Mergata – Page 60 – Dielli

BOTIME NE DIASPORE- “Dallgë në zemër” & “Sy të pafajshëm…”, dy vëllime me poezi nga BESIM XHELILI

July 15, 2016 by dgreca

Pas botimit të dy veprave të fundit, vëllimit poetik “Besa” dhe romanit të tij të parë “1803”, që dolën nga botimi në mars të këtij viti, shkrimtari tetovar Besim Xhelili, i cili jeton dhe vepron në Vjenë të Austrisë, në prag të pushimeve verore sjell për lexuesit edhe dy vëllime të reja me poezi. Përmbledhja e gjashtë me poezi titullohet “Dallgë në zemër”, një poemëe gjatëliriko-epike me 183 strofë të shkurta 4-vargëshe lirike,kurse e shtata “Sy të pafajshëm…”,një përplasje klithmash emocionale-psikolirike. Botuesi të dy vepraveështëShtëpia Botuese “Atunis” nga Prishtina, ndërsa recensent PrendBuzhala.

“Të njëqind e tetëdhjetë e tri njësitë strofike me temë dashurinë në lirikat e vëllimit “Dallgë në zemër“, poeti Besim Xhelili i përkufizon me shenjën autoriale “183 lirika të dhimbshme dashurie“. Si është e mundshme që pikërisht emocioni më sublim i qenies njerëzore ngërthyeka dhe vuajtjen, dhembjen? Kjo tematikë e shndërruar tashmë në obsesion krijues, te libri i Besimit, posi te tema e librit të dytë të Komedisë Hyjnore të Dantes, Purgatori, përpiqet ta japë këtë përgjigje, gjithnjë në universin e erosit, në hapësirat e këndimit lirik mbi dashurinë.”, shprehet Buzhala. Ndërsa për vëllimin “Sy të pafajshëm…”, ai thotë: “Te ky vëllim, që mban një titull të metaforikes engjëllore, autori i drejtohet, si në librat tjerë, qenies që do, të dashurës. Dhe kjo thirrmë drejtuar ndjesive të tij, mendjes dhe zemrës së erosit, përplaset midis dy realiteteve, largësisë së kësaj qenieje dhe përgjërimeve të përmallshme, kujtesës, shpesh trajtën e klithmës, kurse poezia merr trajtën e një psikolirike të situatës emocionale, në të cilën gjendet protagonisti a folësi lirik që ligjëron në veten e parë. Është po ajo ndjesi që ligjëron tej fushë-hapësirave të arsyes, sikur ngjitet në lartësitë sublime të ekzistimit, një si kulm jete e gjallimi. Ai ligjëron me zemër të hapur, se asisoj dhuron dhe dhurohet, merr dhe jep:

“Nga unë ke çka të marrësh, më të fortën

Më natyroren, të fshehtën e të çiltrën.”

Edhe redaktorët e librave kanë dhënë nga një vështrim mbi opusin e krijimeve të autorit në këto dy vepra. Bardha Mançe librin “Dallgë në zemër” e quan një shportë me vargje plot tallaze dashurie dhe dhembjeje. “Herë mistik dhe i pakapshëm, herë nostalgjik dhe i mbytur në të shkuarën, ai kërkon të dalë në zgjidhje ekstreme në raportin jetë–vdekje, që përshkon shumë momente të poezisë së tij në mënyrë fatale. E dashura e protagonistit identifikohet me frymimin e jetës së tij, gjakun në deje, çdo lëvizje të zemrës dhe të trurit të tij. Ajo e nguros apo e gjallëron, e vdes apo e ngjall, i jep dritë apo e lë në terr, i sjell tallaze kënaqësie apo stuhi të fuqishme dhimbjeje.”, shprehet ajo.

Engjëll I. Berisha nga ana tjetër, mbi vëllimin “Sy të pafajshëm…” thotë: “Kush është personazhi aktiv i veprave të Besim Xhelilit? Nëse themi se personazh figurativ është dashuria, pa emër, por e tëra e përshkruar në ndjenjë, ky është realiteti dhe besimi e pranimi i vetvetes, me këtë e ushtron mendjen për bindje të sinqertë, edhe pse në fakt bie një dozë lajthitjeje, pasi që kësaj dashurie ia zë frymën një zemërim, ku duket edhe si mekanizëm mbrojtës për ta ruajtur nga lëndimi dhe kurrsesi të ndryshojë sistemin e bindjeve që e ka ndaj kësaj ndjenje: “Kanë mbetur fshehur çastet e lumturisë, oh vdiqa/ Ankthi më përmbys shpirtin e lodhur, sa larg që je! /Ndodh dhe qaj e qesh e tek ti më shkon mendja /Mall i madh më pushton papritmas dhe m’lëndon…”.

Këto dy vepra do të promovohen më 5 gusht 2016 në Bibliotekën Kombëtare në Prishtinë, në kuadër të promovimeve që organizon Lidhja e Krijuesve Shqiptarë në Mërgatë.

DIASPORA-“KRUSHQIT” SHKOJNË E VIJNË NGA ROMA NË ATHINË ? !

July 15, 2016 by dgreca

Këto “krushqi” pa “nuse”, pa një “grusht shtetit që s’bëzan” rrezik të kthehen në ekskursione turistike të krerëve të tubimeve!!!/

“Krushq” i quajti në prezantimin e saj zëdhënësja e Federatës së Shoqatave Shqiptare në Greqi Brikena Qama grupin e FNAI – (FederazioneNazionaleDelleAssociazioneAlbanesi in Itali),Federatës Nacionale të Shoqatave Shqiptare në Itali, në takimin e përbashkët në Athinë.
Domethënia lidhej me udhëtimin e një grupi të Federatës së Shoqatave Shqiptare në Greqi në Itali, prezantimet e palëve atje, lidhjen e një marrëveshje bashkëpunimi, koordinimin e zërave për qëndrimet ndaj shteteve ku punojnë e jetojnë dhe shtetit amë, qorr dhe shurdh ndaj mërgatës 1.5 milionëshe të shqiptarëve në Greqi, Itali e më gjerë.
Delegacioni i FNAI përbëhej nga PresidentiNdueLazri, zëvendës presidenti HamidCorogjafi, kryetari i komisionit të përbashkët KlodianCami etj.
Takimi u zhvillua “qendrën kulturore 100 metro katrore në Athinë” në kuadrin e bashkëpunimit të ngushtë midis dy federatave të komunitetit shqiptar në mërgim.
Kronikën e takimit mund ta përmbledhim në prezantimet përkatëse, të miqve nga Italia dhe të anëtarëve të kryesisë së Federatës së Shoqatave Shqiptare në Greqi, të dy të deleguarve, punonjës të Ambasadës Shqiptare në Greqi dhe pjesëmarrësve të tjerë veprimtarë të dalluar të komunitetit shqiptar në Greqi.
Paraqitja me pak fjalë e veprimtarive të Federatës së Shoqatave Shqiptare në Greqi nga ana e kryetarit Etmond Guri në tri ditët në vijim do të shtrihej në njohjen e miqve me tubime shqiptare në Athinë e më gjerë, me njohjen e vendeve historike në kryeqytetin grek, me shkëmbim përvoje dhe me kafe miqësie me njeri tjetrin.
Në takim, në fjalët e zotërinjve Lazri, Corografi dhe Cami nga ana e FNAI-t si dhe të z. Guri dhe pjesëmarrësve të tjerë “çekiçi” ra mbi “gozhdën” e problemeve që lidhen me gjuhën shqipe në mërgim dhe domosdoshmërinë e ngrirjes së Ministrisë së Diasporës, probleme këto që lidhen me të ardhmen e mërgatës shqiptare, asimilimin e saj gjuhësor që në brezin e parë të mërgimtarëve, me jetën kulturore e artistike në rrënjë të vendlindjes dhe anë të tjera që mbajnë gjallë mërgatën shqiptare me vendlindjen e tyre.
“Çekiçi” ra, pa e lëvizur “gozhdën” as edhe një mikron përpara në trupin e e betonuar të shtetit.
Për model diskutuesit, nga të dy krahët, morën organizimin institucional të shtetit më të ri në botë, Kosovës, shtet i cili me vendime kuvendare e trajton mërgatën kosovare si pjesë dhe shtetas kosovarë me të gjitha të drejtat dhe detyrimet kushtetuese. Ministra e Arsimit dhe Teknologjisë e Kosovë ka në organikëne saj një ekip që merret dhe kujdeset për mësuesit dhe nxënësit e mërgimtarëve në Evropë dhe më gjerë, jo thjesht duke dërguar libra mësimorë por edhe si inspektorë dhe ndihmës të mësuesve në organizimin e mësimdhënës, madje duke i ftuar në hapësirën e muajve korrik e gusht për të pushuar në vendlindjen e prindërve dhe gjyshërve të tyre dhe, nëpërmjet veprimtarive të shumta kulturore, sportive etj. edhe për njohjen e Kosovës në hapësirën e gjerë të saj gjeografike e historike në qytete dhe në fshatra.
Një diskutuese, pjesëmarrëse në disa seminare të mësimit plotësues të gjuhës shqipe në diasporë deklaroi se “e vetmja mbështetje për ne është Ministria e Arsimit dhe Teknologjisë dhe Ministria e Diasporës e Kosovës…”, deklaratë e cila u pohua edhe nga Presidenti i Federatës të Shoqatave Shqiptare në Itali NdueLazri.
Një pohim që nuk të bën të tundësh kokën mendueshëm por të ngresh grushtin e protestës.
Shteti shqiptar zhytur në vorbullën e korrupsionit, as është kujtuar (dhe as pritet të kujtohet) për problemet e mërgatës shqiptare që janë të lidhura me mbijetesën e tyre etnike, gjuhësore e kulturore. Detyrimi kushtetues shprehur në nenet 8 dhe 57 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë për mbrojtjen kombëtare të popullit shqiptar që jeton jashtë kufijve të tij, për mbrojtjen e të drejtave të tyre, për zhvillimin e lidhjeve me trashëgiminë kulturore dhe për të drejtën për arsimim në gjuhën e nënës, është i vdekur dhe i pakallur, i shkruar dhe i pa zbatuar.
Dhe ndërsa këto detyrime kushtetuese citohen e fliten në tubime të ngushta sallave të vogla, “çekiçi” nuk godet fort mbi “gozhdë” e veprimi zbehet.
Në nenin 81 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë shkruhet:
1. Të drejtën për të propozuar ligje e ka Këshilli i Ministrave, çdo deputet, si dhe 20 mijë zgjedhës.
Nga kjo e drejtë kushtetuese nuk përjashtohen mërgimtarët shqiptarë me të drejtë vote. A është shfrytëzuar nga mërgata shqiptare kjo e drejtë nëpërmjet një nisme ligjore për gjuhën shqipe, për krijimin e ministrisë së emigracionit (diasporës) dhe problemeve të tjera që e kanë lënë mërgatën jashtë zgjedhjeve kuvendare?
Ka një rast kur është kërkuar publikisht (botuar në shtypin e shkruar dhe atë elektronik dhe në change.org) nënshkrimi i një nisme për një ligj kuvendar për mësimin e gjuhës shqipe në mërgatë, nismë që edhe në tubimin e dy federatave u përqesh me shprehjen “Pse e bëre ti ?” shprehje kjo e xhelozisë dhe e “gurëve nën rrota” ndaj gjuhës shqipe në Greqi.
Çfarë do të sillte nënshkrimi “nga njëzet mijë zgjedhës” i një projekt ligji për gjuhën shqipe, për një ministri për diasporën shqiptare, për votën e emigrantëve etj. ?
Do të sillte detyrimin kushtetues për shqyrtimin e tij në Kuvend por mbi të gjitha do të sillte bashkimin e mërgatës shqiptare, unifikimin në një zë të saj për të qenë pjesë e vendimmarrjes ligjore për probleme që lidhen me të.
Do tu jepte zë mbarëkombëtar e ndërkombëtar shoqatave e tubimeve të shqiptarëve në vende të ndryshme dhe veçanërisht në dy vendet ku ata përbëjnë rreth një të tretën e zgjedhësve si Greqia dhe Italia. Do të rritej autoriteti i tyre dhe zëri protestues do ngjitej në shkallët e larta të pentagramit.
Në takimin midis FSHSHG dhe FNAI u fol edhe për takime të përbashkëta kulturore e sportive, për zgjerimin e nismës së tyre me tubimet e organizuara shqiptare në vende të tjera të Evropës, për një takim së shpejti në Vjenë etj., për “krushqi” të reja në udhëtime jo vetëm nga Roma në Athinë por edhe nga Vjena, Londra…në Athinë.
Veçse këto “krushqi” pa “nuse”, pa një “grusht shtetit që s’bëzan” rrezik të kthehen në ekskursione turistike të krerëve të tubimeve!!!

Abdurahim Ashiku

Athinë, 12 korrik 2016

Kosovë-Promovohet Regjistri e Diasporës

July 9, 2016 by dgreca

-Kosova regjistron diasporën. Me moton “Ti je pjesë e atdheut”, Ministria e Diasporës nisi fushatën, me të cilën qeveria kosovare synon ta afroj Kosovën me bashkatdhetarët që jetojnë dhe veprojnë në mërgatë/

-Një e treta e kosovarëve vlerësohet se jetojnë e punojnë jashtë vendit, në 2015-tën u regjistruan 200 mijë, regjistrimi vazhdon në 2016-tën/

PRISHTINË, 9 Korrik 2016-Gazeta DIELLI-Behlul Jashari/ Ministria e Diasporës, me moton “Ti je pjesë e atdheut”, sot në Prishtinë, nisi fushatën për promovimin e Regjistrit e Diasporës, me të cilën qeveria kosovare synon ta afroj Kosovën me bashkatdhetarët që jetojnë dhe veprojnë në mërgatë. Fushata do të zgjasë dy muaj me aktivitete në gjithë territorin e Kosovës.

Fushata gjithëpërfshirëse për promovimin e Regjistrit të Diasporës është vazhdimësi e zhvillimit gjatë vitit 2015.

Në fjalën hapjes, ministri i diasporës Valon Murati tregoi qëllimin dhe rëndësinë e kësaj fushate. “Ne po futemi në këtë proces sivjet pas sukseseve të vitit të kaluar, ku vetëm gjatë muajve të verës, në bashkëpunim me partnerët tanë kemi regjistruar mbi 200.000 bashkatdhetarë”, theksoi ai.

Ministri Murati bëri të ditur se, sivjet mbi 200 regjistrues anë e kënd Kosovës do të jenë në shërbimin e bashkatdhetarëve për t’ua mundësuar regjistrimin.

“Unë shpresoj se ju do t’i përgjigjeni pozitivisht procesit të regjistrimit sepse ju jeni pjesë e atdheut. Procesi i regjistrimit është i rëndësishëm sepse përveç që ne do të dimë për numrin dhe shtrirjen e bashkatdhetarëve tanë, ne do të dimë edhe për strukturën e familjes sonë në diasporë, shkollimin, profesionet, shoqatat dhe bizneset dhe si rrjedhojë do të jemi më të përgatitur si shtet të ndërtojmë politika të duhura në raport me diasporën tonë”, përfundoi ministri Murati.

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Kadri Veseli, pjesëmarrës në hapjen e fushatës për promovimin e Regjistrit të Diasporës, me moton “Ti je pjesë e atdheut”, nën organizimin e Ministrisë së Diasporës, duke e konsideruar ditën e sotme si shumë të veçantë, theksoi se fushata e regjistrimit të diasporës përbën një veprim shumë të qëlluar në drejtim të adresimit të problemeve me të cilat ballafaqohen bashkatdhetarët tanë. Veseli tha se diaspora është pjesë e atdheut, e qenësisë dhe e historisë së dhimbshme nga vitet më të rënda të popullit tonë, të cilët u larguan nga vendi të rrethuar nga shumë rreziqe.

“Ata sot me krenari janë pjesë e universiteteve më të mira evropiane dhe botërore, janë pjesë e kulturës dhe e zhvillimit ekonomik të vendeve ku jetojnë, gjë e cila neve na bën shumë krenarë. Ata kanë arritur të krijojnë ndërmarrje dhe të kenë dhjetëra mijëra të punësuar”, theksoi ai.

Më tej, kryetari Veseli përmendi personalitete nga kultura, të cilët dhanë kontribut në vendet ku jetojnë.

“Ata jetojnë me neve, me të arriturat tona, vështirësitë dhe sakrificat tona. Ata jetojnë me shpirt në Kosovë dhe duan ta shohin Kosovën të zhvilluar e të përparuar”, theksoi kryeparlamentari kosovar.

Ai shtoi se bashkatdhetarët tanë nuk janë numra, por janë vlerë e popullit tonë, e të gjitha profileve, dhe aseti më i vlefshëm i popullit tonë, që ende nuk është kyçur sa duhet në zhvillimin e vendit.

Kryeparlamentari Veseli theksoi se regjistrimi do të evidentojë kapacitetet e diasporës, kapacitetet i cili ende nuk është shfrytëzuar sa duhet, ndërsa shtoi se Kuvendi i Republikës së Kosovës i ka dyert i hapura për të gjithë bashkatdhetarët dhe tashmë organizon në mënyrë tradicionale “Dyert e hapura për diasporën”.

Sipas regjistrimit të popullsisë të pranverës 2011, në Kosovë, pa veriun, u numëran 1.739. 825 banorë rezidentë, 92.93 % shqiptarë. Pjesa tjetër e përqindjeve iu takon komuniteteve pakicë, 1.58% boshnjakë, 1.47 % serbë, 1.08 % turqë, etj.

Por, numri i banorëve-shtetasëve të Kosovës është më i madh, meqë regjistrimi i popullsisë nuk ka përfshirë një të tretën e kosovarëve që vlerësohet se jetojnë e punojnë jashtë vendit.

Ministria e Diasporës e qeverisë së Kosovës në vitin 2015 ka regjistruar rreth 200 mijë bashkatdhetarë në botë. Procesi i regjistrimit vazhdon edhe në vitin 2016 dhe pritet një publikim përfundimtar i shifrave të detajuara në fillim të vitit 2017.

Përqindja e komunitetit serb do ishte më e lartë me përfshirjen e veriut në regjistrim. Në veri të Mitrovicës dhe tre komuna tjera veriore – Leposaviç, Zubin Potok e Zveçan, ku është refuzuar regjistrimi i popullsisë, sipas një shifre që e kanë përmendur autoritetet kosovare, jetojnë rreth 40 mijë serbë.

Në vjeshtën e këtij viti, edhe në veriun me shumicë serbe pritet regjistrimi i popullsisë, pasi qeveria në pranverë ka miratuar Projektligjin për Regjistrimin e Popullsisë, të Ekonomive Familjare dhe të Banesave në Komunat e Kosovës që nuk kanë marrë pjesë në regjistrimin e popullsisë në vitin 2011.

Kosova para më shumë se gjysëm shekulli arrinte numrin prej një milion banorëve. Në 6 korrikun e vitit 1962, gazeta tradicionale kosovare Rilindja shkruante se Kosova “fitoi këto ditë banorin e njimilionit…”

Sipas statistikave kosovare, në regjistrimin e popullsisë së vitit 1981, ku u përfshinë të gjitha etnitë, Kosova kishte një popullsi prej 1.584.440 banorësh.

NGA 20 KORRIKU, BASHKATDHETARËT MUND TË PAJISEN ONLINE ME POLISËN E SIGURISË

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Kadri Veseli, pas takimeve me bashkatdhetarët, nga të cilët u informua për vështirësitë që u shfaqen atyre në hyrje të Republikës së Kosovës, pritjet dhe kolonat për t’u pajisur me sigurim të makinës, ka takuar edhe kryetarin i Këshillit të Byrosë Kosovare të Sigurimeve, Rrahim Pacollin, me të cilin diskutoi rreth kësaj çështjeje.

Bashkëbiseduesit u dakorduan që nga 20 korriku, bashkatdhetarët që jetojnë në diasporë do të mund të pajisen online (përmes internetit) me polisën e sigurisë për të hyrë në Kosovë.

Kryetari Veseli falënderoi Zyrën e sigurimeve për gatishmërinë dhe mirëkuptimin e evitimit të kësaj vështirësie për bashkatdhetarët.

Kosova, mirëpritje diasporës: Ti je pjesë e atdheut

July 7, 2016 by dgreca

-Në fokus, regjistrimi i diasporës dhe mësimi i gjuhës shqipe në diasporë, përmes të cilit arrihet të ruhet më së miri identiteti kombëtar/

PRISHTINË, 7 Korrik 2016-Gazeta DIELLI-B.Jashari/ Me vizitat e sotme në Pejë dhe Gjakovë, ministri kosovar i Diasporës, Valon Murati, i përfundoi takimet me komuna, qëllimi i të cilave ishte koordinimi i aktiviteteve dhe mobilizimi për t’i pritur bashkatdhetarët.

Në të dyja takimet, ministri Murati u njoftua për përgatitjet që i kishin bërë këto komuna për bashkatdhetarët, që ata ta ndiejnë afërsinë me atdheun.

Kryetarja e Gjakovës, Mimoza Kusari –Lila, dhe ai i Pejës, Gazmend Muhaxheri, theksuan se, përveç aktiviteteve të ndryshme kulturore e sportive, i kanë shtuar kapacitetet edhe sa u përket shërbimeve komunale, duke punuar me orar të zgjatur, në mënyrë që bashkatdhetarëve t’u krijohen lehtësi në kryerjen e procedurave komunale për nxjerrjen e dokumenteve të ndryshme që u nevojiten.

Risi e komunë së Gjakovës ishte edhe lëshimi i portalit informativ www.gjakovaportal.com, në të cilin mërgimtarët mund t’i gjejnë të gjitha informacionet, qoftë ato për mundësinë e investimeve, qoftë informacionet për zhvillimet ditore, në sferën politike, kulturore, sportive e të tjera.

Duke pasur parasysh se të gjitha këto aktivitete realizohen në kuadër të fushatës “Ti je pjesë e atdheut”, ministri Murati rekomandoi që ato të shfrytëzohen edhe për regjistrimin e diasporës, përmes zyrtarëve regjistrues për diasporë, të cilët do të aktivizohen në pika të ndryshme ku frekuentohen më shumë nga mërgimtarët.

Po ashtu, në takimet që komunat do t’i mbajnë me bashkatdhetarët, ministri sugjeroi që të sensibilizohet opinioni i diasporës për mësimin e gjuhës shqipe, të përçohet mesazhi që sa më shumë fëmijë ta vijojnë shkollën shqipe në diasporë.

Edhe sa i përket fushës së ekonomisë, ministri Murati u rekomandoi komunave që të mbajnë ndonjë debat ose tryezë me bizneset nga diaspora, bashkë me ato të vendit, ku komuna do të mund të ofronte projekte për investitorët shqiptarë nga diaspora, t’i orientonte ato se ku mund të investojnë, të krijojnë kontakte mes vete, por të ofrojnë edhe ide.

Në fokus të të gjitha takimeve ishte regjistrimi i diasporës dhe mësimi i gjuhës shqipe në diasporë, përmes të cilit arrihet të ruhet më së miri identiteti kombëtar në diasporë.

SHKRIMTARË SUEDEZ VIZITOJNË DURRËSIN

July 7, 2016 by dgreca

Për Diellin nga Durrësi: Kadri Tarelli/

Para pak ditësh, në javën e fundit të muajit Qershor 2016, një grup shkrimtarësh suedez, vizitoi qytetin tonë, Durrësin e lashtë 3000-vjeçar. Ata e msynë qytetin bregdetar pas disa takimesh mjaft të bukura e të dobishme të zhvilluara në Lezhë, në bibliotekën e këtij qyteti, në Shkodër në Universitetin “Luigj Gurakuqi”, më pas në Tiranë me disa shkrimtarë, poetë, gazetarë, pedagogë dhe studjues të njohur.

Miqtë e nderuar u pritën në sallën e Bibliotekës Publike Durrës, ku zhvillua një bisedë e ngrohtë mes shkrimtarësh dhe krijuesish durrsak dhe miqëve të ardhur nga Suedia. Poetja, shkrimtarja dhe përkthyesja Anna Mattsson, shkrimtarja dhe gazetarja Britta Stenberg, tw cilat u shoqëruan nga z. Sokol Demaku, shkrimtar, poet, publicist, përkthyes dhe mik i kahershëm i bibliotekës dhe i Durrësit, autor i 17 librave, së bashku me të edhe shkrimtari i njohur Hamit Gurguri, autor i 24 librave, të dy shqiptarë të Kosovës dhe banorë në Suedi, njëkohësisht edhe anëtarë aktiv të Lidhjes së shkrimtarëve të Suedisë.

Siç e do zakoni, miqtë u pritën nga drejtuesja e Bibliotekës Publike Durrës, znj. Mirela Ylli dhe specialistët e këtij institucioni. Edhe herë të tjera ka patur takime të tilla, sidomos me Sokolin dhe të tjerë shkrimtarë shqiptarë të mërgatës sonë, por është e para herë që ka miq dy shkrimtare suedeze. Të katër shkrimtarët shoqëroheshin nga shkrimtari ynë i njohur Z. Viron Kona, i cili ka qënë i ftuar disa herë në Suedi, meqë libri i tij për fëmijë “Ah more Bubulino”, është përkthyer në suedisht. Njëkohësisht miqtë, si përherë u shoqëruan edhe nga Avdyl Buçpapaj, ish drejtor i shkollës 9-vjeçare “Demokracia” në Durrëstë, i cili ka qënë nismëtari i lidhjes mes dy shkollave “Demokracia” në qytetin tonë dhe “Fjardingskolan”, në Boras të Suedisë. Është z. Avdyl, ai që bashkë me Sokolin, për dhjetë vjet me radhë, me vajtje-ardhet e ndërsjellta, kanë mbajtur gjallë lidhjen dhe miqësinë mes dy shkollave dhe mes dy qyteteve. Ai si drejtor, bashkë me mësues dhe nxënës të shkollës së tij, ka qënë disa herë në Suedi, për vizitë dhe shkëmbim përvoje mes kolegësh. Të dyve, Sokolit dhe Avdylit, u shkon mësëmiri fjala e urtë popullore që thotë: “të kesh miq, së pari duhet të jesh vetë mik”.

Për të nderuar miqtë, të pranishëm në takim ishin z. Nikolla Spathari, kryetar i klubit të shkrimtarëve dhe artistëve të Durrësit dhe poetët Agim Bajrami, Vladimir Muça, Xhevahir Cirongu dhe publicisti Kadri Tarelli, të cilët drejtuan pyetje dhe diskutuan rreth problemeve, vështirësive dhe pengesave që ndeshin në ditët e sotme, letërsia, botimi dhe përkthmi i librave. Si qershia mbi tortë në takim ishte ftuar edhe dr. Alisa Velaj, pedagoge në Universitetin A. Moisiu, e cila përveç përkthimit, solli edhe një analizë të thellë të poezisë së Anna Mattsson, duke i dhënë kështu vlera të larta bisedës letrare.

Specialistja e bibliotekës znj. Teuta Dhima, në këtë rast edhe drejtuese e takimit, me shumë mirësjellje dhe profesionalizëm, u drejtoi pyetje dy mikeshave, të cilat vinin për herë të parë në Durrës, pyetje që ngjallën diskutim, pasi prekin probleme që janë të përbashkëta dhe që hasen nga cilido autor, gjatë krijimit dhe përkthimit. Pyetja më direkte ishte: “A dëmtohen vlerat letrare gjatë përkthimit, ca më shumë kur kryhet edhe nga një gjuhë e dytë? Si shembull mori përkthimin e veprës së shkrimtarit tonë I. Kadare. Nuk është fjala për çdo përkthim, sepse edhe këtu kërkohen dhe duhen zbatuar ligjësitë e domosdoshme që kërkon një letërsi e mirë, por sidomos të poezisë, e cila është nazelie dhe do, jo vetëm njohje shumë të mirë e të saktë të gjuhës, por njohje të kulturës letrare të një populli, njëkohësisht edhe fuqi krijuese të çdo përkthyesi. “Nuk është diçka e re, – vuri në dukje znj. Anna Mattsson, – më vështirë dhe më pak cilësi ka, kur mbështetesh mbi një përkthim të mëparshëm nga një gjuhë tjetër, pasi humbasin pjesë të shpirtit dhe të kulturës të popullit që përfaqëson poeti, apo shkrimtari”.

Sot shqiptarët kanë njohje të mirë për Suedinë e bukur, jo thjesht për natyrën, gjeografinë dhe ekoniminë e vendit verior. Aty jeton një komunitet mjaft i madh shqiptarësh, afërsisht 60.000 mërgimtarë, të cilët në forma të ndryshme na bëjnë të ditur pjesë të jetës dhe shpirtit të këtij populli mikpritës dhe human, sidomos ndaj ne shqipatërve. Shumë shqiptarë, këtu përmend edhe shumë durrsakë, kanë patur mundësinë dhe kënaqësinë të vizitojnë Suedinë, të shkruajnë e të botojnë artikuj dhe libra, e të flasin për këtë vend të bekuar, me kulturë dhe demokraci të lartë. Në Shqipëri ka njohje edhe për letërsinë suedeze, nga të rritur, të rinj e fëmijë, sepse prej vitesh janë përkthyer e botuar me dhjetra libra. Veçanërisht njihen mjaft mirë veprat me famë botërore “Pipi Çorapegjata” e shkrimtares Astrid Lindgren, “Udhëtimi i Nils Holgersonit” i Selma Lagerlëf, “Më shumë heroizma se sa grurë” i albanologut dhe mikut të shqiptarve, Ullmar Kvik (Qvick), dhe para pak kohësh edhe libri “Djali dhe Tigri” i Lars Westman, përkthyer mjeshtërisht nga Sokol Demaku. Siç u vu në dukje edhe gjatë bisëdës, vepra e dy shkrimtareve suedeze A. Mattsson dhe B. Stenberg, nuk ështē përkthyer ende në shqip. Shpresojmë që ardhja e tyre në Shqipëri, është një nxitje e bukur, për të sjellë sa më shpejt krijimet e tyre edhe në gjuhën tone, në vazhdën e pasurimit të letërsisë shqipe me zëra të rinj, si pjesë e kulturës, letërsisë dhe shpirtit suedez.

Në fund të veprimtarisë, pas falënderimeve të ndërsjellta, siç edhe ndodh në takime shkrimtarësh dhe krijuesish, Kadri Tarelli, Vladimir Muça dhe Xhevahir Cirongu, u dhuruan miqve, libra nga krijimtaria e tyre dhe shkëmbyen autografë.

Pas takimit në bibliotekë, miqtë e ardhur nga Suedia e largët, të kënaqur nga pritja e ngrohtë e miqësore, kërkuan të shohin dhe të vizitojnë shtëpinë, ku ka bujtur, 100 e ca vjet më parë, shkrimtari, poeti, përkthyesi, historiani studjuesi dhe politikani ynë Fan Noli. Një kërkesë mjaft e bukur, por që na vuri në siklet, mua që po shkruaj këto radhë dhe Avdylin, si banorë të Durrësit tonë të lashtë e të madhërishëm në botën mesdhetare. Të them të drejtën u ndjemë disi ngushtë, sepse e dinim se në ç’gjendje të lodhur, të vuajtur e të mjeruar është shtëpia e shpallur objekt që mbrohet nga shteti. Nëpër vapën e mesditës durrsake, shkuam së bashku. Mikeshat i hodhën një sy, nuk thanë asnjë fjalë. Heshtja e tyre fliste më shumë. Në shikim dhe fytyrë u ndjehej dhe pasqyrohej trishtimi, për këtë vepër që e nderon poetin, qytetin dhe kombin, por të lënë në mëshirë të fatit, të shkatërrohet çdo ditë pak e nga pak.

Është bukur interesante, se letraret suedeze, jashtë takimeve zyrtare e protokollare ishin shumë gazmore dhe me humor të hollë. Flisnin lirshëm për gjithçka që shikonin. Biseda vërtitej rreth letërsisë dhe krijimtarisë, një fushë ku secili prej pjesëmarrësve ka ç’të rrëfejë. Anna si më enegjike dhe praktike, me t’u ulur në tavolinë për kafe apo për drekë, nxjerr bllokun e shënimeve dhe shkruan çdo fjalë shqipe që dëgjon apo që i bën përshtypje, kërkon përkthimin dhe e përsërit disa herë, duke u munduar ta shqiptojë sa më natyrshëm. Ne qeshnim dhe bashkë me ne qeshte edhe ajo. Hamit Gurguri, që unë e thërrita Gur prej guri, shërbente në rolin e përkthyesit. Duke parë zellin e madh për të shkruar e mësuar fjalë shqipe i’u drejtua me shaka: “znj. Anna! Që nga ky çast, nuk të përkthej asnjë fjalë, sepse do ta mësosh shqipen shumë shpejt dhe unë nuk do të jem më përkthyesi juaj”. Qeshëm të gjithë, duke admiruar vullnetin dhe dëshirën e kësaj zonje, për të mësuar sa më shumë në gjuhën shqipe.

Nuk jam unë i pari që po them këto fjalë të arta: “Shkrimtarët janë ambasadorët më të mirë të kombeve”. Edhe prania e dy suedezeve të nderuara në Durrës, na mundëson më shumë ta njohim njëri – tjetrin, të njohim veprat dhe krijimet e secilit prej nesh, kështu të shtojmë njohjen, nderimin dhe dashurinë e ndërsjelltë për vendet tona.

KY takimi i dobishëm dhe i bukur, është një ngjarje e shënuar dhe e veçantë, që do të kujtohet gjatë nga letrarët dhe krijuesit durrsak.

Shpresojmë që dy zonjat, Anna Mattsson dhe Britta Stenberg, t’i kemi përsëri mes nesh, bashkë me krijimtarinë e tyre të përkthyer në shqip.

Kadri Tarelli

Durrës më: 03. Të korrikut. 2016