Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

FESTA E KURBAN BAJRAMIT ME SHQIPTARËT NË NEW YORK

by

Imam Dr. Tahir Kukaj, Këshilltar për Çështjet Fetare i Kryetarit të Bashkisë së New York-ut Bill DeBlasio, NYPD Chaplain dhe Zv. President i Qëndrës Islame Kulturore Shqiptare në Staten Island – New York, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, aktivitetet fetare, kulturore, edukative dhe patriotike në Qendrën Islame Kulturore Shqiptare në Staten Island-New York, shpjegon rëndësinë e festës së Kurban Bajramit në besimin Islam, uron besimtarët dhe të gjithë vëllezërit e motrat shqiptarë kudo që janë dhe bën apel për më shumë dashuri, respekt, paqe dhe vëllazëri.

Me Imam Dr. Tahir Kukaj bisedoi Editori i “Diellit” Sokol PAJA.

URIM BESIMTARËVE MYSLIMANË DHE GJITHË SHQIPTARËVE PËR KURBAN BAJRAMIN

Pas falenderimit të Zotit të Gjithëmëshirshëm, dëshiroj të ju uroj shumë suksese vëlla Sokol në punën tuaj si redaktor i gazetës Dielli. Dëshiroj të ju falenderoj shumë për punën tuaj profesionale që përherë është në shërbim të kombit tonë shqiptar e po ashtu edhe për informimin korrekt. Muslimanet në tërë botën celebrojnë festën e Kurban Bajramit, festa e sakrificës, festën e dashurisë për Zotin, Krijuesin e gjithësisë duke shërbyer krijesat e Tij. Zoti i gjithëmëshirshëm, udhëzon besimtarët që të jenë të afërt dhe të dashur me vëllezërit e tyre. Ne shqiptaret për dallim prej shumë kombeve të tjera, jemi shumë të privelegjuar dhe me fat, jemi shembull i dashurisë dhe harmonisë fetare që mund ti japim mësim mbarë botës. Shpirti liridashës dhe respekti për lirinë e të zgjedhurit është një thesar i madh, këtë, tashmë njerëzia po mundohet të theksojë në kohën moderne se duhet të jemi tolerant ndaj të tjerëve që zgjedhin besim dhe stil tjetër të jetës nga ai që një shoqëri mund të ketë, ndersa në shqiptarët jemi shumë më larg se sa ky nivel i tolerances, ne jemi në nivelin e harmonisë fetare. Falenderojmë Zotin për këtë mirësi dhe dhunti. Festa e Kurban Bajramit është një moment në vargun e shumë shanseve gjatë vitit që Zoti  na e dhuron të jemi më afër me njëri tjetrin. Sakrifica e profetit Ibrahim/Abraham a.s dhe e djalit të tij Ismailit apo e Is’hakut sikur theksohet në Biblen e nderuar, është një mundësi reale që të rikonfigurojmë prioritet në jetën tonë në nivel personal, familjar dhe kombëtar. Të Krishterët dhe Muslimanët, ne njëzëri besojmë në misionin profetik të Ibrahimit a.s, nderojmë lart sakrificen e tij dhe të djalit të tij. Në momentin kur Ibrahimi a.s dhe djali i tij treguan me vepër se janë besimtar të denjë, erdhi intervenimi qiellorë, Zoti i Gjithëmëshirshëm solli Kurbanin qiellorë të shpagojë jetën e njeriut. Çdo gjë që ekziston në tokë e në qiej janë në shërbim të njeriut përderisa ai është në shërbim të Zotit dhe në shërbim të vëllait të tij njeri.


RËNDËSIA E FESTËS SË KURBAN BAJRAMIT NË BESIMIN ISLAM

Festa e Kurban Bajramit është reflektim i besimit në premtimin e Allahut, është një prej dy festave kryesore në besimin Islam pas Festës së Fiter Bajramit që pason muajin e Ramazanit. Të festuarit në besimin Islam ka karakter hyjnorë, social dhe human. Falenderojmë Zotin e gjithësisë për mirësitë e Tij të pa numërta në jetën tonë, ne si krijesa në të shumtën e rasteve harrojmë Krijuesin dhe Dhuruesin e këtyre mirësive që i gezojmë në jetë duke menduar se ne jemi ata që i krijojmë ato mirësi e bekime, festa e Kurban Bajramit është një shans që na e rikujton këtë fakt të jetës së përditshme. Kjo festë është një rast praktik ku testohet besimi ynë, besimi në premtimin e Zotit për faljen e gabimeve dhe shumëfishimin e mirësive të Tij në jetë në rast se i përmbahemi mësimeve të Tij. Karakteri human, besimtarët festojnë së bashku me gjithë njerëzit, festa e Kurban Bajramit është e lidhur me shërbimin dhe ndihmën që i bëjmë vëllezërve tonë që janë me vështirësi dhe probleme ekonomike dhe shendetsore. Te festuarit e Kurban Bajramit është i kushtëzuar me ndihmën direkte, që duhet ti ofrojmë atyre që kanë nevojë për ndihmë. Fatmirësisht, vëllezërit tonë bujarë janë shumë, kjo është për të falenderuar Zotin, por edhe vëllezërit tonë që kanë nevojë për ndihmë janë shumë po ashtu, është obligim i yni që ti ndihmojmë dhe të gjejmë zgjidhje për hallet dhe problemet e tyre. Mos prit qeverinë apo dikë tjetër, festa e Kurban Bajramit na mëson se ti vetë fillo të ndihmosh me atë që ke mundësi e mos prit, por bëhu dorë e ndihmës dhe shpresë për ata që kanë humbur shpresën për një të ardhme më të mirë. Shikoni se si kemi festuar më herët së bashku, Musliman dhe të Krishterë, Bajram dhe Pashkë i kemi bashkë. Në festat tona janë pjesëtarë të gjithë, nuk pranohet celebrimi vetjak e i kufizuar, atë nuk e promovon Islami e as Krishtërimi. Zoti na don të gjithëve pa dallim, na obligon të gjithëve të bëjmë atë që mundemi në mënyrë që të jetojmë me dinjitet njerëzor. Apeloj tek të gjithë shqiptarët, kthehuni tek traditat tona që kanë filluar të anashkalohen, të dakordohemi: ne kemi një Zot, Atij i besojmë, ne kemi një komb, atij duhet ti shërbejmë dhe ti dalim zot, kemi një gjak atij duhet ti jemi besnik. Zoti Mëshirëplotë ka bekuar kombin tonë, duhet të jemi mirënjohës, duhet ta falenderojmë Atë, ta ndiejmë prezencën e Tij në jetën tonë përherë dhe kudo. Kombi shqipëtar, Musliman dhe të Krishterë, jemi popull i besës, ashtu na njeh historia, e besa vjen nga besimi në Zot, nga integriteti ynë si popull, i fjalës dhe nderit. Periudha e sistemit monist u mundua të zhveshë vyrtytin kryesorë të shqiptarit, lidhëshmërinë e Tij me Krijuesin, ndjenjën e krenarisë dhe lirisë. E falenderojmë Zotin për lirinë dhe mirësitë e Tijë të shumta, mirësinë e kthimit tek Krijuesi, Xhamiat dhe Kishat janë rivitalizuar, numri i besimtarëve në këto dy shtëpi të Zotit shtohet e me këtë edhe begatitë e tyre ndaj kombit dhe vendit tonë shtohen. Kusht i besimit është që ti bindesh Zotit e ti sherbesh vëllait. Mirësinë që Zoti ta ka dhënë duhet ta ndash me vëllain, ky është mesazhi i Kurban Bajramit.

QENDRA ISLAME KULTURORE SHQIPTARE DHE GJUHA SHQIPE

Qendra Islame Kulturore Shqiptare në Staten Island ka filluar punën e vet fetare e kombëtare qysh nga viti 1990 dhe vazhdon me punën dhe aktivitetet e shumta. Në fushën fetare kujdesemi për mirë edukimin e brezave me mësimet Islame burimore që janë paqësore dhe natyrore, që reflektojnë respekt dhe mirëseardhje për të gjithë. Në këto mësime fetare mishërojmë edhe traditat tona kombëtare që janë për çdo lavdatë. Kujdesemi për gjithë komunitetin tonë në tri shtetet. Kemi marrëdhënie ndërfetare me pjestarët e besimeve të tjera, i ftojmë në festat tona dhe marrim pjesë në celebrimet e tyre. Kemi shkollën Shqiptare dhe fetare ( e regjistruar në shtetin e Neë York) qysh nga viti 1999. Mësim besimi dhe gjuha shqipe janë pjesë e kurrikulës së shkollës.

PANDEMIA DHE VAKSINIMI NË QENDRËN ISLAME KULTURORE SHQIPTARE

Gjatë kohës së pandemisë, Qendra jonë ka qënë në vijat e para të shërbimit. Kemi ndihmuar dhe vazhdojmë të ndihmojmë ata që janë lënë anash e nuk janë ndihmuar. Ditribuimin e ushqimeve në komunitetin tonë, po ashtu edhe tek komunitet e tjera, u kemi ofruar ndihma forcave të rendit NYPD FDNY, spitaleve, shtëpitë e të moshuarve dhe organizatën humanitare në Staten Island Projecthospitality. Kemi shpërndarë që në ditët e para të pandemisë, mjete higjenike, maska, testime si dhe vaksinimin e popullatës. Për këto aktivitetet kemi marr mirënjohje nga Guvernatori i shtetit të Neë York Andreë Cuomo dhe Mayor Bill Deblasio etj.

QENDRA ISLAME KULTURORE SHQIPTARE AKTIVITETE PËR BAMIRËSINË DHE NJERËZIT NË NEVOJË

Bamirësia është pjesë e besimit Islam, në këto ditë ne jemi duke ndihmuar familje të shumta në gjithë trojet shqiptare. Gjithë Kurbanat që mblidhen në xhaminë tonë, dedikohen për në trojët tona. Ndarja e kurbanave bëhët në Kosovë, Mal të Zi, Maqedoni dhe Shqipëri. Kemi bashkëpunim me të gjitha qëndrat rajonale fetare në trojet tona dhe përherë i përcjellim ndihmat tona atje. Ashtu vepruam edhe me rastin e termetit në shqipëri si dhe raste të ndryshme. Mirësitë që na i dhuron Zoti, ne, i ndajmë me vëllezërit tanë në vendet tona.


MESAZH PËR TË GJITHË SHQIPTARËT: BASHKIM DHE UNIFIKIM KOMBËTAR

Mesazhi i Kurban Bajramit është bindje ndaj Zotit, humanizëm dhe unitet. Lartësoje Zotin tënd duke jetuar jetën tuaj me mësimet e Tij. Duaje dhe respekto familjen dhe vëllezërit tuaj të gjakut dhe besimit. Besnikëri ndaj Zotit dhe atdheut, sakrificë për familjen dhe ardhmërinë e popullit tonë.

Komandanti i FSK, Gjeneral Rama në SHBA pritet në Pentagon

by

Në kuadër të vizitës zyrtare dhe vazhdën e takimeve zyrtare në Pentagon, komandanti i FSK gjeneral-lejtënant Rrahman  Rama, i shoqëruar nga ambasadori i Republikës së Kosovës në SHBA, z. Valdet Sadiku, është takuar edhe me Zv.Asistenten e Sekretarit te Mbrojtjes për Çështje të Sigurisë Ndërkombëtare për Rusi dhe Euro Azi, Dr. Laura Copper. Në këtë takim, gjeneral Rama falënderoi për mbështetjen dhe ndihmën e madhe të dhënë nga SHBA për implementimin e planit të tranzicionit të FSK-së. Njëkohësisht, Gjeneral Rama njoftoi Dr. Cooper për zhvillimin dhe të arriturat e deritashme të FSK-së duke kërkuar mbështetjen edhe në të ardhmen  për pajisje, trajnime të avancuara në procesin e ngritjes dhe zhvillimit të kapaciteteve të reja të FSK-së.

Gjeneral Rama shprehu gatishmërinë e plotë që FSK të vazhdoj pjesëmarrjen në misione paqeruajtëse përkrahë ushtrisë amerikane për të dhënë kontributin e saj ne shërbim të paqes, sigurisë dhe stabilitetit global. Dr Cooper përgëzoi gjeneral Ramën për lidershipin e tij si dhe të arriturat e deritashme të FSK-së. Ajo përgëzoi Kosovën dhe FSK-në për zbarkimin në Kuvajt përkrahë ushtrisë amerikane. Njëherësh, Dr Cooper theksoi se do të jetë e përkushtuar që ShBA të jetë vazhdimisht në përkrahje dhe mbështetje të FSK-së në implementimin e planit të tranzicionit. Gjeneral Rama gjithashtu në takim të ndarë u takua edhe me Zv.Drejtorin për Çështje Politiko-Ushtarake për Evrope, NATO dhe Rusi në Shtabin e Bashkuar në Pentagon, Kundëradmiralin Lewis. Në këtë takim Gjeneral Rama diskutoi për zhvillimin e FSK dhe zbarkimin e saj në Kuvajt si dhe shprehu gatishmërinë e FSK-së për të kontribuuar edhe në misione të tjera paqeruajtëse. Kundëradmirali Lewis përgëzoi Gjeneral Ramen për sukseset e FSK-së dhe shprehu gatishmërinë për të mbështetur FSK-në gjatë zhvillimit të kapaciteteve të saj. 

 Nga Prishtina, Behlul Jashari.

Papa Klementi XI në tekste kushtimi të bashkëkohësve të vet

by

Prof.As.Dr Evalda PACI

Pontifikati i Klementit XI me të drejtë mund të cilësohet si periudhë e papnisë së një personaliteti erudit, të dhanë mbas bibliofilisë, kulturës së librit e të artit, kultivimit të dijeve sublime që orientojnë individin ndaj njohjeve më të thella të mundshme, por dhe ndaj trajtimit ezegjetik të çështjeve të doktrinës e të teologjisë së krishterë në nivele të larta brendësimi. Të dhëna të shumta biografike dhe enciklopedike rezultojnë mbi personalitetin e Papës Klementi XI, vëmendja ndaj të cilit reflektohet në një dokumentacion të pasur të kohës së vet, por më tej, dhe në forma kujtese që koha i ka përforcuar ndjeshëm dhe bindshëm. Që në  fillesat e këtij pontifikati, Klementi XI,  i cilësuar jo rrallë prej bashkëkohësve edhe si papë shqiptar, dha shenja konkrete të interesimit (me gjasë, paraekzistues) për ripërtëritjen e jetës kishtare e ringritjen e objekteve të kultit në dheun tonë. Vitet 1702-1703 do të jenë veçanërisht frytdhënëse në pikëpamje iniciativash, konstituimesh dhe aktesh të shkruara nga ana e tij, që gjinden të cituara e të shtjelluara gjerësisht në vëllime madhore dokumentare të kohës.

Në të vërtetë, një nevojë e mirëfilltë e rimëkëmbjes së një sërë institucionesh e bënte të domosdoshme thirrjen e një koncili kishtar kombëtar, i cili do të mbetet i ndërmendur në trajtesat historike të asaj periudhe për vetë krucialitetin me të cilin lidhej mbajtja e tij, por dhe për ndërlidhjen e natyrshme që vetë protagonistët kryesorë që qenë pjesëmarrës në të bënin me rolin e papës së zgjedhur prej pak vitesh, Klementit XI. Kritika e kohës, recensimet në një vështrim të thelluar mbi dekretet e këtij koncili bëjnë të mundur të receptohet një artikulim i qartë mbi gjithë këtë ngjarje dhe objektivat e realizimit të saj. Do të rezultojnë analiza të hollësishme mbi organizimin dhe bashkërendimin e një eventi të tillë, që nuk është i vetmi për atë periudhë për arealin evropian dhe vendet e Lindjes, ndërkohë që dhe dekretet e nenet përkatëse gjejnë të njëjtën vëmendje, dhe pse kritike në pikënisje. Vetë ndërmendjet nga ana e Zmaievich-it të ndarjeve administrative kishtare të kohës dhe nënvizimi i nevojës për t’i bashkuar me përfaqësi në një koncil mbarëkombëtar si ai i vitit 1703 do të përbëjnë një mesazh të qartë të rëndësisë së mbajtjes së këtij të fundit në atë moment dhe në atë seli që nuk mungon të citohet në relacionet e përgatitura prej këtij të fundit në të njëjtën periudhë kohore. Parapërgatitja e një ngjarjeje të tillë, pas gjase e shumëpritur për një sërë arsyesh e rrethanash që vijonin të ishin eminente, të konceptuar në një vështrim gjithëpërfshirës nga ana e Zmaievich-it receptohet qartë nëse ndjekim njëfarë itinerari që nuk mungon në parashtresat që u prijnë akteve e dekreteve të një koncili të tillë. Në vështrime konsultuese të një sërë dokumentesh që kanë të bëjnë drejtpërdrejt me veprimtarinë baritore e papnore të Klementit XI bie në sy një reverencialitet i theksuar ndaj tij që arsyetohet në vështrimin tonë dhe me një sërë procedesh e mënyra të shprehuri që në tekstet kishtare, por dhe zyrtare të asaj kohe përdoreshin në lidhje me figura të një rangu të caktuar hierarkik. I kemi ndeshur në shfaqje më modeste dhe në tekstet introduktive të veprave të letërsisë së vjetër shqipe, në të cilat kemi analizuar qoftë toposet që na kanë orientuar ndaj modelesh të ngjashme në botime të së njëjtës kohë, qoftë dhe tiparet origjinale që kanë të bëjnë me vetë prirjen e autorëve për të nënvizuar aspekte të veçanta të përpilimit të veprës së tyre. Edhe aktet e Koncilit të Arbënit, pikërisht atij të vitit 1703 mbartin tipare të një botimi autorial, dhe pse në sythe e krerë të caktuar mund t’u gjurmohen përkime e elemente të përbashkëta me të tjera përpilime, të ndërtuara mbi shpjegime e shtjellime aktesh e dekretesh. Cilësimet dhe përveçimet që i dedikohen Klementit XI gjinden të dëshmuara në një sërë dokumentimesh shkrimore, ndër të cilat do të duhet të ndërmendnim vetë paragrafet në të cilat Zmajevick ka ndërtuar parashtresat e akteve të botimit të një ngjarjeje aq me rëndësi për historinë tonë si ai i Koncilit kombëtar të Arbënit, cilësuar si Concilium Provintiale sive Nationale Albanum. Vetë variantet përkatëse të këtyre kushtimeve do të mund të gjurmohen edhe në ribotime të mëvona, në veçanti në ato të shekullit XIX e që përveç ndryshimeve me elemente të përveçme ndaj botimit të vitit 1706, rimbartin ndjeshëm gjurmë të së njëjtës frymë celebrative ndaj figurës pontifikale të Klementit XI.[1]

Ribotimet në fjalë në të vërtetë mund të konsiderohen si një rimarrje në një kohë të mëvonë të aktualizimit të koncilit të vitit 1703, ndërkohë që vetë interesimi i përpiluesit dhe i porositësve të kësaj ndërmarrjeje kishte të bënte me rinënvizimin e rëndësisë që duhet të kishte akoma në ato vite mbajtja e tij. Përposë këtyre elementeve të domosdoshme krahasimi, duhet nënvizuar që janë pikërisht tekstet introduktive të akteve që përbëjnë dëshmi të qarta të njohjes së rolit të Klementit XI në lidhje me aktualizimin e Koncilit, fakt ky i përsëritur ndjeshëm në përpilimet që mbajnë autorësinë e Zmaievich-it. Variantet në të cilat mbërrijmë t’i gjurmojmë konsideratat e Vizitatorit në proces të ligjërimit në Sinod janë gjithashtu dhe mundësi për të vënë në dukje  zgjedhje të ndryshme nga ana e shqipëruesit, që janë për më tepër veçori konstitutive në brendësimin e teksteve në fjalë. Qëmtimet filologjike në këtë rasë nuk mund të jenë vërejtje të thjeshta ndaj trajtash e ndërtimesh që mund të argumentohen dhe me diferencime të kohës që ndan botimet në fjalë, por ndërkohë duhet dhe të vënë në dukje sa me rëndësi shfaqen sintagma të caktuara që kanë të bëjnë me siglime territoriale, apo ndonjë emërtesë tjetër që duhet të sjellë më së miri referimin ndaj origjinalit në gjuhën latine. Në veçanti, në Prefationën ndaj lexuesit të përpiluar prej D.Egnell Radojës e që mban datën 10 maj të vitit 1867, lexohet qartë nënvizimi i rëndësisë që vijonte të kishte koncili, rëndësi që reflektohet në breve dhe enciklika të papëve që e pasuan Klementin, cilësuar pikërisht në këto rreshta (të Radojës) si Papë Shqyptari Clementi i Gnimdhetii. Prefationa në fjalë i drejtohet në këtë rasë Imzot Carol Pooten-it (1807-1886), aso kohe Arqipeshkëv i Tivarit e i Shkodrës, i cili me sa duket dhe në lidhje me një argument të tillë kishte treguar kujdes dhe për më tepër kishte kërkuar angazhimin e Radojës në ndërmarrjen e shqipërimit në një variant të tij të akteve të këtij koncili. Miratimi i Pooten-it ndaj punës së Radojës me këto tekste dokumentohet qartë krahas atyre të Logorezzit dhe Bruschit (të lëshuara përkatësisht në maj të vitit 1867), të përpiluara në formë zyrtare në gjuhën latine. Tekstet e Radojës sigurisht janë pasqyrë zhvillimesh të mëvona jo vetëm gjuhësore, por dhe të vetë formimit të tij, të dëshmuar dhe në variante doktrinare pak a shumë të së njëjtës kohë me sprovat me vlerë të D. Nnre Logorezzit, fakt që dëshmohet dhe në dokumentime shkrimore në lidhje me ndihmesat e secilit në këtë drejtim. Kontributet në sjelljen në shqip të dekreteve, por dhe të teksteve hyrëse të akteve të Koncilit të vitit 1703 janë një perspektivë me interes në pikëpamje të gjurmimit tekstor që mund të kryhet në lidhje me pjesë përbërëse të krejt veprës, por dhe një grishje e përsëritur për të riparë dhe variantin origjinal në gjuhën latine, në të cilin mund të rigjejmë prirje të veçanta në hartimin e letrave hyrëse, ligjërimeve të Vizitatorit Apostolik si epror në drejtimin e tij, por dhe një terminologji të tërë që falë vetë objektivave të kësaj ngjarjeje, ngërthen një arsenal të plotë emërtesash e ndërtimesh teknike. Kushtimi i Zmajevich-it ndaj Papës Klementi XI përbën jo vetëm një ekspoze të një fryme nderimi ndaj figurës së këtij të fundit, por dhe një paraqitje më se të kuptueshme të fakteve që atij i duhet të vërë në dukje duke qenë pikërisht në atë moment në një rol me rëndësi, atë të Vizitatorit Apostolik. Me gjithë notat dedikatore që janë më se të natyrshme në materiale dokumentare të kësaj natyre, vetëdija e Vizitatorit për gjendjen e mjerueshme të objekteve të kultit, popullsisë së viseve që ka vizituar dhe barinjve të saj bashkëndahet natyrshëm me destinatarin në fjalë, Papën Klementi XI. Natyra e tekstit, nëse i referohemi variantit të konsultuar në gjuhën latine mbart tipare të një modeli kushtimi, por ndërkohë përmban fakte që domosdoshmërisht do të duhej t’i gjenim në një letër të tillë, që ruan dhe elemente të një brendie relatore. Letra që Zmaievich i drejton Papës Klementi XI përbën një model referimi në kuptimin e prirjes së autorit për të ndërthurur me nota erudicioni deskriptivitetin që ia kërkon vetë cilësia e funksionit që i është ngarkuar, ndërkohë që aftësive të tij prej relatori do të duhet t’i njohim dhe ndërfutjen e citimeve nga tekste themelore biblike në gjuhën latine, aq më tepër nëse bëhet fjalë për një frazë sintetike që do ta gjejmë më parë dhe në Prefationën e veprës së Pjetër Bogdanit, pikërisht në Të primitë e Cuneus Prophetarum (Patavii, 1685).[2] E njëjta frymë ndihet në tekstet pasuese  me natyrë dokumentare e zyrtare që Vizitatori Apostolik paraqet në lidhje me Kuvendin e vitit 1703, në veçanti në të quajturat Litterae indictionis, që përbëjnë një udhërrëfyes të qartë të ecurisë dhe bashkërendimit të mbajtjes së tij, përpiluar në Kurbin, pikërisht në ditët e para të dhjetorit 1702. Variantet e këtij teksti, por dhe përpilimeve të tjera që mbajnë autorësinë e Zmaievich-it, të introduktuara në mënyra jo të njëjta shprehjeje në pikëpamje të shqipëruesve a përgatitësve për botim sjellin në vështrimin tonë dhe qasje ndaj konceptesh e termash që duhet të ishin më të unifikuara në kuptimin e referencialitetit që paraqesin. Në ndonjë tekst tjetër në vijim, pikërisht në atë me titull Ad Synodum cohortatio, në të cilin shtjellohen qartë një sërë ndjesish që vetë mbajtja e një koncili të tillë do të mund të frymëzonte te vetë organizatorët e saj, do të rigjejmë të evidentuar të njëjtën vetëdije nga ana e Zmaievich, i cili ka përshkuar një itinerar të posaçëm në funksion dhe paraprirje të një eventi të tillë. Tekstet e Zmaievichit mbartin qartësisht idenë e mbështetjes pontifikale të Kuvendit, bashkë me çdo rrethanë tjetër që bashkëshoqëron kuadrin e zhvillimit të këtij të fundit. Një ngjarje si Koncili i vitit 1703 do të përfshijë dioqeza e famulli, hierarkë e barinj të kishës së Arbënit dhe do të reflektojë jehonën e vet në aspektet më të rëndësishme të jetës kishtare në vend. Çështjet e konsiderimit dhe respektimit të sakramendeve, mirëmbajtjes së monumenteve dhe objekteve të kultit, por dhe elementeve të tjera që bashkëshoqërojnë ritualitetin zakonor pothuaj të humbur në kontekstin kishtar të asaj kohe, ato të përgatitjes gjuhësore e kulturore të meshtarëve si ushtrues të praktikës liturgjike të krishterë, përdorimi i ritualit dhe i breviarit romak, integriteti territorial i dioqezave dhe saktësimi i kufijve të tyre, qartësimi i marrëdhënieve në hierarkinë kishtare të viseve arbërore kanë të gjitha njohjen dhe vëmendjen e një dore e një mendjeje që me vetëdije të plotë i risjell të gjitha këto problematika në një parashtrim në rang koncili a sinodi mbarëkombëtar.[3] Të mos harrojmë dhe dekretet përkatëse që nuk lënë jashtë vëmendjes reflektimin e direktivave të Koncilit të Trentit në një eveniment të tillë, ndërkohë që vetë koncilet pasuese që do të mbahen në viset tona vite më vonë, do të jenë në disa pikëpamje vijuese të kësaj ngjarjeje.

Me të drejtë, jehona e mbajtjes së Koncilit të vitit 1703 gëzoi dhe vijon të ketë një vëmendje të përqendruar nga ana e studiuesve, për vetë momentin krucial që po kalonte kisha e Arbënit, por dhe për impaktin më se të konfirmuar që i dha interesimi i qartë nga ana e Papës Klementi XI. Sa i përket Koncilit të Trentit, aq herë i ndërmendur në artikujt dhe krerët e akteve përkatëse të Kuvendit të vitit 1703, duhet rithënë që dhe falë orientimeve të Klementit XI dhe ipeshkvinjve të dioqezave të caktuara, një vëmendje e tillë mund të gjindet e dokumentuar dhe në koncile të tjera, të zhvilluara përgjatë pontifikatit të këtij të fundit, siç paraqitet dhe rasti i atij të mbajtur në Poloni (Zamoseium) në vitin 1720, me një ilustrim të qartë të rikonfirmuar qoftë ndaj rolit të Papës sonë, aq dhe nevojës për të ridimensionuar vështrimet mbi aktet e dekretet tridentine.[4] Roli i papës Klementi XI në konsolidimin e institucioneve kishtare njihet si i tillë dhe në lidhje me lokalitete më të largëta në të cilat vepronte kisha e Romës. Nëse konsultohet dokumentacioni përkatës i asaj kohe që evidenton për më tepër dhe ecurinë e veprimtarisë pontifikale të Klementit papë vit pas viti, do të jetë më se i qartë gjithë bashkërendimi i akteve konkrete të tij në pikëpamje të ungjillëzimit dhe forcimit të rolit të Kishës së Romës në Evropë, por dhe më tej, në vise e juridiksione më të largëta. Vëmendja ndaj teksteve kishtare që për më tepër janë objekt dhe instrument i një pune të përditshme të meshtarit është një element që duhet marrë në konsideratë dhe në këtë trajtesë tonën në lidhje me kontekstin historik e social që bëri të mundur të nënvizohet rëndësia e rolit të këtij të fundit në zhvillimet e viteve 1702-1703 në viset tona, që përkojnë dhe me fillimet e pontifikatit të tij. Referimi i vazhdueshëm dhe në pikëpamje termash specifikë ndaj këtyre instrumenteve themelore në praktikën e liturgjisë së përditshme dëshmon interesimin e qartë që përmes libërthave e doracakëve të konkretizohej edukimi ndaj besimit, ndërkohë që një orientim i tillë nënvizohet fort dhe në lidhje me meshtarët dhe barinjtë e popullsive të krishtera. Akte të tjera mjaft të rëndësishme që janë dhe dëshmi e një vëmendjeje të qartë ndaj çështjeve themelore të teologjisë së krishterë dhe receptimit të saj në tekstet biblike e më në veçanti në ato të shkruara në gjuhët e vendeve të tjera janë një kornizë e domosdoshme që duhet marrë në konsideratë dhe në rasë të trajtimit të rolit që Klementi XI pati në lidhje me mbajtjen, ecurinë dhe konkludimin e Koncilit të vitit 1703.[5] Aktet e Koncilit të vitit 1703, që panë për herë të parë dritën e botimit pothuaj tre vjet më vonë mbas mbajtjes së këtij të fundit kanë për ne dhe një tjetër vlerë referenciale, pikërisht atë të daljes nga shtypi nga Tipografia e Kongregacionit, fakt ky që pasuron një kuadër përpilimesh që lidhen veçanërisht me historikun e botimeve të kësaj natyre. Një panoramë e tillë gjeti inicim në Dicionarin latinisht-shqip të Frang Bardhit (1635), për të pasur më tej një vijimësi që do të shënohet nga vepërza dhe vepra, ndër të cilat mbizotërojnë variantet doktrinare, të ndërmendura dhe në aktet e sipërcituara të këtij koncili. Një figurë komplekse si ajo e Klementit XI prej shumë vitesh ka gjetur hapësira të konsiderueshme trajtimi në vështrimin dhe vëmendjen e studiuesve të historisë së kishës e të institucioneve kishtare, por jo më pak të studiuesve të historisë së besimit, të artit kishtar e jo vetëm, të historisë së mendimit filozofik e më tej, vëmendjen e gjurmuesve të varianteve të kësombllave e të ekzemplarëve të librave të vlefshëm që me siguri nuk mungonin as në dispozicionin e familjes Albani, prej së cilës pati lindur dhe ky personalitet i ardhshëm (Giovanni Francesco Albani). Një trashëgimi e pamatë kulturore, por dhe një arsenal vlerash njerëzore që bëri të mundur të konkretizoheshin prej këtij prelati vepra dhe ngjarje të një rëndësie themelore dhe për viset tona rijetuan falë tij dhe gjithë zhvillimeve të periudhës gjatë së cilës ky i fundit ushtroi veprimtarinë e tij shumëdimensionale, kulturore, fetare dhe shoqërore.

[1] Shih në veçanti kreun me titull Botime të tjera të tekstit të Koncilit shqiptar në Demiraj B., Concilii provintiaali o Cuvendi J Arbënit, Botime Françeskane, Shkodër, 2012, f.18-22.

[2] Populli emi u bā rob, perse s’pat dijen./Propterea captivus ductus est populus meus, quia non habuit scientiam. Një frazë e tillë nga Isaia profet (5, 13-15) rimerret shpesh dhe në studime të natyrës ezegjetike të kryera gjatë Gjashtëqindës, siç rezulton në disa botime të kësaj periudhe.

[3] Në të vërtetë, një fakt i tillë nënvizohet ndjeshëm në çdo trajtesë që ka objekt të vetin koncilin e sipërcituar, qoftë dhe duke marrë në konsideratë konkretizimin  e rolit që i është deleguar në këtë rasë Vizitatorit Apostolik të Arbënit.

[4] Në korpuse të posaçme dokumentare receptimi në një frymë pozitive i Koncilit të vitit 1703, cilësuar dhe si Concile d’Albanie apo Albanense lidhet qartë dhe me vetë impaktin që ka veprimtaria e Zmaievich-it, e artikuluar qartë në aktet e botuara në vitin 1706. Shih gjithashtu dhe Guérin P., Les Conciles généraux et particuliers, Tome troisième (1327-1868), Paris, 1869, f.679.

[5] Në veçanti në lidhje me Kuvendin e Arbënit (1703) dhe domosdoshmërinë e bashkimit në të të një sërë hierarkësh të kishës arbërore nënvizohet përherë një vëmendje e tillë, e cituar në mënyrë të qartë dhe në letrat hyrëse me të cilat Vizitatori Apostolik i Arbënisë, Visk Zmaievick, aso kohe dhe Arqipeshkëv i Tivarit e i Dioklesë paraprin shtjellimin e akteve të këtij kuvendi.

Phillips: Derisa Serbia të tregojë vullnet, Kurti të mos shkojë në dialog veç për hatër

by

Qasja e re e kryeministrit të ri të Kosovës Albin Kurti në tavolinën e bisedimeve me presidentin serb Aleksandar Vuçiq po shihet si e duhura dhe e nevojshmja për Kosovën nga analisti amerikan David Phillips. Megjithë këtë ndryshim të rrjedhës së negociatave nga pala kosovare, Phillips nuk sheh marrëveshje që përfundimisht iu jep zgjidhje konflikteve mes kosovarëve dhe serbëve në një të ardhme të afërt. Por, për mossuksesin e tentativave për pajtim, ai gjen fajtore Serbinë dhe personalisht presidentin Vuçiq. Në një intervistë për portalin Klankosova.tv, profesori Phillips thotë se Kosova s’ka nevojë të nënshkruajë një marrëveshje që është në dëm të saj vetëm për hatrin e dialogut. “Siç ka treguar Kurti, Kosova ka problemet urgjente: vendet e punës, drejtësia dhe pandemia COVID-19. Kosova tashmë është vend i pavarur dhe nuk ka nevojë që të negociohet statusi i saj. Detajet për një njohje reciproke ndërmjet Kosovës dhe Serbisë duhet të adresohen. Derisa Serbia të tregojë vullnetin e mirë, kryeministri Kurti duhet të tregohet i kujdesshëm që të mos marrë pjesë në bisedime thjesht për hir të dialogut”. Për procesin njëdekadësh të dialogut, Phillips, i cili është edhe drejtor në Institutin e Paqes në Universitetin e Columbias në New York, pajtohet se bisedat janë më të mira sesa konfrontimet, por se atyre iu duhen ca rezultate. Për të arritur deri aty, analisti amerikan thotë se duhet të përfshihet më direkt shteti i tij, SHBA, duke emëruar një emisar presidencial që do të plotësojë emisarin europian, Lajçak, në përpjekjet e tij. Dhe involvimi i SHBA-së s’duhet të jetë vetëm emërimi i një emisari, por të ketë edhe njëfarë roli ndëshkues bashkë me BE-në për palën që nuk zbaton marrëveshje dhe pengon progresin në rrugën drejt gjetjes së paqes. “Një marrëveshje përfundimtare mund të ndodhë vetëm kur Vuçiq të kuptojë çmimin që do të paguajë për pengesat. Duhet të ketë një kosto për Vuçiqin personalisht nëse ai vazhdon të mohojë realitetin dhe të pengojë progresin”.

INTERVISTA E PLOTË:

Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë po rifillon. Kryeministri i ri i Kosovës, Albin Kurti, ka thënë se ky proces s’është vazhdimësi i atij që ishte deri tash. A mendoni se Kosova duhet të ndryshojë rrënjësisht qasjen në dialogun me Serbinë?

David Phillips: Dialogu ka vazhduar për një dekadë. Të bisedosh është më mirë sesa të konfrontohesh, por bisedimet kanë nevojë për ca rezultate. Ka qenë në rregull fokusi në targat, diplomat, prefiksi, etj dhe BE-ja duhet të rishikojë detajisht implementimin e 33 marrëveshjeve ekzistuese. Sidoqoftë, qëllimet e negociatave kurrë s’u caktuan. Palët duhet të pajtohet që pavarësia dhe sovraniteti janë qëllime të negociatave. Ka ardhur koha që duhet fokusuar në çështje thelbësore dhe jo në ndërmarrjen e masave për ndërtimin e besimit.

Cili duhet të jetë pozicioni i Kosovës në tavolinën e bisedimeve?

David Phillips: Siç ka treguar Kurti, Kosova ka problemet urgjente: vendet e punës, drejtësia dhe pandemia COVID-19. Kosova tashmë është vend i pavarur dhe nuk ka nevojë që të negociohet statusi i saj. Detajet për një njohje reciproke ndërmjet Kosovës dhe Serbisë duhet të adresohen. Por, derisa Serbia të tregojë vullnetin e mirë, kryeministri Kurti duhet të tregohet i kujdesshëm që të mos marrë pjesë në bisedime thjesht për hir të dialogut. Kjo s’do të thotë bojkotim i bisedimeve, të cilat do të përdoren nga Serbia për të diskredituar Kosovën”.

Në takimin e parë njoftues që pati me presidentin Vucic, Kurti shkoi me katër propozime të reja. Si i patë ato?

David Phillips: Personat e zhdukur: Informacioni dhe gjetja e mbetjeve mortore janë thelbësore për të vazhduar përpara. Marrja e përgjegjësisë dhe kompensimi gjithashtu janë të nevojshme. Kryerësit e krimeve nuk kanë vend në tryezën e negociatave. Veljko Odaloviq dhe Zoran Andjelkoviq duhet të jenë në gjyq për dyshimet për krime e jo në takimet e Brukselit.

Tregtia: Bashkëpunimi ekonomik krijon bazën për ndërtimin e paqes dhe pajtimin për një periudhë afatgjate. Për të optimizuar përfitimet pozitive, marrëveshjet tregtare dhe zhvillimet në infrastrukturë nuk mund të jenë të njëanshme. Të dyja palët duhet të përfitojnë në mënyrë substanciale.

Pakti për paqe: Një marrëveshje zyrtare do të jepte një shenjë të qartë se mosmarrëveshjet duhet të zgjidhen përmes negociatave dhe jo konflikteve të dhunshme.

Reciprociteti: Serbia duhet të mbrojë dhe promovojë të drejtat e pakicës së saj shqiptare barabartë me dispozitat për të drejtat e pakicave që ekzistojnë në Kushtetutën e Kosovës dhe parimet e Ahtisaarit. Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe është i tepërt dhe nuk duhet të jetë fokusi i negociatave. Nevojitet një mekanizëm institucional për të monitoruar dhe zbatuar marrëveshjet e të drejtave për serbët e Kosovës, si dhe shqiptarët në Serbi.

Kurti para eurodeputetëve ka thënë se mungojnë autorët e dokumenteve që do të sillnin ide për një zgjidhje përfundimtare mes Kosovës dhe Serbisë. A mendoni se BE duhet të ofrojë një zgjidhje konkrete për palët?

David Phillips: Serbia nuk do të njohë sovranitetin dhe pavarësinë e Kosovës nëse nuk i bëhet presion. Në vend të negociatave të pafundme që nuk të çojnë askund, SHBA-ja dhe BE-ja duhet të përcaktojnë detajet e një marrëveshjeje të plotë dhe përfundimtare, më pas t’ia paraqesin atë të dyja palëve. Bashkëpunimi do të shpërblehet dhe pengesat do të ndëshkohen.

Cili duhet të jetë roli i SHBA-së në këtë proces të rinisur?

David Phillips: Bashkëpunimi transatlantik do të rrisë perspektivat për sukses. Për të përmirësuar arkitekturën e negociatave, SHBA duhet të përmirësojë diplomacinë e saj duke caktuar një të Dërguar të Posaçëm Presidencial për të plotësuar punën e Miroslav Lajçak. Pa angazhim më të fuqishëm të SHBA-së, s’ka gjasa që negociatat do të arrijnë diçka.

Sipas qëndrimeve të bëra publike edhe Kurti edhe Vuçiq kanë qëndrime shumë të kundërta. A mendoni se marrëveshja që do të sillte pajtimin përfundimtar mes kosovarëve dhe serbëve është afër?

David Phillips: Një marrëveshje përfundimtare mund të ndodhë vetëm kur Vuçiq do të kuptojë çmimin që do të paguajë për pengesat. Përtej kapitullit 35, i cili kushtëzon pranimin e Serbisë në BE me marrëdhëniet për fqinjësi të mirë, duhet të ketë një kosto për Vuçiqin personalisht nëse ai vazhdon të mohojë realitetin dhe të pengojë progresin. Ka dyshime se ai dhe vëllai i tij kanë pasuri të konsiderueshme të marra në mënyrë të pandershme nga bankat e huaja. Këto asete duhet t’i ngrihen derisa Vuçiq të pranojë të bashkëpunojë”.

David Phillips është  Drejtor në Institutin e Paqes në Universitetin e Columbias në New York. Shkrimi origjinal u botua në Klan Kosova

Në Kosovë kthehen 11 qytetarë nga zonat e konfliktit në Siri

by

PRISHTINË, 19 Korrik 2021- Gazeta DIELLI/ Behlul Jashari

Në Ministrinë e Punëve të Brendshme u mbajt konferenca për media lidhur me kthimin në Republikën e Kosovës së 11 qytetarëve nga zonat e konfliktit në Siri. Pjesëmarrës në këtë konferencë ishin ministri i Punëve të Brendshme, njëherazi Koordinatori Nacional kundër ekstremizmit të dhunshëm dhe terrorizmit, z. Xhelal Sveçla dhe drejtori i përgjithshëm i Policisë së Kosovë, z.Samedin Mehmeti. Në fjalën e tij para gazetarëve, ministri Sveçla bëri të ditur se kthimi i këtyre qytetarëve, ku në mesin e tyre janë katër fëmijë, është bërë në bashkëpunim të ngushtë në mes të institucioneve të Republikës së Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës. “Me këtë veprim, Kosova, si anëtare e Koalicionit Global, dëshmon së është partner i përkushtuar dhe i gatshëm të përmbushë obligimet ligjore, si vendore dhe ato ndërkombëtare”, tha ministri Sveçla. Më tej, ai theksoi se të gjithë personat që kanë marrë pjesë në luftime në zonën e konfliktit, kanë kryer krime si dhe ata që kanë qenë të përfshirë në çfarëdo kapaciteti në organizata terroriste, do të dalin para drejtësisë. Në anën tjetër, ai theksoi se: “ne të do ndërmarrim të gjithë veprimet e nevojshme së bashku me institucionet relevante, për të ofruar mbështetjen e plotë për rehabilitimin dhe ri-integrimin e tyre në shoqëri ”.Ndërsa, drejtori i përgjithshëm i Policisë së Kosovë, z.Samedin Mehmeti tha se falë angazhimeve të tilla, ka rezultuar që situata aktuale të jetë shumë më ndryshe, për dallim me situatën e viteve 2013 dhe 2014. Ai bëri të ditur se gjatë këtij operacioni është arritur që të kthehen gjithsej 11 persona, në mesin e të cilëve gjashtë burra, një grua dhe katër fëmijë. Po ashtu, ai theksoi se deri më tani, të kthyer nga zona e konfliktit janë gjithsej 253 persona, prej të cilëve 130 burra, 39 gra dhe 84 fëmijë.Në fund, u theksua se situata e sigurisë në vendin tonë është e qetë dhe stabile, ndërsa Policia e Kosovës mbetet e përkushtuar që sipas misionit dhe detyrave të saj, në mënyrë të vazhdueshme të angazhohet në përmbushjen e aktiviteteve dhe objektivave të parapara sipas Strategjisë për parandalimin e përhapjes së ekstremizmit të dhunshëm dhe radikalizmit.