë ra fjala, është. Unë mendoj se, nëse nuk moderoni Twitter-in, do të fikni reklamuesit. Nëse nuk ju interesojnë reklamuesit, atëherë mund të keni një Twitter më të pamoderuar. Gjëra të tilla. Musk sapo shkroi në Twitter se ai dëshiron që kritikët e tij më të këqij të mbeten në Twitter, sepse kjo është ajo që do të thotë liria e fjalës.

Nga perspektiva e financave të korporatave, ideja është që ju të blini Twitter dhe që më pas do të jetë një kompani private ku ai thjesht do ta kontrollojë atë. Pra, ai nuk ka nevojë t’i paraqesë një plan biznesi, për shembull, bordit të drejtorëve të Twitter ose aksionarëve të Twitter. Ai thjesht mund të thotë linjën e biznesit: ti merr paratë dhe ik, dhe më pas është kompania ime për të kontrolluar. Kështu ai tha disa gjëra. Ata nuk janë të detyrueshëm për të. Nëse ai zotëron kompaninë, ai zotëron kompaninë dhe ai mund të bëjë atë që dëshiron.

Koncepti i tij për fjalën e lirë duket gjerësisht në përputhje me atë që është bërë një qasje më e djathtë ose konservatore ndaj çështjeve të të folurit, e cila në thelb argumenton se kompanitë e mediave sociale nuk duhet t’i ndalojnë njerëzit për gjëra që konsiderohen të papërshtatshme ose gjuhë të urrejtjes ose çfarëdo tjetër. Natyrisht, Twitter ekziston në shumë vende që kanë më pak mbrojtje të fjalës së lirë se ne, dhe shpesh qeveritë u kërkojnë kompanive të mediave sociale të shtypin fjalimin që nuk u pëlqen. A keni një ide se si Twitter i ka trajtuar ato çështje në përgjithësi dhe se si ai mund të ndryshojë?

Drejtuesit e Twitter që krijuan rregullat thanë se dikur kishin pasur pikëpamje rreth fjalimit në internet që ishin të ngjashme me atë të zotit Musk. Ata besonin se politikat e Twitter duhet të jenë të kufizuara, duke imituar ligjet lokale. Por më shumë se një dekadë e përballjes me dhunën, ngacmimin dhe manipulimin e zgjedhjeve ndryshoi mendjen e tyre. Tani, shumë drejtues në Twitter dhe kompani të tjera të mediave sociale i shohin politikat e tyre të moderimit të përmbajtjes si masa mbrojtëse thelbësore për të mbrojtur fjalën.

Pyetja është nëse edhe zoti Musk do të ndryshojë mendje kur të përballet me qoshet më të errëta të Twitter?

“Ju keni thënë se dëshironi më shumë ‘fjalë të lirë’ dhe më pak moderim në Twitter. Çfarë do të thotë kjo në praktikë?” Punonjësit e Twitter shkruan në një listë të brendshme të pyetjeve që shpresonin t’i bënin zotit Musk, e cila u njoftua nga The New York Times.

Një pyetje tjetër e bërë: “Disa njerëz i interpretojnë argumentet tuaja në mbrojtje të fjalës së lirë si një dëshirë për të hapur derën për ngacmime. A eshte e vertete? Dhe nëse jo, a keni ide se si të rrisni lirinë e fjalës dhe të mbani derën e mbyllur ndaj ngacmimeve?”

Zoti Musk nuk është prekur nga paralajmërimet se planet e tij janë të gabuara. “Reagimi ekstrem i antitrupave nga ata që i frikësohen fjalës së lirë i thotë të gjitha”, shkroi ai në Twitter të martën.

Unë mendoj se të gjithë e kanë pasur të vështirë të merren me këto çështje. Po përshtypja ime është se, megjithëse Eloni duhet të operojë ndërkombëtarisht, konteksti i tij për fjalën “fjala e lirë” është kryesisht ai amerikan.

Nuk e di nëse dikush tjetër në qeveri mund ta ndalojë këtë. Nëse po mendoni nga parimet e para, dhe nëse besoni se Twitter është, në një farë kuptimi, agora sheshi i qytetit, siç e ka quajtur Elon Musk, atëherë mund të jeni nervoz për një miliarder të çuditshëm që ta kthejë atë privat, apo jo?

Përshtypja ime është se stereotipi është në thelb i saktë. Ndikimi nuk përkthehet në llojin e vlerës së dollarit që marrin kompanitë e tjera të mediave sociale. Shitja e reklamave në Instagram është shumë e lehtë, sepse po shikoni fotografi të bukura të gjërave që mendoni se janë të mira, dhe më pas ata ju tregojnë një fotografi të diçkaje tjetër që ata mendojnë se ju mund të mendoni se është e bukur. Dhe pastaj shkoni ta blini, apo jo? Modeli i reklamave në Instagram është shumë i drejtpërdrejtë. Modeli i reklamimit në Facebook është: Ne dimë gjithçka për ju, kështu që ne e dimë që po kërkoni të blini një makinë. Pra, këtu është një reklamë makine apo çfarëdo tjetër. Për modelin e reklamave të Twitter, ata nuk dinë shumë për ju. Stereotipi është se ju jeni atje për të luftuar dhe për të bërë shaka të çuditshme dhe për të trullosuarnjerëzit. Rasti i përdorimit të Twitter nuk është aq miqësor për reklamat sa kompanitë e tjera të mëdha të mediave sociale. Dhe kështu, nga njëra anë, me siguri ka një ndikim më të madh në botë, sepse ju jeni atje për të pasur debate politike. Dhe, nga ana tjetër, është më e vështirë të fitosh para. Ai nuk është personi i parë që vëren se ky është një produkt jashtëzakonisht me ndikim me një biznes disi të dobët.

Ai e përsëriti zotimin të mërkurën mbrëma, duke postuar në Twitter: “Që Twitter të meritojë besimin e publikut, ai duhet të jetë politikisht neutral, që në mënyrë efektive do të thotë të shqetësojë të djathtën ekstreme dhe të majtën ekstreme në mënyrë të barabartë”.

Unë mendoj se është një problem vërtet i vështirë – por, nëse dini, të ndërtoni raketa dhe gjëra të tjera. Kjo tregon se ai mund të jetë në kërkim të një problemi tjetër të vështirë për ta trajtuar.

Coca Cola origjinale prodhohej nga bima e Cocas që prodhon kokainën

PARADOKSET E JETËS

April 29, 2022 by s p

SONILA PACOLLI /

A jeni ndalur ndonjëherë vetëm për një çast dhe keni pyetur vetën se cili është realiteti i jetës sonë? A po cili është paradoksi i vërtetë i saj? A është ajo një provë apo thjesht një veprimtari e caktuar jetësore? A je i/e ri/e në moshë dhe jeta jote sapo ka filluar, apo një i/e moshuar ku kanë kaluar shumë vite dhe je përpjekur vazhdimisht ta bindësh vetën se e mira s’ka ardhur ende. Kur në realitet e mira ka ardhur por ti nuk e ke parë. Ke takuar me qindra njerëz por askush nuk të ka prekur të vërtetën deri në çastin kur jeta jote ndryshon dhe merr kah tjetër përgjithmonë. Ke hedhur një shikim dhe ke parë se ditët, javët, muajt, vitet kanë kaluar pa të lajmëruar. Për të gjitha këto unë kam një përgjigje, të lutem më dëgjo me vëmendje, ashtu sikur ti, edhe unë ekzistojë në një kohë moderne por nëse jemi të sinqertë dhe të drejtë me njëri-tjetrin ne jetojmë në një periudhë historike ku ndryshimi jo gjithmonë është pozitiv dhe ndodh aq shpejtë saqë fillojmë të mendojmë për të tashmen kur në të vërtetë ajo tashmë largohet. Por tani me mendjen tënde do të jesh konfuz apo jo? Dhe do të më pyesësh mua, pse ndodh e gjitha kjo? Më lejo të tregoj. E gjitha kjo ndodh sepse jetojmë në kohën kur luajmë me piano por nuk vlerësojmë gishtat, e ruajmë frymën nga vjedhësit kur vjedhësit jemi vetë ne. Përpiqemi ta shumëfishojmë pasurinë tonë por zvogëlojmë vlerën tonë e ndoshta edhe të tjerëve. Sot gjithmonë e më shumë zbulojmë krijesa të reja por jo krijesën brenda nesh. Hukasim duart nga i ftohti dhe injorojmë dorezat e ngrohtësisë e të cila janë të mykura nga petku i krenarisë. Ne kohët e sotme që jemi nën ndikimin e internetit kemi krijuar shume mure ndarëse dhe jemi ftohur shumë. Saqë edhe kur të mundohemi të krijojmë një urë edhe e vogël të jetë është shumë e vështirë ta gjesh sepse kemi ndërtuar porta të larta. Dhe vazhdojmë e ndajmë pajisje teknologjike por jo komunikim real, kalojmë gjysmën e kohës në zyre por takohemi me njëri-tjetrin shumë rrallë, ndajmë atome por nuk eliminojmë paragjykimet, ndërtojmë ndërtesa të larta kur kemi pikëpamje të ngushtë dhe më e keqja, investojmë në vulgaritet por jo në fitimin e njohjes dhe dijes koncize. Sot ne shkruajmë shumë por flasim rrallë. Kemi mësuar si të jemi të shpejtë por jo si të presim. Është koha e udhëtimeve të gjata, e pelenave që hidhen, e dinjitetit që hidhet, e marrëdhënieve një ditore. Jemi në kohën e ushqyerjes së shpejtë por tretjes së ngadaltë, kur ena e përçmon përbërësin, është koha kur ke gjithçka në vitrinë por jo edhe disa minuta. Shëndetësia jonë sot çdo ditë zhvillohet por shëndeti jonë dobësohet, përpiqemi ta pastrojmë ajrin por kemi ndotur shpirtin.Ne urrejmë shpesh dhe dashurojmë rrallë, të gjithë sot jemi të mbi shkolluar por të nën kualifikuar është koha kur ka më shumë rëndësi pamja e jo personaliteti më shumë veshja e jo intelektualiteti, në kohën kur arkivoli ka më shumë rëndësi sesa i vdekuri. Por a jemi të varura nga të gjitha këto ? Mmm…Prit të mendoj. Të gjitha këto ndodhin para syrit tënd e timit, dhe ne veprojmë sikur kemi kohë, sikur kemi gjithçka, e sikur dimë gjithçka. Ti arrite të më dëgjosh mua deri këtu, ma do mendja se nuk e dëshiron një gjë të tillë. Nëse nuk e do, atëherë përpiqu sado pak ta ndryshosh për të mirë. Kurrë mos harro se një ndryshim sado i vogël i yti mund të sjell një ndryshim të madh për dikë tjetër. Ke parasysh bukuria e vërtetë e diellit vërehet më së miri në agim edhe pse audienca është ende në gjumë.

STAMBOUL (1912) / SHKRESA E ISA BOLETINIT PËR T’U ARDHUR NË NDIHMË SHQIPTARËVE TË MALIT TË ZI

April 29, 2022 by s p

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 29 Prill 2022

“Stamboul” ka botuar, të hënën e 26 gushtit 1912, në faqen n°2, shkresën e Isa Boletinit për t’u ardhur në ndihmë shqiptarëve të Malit të Zi, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Në Mal të Zi

Isa Boletini i dërgon nga Mitrovica shkresën e mëposhtme Ibrahim Pashës :

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

“Malazezët dogjën fshatrat myslimanë përgjatë lumit Lim midis Akvës dhe Beranës. Banorët myslimanë të këtij rajoni janë objekt i sulmeve të vazhdueshme. Në pamundësi për të qëndruar indiferent, në prani të kësaj situate vendosa t’u shkoj në ndihmë. Megjithatë, meqenëse armët që kam në dispozicion nuk janë të përdorshme, ju lutemi jepni komandantit urdhrat e nevojshëm për të më dhënë, kundrejt një fature, armë, municione, rroba në sasi të mjaftueshme, me bindjen se qasja ime ka për qëllim të vetëm të mbrojë nderin dhe prestigjin e atdheut dhe të qeverisë.”

Bajram Curri dhe Riza bej Gjakova, nga ana e tyre, kërkuan 3000 mauzerë (pushkë) për t’u shkuar në ndihmë Gucisë dhe Beranës të rrethuara nga malazezët.

Perpara se te vazhdohet me katastrofen e HEC Skavice…

April 29, 2022 by s p

A person taking a selfie

Description automatically generated

Ferzileta Gjika

New York, Prill 29, 2022

Mbaj mend kur isha e vogel degjoja te afermit e mi, ne momente ku jeta behej e veshtire dhe puna e stermundimshme te bertisnin ardhte Skavica! E mbulofte kete vend! Ne zemerim e siper, por duket se mallkimi paska zene vend dhe na duhet shume pune per ta kthyer mbrapsht! E ndersa ne na duket si mallkim, disave nje enderr ne sirtar qe mezi presin ta bejne realitet.

Si Dibrane na dhemb shume mosperfillja, kthimi I shpines qe na duket se pjesa tjeter e vendit tone po na ben ne keto dite te veshtira te mbijeteses.

Kronike pas kronike, u lodhen pushtetaret me prezantime Power Point ne salla luksoze, me te njejtin grup qe I riqarkullojne por pa asnje banor qe preket, te pompojne pa pushim se HEC Skavica eshte shpetim, se HEC Skavica do te na nxjerre nga varesia energjitike, bile do te shpetojme dhe Kosoven dhe Maqedonine lere me nen Shkodren, se HEC Skavice do te beje mrekulli pasi do te sjelle peshkim dhe turizem ne liqenin e stermadh qe do te krijohet. Dhe mijera vende pune (hipotetike), si per tu tallur deri ne fund.

Keshtu, me shpejtesi kalohet ligji ne parlametin gjysmak, me emrin e kompanise se paracaktuar, pa perfillur ligjin e prokurimeve publike qe kerkon gare nderkombetare.

Vazhdohet me kontrate dhe me pas ne memorandum bashkepunimi mes Qeverise Shqiptare dhe asaj Amerikane per financimin dhe me pas vijojne eskursionet te vendi ku do te ndertohet diga, kjo sa here behet ndonje proteste kunder. Gjithmone, me pjesemarrjen e Ministres Balluku dhe Ambasadores Amerikane, si per te thene me te madhe ne honin e Skavices se fati I Dibres u vulos, dhe Dibraneve qe nuk ju hedhin as syte gjate ketyre vizitave, mos flisni, se per ne nuk ekzistoni.

Ne ndonje mbledhje elektorale ju shpeton me dashje ndonje shprehje paralajmeruese si psh ju do te merrni ato qe moren njerezit qe u goditen nga termeti, pike per pike. Apo permendet si padashje kontrata komerciale nga Balluku… apo qe studimi I fizibilitetit bere me 2016 do te rishikohet (pra nuk do te behet I ri) por keto harrohen me shpejtesi pasi muhabeti kalon te liqeni qe do te vije si mrekulli…

Por termeti Dibraneve po ju vjen nga nje qeveri e shurdher. Dhe ajo qe dhemb me shume eshte kur degjojme njerezit tone qe na thone me mosbesim se kot e keni, eshte kafe e pire, ka mbaru ajo pune, se eshte Amerika. E pate ambasadoren ne Skavice? Kush do t’ju pyese ju, kur vendos qeveria eshte e kote.

Lodhu gjithe diten t’ju thuash se kane rene ne kurth pasi gjithe qellimi ky ishte, te rrine si te paralizuar, te presin cfare do tju servirin, qofte e mire (i rren kot mendja) qofte e keqe, kjo me sigurte se kurre.

Pra, po te shikojme cfare thuhet ne opinionin publik, duket se te gjithe kane rene dakord te varrosin Dibren…qe te perfitojne vet sadopak. Sepse, gjithmone dyshimi mbetet se kush tjeter mund te perfitoje pervec atyre qe kane pushtetin ne Shqiperi?!

Pra, dhe pse e dine se perfitimet nuk jane as sa gjysma e asaj te qe propagandohet, serish, vet ndjehen te dorezuar ne realitetin e vrazhde te perditshmerise sa askush nuk ka me fuqi as te ngrejne koken as syte te shikoje humneren ku po perfundon Dibra.

Kjo s’do te thote qe duhet te dorezohemi ne fatin qe dikush na ka paracaktuar ne banalitetin e vet! Ne llogaritjet e vogla qofte politike qofte ekonomike.

Ate qe Dibranet kane ndertuar me shekuj, ta dorezojme aq lehte. Perkundrazi, le te ngrihemi ne kembe derisa te triumfoje e drejta jone per te vendosur!

Kjo eshte nje e drejte natyrore, qe na e ka dhene Zoti qekur na vendosi ne keto troje, askush nuk mundet ta shkele pa na pyetur.

Te publikuar ketu dhe vende te tjera, po permbledh me poshte duke nxjerre argumentat kryesore kunder HEC Skavice, duke pranuar se per mungese kohe, nuk kam arritur te perfshij te gjitha qendrimet kunder nder vite te aktivisteve kunder ketij HECi (dhe as cituar sic duhet, per me vone nje permbledhje me e plote):

Të gjithë skenarët e ndryshimeve klimatike parashikojnë një pakësim të mundshëm të reshjeve stinore në krahasim me vitin 1990 për të gjitha periudhat krahasuese.
- Reshjet vjetore ka të ngjarë të pakësohen deri në -8,5% (-56,0 deri në 47,4 mm), deri në vitin 2050; dhe deri në -18,1% (-89,7 deri në 94,9 mm) brenda vitit 2100.
- Parashikohet se, një herë në 10 vjet, mund të ndodhin dukuri të rrezikshme reshjesh në rajonin bregdetar verior (zona e Shkodrës) ndërsa në rajonin bregdetar të mesëm dhe jugor pritet të ndodhin një herë në 20 vjet. Megjithëse numri i dukurive të reshjeve ekstreme pritet të rritet, sa i takon shkallës dhe shpeshtësisë, ulja e niveleve të reshjeve në përgjithësi, do të rrisë numrin e ditëve të njëpasnjëshme pa reshje (thatësirë).
- Numri maksimal i ditëve me thatësirë ka të ngjarë të jetë më i madh në pjesën veriore (23 ditë) dhe deri në 15 ditë më në jug, brenda vitit 2100 në krahasim me periudhën krahasuese 1960-1990.
HEC Skavice do te varet nga sasia e reshjeve me teper se HEC ne Fierze dhe Koman dhe kesisoj, nuk mund te jete eficent ne prodhimin e energjise duke e krahasuar me demet
Ritmi I depozitimit te sedimenteve te gurta eshte me I madh ne HEC Skavice sesa te pjesa tjeter e HECeve ne kaskade, pasi prurjet kane karakter torrencial dhe ka larmishmeri me gershetim te karbonatikeve me rreshpet, magmatiket dhe terrigjent.
Pra, liqeni qe do te krijohet ka jetegjatesi te shkurter (100 vjet nese marrim ritmin e mbushjes me sedimente 1% ne vit) por demi ne luginen e Dibres do te jete perfundimtar dhe I pakthyeshem edhe pas 100 vjetesh.
Ndersa kuota e deklaruar e qeverise h-443 mbi nivelin e detit eshte jo eficent sa I perket energjise se prodhuar, ajo me perfitim maksimal prej h-485 permbyt gjithe Dibren. Pra asnjera nga dy kuotat nuk eshte e pranueshme, pra ky projekt duhet hedhur poshte me vendosmeri.
Nuk ndikon ne mos permbytjen e nen Shkodres pasi Buna ka shtrat te ceket dhe ne periudhen ujeshume, e con ujin ne liqenin e Shkodres qe fryhet dhe kthehet e permbyt lagje te Shkodres. Dhe vet Buna kur ka shume reshje, dhe HEC Skavice do te coje me teper uje, fryhet dhe permbyt sektore te tjere te qytetit. Jo vetem kaq, por me prurje te medha dhe mosmirembajtje te diges rrezikon shembjen dhe permbytjen totale te vendit pas diges.
Prodhimi i metanit nga digat është një shqetësim mjedisor në rritje, sepse metani është një gaz i fuqishëm serë. Duke marre parasysh madhesine e liqenit te Skavices, ky ndikim pritet te jete shume I madh.
Me liqenin qe do te krijohet, erozioni do te sjelle paqëndrueshmëri te shpateve që do të çojë në rrëshqitje dhe ngopje me lagështi për t’i bërë shtresat e tokes më të paqëndrueshme. Tashme nga specialistet eshte leshuar alarmi per ritmet e shpejta te erozionit ne luginen e Drinit te Zi per shkak te liqeneve te HEC ne kaskade dhe zhdukjen e pyjeve, mos mirembajtjen e baseneve.
Liqeni I Skavices do të krijojë kushtet për një mikroklimë të rajonit, e cila do të specifikohet nga lagështia në ajër, mjegull dhe rrjedhimisht impakt negativ të treguesve të rrezatimit dhe treguesve të tjerë meteorologjikë, duke e bërë jetën e banorëve që do të ngelen në pellgun e Dibrës më pak të shëndetshme por edhe duke shkaterruar habitatin natyral te kafsheve.
Shumë burime aktuale me ndërtimin e Skavicës varrosen, po kështu ndryshojnë mjaft parametra të ujërave nëntokësore mbi pasqyrën e liqenit.
Ndryshime negative në tiparet pedogjenetike, ku tokat e begata të Dibrës si pasojë e denatyralizimit të elementëve të tjerë fiziko-gjeografikë, humbasin cilësinë e tyre për klimën ku janë formuar në mijëra vjet e për rrjedhojë do të ndryshojë tërësisht struktura e përdorimit të tokës, gjë që ka pasoja të rënda në prodhim dhe larmishmëri e për pasojë në shpopullim të vazhdueshëm.
Impakti në florë dhe në faunë mund të llogaritet po ashtu katastrofik. Me qindra specie bimore e shtazore zhduken (dhe Dibra e Poshtme është mjaft e pasur në këtë drejtim),
Qindra hektarë pyje me specie të rralla në të dy brigjet e Drinit mbulohen nga uji dhe ky është një dëm mjedisor me pasoja shumë të rënda në shëndet dhe në vetë të ardhmen e luginës.
Skavica shpopullon Dibrën.
Skavica zhduk trashegimine shpirterore, shoqerore dhe kulturore te nje komuniteti, varret e te pareve dhe lidhjen tone me token.
Ndërtimi i Skavicës do të shpërngulë afro 20 mijë banorë. Por impakti negativ është për afro 50 mijë vetë. Kjo pasi dëmtohen interesat e 20-30 mijë të tjerëve që janë në emigracion por janë ende të lidhur me zonën.
Ndërtimi i HEC-it sjell një masë të madhe uji (afro 50 km²), që e ndan luginën në dy pjesë, në lindje dhe në perëndim. Kjo e bën të pamundur lidhjen e tyre të shkurtër me ura dhe për të dalë nga një breg në tjetrin do të duhen tragete të vegjël apo varka, duke bërë që të humbasë koha, të rriten kostot e transportit, të mungojë lidhja e shkurtër e fshatrave me qytetin e Peshkopisë, praktikisht kjo çon në rrënimin përfundimtar të të gjithë fshatrave në të majtë të rrjedhjes.
Lugina e mesme e Drinit të Zi, është jo vetëm lugina lumore më e bukur dhe më e begatë në Shqipëri, por ndër më të bukurat në botë!Asnjëherë, në asnjë rrethanë, hidrocentrali i Skavicës nuk mund të prodhojë fitime sa ç’prodhojnë tokat aluvionale, ato të kafenjta e të murrme pyjore që dëmtohen nga përmbytja direkt ose indirect ne token qe do te permbytet, qe njihet si hambari I Shqiperise verilindore.
Pra tokat më të mira të këtij rajoni, të tipit aluvional, me strukturë pedologjike mjaft pjellore, gjenden anash shtratit të Drinit të Zi, dhe do të asgjësoheshin përgjithmonë nga realizimi i këtij projekti. Ndërtimi i HC të Skavicës, do të sillte mjaft pasoja negative social-ekonomike dhe kulturore, por mbi të gjitha ai do të përmbyste përjetësisht një nga zonat më të rëndësishme të Shqipërisë Lindore, siç është pellgu i Dibrës.
HEC Skavice sjell asgjësimin përfundimtar bazës se nevojshme ekonomike që e ka mbajtur popullsinë dibrane aty prej më shumë se 8000 vjetësh.
Fusha e Dibrës nuk është tokë e krijuar nga tharjet e kënetave apo moçaleve. Ajo është trashëguar brez pas brezi, dhe është blerë e shitur me flori.
Nëntoka e Dibrës ruan në gjirin e saj vlera të jashtëzakonshme arkeologjike. Në bazë të studimeve të derisotme, rezulton se ky është një ndër rajonet më të përshtatshëm gjeografiko-topografik, me kushte jetësore optimale për jetesë, gjë që ka përcaktuar edhe hershmërinë e banimit të tij nga njerëzit që në prehistorinë e largët.
Lugina e mesme e Drinit të Zi, territorialisht e lidhur me këtë rajon, përfaqëson zonën ku janë evidentuar gjurmët më të hershme të qytetërimit neolitik në Shqipëri, kronologjikisht të lidhur me gjysmën e dytë të mijëvjeçarit të VII para Krishtit! Fshatrat më të hershëm neolitikë të këtij rajoni dhe ndër më të hershmit në Shqipëri janë Burimi, Cetushi, Kronëzat (Fushë-Alie), prej të cilave, dy të fundit përfshihen brenda kuotave të përmbytjes, pasi janë shumë afër bregut të djathtë të Drinit të Zi.
Nëpër këtë luginë kalonte degëzimi verior i Egnatias antike, që bashkonte dy tranversalet më të mëdha tranballkanike, atë Egantia në jug (Ohër) dhe atë Lissis-Naissus në veri (Kukës).
Është theksuar shumë kohë më parë roli i rëndësishëm i Dibrës dhe kontributi i saj i veçantë në historinë nacionale, në të gjitha etapat e zhvillimit historik e shoqëror. Përmbytja e saj do të thotë përmbytje e të gjithë kësaj historie.
Një moment i lavdishëm i saj është padyshim epopeja Skënderbejane e mesit të shek. XV, dhe luftërat e tij fitimtare, atdheu historik i të cilave, është vetë Dibra, ku Skënderbeu zhvilloi 19 nga 24 betejat e tij. Pikërisht kjo Dibër tani rrezikohet nga përmbytja! Me këtë veprim të nxituar, zhduket ose përmbytet përjetësisht një pjesë e territorit hapësinor të kësaj epopeje!
Në betejën e vitit 1880 për mbrojtjen e Plavës e Gucisë morën pjesa luftëtar nga Reçi e Dardha, fakt të cilin na e përcjell madh Gjergj Fishta te ‘’Lahuta e Malsisë,,poeti i i cili shkruan: ‘’Ku janë dyndë Plava e Gusi………Gashë, Krasniçe, Reç e Dardhë.,,(I. Kaca po aty f. 19)
Në luftën për ,mbrojtjen e Shkodrës në vitin 1912-1913, Dibra dha 114 dëshmorë. Vetëm në Kushaj të Hanit të Hotit, ndodhen 30 varre, që mbajnë emrin ‘’Varret e Dibranëve,, të rënë në këtë luftë (S.Mziu, opposition to skavica dam facebook page)
Një luftë të tillë po si ajo e stalingradit ishte lufta e dibranave ku dallohet ajo e ‘’Osman Pacit, nga Fushë Çidhna, qëndron aq lart sa, pa e tepruar aspak, mund t’a quash ‘’Mic Sokoli dibran,, ai i vuri gjoksin mitralozit serb në pozicionet e pushtuesëve në Kodër të Shkekës, më 20 gusht 1920, duke i detyruar ushtarët serbë të lënë llogoret e luftes.,,(I. Kaca, po aty. f. 21.)
Dibra ishte nje ndër pikat kyçe, ku vihej në pikëpyetje ekzistenca e Shqipërisë. Dibra ishte hallka ku do të ndahej ose jo Shqipëria në dy pjesë.,, deklaron në dhjetor 1982 Akedemiku Aleks Buda me rastin e luftës së dibranëve të viteve 1912-1921 kundër ushtrisë serbe të mirë organizuar e të armatosur gjer në dhembë.
Urrejtja ndaj Dibrës e dibranëve u shfaq sidomos gjatë luftërave për pushtimin e Dibrës në vitet 1912-1921. Ofensiva serbe e tetorit 1913 dhe ajo e vitit 1918, nuk lanë fshat të Dibrës pa djegur dy e tri herë. Pushtuesit serbë me sadizmin e pashoq dhe taktikën e “tokës së djegur”, kryen në këtë hapësirë masakra nga më të tmerrshmet, që mund të imagjinohen nga mendja njerëzore. Nuk ka pëllëmbë të tokës dibrane që nuk u skuq nga gjaku i bijëve të saj, në mbrojtje të vatanit! Këto janë të dokumentuara në arkivat e kohës, në memorien popullore, por edhe në toponimet e shumta të kësaj periudhe si “vorret e vrame”, “vorret e serbit”, “vorri i gruas”, “vorri i nuses”, “vorret e cullve” etj, që tani duam t’i mbysim përjetësisht nën ujrat e liqenit dhe t’i fshijmë nga kujtesa historike.
Është vështirë të mendohet, por përmbytja e Dibrës të duket si një plan i hartuar jo në Tiranë, por në kancelaritë e Serbisë që donin ta përfshinin Dibrën brenda kufijve të tyre dhe që kërkonin të vinin kufirin e tyre përgjatë Drinit, ose në vargun e maleve perëndimore të Dibrës, ndërsa qëllimi i tyre strategjik ishte dalja në Durrës!.
Pasuria më e madhe e një kombi është sipërfaqe tokësore dhe kur ajo është e dhe pjellore atëherë ajo shumëfishon rëndësinë që ka për një komb.
Në të gjithë botën e qytetëruar, para se të merren vendime të tilla që ndikojnë drejtpërdrejtë në ekosistemin e një rajoni të dhënë dhe në jetën e mijëra banorëve, organizohen referendume popullore. Pasi një qeveri e përgjegjshme, punon për interesat themelore të qytetarëve të vet.
Nga mënyra se si projektohet ndërtimi i HEC Skavicës cënohen dhe nuk rrespektohet asnjëra nga mekanizmat mbrojtës ndërkombëtarë. Ne nivel ndërkombëtar janë disa mekanizma si rezoluta, konventa dhe deklarata miratimi i,të cilave ka si qëllim mbrojtjen e mjedisit te lidhur ngushtë me interesat e popujve. Ndër to janë Deklarata e Stokholmit e dale nga Konferenca mbi Mjedisin Njerëzor e mbajtur në Stokholm nga 5 deri më 16 qershor 1972, Konventa për Diversitetin Biologjik Rio de Zhaneiro, 5 qershor 1992, Konventa-e-Aarhusit etj (Avokat M. Markja, faqja opposition to Skavica dam).
Ligji per shpronesimet thote “e drejta e shpronësimit dhe e marrjes në përdorim të përkohshëm të pasurisë pronë private ushtrohet për një interes publik që nuk mund të realizohet ose të mbrohet në mënyrë tjetër, veçse për shkaqe dhe në respektim të procedurave të përcaktuara shprehimisht në këtë ligj, në atë masë sa është e domosdoshme për realizimin e qëllimit të shpronësimit dhe në çdo rast kundrejt një shpërblimi të drejtë.” Lind pyetja a është e vërtetë se nuk mund të prodhohet energji elektrike në një mënyrë tjetër pa dëmtuar luginën e Drinit të Zi? Po, ka shume menyra, qartazi te shprehura nga ekspertet por asnje e ndermarre nga qeveria qe nuk I ka marre parasysh perpara se te vazhdonte me projektin e HEC Skavice. Vetem nese qeveria do te kishte ulur humjet ne rrjet prej 20% si dhe te kishte investuar ne burime te qendrueshme gjenerimi te energjise nuk do te kishte nevoje per HEC Skavice. Por edhe ligji per shrytezimin e energjise diellore nga entitete apo individe nuk eshte bere efektiv, duke sjelle pasoja ne mungesen e diversifikimit te burimeve te gjenerimit te energjise.
Qeveria Shqiptare shkel parimin e porpocionalitetit qe thote qe:
Çdo veprim administrativ, i cili, për arsye të mbrojtjes së interesit publik ose të të drejtave të të tjerëve, mund të kufizojë një të drejtë individuale, ose mund të cenojë interesa legjitimë, zhvillohet në përputhje me parimin e proporcionalitetit.
- Veprimi administrativ është në përputhje me parimin e proporcionalitetit vetëm kur ky veprim është:
- i nevojshëm për të arritur qëllimin e përcaktuar me ligj dhe e arrin atë me mjetet dhe masat që cenojnë më pak të drejtat apo interesat legjitimë të palës;
- i përshtatshëm për të arritur qëllimin e parashikuar në ligj; dhe
- në përpjesëtim të drejtë me nevojën që e ka diktuar atë.
Ne keto kushte, lind pyetja cili është interesi publik që duhet mbrojtur duke mbytur një trevë të tërë? A nuk është interes publik mbrojtja e luginës së Drinit të Zi së bashku me banorët , tokën e tyre dhe e historinë e saj? Cila është nevoja që dikton ndërtimin e HEC Skavicës pa shfrytezuar me perpara alternativa me te qendrueshme dhe me pak te demshme per prodhimin e energjise? Asnje pergjigje, por vetem vendosja perpara faktit te kryer!
Vendimet e qeverise shqiptare jane marre ne kushtet e mungeses se plote te parimit te transparences qe thote “Organet publike ushtrojnë veprimtarinë administrative në mënyrë transparente dhe në bashkëpunim të ngushtë me personat fizikë dhe juridikë të përfshirë në të.

Ftoj te gjithe te marrin parasysh keto arsye dhe me teper dhe te marrin qendrim kunder, bashke me ne, ne kete beteje nga e cila Dibranet do te dijne te mbrojne veteveten dhe te dalin fitues.