Analiza – Page 964 – Dielli

Fatos Lubonja – kjo qyqe në folenë e shqipes

July 18, 2013 by dgreca

Nga Fahri Xharra/

Qyqet janë mbrojtëse të armiqve djallzorë, të cilët vrasin e djegin gjithçka që ndeshin në rrugën e tyre. Qyqja, ky zog i llahtarshëm me ngjyra të çelta që e mbështjellin pjesën më të madhe të trupit të saj, me fytyrën e saj në formë zemreje, me sytë e saj të mprehtë gjatë natës, me aftësinë e saj të rrotullimin të kokes për 270 shkallë pa e lëvizur trupin, me krihët e saj pa fishkullimë gjatë fluturimit, gjuan vetëm kur bie muzgu i natës, këto aftësi e bëjnë zogun më të frikshëm të natës. Qyqet e kanë një veti shumë të rrezikshme,ato i lëshojnë vetë në foletë e zogjve tjerë. Të huajt që kaluan mbi ne, i lëshuan vetë e qyqes në foletë e shqiponjave . Kur ata ikën,zogjtë e qyqeve shpëtuan falë jozgjuarësisë së shqiponjave. Një lloj i qyqes është edhe Fatos Lubonja që gjuan në një moment jo fort të volitshëm për popullin tonë.

Ç`farë këqësie do të ndiente Fatos Lubonja, apo thënë ndryshe a do ta shihte misionin e tij të përfunduar sikur:-“ shkencëtarisht të vërtetohej e të pranohej se shqiptaret janë popull pa prejardhje”,-“ të dokumentohej se ilirët ishin fise bredhëse të Balkanit dhe erdhën në të njejtën

kohë me sllavët këtu ku janë “,-“ që autoktonët e parë të Balkanit ishin Grekërit, e civilizimi ka filluar me ta ,atëherë kur ilirët ende nuk kishin lindur si barbarët e ardhëshem që prishnin qetësinë e civilizimeve”,-“ të thuhej e të shkruhej se tokat e banuara nga sllavët u populluan me një race shqiptare ,të cilet i solli turku nga Azia,për baraspeshë për të pushtuarit sllavë”,-“ sikur të dokumentohej që Gjergj Kastrioti –Skënderbeu ishte një surogat serb apo malazez dhe në kohën e tij i mbronte tokat sllave si bir i tyre ,kundër turkut”,- “sikur Lidhja e Prizrenit të dilte si lojë turke vetem për t`i kënaqur do apetite falso”,-“ të shkruhej se akti madhështor i Ismail Qemalit i shpalljës së pavarësisë, bëri krim ndaj turkut, dhe i pengoi sllavët t`i këthejnë tokat e tyre”,-“sikur plejada e Rilindasve të shpallej si renegatë të perendimit ,pa qëllime konkrete vetëm për t`iu kundervuar turkut”, -“ sikur Nëna e Madhe Terezë ,të shpallej e të pranohej botërisht si bijë e sllavëve të ish Maqedonisë,apo bijë vllehësh”,- “ që Ismail Kadare të vërtetonte përfundimisht se ishte frikacak dhe se shkruante here për interesa të Rusisë, herë për interesa të perendimit”,

– “ të shpallej nga Parlamenti i Kosovës që gjuha zyrtare e Kosovës është Kosovarishtja,e formuar nga disa nën dialekte të saj”,-“ sikur që lindja e një shteti të ri të shoqërohej me lindjen e një kombi të ri,kombit kosovar ,që ka origjinë shqiptare e që nuk janë shqiptarë”,-“ sikur GJND-ja të thoshte që shpallja e pavarësisë së Kosovës është një shpallje jolegjitime në tokat e një provinceje serbe”,-“ sikur shteti Kosovës të fillonte haptas armiqësitë ideologjike me Shqipërinë “,-“ sikur Natoja t`i bie pishmnan dhe të terhiqej nga marrëveshja me Shqipërinë,”- “ sikur KFOR-i të tërhiqej e t`iu lëshonte Kosovën forcave serbe të ushtrisë “,_ “sikur shqiptarët të shpalleshin vrasësit më të medhenj të hebrenjve”,- “ sikur shqiptarët e Maqedonisë që të gjithë t`a pranonin kombësinë turke si të veten”,-“ sikur Jugu i Shqiperise pa dallim feje të regjistrohej grek”,?

Po i ceki vetëm disa çmenduri antikombëtare të Lubonjes. Ai konsideron se Nëna Tereze nuk perfaqëson popullin shqiptar, sepse sipas tij, njeriu është prodhim i kultures, një sistemi vlerash, besimi dhe traditash, që në rastin e Nënës Tereze nuk kanë të bëjnë aspak me vlerat, traditen dhe besimin e popullit shqiptar. Me këtë pozicionim, Lubonja është në përputhje të qartë me pozicionimet Serbe përsa i përket katolikes shqiptare.

Sa i përket Skënderbeut, thotë se shqiptaret e kanë edhe një problem para se të të aftësohen ta ndajnë të vërtetën nga fantazia, të vërtetën nga miti. Serbofobia është origjina e nacionalizmit të shqiptarit të sotëm. Skenderbeu i tradhëtoi turqit në Nish, Skenderbeu preferoi të mos i sulmon serbet dhe u këthye në vendlindje.

Fatos Lubonja i thotë edhe këto:

– “Nacionalizmi shqiptar nuk lindi si një deshirë e domosdoshme për çlirim nga Turqia,siç ndodhi me nacionalizmin grek ose serb.”

– “ Midis miteve kryesore janë ata që mburrin lashtësinë e popullit shqiptar dhe gjuhen shqipe si një nga me të vjetrat.”

Eshtë shumë e quditshme me ne, se si lejohen këta njerëz të kullosin lirëshëm në livadhet tona duke vjellur vazhdimisht vrerë për identitetin shqiptar.

Me të gjitha këto “ të vërteta shkencore”, athua do të shterrej truri i mbimendësit (superintelektuali) shqiptar? Athua më në fund do të pranonte se “ The mission is over”?

Po,për çka do t`i mbetej pastaj të flas e të shkruaj? Kush do na i mbushte ekranet televizive, çdo mbrëmje?

Për njohtim, për ata që se dijnë Fatos Lubonja i ka mbajtur 17 vjet burg gjatë kohës së diktaturës, dhe është liruar pas `91-shës.

Por tani me të vërtetë po duket se ka ardhë koha që shqiponjat të pastrojnë foletë e tyre. Ne duhet të ndalojmë kukamat e qyqeve ndjellakeqe para se lakuriqët e natës, çakejtë dhe hienat të kërkojnë gjakun dhe tokën e shqiponjave, e kjo ditë duhet të vij pa tjetër.

*(Ky shkrim eshte shkruar ne Prill 2011)

Statusi legal i pronave Çame,dhe traktatet që i mbrojnë ato….!

July 17, 2013 by dgreca

Ne Foto: Tapi origjinale te kohes se Turqise dhene ne Cameri/

nga Ervin FETAHU/

Tashmë e drejta e çdo individi apo bashkësie për të jetuar i lirë e me dinjitet në trojet e tij nuk është më utopi.Veç fakteve historike mijëra vjecare,të cilat dëshmojnë qartazi të drejtën legale të popullsisë Çame,gëzonjëse e dinjitetit të saj në tokat stergjyshore.Padyshim,dokumentacionet,arkivat dhe traktatet e shumta ndihmojnë dhe mbështesin fortë për rikthimin e popullsisë çame në vatrat e tyre.Do doja që shtjellimin dhe qasjen time ta cek në dy etapa,ne etapën e parë,ate “Historike” ,por pa dashur të bëj historianin, thjesht më ndihmon të plotësoj analizën time për etapën e dyte,pra atë “Juridiko-Teknike”,e mbështetur nga traktatet apo marrveshjet shumëpalëshe në lidhje me komunitetin autokton shqiptar të Çamërise. Ndaj është e udhës mos të flejmë gjumë,por të lëvrojmë traktatet e fuqive dhe perandorive të kohës,të cilat garantojnë të drejtat legjitime të trashëgimisë tonë pronësore,kulturore dhe religjoze,ku sigurisht i kemi të garantuara në kuadrin e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut.Etapa e pare,përkon me vazhdimësinë historiko-territoriale,ku domosdo e drejta e trashgimisë pronësore,apo ajo etniko-gjuhësore përballet me rendet e reja botërore,ku format e pushtimeve dhe sundimeve të zgjatura linin gjurmë, dhe krijonin realitete të reja siç ishin instalimet në forma të organizuara “Shteterore” nga perandoritë e kohës,dhe si rezultat i predominimit ushtarak,këto perandori ushtronin administrimin e tyre në trojet tona,kësisoj gjendeshim përballe inkorporimit me hir apo me pahir si pjesë përbërëse me ndarjet përkatëse administrative.Si kudo,edhe tek ne,njiheshin shtresat e ndryshme sociale ,si ato feudalo-ushtarake,artizane,apo fshataro-blegtore.Kuptohet perandoritë ngrinin politika mbështetëse të shtresave të ndryshme,ku bënin pjesë aristokratët vendas,mandej krijoheshin ligje përkatëse sipase mendësisë së asaj kohe.Rebelizmi i shqiptarëve ndaj perandorive ishte i njohur,por sërisht ata nuk mundeshin ti kundërviheshin pafundësisht këtyre fuqive ushtarake,dhe papritur e shikonin veten herë si vasalë e herë si kundërshtarë.Shqiptarëve nuk u mungonte aspak aftësia e përshtatjes në elitat perandorake.Nuk mund të mos përmendim perandorët Romak me origjin Ilire,apo perandorë Bizantin,si Kostandini i madhë,duke shtuar titujt e aristokracise si Despot, Qefal, Sebastokrator, Arkont, Baron, Bej, Aga apo Vezir e Grand-Vezir.Kalimi nga perandoria “Romake” e cila u shqua si perandori administrative,me të drejta të sanksionuara për qytetarët e shtresave të ndrsyhme,siç njihet ndryshe në jurispodencë si e “Dretjta Romake”.Më pas vjen “Bizanti” si një perandori me një këmbë në lindje e një në perëndim,e cila mbijetoi më gjatë nga të gjitha perandoritë.Le të ndalemi pak tek perandoria Bizantine,ku arkivat dëshmojnë mbi rolin e shqiptarëve dhe kontributin e tyre në këtë perandori.Prijësat dhe familjet feudale të kohës, gëzonin një status tejet të veçantë,kjo jo si dhurate, por si vitaliet dhe zotësi nga ana e tyre.Ata poseidonin zotërime dhe administronin territore në të gjithë Ballkanin,nga Kroacia në Moldavi, nga Bosnia në More e Peloponez.Mijëvjaçari i dytë do i gjente shqiptarët përballë disa realiteteve ku bota si asnjëherë më parë nuk i kishte hasur,pra fillimshekulli i XI-të do të vërshonte me inicimin e kryqëzatave nga “Papati Katolik” drejt tokës shenjtë,të cilat zgjatën për shekuj me rradhë.Në kthimin nga toka e shenjtë për në Evropë,familje feudalo-ushtarake Latine,filluan të pushtonin dhe çanin mes për mes perandorinë Bizantine,papritmas po krijoheshin principata të vogla autonome dhe shpeshherë rrebele ndaj perandorisë Bizantine,ku pjesë e këtyre fragmentarizimeve të feudeve u bënë edhe territoret Arbërore,gjatë kësaj kohe dalin në skenë familje Lordësh shqiptarë, të cilët nuk mund të lejonin që tokat e zotërimet e tyre të pushtoheshin nga prijësa Sllave, Latin apo Greko-Bizantin,edhe pse në shumë raste trojet tona gjendeshin të pushtuara.Fisniket apo Aristokratet shqiptarë, e dinin fare mirë,se ruajtja e dinastive dhe e zotërimeve kërkonte aleanca politiko-diplomatike, lidhje martesore me familje aristokratësh,qofshin këto Latine,Sllave,apo Bizantine.Pra aristokracia shqiptare kishte hyrë në një fazë të re konsolidimi e pozicionimi në territorin e Ballkanit,ku disa forcoheshin së tepërmi e disa dobësoheshin,dhe kjo herë-herë i çonte në konfrontim njëri me tjetrin.Logjika ishte e thjeshtë,ruajtja dhe mos humbja e territoreve,që rrjedhimisht përbënin hallka feudesh shqiptare nga Kroacia deri ne Peloponez.Po ç’lidhje kishte Çamëria me këto realitete…?! pas kryqëzatës së IV,Despoti Mihal Komneni themelon Despotatin e Epirit.Nuk zgjat shumë,Bullgarët dhe Sllavët e pushtojnë këtë despotat dhe e bëjnë pjesë të mbretërive e principatave të tyre, nuk do të zgjasë shumë,diku nga lindja,doli në skenë një njësi ushtarake në një kohe fare të shkurtër kthehet në një perandori kërcënuese që do gëlltiste shumë zotërime në mbare ballkanin,përfshi këtu dhe vetë Bizantin njëmijë e ca vjeçar.Ballkani po humbiste sovranitetin, nuk kishte politika solide ushtarake,ndërkohë Osmanët kishin arritur të penetronin kudo në Ballkan, madje dukej se ata kishin kishin marrë seriozisht dhe kishin plane afatgjata në rajon.Roli i Fisnikëve dhe Arkondëve shqiptarë të Epirit dhe mbarë shqipërise ishte të ruanin me doemos zotërimet e tyre,shpesh herë i kundërviheshin Latineve nga njëra anë,Sllavëve dhe Osmanëve nga ana tjetër,pa harruar këtu dhe greko-bizantinët.Pra Epiri u bë arenë e betejave të përgjakshme midis Sllavëve,Latinëve, Bizantinëve,dhe Shqiptarëve autoktonë.Në pah dolën kastat e feudalëve dhe Aristokratëve shqiptarë si psh : Shpatajt, Loshajt, Fratët, Zenebishët, Matrangat, Barbatët, Kravarët, Mikrat, Rëndajt, Rrallët,Kallogjerët e tjera familje fisnikësh, ku për asnjë çast nuk reshten së luftuari për zotërimet e tyre në Epir,Thesali,me qendra Janinën,Prevezën,Agrafën dhe malet Mikra e Kravar.E tillë klasë feudalësh me legjione të mirëorganizuara ushtarakisht,ku si në asnjë teritor tjetër të Bizantit, nuk njihte shtresë Arkontologjie kaq të pathyeshme,ndaj nuk ishte e lehtë mposhtja e tyre.Interesat ishin tepër të mëdha,korridoret që ata zotëronin me linjat e karvaneve lindje-perëndim e anasjelltas,gjallëronin tregtinë e Venedikut drejt Bizantit.Ndaj çdo fuqi Latine,Sllavo-Bizantine,apo Osmane duhej të binte në ujdi dhe marrveshje me këta njerëz potent,ku me të drejtë historiani grek “Lazarou” kishte parasysh këtë pozicion gjeo-strategjik,ndaj dhe i quante çamët “Paria e Epirit”.Familjet fisnike pas shumë rezistencash më në fund të dëtyruar bëjnë disa marrëveshje dhe kompromise me “Perandorinë Osmane. Derivat i etapës historike është Etapa e dytë,pra ajo ligjore,pa dashur sërisht të bëj juristin,por ngjarjet legale e ligjore të çertifikuar në shekuj,japin një panoramë brilante të së drejtës ndërkombëtare.Traktati i parë i shkruar midis fisnikëve të Epirit dhe perandorisë Osmane është ai i vitit 1430-të,mbajtur nga Kara Sinan Pasha dhe aristokracisë vendase për dorzimin e Janinës pa luftë,një kopjo origjinale e traktatit ruhet mirë edhe sot.Para kësaj marrëveshje,prinin edhe marrëveshje të tjera me Venedikun apo Bizantin,por nuk zgjatën shumë për shkak të destabilizimit dhe instalimit Osman, ku u përzien shumë interesa në rajon.Marrveshja me “Bejlerbeun e Rumelise” shënonte fazën e parë “Juridiko-Politike” ku më pas siç shihet nga arkivat,u pasua me tjera marrveshje të cilat angazhonin perandorinë Osmane të njihte dhe respektonte transaksionet e mëparshme,të cilat jo më kot marrin vlerë juridike sot e kësaj dite,prej nga derivon edhe e drejta pronësore mbi origjinën e pronës,e trashguar kjo brez pas brezi me: “1- Ruajtjen e lirisë, 2-E drejta pronesore e aristokracise vendase,3-Ruajtja e besimit krishter, si kishat e manastiret”.Koha rridhte me shpejtësi rrebeshi,disa mbanin fenë kristiane, e disa të tjerë përqafonin Islamin,por kjo nuk i pengonte të ruanin identitetin e tyre etnik që trashgojnë sot.Shqiptarët,si të krishterët dhe muslimanët shkëlqenin në fusha të ndryshme,si në atë ushtarake si spahi të krishterë,me kalimin e kohës shumë prej tyre u konvertuan në muslimanë si një zgjedhje personale,karriere,apo ekonomike.Shtresat kalorsiako-ushtarake predominoheshin në të shumtën nga musliman, për vetë faktin se privilegjet ishin më të mëdha,por kjo nuk i pengoi të krishterët të bënin karrierë,si Guvernatorë krahinash,ku kemi rastin e familjes Gjika apo familja Mavrokordato në Moldavi e Vllahi,apo si Stratiot e Armatol, si tregtar të fuqishëm,që dispononin banka me kapital të madhë kredidhënës.Nga momenti ku perandoria Osmane u instalua në Ballkan,pikërisht në Epir,filloi regjistrimi i detajuar i pronësive , qofshin ato private, apo publike, si ferma, çifliqe,Hase,Zeamete apo kullota të ndryshme.Titujt dhe dëshmitë e pronësisë shoqëroheshin me Tapi përkatëse,të njohura e çertifikuara për mbarë qytetarët e perandorisë pa dallim religjoz apo etnik.Njihet fare mirë aristokracia e ortodoksëve të “Fanarit” Stambollit,ku pasuritë “ Vakëf ” të grekërve,dhe të tregtarëve Hebrej të Selanikut,ruheshin në mënyrë të përkryer,pra me pak fjalë konçesionet dhe transaksionet e qytetarëve të ndryshëm ishin të aksesuara në çdo skaj të perandorisë. Pronat me një status të veçantë ku hyjnë transaksionet e “Popullsisë Çame”, merrnin garanci të vaçanta hipotekore dhe kalonin në “Institucionin e Sigurisë Lartë – Vakëf ” ku njihet nga të gjithë organizmat ndërkombëtare-ligjore me statusin e pronës së patjetërsueshme në çdo rrethanë qoftë ajo,ndaj edhe ligji i sekuestros mbi pronat Çame është “Nul”, edhe gjykata më e “lodhur” në botë e rrëzon atë ligj të pakuptimtë.Madje shumë qytetarë evropian të asaj kohe,si psh tregtarë venedikas,franceze apo anglez blenin prona në perandorinë Osmane,dhe pajiseshin me çertifikata pronësie legale.Në shekullin e XVIII-XIX-të me daljen në pah të iluminizmit evropian,filloi të kishte një tendencë për vetëdijen kombëtare,deri në atë kohë njihej shumë pak nga etnitë brenda perandorisë Osmane.Idetë iluministe përfshinin disa popuj brenda perandorisë,biles edhe vetë Turqit,pra çdo popull filloi të krijonte vetëdije,e pak nga pak një shkëputje nga perandoria,si psh:Rumunët,Serbët,Bullgarët dhe Grekët,domosdo u pasua edhe nga Shqiptarët.Historia dhe kalvari i mundimshëm për popullsinë shqiptare të Çamërise nis me fillimet e themelimit të shtetit grek më 1832-shin,pas një lufte 10-të vjeçare të Greqisë për pavarësi,ku një rol të rëndësishëm kishin edhe arvanitasit.Më 1830-31,Greqia u morr në protektoriat nga fuqitë e mëdha,“Protokolli i fuqive të mëdha garantonte të drejtat e minoriteteve etnike dhe fetare në çdo aspekt,pra Greqia duhej të njihte shtetin ligjor,dhe sigurisht filloi të përballej me një realitet të ri,ku obligohej të ruante e respektonte pakicat qe tashmë gjendeshin në mbretërinë e porsaformuar Greke,gjithashtu detyrohej nga fuqitë e mëdha të nënshkruante respektivisht transaksionet pronesore të mëparshme nën perandorinë Osmane”.Marrveshja e dytë konsiston më 1832,me traktatin që mbreti i Greqisë,Bavarezi Otto nënshkruan“Traktati i Kostandinopojës i cili parashikonte mbrojtjen e minoriteteve religjoze dhe pronave të tyre”.Me kalimin e kohës Greqia shfrytëzonte aleancat me fuqitë e mëdha dhe njëkohësisht i qante syri për territore të tjera nën perandorinë Osmane.Si rezultat i oreksit të mëtejshem,më 1881-shin,Greqia nuk u mjaftua me territoin e 1830-ës,por aneksoi Thesaline, Arten dhe Prevezen,dhe i shkeput nga Vilajeti i Janines,pra aneksoi teritoret e Çamërisë jugore.Këtu nisin seriozisht tragjedia e popullsisë çame,ku përherë të parë “Greqia Moderne“pushton territore me popullsi jo greke,edhe pse nënshkruan sërisht “Konventën e Kostandinopojës për ruajtjen e popullsive muslimane në Epir dhe Thesali,ku prekeshin direkt o-popullsia çame, shqiptaro-muslimane.Qindramijëra shqiptarë të Artës dhe Prevezës edhe pse mbroheshin me konventat për ruajtjen e minoriteteve religjoze,ata detyrohen të lenë shtëpite e tyre dhe të shpërngulen me dhunë prej andej”. Pavarësia e Shqipërisë shoqërohet e cunguar,një vit më vone, pra më 1913-ë sërisht me ndihmën e fuqive të mëdha Greqia shfrytëzon dobësimin dhe rënien e perandorisë Osmane,dhe kafshon territore të tjera shqiptare nën perandorinë Osmane siç ishte Çamëria dhe qarku i Janinës me rrethinat Kostur,Konice,Follorinë etj.Epiri “Çamëria” ishte pjesë e “Vilajetit të Janinës” një prej katër “Vilajeteve Shqiptare” nga më të rëndësishmit në Ballkan.Këto aneksime gjithësesi merrnin vlerë “Juridike” kur firmoseshin nga fuqitë e kohës, siç ishte “Traktati i Londres” . Pasohet me traktatin tjetër “Traktati i Athines” në mes Turqisë dhe Greqisë, të 14 nëntorit 1913 ” Neni 6-të Traktatit të Paqes,Obligonte Greqinë për të respektuar të drejtat pronesore dhe fetare të popullsive që mbeteshin nën juridiksionin e shtetit Grek”.Për të kaluar më tej në luftrat që do vijonin më pas, ” Traktati i Sevres” dhe ”Traktati i Lozanes” i dha të drejta pronësore dhe religjoze,popullsive që shpëtuan nga shkëmbimi,midis Turqisë dhe Greqisë,ku u bë një përpjekje për të quajtur popullsinë muslimane të Çamerise si popullsi turke, shumë çamë u imponuan apo u detyruan nga pala greke të emigronin për në Turqi,dhe anasjeltas,shumë shqiptarë ortodoksë të Turqisë të shpërnguleshin nga Turiqa për në Greqi si grekë,për fat të mirë,përfaqësuesi grek Kaklamanos,dhe ai turk Riza Nuri deklaruan,“se banorëve Shqiptarë të Turqisë dhe të Greqisë do të përjashtoheshin nga marrveshja e shkëmbimit ”edhe pse ishte tepër vonë,një pjesë jo e vogël ishin shkëmbyer. Shumica e Çamëve ia doli të fitonte këtë betejë fal ndërhyrjes dhe presionit të shtetit shqiptar duke deklaruar se çamët ishin shqiptarë autoktonë,por mos harrojme,kjo nuk mjaftonte,shteti shqiptarë i kujton shtetit grekë se do të aplikoheshin të njëjtat masa edhe për minoritetin grekë në shqipëri, ka të dhëna që edhe qeveria Turke i bëri po të njëjtin presion Greqisë,nëse ajo do shkëmbente dhe depërtonte muslimanet e Trakës për në Turqi,do përfshiheshin në shkëmbim edhe grekët e Stambollit. Kuptohet qartë përse grekët nuk tentuan më tej,për ta ishte shumë e rëndësishme dhe simbolike qëndrimi i popullsisë greke në Kostandinopol.Sakaq sipas raportit të“Komisionit Evropian për Ligj e Demokraci “në “Këshillin e Evropes” pas negociatash të gjata në komisionin miks “Më 19/1/1923 përfaqsuesi grek Kaklamanos deklarron se askush nga shqiptarët e Epirit nuk do të dëbohet,dhe premton publikisht se Çamët nuk do ishin kontigjent shkembimi midis Turqise dhe Greqise”. Edhe pse Greqia sanksionohej të njihte minoritetet dhe trashëgimnitë e tyre religjoze, të cilat nuk ishin të pakta,si Shkollat,Medresetë,Xhamiat,Tyrbet,Teqetë,Kullat e kështjellat me stil të veçantë arkitekturor, apo pazaret e çarshitë karakteriske plotë e përplotë me dyqane,ku për fat të keq tashmë i kanë zaptuar me pa të drejtë njerëz të ardhur,pa indentitet. Aspak nuk po respektoheshin të drejtat e popullsive me statusin e “pakicave etnike”,si psh:Çamët,Armenët,Sllavo-Maqedonasit,Turqit,Hebrenjtë,Arvanitasit etj,edhe pse këto popullsi gëzonin statusin e qytetarit të barabartë dhe të lirë,pra automatikisht Çamët përfitonin dy statuse të munguara,statusin etnik dhe atë religjoz i siguruar nga Traktati i Sevrës dhe ai i Lozanes.Prej 1923-shit e deri në fillimin e luftës dytë botërore,qeveria greke filloi me reforma agrare,kinse vetëm për zonën e Epirit ku dihej historikisht që banohej me shqiptarë,në kundërshtim me çdo konventë të nënshkuar prej saj,ajo shfrytëzon sërisht epërsinë dhe dhunon popullatën e pambrojtur çame,me pretekse të paqëna,duke u sekuestruar pronat e pa tjetërsueshme ”Vakf-Trashgues” që do i kishte zili çdo qytetar grek,për nga rregullsia e vërtetësia që buronte brez pas brezi,nga koha e Bizantit ,ku shumë “Familje të mëdha Çame” ruajnë pemën ”gjenalogjike” familjare deri në 20-të breza.Mbarimi i luftës dytë botërore më 1944-ën do kulmonte me dëbimin dhe largimin e shqiptarëve të Çamërisë duke ushtruar një genocid tejet barbar dhe i pa shoq,me moton tokat pranë kufirit duhen të popullohen vetëm me grekë,dhe duhen dëbuar pjestarët e etnive të tjera si rrezik për shtetin grek,sikundër na vranë fizikisht,ata dhunuan religjonin tonë,prishën monumentet e kultit,i katandisën në stalla bagëtish,vranë e masakruan pjestarë të klerit musliman,shpërdoruan e përdhosën Vakëfet dhe vendet e shenjta të religjionit tonë.Greqia i anashkalon këto traktate,edhe pse është e detyruar ti njohë ato,por ndoshta edhe ne jemi disi të plogësht dhe në gjumë,nuk po tregohemi aq aktiv sa duhet.Qeveritë greke me të njëjtat traktate,me të njëjtat Tapi-Hipotekore hedhin në gjyq shtetin Turk e i kërkojnë të zbatoj po të njëjtat marrveshje identike për pasuritë e grekërve në Stamboll,mandej po me të njëjtat Tapi-Hipotekore,kërkojnë pronat “Vakëf ” të Libanit, Egjiptit, Jeruzalemit, Turqisë e gjetkë.Standardi i dyfishtë dhe i papranueshëm përqafon mendësinë greke,kurse shqiptarëve e njëjta vlerë juridike u mohoet nga grekët,dhe për pronat e tyre ata u referohen traktateve në fjalë.Sikur mos mjaftohej me kaq,Greqia firmos edhe një tjetër traktat më 1947-ën “Traktati i Parisit” Këtu bëhet fjalë për të drejtat e qytetarëve me nënshtetësi greke që janë të një feje apo kombësie tjetër,ku sipas traktit të Parisit Nr 14,paragrafi 9,thuhet egzaktësisht se “Greqia obligohet dhe duhet të respektoj të drejtën e pronës të njohur në mënyrë ligjore nga organizmat ndërkombëtar”.Pra bëhet fjalë “edhe për nënshtetasit greke me kombësi shqiptare si popullsia Çame”Uroj të kem hedhur sadopak dritë në këtë hulumtim modest,i cili paraqet kalvarin historiko-juridik të shqiptarë të Çamërisë,ku kërkon dhe lufton në mënyrë qytetare,për të bërë të mundur kthimin në shtëpitë dhe vatrat e tyre shekullore…!

Sikur t`ishte Dija gjallë?

July 16, 2013 by dgreca

Nga Fahri Xharra/

“Edhe un dojsha me i vazhdue mësimet, por s’më lanë. Eme njerkë, herë mbas here, i flitte t’im et mbi kotësin e mësimit për femna dhe mbi nevojën e mbulesës s’eme. Por ai deri atëherë nuk i a pat vu veshin. E- nashti vonë pat nisë me u ndrydhë nën ndikimet e saj. Nji mbasdarke, pak para se të fillonte vjeti shkolluer, ndigjova se po i thoshte njerka:

– Ajo lypset të mbulohet ma. Asht turp prej botës që t’a nxjerrim gocën jashtë si nji kaureshë të llastueme e të pafrenueme.

– Mirë, moj grue, por ajo ende asht e vogël – përgjegji ai?!

– Kush asht e vogël? A nuk shef se asht bamë sa nji pelë?

– E shof se ka dhanë shtat, por nuk më duket se asht bamë për t’u mshefë.

– Ndigjo burrë! Ajo duhet mbulue dhe lypset hjekë nga shkolla ma. Ç’i lypset shkolla asaj? Mos i mësojnë në shkollë Kuran e punë Ahireti? M’u verbofshin syt n’u mësojnë ndonji punë të mbarë. Ajo mbas sodit duhet të rrijë në shtëpi, të stërvitet me gatue, me qepë e me arnue dhe me la e me lye. “(Haki Stërmilli, 1936)

Po Dije duhet të mbyllesh se je ende në vitin 1936. E , ke për të kaluar vite të tëra të jetës ,nëse je gjallë që të shohësh që edhe stërmbesave tuaja po iu propozohet e njejta gjë .

Babai i Dijes s`e ka ditur që :” duke e pasur një vetvete me një pajë shpirtërore të madhe dhe të shumanshme, si mundemi të luftojmë që ta shëmtojmë vetvetën.”

Por Dija duhej të mbyllej përkundër asaj që i takonte : “Prej elementeve të ndryshme të popullsisë, asnjë nuk tregon tipare më karakteristike se shqiptarët, një racë që shfaq kapacitetin kafkor më të madh në Europë ”(Rudolf Virchow 1878).

Po pse duhej atëherë të mbyllej Dija ,po pse duhej hjekur nga shkolla ,sepse në shkolla nuk ”mësojnë në shkollë Kuran e punë Ahireti” Sepse në shlolla nuk ”mësohej ndonjë punë e mbarë”. Shtëpia ka nevojë për femër , që të rritë fëmij ,”të stërvitet me gatue, me qepë e me arnue dhe me la e me lye.” E hiq më tepër.

Babai i Dijës nuk e dinte asokohe se çka shkruante Tursun Beu i Sulltan Fatihut:” Me ndihmën e Zotit, më të Lartit pushtuan çdo strehë që mësynë dhe grabitën e plaçkitën kaq shumë pasuri të frymore e jofrymore, saqë djelmosha me tipare engjëllore dhe vasha me pamje hyrish, që vlenin tre a katër mijë aspra, krijesa të këndshme me tipare të tilla që mjaft që t’i shihje në fytyrë që të të ikte mendja, shiteshin veç për vetëm tre apo katërqind aspra. Të tilla hyri që kushdo që i sheh në tendë kujton se është përnjëmend në Parajsë. T’i shihje kur mbi gjoksin tim dergjej, do besoje se në një trup dy shpirtra qenë. Te tillë djelmosha që, për atë Zot, në thonë Se ka dhe më të bukur, gënjeshtra thonë. (Kronikat e Tursun Beut) ”

Dija në ditarin e saj vazhdon: ” Të nesërmen në mëngjes shkova ke Xha Sadiku dhe e lajmova Hamitin mbi sa kisha ndigjue. Ai u nxë e u ba prush. M’u zotue se do të përpiqesh me i a kthye mendjen t’im eti. Me të vërtetë ai u mundue, por nuk bani dobi. Em atë më ndaloi nga shkolla dhe më mbylli në shtëpi…. Mbas dy ditësh më mveshën nji çarçaf të zi dhe më vunë në fytyrë nji peçe të zezë e të trashë.”

Po Dija nuk guxonte t`a thoshte babait këto:” “Popujt që kanë patur të bëjnë me Ilirët gjatë shekujve kanë qenë kolonizatorë,pushtonjës ushtarakë ose migrantë endacakë.Këta nuk kanë patur kontakt të barabartëme të gjithë turmën ilirike të përhapur në një trevë kaq të madhe.Por,ndërsa,ndrydhja e tyre ka qenë më forte për disa fise e vise,ka qenë shumë me dobët ose nuk është ndier aspak nder fise e vise të tjera.Disa nga këta popuj,nuk kanë lënë gjurmë veçse në qytetrim: kurse disa të tjerë kanë lënë shumë gjak ndër fiset e pushtuara.Vetëm ai grup i Ilirve që më vonë u quajt me emrin Shqiptar,qëndroi m’i pastërti dhe,me gjithë se e ndjeu mjaft ndikesen e qytetërimit të huaj,mbeti gati krejt i paprekur për nga raca.”

.Po si të mbyllet ,një popull krejt i paprekur nga raca?

E kërkoja Dijen e Haki Stërmillit dhe të bisedoja me te që ti tregoja se ç`po ndodhë me ne kohëve të fundit, porse thoshja ose ishte mplakur shumë ose kishte vdekur ( kishte lindur ne vitin imagjinar 1919) . Deshja të bisedoja me të dhe ti spjegoja se si po mundohen sot ,të na i mbyllin gocat e racës shqiptare së pari me shami (faza e parë disa vjeqare) dhe pastaj “ të mveshën me nji çarçaf të zi dhe në fytyrë nji peçe të zezë e të trashë.”( faza e vazhdimit). Sikur t`ishte Dija gjallë !

Sveta Protiq ( 1913) shkruan “ Që kur qështja shqiptare ka filluar të ngritet e posaqërisht në kohën e fundit ( Koha e Konferencës së Londrës) , ka hyrë në modë që shqiptarët të paraqiten me disa karakteristika të posaçme dhe karaktreri i tyre shumë tërhjekës dhe simpatik. Por Matej Protiqi shkruan duke e cituar Dr. Kurt Hassert-in”(1989: “ Shqiptarët janë në atë nivel të zhvillimit në të cilin ishin të parët e tyre para mijëra vjetësh.” kurse një farë Chopeni sipas Protiqit paska pas shkruar’”Shqiptarët i kanë vetit dhe zakonet e njerëzve të egjër , dhe ata nuk kanë mundur të ndryshohen as edhe nga pushtuesit “( “Albanski problem, 1913”) –

Por edhe sot kur qështja shqiptare u ngrit në nivelet më të larta botërore “ kur hyri në modë që shqiptarët të paraqiten me karakteristika të posaçme dhe me karakter shumë tërhjekës dhe simpatik” ,filloi lufta e errësimit , së pari me femrën shqiptare Kërkohet një “despotizëm familiar me normat e moralit sundues që e ndrydhin personalitetin e femrës shqiptare.”

Por edhe atëherë e edhe sot ,mos ishte/ është kjo një: I tillë është rasti i “bamirësit” musliman Hajredin Hoxha, i njohur si Dine Hoxha, me emrin e të cilit njihet xhamia që është në fillim të Rrugës së Kavajës në Tiranë, për shkak se ai dhuroi truallin për ndërtimin e saj në vitet tridhjetë të shekullit të kaluar. Studiuesi shqiptar nga Kosova, Halim Purellku, vitin e kaluar ka botuar një libër, për të cilin ka përdorur ndër të tjera edhe të dhëna të nxjerra nga arkivat e Beogradit. Në këtë libër jepen fakte se Dine Hoxha ishte agjent i paguar i Beogradit. Sipas arkivave serbe Dine Hoxha ka marrë para dhe armë nga serbët në disa raste. (Halim Purellku, “Zona e pushtimit jugosllav në Shqipëri: 1918-1921”, Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti i Historisë, Tiranë 2012, f. 118-120) Halim Purellku jep edhe referencat e plotë nga arkivat e Beogradit në serbisht. Referencat që dhashë më lart janë vetëm disa prej atyre që jep Halim Purellku. Në 1920, kur dibranët i dhanë ultimatum duke e kërcënuar me asgjësim, Dine Hoxha bëri sikur i shkëputi lidhjet me serbët, por koha tregoi se kjo nuk kishte qenë e vërtetë. Është sa ironike aq edhe domethënëse që xhamia e njohur si më radikale islamike në Shqipëri, çka është ajo e Rrugës së Kavajës, është vepër e një agjenti serb! Kështu i donte dhe i do demonologjia e Serbisë shqiptarët, radikalë islamikë, ashtu që serbët t’ ia paraqesin shqiptarët Europës si rrezik të madh. Dine Hoxhës tashmë i kanë bërë edhe një këngë lavdëruese, por që nën dritën e të dhënave arkivore fiton një konotacion sarkastik: “O kush është Dinia gjithkush e di e/Burrë i mençur zemërstuhi e”. Tashmë gjithkush e di se cili është Dine Hoxha: agjent i Serbisë, falë pareve të së cilës u tregua bamirës dhe na la në mes të Tiranës xhaminë radikale.( Kastriot Myftaraj )

Por Dija nuk është gjallë , stërmbesat e saja do ta përjetojnë kohën e saj.O sa do të vajtonte e shkreta!

Fahri Xharra ,14.Korrik 2013

Gjakovë

Reformë emigracioni apo politikë elektorale?

July 15, 2013 by dgreca

Nga Rafael Floqi/ Michigan/

Një mik i im i vjetër, që si shumica e shqiptarëve ka probleme dhe halle me emigracionin, më pyeti dy ditë më parë, ”Ore ç’po bëhet me emigracionin?”. Kjo pyetje më vuri në mendime, pasi e di dhe jam i mirënjohur, sesa sa shumë drama u ka sjellë shqiptarëve një sistem emigracioni I shkatërruar, që vetë politika amerikane, po e quan të falimentuar e që është bërë burim i shumë dramave familiare dhe ndër shqiptarë. Kjo më bëri të hulumtoj, për të sqaruar, si për t’i thënë një fjalë ngushëllyese mikut tim, se shpresa duhet të jetojë më gjatë se politika, pasi ajo vdes e fundit. Por a duhet një politikë elektorale të hedhë poshtë njëlegjislacion të mirë?Banda bipartizane e Tetëshes çoi një ligj të suksesshëm për imigracionin në Senat. Por unë jam në mëdyshje, nëse projektligji 1,000-faqesh miratonte reformat e duhura, apo ështëedhe njëthirrje, një apelpër të dalë për të votuar për komunitetin hispantik apo aziatik. Dhe në fakt, përgjegja e kësaj pyetjeje, është një amalgamë mes së parës dhe të fundit.

Dhoma e Perfaqsuesve e hodhi poshtë përpjekjen e Presidentit Barack Obama dhe të Senatit për reformën gjithpërfshirëse të imigracionit që do t’u jepte status ligjor dhe do t’iua hapte rrugën drejt shtetësisë rreth 11 milionë njerëzve që jetojnë ilegalisht në Shtetet e Bashkuara. Ndërsa vetëPresidenti Barack Obama bëri thirrje se miratimi i një projektligji për imigracionin që gëzonte mbështetjen e Senatit dhe do të forconte sigurinë e kufirit, si edhe do t’i hapte rrugën shtetësisë, për ata që ndodhen aktualisht pa dokumenta në Shtetet e Bashkuara.

Obama luajti kartën ekonomike për të nxitur miratimin e reformëssë imigracionit të shtunën, duke sugjeruar se kjo do të ndihmonte të shkurtonte deficitin dhe të rriste krijimin e vendeve të reja të punës. Në fjalimin e tij të përjavshëm, presidenti tha se riparimi i sistemit të emigracionit do të siguronte “një nxitje më të madhe” për rimëkëmbjen e SHBA-së, duke shtuar 1.4 trilionë dollarëtë ardhura për ekonominë gjatë dy dekadave të ardhshme. Komentet e Obamës,-të cilat ishin të bazuara në një raport për ndikimin e reformave që u shpall të mërkurën e kaluar – synonin të ushtronin presion të mëtejshëm mbi republikanët në Dhomën e Përfaqësuesve, që bëjnë rezistencë ndaj propozimeve që kanë kaluar tashmë Senatin, dhe qëdo t’u siguronte një shteg drejt shtetësisë për 11 milionë imigrantët që tani jetojnë në SHBA pa dokumente.

Kundërshtarët konservatorë ankohen se projektligji i Senatit krijon “një amnisti për shkelësit e ligjit”, ndërkohë sa nuk është krijuar një pengesë efortë në kufi,e mjaftueshme që tëpengonte të tjerët, të cilët mund të joshen dhe të përpiqen të hyjnë ilegalisht në SHBA. Spikeri republikan, John Boehner, e ka thënë troç se ai nuk do të lejonte qëligji i Senatit të miratohej prej Dhomës së Përfaqësuesve.Disa anëtarë të Dhomës së Përfaqsuesve,bënë thirrje që projektligji të ndahet në pjesë, duke theksuar më shumëaspektin e sigurisë së kufirit. Ndërsa vetëObama sugjeronte se “ështëdebatuar mjaft, për këtë çështje, për më shumë se një dekadë”, tani është koha për të vepruar, duke theksuar aspektin ekonomik të rregullimit të sistemit.

“Reforma e Emigracionit do ta bëjë më të lehtë për imigrantët shumë të kualifikuar dhe për ata që studiojnë në kolegjet dhe universitetet tona, për të filluar biznese dhe për të krijuar vende pune këtu në Amerikë”, tha ai. “Kompanitë e huaja do të kenë më shumë gjasa për të investuar këtu, pasi kërkesat për mallra dhe shërbime do të rriten ,duke krijuar më shumë vende pune edhe për punëtorët amerikanë”. Ai shtoi se përmes të ardhurave tatimore shtesë, deficiti i përgjithshëm do të shkurtohet me rreth 850billionëdollarëgjatë dy dekadave të ardhshme.

Kohët e fundit, Nancy Pelosi i këshilloi me edukatë republikanët për të mbështetur reformën e imigracionit, në qoftë se ata e kuptonin se çfarë ishte e mirë per elektoratin e vet.Vërejtjet e sheqerosura te saj nuk janë të pabazuara,edhe republikanët nuk janë të pavëmendshëm ndaj tyre, edhe pse kundërshtimet e tyre tregojnë të kundërtën. Reforma e sistemit të emigracionit që shkakton mjaft drama sociale dhë për komunitetin shqiptar,pengohet për shkak të ndryshimeve të qëndrimeve të politikanëve më shumësesa për ndryshime ideologjike, për shkaqe elektorale.

Në vitin 2007, senatori John McCain (R-Ariz.) ndihmoi në krijimin e “Dream Act”, të cilin ai e pat sygjeruar dhe ish-senatori Obama e pat mbështetur. Po kur zgjedhjet presidenciale të2008-tës u nxehën, McCain-i u tërhoq (me dashje ose pa dëshirë) larg qendrës, duke braktisur projektligjin, ku ai vetëqe bashkautor, dhe shpalli sigurinë e kufirit, si një parakusht thelbësor, përpara se debati mbi dispozitat e tjera të imigracionit tëmund të fillonte tëlëvizte përpara. Në këtë rast McCain, u tërhoq nga domosdoshmëria për të siguruar mbështetjen e bazëskombëtaretë Partisë Republikane qëështë mjaft konservatore,gjë që,diktoi dhe pozicionin e politikës së tij ndaj imigracionit.Ndërsa tani,McCain tok me djemtë e tjerë të Bandës së Tetëshes, përsëri po përafrohet me pozicionin e tij ndaj imigracionit të para2008-ës . Kjo lëvizje e McCain-itnuk është njëflip-flop i dëshiruar, por shkaktohet nga fakti i ndryshimit tëinteresave elektorale të fushatave me nivele të ndryshme.Kur këta faktorë futen në lojë, duket mjaft e qartë, se McCain shndërrohet në një konservator ndryshe, kur konkurron për pozicione qeveritare të ndryshme.

Stimujt politikë prapa reformëssë imigracionit janë evidentë, por ato nuk janë arsyeja e vetme e debatit të tanishëm.Propozimi i Senatit përputhet me shumicën e qëndrimeve të amerikanëve ndaj reformën sëEmigracionit. Bazuar në disa sondazhe të pavarura, të dhënat sugjerojnë se dy të tretat e popullit amerikan favorizojnë secilën nga pesë iniciativat kryesore tëreformëssë imigracionit, me një mbështetjeje më të madhe për hapjen e rrugës drejt shtetësisë para se të bëhet sigurimi i kufijve. Në çdo sondazh shumica dërrmuese e qytetarëve mbështesin njësiguri të fortë të kufijve, por kur u kërkohet të zgjedhin mes dy opsioneve:mes vendosjes së sigurisë kufitare kundrejt hapjes sërrugës drejt shtetësisë për të padokumentuarit,ata zgjedhin më shpesh këtë të fundit.

Analiza e zonave zgjedhore tëatyre që përbëjnë bandën e Tetëshes sugjeron që ata mund të kenë një stimul për ta udhëhequr reformën e imigracionit në nivel shtetëror: Menendez (DN.J.), Rubio (R-Fla.), McCain (R-Ariz.), Flake (R-Ariz.), dhe Bennet (D-Colo.) përfaqësojnë disa prej shteteve me nivelet më të larta me rreth 5% ose më shumëemigrantë të paligjshëm sesa shtete e tjera. Kështu ata,duke u deklaruar pro politikës, që ka synim të sigurojë një rrugë drejt të shtetësisë dhe pastaj të sigurojë kufirin, ata projektojnënjë mesazh pro-emigrantëve, nëdistriktet e tyre ku ka njërritje të popullsisë nga emigracioni. Në mënyrë të ngjashme, Harry Reid (D-Nev.), ka bërë një rrugë të gjatë nga qëndrimet e tij kundër emigrimit në kohën e kundërshtimit tëpropozim-ligjin të vitit 1993, duke ndryshuar mendim tani, që distrikti i tij elektoral përfaqëson një zonë me një nga përqindjet më të larta tëemigrantëve të paligjshëm në SHBA.

Prandajpër tëpërcaktuar nëse përpjekja e Senatit për reformën e imigracionit është një përpjekje për fiksimin e një sistemi të thyer, apo një operacion fushateelektorale, bazuar mbi rezolutën e Senatit, juve do t’u duhet të gërmoni nëpër këtëprojektligj 1,000 faqesh, për të reflektuari mbi mjetet juridike të propozuara, për të gjykuar, nëse masat dhe politikate ligjit përputhen me vlerat tuaja, demokrate apo republikane. Megjithatë dhe pa këtë përpjekje të gjithë arrijnë pak a shumë në të njejtin përfundim, se reforma e imigracionit është një amalgamë e të dyjave.

Asnjë propozim imigracioni nuk do të mund të jetë një ilaç gjithëshërues për politikën. Pjesë e punës së një ligjëvënësi ështëdetyra për të përfaqësuar të gjithë zgjedhësit e vet. Në mënyrë që ata të kryejnëme sukses punën e tyre, ata duhet të sigurojnë se janëzëri i popullit për zgjidhjet e çështjeveme të cilat ndeshen zgjedhësit e tyre, kështu atyre u duhet të parashtrojnëpolitika që synojnë korrigjimin e problemeve, dhe nga na tjetër mbi të gjitha,ata duhet të rizgjidhen në mënyrë që të vazhdojnë shërbimin e tyre.

Ju nuk mund të bëni me sukses punën eparë,pa siguruar këtë të fundit. Kështu që ata ndjehen mëmirë me një ligj imigracioni, që është një përzierje e politikave për të ndihmuar,zgjidhur dhe rregulluar një sistem të thyer emigracioni, si dhe të përpjekjeve për të fituar samë shumë mbështetjen e një grupi elektoral tësaponatyralizuar, ndaj këtu apeli I Obamës është i pavend.

PërShtëpinë e Bardhë, reforma e imigracionitngërthen realitetinmë frustruestë mandatit tëdytë tëpresidentit Obama: “Nëseai do që ajo të ketënjë sukses,Obama ka nevojë të qëndrojë sa më largnga ajo -ose të paktënngapjesëtqë përbëjnë Kongresin”, i pat deklaruar sen. (Dem) Menendez, stafit të Obamës.

Duke u kthyer tani tek pyetja e mikut tim. Duke pasur parasysh se kush janë interesat e ligjëvënësve, e vetmja gjë që mbetet, është ajo siç vepruan një grup emigrantësh,ndër ta dhe shqiptarë nga Staten Island, që të grumbulluar nëQendrën Islamike Shqiptare në Tompkinsville javën e kaluar, i kërkuan kongresmenit të tyre,Rep. Michael Grimm të miratonte ligjin e Senatit.

Familjet e mëdha që u goditën nga komunizmi

July 15, 2013 by dgreca

Vetëm Gjyqin Special i Tiranës më 1 mars deri në 13 prill 1945, gjykoi në 31 seanca 60 intelektualë nacionalistë nga familje të shquara properëndimore/

Shkruan: Uran BUTKA/

Regjimi totalitar godiste në thelb kulturën dhe artin e vërtetë, për të krijuar një kulturë e një art tendencioz të ideologjizuar, që t’i ngrinte himn pashallarëve të kuq, siç ndodhi me veprat klasore të socrealizmit.

Familja Pipa, një nga familjet më të kulturuara e më antikonformiste të Shqipërisë, u ndëshkua sepse nuk u bë palë me regjimin komunist. Mustafa Pipa, jurist i njohur, ishte anëtar i Gjykatës së Diktimit, kur kjo gjykatë qe e pavarur, në kohën e Zogut.

Myzafer Pipa, i biri, i lauruar për drejtësi në Padova, shkëlqeu si kampion i kulturës (drejtoi revistën kulturore “Fryma”), i patriotizmit (si antifashist, u internua nga fashistët në Ventotene dhe nga nazistët në kampin e Prishtinës) dhe sidomos i drejtësisë sublime. Ai mbrojti me guxim të paparë nacionalistët, demokratët dhe klerikët e pafajshëm që u dënuan nga gjyqet ushtarake në vitet 1945-46, duke iu kundërvënë publikisht Koçi Xoxes, Aranit Çelës, etj, por u arrestua dhe u torturua duke përdorur ndaj tij metoda barbare, si hekurin e skuqur në zjarr, me të cilin ia shponin trupin gjer në kockë, derisa vdiq në tortura. Vëllai i tij, Arshi Pipa, që ishte doktoruar për filozofi në Firence, pedagog në shkollat e mesme të Tiranës e Durrësit, nuk u pajtua me regjimin stalinist dhe kulturën konformiste soc.realiste. Ai u arrestua për lidhje me lëvizjen e Postribës dhe u burgos në burgjet e kampet e shfarosjes si në Burrel, Vloçisht etj., që i ka përshkruar në veprën “Libri i burgut”. Në vitin 1957, u arratis nga Shqipëria. profesor i filozofisë dhe letërsisë në disa nga universitetet më të njohur të Amerikës, Arshi Pipa, u shqua për krijimtarinë dhe studimet e tij shkencore në fushë të kritikës letrare, gjuhës e letërsisë shqiptare e botërore, të politikës, sociologjisë, publicistikës etj. Edhe pse larg vendit të tij, ai shikohej nga regjimi komunist si një armik i rrezikshëm, madje dhe kryeministri i Shqipërisë, Mehmet Shehu, u eliminua, sepse, sipas akuzës së Enver Hoxhës, “bëri krushqi me mbesën e Arshi Pipës!”

Procesi i verbër i hakmarrjes primitive, i asgjësimit dhe tjetërsimit, në radhë të parë funksionoi ndaj familjeve të shquara fisnike dhe borgjeze, që mbështetën dhe u inkuadruan në radhët e Ballit Kombëtar, Legalitetit, apo Krerëve të Veriut.

Familjet e mëdha Lepenica, Muço, Dosti, Golemi, Ermenji, Quku, Hekali, Fratari, Cfiri, Bushati, Cakrani, Pali, Petrela e shumë të tjera, u ndëshkuan sepse ishin lidhur me Ballin Kombëtar; familjet Kupi, Çoba, Luli, Allamani, Mena, etj sepse ishin me legalitetin e kështu me radhë. Bie fjala, kreu i familjes Kazazi, Halit Kazazi, nacionalist dhe antikomunist, u pushkatua pa gjyq nga terroristët komunistë. Jup Kazazi, i lauruar për shkenca politike në Itali, dha dorëheqjen si ministër i fashizmit dhe luftoi kundër italianëve në betejën e Reçit, gusht 1943. Lider i rezistencës antikomuniste të Postribës, ai u vetëvra, i rrethuar në vitin 1946, për të mos rënë në duart e pushtetarëve komunistë. Bashkë me të u vra edhe i vëllai, Seit Kazazi, edhe ky i diplomuar për drejtësi, ish-komandant i batalionit ballist “Besnik Çano”, që luftoi në Kosovë, ku ra dëshmor edhe luftëtari i këtij batalioni, Hamit Troplini. Vëllezërit e tjerë, Zenel e Hamid Kazazi, u dënuan me burgime të rënda. S’mjaftoi me kaq, komunistët pushkatuan pa gjyq xhaxhain e tyre, Abdulla Kazazin dhe dajën, Rifat Koplikun. Rasim Kazazi vdiq nga torturat në qeli. Kushërinjtë Sabri, Bektesh dhe Bexhet Kazazi u dergjën burgjeve. Gjithë farefisi Kazazi u persekutua, u shpronësua, fëmijët u privuan nga shkollat.

Këtë fat tragjik pësuan edhe familjet që nuk pranuan të inkuadroheshin në Frontin NÇ, që s’ishte tjetër veçse PK e maskuar. Familja e Muharrem Bajraktarit, ndonëse nuk pranoi të futej në Frontin komunist, luftoi edhe kundër italianëve, edhe kundër gjermanëve, edhe kundër komunistëve. Por pësoi fat tragjik. Vetë Muharrem Bajraktari, pasi rezistoi me armë deri në vitin 1946, u arratis nga Shqipëria, ndërsa i vëllai, Bajrami, i plagosur në përpjekje, u burgos dhe u pushkatua. Familja Kryeziu e Gjakovës, me Gani, Hasan e Said Kryeziun, bashkëpunoi me Lëvizjen NÇ pa u kyçur në Front. Por u godit dhe u asgjësua nga Forcat NÇ të Shqipërisë dhe njëkohësisht nga Forcat NÇ të Kosovës, kur kryezinjtë luftonin kundër gjermanëve për të çliruar Gjakovën. Nga fisi i dëgjuar Gashi i Tropojës, u shqua sidomos Ramë Muja, që formoi një nga çetat e para antifashiste në Shqipëri, por komunistët i shkaktuan tri vdekje njëherësh: e helmuan me anë të një gruaje, mandej të vdekur e çuan në një pritë dhe e qëlluan me armë, për të treguar se e vranë në përpjekje e jo me pabesi, mandej e varën në litar në Tropojën e vjetër.

E njëjta gjë ndodhi edhe me familjet e mëdha luftarake të Preng Calit nga Kelmendi, Mehmet Ali Bajraktarit nga Hasi, Ymer Bardhoshit nga Puka, Ndue Palit nga Dukagjini, Llazar Fundos nga Korça e të tjera familje që ndihmuan dhe derdhën gjakun e bijve të tyre në luftën patriotike kundër pushtuesve serbë, italianë dhe gjermanë, por që nuk u bashkuan me frontin komunist, sipas parullës totalitare: “O me ne, o kundër nesh”. Komunizmi i pushkatoi, i burgosi, i internoi krerët e shquar të këtyre familjeve të vjetra shqiptare, që kishin mbrojtur brez pas brezi trojet amtare dhe lirinë, ndërsa gratë e fëmijët i internoi në kampet e Tepelenës, Vloçishtit etj.

Dhe, nëse nuk i kurseu këto familje atdhetare dhe antifashiste, regjimi u tregua i pamëshirshëm kundrejt familjeve të atyre personave, që kishin bashkëpunuar me italianët apo me gjermanët, si Shefqet Vërlaci, Gjon Markagjoni, Mustafa Kruja, Kolë Bib Miraka, Halil Alia, Hysni Dema, Prenk Previzi, Vizhdan Risilia, Kadri Cakranit etj. Natyrisht, kolaboracionizmi është i dënueshëm moralisht e ligjërisht në çdo kohë, por përgjegjësia është personale. Mirëpo komunizmi e përgjithësoi këtë si fenomen dhe për një person damkosi e ndëshkoi brez pas brezi një familje me gjithë fëmijët e pafajshëm, persekutoi e njollosi një fis, një krahinë, një organizatë apo një parti, madje edhe Kosovën, për kolaboracionizëm. Kjo politikë antinjerëzore dhe antikombëtare i shërbente pushtetit të pakufizuar të komunistëve shqiptarë, por edhe interesave jugosllave në Shqipëri e Kosovë.

Kulmi i veprimtarive te ethshme të pushtetit komunist për të asgjësuar të djathtën shqiptare, ku bënin pjesë edhe familjet fisnike, ishte krijimi dhe funksionimi qysh në fund të
vitit 1944 dhe në vazhdim, i gjyqeve ushtarake, përvojë ruso-jugosllave.

Vetëm Gjyqin Special i Tiranës më 1 mars deri në 13 prill 1945, gjykoi në 31 seanca 60 intelektualë nacionalistë nga familje të shquara properëndimore.

Mbas luftës u eliminuan gradualisht edhe ato pak familje fisnike që ishin bashkuar me Frontin NÇ, duke kujtuar që luftonin për një Shqipëri demokratike. Një pjesë e mirë e tyre u integruan në grupimet opozitare demokratike, për shkak të mendimit ndryshe, por edhe si reagim kundër vendosjes së diktaturës komuniste në Shqipëri. Po opozitë nuk u lejua, sepse ata që vepronin jashtë Frontit NÇ konsideroheshin armiq dhe asgjësoheshin menjëherë. Deputeti Gjergj Kokoshi, i lauruar doktor në universitetin e Parisit, atdhetar dhe demokrat i madh, që kishte vënë gjithçka për Luftën NÇ, ministër i parë i Arsimit pas luftës, duke deklaruar se “atje ku nuk ka pluralizëm, nuk ka demokraci”, përfundoi i vdekur në burgun e Burrelit, ndërsa 37 personalitete opozitare nga familje të mëdha, si Suat Asllani, Sami Qeribashi, Qenan Dibra, Musine Kokalari etj., u pushkatuan dhe u burgosën. Musineja, nga familja e shquar Kokalari, e para shkrimtare shqiptare, intelektuale me kulturë e vizion të gjerë demokratik, e diplomuar në Perëndim për Artet, themeluese e Partisë Socialdemokrate (tetor 1943), botuese e gazetës “Zëri i Lirisë”, deklaronte në gjyq:

“Unë s’jam fajtore. S’jam komuniste dhe ky s’mund të quhet faj. Ju fituat në zgjedhje, por unë në burg nuk duhet të jem. Unë jam nxënësja e Sami Frashërit. Me mua ju doni të dënoni Rilindjen…”.

Këtë fat pësoi edhe “Grupi opozitar i deputetëve”, që i pati fillimet në shkurt të vitit 1945.

“Regjimi i sotëm i Shqipërisë është një regjim totalitar dhe nuk është i përshtatshëm për vendin tonë për këtë arsye. Unë mendoj se Shqipërisë do t’i ishte përshtatur një regjim në formën e demokracisë perëndimore”, – deklaronte në gjyq Shefqet Beja, të cilin komunistët e varrën në litar.

Sheh Karbunara, atdhetar dhe klerik me kulturë, firmëtar i Pavarësisë, organizator dhe delegat në Kongresin e Lushnjës, mbështetës i luftës antifashiste dhe deputet opozitar, u pushkatua bashkë me të birin Hysenin dhe familja iu persekutua. U ekzekutua edhe intelektuali i shquar, shkencëtari dhe deputeti Selaudin Toto, themeluesi i Institutit të Shkencave në Shqipëri, përkthyes i Edit Durhamit.

Lufta e klasave njihte rritje dhe suksese të llahtarshme. Makineria e shtetit punonte me gjak. Shpikeshin armiq, agjentë anglo-amerikanë, sabotatorë. U varën në litar inxhinierët Abdyl Sharra dhe Kujtim Beqiri, nga familje të shquara të Vlorës, po ashtu u varën në litar inxhinierët e mirënjohur Sulo Klosi dhe Riza Alizoti nga familje me histori.

Ata pinjollë të familjeve të njohura, që mbetën gjallë nga genocidi i viteve të para të Pasluftës, u asgjësuan gjatë gjithë periudhës së socializmit. Kulmi i këtij holokausti është masakra me pretekstin e bombës në ambasadën sovjetike.U pushkatuan pa gjyq e pa faj intelektualë që s’kishin lidhje me këtë incident, si Sabiha Kasimati, një nga gratë më të shquara të Shqipërisë, e para shkencëtare shqiptare, Pjerrin Guraziu, Jonuz Kaceli që e vranë në hetuesi, Zyhdi Herri, Manush Peshkëpia, Reiz Selfo dhe Tefik Shehu nga Gjakova, Anton Delhysa nga Prizreni, Mehmet Shkupi, Gafur e Myftar Jegeni dhe Haki Kodra nga Dibra e Madhe e të tjerë dhe u groposën në mesnatë të lidhur me tela me gjemba në një gropë të përbashkët afër Urës së Beshirit.

Po ndalem paksa në familjen Jegeni, e cila ka dhënë kontribute në kohën e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, në kuvendet e Dibrës dhe në luftën për mbrojtjen e trojeve shqiptare me Shaqir beg Jegenin, Tefik beg Jegenin dhe Riza beg Jegenin. Nga kjo familje, më pas dolën edhe dy figura të shquara, Gafur dhe Myftar Jegeni, akademikë me studime të kryera në Itali, ushtarakë të ushtrisë kombëtare, që luftuan më 7 prill 1939 kundër pushtimit fashist, Gafurri në Vlorë dhe Myftari në Durrës me Abaz Kupin. Pas luftës, u tërhoqën në jetën private, sepse nuk donin t’i shërbenin regjimit komunist. I arrestuan të dy dhe i pushkatuan pa gjyq në vitin 1951 bashkë me 22 intelektualë të tjerë dhe familjet e tyre i internuan për 40 vjet. Absurditeti i persekutimit komunist ishte që, veç familjeve të tyre, u internuan edhe gjithë familjet e tjera të fisit Jegeni, falë zellit të dhëndrit të tyre, Haxhi Lleshit. Në vitin 1976, Presidenti i Republikës Haxhi Lleshi internoi në Mollas edhe gruan e tij Haxhire Lleshin (Jegenin) pas 40 vjetësh martese, bashkë me të birin Rushitin, si edhe vëllezërit e kushërinjtë e gruas së tij, duke dhënë kështu shembullin tipik stalinist sesi duhej bërë lufta e klasave në Shqipëri!

Familjeve të mëdha ua morën jetën, dinjitetin, por edhe pronat që i sekuestruan e shtetëzuan në mënyrë të paligjshme, madje edhe vilat e shtëpitë, ku u vendosën pashallërët e kuq. Ishte një faqe e turpshme dhe e llahtarshme vuajtja dhe poshtërimi nëpër burgjet komuniste, mjafton të kujtojmë Burrelin, ku mbaruan tragjikisht burrat më të shquar të kombit; Spaçin, ku shpërtheu revolta më e madhe e të burgosurve politikë, nga të cilët u pushkatuan katër martirët: Zefi, Dervish Bejko, Hajri Pashaj, nga familje të njohura, si dhe u ridënuan qindra të tjerë; Vloçishtin (le të kujtojmë vetëflijimin e përgjakshëm të Sulejman Vuçiternës dhe murosjen e të pafuqishmëve në argjinaturën e kanalit e të burgosurve), kampin e Tepelenës (s’më hiqet nga mendja, këmisha e arrnosur e Gencit, djalit të Muharrem Bajraktarit. Ishim në një klasë në Tepelenë, ai vinte në shkollë në kulmin e dimrit këmbëzbathur, me llastika komardareje dhe vetëm me një këmishë gjithë arna në shtat, e qepur me fijet e flokëve të nënës së tij) dhe burgjet e tjerë, ku u aplikuan torturat më të paligjshme dhe ku humbën jetën në punë skllavëruese shumë persona nga familjet e mëdha, që as sot nuk u dihen varret. Në burgje aplikoheshin ridënimet “për agjitacion e propagandë”(!), në mënyrë që të dënuarit nga këto familje të mos dilnin të gjallë. Xhelal Koprencka, nga familja e shquar Koprencka, u ridënua pesë herë dhe në fund u pushkatua. Aplikoheshin rreth 12 lloj tortura çnjerëzore. Myzafer Pipës i çponin trupin me hekur të skuqur deri sa hekuri prekte kockën, gjersa vdiq, ndërsa Drita Kosturit i ranë dhëmbët dhe flokët nga përdorimi i elektroshokut e të tjera krime monstruoze.

Lufta e përbindshme e klasave goditi veçanërisht familjet e shquara të damkosura si reaksionare. Urrejtja klasore ndaj tyre dhe brezave të tyre krejt të pafajshëm, mori përmasat e tërbimit të ujqërve, siç shprehet Mid’hat Frashëri. Ndëshkohej çdo lidhje, qoftë edhe dashurore ndërmjet të rinjve me përkatësi të ndryshme klasore. Rasti më tipik, por edhe më i bujshëm, ishte qëndrimi ndaj vetë kryeministrit Mehmet Shehu, kur djali i tij u fejua me një vajzë nga familja e shquar Turdiu. Jo vetëm që u prish dhunshëm kjo lidhje, por kryeministri e pagoi me vetëvrasje ose vrasje, ndërsa e shoqja e tij u mbyll në burg dhe vdiq atje nga torturat. Një mësim për të gjithë të tjerët!

Fëmijët e familjeve të mëdha u privuan nga shkollat e larta, nga nëpunësitë, nga arti, madje edhe sporti, nga ushtria e rregullt, veçse në reparte pune. Kujtoni ata të talentuar nga shtresa jonë që sapo shkëlqenin nëpër shkollat e mesme, që për një gjest, për një fjalë apo për një varg, madje edhe për hiçgjë, përjashtoheshin nga shkollat ose burgoseshin, si Bilal Xhaferri, Pjetër Arbnori, Visar Zhiti, Sherif Merdani, Maks Velo e qindra të tjerë, duke përfunduar me poetët e Bërzeshtës, Vilson Blloshmi e Genc Lekën që u pushkatuan për disa vargje lirikë në vitet ’70, si dhe mësuesin e poetin e internuar Avzi Nelaj, që diktatura me firmën e Ramiz Alisë e vari ne litar në ditët që po jepte shpirt. Po nuk u kënaq me aq, e groposi vertikalisht në një gropë të thellë dhe sipër kufomës nguli një shtyllë betoni të tensionit të lartë, që të mos i gjendej as nishani!

Regjimi komunist vuri në punë edhe pseudoshkencën, si në gjithë vendet e Perandorisë të së Keqes. U mohua roli i trashëgimisë, i geneve, i traditës, u hoq nga shkollat lënda e gjenetikës dhe u goditën për vdekje familjet fisnike e trashëgimtarët e tyre, për t’i hapur rrugë kastës së njerëzve të nënshtruar, sejmenë e xhahilë. Në vend të evolucionit të natyrshëm, u ngrit në kult revolucioni i dhunshëm, në vend të arësyes u ngrit gijotina, në vend të qytetarisë u vendos bindja e verbër.

Dr. Mentor Petrela, një nga pinjollët e familjeve të shquara të Tiranës, më thoshte se një shkencëtar amerikan, duke studiuar ADN-në e Carit të Rusisë, të ekzekutuar nga bolshevikët, konkludoi se rusit të sotëm do t’i duheshin rreth 150 vjet për të arritur tek niveli i ADN-së së Carit. Goditja e lustrimi që iu bë trurit të kombit tonë nga komunizmi, si edhe ndërprerja e panatyrshme gjysmëshekullore e geneve, sollën një dëm të pallogaritshëm në qenien dhe jetën shqiptare, jo vetëm në atë kohë, por edhe sot. Këtë e dëshmon më së miri tranzicioni i mundimshëm dhe me trauma i këtyre viteve të demokracisë, ku kanë dominuar mendësi e mendje jofisnike e joqytetare, idolatri e idhuj të rremë, të ardhur nga asgjëja.

Arsyeja është se u shkatërrua nga komunizmi sistemi i vlerave morale e qytetare të përpunuara nëpër shekuj dhe nuk është ngritur një sistem vlerash, mbi të cilat funksionon jeta dhe qytetërimi i sotëm. Jemi në një krizë ekzistenciale të vlerave, që i duhen individit dhe shoqërisë sonë për të qenë kohezive, e shëndetshme dhe e ekuilibruar brenda vetes dhe e integruar jashtë saj. Sistemi i vlerave humane orienton dhe shëndosh jetën individuale dhe shoqërore, ndihmon njeriun shqiptar që të bëhet fisnik e qytetar dhe mbron shoqërinë nga destruksioni i sotëm moral e shpirtëror. Sepse po shkohet kuturu, drejt një shkretëtire morale, ku po dominon arbitrariteti, shthurrja morale, abuzimi me pushtetin, përfitimi i paligjshëm dhe rasputinizmi. Deformimi moral i jetës së sotme shqiptare vjen nga goditja e braktisja që iu bë sistemit tradicional të vlerave njerëzore, por edhe nga mospërpjekja e sotme për të bërë të mundur gradualisht një sistem të përbashkët vlerash që kanë të bëjnë me humanizmin, identitetin shqiptar, respektin e ndërsjelltë, solidaritetin, tolerancën, altruizmin, etikën morale, bashkëpunimin, konkurencën e ndershme, korrektësinë kundrejt shtetit të së drejtës etj., veti aq të spikatura të personaliteteve dhe familjeve të mëdha.