Kulture – Page 533 – Dielli

NE PANAIRIN E 15-TË TË LIBRIT, “TIRANA-2012”

November 16, 2012 by dgreca

Nga MURAT GECAJ/

Siç është bërë e natyrshme, tani e 15 vjet më parë, në kryeqytetin tonë organizohen panaire të librit, në ditë ta caktuara të nëntorit. Mund të flitet dhe të shkruhet shumë për to, se ato janë festa të vërteta dhe të gëzuara të letërsisë, kulturës, diturisë e përparimit, për secilën moshë të shoqërisë sonë. Ndërsa panairi i sivjetëm se ka një të veçantë e simbolikë mjaft domethënëse. Aty sikur janë përmbledhur e lidhur me fjongon “kuqaezi”, sa e sa libra të krijuesve, nga të gjitha trojet amtare e diaspora. Ata flasin direkt ose nënkuptojnë një ngjarje madhështore, një festë të jashtëzakonshme mbarëpopoullore, që e presim në këtë 28 Nantor, pra 100-vjetorin e lavdishëm të shpalljes së Pavarësisë.

Kur shkon këto ditë në Pallatin e Kongreseve, të ngjan se ke përpara një “lumë” njerëzish, që hyjnë e dalin andej, me çantat e librave ndër duar, me sytë që u shkëlqejnë, me kënaqësinë dhe gëzimin e marrjes me vete të shumë diturive e njohurive, por dhe kënaqësive tjera shpirtërore.

Jo vetëm që nuk e kam qëllim, por edhe as që mundem të përmend këtu sa e sa përurime librash, që janë bërë e pritet të bëhen aty, deri sat të bjerë “sipari” I Panairit. Ato janë të dhjetëra shtëpive botuese e të qindra autorëve, të cilët e ndajnë kanqësinë dhe gëzimin e tyre të natyrshëm me lexuesit tanë. Megjithatë, po shënoj këtu disa radhë e po i shoqëroj këto me pak fotografi, nga aparati im, sa për të krijuar një përfytyrim edhe për përurimet, për të cilat fola më lart.

Përurimi befasues për mua, por ndoshta dhe për të pranishëm të tjerë, ishte ai i librit të një autoreje italiane-shqiptare. Ajo kishte shkruar librin e parë të saj kushtuar pikërisht vajzës së dashur, tani 4-vjeçare, me emrin e bukur Anje dhe që e ka vendosur titull të tij. E ndoqa atë përurim interesant bashkë me kolegun e mikun tim, Sadulla Zendeli (Daja), nga Gostivari. Ai ka udhëtuar posaçërisht, që nga Suedia, ku jeton familjarisht tash afër 50 vjet, për të marrë pjesë në këtë panair. Po sjell tani në kujtesë se, pikërisht vitin e kaluar, u njoha këtu me Dajën, kur kishte ardhur po me këtë qëllim. Ndërsa në prill 2012 u takuam përsëri në qytetin Boras të Suedisë, në 5-vjetorin e Shoqatës atdhetare e kulturore “Migjeni”. Ai është autor i disa librave, ndër ta, i fjalorit të madh suedisht-shqip, publikuar Shtëpina Botuese “Toena”. Tani ai po përgatitë dhalorin tjetër, po aq voluminoz, shqip-suesisht, mjaft I nevojshëm sidomos në atë shtet skandinav.

Jo vetëm ne të dy, por dhe miku im Ibrahim Hajdarmataj (erdhur nga Tropoja, në këtë panair) dhe të gjithë sa ishim në sallë, e ndoqëm me kërshëri tregimin e autores-nënë, të një fëmije prematurë. Përmes 130 faqeve të këtij libri (“Anjes-660 gramë, yll e bukur”), Konçeta Marota rrëfen me gjuhën e një nëne shumë të dhimbshme, se si i kaloi me sukses gjithë ato të paparituara të rrezikshme, “bima e shpirtit” të saj, Anje. Por kanaqësia dhe gëzimi familjar ishin të shumtë, se fundi ishte tepër i lumtur. Lobri është botuar fillimisht në gjunën italiane dhe tani në shqip.

Sa ndjenja të mira përjetuam ne, kur autorja na trefoil se tani Anje 4-vjeçare është e bukur, e shkathët, e zgjuar dhe se vazhdon rrethin e baletit! Gjithashtu, ajo shpjegoi para nesh se është nga Napoli dhe u rrit në Trento. Jetën bashkëshortore e lidhi me një shqiptar, Muharremin dhe familjarisht banojnë në Tiranë, që nga viti 2001. Pas vajzës së parë, Françeska, emrin hyjnor Anje e mori pikërisht nga Nëna e madhe e njerëzimit, Anje Gonxhe Bojaxhiu-Nënë Tereza.Në përurim folën disa lexues, të cilët e vlerësuan këtë libër si një “enciklopedi” e vogël për familjen. Mendimi i përbashkët i tyre ishte se ai u shërben për lexim nënave e vajzave, por dhe bashkëshortëve e gjithë prindërve. Prandaj ata e uruan autoren për librin e saj të bukur dhe që t’i rriten sa më të lumtura, të dyja bijat e tyre.

3.Po kaq interesant ishte edhe përurimi i librit fantastiko-shkencor, me autor ing.Agron Shehun, me banim të përkohshëm në Kanada. Ai është publikuar nga SHB “Filara” dhe e ka titullin paksa “enigmatik”, “Tokësorët në Hapësirë-Kohë…Ç’tronditje!”. U shprehën rreth vlarave të shumta të tij disa të pranishëm, miq e kolegë të autorit, si Sazan Guri, M.Gecaj, Fatmiroshe Xhemalaj, Xhevdet Velia, Meri Lalaj, Sali Hamzaj (redaktori) etj.

Është një libër i dobishëm, sidomos pë rrininë, por dhe për moshat e tjera, sepse shërben si një himn për njerëzimin. Ai flet se si mendimet dhe energjia pozitive e tyre e çojnë përpara botën etj. Ky libë, së pari, është botuar anglisht dhe tani u jepet lexuesve tanë në gjuhën shqipe. Ndërsa sot në mesditë, kur mjediset e Pallatit të Kongreseve gumëzhinin nga lexues të të gjitha moshave, afër stendave të SHB “Toena”, përsëri bashkë me Dajën e mikun arsimtar e publicist, Ibrahim Hajdarmataj, ndoqëm përurimin e një libri të ri për fëmijë, të authorit mjaft të njohur, Bardhyl Xhama. Ai e ka titullin “Shtapia pa libra, si trupi pa shpurt” dhe përmban 32 rrëfenja për fëmijë. Rreth tij dhanë mendime disa krijues, si Pandeli Koçi, Sejdo Harka, Xhevat Syla (ardhur nga Prishtina) e tjerë.

…Nesër dhe pasnesër përsëri do të gjallërojnë mjediset e Pallatit të Kongreseve, në Tiranë. Lexues të shumtë do t’i mbushin çantat me libra të rinj, pjesëmarrës të shumtë do të ndjekin përurime të tjera. Të gjithë autorëve krijues ju urojmë nga zemra: Libra sa më të shumtë e cilësorë, në përmbajtjen dhe paraqitjen e tyre!

Tiranë, 16 nëntor 2012

EKSPOZOHEN GAZETA TË VITEVE ‘30 PËR 100 VJETORIN E PAVARËSISË

November 16, 2012 by dgreca

100 vjetori i pavarësisëse/ NGA GËZIM LLOJDIA/

Biblioteka publike “Shevqet Musaraj” e qytetit të historik të Vlorës nxori për publikun një numër të konsiderueshëm botimesh të viteve të cilat flasin për festimin e ditës historike të 28 Nëntorit 1912 në Vlorë. Botimet ku dominon shtypi i viteve ’30 si dhe libra që janë botuar pas çlirimit të vendit. Një numër gazetash që botoheshin në vitet 30 kanë fiksuar në faqet e tyre të zverdhura tashmë nga koha,festimet që zhvilloheshin në qytetin e Vlorës çdo përvjetor të flamurit. Dihet se pas ngritjes së flamurit në këtë qytete u bë zakon që çdo përvjetor të festohet ngritja e flamurit tek shtiza e tij si dhe të bëheshin festime me popullin. Një ndër gazetat që pasqyron festimet në Vlorë është gazeta “Shqiptari i Amerikës” ku shkruhet organ i vatranëve. Gazeta ka dalë në 19 dhjetor 1923 në qytetin e Korçës, një vatër dijesh dhe patriotizmi shqiptarësh. Gazeta në fjalë me një fotografi historike sjell atmosferën e kësaj dite, që festuan shqiptarët në kryeqytetin helen Athinë.”Kremtimi ditës së flamurit n Athine shkruhet në ballin e gazetës majtas ku dominohet nga një fotografi e madhe që tregon festimet e kësaj dite historike në shtetin fqinjë. Gazeta e njohur “Dielli”,ka paraqitur një pikture të madhe në krejt ballinën e parë :”Ku shkruhet :Djemuria shqiptare ere e veshur me bukurin e karakterit ruan kështjellën ku u ngrit flamuri .Në këtë pikturë madhore është paraqitur një kështjellë me murre të larta ,në majë valon një flamur me shkabë,djathtas është shkruar 28 XI 1912 .Vet piktura mbanë emërtimin :Dita e Flamurit.

Edhe gazeta “Ora e maleve” ka sjellë në faqet e kësaj disa shkrime që përkujton ditën e ngritjes së flamurit kombëtar si 1912-1924 apo Nata e Flamurit. Gazeta të tjera sjellin shkrime si;festimet e ditës së flamurit në Shqipëri. Gazeta “Demokratia” sjell një shkrim të madh 28 Nëntor .Gazeta tjetër është “Liria’ dhe ajo ka shkruar me një titull me germa të mëdha:”Rroftë flamuri ynë”. Një gazetë tjetër, që nxori nga koleksioni biblioteka publike e qytetit te flamurit ishte gazeta “Besa” me titullin “Rroftë Shqipëria e lirë dhe indipendente”. Në mes ka nj flamur kuq e zi.. Për herë të parë një gazetë shqiptare sjell një fotografi me ngjyra. Dhe kjo fotografi është një flamur kuq e zi që zë krejt faqen Nr 1 të gazetës ‘Besa”.Ky numër i kësaj gazetë ka dalë në nëntor të vitit 1931. Bisedimet e Këshillit kombëtar,legjislatura e parë 1922 sjell të plota të gjithë seancat e kuvendit shqiptar të kësaj periudhe. Botimi më interes është libri Shqipëria 1927. Në këtë ekspozim të botimeve shqiptare të viteve 20-30 janë edhe disa botime që u përkasin disa prej figurave të ndritura të pavarësisë tonë kombëtare. U ekspozuan botime si :Marigo Pozio,Ismail Qemali në lëvizjen kombëtare shqiptare. Një cilik gazetash janë ato të viteve pas çlirimit të vendit .Gazeta paraqisnin festimet që janë kryer në qytetin e Flamurit për ditën historike të 28 Nëntorit festimet e 28 Nëntorit në vitin 1962 ku qyteti i flamurit u shpall qytet hero dhe u kryhen festime të mëdha si dhe vendimi për të ndërtuar monumentin e madh të flamurit në sheshin e Flamurit atje ku në vjeshtën e vitit 1912 u ngrit flamuri kombëtar në banesën e Xhemil Vlorës. Festimet në Vlorë përkonin me rastin e 50 vjetorit të pavarësisë kombëtare. Ndër vendimet që sjell gazeta “Bashkimi” nga vendimet e tre institucioneve të mëdha partiake dhe shtetërore. Ndër vendimet janë :Vlora shpallet qytet hero. Ismail Qemali, Bajram Curri dhe Selam Musai u jepet titulli Hero i popullit. Do të ngrihet monumenti pavarësisë kombëtare. Dekorime patriotësh.

Ndër ekspozimit janë edhe botimet fundit në qytetin e Vlorës si gazeta e re:Përlindja e Shqipënies”.Gazeta “Dielli’ ka disa numra të saj në këtë bibliotekë publike. Në një numër të saj gazeta Dielli” paraqet selinë e saj të re si binaja e re me dy kate si dhe sjell informacione të vlefshme nga atdheu ,Shqipëria. Një pjesë e këtij fondi që klasifikohet tek albanologjia ka qenë pjesë e bibliotekës që ju sekuestrua Eqrem bej Vlorës.

Lidhur me traditën dhe koha kur shfaqen qartazi gjurmët e saj mësojmë se tradita e kësaj biblioteke zë fill herët. Prapa kohëve me mjegull. Kodikët ,dorëshkrimet e rralla të Himarës dhe Vlorës në shekujt XIII-XVI, biblioteka e Mekatit 1672,atë të familjes Vlora shekulli XVIII,biblioteka e Manastirit të Zvërnecit, atë të kishës Ortodokse 1916,të Odes së Tregtisë 1920, bibliotekën e Arsimtarëve 1939,Librarinë “Shpresa” të Ibrahim Shytit si dhe mjaft bibliotekave të pasura në familjet qytetare vlonjate. Kjo besohet të jetë jetëformimi i një institucion ndër më të rëndësishëm të kulturës kombëtare.
Zanafillën e ka në vitet ‘36-‘37 dhe në të dytin,besohet në vitin ‘37 u konsolidua si një e tërë. Merren si pikë referimi një grup intelektualësh ,kuptohet s‘mund të ishin ndryshe të asaj kohe, që formuan “Bibliotekën e Arsimtarëve”.Por nga kujtimet që kam për A.Asllanin shfaqet edhe dora e tij,një dorë pushtetari të mirë. Këta intelektualë dhuruan nga pjesa e tyre libra duke përbërë një fond të tillë me rreth 2000-3000-4000 libra,që përveçse dëshirës përmbante edhe shenjën e respektimit të kulturës sonë dhe pasurimin e saj .Duke ndjekur rrugën e saj mësojmë se në traditën dhe kulturën e Vlorës,një vend të veçantë zë Biblioteka e Vlorës. Në mjaftë dokumente të shekullit të 18, midis qendrave të tjera kulturore përmendet biblioteka e familjes Vlora, Ismail Vlora,Ibrahim Pasha, Mustafa Pashë Vlora,të cilët rreth viteve 1812 kishin në banesat e tyre 5200 ekzemplarë,libra,dorëshkrime. Pas kohës së Mustafa Pashë Vlorës në vitin 1895 nga udhëtarët e huaj vihet në dukje se krahas familjes Vlora,një pasuri kulturore si libri zotëronin familjet e Elmaz Xhafer Kaninës,Ibrahim Abdullait, Hamza Isait,Kolë e Kristo Karbunara, Xhavid Vranari, Jani Minga,Dom Mark Vasa, Osmen Shehu dhe Tol Arapi. Duke zbritur nëpër “orbitën” e kohërave në vitet ’20 siç përmendet edhe në shtypin e kohës,vend zë biblioteka e Syrja, Eqrem Vlorës. Një fakt gati i çuditshëm është se në këto biblioteka të rralla private përkarshi librave të botuar,pra të lidhur gjendeshin dorëshkrime të cilat përmbanin vlera enciklopedike,historike,letrare,etnografike,ku studiues si Karl Patçh,Mis Durhan, Zhusten Godar,Herbert,janë ndeshur me këto materiale etnografike dhe këto ata përshkruajnë në studimet e tyre. Krijimi i këtyre bibliotekave ishte iniciativë e personave të veçantë privatë,të shtyrë nga ndenjët patriotike vunë në shërbim të kësaj kulture fondet e tyre të librave,ndërtesat e banimit si dhe derdhën financa. Fondet e librave ishin të pakta,ndërsa literatura nuk u shërbente të gjithë të interesuarve,por misioni i tyre ishte tepër i madh ato ngrehina kulturore u ngritën çdo ditë me nga një gurë në themele të kulturës sonë. Biblioteka e këtij qyteti detar,në ringritjen e saj në zhegun e verës në 22 gusht 1946,ka regjistruar si fond themelor,bibliotekën private të familjes së njohur Vlora. Kjo pasuri kulturore ishte mbledhur me durim ,ishte gjurmuar si bleta nga diplomati Syrja Vlora dhe intelektuali ,deputeti dhe diplomati Eqrem Bej Vlora. Në vitin 1914 sasia e librave të kësaj biblioteke shënohet aty te 14640 vëllime. Librat ishin në këto gjuhë: latine, arabisht, turqisht,gjermanisht,italisht,greqisht,shqip. Brenda këtij thesari kulturore kishte dorëshkrime të pasura arabe,libra fetare si Bibla,Kurani. Por librat e familjes Vlora ishin të llojit albano-ballkanologjik,gjendeshin aty dorëshkrime,korrespodencë,kur e veçanta ishte korrespodenca me shkrimtarin Duma. Sipas drejtores nga fondi tepër i madh i Vlorajve në këtë bibliotekë gjendet albanologjia,fondi i kësaj familje me rreth 2000 libra të rrallë,që përbëjnë fondin e artë të bibliotekës së Vlorës.“Biblioteka e Arsimtarëve” është biblioteka e parë zyrtare e qytetit detar në pjesën jugperëndimore,ku ndihej era e valëve dhe prushëzimi i historisë. Daton vitin ’37,si kohë-lindje. Shërbyen dy dhoma të godinës së familjes Harxhi. Shtypi i kohës bënë fjalë për 7156 libra fond të kësaj biblioteke. Në gazetën “Jeta e re”,që e kishte syrin e botimit në këtë qytet,intelektualët i shtruan bashkisë kërkesën,për të ngritur një bibliotekë publike. Kohë më vonë ,kryesisht pas luftës së dytë,me fondin ekzistues ,atë të Eqrem bej Vlorës mori formë ky institucion kulturor në këtë qytet. Është pasuruar nga dhurimi i revistave,librave etj nga patriotë si Ibrahim Shyti,Ali Asllani, Musa Jonuzi,Dr Ali Mihali, Jani Minga,Reis Golemi, Kristo Karbunara, Mateo Matathia , Pepe Zevi, Murat Tërbaçi, Ahmet Muka.

Libri politik përfshinë rreth 5000-6000 tituj dhe fillon nga vitet 1800.Periodiku ka një diapazon më të gjerë ku 2000-3000 janë koleksion shqip të periodikëve shqiptar të para çlirmit ku përfshihen gazetat:”Balli i kombit” ,”Tomori”, ”Liria”, ”Korça” , Shekulli” ,”Bashkimi”,”Kombi”,”Shqiptari i Amerikës”.Janë një sërë revistash në gjuhë të huaja që kanë si objekt peshkimin,naftën,mjekësin ekonominë .(Lexoni me shume ne Diellin e 100 Vjetorit)

ABETARJA, LIBRI I SHENJËT I NDALUAR PËR NXËNËSIT SHQIPTAR NË MAQEDONI

November 15, 2012 by dgreca

Teuta Kamberi-Llalla*/

Lëvizja e Re “Programi Unik Shqiptar”, me qendër në SHBA dhe degët e saj në Europë pasi u njoftua me skandalin e mungesës së librit të Abetares në Maqedoni ka nisur fushatën: “Abetare për të gjithë nxënësit shqiptar në Maqedoni”. Kjo iniciativë ka për qëllim që të sigurohen rreth 9.000 copë Abetare që edhe vogëlushët shqiptar në Maqedoni të mësojnë me Abetaren ashtu siç mësojnë bashkëmoshatarët e tyre në Shqipëri, Kosovë, Preshevë dhe në Diasporë. Vetëm nxënësit shqiptar në Maqedoni nuk u është mundësuar që edhe këta si të gjithë shqiptarët të mësojnë shkronjat e para me librin e dashur me emrin ABETARE. Pra, fjala ABETARE u mungon sot vogëlushëve, kjo fjalë është hequr pa të drejtë për tu mësuar nga këta nxënës të shkollave fillore. Kjo jo për faj të ndarjes territoriale, por për faj të politikanëve të dobët shqiptar. Këta politikanë harrojnë se në Maqedoni u vendos Unifikimi i Alfabetit të Gjuhës shqipe, prandaj është ofendim i rëndë që vetëm vogëlushëve shqiptarë në IJRM tu mohohet mësimi me Abetaren mbarëkombëtare. Sot si pasojë e politikës diskriminuese nxënësve shqiptar u mungon libri bashkë me termin Abetare e cila është simbol i sakrificës i shumë pishtarëve të arsimit. Brez pas brezi ne kemi mësuar shkronjat e para me librin Abetare, që nga gjyshërit tanë dhe deri pak vite më parë, ndërsa sot fëmijët tanë nuk e gëzojnë të drejtën për të mësuar A, B, C me librin e quajtur ABETARE.

Historiku i Abetares së gjuhës shqipe fillon në vitin 1844, atëherë kur Naum Veqilharxhi botoj Abetaren e parë, dhe që atëherë janë botuar rreth 150 modele të ndryshme të shtypura në disa vende të Europës si në Bukuresht, Stamboll, Bruksel, Vjenë, Sofje, Napoli, Selanik, Athinë, Paris, Milano, Bari, Konstancë, Aleksandri etj. Autorë të këtyre Abetareve kanë qenë Naum Veqilharxhi, Kostandin Kristoforidhi, Jani Vreto, Sami Frashëri, Gaspër Benusi, Jani Risto Terova, Paraqshqevi Simaku, Luigj Gurakuqi, Jani Minga, Mati Logoreci, Simon Shuteriqi, Jashar Erebara, Nikoll Lako, Qamil Guranjaku, Aleksandër Xhuvani, Mehmet Gjevori etj. Këta autorë kanë pasur njohuri të thella metodike dhe analitike, duke e pasuruar dhe përshtatur Abetaren ndër vite, deri në ditët tona. Abetarja e gjuhës shqipe ka një jetë të gjatë mbi një shekull e gjysmë, një rrugë plot vështirësi dhe luftë duke lënë gjurmë në historinë, në arsimin dhe kulturën tonë. Ajo ka krijuar traditë në pedagogjinë e arsimit fillor duke zënë vend të merituar, me plot gojë mund të thuhet se Abetarja është libri i shenjtë i gjuhës shqipe. Pra ky libër ka qenë dallëndyshja e parë ku çdo shqiptar ka mësuar ABC e gjuhës së bukur amtare. Si një dallëndyshe e parë Abetarja u luftua ashpër nga armiqtë e kombit dhe arsimit shqip, prandaj ky libër edhe u vu në listën e botimeve të ndaluara për shumë vjet në shek.XIX. Në disa raste u dogj, u dhunua, autori i parë i saj Naum Veqilharxhin e helmuan dhe u përpoqën në mënyra të ndryshme që librin e tij ta zhduknin. Dëshmorë të tjerë të Abetares shqipe janë Anastas Kullurioti, Papa Kristo Negovani, Petro Nini Luarasi, Koto Hoxhi etj. Lufta kundër Abetares bëhej në emër të pushtuesit, në emër të injorancës, të fanatizmit, të prapambetjes, të antishqiptarizmit. Por sërisht ky libër i mësimit të gjuhës shqipe mbijetoj. Lufta për të mbrojtur këtë libër ishte më e fortë se dëshirat e armiqve të kombit shqiptar, dëshira për mbijetësën e Abetares ishte më e madhe se dhuna që ushtrohej mbi të gjithë ata që merreshin me të nga përgatitjet, botimi, e deri te shpërndarja e saj.

Abetarja jonë është tekst mësimor i lidhur kaq gjatë dhe ngushtë me historinë e arsimit dhe të kulturës shqiptare. Kjo, padyshim, është si rrjedhojë e funksionit dhe rolit që luajti në Rilindjen Kombëtare në luftën për çlirimin kombëtar nga errësira e pushtimit të gjatë osman.

Sot ky libër ashtu si në shek.XIX është i ndaluar në Maqedoni për nxënësit shqiptar, pra me një taktikë diskriminuese qeveritë sllavo-maqedonase në bashkëpunim me shërbëtorët e tyre tradhtar shqiptar e kanë hequr nga qarkullimi librin e Abetares pa të drejtë, ky është një atentat flagrant që i bëhet gjuhës shqipe dhe klasa jonë politike hesht, heshtë edhe shteti Amë, heshtim të gjithë përpara zhdukjes së termit ABETARE. Kjo vetëm për nxënësit shqiptar në Maqedoni të cilët me Kushtetutë të Republikës së Maqedonisë janë pjesë e kombit shqiptar. Fëmijët tanë dhe brezat që do të vijnë nuk do mund ta këndojnë asnjëherë këngën Abetare fort të dua, Me ato shkronjat e tua, Dora ime u mësua, Mendja ime u ndriçua, Kam mësuar të lexoj, Shkruaj bukur, recitoj…, nuk do të festojnë “Festën e Abetares”, atë festë ku të gjithë fëmijët e brezave të shkuar përgatisnin një program me vjerrsha e këngë për prindërit, ku së bashku përcillnim Abetaren e dashur që na kishte mësuar shkronjat. Në fund, shfaqja mbyllej me ardhjen e mikut të ri “Leximit” dhe gjithë librave të tjerë…

Çfarë krimi është bërë me heqjen e këtij libër, ndërpriten urat e kaluarës me të tashmen, shlyhen gjurmët e sakrificës dhe përpjekjet e popullit shqiptar për ta mbajtur të gjallë gjuhën tonë. Nuk e ka të drejtën morale dhe politike askush të zhduki nga fjalori i gjuhës shqipe termin ABETARE, të zhduki librin me këtë emër, atë libër që është derdhur gjak. Prandaj zëvendësministri i arsimit z.Safet Neziri dhe shefat e tij politik nëse i thonë vetës shqiptar, nëse ndihen vërtet shqiptar, nëse në venat e tyre kalon gjak i pastër shqiptari, atëherë duhet urgjentisht të lirojnë nga robëria librin e Abetares për vogëlushët tanë në Maqedoni të cilët duhet të ndihen të barabartë me bashkëkombësit e tyre në Tiranë, Prishtinë, Preshevë, Diasporë e kudo.

Klasa jonë politike në Maqedoni po toleron shumë viteve të fundit në çdo drejtim. Nuk e kam fjalën për Flamurin shqiptar i cili nuk po qenë rehatinë, vendin që i takon me nder, por shqiptarët po ofendohen në çdo aspekt si komb në librat shkollor fillorë dhe të mesëm. Sot shqiptarët mësojnë në gjuhën shqipe ofendime nga më të ndryshme ndaj kombit dhe gjuhës së tyre dhe askush më nuk po ju thotë NDAL këtyre botimeve të shëmtuara edhe pse në Kushtetutën e Maqedonisë ka një Ligj që ndalon diskriminimin racor dhe fetar. Prandaj ne si Lëvizje e re në SHBA, Programi Unik Shqiptar do të punojë për tu siguruar nxënësve të klasave fillore librin e dashur, Abetaren e gjuhës shqipe falas deri sa përfaqësuesit tanë në Kuvendin e Maqedonisë dhe në qeveri bashkë me zëvendësministrin e arsimit të bëjnë përpjekje që emri ABETARE të zyrtarizohet. Nuk është e drejtë që libri me emrin ABETARE të zhduket të zëvendësohet me një emër tjetër vetëm për fëmijët shqiptar në Maqedoni. Shqiptarët vërtetë janë të ndarë territorialisht në disa shtete, por ne jemi të gjithë vllazën të një gjaku dhe gjuhe prandaj nuk duhet të tolerojmë që në foshnjore të na ndajnë dhe të mësuarin e gjuhës amtare.

*Kryetare e Programit Unik Shqiptar në Maqedoni

ZË ALARMUES PËR GJENDJEN E TEKSTEVE SHKOLLORE NË GJUHËN SHQIPE NË MAL TË ZI

November 15, 2012 by dgreca

Nga Xheladin Zeneli*/

Libri ” KULTURA SHQIPTARE NË TEKSTET MËSIMORE TË SHKOLLËS FILLORE NË GJUHËN SHQIPE NË MAL TË ZI” i autorit Flamur Anamali ,në mënyrë të argumentuar dëshmon për trajtimin diskriminues ndaj arsimimit shqip në Mal të Zi ,respektivisht ndaj programeve dhe teksteve shkollore në gjuhën shqipe. Gjithashtu,autori i këtij libri, demaskon qartë qëllimet e politikës arsimore në Mal të ZI, e cila kur janë në pyetje nxënësit shqiptarë ,në vend që t’ju mësohet gjuha,letërsia,kultura ,arti dhe historia e tyre kombëtare, përkundrazi, përmes programeve shkollore të shtetit , udhëheqet një politikë asimiluese dhe sllavizuese. Flamuri nuk e zgjodhi rastēsisht trajtimin e kēsaj teme tē cilēn fillimisht ishte tema e tij e magjistraturēs,por duke punuar si pedagog nē shkollēn fillore nē Katērkollē (Anē tē Malit) ,tekstet mēsimore tê nxēnêsve shqiptarē u bēn preokupimi dhe brengosja e tij kryesore.Duke parē drejtëpërsëdrejti dhe duke qenē dēshmitarē okularē i implementimit tē politikēs sllavizuese nē shkollat shqipe nē Mal tē Zi, autori me pērpikēshmēri elaboron këtë dukuri në librin e tij.

Përmes këtij libri,autori gjithashtu aspiron tē ngrisë zërin dhe të senzibilizojë opinionin e gjērē,për gjendjen alarmante të teksteve mësimore të shkollave fillore në gjuhën shqipe në Mal të Zi.

Publikimi i librit nē fjalë është edhe një akt i guximshēm i autorit në aspektin e publikimit dhe ekspozimit tē dukurisē së sllavizimit tē programeve shkollore nē gjuhën shqipe nga ana e Ministrisë së Arsimit, respektivisht nga ana e Entit për Tekste dhe Mjete Mësimore me qendër në Podgoricë.

Në të vërtetë, ishin parimet, qëndrimet dhe bindjet me karakter kombētar tē Flamurit, qē i kushtuan atij avancimin e karrierës së tij në sferën e arsimit. Kohë më parë, atij iu mohua detyra e drejtorit të shkollës fillore nē Katërkollë, edhe përkundër faktit që Flamuri ishte rekomandim i parē i Këshillit Nacional të Shqiptarëve në Mal të Zi, megjthate,Ministria e Arsimit emëroi drejtorin në baza tē lojalizmit të partisë në pushtet.

Kjo dëshmon se pushtetit udhëheqës në Podgoricë nuk i intereson dhe nuk i konvenon që në pozitat drejtuese tē shkollave shqipe,të jenë individ me ndjenja apo me vetēdije tē lartē kombëtare shqiptare.Duke zgjedhur njerēzit që iu përshtatën atyre,ata e zbatojnë më mirē dhe më lehtë politikēn e vet tē sllavizimit tē plan-programeve shkollore, dhe si pasojë e kësaj, rrjedhon asimilimi gradual i brezave shkollor nē trevat me popullsi shqiptare.

Nëse diçka nuk ndryshon në planin afatshkurtë nē favor tē kulturës, historisë,gjuhës dhe letērsisë tonē kombëtare, në shkollat shqipe në Mal të Zi, figurat tashmë të njohura kombētare si Skenderbeu,Ismail Qemali,Dedē Gjo Luli, Hasan Prishtina, Isa Boletini, Naim Frashēri, Naum Veqilharxhi, Gjergj Fishta , Ndre Mjeda, Kristoforidhi e shumē tē tjerë, për brezat e tanishëm dhe të ardhshëm të nxënësve shqiptar do të jenë figura të panjohura.

Ironia mē e madhe është se në këtë vit jubilar për popullin shqiptar, në trojet etnike shqiptare nē Mal tē Zi, njē pjesë e popullit tē ndarë, iu mohohet njohja e heronjëve dhe figurave të tyre kombëtare ,ashtu si iu mohohet edhe përdorimi i pakufizuar i flamurit kombētar.Gjeneratat e ardhëshme nuk do të na falin kurrë,nëse i lejojmē vehtēs që të heshtim për gjenocidin kulturor që po ndiqet sot ndaj shqiptarëve nē Mal të Zi.

Libri i z. Anamali mund tē konsiderohet si zëri alarmues në ndërgjegjën e atyre qē kanë mundësi,kapacitet dhe fuqi që të ndryshojnë gjëndjen e patolerueshme dhe tē papranueshme të teksteve shkollore në gjuhën shqipe ,pra të ndryshohet në atë mënyrë që ti shërbejë interesave tē arsimimit shqip në Mal të Zi, interesave kombëtare tē shqiptarëve në përgjithësi në Mal të ZI.

*Fjalim me rastin e pērurimit tē librit :

“KULTURA SHQIPTARE NĒ TEKSTET MĒSIMORE TĒ SHKOLLĒS FILLORE NĒ GJUHĒN SHQIPE NĒ MAL TĒ ZI”,

tē autorit Flamur Anamali

Nēntor 2012

Staten Island (New York)

AGIM RAMADANI, GJALLE- NE KOHEN E ARBERIT!

November 15, 2012 by dgreca

Nga Almona Bajramaj*

Në datën14 nëntor, në Galerinë e Arteve Pamore në Tiranë, – u çel ekspozita “Erdhi kohë e Arbërit” e piktorit, poetit Agim Ramadani, hero i Kosovës, komandant i UÇK-së në luftën e Koshares.
Ekspozita u hap në kuadër të 100 vjetorit të pavarësisë, nën kujdesin e veçantë të Kryeministrit të Shqipërisë, SH.T.Z. Sali Berisha, Ministrit të Kulturës, Rinisë dhe Sporteve z. Aldo Bumçi, si dhe përfaqësive diplomatike të Kosovës dhe Shqipërisë.

Pjesëmarrës ishin familja dhe të afërm të Agim Ramadanit, kryetari i Bashkisë së Tiranës, Lulëzim Basha, ambasadori i Shqipërisë në Prishtinë, Islam Lauka, diplomatë të huaj dhe vendas, personalitete të luftës së Kosovës, tëartit nga Shqipëria dhe Kosova.

Auditoriu njoh nga afër me punimet e Agim Ramadanit si dhe me materiale historike të luftës së Kosovës të sjella nëpërmjet fotografive dhe dokumentave të kohës. Në fjalën e tij, Kryeministri Berisha u shpreh se shqiptarët janë ushqyer gjithmonë me ëndrrën e bashkimit kombëtar të shqiptarëve.
“Ideali i bashkimit kombëtar është ideali më fisnik, ideali i ndërtimit të së ardhmes së shqiptarëve, është ideali i shërimit të plagëve dhe vuajtjeve të tmerrshme njëshekullore që kombi përjetoi” theksoi ai.

Agim Ramadani(1963–1999) lindi në fshatin Zhegër të komunës së Gjilanit, në Kosovë, me 3 maj të vitit 1963. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, të mesmen në Gjilan në vitin 1980, ndërsa Akademinë ushtarake në Zagreb të Kroacisë. Me poezi dhe pikturë është marrë që nga shkollimi i mesëm. Që në rininë e hershme ai i dallua për talentin në poezi dhe pikturë. Në vitin 1998 ai u pranua anëtar nderi në Akademinë Evropiane të Arteve.U dallua si strateg i lartë dhe udhëheqës i shkëlqyer. Ishte njëri ndër hartuesit e planit për thyerrjen e kufirit shqiptaro-shqiptar. Ishte i pari që shkuli gurin-piramidën-kufitare në Koshare.Ra heroikisht duke luftuar për Kosovën.

Kujtime

Zonjë, dua të flas me Agimin dhe ti kumtoj një lajm të rëndësishëm, dua të flas me Agimin.Jam e shoqja Shukrija, mund të flisni me mua!

Në asnjë mënyrë, ju lutem më jepni Agimin në telefon.

Agimi nuk është, nuk ndodhet fizikisht këtu.

Po duhet të flas patjetër me të, duhet ti them një gjë të rëndësishme.

Agimi nuk është

Ju jeni ndarë apo?

Po jemi ndarë përjetësisht. Agimi ra! – u përgjigja unë, ndërsa kuptova se nga ana tjetër, telefoni ishte mbyllur me shpejtësi.Pas tre minutash, telefoni bie sërish.Zonjë ju kërkoj ndjesë, më falni.Nuk e dija dhe … nuk arrij ta besoj. Më duket e pamundur, ska mundësi, nuk duhej,vazhdonte zonja frëngjishtfolëse nga ana tjetër e telefonit.Kështu e kujton Shukrija, pas 13 vitesh momentin kur një punonjëse franceze që merrej me artet pamore, ikomunikoi lajmin se një nga pikturat e Agimit, kishte fituar çmim të parë në një konkurs ndërkombëtar.Një lajm i tillë i thuhej, një javë pas vdekjes së bashkëshortit.Thotwse kishte insistuar me këmbëngulje që Agimi ti përcillte punimet dhe pikturat e tij, përtej trojeve shqiptare dheskrivanisë personale.Gjatë kohës qëbashkëshortjakujdesej që puna e tij artistike të gjente jehonë në botë, ai kishte një çështje më të rëndësishme për të cilën duhej të kontribuonte, të luftonte për Kosovën.Thua të ishte vonë për artin e Agimit?

Kam dashur disa herëtë shkruaj modestisht për proflin e artit të penës dhe penelit të Agim Ramadanit. Kam pasur kohë dhe dëshirë por gjithmonë kam besuar se ajo që mund të shkruaja unë, do të ishte diçka e pamjaftueshme dhe e paplotë në autenticitetin me të cilin do të përcillja përshtypjet e mia për thelbin epoezise së tij, tejskajshmwrisht të lirë dhe moderne. Çdo çast, më përvijohej lartësia e pakapshme e këtij heroi. Por kësaj rradhe guxoj sepse do të jem besnike e ndjesive të mia dhe atyre emocioneve qësolli kujtimi iveprës artistike tëAgimit, në ekspozitën me temë: “Erdhi kohë e Arbërit”, që u mbajt në Tiranë, në kuadrin e kalendarit të aktiviteteve kulturore që ka përgatitur qeveria shqiptare me rastine festimeve për 100 vjetorin e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë.

Në vitin 2010, ndërsa punoja në Prishtinë,pata fatin të njoh personalisht zonjën Ramadani dhe fëmijët e familjes Ramadani.Përulja ime para tyre vinte së brëndshmi, pasi pasardhësit dhe bashkëshortjae Agimit, si dashuritë më të shtrenjta të tij, më dukeshin po ashtu heronj të gjallë.U takuam disa herwnë Prishtinëdhe një ditë më ftuan për drekë në shtëpinë e tyre.Kam përshtypjen se ftesat për drekë ndryshe nga ato për darkë janë më pak formale dhe më të ngrohta. Ka qënë fundnëntor dhe mora një taksi që do të më çonte në lagjen ku banonte familja Ramadani.

Dija shumë pak rreth Agimit, kishte studiuar dhe luftuar në Kroaci,jetuar në Zvicër sëbashku, luftuar në Koshare,qëndruar në Padesh dhe zonat përreth.Ishte i pari që kishte shkulur piramiden në kufirin shqiptaro-shqiptar.

Mikpritja e Shukrijes më vinte në siklet.Më dukej vetja e vogël përballë asaj dashamirësie që shfaqte ndaj meje.Folëm për punën time në Kosovë, për familjen dhe pastaj u prezantuam me tre fëmijët, të tre të bukur, gjenetikisht të tillë.Shukrija më pyeti nëse isha e fejuar (meraku i zakonshëm i një nëne, vajza e së cilës është larguar në moshë të re nga shtëpia dhe që i duhet të përballoje çdo gje vetëm, mendoja unë).Jo- buzëqesha unë, ndërsa ajo më tha duke më shtrënguar dorën: Mon, e marrsh një burrë si Agimi, po kurrë mos paç fatin tim. Se harroj kurre, mu mbushën sytëme lot. I thashë se dua të shoh pa cënuar privatësinë e askujt disa nga shkrimet e tij. I jam mirënjohëse dhe sot, sa më shpejtësi mi solli në duar ato perla kaligrafike që po i shfletoja në prehër. Ishin shumë blloqe dhe fletore më poezitë e tij të shoqëruara me skica dhe vizatime të cilat kur i lexova mërrënqethën. Më besoni, nuk dua ta lulëzoj këtë shkrim por edhe sot më vijnë në kujtese rrëketë e lotëve që më binin ndërsa po kuptoja pak nga shpirti i atij njeriu, po prekja kujtimet më intime të tij dhe dashurinë e tij e cila më ngjasonte për nga bukuria me energjitë e penës shekspiriane(se mohoj që shumë shpesh më kujtohej im atë të cili kishte pak kohë që sjetonte më, më kujtoheshin, poezite e tij dhe dashuria për timë më, fati i fëmijëve që humbin babanë në moshë të re dhe) kjo shtonte dozat e mia emotive me një presion të madh në sy, te cilët mu skuqën aq shumë nga të qarat,aq sa Shukrija më tha: boll më, mos lexo më.

Mbaj mend se asokohe muret e shtëpisë ishin mbushur me piktura të Agimit dhe diku nëapartament ishte ekspozuar me kujdes një kitarë e cila sigurisht i përkiste atij. Truri nuk më furnizonte me fjalë, por magnetizmi i asaj që po shikoja dhe përjetoja përqëndrohej në zemrën time. Isha e lumtur se kisha privilegjin ti shikoja dorëshkrimet e tij, poezitë për të dashurën e tij të përjetshme që u bë nëna e fëmijëve të tij, Shukrien dhe Kosovën, korrespondencat dhe letrat e tij dwrguar shoqes dhe femijëve, në Zvicër.Shukrija vazhdonte të më tregonte se si ishin njohur në fshatit Zhegër të Gjilanit. Ajo thoshte jemi dashur shumë… e kam dashur shumëdhe më ka dashur shumë, druhesha gjithmonë se një dashuri e tillëpertej gjithçkaje, smund të mbijetonte. Unë e parandjeja që Agimit do ti ndodhte diçka në luftë-përsëriste ajo.Ndërsa lexoja poezitë e tij,(skicat dhe deri punimin diplomik që kishte bërë në Universitetin e Zagrebit) kuptoja thellësinë e mendimit, sinqeritetinestetikëne ndjenjave të tijartistike dhe mprehtësinë e artit ushtarak që ai zotëronte. Konfirmova idenë se idealizmi romantik dhe heroizmi nuk ishin vetëm në heronjtë letrarë qënjihja unë. Te agimi i Agimit, takova idealet më të bukura njërëzore, ato të(atdhe)dashurisë, vlerave humaniste, gjeta pikënisjet e kauzës më të madhe njerëzore para së cilës nuk duhej kursyer as jeta, lirisë. Lexoja ngutjen dhe padurimin që kishte njeriu përballë mungesës së lirisë, për ta larguar njëherë e mire, perden e hekurt që linte në errësirë një komb, një qytetërim, një të vërtetë. Nuk pyesja veten se pse ky njeri nuk jetonte më (Zoti gjithmonë i di punët e veta)sepse kjo çështje kishte shterruar për mua, pasi kisha formësuar bindjen se njerëzit e tillë vështirë të kishin strehë në botën e prekshme, reale, ata ishin të destinuar për përjetësi, për të shërbyer si etalon për gjithkënd anembanë botës që duhet të njohë historine e tyre. Hamëndësoja vetëm përmasat e jashtëzakonshme njerëzore të Agim Ramadanit!

Kthimi i Agimit

Sot Shukrije Ramadani ndërmerr një mision të vështirë. Ta përjetësojë veprën e Agim Ramadanit, më të gjitha format e mundshme. Dua që ta njohin, që ta kujtojnë atë, e ka dashur shumë këtë vend dhe meriton te mos harrohet-thotë ajo.

Agim Ramadani është i gjallë!

E besoj këtë aksiomë shpirtërore! E beson gjithkush që njeh veprën dhe luftën e tij për liri.Agimi në disa poezi parashikonte se gjithmonë ka një kthim, një rimishërim për të dëgjuar legjendat për gurin vëndshkulur të Koshares, një kthim për kosovarët e dëbuar dhe atdheun e mohuar. Ai e kishte paralajmëruar vdekjen e vet, ndoshta edhe kërkuar, sepse vetëm kështu mund të përmbushej detyra e tij, për nusen e bukur dhe të begatë, krushqit e turpëruar të së cilës ishin vonuar, Kosovën! Të shumtë kishin qënë miqtë e Agimit që i ishin lutur të mos mësynte frontin e luftës, pasi ai i duhej Kosovës i gjallë, si intelektual që mund të kontribuonte në format më elegante të mendjes njerëzore.Por në të njëjtën kohë, Agimi e dinte se do të zbardhte shumë shpejt një jetë pas vdekjes. Do të shndrrinte perjetësia. Shkruan ndër vargjet e poezisë se patjetër do të kthehej, qoftë dhe për merakun e nënës së cilës do ti bëhej gjumë në sy. Edinte se liria ka çmim dhe se kompromisi i trimit është ta pranojë atë. I kishte hyrë lojës së zjarrit. Kur të kthehej si feniksi që rilind nga hiri i tij, çdo gjë do të ishte më e përparuar, përjetë në buzë me lutjen që fëmijët e tij dhe brezat ta jetojnë,ta duan, lirinë dhe jetën.

Dy tri fjalë për poezinë e tij

Piktura dhe poezia e tij, muzikaliteti i vargjeve por dhe arti i tij ushtarak bashkëplotësojnë mozaikun artistik të Agimit.Në qëndër të poezisë së tij ështënjeriu pa dilema, më konstitucionin e tij qënësor të gabimit, përkryerjes dhe kufinjve të thyer në kohë dhë hapësirë.Shpeshherë në vargje dhe tablo njeriu gjendet në ferr, në purgator, idealisht në parajsën e lirisë.Atdheu pulson në çdo varg, lufta përvijohet mes shpresës dhe ëndrrës, përherë e drejtë.Një univers që meriton të studiohet dhe njihet.

*Ky shkrim nuk përfaqëson qëndrimet e institucionit ku punon autorja.

P.S

I kërkoj ndjesë familjes Ramadani për sinqeritetin e kujtimeve të mia, për dashurinë që ndonjëherë mund të lëndojë dhe për pamjaftueshmërinë e fjalëve të duhura.Mbetet një përpjekje njerëzore imja, dashuria për punën dhe artin e Agimi Ramadanit.Gjithashtu shpreh binjden se ai është shembulli frymëzues i historisë moderne të shqiptarizmit.Intelektual dhe luftëtar i dalluar, që do ta nderojë historia dhe brezat.

Caption: Me 15 Në ntor në në Galerinë e Arteve Pamore në Tiranë ishte dhe kryeministri Berisha ne çeljen e ekspozites “Erdhi kohë e Arbërit” e piktorit, poetit Agim Ramadani, hero i Kosovës, komandant i UÇK-së në luftën e Koshares.