MURAT BASHA,MBRETËROR I PALËKUNDUR DERI NË FUND TË JETËS

December 30, 2013 by dgreca

Shkruan:Eugen SHEHU/

Malet e Burrelit mbushur me pisha e lisë gjithfarësh,qarkuar prej ujërave të kulluar të lumit të Matit,kanë hyrë në historinë e betejave të lavdishme të shqiptarëve për liri,si karakolle të qëndresës kulmore.Supet e burrave të Matit,në rrebeshe luftërash u mbështetën në supet e maleve,duke paraparë tek këta aleatë të tyre natyrorë.Prej kësaj mbijetese të çuditshme brezash,erdhën deri në mesin e shekullit që lamë pas,trimëritë që u rrëfyen nëpër kullat matjane dhe u kënduan nga nënat ndërsa përkundnin djepat.Një e tillë rrëfenjë trimërore,ende sot merr krahë pëllumbi dhe endet brigjeve e grykave të Matit.Rrëfenja për burrin trim,për mbretërorin e palëkundur deri në fund,Murat Basha.

Murati ka lindur në fshatin Plan të Bardhë në Mat,në vitin e largët 1900.Bashajt asaj kohe hynin në dyert e mëdha jo vetëm të Matit por krejt viseve shqiptare.Veli Basha gjyshi i Muratit në vitet e lavdishme të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit kishte qenë krahu i djathtë i Xhelal Pashë Zogollit,Iljaz Pashë Dibrës dhe krejt asaj plejade të shkëlqyer prijësash ushtarakë,të cilët me luftën e tyre i treguan Evropës se kufijtë etnike të Shqipërisë,ishte vështirë të shkeleshin.Madje me aktin e tyre heroik të kërkesës për autonomi,i rrëfyen Portës së Lartë se dinin jo vetëm të mbroheshin por edhe të qeverisnin.Trimi Veli Basha në krye të matjanëve trima,ka marrë pjesë dhe ka luftuar në mënyrë të veçantë në trojet shqiptare në Mal të Zi,aty ku rreziku qe më i madh.Në ag të shekullit të njëzetë,babai i Muratit,Hyseni do të lidhej ngushtë me lëvizjen autonomiste shqiptare dhe njëherazi do të vijonte miqësia dhe besa e pathyer me familjen Zogolli.Në shtëpinë e Bashajve në Plan të Bradhë,do të organizoheshin kuvende të fshehtë ku do të flitej për Komitetin e Manastirit,ç’pat vendosur ai dhe cilat ishin rrugët që vlente të ndiqeshin për të përhapur në popull idenë e lume të pavarsisë së Shqipërisë.Pikërisht në këtë mjedis,ku burrat kishin rrokur armët për t’u dalë zot fateve të vendit,kur lumi i Matit nuk ridhte vetëm lugjeve dhe gurëve por edhe legjendave,u rrit dhe u burrërua Murat Basha.Në shtëpinë e tyre do të shkonte shpesh Said Najdeni,i cili nën petkun e dervishit do të çonte aty libra shqip dhe do t’i mësonte Muratit –djaloshar jo vetëm të shkruajë e lexojë gjuhën e bukur shqipe,por historinë e lavdishme të kombit tonë.Njëherazi në rininë e tij,Murat Basha do të vijonte miqësinë e thellë me familjen Zogolli e në mënyrë të veçantë me djalin e vetëm të kësaj familjeje,Ahmetin.Por kjo miqësi u ngjiz në mënyrë të veçantë në vitet 1917-1918, atëherë kur ngjarje të reja do të trokisnin jo vetëm në dyert e kullave të Matit,por krejt Shqipërisë.

Siç dihet Kuvendi madhor i Lushnjës i janarit të vitit 1920,zgjodhi qeverinë e re,një varg burrash të shquar për atdhetarizmin e tyre.Pos të tjerave,ky kuvend,me votim unanim,zgjodhi në funksionin e ministrit të mbrendshëm të shtetit shqiptar,Ahmet Zogun.Në këtë kohë,Murat Basha në krye të disa dhjetra luftëtarëve matjanë,së bashku edhe me prijës të tjerë shqiptarë,kishin organizuar mbrojtjen e Kongresit të Lushnjës si nga forcat ushtarake italiane,ashtu edhe prej disa taborreve shqiptarësh të gënjyer,të cilët për të marrë ndonjë para,ishin gati të luftonin që Shqipëria të mos kishte shtetin e vet.Është i njohur tanimë,akti i burrit të matit,ministrit të mbrendshëm shqiptar të asaj kohe Ahmet Zogut,i cili përballë i pati italianët ( veçanërisht në Durrës) ku patën zënë pritë për të mos lejuar qeverinë të shkonte në Tiranë.Duke marrë përsipër edhe çastin sublim,vdekjen për atdhenë,Ahmet Zogu doli përballë këmbënguljes së ushtarakëve italian.Dhe kësisoj rruga e qeverisë u çel,ndërsa në krah të Ahmet Zogut qëndronte Murat Basha,20 vjeçari me trup të gjatë si lastari,veshur me kostumin tradicional të matit,armatosur me një mal dashurie për atdheun e vet.Me të marrë funksionin e rëndësishëm në shtetin shqiptar të atyre viteve,Ahmet Zogu u ndesh me një varg pengesash të mëdha.Së pari ishte intervencioni jugosllav në veri të Shqipërisë,ku mijëra ushtarë të rregullt të beogradit,për të vënë në jetë elaboratet famëkeq serbe ndaj shqiptarëve,patën pushtuar me dhunë,zjarr e hekur kilometra të tërë prej trojeve dhe mbrenda kufijve politikë të shtetit amë.Në bashkëpunim edhe me ministrin e luftës,Ahmet Zogu iu kundërpërgjigj këtij intervencioni me luftë frontale,dhëmbë për dhëmbë,ndërkohë që qevreia shqiptare ndërmerrte dhe hapa të tjerë politikë dhe diplomatikë.E vërteta është se Ahmet Zogu,ndonëse në funksionin e ministrit të brendshëm,nuk thirri dhe organizoi taborre për t’u ruajtur vetë,por në krye të trimeve matjanë përkrah Murat Bashës me shokë,luftoi pa u epur derisa i fundit ushtarë serb u largua prej kufirit shtetëror shqiptar.Murat Basha së bashku me burrat e tjerë të Matit do të vijonte të ishte nën urdhërat e mikut të vet Ahmet Zogu,edhe në rastin e luftimeve në veri të Shqipërisë kundër forcave malazeze.Në janar të vitit 1923,atëherë kur kryeministri shqiptar Ahmet Zogu,do të duhej të përballej sërisht me forcat jugosllave,kësaj radhe në Dibër e Starovë,ai ka urdhëruar Murat Bashën dhe disa prijës të tjerë popullorë që me çetat e tyre të nxjerrin jashtë kufijve shtetërore ushtarët serb.

“Pas restaurimit të Legalitetit më 24 dhejtor 1924,Presidenti Zog i ngarkoi Hysen Selmanit detyrën e vështirë të drejtimit të reformave në Forcat e Armatosura dhe Ushtrisë Kombëtare Shqiptare,sidomos në krijimin dhe modernizimin e repartit special të Gardës Kombëtare,më vonë Garda Mbretërore.Në këtë detyrë tejet të rëndësishme dhe delikate kolonel Hysen Selmani kishte në krah major Murat Bashën dhe këtë mision,këta ushtarakë të shkëlqyer e kryen me sukses të plotë.Me urdhër personal të presidentit,major Murat Basha u emërua Komandant i Shkollës së Xhandarmërisë”( Gazeta “Atdheu” – Tiranë, 29 qershor 2003 ).

Jo vetëm në këtë funksion të lartë por edhe në ata që mori më pas,Murat Basha do të bënte ç’ish e mundur që arma e xhandarmërisë shqiptare të modernizohej e forcaohej dita-ditës.Jo pa qëllim,Mbreti Zog,thirri specialistë britanikë në këtë armë,me ç’rast përvoja e tyre u shndrrua në një shkollë të paçmueshme jo vetëm për Muratin,por për të gjithë kuadrot e tjerë shqiptarë,të cilët ndërthurnin tanimë dijet e fituara me atdhedashurinë e mëkuar qysh në djep.Njëherazi në këto funksione,major Murat Basha do të shfaqte edhe personalitetin e vet atdhetar.Në mënyrë të veçantë në vitet 1936-1938,atëherë kur ndërhyrja italiane në Shqipëri po bëhej gjithnjë e më evidente,Murat Basha u bë barrierë e fuqishme ndaj kësaj ndërhyrjeje në radhët e xhandarmërisë.Ai u kujdes që kjo armë kaq delikate,të ishte kurdoherë në shërbim të popullit të vet,pa u shndrruar askurë lodër të klaneve politike,sado të rëndësishëm të ishin këta.Gjatë tërë këtyre viteve,Murat Basha u nderua me urdhëra e medalje nga vetë Mbreti i shqiptarëve Ahmet Zogu.

7. prilli i vitit 1939, si në jetën e krejt shqiptarëve,do të sillte ndryshime edhe tek Murati.Tashmë emri i tij ishte tejet i njohur për Romën –fashiste,ndaj ai largohet nga Shqipëria si dhe qindra atdhetarë të tjerë,me shpresë se sërisht do të ngarendin atyre maleve e brigjveve në kërkim të lirisë së amshuar.Për rreth një vit,major Murat Basha do të mbahej i izoluar prej serbëve në një nga garnizonet ushtarake në Gostivar.Më pas ai do të lidhej ne kolonel Hysen Selmanin dhe Abaz Sul Kupin me ç’rast nisin nga organizimi për t’u kthyer në atdhe,me qëllim që të luftojnë të bashkuar pushtuesin italian.Në fillim të vitit 1942,në ilegalitet të plotë,Murat Basha nis organizimin e rezistencës antiitaliane në Mat dhe së bashku me Dule Allamanin,Kurtin etj,radhiten në krah të forcave të Abaz Kupit,me ç’rast kryejnë një varg luftimesh të ashpra deri në kapitulimin e Italisë fashiste në 9 shtator të vitit 1943.Në muajin që vijuan më pas,në mënyrë të veçantë pasi komunistët shqiptarë i kthyen krahët marrveshjes së Mukjes,Abaz Kupi dhe pasuesit e tij,kuptuan përfundimisht se klika e Tiranës i kishte sytë tek komunistët e Beogradit,ndaj u përpoqën me çdo mjet e mënyrë të gjenin të tjera alterantiva për nacionalzmin e ndershëm shqiptar.Duke shpresuar në një rikthim të mundshëm të mbretit Zog në atdhe,si faktor bashkimi e mobilizimi për gjithë shqiptarët në luftë kundër okupatorit,këta burra formuan në nëndorin e vitit 1943 Partinë e Legalitetit:Në këtë kuvend,Murat Basha,tanimë i sprovuar jo vetëm për aftësitë luftarake por sidomos mençurinë e atdhetarinë e vet,merr detyrën e udhëheqësit të shtabit legalist.Që në ditët epara të krijimit,ky shtab do të përballej me dy armiq.Nga njëra anë forcat gjermane,okupuese dhe nga ana tjetër aradhat nacionalçlirimtare shqiptare,të cilat shtinë dy pushkë sa për sy e faqe ndaj okupatorit dhe luftuan duke derdhur gjakun rrëke me vëllezërit e tyre që mendonin ndryshe.Pa dashur të sjell shumë argumente rreth kësaj ideje e shoh të udhës të sjellë në këto rreshta një dokument autentik të vetë historiografisë komuniste të Tiranës bollshevike,lidhur me situatën në atë moment thuhet tekstualisht ;”Brigada e Katërt dhe Brigada e Pestë,kishin detyrë luftarake shkatërrimin e forcave të Abaz Kupit.Më 3 korrik komandnati i përgjithshëm i UNÇSH-SË i theksonte edhe një herë Shtabit të Divizionit të parë :Ju kemi lajmëruar se duhet të mos e lëni Bazin të grumbullojë forcat e formojë një front kundër nesh.Mos neglizhoni këtë vërejtje,pse përgjegjësia bie mbi shtabin eDivizionit”(“Dokumente të Shtabit të Përgjithshëm të UNÇSH”- Tiranë 1976 , faqe 466 ).

Pra shihej në mënyrë pastër të qartë se aradhat partizane si synim kryesor të tyre,kishin goditjen e forcave nacionaliste sipas urdhërave të marra nga Beogradi.Ndërsa krejt ndryshe vepronin forcat nacionaliste.Major Murat Basha,intuitiv shpesh herë e parandjente rrezikun prej aradhave partizane dhe bënte çmos t’i shmangej sa më shumë luftës vëllavrasëse.Në bashkëpunim të ngushtë edhe me trimin e Krujës,Abaz Kupin,ata bënë çmos të mos luftonin vëlla me vëlla,përkundrazi të takoheshin,të bisedonin,të largonin mëritë duke i dhënë besë burrit,ashtu sikundër kishin vepruar tradicionalisht shqiptarët,atëherë kur pushka e hasmit gjëmonte tek pragu.Në librin e tij “Bijtë e Shqipes” autori britanik Xhulian Emeri ( oficer i lartë i SOE pranë shtabit të Abaz Kupit) tregon me fakte e ngjarje konkrete se në mjaft raste,prijësit zogistë e shmangën luftën vëllavrasëse,ndonëse në ndonjë rast edhe jashtë vullnetit të tyre.Veçanërisht në malet e Krujës,Martaneshit dhe Shpalit,aty ku aradhat nacionaliste ishin me djem të pafajshëm 15-16 vjeçarë nga jugu i shtetit amë,legalistët asesi nuk pranuan përleshje,Ata u hapnin rrugë këtyre djemve të parritur,ndërsa klika komuniste e Tiranës shpërndate e ngazëllyer fletushka,kinse për arratisje të legalistëve nga sytë këmbët,apo shpartallim të plotë të tyre.Madje ky nuk harron të përmend faktin se në verën e vitit 1944,rreth Abaz Kupit mund të grumbulloheshin rreth 10 mijë burra.Në këtë rrafsh mendoj se nuk ka qenë e vogël edhe ndihmesa e komandantit të shtabit të tij,major Murat Bashës.Me rënien e qeverisë të drejtuar nga Rexhep Mitrovica,klika komuniste e Tiranës filloi të bënte krime mu në mes të ditës,duke vrarë burra e djem shqiptarë të cilët ishin lidhur me lëvizjen nacionaliste.Më tej,ata vijuan me organizimin e aradhave të tyre dhe në këtë mënyrë terrori i kuq u shtri në krejt Shqipërinë.Murat Basha aso kohe,qëndronte me shtabin e vet luftarak në rajonin midis Laçit dhe Burelit,por intuitivisht ai e ndjente se lufta vëllavrasëse po merrte dimensione të papara.Në një takim në ditët e para të gushtit 1944,këtë shqetsim ai në cilësinë e komandantit të shtabit të zogistëve,ia paraqet edhe përfaqsuesve britanik Maklinit dhe Emerit.Sidomos kur me urdhër të E.Hoxhës dhe të Titos,aradhat partizane nisën inkursionin e tyre në veri,ishin shumë nacionalistë që nuk donin këtë veprim ushtarak ngase parashihnin lumejtë e gjakut që do të derdheshin.Këtë plagë të re për shqiptarët,kuptohet do ta hapnin komunistët e Tiranës dhe të Beogradit.Ata dualën kundër vullnetit të popullit të vet,madje historiografia komuniste 50 vjeçare shkruan tekstualisht: “Pas kalimit të Divizionit të parë në Veri,shumë krerë tradhëtarë si Abaz Kupi,Murat Basha, Ramadan Kaloshi,Seit Kryeziu dhe të tjerë i kërkuan misionit anglez që Komanda Aleate e Mesdheut të ushtronte ndikimin e saj për të ndaluar marrshimin e forcave partizane drejt Shqipërisë së mesme dhe asaj të Veriut”(“Historia e Luftës Antifashiste nacionalçlirimtare e popullit shqiptar” – Tiranë 1989, vëllimi 4 , faqe 403 ).

Por dihet tanimë se klika komuniste e Tiranës,duke u udhëhequr në çdo moment prej përfaqsuesve jugosllav,nuk pranuan as ndërhyrjen britanike në këtë pikë,përkundrazi e nisën inkursionin e tyre në Veri të Shqipërisë,duke kaluar edhe kufijtë politik të shtetit amë,dhe kinse për të luftuar pushtuesit gjermanë,u përleshën për jetë a vdekje me nacionalistët shqiptarë si në vise të Kosovës ashtu edhe në ato të Maqedonisë shqiptare.Në shtatorin e vitit 1944,kur ushtria gjermane nisi të largohej nga Shqipëria,komunistët vendosën të shtojnë terrorin e tyre jo vetëm kundër burrave të nacionalizmit shqiptar,por sidomos edhe ndjekësve dhe familjeve të tyre.Në këto momente,Major Murat Basha,në bisedime të ngushta edhe me Abaz Kupin shpërndan një pjesë të konsiderueshme të forcave luftarake,me qëllim që të shpëtonte sa më shumë prej tyre nga rreziku i murtajës komuniste.Ai organizoi vetëm 300-400 luftëtarë të cilët duke bashkëpunuar edhe me forcat e “Ballit Kombëtar” , mundën të kryejnë disa aksione të sukseshme në rrugën nacionale Krujë-Shkodër kundër forcave gjermane që tërhiqeshin.Ashtu sikundër edhe komandantët ushtarakë të “Ballit Kombëtar”,Murat Basha me zgjuarsinë që e karakterizonte,këto sulme kundër forcave gjermane i organizonte në terrene shumë larg fshatrave në këtë mënyrë të mos kishin mundësi ( pasi ishin në tërheqje e sipër), të hakmerreshin mbi fshatarë të pafajshëm apo të digjnin shtëpitë e tyre.

Në tetorin e vitit 1944,atëherë kur shtabet luftarake të “Ballit Kombëtar” dhe të “Lëvizjes së Legalitetit” u përqëndruan në fshatin Prezë,disa kilometra në veri të Tiranës,Murat Basha,Abaz Ermenji,Abaz Kupi etj,u përballën edhe me disa sulme sporadike të aradhave nacionalçlirimtare.Në dy-tri raste,këto sulme u thyen menjëherë,madje Murat basha me dy-tri luftëtarë të tij i bëri me dije komunistët se qëllimi i tyre nuk ishte të luftonin kundër vëllezërve të një gjaku:por,në ditët e fundit të tetorit 1944,atëherë kur u pa qartë se Kalaja e Prezës po rrethohej me mijëra komunistë,ishin sërisht Murat Basha me komandantët e tjerë nacionalistë që e lanë vendin pa lëshuar asnjë armë,vetëm evetëm të mos derdhnin gjakun e pafajshëm të djemve shqiptarë.Më tej,nëndorin e po këtij viti,qetësisht ai shpërndan shtabin e vet dhe në takim të fundit me Abaz Kupin,i kumton atij se në çdo rast në gjdo moment që ta kërkojë Monarkia,Murat Basha do të jetë jo vetëm një ushtarak i saj por edhe një mbretëror i palëkundur deri në fund të jetës së tij.

Me uzurpimin e Shqipërisë nga klika terroriste komuniste shqiptarosllave,më 29 nëndor 1944, nisi njëherazi hakmarrja e madhe e aradhave nacionalçlirimtare kundër çdokujt që pati shfaqur ide dhe mendime të kundërta me komunizmin.Në këtë valë terrori edhe major Murat Bashën,atë burrë fjalëpak por trim e muarën dhe e flakën në burgun famkeq të kryeqytetit.Këtu,pas farsës së qëllimshme të kinse “demaskimit” të tradhëtarëve,xhelatët me në krye Koçi Xoxen dhe Bedri Spahinë e dënuen major Murat Bashën me vdekje me pushkatim.Burri i Palnës së Bardhë e priti qetësisht dënimin.Një natë përpara se të pushkatohej,ai u kërkoi miqve të vet një laps dhe letër dhe shkroi këto radhë për gruan e tij :

“Ah grue,moj e zeza grue ! Tash shtatë vjet që zemra jote qet vetëm vaje,lot dhe vner domethënë qysh prej 7 prillit 1939,dhe ti moj e bekueme,me gjithë kalamajtë vuejte,u mundove,u dogje dhe u përvlove.Kështu ra qi edhe ti e bane luftën tande.E përse ? Për të fituar lirinë ! Kurse sot,që pritshim me shiju të drejtën,mundin,djersën dhe gjakun e derdhun përkundrazi,paska qenë kadër për me u ba kurban i mundimeve tona viktimë.Ani ani Sato e dashun,prap mos u dëshpro,por të lutem si nga hera banu burrneshë e qëndro,se unë po bahem kurban i Lirisë së shenjtë.Tan bota e din çështjen teme dhe eçmon fare mirë.Porosi sa vijon ;Aman kalamajtë,shumë,shumë,shumë kujdes për fatin dhe edukimin e djemve dhe me ju dhanë ndonji zanat.Mbasi shpija asht e juaja,besoj se s’kam me ja u nga,bani si të bani e Zoti ju ndihmoftë dhe kam besim se miqtë s’kan me ju leshue doret.Dëshiroj që vorri të mos hupi.Teshat që kisha me vedi në burg,i tregon lista ngjitur.Rujimi si kujtime ma të shtrenjtë nga ana jeme.Me Metin takojuni,se mund t’u bajë hall për ndihmë.Këto letra ja u nepni të adresuemve.Nuk më vjen keq se po vdes,se po vdes për Liri dhe për çështjen tonë të madhe.Po hallin tuej e të rretit familjar e kam të madh se e di se në ç’gjëndje po ju lej, e nuk po mund ta përshkruej dëshprimin tem,po fuqimadhen Perendi paçi ndihmë. Pra edhe njihere po ju lutem e po u them ta bani shumë gajret.Po i nap fund,duke ju puth e përqafu gjithmonë.Në zemrën tande Murati.Edhe nji porosi ;Vaj e gjamë mos me ba,vetëm gajret”( Gazeta “Atdheu” – Tiranë më 29 qershor 2003 ).

Të nesërmen,12 burra nacionalistë të lidhur me zinxhirët e rëndë të burgut,u nxuarën përballë skudrës së pushkatimit.Midis tyre pati edhe një djalë të vogël që mesi qëndronte në këmbë.Me zë të lartë,t’i jepte kurajo,major Murat Basha i tha ; “Mbahu se je burrë !”.Më pas të gjithë të dënuarit me vdekje ia muarën hymnit të flamurit.Të burgosurit e tjerë në biruca,duke marrë krahë nisën poashtu të këndojnë hymnin e madh të shqiptarëve.Pastaj gjëmuan krismat e armëve të kriminelëve,midis krismave u ndje i fuqishëm zëri i major Murat Bashës ; “Rroftë Shqipnija Etnike ! Rroftë Mbreti !”. Kështu mbyllej jeta fizike e mbretërorit trim.(ne Foto: Garda Mbreterore)

Bern-Zvicër

ESHTRAT E BOLETINAJVE PA VARR

December 30, 2013 by dgreca

Shkruan: Gëzim Llojdia*/

1.
Nëse do të kishit mundësi të vizitonit kullën e Isës,pra të heroit Isa Boletinit do të shtangeshit nga befasia.Pra nëse keni mundësi të vizitonit kullën e Herot të Popullit”, luftëtari i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, udhëheqës i kryengritjeve antiosmane të vitit 1911, mbrojtës i trojeve shqiptare në Luftën Ballkanike kundër serbëve, pjesmarrësit Kuvendin e Vlorës. Ardhja e Isës në Vlorë me 400 kalorës u prit me entuziazmë. Duke u vënë në mbështetje të Ismail Qemalit dhe të Qeverisë së Pavarësisë, tregoi botës mbarë se Vlora ishte themeli i Shqipërisë që po rilindte shkruan një gazetë shqiptare.
Kulla me gur, me dy kate, me tjegulla të kuqe me oxhak. Është vend pelegrinazhi për të gjithë bijtë e racës shqiptare. Kjo është kulla por mund të quhet edhe mauzoleumi i Boletinajve. S. Hasani mësuesja prej Mitrovice shkoi deri tek kulla e Isës dhe më dërgoi këto fotografi. Aty dot gjeni eshtrat e Isës dhe Boletinajve të tjerë,brenda në kullë në qese. Eshtrat e patriotëve rrinë dhe presin kohën. Eshtrat e atdhetarit dhe heroit Isa Boletini ende të pavarrosura.
Po citoj Nexhmedin Spahiun I cili shkruan diku në një arktikull:Isa Boletini ende i pa rivarrosur…”Por atij që iu bë e padrejta më e madhe nëkëtë përvjetor ishte Isa Boletini. Eshtrat e tij të zhvarrosura 14 vite më parë mbeten ende të pa rivarrosura. As përkujtimi në aktin e tij kulmor të para 100 viteve nuk mjaftoi që eshtrat e tij të rivarrosen në Boletin…..
Gani D. Ratkoceri,librin 100 vjet pavarësi te cilin e përuruam në Vlorë në një shkrim te 6 shkurt 1999 sjell të dhëna dokumentare rreth figurës së Isës
Kontributi i Isa Boletinit ne Kryengritjen e Përgjithshme shqiptare te vitit 1912
:Udhëheqësi kryesor i kryengritjes ne fjale, atdhetari i madh Hasan Prishtina, ne radhe te pare u takua me heroin Isa Boletini. Ai u konsultua me të, se a do mund te organizonin një kryengritje të përgjithshme në vilajetin e Kosovës ? Isai, jo vetëm iu përgjigj pozitivisht se do të merrte pjesë në kryengritje, por do te kontribuonte për organizimin e saj dhe ashtu veproi. Brenda një kohe të shkurtër Isa Boletini e përgatiti organizimin e kryengritjes në Kosovën veriore dhe në rrethin e Pejës që ka qenë baza e tij. Në krye të një delegacioni të madh ai mori pjesë në Kuvendin e Junikut në maj të atij viti, ku përfaqësoheshin 250 delegate nga Kosova dhe një pjesë e vilajetit te Shkodres të udhëhequr nga Hasan Prishtina.
Unanimisht u vendos t’i shpallej lufte perandorisë osmane për të fituar të drejtat kombëtare. Aty u hartuan edhe kërkesat qe do t’i paraqiteshin qeverise osmane:
1. Të përcaktohen kufijtë e Shqipërisë
2. Në Shqipëri te ngrihet flamuri shqiptar
3.Të emërohet një guvernator i përgjithshëm por që të jetë shqiptar
4. Nënpunësit e huaj te hiqen e të zëvendësohen me shqiptare.
5. Gjuha shqipe të jetë gjuhe zyrtare.
Këto kërkesa menjëherë u botuan ne shtypin shqiptar dhe të huaj.
Heroi Isa Boletini, sa mbaroi Kuvendi u nis menjëherë për Mitrovice dhe lëshoi kushtrimin e kryengritjes. Me mijëra luftëtare rrëmbyen armët. Ai si rrufe e çliroi Novi Pazarin ( Tregun e Ri ), e çarmatosi garnizonin osman, i armatosi kryengritësit dhe menjëherë u nis për Mitrovice të cilën e rrethoi. Komandanti i garnizonit osman, ndonëse ishte forcuar shume, sa mori vesh se garnizoni i Tregut te” Ri ishte dorëzuar dhe vete ai ishte i rrethuar, ngriti flamurin e bardhe.
Isa Boletini, pasi çliroi Llapin e Gollakun, ne krye te 15 mije kryengritësve iu afrua Prishtinës. Ajo u rrethua nga te gjitha anet prej forcave te Rrafshit te Dukagjinit qe kryesoheshin nga Hasan Prishtina e Bajram Curri, dhe nga juglindja nga forcat e Idriz Seferit.
Në këto kushte, komandanti i përgjithshëm Fadil Pasha u detyrua pa lufte ta shpalli kapitullimin. Kështu me 12 korrik u çlirua Prishtina. Populli i priti me një gëzim të papershkruar kryengritësit. Qeveria e Turqve te rinj ra dhe qeveria e re telegrafoi se ishte gati te hynte ne bisedime me shqiptaret lidhur me kërkesat e tyre. Patrioti Hasan Prishtina dërgoi telegram menjëherë në Shqipërinë e veriut, te Mesmen e te jugut qe te nisnin delegatet e tyre ne « Kosove » për te biseduar me delegacionin qeveritar osman qe te ishin te pranishme te gjitha krahinat me kërkesa të përbashkëta. Delegacioni osman nuk i mori parasysh kërkesat e shqiptareve. Kryengritësit marshuan drejt Shkupit dhe e çliruan atë me 14 gusht. Çlirimi i Shkupit bëri që Evropës se shurdhët t’i hapen veshët. Ajo dërgoi urgjent gazetare dhe konsuj t’i aktivizonte ne lidhje me kërkesat e shqiptareve. Shtetet ballkanike, Serbia, Bullgaria, Greqia e Mali i Zi u tronditen ne themel se mos Turqia do te ua njihte shqiptareve autonominë. Ata shpejtuan përgatitjet për të filluar luftën gjoja kundër Turqisë së sfilitur nga kryengritja e shqiptareve e që kishte mbetur vetme si hije ne Rumeli. Qëllimi ishte siç pohon kryeministri i Serbise, Nikolla Pashiq ishte:« Kërkesa e shqiptareve për autonomi e bënte të pashmangshëm luftën me Turqinë », pra copëtimin e Shqipnise. Këtë na e dokumenton me se miri Miss Durham : « Shqiptaret e Kosovës ngritën përsëri krye. Këtë here hynë ne Shkup dhe sipas dëshmitarëve te konsujve te huaj u sollën ne mënyrë shembullore. Kur panë turqit se shqiptaret do të marshonin drejt Manastirit, kërkuan armëpushim dhe pranuan t’i njohin si province autonome vilajetet e Janinës, Kosovës, Shkodres dhe një pjese te vilajetit te Manastirit “Nga triumfi i shqiptareve, shtetet e tjera ballkanike e ndiejnë veten të elektrizuar, sepse secili prej tyre ne mendjen e tije kishte prerë me thike vete një ngastër te Shqipërisë. Të gjitha këto shtete qene bashkuar në një pikë. Shqipëria duhet të copëtohet”.
Pra ai ishte synimi i shteteve ballkanike fqinje. Këtë synim kanë edhe sot. Ata përfituan atëherë se ishim të përçare ne mes veti. Po kështu me sa duket jemi edhe sot. Njeri i bie gozhdës e tjetri patkoit. Qeveria osmane u detyrua të njohe kërkesat e udhëheqjes se kryengritjes te cilat e çonin Shqipërinë drejt autonomisë politike në katër vilajetet shqiptare. Këta udhëheqës, para se të largoheshin nga Shkupi i bënë një ultimatum qeverise osmane: « Neve do te ikim nga Shkupi, duke i zënë bese fjalës se qeverise. Do te presim deri më 5 shtator. Po të mos mbani premtimet atëherë neve, sado që nuk lamë as ndonjë të besuar nga ana jone do te urdhërojmë përsëri. Nuk do te kërkojmë autonomi por do te ndahemi nga sundimi i perandorisë osmane”.Këtë ultimatum e nënshkruan: Isa Boletini, Idriz Seferi, Bajram Curri, Islam Spahia, Musa e Jahja Prizreni. Kërkesat e miratuara filluan menjëherë të zbatohen në të katër vilajetet. U organizuan mitingje ku flisnin patriotet për rendësin e kërkesave që do të çonin vendin drejt pavarësisë.”Oratoret – shkruante ne kujtimet e tij”- K. Grameno, -mbajtën fjalime, me anën e te cilëve shpjegonin përmbajtjen e 14 pikave dhe thonin, se këto të drejta do t’i japin popullit shqiptar te gjitha mundësitë për të shkuar drejt progresit dhe ne ngritjen e një shteti shqiptar”.Veprimtaria atdhetare e “Heroit te Popullit” Isa Boletini dhe luftërat e tij te pandërprera gjate 35-vjetëve për liri e pavarësi te kombit tone kundër pushtueseve osmane, sidomos roli i tij si udhëheqës dhe organizator ne dy kryengritjet e mëdha 1910-1912, taktikat dhe strategjitë e jashtëzakonshme që diti t’i zbatojë e që do t’ia kishin zili edhe gjeneralët me akademi ushtarake më të zot të Evropës, bënë që shtypi evropian dhe amerikan ta krahasojnë me figurat me të shquara të popujve, të tyre. Një gazetar i kohës shkruante për heroin: “Titan do ta quaja, gjeneralin e madh te Kosovës”. Gazetat angleze e krahasojnë “Isa Boletinin me Robin Hudin, ato gjermane me Geo Berlingenin, zviceranet me Vilhelm Telin, ato italiane e quajtën Garibaldi i Ballkanit, Fan Noli e krahason me Xhorxh Ëashingtonin etj .Pikërisht në atë kohë shqiptaret kishin filluar kudo t’i zbatonin kërkesat ne fjale dhe te organizoheshin me mirë për një kryengritje të përgjithshme në të katër vilajetet për të fituar pavarësinë. Shtetet shoviniste ballkanike sulmuan në të gjitha anët si bisha te plagosura të katër vilajetet shqiptare për t’i copëtuar ne mes tyre. Heroi Isa Boletini se bashku me forcat e tij ishte nga te paret qe zuri gryken e Mitrovicës për të mbrojtur atdheun nga armatat serbe të cilat e sulmuan Kosovën në të gjitha drejtimet, te armatosura me armët me moderne të kohës. Pas një qëndrese heroike u detyrua te tërhiqet dhe të nisej në krye të 300 kalorësve drejt Durrësit. Atdhetari i shquar Ismail Qemali kishte dërguar telegrame ne Kosove që të niseshin delegate për të marrur pjesë në një kuvend qe do të mbahej në Durrës ose në Vlorë e do të vendoste për fatin e kombit.”Heroi i Popullit” Isa Boletini arriti në Vlorën heroike në çastin më kritik, për të mbrojtur shpalljen e pavarësisë dhe ngritjen e flamurit kombëtar. Shkuarja e tij në Vlore u prit jashtëzakonisht mirë nga populli dhe delegate që kishin nënshkruar aktin e shpalljes se pavarësisë. Ajo duhej të mbrohej me çdo kusht nga ushtria osmane e cila ndodhej ne rrethin e Beratit. Tridhjete mije ushtare, në krye me Xhavit Pashën do ta kalonte ushtrinë në Skele të Vlorës për ta ngarkuar ne vapore. Ushtria pushtuese serbe ndodhej në Lushnjë dhe po e ndiqte ushtrinë osmane këmba- këmbës. Nëse do të kalonte ushtria osmane neper Vlore dhe prapa saj ushtria pushtuese serbe, do ta ulte flamurin kombëtar ashtu siç beri ne Tirane. Patriotet e ngritën flamurin ne 26 nëntor, kurse ushtria serbe e uli Heroi Isa Boletini, në këto rrethana tepër të vështira për kombin lëshoi kushtrimin ne Vlore e në Labëri. Iu përgjigjen me qindra vullnetare të armatosur dhe vetë neë krye të kosovareve zunë bregun e Vjosës. I dërguan fjale Xhavit Pashës për se gjalli, se ai nuk mund te kalonte neper Vlore. Xhavit Pasha u detyrua ta ndërrojë drejtimin për në Seman ku e prisnin anijet. Ushtria serbe nuk kishte aq forca sa ta sulmonte ushtrinë osmane. Po priste te largohej ajo nga Shqipëria e pastaj te marshonte drejt Vlorës. Qeveria e perandorisë austro-hungareze i kishte dhënë fjalën atdhetarit te madh e politikanit të mirënjohur ne gjithë Evropën, Ismail Qemalit se do ta njihte shpalljen e pavarësisë se Shqipërisë. Ajo i dërgoi telegram urimi Kuvendit te Vlorës dhe qeverise se sapo formuar se e njohu Pavarësinë. Ne anën tjetër qeverise serbe iu dha ultimatum të ndalte menjëherë pushtimin e armatës serbe ma tej. Kosovaret e armatosur, ne krye me heroin Isa Boletini u bënë garda e parë kombëtare për të mbrojtur qeverinë shqiptare të Vlorës. Pasi u qetësua gjendja ne Vlore, Ismail Qemali, në krye të një delegacioni ku bënte pjese edhe Isa Boletini si përfaqësues i vilajetit te Kosovës u nisen ne kryeqytetet e Evropës që të kërkonin njohjen e shtetit me te katër vilajetet shqiptare. Ndalesën e fundit do ta bënin ne Londër. Aty do te behej Konferenca e Ambasadoreve Evropiane me kryetar ministrin e Jashtëm anglez, Eduard Grejn qe do t’i caktonin kufijtë e shtetit shqiptar. Delegacionin e priti vete ministri anglez i cili me humor tha: “Isa beg, ty nuk te mundi me te çarmatose një perandori osmane, ndërsa këtu tek ne te çarmatosi një portier”?Heroi iu përgjigj me krenari: “Jo besa, mua s’ka mund me më çarmatos as Turkia, as Anglia”, dhe e nxori revolen tjetër nga xhamadani i tij i famshëm qe ruhet edhe sot ne Muzeun Kombetar. Në Londër kishin filluar pazarllëqet për caktimin e kufijve tanë. Ambasadoret e Antantes qe ishin pothuaj, të’ Rusisë, Francës e Anglisë kërkonin një shtet te vogël shqiptar e ne anën tjetër austro-Hungaria dhe Gjermania kërkonin një shtet me një territor me te madh shqiptar. Kryetari i Konferencës Grej, hapi hartën e Ballkanit dhe e pa se ku binte Mitrovica: “Isa beg, – i tha! Po te ishte ma afër Mitrovica, për nderin tuaj, unë do ta bashkoja me shtetin shqiptar, veçse qenka larg”. Heroi iu përgjigj: “Unë s’kam ardhur këtu për Mitrovicën time, por kam ardhur për te gjitha tokat shqiptare që të jenë në një shtet”.Delegacioni shqiptar u kthye nga Londra shume i dëshpëruar. E kishte kuptuar se konferenca e Ambasadoreve do te linte shume toka shqiptare jashtë kufijve të shtetit shqiptar. Prandaj Isa Boletini, si Anteu edhe njëherë përpiqet te organizoje një kryengritje ne Kosove se bashku me Bajram Currin ne fillim te vitit 1913, pothuaj ne një kohe me kryengritjen e Dibraneve. Kjo u be vetme për t’i dhënë të kuptoje Evropës, se shqiptaret nuk do te pranonin kurrë’ copëtimin e tokave të tyre. Kryengritja përfshiu rrethin e Gjakovës, Rahovecit dhe iu afrua Prizrenit. Në atë kohë Serbia kishte grumbulluar forca të mëdha ushtarake. Shumica e kryengritësve shqiptare ishin te paarmatosur. Megjithë qëndresën e tyre heroike, ne krye me Isa Boletinin, ata u detyruan të tërhiqen. Siç dihet Konferenca e Ambasadoreve në Londër 1912-1913 la jashtë shtetit shqiptar dy të tretat e popullsisë shqiptare dhe te territorit duke i shpërblyer pushtuesit tanë grabitqare, Serbinë, Greqinë e Malin e Zi. Nga kjo padrejtësi qe nuk ka ndodhur me asnjë popull në botë, vuajnë edhe sot shqiptaret te ndare në pesë shtete megjithë luftërat e pandërprera që ata bene për t’u bashkuar. Atdhetari i madh Isa Boletini ndonëse shume i dëshpëruar qe Kosova me vise te tjera mbeten jashtë kufirit të shtetit të vogël shqiptar, përsëri gjen force për te kontribuar për konsolidimin e tij. Isa Boletinin si shqiponje e gjen kudo për te vendosur rregull e qetësi, me shprese se duke e forcuar atë, do te jete një baze e mire ne te ardhmen për te ndihmuar Kosovën e Camerine për t’u bashkuar me Shqipërinë. E gjejmë në Tropojë e Lume kundër hordhive serbe. E gjejmë ne Vlore e në Durrës kundra esatisteve. E gjejmë në Shkodër për ta mbrojtur nga pushtuesit malazez. Megjithëse ishte sëmurë nga ethet e malaria, ai mbeti i papërkulur, gjithmonë një vigan e kurrë nuk mundi askush ta çarmatose. Isa Boletini nuk luftoi për interesa vetjake ndonëse iu premtuan cifliqe e grada gjenerali nga sulltan e xhonturqit nga Serbia e Mali i Zi. Ai i përbuzi ato me neveri. Boletini luftoi 35 vjet për liri e pavarësi kombëtare me arme ne dore, duke zgjuar Evropën e përgjumur e te shurdhet lidhur me ceshtjen shqiptare, duke e detyruar atë ta pranoje se në Ballkan paska një popull shqiptar qe luftoka për te drejta kombëtare e nuk qenka një shtojce e perandorisë Osmane. Ajo qe disa here i ka mposhtur heronjtë tanë, ka qene tradhtia. Kështu ndodhi edhe me heroin Isa Boletini. Me 23-janar 1916, ai u sulmua pabesisht ne mes te Podgoricës nga një grup i madh malazezesh te armatosur. Edhe pse i plagosur rende,« luani» shqiptar nuk ndërroi jete pa e marre hakun e vet duke lënë të vdekur disa prej armiqve shekullore. Ai ra heroikisht për te mos vdekur kurrë duke u kujtuar brez pas brezi. Heroi Isa Boletini ishte shëmbëlltyre e virtyteve me te mira te kombit tone. Veprimtaria e tij mbetet gjithmonë aktuale për brezat dhe shprehja e tij e arte :« Unë jam mire kur është mire Shqipëria »…
*Msc.Anetar i Akademise Evropiane te Arteve

Ina Puleri O’Carroll, shkencëtarja shqiptare që zbuloi si zhduket AIDS

December 27, 2013 by dgreca

Rëndësia e këtij zbulimi është e madhe, thotë Ina, struktura lejon krijimin e ilaçeve te reja, që mund të zhdukin AIDS . Deri tani gjitha ilaçet kundra HIV funksionojnë kundra proteinës së virusit, Por kjo punë studimore lejon krijimin e ilaçeve që do të funksionojnë kundra gjenomit që e zhduk realisht atë qysh në ARN./

Nga Rafael Floqi/

“Asnjë luftë në faqe të dheut nuk është aq destruktive sa pandemia e AIDS, do të shkruante ish- sekretari Amerikan i Shtetit”, Colin Powell. Dhe kjo luftë kaq e vështirë për një gjeneral me pesë yje tashmë po gjen një shpresë në shpatullat e brishta të një shkencëtareje të re shqiptaro amerikane, Ina Puleri, e cila këto ditë po feston 32- vjetorin e saj.

AIDS /SIDA, kjo sëmundje vdekjeprurëse e shekullit është ulur këmbëkryq pranë nesh dhe nuk pretendon të largohet andej nga ka ardhur. Në këtë moto e gjithë bota ka protestuar kundër sëmundjes së shekullit. 1 dhjetori, është dita në të cilën duhen sensibilizuar të gjithë njerëzit në mbarë botën, nga ky virus që po i pushton dalëngadalë. Të gjithë duhet të pranojmë dhe të jemi të ndërgjegjshëm se AIDS është i pranishëm kudo e në çdo kohë dhe është një kërcënim potent për njerëzimin. Numri i personave të sëmurë me AIDS, sot në botë arrin shifra vërtet shqetësuese, ato luhaten në 42 milionë persona të sëmurë në të gjithë botën, ndër ta më shumë se një milion amerikanë janë të prekur nga kjo sëmundje. Moshat më të prekura janë ato të reja dhe luhaten nga 20 deri 39 vjeç. Vetëm këtë vit janë zbuluar 5 milionë të infektuar me HIV, ndërsa të vdekur ka pasur 3.1 milionë njerëz dhe gjysma e të infektuarve për herë të parë janë gra, të cilat infektohen si persona heteroseksualë me burra të infektuar.

Afrika e Jugut është rajoni më i prekur nga kjo sëmundje, ndërkohë që në të gjithë globin po rritet ndjeshëm edhe numri i grave të infektuara me këtë virus. Një dhjetori ishte dita ndërkombëtare kundër AIDS-s dhe të dhënat e fundit po tregojnë se kjo sëmundje po shkakton gjithnjë e më shumë viktima. Në Shqipëri krahasuar me tri vitet e fundit, të dhënat flasin për një numër në rritje të rasteve. Sipas raportit të përgatitur nga specialistët e Institutit të Shëndetit Publik (ISHP), deri në muajin nëntor të këtij viti, në vendin tonë janë regjistruar 96 raste të reja me virusin HIV, duke e çuar në 671 numrin total numrin total të personave me AIDS në Shqipëri.

“Por gjithnjë ka një dritë në fund të tunelit”, thotë shkencëtarja e re shqiptaro- amerikane. Me origjinë nga Tirana, Ina Puleri O’Coroll, ajo që zbuloi kohët e fundit së bashku me një grup kolegësh të National Institutes of Health të National Cancer Institute në Frederick, për Programin e Rezistencës të HIV ndaj medikamenteve, (Drug Resistance Program) zbuloi së fundi mekanizmin celular, sesi funksionon ARN e virusit HIV.

Ky zbulim sipas revistës prestigjioze të Biologjisë Molekulare “Cell” është një zbulim i vërtetë shkencor që do t’i hapë rrugë zbulimit të medikamenteve që do ta luftojnë AID-s qysh në qelizë. AIDS, apo virusi HIV, është një sindromë e fituar. Kjo sëmundje u përhap fillimisht nga një djalë homoseksual, i cili ishte i infektuar nga ky virus. Shkaktari është virusi i AID-s, i cili shkatërron sistemin imunitar të organizmit të njeriut. Ekzistojnë dy lloje të virusit të AID-s, hiv-1 dhe hiv-2. Mbartja e virusit të AID-s bëhet nëpërmjet aktit seksual, në kontakte me derivate të gjakut dhe kontakti me gjakun, si për shembull me narkomanët nga një gjilpërë e kontaminuar, disa prej tyre infektohen dhe gjatë shtatzënisë, pra nga nëna e infektuar tek fëmija.

“Rrugët e infektimit dihen, por ende nuk dihej mekanizmi i veprimit në qelizë, thotë shkencëtarja e re shqiptaro- amerikane. Në këtë punë studimore, shton Ina Puleri O’Carroll, Ph.D që këtë laborator prestigjioz po kryen studimet e postdoktoraturës, ne kemi zgjidhur strukturën e një elementi të gjenomit të virusit HIV dhe kemi vërtetuar që kjo strukturë është e vlefshme në qelizat (in vivo). Ky element, Rev Response Element (RRE), është i domosdoshëm për jetën e këtij virusi dhe për këtë arsye është objekt ideal për krijimin e ilaçeve të reja kundra virusit. Zgjidhja e strukturës është e çmuarpër dy arsye: 1) zbulon mekanizmin me të cilin virusi eksporton gjenomin nga bërthama tek citoplasma e qelizës, një proces ky që është i domosdoshëm për virusin që të jetë infektues (kjo ka qenë e ditur qysh në 1985 por sesi ky element ishte i nevojshëm për eksportin e gjenomit por mekanizmi nuk ishte ditur deri tani”.

Ina është modeste për punën e saj. Ajo punoi shumë në laborator për të vërtetuar me qeliza të gjalla in vivo, mekanizmin që do të krijojë mundësinë e shfarosjes të AID-s nga bota. Ajo ka bërë lajtmotiv të saj thënien “Shënjestro diellin, ti mund të mos e arrish atë, por shigjeta jote do të fluturoj aq lart sa t’i vesh objektiv vetvetes”.

“Pjesa ime në këtë projekt ishte të vërtetoja që kjo strukture është vërtet e vlefshme in vivo. Struktura vetë nuk ka vlerë po nuk e tregove që është domethënëse (relevante) in vivo. Unë tregova që mutacionet në strukturën rezultuan me reduktim te agresivitetit në funksionim më të ulët ose inekzistent të virusit si in vitro ashtu dhe in vivo.( në qeliza të gjalla) Për këtë arsye jam bashkautore e parë (bashkë me Xianyang Fang dhe Jinbu Wang) në artikullin e revistës prestigjioze “Cell” në numrin e saj të tetorit të 2013.

“Rëndësia e këtij zbulimi është e madhe , thotë Ina, Struktura lejon krijimin (design/engineering) e ilaçeve te reja, që mund të zhdukin AIDS . Deri tani, të gjitha ilaçet kundra HIV, funksionojnë kundra proteinës së virusit, Por kjo punë studimore lejon krijimin e ilaçeve që do të funksionojnë kundra gjenomit që është në ARN dhe jo në ADN.

Ina Puleri O’Coroll është një vajzë e re shqiptare e bija e dy prindërve krenarë Mihallaq Pullerit dhe Zana Pulerit, nëna e një djali dy vjeçar, që po pret fëmijën e dytë, të cilët tani së fundit janë bashkuar me të pas ardhjes nga Greqia pas 20 viteve emigracion për t’u bashkuar me Inën dhe vëllain e saj Dorian Pulerin pedagog i matematikës në Universitetet Amerikane.

Ina e nisi rrugën e studimit në SHBA në vitin e fundit të shkollës së mesme ku që nga Greqia mund të vinte në SHBA dhe Brenda vitit do të dallohej si nxënëse e dalluar, madje do të vlerësohej për rezultate të larta në mësime nga vetë presidenti Bill Klinton. Kjo vajzë shqiptare pasi studio për biologji shkëlqyeshmen në Universitetin per Ph.D.në Biochemistry me 2009 Virginia Polytechnic Institute dhe State University (Virginia Tech), Blacksburg, VA. B.A., Biochemistry; B.A., Chemistry. 2004 McDaniel College, Westminster. Gjatë viteve studentore ajo do të njihej me bashkëstudentin,“her sweet heart”, Andrew O”Coroll me të cilin do të lidhte jetën.

Tani ajo zhvillon punën e saj kërkimore pranë laboratorit të “Rezistencës së ilaçeve ndaj HIV. Ky programi u formua në vitin 1997 me misionin e kryerjes dhe nxitjen e kërkimeve themelore multidisiplinare, translationale , dhe klinike të fokusuar në problemet që lidhen me ilaçet rezistente të HIV. Programi është ndërtuar mbi anët e forta ekzistuese të programeve themelore dhe klinike NCI të kërkimit në retrovirology, zbulimin të ilaçeve të AIDS, duke shfrytëzuar studimet në biologjinë strukturore, biokimi, virologjisë Këto janë fushat e një rëndësie kritike ndaj epidemisë së AIDS-it Edhe pse programi fokusohet kryesisht në HIV, rezistenca e drogës është një shqetësim i madh për agjentët e të tjera infektive si kanceri. Këtu ajo arriti të zbulonte misterin që flinte prej më shumë se 25 vjetësh strukturën në formë A të virusit që do të luftojë për zhdukjen e tij. Ina tani po punon së bashku me prof. A. Rein mbi studimet te aspekteve Molekulare te acideve nukleike virale për t’u futur nëenciklopedinë e biologjisë se qelizës “Cell”. Ajo pëlqen të thotë se lufta kundër AIDS është një autogol që raca njerëzore i ka bërë vetes, por synimi i ekipit tonë shkencor është që ne të mos e humbim ndeshjen për hir të njerëzimit. Për punën e kësaj shkencëtareje të re shqiptare kanë rëndësi synimet e larta, pasi ato formojnë karaktere të larta dhe objektet e mëdha nxjerrin në pah edhe mendje të ndritura.

REZOLUTA E BUJANIT- 2 JANAR 1944: PARA DHE MBAS

December 26, 2013 by dgreca

Me rastin e 70 Vjetorit/

Shkruan: Prof. Sami Repishti/

Ridgefield,CT.- 2 Janar 2014.- Me daten 31 dhetor 1943 deri me daten 2 janar 1944, ne katundin Bujan (Bunjaj) te Tropojes, Republika e Shqiperise, nji grup patriotesh shqiptare me banim te perhershem ne Kosove dhe ne Republiken e Shqiperise, dhe nji grup perfaqsuesh te forcave politike e ushtarake pro-komuniste, Levizja Nacional Clirimtare e Kosoves dhe Rrafshit te Dukagjinit, ne perpjekje me legjitimue rezistencen e tyne kunder pushtuesit fashist italian ma pare, dhe nazist gjerman ma vone, u mblodhen per marrjen e vendimeve ne lidhje me drejtimin politik te ardhshem per Krahinen e Kosoves dhe Rrafshit te Dukagjinit. Ne perfundim te bisedimeve trediteshe u vendos te paraqitet per aprovim nji Rezolute, ku te pershkrueheshin vijat kryesore politike te rezistences kunder pushtuesit, bashkepunimin me dy shtetet fqinj, Shqiperia dhe ish Jugosllavia, dhe te shprehej vullneti i lire i perfaqsuesve per te ardhmen e Kosoves dhe Rrafshit te Dukagjinit, ne ate kohe te pushtueme nga okupatori gjerman., por e administrueme nga elemente nacionaliste, qe per arsye objektive, pranuen bashkepunimin me okupatorin. Rezoluta e Bujanit –ashtu si njihet tashti ne histori- u aprovue unanimisht nga 49 delegatet e akredituem e te pranishem, me kombesi shqiptare, serbe dhe malazeze.

Me kete akt guximtar, politikisht korrekt, te justifikuem, dhe te pranuem unanimisht, Kosova hyni ne histori si nji njisi politike autonome, ne pritje te fazes perfundimtare te Luftes se II Botenore, dhe fillimit te nji jete te re ne arenen nderkombetare me identitet te percaktuem dhe orientim antifashist, pjese e Koalicionit te Madh Anti-fashist Anglo-Sovieto-Amerikan gjate L2B.

“Rezoluta e Bujanit” ashte nji dokument qe paraqet korrektesisht vijen politike te Partise Komuniste te Jugosllavise (PKJ) ashtu siç propagandohej ajo nga Levizjet Nacional-Clirimtare, ombrela te propagandes komuniste. Paragrafi i fundit kontestues duket si nji shtese e fundit per plotesimin e deshirave te disa anetareve dhe per nevojen absolute me qetesue shpirtenat e shqetesuem te popullsise se frikesueme shqiptare te Kosoves per te ardhmen e tyne. Megjithate, ky paragraph, mbetet kryesisht pjesa qe ruen vleren historike, dhe qe ma vone u kontestue fortesisht nga ana jugosllave:

Kosova dhe Rrafshi i Dukagjinit jane te banueme ne shumice nga shqiptaret, te cilet si gjithmone edhe sot duen bashkimin me Shqipenine.

Rruga e vetme qe populli shqiptar i Kosoves dhe Rrafshit te Dukagjinit te bashkohet me Shqipenine asht lufta e perbashket me popujt e tjere te Jugosllavise, sepse kjo asht rruga e vetme me fitue lirine, ne te cilen te gjithe popujt, pra edhe populli shqiptar do te kene mundsi me vendose mbi fatin e tyne me te drejten e vetevendosjes deri ne shkeputje…

Kjo e drejte garantohet nga Ushtria Nacional-Clirimtare e Jugosllavise, Ushtria Nacional-Clirimtare e Shqipenise dhe nga aleatet tone te medhaj te Koalicionit Antifashist Anglia, Bashkimi Sovietik dhe Amerika, nga Karta e Atlantikut dhe nga Konferenca e Teheranit.

***

Para “Rezolutes se Bujanit”, qendrime politike dhe akte inkurajuese kane pergatite terrenin per kete “kerkese” te guximshme,- “bashkimin e Kosoves dhe Rrafshit te Dukagjinit me Shqiperine”-, siç ishte ajo e Bujanit:

Ne dhetor 1942, dy udheheqes komuniste, Boro Vukmanovic dhe Ramiz Sadiku, sugjerojne formimin e nji Keshilli Krahinor per Kosoven e Metohine, te frymezuem nga vendimet e marruna ne Sesionin e Pare te AVNOJ (Keshilli Antifashist Nacional Clirimtar i Jugosllavise) Jajçe, nandor 1942.

Me 21 shtator 1943, Millosh Milic, delegat komunist i Partise Komuniste te Jugosllavise ne Kosove-Metohi sugjeron qe emni “Metohia” te kthehet ne “Rrafshi i Dukagjinit..…sepse ky ashte emni qe popullsia vendese perdoron; kjo popullsi shikon te ‘Metohia‘ nji emen serb”.

Shtator 1943. Emni Keshilli Nacional-Clirimtar per Kosoven e Metohine çfaqet publikisht ne Kosove

6 tetor 1943. Pavle Jovicevic-Rade, sekretar i Komitetit Krahinor te Partise Komuniste Jugosllave (PKJ)per Kosove e Metohi konfirmon ekzistencen e Keshillit.

Tetor 1943. Si reagim kunder suksesit te madh te Lidhjes se Dyte te Prizrenit qe ngjalli shume shpresa ne Kosove (shtator 1943) Fadil Hoxha, komandant i Shtabit Kryesor te njisiteve Nacional-Clirimtare dhe aradheve partizane te Kosoves, njoftoi pergatitjet per nji Konference qe “…do te ishte edhe me ma shume randesi se Lidhja e Prizrenit e vitit 1878”.

3-5 nandor 1943. Ne malet e Sharrit, Konferenca Konsultatve e PKJ per Kosove-Metohi vendose”…me thirre pa vonese mbledhjen e Keshillit Krahinor Nacional Clirimtar per Kosove-Metohi e Rrafshin e Dukagjinit…Partia ka ndryshue emnin nga “Metohia” ne “Rrafshi i Dukagjinit”, ashtu si e quen popullsia vendese.

15 nandor 1943. Vendoset qe mbledhja te mbahet ne Drenice (territor i Kosoves) por rrethanat e jashtezakonshme nuk e lejojne. Mbas konsultimeve me elemente te Nacional Clirimtares nga Shqiperia, u vendos qe Mbledhja te mbahet ne Malesine e Gjakoves (jashte territorit te Kosoves, por mbrenda territorit te Shqiperise), ne katundin Bujan (Bunjaj). Sali Mani ofroi shtepine e vet, mbasi mori garanci nga popullsia vendese se do te mbrojshin delegatet ne rast sulmi nga pushtuesit.

30 nandor 1943- Radio “Jugosllavia e Lire” njoftoi vendimet e marruna nga Sesioni II i AVNOJ-it ne Jajçe, ku Krahina e Kosoves nuk u thirr me marre pjese, megjithese ekzistojshin organet legjislative dhe ekzekutive te rezistences kosovare.

Gjysem-dhjetor 1943 –Te gjitha pergatitjet per konferencen vijojne me sukses. Kujdes i kushtohet punes per zgjedhjen e delegateve perfaqesues te kombeve dhe kombesive qe banojne ne Kosove-Metohi.

31 dhjetor. 1943- Ma ne fund, mbahet Seanca I e Keshillit Nacional-Clirimtar per Kosoven e Metohine. Konferenca pershendetet nga perfaqsues te ndryshem te Ushtrise Nacional Clirimtare Jugosllave dhe asaj Shqiptare, si dhe nga FL. Andy Hands, i ML anglez ne Kosove, i vendosun prane Shtabit te njisive ishtarake te Levizjes Nacional-Clirimtare per Kosove e Metohi.

Mbas diskutimesh tre ditore,, Konferenca adoptoi unanimisht (49 delegate, 43 shqiptare dhe 6 serbe e malazez) Rezoluten e njohun e Bujanit (2 janar 1944), ku kerkohet “…bashkimi i Kosoves dhe Rrafshit te Dukagjinit me Shqipenine”, nji hap i madh cilesor ne afirmimin e Krahines se Kosove-Metohise si njisi politike me territor te percaktuem, dhe identitet te caktuem kombetar shqiptar.

Ky qendrim i Keshillit Nacional-Clirimtar te Kosove-Rrafshi i Dukagjinit hodhi bazat per krijimin e shtetit te ardhem te Kosoves, si popull shtetformues e jo si pakice kombetare.

Mbas nenshkrimit te Rezolutes, delegati Xhavit Nimani bani pyetjen:

” Pse nji pjese e popullsis shqiptare te Kosoves e Rrafshit te Dukagjinit nuk merr pjese ne luften e madhe te popujve liridashes kunder fashizmit?” Dhe u pergjegj: “Populli ashte i frikesuem nga perspektiva se ç’fare sjelle e ardhmja… Atyne u thuhet:”Blloku anti–fashist udhehiqet nga Rusia. A nuk ashte Rusia qe ne te kaluemen ka ndihmue serbet?”

Dyshime te justifikueme! Zhvillimet e mavoneshme treguen sa te shgenjyem mbeten shqiptaret nga sjelljet e pakices serbe ne Kosove dhe shtetit serb ma vone.

12 janar 1944, Raporti i pare “zyrtar” i dergohet Svetozar Vukmanovic Tempo-s, anetar i Byrose Politike te PKJ dhe i ngarkuem per punet ne zonen e jugut te Jugosllavise. Komiteti Krahinor per Kosove e Rrafshi i Dukagjinit , me anen e Pavle Jovicevic-Rade. Sekretar, shkruen:

” Para marrjes se dy letrave tueja, ne kemi kuptue se kemi ba nji gabim, d.m.th. kemi ra ne pozita te Ballit Kombetar, sepse”…kemi pranue qendrimin e masave ne vend”(sic!) Ai shtonte:” …e kuptojme se kemi ba disa leshime, dhe se jemi fajtore per disa mungesa tona dhe gabime; megjithate, tue pase parasyshe situaten (ne Kosove) ne te cilen gjindemi , ne nuk kemi qene ne gjendje me u paraqite ndryshe nga kjo”. Kjo ”situate” u krijue sidomos mbas kerkeses se Lidhjes II te Prizrenit per bashkim te menjihereshem me Shqiperine,(tetor 1943.)

Me 31 janar 1944, Materialet e Konferences se Bujanit i dergohen PKJ. Ne letren percjellese thuhet se “…Konferenca ka qene nji hap perpara ne punen tone te ardhme”. Aty, thuhet gjithashtu”…Ashte e vertete se shqiptaret quejne dhe identifikojne me emnin e vetem “Kosova” te dy Krahinat e Kosoves dhe Rrafshit te Dukagjinit .

16 mars 1944. Raportohet se Rezoluta e Bujanit ka ba nji pershtypje te forte ne popullsine vendese, dhe kjo ashte arsyja qe kundershtaret po riorganizohen ne Kosove.

28 mars 1944. K.Q. i Partise Komuniste Jugosllave kthen pergjigjen per Komitetin Krahinor te Kosove-Metohise, me nji mosaprovim te plote te qendrimit politik te percaktuem ne Bujan:

“…Ju nuk duhet te kishit themelue Komitetin Krahinor (“Pokrajinski”) sepse Krahina e juej nuk ashte nji province specifike dhe kompakte. Ju ashte dashte te formoni komitete lokale per çdo distrikt… Ju nuk ashte dashte te ndryshoni emnin “Metohia” me “Rrafshi i Dukagjinit”…dhe duhet te mbani titullin “Oblasni Komitet”(Komiteti Rrethit)…Kini kujdes te mos krijoni keqkuptime ne mes jush dhe shtetit shqiptar persa i perket kufijve etj. Sepse, sot nuk ka randesi; problem kryesor ashte lufta kunder gjermaneve dhe te gjithe atyne qe perkrahin; problem kryesor ashte mobilizimi i masave tona per lufte, afrimi i te gjithe kombesive per lufte te perbashket; çdo gja jeter ashte e dores se dyte… Mos harroni se levizja çlirimtare ne Jugosllavi sot ashte shume ma e forte se levizjet tjera te vendeve fqinje (siç ashte rasti per Shqiperine) dhe se çlirimi i tyne do te jete ma i lehte ne se mbeshteten tek popujt e Jugosllavise, me nji aleance vellazenore me ata, te cilet nga ana e tyne nuk do te shtypin asnji popull dhe nuk do te pushtojne asnji toke te huej” (firmue:Milovan Gjilas)

18 qershore 1944- Komiteti Krahinor i PKJ per Kosoven dhe Rrafshin e Dukagjinit adopton instruksionet e KQ te PKJ. Qe nga ajo dite, fryma dhe deklaratat e Rezolucionit te Bujanit u tradhetuen perjetesisht nga jugosllavet, me qe forca e argumentit u zevendesue me argumentin e forces ushtarake.

Rreth fundit te vitit 1944, njisite ushtarake Nacional Clirimtare u rriten me mobilizim te detyrueshem dhe arriten shumen 50.000 ushtare. Premtimet e Bujanit u harruen, Tradhetia jugosllave shkaktoi konfliktin ne Kosove me revolta te armatosuna. Udheheqsit shqiptare kosovare u shkarkuen nga detyrat e tyne, dhe ekzekutimet masive shkaktuen vdekjen e ma shume se 36.000 shqiptareve te pafajshem, qofte me masakra, si ajo e Tivarit, qofte me perleshje te hapuna si ajo me Shaban Polluzhen, ose me ekzekutimet me gjyq e pa gjyq…!

8 shkurt 1945- Vendoset administrata ushtarake per te gjithe Krahinen. Fshate te tana digjen nga serbet.

24 shkurt 1945. Sesioni II i AVNOJ-it Delegacioni malazias kerkon aneksimin e Kosoves, ose ta pakten ndamjen e Kosoves ne mes Serbis dhe Malit te Zi.

Fund i shkurtit 1945. Dy delegate nga Kosova, Miladin Popovic dhe Fadil Hoxha, paraqesin para Marshallit Tito tezen ne emen te Kosoves, tue kerkue njohjen e Kosoves si nji njisi politike autonome ne kuader te Jugosllavise federative.. Aleksander Rankovic dhe Milovan Gjilas, paraqiten tezen serbo-malazeze. dhe kerkojne ndamjen e Kosoves ne mes te Serbise, Malit te Zi dhe Maqedonise. U arrit ne kompromisin e padeshirueshem: Kosova Krahine autonome e klasit te dyte, si pjese perbase e Republikes se Serbise, ashte edhe pjese e Federates Jugosllave. Pjese tjera te viseve shqiptare i kaluen Serbise (Lugina e Presheves) Malit te Zi (Ulqini, Tivari, Kraja e Tuzi me rrethe) dhe Maqedonise (Shkupi, Kumanova, Tetova, Gostivari, Struga, Prespa e rrethet e Ohrit).

5 prill 1945. Ne mbyllje te Sesionit te Kongresit I te PK te Serbise, nji grup te ftuarish nga Kosova-Metohia shprehen publikisht “deshiren e popullsise” se Kosoves dhe Metohise me u bashkue me Republiken e Serbise, si pjese perbase e saj.

Maj 1945- Formohet Keshlli Ekzekutiv per Kosove-Metohi, me kryetar nji malazias.

8-10 korrik 1945. Hapet Sesioni I (i rregullt) i Komitetit Nacional-Clirimtar per Kosove-Metohi, i mbajtun ne Prizren, Ai vendosi, nen gryken e pushkes, me revokue Rezoluten e Bujanit, dhe bashkimin e Krahines Kosove-Metohi me Jugosllavine Federative, si pjese perbase e Republikes se Serbise. Rezoluta e Bujanit u denue si “gabim politik” dhe u anulue!

23 korrik 1945- “Rezoluta e Prizrenit” qe kerkon mbetjen e Kosove-Metohise ne gjiun e Federates Jugosllave aprovohet nga Presidiumi i AVNOJ-it .

3 shtator 1945- Asambleja e Republikes Demokratike e Serbise “pranoi” qe Kosove-Metohija te jene pjese perbase te Republikes Demokratike te Serbise.

** *

Ketu mbyllet cikli i komedise politike jugosllave, kryesisht serbe -me rrjedhime tragjike per shqiptaret sepse mohoi te drejten e tyne per nji trajtim te barabarte me ate kombeve tjera te Federates Jugosllave.

Megjithate, andrra e formimit te nji njisie politike me identitet te percaktuem nga nji popull shtet-formues me te gjitha prerogativat e nevojshme –pushtetet kegjislative, ekzekutive dhe gjyqesore – ne nji territor te percaktuem ligjerisht, qeveri qendrore me autoritet mbi te gjithe territorin, dhe marredhanje paqesore me njisite tjera federale, – nuk vdiq, as u pakesue.

Per 55 vjet me rradhe (1945-1999) popullsia shqiptare ne ish-Jugosllavine siç do te shohim ma vone, punoi rande, dhe sakrifikoi shume ne altarin e idealit te barazise ne mes te kombeve, dhe ma ne fund edhe te pavaresise saj te plote.

Rruga e ndjekun ka qene e gjate, e mundimshme, heroike dhe e drejte.

(v I j o n)

==================================================================

Lëvizjet Ilire pansllaviste !

December 26, 2013 by dgreca

Nga Fahri XHARRA/

Jo vetëm ne ishim të fjetur deri në shekullin 19-të . I tërë Ballkani flinte . Por ne, më shumë apo më së shumti. Dhe ne , kurrësesi të zgjohemi , jemi ende në gjumin e dimrit. Ose jemi nën dozën e madhe të ”somniferëve ”( barërave për gjumë) dhe as se si të të dalim nga gjumi i arushave edhe pse pranvera , besa edhe vera për ne ka dalur. Kësaj here dua tç flas për sllavët e Ballkanit që kur filluan të zgjohen , dhe u zgjuan me një bindje të gabuar . Meqë rrethanat historike iu kishin mundësuar të ” instalohen”në tokat ilire , harruan se nga vijnë dhe menduan se janë ilir. Ata kishin frigë nga identiteti i tyre prej ardhacaku. dhe papritmas u ” bënë” Ilir.

Na ishte mjë rilindas slovak Jan Kollar dhe me ndikimin e tij ia pat filluar ndjenja e bashkimit të sllavëve- pansllavizmit.Kurse ” ilirizmi” u muarr nga historiografia”humanistike”, dhe donte të tregonta që Sllavët janë popull”autokton ” (thonjëzat fxh) në këtë vend ,( aty ku janë sot fxh). Dhe kështu në vend të jugosllavizmit

(„južnoslavenski.“) lindi termi Ilirizëm. Sipas këtij farë Kollarit :”Sllavët janë një popull me katër dialekte : rusisht, çekisht , polonisht dhe ilirisht.”

Por levizja ilire ishte shënim i rilindjes kombëtare kroate në gjysmën e shek 19-të, dhee lidhur dhe e thirrur sipa idesë ilire.Qëllimi themelor i lëvizjës ishte zgjimi i vetëdijes kombëtare kroate . ”Kroatët u zgjuan dhe e vazhduan dhe e mbrojtën me xhelozi ndjenjën kroate. Por, shqiptarët se shpesh harrohemi?”(fxh)

Udhëheqës i lëvizjes ilire ishte Ludevit Gaj-i i cili që me 1835 e publikoi numrin e parë të gazetës letrare Horvate ( Horvate ) : „Danica Horvatzka, Slavonzka y Dalmatinzka“

(Hylli i Dritës se Horvatisë (Kroacisë) Slavonisë dhe Dalmacisë ” , në të cilin ishin botura shkrime atdhetarie , dhe ngritje kombëtare , kurse një vit pas e riemëroi gazetën në : Novine Ilirske . ( Gazeta Ilire). Me përhapjen e idesë për ilirizëm u themeluan edhe ”leximorët ilire ” dhe si e tillë e para Leximore Ilire u hap në Zgreb. Serbët edhe pse ishin nën protektoratin turk ata që më 1826 e kishin themeluar Amzën Serbe ( Matica Srpska) . Në këtë kohë ne ende mendonim turqisht. Sipas shembullit serb u hapen Amëza Çeke 1831, Amëza Slovake 1863 , Amëza Sllovene 1864 , me qëllim të ringjalljës së vetëdijes kombëtare. dhe ndërgjegjës kulturore. Ne shqiptarët ende në ditën e sotit nuk e kemi ” ”Amëzen Shqiptare” !

Kroacia edhe pse e vonuar , por prap me 1842 e hapi Amëzen Ilire e cila deri më 1850 veproi në kuadër të Leximores Ilire në Zagreb. . Levizja Ilire u shua , kur oborri mbretëror i Vjenës , nga friga e ngritjes së sllavëve te Jugut , e ndaloi përdorimin e emrit ilir. Mirepo , levizjet vazhduan , por me emërtime komëtare si ajo kroate , e sllovene. Ngritja kombëtare nuk heshti , nuk u zbeh por për kundrazi u forcua.

”Edhe pse emri ILIR u ndalua në fillimin e vitit 1843, të menduarit ilir vazhdoi edhe më vonë duke mos e ndryshuar programin e tyre kulturor dhe letrar. Emërtimi rrjedhi nga përceptimi i gabuar se popujt sllav të jugut ishin pas ardhësit e ilirëve , banorëve te parë Ballkanit. Qëllimi kryesor i lëvizjes ilire ishte futja e gjuhës dhe shkrimit të përbashkët për të gjithë sllavët e jugut ( Ilirët) ,dhe forcimin e gjuhës së përbashkët letrare ,(Stančić, Nikša. Gajeva “Još Horvatska ni propala” iz 1832-33. : ideologija Ljudevita Gaja u pripremnom razdoblju hrvatskog narodnog preporoda, Zagreb 1989.) . E ne sot e kundërshtojmë gjuhën tonë letrare. Me të vërtetë jami asa të vetzbërthimit!

Levizje Ilire edhe tek Sllovenët i kishte të flaktit e vet, dhe më i rëndësishmi ishte Stanko Vraz. Por , por sllovenët e hudhen poshtë tezën e gjuhës së përbashkët që në vitet 1830 dhe ato 1840. . Serbët janë lojtarët më të mirë në kësi rasti rasti . Tek ata në atë kohë nuk pati sukses lëvizja ilire . Pas ndalimit të ilirizmit tek sllavët nga AustroHumgaria , serbët e filluan botimin e gazetes ” Branisllav” (1844) duke mos treguar aspak interesim për idetë ilire. Një Zot e di se ku e kishin mendjen?

Por me fitimin e pavarësisë së ndihmuar nga vet turqit ,Serbia duke e ditur qart se kush janë trashëgimtarët e ilirëve ata e filluan spastrimin e tokave të pushtuara . Bëhej bartja e Shqiptarëve në Turqi. Bëhej shpërngulja .vrasja dhe likuidimi i një populli të tërë me prejardhje ilire ( Populli shqiptar , për ata që nuk e dinë ende)

. Serbët sot na befasojnë me trillime historike dhe tek ata është ngjallur një ndjenjë fantome që ata janë pas ardhës të një historijeje shumë të lashtë. Tmerr dhe në të njëjten kohë qesharake. Por Europa po iu lejon: ata janë së pari pellazgë , ilir , romak , kelt , etrusk , grekët e vjetër dhe të rinj ,dhe me ata ka filluar çdo gjë në këtë botë.

Tani ka filluar një lëvizje e re Ilire, jo nga shqiptarët por nga serbët dhe boshnjakët e Sanxhakut : duke e harruar një gjë parësore që për të qenë ilir ,së pari duhesh të jeshë Shqiptar.