s p – Page 285 – Dielli

Mbrëmje kulturore në Linc të Austrisë në 26 vjetorin e çlirimit të Kosovës

June 19, 2025 by s p

U shënua 26 vjetori i çlirimit të Kosovës në Linc (Linz) të Austrisë me një program kulturor ku u shfaq filmi dokumentar për atdhetarin Hysen Gegaj dhe u promovua libri i diplomatit kosovar Imer Lladrovci “Linja politike, diplomatike dhe shtetformuese”. Mbrëmjen e moderoi zonja Donjetë Bryma-Gashi, e cila në fillim kërkoi një minutë heshtje për dëshmorët.

Për Hysen Gegën foli Nasim Haradinaj, i cili një pjesë të dënimit të tij e kaloi në burg me Hysen Gegajn. Në fjalën e tij Nasim Haradinaj u ndërpre shumë herë nga brohoritjet dhe duatrokitjet. Në librin e Imer Lladrovcit flitet edhe për Hysen Gegajn. Për librin e Imer Lladrovcit “Linjat politike, diplomatike dhe shtetformuese“ foli gjerësisht dr. prof. Ahmet Hajrizi. Hajrizi i dha të dhënat themelore për librin e botuesit “Artini“ në Prishtinë. Në këtë libër janë mbledhur një pjesë e paraqitjeve të ndryshme publike të autorit të saj përgjatë viteve të fundit. Dr. Hajrizi tha se libri ka pesë kapituj dhe në to janë përfshirë materiale të ndryshme që bëjnë fjalë për zhvillimet e ndryshme politike që nga viti 1981 e këndej. Dr. Hajrizi në fjalën e tij u përqëndrua në disa pjesë të librit që përfaqësojnë më së miri boshtin tematik të librit. Ai foli për ngjarjet e vitit 1981 që përbëjnë pikën e kthesës në historinë tonë bashkëkohore.

Në libër janë tre njësi që për temë kanë këto ngjarje të mëdha politike. Kumtesa që Imer Lladrovci mbanë me rastin e 30 vjetorit të demonstratave të vitit 1981, pastaj kuntesa tjetër e tij në 40 vjetorin e këtyre ngjarjeve si dhe jeona e tyre mediale në shtypin gjermanishtfolës. Ndërsa trazirat politike të Kosovës në shtypin gjermanishtfolës dhe në atë perëndimor në përgjithësi gjetën një mbështetje të gjerë, në Europën Lindore për to u hesht në mënyrë kėmbëngulëse. Perëndimi tek këto zhvillime politike në Kosovë pa fillimin e një faze dramatike në bllokun e Lindjes, në BRSS dhe në vendet aleate pati një qëndrim krejt tjetër ndaj tyre. Në këtë bllok, zhvillimet në Kosovë u panë si një ndërhyrje e shteteve kapitaliste në shtetet socialiste, ndaj dhe si kërcënim për rendin politik socialist. Shqiptarët në Lindje të Europës u panë me skepticizëm dhe mosbesim, kurse në Perëndim problemet e tyre në Jugosllavi u morën seriozisht, ndaj dhe mediat perëmdimore folën gjerësisht për protestat shqiptare që vazhduan për një kohë të gjatë, derisa me 12 qershor 1999 gjithçka mori fund me hyrjen e trupave tokësore të shteteve të NATO-së në Kosovë.

Dr. Hajrizi tha se autori një pjesë të librit ia kushton personaliteteve të ndtyshme kombëtare. Adem Demaçit i kushtohen dy shkrime, njëra është një kumtesë që autori mbanë në një simpozium që i kushtohet veprimtarisë politike të Demaçit, kurse një shkrim ai e bën me rastin e 87 vjetorit të lindjes së Demaçit. Në vitin 2016 një profesor francez, Daniel Leuwers, ia propozon Komitetit të Çmimit Nobel për Paqe në Osllo Adem Demaçin si kandidat. Arsyetimi i profesorit francez ishte se „shteti më i ri i planetit, në mënyrë të pakontestueshme e meriton njohjen internacionale“ dhe se ai si propozues e ndiente veten të nderuar që mund të bënte një ndërmjetësim të tillë, duke i paraqitur Komitetit këtë ide për një protagonist të rëndësishëm politik të Europës Juglindore. Demaçi, në vitin 1991, kur gjithë Lindja e socializmit real ishte përfshirë nga një lëvizje e madhe politike, pati fituar Çmimin e madh Saharov të Parlamentit Europian.

Dr. Hajrizi, duke iu referuar shkrimit të Demaçit tha se ai në vitin 1996 ishte i pari dhe i vetmi që doli publikisht në mbështetjen të UÇsë. Në vitin 2025 kjo gjë ndoshta dikujt mund t’i duket një gjë e vogël, por atëherë ishte një trimëri e madhe. Vetë fakti që asnjë intelektual tjetër kurrë nuk e tha një fjalë mbështetëse në publik për UÇK-në flet mjaft për atmosferën e acaruar të atëhershme, sepse mbështetja politik për UÇK-së përbënte një tabu politike. Me 26 shkurt të vitit 2023 Imer Lladrovci në një gazetë kosovare boton një shkrim në 87 vjetorin e lindjes së Adem Demaçit, në një kohë kur ai kishte vite që s’ishte më gjallë. Me 25 gusht të vitit 2018 Adem Demaçi iku nga kjo jetë jo pa rezervat e tij politike për skenën tonë politike.

Dr. Hajrizi foli edhe për islamin politik dhe tradicional dhe për shqiptarinë si fe të shqiptarëve, siç thuhet në një varg të poetit rilindas Pashko Vasa.

Moderatorja e aktivitetit Bryma-Gashi ia dha fjalën edhe autorit të librit, Imer Lladrovci, i cili foli shkurtimisht për librin e tij, kurse një pjesë të fjalës së tij ia kushtoi zhvillimeve më të reja politike në Kosovë. Figura historike e Gjergj Kastriotit-Skenderbeut ka një rrezatim të tillë edhe në ditët tona, saqë me të vërtetë çdo politikan i kohës sonë do të duhej të pyeste veten sesi do të vepronte në këtë moment Gjergj Kastrioti-Skenderbeu. Lladrovci tha se zvarritja e konstituimit të Kuvendit të Kosovës pas zgjedhjeve të suksesshme të 9 shkurtit përbën një brengë të madhe për të gjithë qytetarët e Kosovës. Një demokraci sigurisht nuk funksionon sipas diktateve, mirëpo edhe në demokraci ka rregulla e ligje që i zgjedhin mosmarrëveshjet. Kushtetuta e Kosovës nuk është e përsosur, por bllokada e tanishme nuk është rezultat i mangësive të kushtetutës në fuqi. Çështja është se një problem teknik është kthyer në çështje politike, por askush nuk do ta marrë përgjegjësinë për këtë transformim. Ekzistojnë mundësi reale për zgjidhjen e konflikteve të interesave, mirëpo këto mundësi po injorohen nga faktorët politikë. Shkurt, nuk shihet vullneti i mirë për ta zgjidhur këtë nyje. Demokraci do të thotë relativizim i pozicioneve të një pale në funksion të zgjidhjes më të mirë. Dikush ndoshta mund t‘i ketë numrat, por s‘i ka idetë. Demokraci do të thotë edhe respektim i përmasave. Pa respektimin e tjetrit, nuk mund të bëhet politikë demokratike.

Organizatori i tubimi z.Latif Krasniqi bashkë e me bashkëshorten e tij, Valbona Krasniqi, ndanë në fund të aktivitetit mirënjohje për kontributin e dhënë per lirinë e Kosovës. Gjeneral Nasim Haradinaj , Prof Dr.Hajriz Ahmeti, Imer Lladrovci dhe Ylber Gegen morën mirënjohjet e organizatorit. Djali i atdhetarit qëndrestar Hysen Gega, Ylber Gega shprehu falenderimin e tij ndaj organizatorëve, kurse për kontributin e tyre ndau çertifikata mirënjohjeje për prof. dr. Ahmet Hajrizin, dr.Sabedin Mustafën, Haxhi Krasniqin, Afrim Ajredinin, Valbona Krasniqin, Adnan Kaqiun dhe Shyqeri Bytyqin. Mësuesi Izri Rexha me nxënësit Eron, Ferona dhe Klea Mujaj iu paraqit publikut me poezinë “Vendi Im“.

Amerika e sheh Kosovën si aleate, dhe jo si problem për t’u menaxhuar me heshtje diplomatike

June 19, 2025 by s p

Hisen Berisha/

Deklarata e Presidentit Donald J. Trump se “e ka parandaluar luftën në Kosovë” nuk është thjesht një pohim i zakonshëm politik. Kosova u bë e lirë në sajë të vetëm një vendimi të Presidentëve Amerikanë; Kosova u bë e pavarur vetëm nga një deklaratë e Presidentëve Amerikanë; Kosova ekziston vetëm në sajë të Amerikës.

Deklarata e Presidentit Trump është një dëshmi e drejtëpërdrejtë për mënyrën sesi diplomacia amerikane, nën drejtimin e tij – jashtë kornizës burokratike të establishmentit të vjetër – ndërhyri për të ndalur një përshkallëzim të rrezikshëm që po përgatitej në Ballkanin Perëndimor në vitin 2020.

Në një kohë kur Bashkimi Evropian shfaqej i paaftë për të menaxhuar krizën midis Kosovës dhe Serbisë, dhe kur tensionet ishin duke u rritur në veri të Kosovës me ndërhyrje të vazhdueshme të strukturave ilegale serbe të mbështetura nga Beogradi, administrata Trump vendosi të veprojë. Jo me fjalë, por me diplomaci të drejtëpërdrejtë, të shpejtë dhe të orientuar nga zgjidhja konkrete.

Nën udhëheqjen e të dërguarit të posaçëm Richard Grenell, Shtëpia e Bardhë arriti një marrëveshje ekonomike ndërmjet Kosovës dhe Serbisë më 4 shtator 2020, e cila – përtej komponentëve të infrastrukturës dhe energjisë – kishte një objektiv më të thellë: de-eskalimin e konfliktit politik dhe ushtarak dhe ndalimin e infiltrimit rus në Ballkan përmes platformës serbe.

Është fakt se pas kësaj marrëveshjeje, ndërhyrjet e Serbisë në veri të Kosovës ranë ndjeshëm, apo ndërhyrja duhej kamufluar në mënyrë të sofistikuar, dhe ju bë e ditur se duhej të zbatojë njërën ndër marrëveshjet teknike, si p.sh. ajo për shuarjen e strukturave paralele.

U krijua një frymë e re stabiliteti që u shfrytëzua nga institucionet kosovare për të konsoliduar kontrollin mbi të gjithë territorin. Kjo nuk do të kishte ndodhur pa presionin e drejtëpërdrejtë të administratës Trump mbi Serbinë, si dhe pa mbështetjen që Uashingtoni i dha Kosovës në ato momente delikate.

Ajo që Trump bëri – dhe që establishmenti globalist në Evropë dhe madje edhe disa rryma brenda vetë Kosovës tentuan ta minimizojnë – ishte një akt strategjik për të ruajtur paqen dhe për të frenuar një shpërthim të ri lufte që do ta destabilizonte gjithë rajonin.

Kundërshtarët e kësaj qasjeje – sidomos në kampin e euroburokratëve – përpiqen ta paraqesin diplomacinë Trump si të improvizuar ose të orientuar vetëm nga interesat e biznesit. Por në realitet, ajo ishte shumë më e drejtëpërdrejtë, më e guximshme dhe më e suksesshme sesa formulat e dështuara të dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja, të cilat prodhuan vetëm status quo, tensione dhe kërkesa të reja nga Serbia.

Nëse Kosova ka shmangur një konflikt të armatosur dhe ka mundur të ruajë integritetin e saj territorial, kjo është edhe për shkak të asaj ndërhyrjeje vendimtare të administratës Trump.

Ishte një moment kur një lider amerikan e shihte Kosovën si aleate, dhe jo si problem për t’u menaxhuar me heshtje diplomatike.

Për këtë arsye, deklarata e Trump duhet të vlerësohet zyrtarisht nga institucionet e Kosovës.

Kjo nuk është çështje e njëanshmërie politike, por çështje historike.

Sepse herët apo vonë, e vërteta se kush e ndihmoi vërtet Kosovën – dhe kush u përpoq të bëjë pazare mbi të – do të mbetet në histori.

(The United States sees Kosovo as an ally, not a problem to be managed through diplomatic silence)

President Donald J. Trump’s statement that he “prevented a war in Kosovo” is far from a routine political claim. Kosovo is free solely due to a decision by American presidents; Kosovo became independent solely through a declaration by American presidents; Kosovo exists only thanks to America.

President Trump’s statement stands as direct testimony to how U.S. diplomacy—under his leadership and outside the rigid framework of the old establishment—intervened to stop a dangerous escalation that was unfolding in the Western Balkans in 2020.

At a time when the European Union appeared unable to manage the growing crisis between Kosovo and Serbia—and as tensions were rising in northern Kosovo due to ongoing interference by illegal Serbian structures backed by Belgrade—the Trump administration chose to act. Not with words, but with fast, results-driven, and direct diplomacy.

Led by Special Envoy Richard Grenell, the White House brokered an economic agreement between Kosovo and Serbia on September 4, 2020. Beyond infrastructure and energy cooperation, the deeper goal was clear: to de-escalate political and military conflict and to halt Russian infiltration in the Balkans via Serbia’s platform.

It is a fact that after this agreement, Serbia’s direct actions in northern Kosovo significantly decreased—or had to be camouflaged in more sophisticated ways. Belgrade was also reminded that it must implement specific technical agreements, including the dismantling of parallel illegal structures.

A new climate of stability was created, allowing Kosovo’s institutions to consolidate their control over the entire territory. This would not have happened without the Trump administration’s firm pressure on Serbia and the critical support that Washington gave to Kosovo during these delicate moments.

What Trump achieved—while the European globalist establishment and even certain internal factions in Kosovo tried to downplay it—was a strategic act to preserve peace and prevent a new outbreak of violence that could destabilize the entire region.

Critics of this approach—especially among Euro-bureaucratic circles—have tried to portray Trump’s diplomacy as improvised or commercially motivated. Yet in reality, it was far more direct, courageous, and effective than the failed dialogue frameworks promoted by the EU, which produced only stagnation, new tensions, and more demands from Serbia.

If Kosovo has avoided armed conflict and maintained its territorial integrity, it is in part thanks to that decisive Trump intervention.

It was a moment when an American leader saw Kosovo as an ally—not as a problem to be managed in quiet corridors of diplomacy.

For this reason, President Trump’s statement should be formally recognized by Kosovo’s institutions.

This is not about political partisanship—it is about historical truth.

Because sooner or later, the record will show who truly helped Kosovo—and who tried to make deals over it.

Përmbyllja e suksesshme e vitit shkollor në Shkollën Shqipe të QKSHA-Struga

June 19, 2025 by s p

Me një ceremoni festive dhe emocionuese, Shkolla Shqipe e QKSHA-Struga përmbylli vitin shkollor, duke e cilësuar atë si një vit të suksesshëm dhe të mbushur me arritje.

Nxënësit e shkollës, përmes një programi të përgatitur me kujdes, recituan poezi, interpretuan këngë dhe morën çertifikatat përfundimtare të vitit. U ndanë gjithashtu vlerësime dhe mirënjohje për kontributin dhe përkushtimin gjatë vitit shkollor.

Atmosfera u ngroh edhe më shumë nga prania e prindërve entuziastë, të cilët fiksuan çastet më të bukura me fotografi, ndërsa mësueset përshëndetën me emocion nxënësit e tyre.

Drejtoresha e shkollës, znj. Gonxhe Meta, në fjalën e saj përshëndetëse falënderoi të gjithë ata që kontribuuan në suksesin e këtij viti shkollor, duke veçuar kryetarin e organizatës, z. Sinan Alimi, stafin administrativ dhe mësueset. Ajo shprehu mirënjohje të veçantë për gjithë stafin e organizatës për angazhimin dhe përkushtimin e tyre të vazhdueshëm.

Gjatë këtij viti shkollor, nxënësit u përfshinë në aktivitete të shumta, si festa kombëtare, shfaqje artistike, ekskursione në natyrë dhe punëtori edukative si “Traditat e Gatimit”, arti figurativ dhe shumë të tjera që ndihmuan në ruajtjen dhe promovimin e gjuhës dhe kulturës shqiptare.

Shkolla Shqipe e QKSHA-Struga uron të gjithë nxënësit për pushime të mbara verore dhe mezi pret rikthimin e tyre në klasë me energji të reja dhe ide të freskëta për të vazhduar misionin e përbashkët: ruajtjen dhe kultivimin e gjuhës shqipe, traditave dhe kulturës sonë të çmuar.

Mallkimi i diktaturave komuniste

June 18, 2025 by s p

Agim Baçi/

Shumë vende evropiane që kaluan mallkimin e diktaturave komuniste kanë mundur që të ringrihen pasi kanë mundur të shohin në sy vetveten. Pendesa e mjaft prej aktorëve të së ligësisë kriminale dhe, sidomos, kërkesa e fortë e shoqërisë për të zbardhur të shkuarën e vet, solli në këto vende që gabimet e ndërtimit të institucioneve në demokraci të ishin më të kapërcyeshme. Ndërsa ne, në 35 vite, në vend të ndëshkimit të së keqes, e lamë të shkuarën të ishte pjesë e përditshmërisë pa asnjë ndjenjë faji, pa asnjë pendesë. E për pasojë, rifituam servizlimin, hipokirizinë dhe një shoqëri të gënjeshtërt, që mbeti peng i së shkuarës. Të edukuarit me fabrikimin e së keqes na drejtuan në gjykata, prokurori, e për më tepër, në politikërje, duke i lënë rrugën të keqes që të bashkëjetojë pa u turpëruar për atë që ndodhi në gati pesëdhjetë vite krimesh e dhunimesh. Ky mosdënim i së shkuarës është edhe “ridënimi” ynë si shoqëri- një ridënim që e lamë vetë të ndodhte, sepse “dëshmitarët e rremë” të së ardhmes i morëm nga ata që diktatura i kish përgatitur për të mbajtur gjallë perversitetin e përditshëm, pa u penduar për asgjë kriminale që bënë në atë sistem.

Kështu, pasi kemi lënë këtë të keqe të triumfojë, nuk ka pse habitemi sot që Spaçi apo Qafë Bari të shkojnë drejt rrënimit, drejt zhdukjes, e në vend të tyre të lulëzojë turizmi te ish Piramida, apo te ish shtëpia e diktatorit, duke e sjellë të shkuarën kriminale të estetizuar për turistë. “Nuk ndërtohet parajsa me muratorët e ferrit”, shkruan shkrimtari Kim Memhemti. Por ne e sfiduam këtë shprehje, duke i lënë projektuesit e ferrit të djeshëm të na shesin projektet e tyre për parajsën e demokracisë. Dhe harruam që demokracia bëhet nga ata që mendojnë si të tillë, që veprojnë si të tillë, e jo nga nostalgjikët e një sistemi që vetëm Njeriun me Dinjitet dhe të Drejtën nuk e përfillte kurrë.

(foto e marrë nga muri i Migen Qiraxhi)

Mesdheu – Gramatika e qytetërimeve dhe roli i Shqipërisë në hartën e trashëgimisë mesdhetare

June 18, 2025 by s p

Dr. Dorian Koçi/

Nëse ka një term që përmbledh më së miri ndikimin, përmasën dhe trashëgiminë që vendet përreth Detit Mesdhe kanë dhënë në historinë e qytetërimeve njerëzore, ky është “gramatika e qytetërimeve”. Ky togfjalësh nënkupton jo vetëm burimin e formimit të qytetërimeve, por edhe strukturën konceptuale që ato qytetërime kanë ndërtuar dhe kanë transmetuar brez pas brezi. Mesdheu nuk ka qenë vetëm një hapësirë ujore që ndante kontinente, por një arenë ku kultivat e mëdha të Egjiptit të lashtë, Greqisë antike, Romës perandorake, Ilirisë dhe Trakisë ndërvepruan duke krijuar themelet e botës perëndimore që njohim sot. Në këtë rrjedhë të gjatë historike, territoret në të cilat jetoj ë sot shqiptarët kanë qenë jo thjesht një zonë kalimtare, por një aktore e rëndësishme dhe shpesh përcaktuese e shumë zhvillimeve që ndërlidhen me qytetërimin mesdhetar.

Shpesh, kur flitet për historinë e qytetërimeve të mëdha, territoret shqiptare përfshihen më shumë si periferi të luftërave të mëdha, si fushëbeteja të konflikteve romake apo osmane, por rrallë si qendra kulturore apo vendimmarrëse. Megjithatë, një vështrim më i thelluar historik dhe një analizë e kujdesshme e burimeve e nxjerr territoret në të cilat sot ne banojmë – veçanërisht pjesën e saj bregdetare – si një pikë kyçe në zhvillimet politike, ekonomike, kulturore dhe shpirtërore të Mesdheut. Qyteti i Durrësit, i njohur si Dyrrhachium në kohën romake, ishte një ndër portet më të rëndësishme të Adriatikut, një pikë kyçe e rrugës Via Egnatia që lidhte Perëndimin me Lindjen, Romën me Konstantinopojën.

Nuk është rastësi që një nga veprat më interesante të letërsisë kalorsiake të shekullit XII, “Romani i Florimontit”, e vendos Durrësin si një qendër narrative të rrëfimit. Autori Turoldus, që vjen nga Franca e largët, zgjedh Durrësin si vendlindjen dhe qendrën e veprimtarisë së heroit të tij, Florimontit, një zgjedhje që dëshmon se qyteti nuk ishte thjesht një emër i panjohur për lexuesin evropian mesjetar, por përkundrazi një vend i njohur dhe me reputacion të lartë kulturor dhe strategjik. Florimonti lëviz mes kryeqendrave të Mesdheut, dhe në këtë itinerar Durrësi është jo vetëm pikënisje por edhe pikë referimi i civilizimit dhe i botës shpirtërore.

Kultura mesdhetare është një bashkësi traditash, simbolet dhe zakonesh që formësojnë jetën e popujve përreth Mesdheut. Ajo përmbledh stile arkitekturore, zakone kulinare, mënyra të jetesës dhe modele bashkëjetese që janë të dukshme edhe sot në jetën shqiptare. Tre aspekte themelore që përbëjnë thelbin e kulturës mesdhetare në hapësirën shqiptare janë:

a) Trashëgimia urbane dhe arkitektonike

Qytete si Durrësi, Apollonia, Butrinti, Shkodra, Lezha dhe Vlora përfaqësojnë nivele të larta zhvillimi urban që datojnë nga koha ilire, romake, bizantine dhe më tej. Butrinti, për shembull, është një nga qytetet më të rralla ku mund të ndiqet kontinuiteti i jetës qytetare që nga periudha helenistike deri në mesjetën e vonë. Muret, teatrat, tempujt, kështjellat dhe kishat e ndërtuara në këto qytete dëshmojnë një ndërthurje të qartë të stilit mesdhetar që përfshin ndikime nga Greqia, Roma, Bizanti dhe më pas edhe Venecia.

b) Tradita kulinare dhe bujqësore

Kuzhina shqiptare, e ndikuar thellë nga ajo mesdhetare, është një përzierje harmonike e shijes së vajit të ullirit, perimeve të freskëta, erëzave, mishit të pjekur dhe peshkut të Detit Adriatik dhe Jon. Ulliri, hardhia dhe gruri – tri nga produktet më themelore të Mesdheut – janë pjesë e pandashme e kulturës bujqësore shqiptare. Kjo dëshmon jo vetëm për praninë e traditës mesdhetare por edhe për ruajtjen e saj përmes shekujve si një mënyrë jetese.

c) Festa, mitologjia dhe muzika

Festat fetare dhe pagane që festohen në Shqipëri, si p.sh. Dita e Verës në Elbasan apo festa e Shën Kollit në bregdetin jugor, ruajnë një frymë të qartë mesdhetare që lidhet me ciklet e natyrës, me agrokulturën dhe me ritmet e jetës komunitare. Edhe muzika polifonike e Shqipërisë së Jugut, e njohur nga UNESCO si pasuri botërore, ngërthen në vete tonalitetin, rrëfimin dhe strukturën që lidhen me traditat më të hershme të këngës mesdhetare.

Shqipëria si pjesë organike e qytetërimit evropian

Kur flasim për identitetin evropian të Shqipërisë, shpesh përmendim aspekte moderne si integrimi në Bashkimin Evropian apo bashkëpunimet me vendet perëndimore. Por kjo është vetëm maja e ajsbergut. Në të vërtetë, rrënjët e identitetit evropian të Shqipërisë janë të vendosura thellë në histori dhe në gjeografinë shpirtërore të kontinentit. Në ndërtimin e narrativës së qytetërimit evropian, historia shqiptare nuk është një periferi, por një shtyllë mbështetëse. Këtë e pohon edhe fakti se shumë studiues të huaj – nga historiani francez Georges Castellan te bizantinologët modernë – kanë theksuar rolin e trojeve shqiptare si urë lidhëse mes Lindjes dhe Perëndimit, mes Bizantit dhe botës latine, mes traditës helene dhe përvojës osmane.

Në këtë mënyrë, Shqipëria e ka “pasaportën europiane” që në lindjen e saj historike. Ajo nuk është një vend që kërkon të bëhet evropian, por një vend që kërkon të njihet si i tillë. E shkuara e saj mesdhetare është një dëshmi e gjallë e këtij identiteti.

Narrativat kombëtare shpesh janë produkt i një politike historike që synon të ndërtojë vetëdijen e një kombi rreth origjinës dhe vendit të tij në botë. Në këtë kuptim, Shqipëria ka nevojë të rikthejë në vëmendje rolin e saj në qytetërimin mesdhetar, jo vetëm për të ruajtur trashëgiminë e vet, por edhe për të forcuar identitetin e saj si pjesë e pandarë e Evropës.

Romani i Florimontit është një shembull i mrekullueshëm për të reflektuar mbi mënyrën se si një qytet shqiptar si Durrësi shfaqet në hartën imagjinare të Mesdheut mesjetar. Ai tregon se në mendësinë e Evropës së asaj kohe, Shqipëria nuk ishte një margjinë, por një qendër – një pjesë e gramatikës së qytetërimeve. Nëse duam të ndërtojmë një Shqipëri moderne, evropiane dhe me vetëbesim, duhet të fillojmë nga historia jonë e thellë mesdhetare.

Burimet

1-Moikom Zeqo “Një dorëshkrim i vjetër për shqiptarët dhe Durrësin” dhe nëntitull “Pak dritë mbi enigmën e kulturës së lashtë shqiptare”,Koha Jone, 21 Shtator 1994

2- Fernand Braudel, La Mediterranee: l’espace et l’historie, les hommes et l’heritage FLAMMARION, 1986.

3-Georges Castellan, Histoire des Balkans, XIV au XX siècle, Fayard