Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KRIJUESIT NE DIASPORE- PROMOVIM NE ATHINE

by

PROMOVOHEN NË ATHINË ROMANI “1803” DHE VËLLIMI POETIK “BESA”/

Shkruan: Besim Xhelili/

Athinë/Vjenë, maj 2016/

Në ambientet e Ambasadës Shqiptare në Athinë, me pjesëmarrjen e kënaqshme të bashkatdhetarëve që jetojnë në Greqi, artdashësve dhe përcjellësve të letrave të shkruara, u promovuan dy librat më të rinj të autorit tetovar me banim në Vjenë të Austrisë Besim Xhelilit. Bëhet fjalë për romanin e tij të parë “1803”, i cili sipas autorit do të vazhdojë edhe me dy pjesë, dhe për vëllimin e tij të pestë me poezi “Besa”. Përndryshe këto dy libra dolën nga botimi në mars të këtij viti, dhe u promovuan në Takimet Tradicionale Poetike “Pavarësia Poetike 2016”, nën organizim të Lidhjes së Krijuesve Shqiptarë në Mërgatë, kësaj radhe në qytetin Hamburg të Gjermanisë, si dhe muajin e kaluar në Ambasadën e Kosovës në Vjenë.

Programin e udhëhoqi gazetarja e mirënjohur e Radio Athinës Bardha Mançe, e cila po bën një punë të madhe përmes valëve të kësaj radioje, për promovimin dhe afirmimin e vlerave që krijohen nga krijues, artistë e poetë shqiptarë gjithandej globit. Në sallë ishin edhe më të vegjlit, duke treguar kështu një maturi të madhe edukative-estetike familjare, për edukimin e brezave më të rinj në frymën atdhetare dhe kombëtare.

Në emër të Ambasadës përshëndeti z. Florian Nova, Ministër Fuqiplotë, i cili tha se ndjehet shumë i nderuar dhe ka kënaqësinë që në emër të Ambasadorit z. Dashnor Dervishi, t’i përshëndet të pranishmit, duke shtuar se Ambasada është shtëpia e të gjithëve dhe do të jetë e hapur gjithmonë për aktivitete kulturore dhe letrare, kurse për çështjet organizative u përkujdes znj. Entela Gjergo.

Një vështrim për anën filozofike të romanit bëri profesori Thanas Boçi i cili u shpreh: “Romani i tij “1803”, me një titull tepër sinjikativ është i zhanrit social-erotik, por përditshmëria përbëhet edhe nga elementët e saj si: puna, familja, mërgimi, etnia, kultura, arti, poezia, jeta urbane apo edhe dashuria, duke kaluar në filtrin e talentit të autorit, përbëjnë edhe atë që quhet plotësim i përbërësve të subjektit; ndaj thjeshtësia e të rrëfyerit dhe fabulës nis me lindjen e ndjenjës së dashurisë më 18 mars (18-03), dhe vazhdon me luftën, peripecitë për të mposhtur pengesat, mentalitetet, zakonet, disi tashmë të tejkaluara në kohë, gjersa arrin finishin e zgjidhjes së çështjes në funksion të dëshirës të të dyve: Besarit dhe Samirës. Dhe të gjitha këto përshkohen fund e krye nga përshkruarja e të gjitha ngjarjeve a rrethanave nga dimensioni i lirisë të mendimit, e shfaqur në mesazhe të qarta, konkrete dhe të kapshme nga lexuesi.

Në anën tjetër për tematikën dhe vlerën letrare si dhe për gjuhën dhe nivelin e romanit foli filologia Marinela Duri duke thënë: “Fjalori i pasur, stili narrativ, përshkrimet romantiko-erotike të ngarkuara emocionalisht me figura letrare si: epifora, metafora, alegoria, krahasimi, epiteti, aforizmat, simbolizimi i shenjave të pikësimit (tre pikat, thonjëzat etj.) drama, suspens-i, anatropia – thyerja kronologjike e ngjarjeve, që ndryshe fillojnë, ndryshe rrjedhin e ndryshe përfundojnë, romanca, informacioni dhe sigurisht një fund i lumtur-HAPPY-END, këto kërkon lexuesi bashkëkohor. Më konkretisht: drama shfaqet në roman që në fazën e parë kur protagonistët fillojnë e ndjejnë për njëri-tjetrin; që të dy kanë familje. Vetëkuptueshëm që vështirësitë e pengesat për përjetimin fshehtas të një ndjenje të tillë do t’i shoqërojnë gjithnjë e kudo, deri në fund, kur protagonisti ka të sigurt vdekjen dhe në atë shtrat i duhet t’i rrëfehet së shoqes dhe protagonistja, së shoqit. Romanca pa fund përshkon tejendanë romanin. Lojërat e fjalëve, tematologjia e bisedave të tyre e bën më tërheqës librin e më të ngutshëm leximin duke nxjerrë në pah njëkohësisht nivelin e lartë të tyre intelektual, diturinë, mprehtësinë e zgjuarsinë e tyre”.

Atmosferën e zbukuruan me instrumentet e tyre Gerta Selmani-Katemi dhe Edi Katemi, kurse disa vargje nga vëllimi poetik “Besa” i lexuan shkrimtari Bledi Ylli dhe disa nxënës nga Shtëpia Shqiptare Athinë “Porta” Një fragment nga romani e lexoi artisti i njohur Armando Dauti, kurse të pranishëm ishin edhe artisti i dalluar Nikolla Llambro si dhe personalitete të tjera nga jeta intelektuale e shoqërore e komunitetit shqiptar në Greqi.

Në fund të pranishmit patën mundësinë që në një bisedë të lirë të flasin me autorin e librave si dhe të shijojnë koktejin modest të rastit, shtruar nga Ambasada.

Regjistrimi i diasporës deri në fund të vitit

by

* Mendohet se  rreth 700 mijë kosovarë jetojnë në vende të ndryshme të botës, shumica prej tyre në Evropën Perëndimore dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës/

Me ofrimin e sezonit të verës, periudhë kjo kur në Kosovë vijnë për pushime qytetarët e Kosovës që jetojnë në vende të ndryshme të botës, Ministria e Diasporës ka shtuar aktivitetet që kanë të bëjnë me regjistrimin e diasporës dhe mërgatës.

Ky proces ka filluar në vitin 2013 dhe po vazhdon edhe gjatë këtij viti. Pjesë e këtij regjistrimi është çdo person që ka vendbanim apo vendqëndrim jashtë Republikës së Kosovës, që ka lindur ose ka prejardhje nga Kosova.

Zëdhënësi i Ministrisë se Diasporës, Lorik Pustina për Radion Evropa e Lirë, ka treguar se vitin e kaluar janë evidentuar rreth 200 mijë qytetarë të Kosovës të cilët jetojnë në vende të ndryshme të botës. Kurse të dhënat e reja të këtij viti, sipas tij, pritet që të bëhen publike në fund të muajit dhjetor.

“Në këtë kontekst ne tashmë e kemi filluar fushatën tre mujore, sikurse ka qenë edhe vitin e kaluar, me moton; “Ti je pjesë e atdheut”, ku gjatë periudhës verore, kur bashkatdhetarët tanë do të vijnë në Kosovë për vizita ata do të familjarizohen më procesin e regjistrit dhe do të kemi regjistrim, besoj masiv, i cili do të reflektojë edhe në suksesin të cilin e kemi pasur si pasojë e kësaj fushate”, ka thënë Pustina.

Procesin për regjistrimin e qytetarëve të Kosovës që jetojnë jashtë vendit, e konsiderojnë projekt të rëndësishëm dhe më interes të veçantë edhe demografët.

Profesori Rifat Blaku, demograf, në një prononcim për Radion Evropa e Lirë, ka thënë se është e domosdoshme të dihet se cili është numri i diasporës.

Qytetarët që jetojnë jashtë vendit, vijon ai, posedojnë një kapital të madh intelektual dhe financiar, dhe më një politikë të mirëfilltë të kthimit dhe migracionit, siç thotë ai, mund të paraqiten faktor i rëndësishëm për zhvillimin e Kosovës, por edhe kthimin gradual të tyre në vendlindje.

“Natyrisht që procesi i filluar, gradualisht duhet të vazhdojë edhe pse është mjaft kompleks. Por, shpresojmë që ky proces do të ketë rezultate pozitive dhe të dihet se sa i madh është numri i atyre që në rrethana të ndryshme, nga e kaluara e pa fat, janë detyruar të braktisin Kosovën dhe të kërkojnë shpresë dhe jetë më të mirë në botën e jashtme”, ka thënë Blaku.

Ndërkohë, Lorik Pustina tregon se në bazë të regjistrimit të deritashëm vërehet se numri më i madh i qytetarëve të Kosovës jetojnë në shtetin e Gjermanisë, pasuar nga Zvicra dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Sipas tij, procesi i regjistrimit fizik, pritet të përfundojë në fund të këtij viti, periudhë kjo kur pritet të publikohen edhe rezultatet përfundimtare.

“Ndërsa përditësimi, pasi kemi të bëjmë më regjistrim dhe përditësimin, do të vazhdojë gjatë gjithë kohës, pasi është proces dinamik. Struktura demografike e diasporës tonë, sikurse edhe gjithë njerëzve tjerë është dinamike. Njerëz të rinj lindin, njerëz të moshuar vdesin, ka ndryshim të vendbanimeve, ka ndryshim të shkollimit apo ndryshim të statusit social. Prandaj, ky proces do të vazhdojë me përditësim gjatë gjithë kohës”, ka thënë ai.

Sipas disa të dhënave të Agjencisë së Statistikave të Kosovës, vlerësohet se janë rreth 700 mijë kosovarë që jetojnë në vende të ndryshme të botës, shumica prej tyre në Evropën Perëndimore dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.(Nadie Ahmeti)

DIASPORA- U mbajt seminari i mësueseve shqiptare në Greqi

by

Anila Kila: “…bashkë bëjmë mrekulli”  …dhanë shumë për seminarin: Ilira Ndrio Bakalli, Mimoza Hida, Ermira Morina, Alma Zekollari.  Përpjekja madhore e mësuesve obligon institucionet e shtetit shqiptar të zgjohen nga agonia./

Nga Hazir Mehmeti /
       8 maj 2016, Kallabaka. Organizuar nga Lidhja e Mësuesve Shqiptarë në Greqi, u mbajt seminari me temë “Shkëmbim përvojash”, ku morën pjesë shumica e mësueseve në Greqi.

Nga Ministria e Arsimit e Shqipërisë ishin të pranishëm Anila Ferizaj dhe Besnik Rama,  Dr.Olimbi Velaj, pedagoge nga Durrësi. Nga MASHT së Kosovës Nuhi Gashi dhe nga Ministria e Diasporës e Kosovës ishte prezent Ymer Avdiu, Nga stafi konsullor shqiptar mori pjesë  Moira Metani, konsull  në Greqi. Nga vendoret e pranishme  ishte Lila Badeka, nënkryetarja e Bashkisë së Kallabakes,dhe përgjegjëse për arsim, ajo mes tjerash tha: ”Është më rëndësi gjuha amtare dhe dua ta falënderoj mësuesen e vyer Merita Ymeri për përpjekjet e saj në kultivimin e vlera gjuhësore e artistike. Ndihem mirë që seminari mbahet në bashkinë tonë. Kjo na obligon në respekt ndaj gjithë asaj çka mësuesit arrijnë në punën e tyre”

Hapjen e punimeve të seminarit i beri .Anila Kila, kryetare e Lidhjes së Mësuesve Shqiptare në Greqi e cila përshëndeti në emër të organizatorit, kure mësuesja në Kallabaka, Merita Ymeri në fjalën e saj falënderoi mysafirët dhe seminaristet. Ajo e filloi programin me nxënësit e saj. Ishte emocionuese përshëndetja e seminaristëve nga fëmija katër vjeç, Dashamir Ymeri i cili u përcoll me duartrokitje. Me programin e tyre të bukur u paraqiten nxënësit Anita Sinajlaj nga Shkodra; Marinela Sina, Brisa Ymeri dhe Erika Ymeri nga Elbasani; Silvia Elezi nga Berati ,Evita Coku nga Tirana. prezantuan me disa pika të këndshme artistike, valle, recitime dhe këngë. Kostumet e tyre kombëtare krijonin kolorit tërheqës në sallën e bukur. Disa nxënës të cilët për shkaqe të ngutshme familjare mungonin recituan në monitorin e përgatitur me shije,  pak që dallohej nga loja në skenë,  Ada, Sadihe e Sami Dervishi nga Berati dhe Sara Agalliu nga Mallakastra.
“Do të mbështesim aktivitete të mësuesve në Greqi me mundësitë tona të kufizuara. Për kuizin e diturisë ndajmë donacion dhe për disa shpenzime të kufizuara të seminarit që po mbahet. Diaspora shqiptare është e pandarë pa marr parasysh nga cili cep shqiptar vjen” u shpreh në fjalën e tij përshëndetëse Ymer Avdiu, drejtor dikasteri në Ministrinë e Diasporës. Gazetari i njohur Rexhep Rifati nga Zvicra u paraqit para seminaristëve me pamje fotografike nga disa treva historike shqiptare deri në Kalabrinë përtej Adriatikut nën përcjelljen e zërit madhështor të Vaçe Zeles. Ishte kjo temë sa çlodhëse aq inspiruese e frymëzuese në punën madhore me gjeneratat e reja në ruajtjen e gjuhës shqipe. Shembulli i shkëlqyer ishin pamjet nga arbëreshet në Kalabri ku e ruajtjen gjenin e tyre shqiptar shekujve. Mësuesja nismëtare e mësimit shqip në Greqi, tani jashtë procesit mësimor, Mimoza Dako kishte dërguar letër përshëndetëse emocionuese nga larg.  U lexua nga biografia e hkrimtarit të njohur Iljaz Bobaj, i cili përshëndeti punimet e seminarit.  Pjesëmarrësit i përshëndeti aktivisti i njohur dhe njëri nga themeluesit e mësimit shqip në Greqi, Jovan Mëhilli. Me pajtimet e Shoqatës së Mësuesve Shqiptarë “Naim Frashëri” në Austri dhe Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi, u nënshkrua memorandumi i bashkëpunimit me tyre. Ky do ngritë shkallën e kontakteve, informatave, materialeve mësimore me rëndësi për mësimdhënie e afirmim gjuhësor.
Me kumtesë nga praktika mësimore “Orë mësimore në klasën heterogjene” u paraqit mësuesi nga Austria, Hazir Mehmeti,  “Mësimi në klasat heterogjene kërkon angazhim të veçantë. Puna në grupe mësimore me tekstet e reja nga projekti i përfunduar ka përparësi didaktike e metodike. Puna e pavarur e nxënësve është e konceptuar në strukturën e teksteve me të cilat punojnë shumica e mësuesve në mërgatë” Çdo fazë e orës mësimore ishte e ilustruar me foto krahas tekstit. Nuhi Gashi (MASH e Kos.) mbajti kumtesën “Shkolla shqipe dhe kompetenca ndërkulturore”. Tema shtjellon efektet pozitive të hapësirës shumë-kulturore ku nxënësit shqiptarë janë pjesë aktive, roli i mësuesit, aktiviteteve kulturore prezente etj.Dr.Olimpi Velaj, zv.dekani në Fakultetin e Edukimit “Aleksandër Mosiu” u paraqit me temën “Metodika bashkëkohore në mësimdhënien e lëndës së letërsisë”. Mësuesja në Selanik, Aurela Konduri dhe Nasta Paraskeva, mësuese dhe shkrimtare, u prezantuan me temën: “Nëna ime: Si një libër me ilustrime, hap rrugën për një projekt, takim gjuhësh dhe kulturash në mjedisin dygjuhësh të shkollës shqipe, pranë shoqatës së emigrantëve shqiptarë “ Nënë Tereza”, në Selanik.”
Ishte ky një seminar shembull edhe për vendet tjera, se si duhet shkëmbyer përvojat në mësimdhënie, aktivitete kulturore, qëndrim ndaj shkollës shqipe, ndaj integrimit dhe ruajtjes së identitetit kombëtar. Porosi seminari: Formimi i personalitet të së ardhmes është i plotë vetëm me ruajtjen e identitetit të tij kombëtar.

MERGATA: Krijuesit Shqiptarë gjatë “Javës së Integrimit në Vjenë”

by

Orë letrare në Javën e Integrimit në Vjenë, Austri/

Hazir Mehmeti, Vjenë/

Lidhja e Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri “Aleksandër Moisiu“ organizoi një orë letrare në kuader të Javës së Integrimit në Vjenë, e cila mbahet nën përkujdesjen e kryetarit të Landit të Vjenës Dr. MichaelHöupl. Prania me krijimtarinë e tyre e shkrimtarëve në gjuhën shqipe, gjermani, keniane, çerkeze, polake dhe turke tregon dhe një herë për seriozitetin dhe vlerën ndërkulturore të këtij manifestimi orës letrare. Salla e bukur e bashkisë së nëntë të kryeqytetit austriak priste dhe më shumë dashamirë të fjalës letrare e poetike. Mjerisht, edhe pse ishin të ftuar radhas në disa manifestime, munguan përfaqësuesit e shoqatave simotra, mes tyre Këshilli Koordinues i Shoqatave Shqiptare në Austri, duke dështuar prapë në detyrën e tij të koordinimit sipas statutit dhe programit ku aderon dhe organizatori i këtij aktiviteti.
Anton Marku, kryetar i Lidhjes i hapi punimet duke përshëndetur të pranishmit në emër të nikoqirit. Më pas ai falënderoi përfaqësuesit e bashkisë së 9-të të Vjenës dhe personalisht znj. Martina Malyar, kryetare. Ai gjithashtu shprehu mirënjohjen e subjektit që drejton për sponsorët dhe të gjithë ata që ndihmuan organizimin e orës letrare. Ai foli edhe për  historikun pesëvjeçar të Lidhes “Aleksandër Moisiu’’ dhe qëllimet dhe saj, duke theksuar se  “Brenda kësaj kohe kemi botuar 2 antologji në gjermanisht dhe shqip si dhe kemi mbajtur mbi 40 orë letrare, ku kemi promovuar dhjetëra vepra nga krijuesit tanë këtu në Austri dhe nga vende tjera”.
Programin e drejtoj me shije në të dy gjuhët Vlora Januzi, veprimtare dhe  anëtare aktive e Lidhjes. Ajo i ftoi para publikut:  ”Udhëtojmë nga Kenia, Turqia, Polonia me ftesë  Kosove në Austri, bashkë vijnë pesë autorët e kësaj mbrëmjeje letrare. Të gjithë i bashkon letërsia. Nisur nga mendimi se çdo krijimtari artistike është produkt i biografisë së krijuesit, sonte kemi rastin t’i shijojmë frytet e pesë prej tyre”. E para që lexoi poezi, tregime dhe ese nga krijimtaria e saj ishte shkrimtarja dhe publiciste e njohur nga Kenia, PhiloIkonya, e përndjekur nga regjimi i korruptuar në vendin e saj,  e cila tani jeton në Osllo dhe Vjenë.      Nga krijimtaria e tij lexoi shkrimtari i mirënjohur austriak PeterPaulWiplinger, anëtar nderi i Lidhjes. Ai deri tani  ka të botuar 45 vepra letrare të përkthyera në 20 gjuhë dhe në gjuhën shqipe. Wiplinger u paraqit në mbi 350 lexime letrare në shumë shtete të botës, lexoi disa poezi e tregime nga veprat e tij të fundit. Shkrimtarja nga Polonia MarzannaDanek, lexoi poezi me motive të ndryshme. Ajo ka të botuar vepra në shumë shtete të botës, është fituese e disa çmimeve ndërkombëtare me poezi, ese, tregime, etj. HuseyinSimsek, krijues në gjuhën turke i cili jeton në Vjenë lexoi nga krijimtaria e tij poezi me motive nga jeta në atdhe dhe mërgim.
Anton Marku lexoi poezi nga dy vëllimet e tij të fundit në gjermanisht dhe shqip. Ai është anëtar i PEN-Klubit në Austri dhe i përfaqësuar në antologjinë e krijuesve nga të ardhurit e kombeve të ndryshme në Austri. ‘‘Letërsia dhe muzika e frymëzojnë njëra tjetrën, këtë e plotësuan dy instrumente me harqe: violonçeli dhe violina, luajtur nga AnnaIsabelChanFlores dhe Venice ChanFlores.  Ato vijnë  nga Meksiko dhe ndërkohë janë bërë përcjellëse besnike të mbrëmjeve tona letrare”.
Në pjesën e dytë të orës letrare, me lexime u paraqitën edhe tre anëtarë të Lidhjes,  Jeta Jashari, studente nga Tetova, e cila recitoi me shije poezi nga Ismail Kadare dhe AliPodrimja, Mërgim Osmani, i cili u prezantua me poezi nga libri i tij i fundit dhe Hazir Mehmeti me një tregim të shkurtër.

Lidhja e Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë “Aleksandër Moisiu” është shembulli i shkëlqyer i prezantimit të krijimtarisë letrare në gjuhën shqipe krahas atyre të kombeve tjera. Leximet letrare në shumë qytete të Austrisë, Hungarisë, Gjermanisë janë në shërbim të shkëmbimit ndërkulturor. Ora letrare e radhës mbahet më 28 maj 2016 në LalishTheater, i njohur si vend i shijimit të artit letrar në shumë gjuhë të komuniteteve që jetojnë në Vjenë.

Vjenë,11 maj 2016

 

 

Kosova, mirënjohëse emigracionit shqiptar

by

-Bashkëpunimi kulturor e politik ndërmjet Kosovës dhe Kroacisë ndikon drejtpërdrejtë në jetën e komunitetit shqiptar në Kroaci/PRISHTINË, 11 Maj 2016-B.Jashari/Kosova i është mirënjohëse emigracionit shqiptar, tha sot ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kujtim Shala, në vazhdën e vizitës zyrtare në Kroaci. Ai ka zhvilluar një takim pune me deputeten shqiptare në Parlamentin e Kroacisë, Ermina Lekaj Përlaskaj, me të cilën ka biseduar për çështje që lidhen me emigracionin shqiptar në këtë vend, me organizmin e tyre politik e kulturor, si dhe për bashkëpunimin konkret në fusha të ndryshme ndërmjet Kosovës dhe Kroacisë.Ministri Shala dhe deputetja Lekaj Përlaskaj u shprehën se intensifikimi i bashkëpunimit kulturor e politik ndërmjet Kosovës dhe Kroacisë ndikon drejtpërdrejtë në jetën e komunitetit shqiptar në Kroaci.

Deputetja Lekaj Përlaskaj e falënderoi ministrin Shala për vizitën dhe u shpreh se konkretizimi i bashkëpunimit kulturor, nëpërmjet marrëveshjes kulturore që u nënshkrua sot, është një hap i çmuar që i forcon raportet ndërmjet këtyre dy vendeve.Ndërsa ministri Shala u shpreh se institucionet e Kosovës e vlerësojnë lartë kontributin e diasporës shqiptare, me theks atë të Kroacisë.Ai po ashtu e vlerësoi organizmin politik të shqiptarëve në Kroaci, i cili ka bërë që ata të kenë përfaqësuesin e tyre në Parlamentin e Kroacisë, dhe shtoi se kjo është një arritje që duhet çmuar, ruajtur dhe duhet kultivuar më tutje.

Ministri Shala u shpreh se Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit është e fokusuar në promovimin e kulturës shqiptare, në ruajtën dhe afirmimin e saj, dhe në këtë pikëpamje bashkëpunimi me emigracionin shqiptar është i domosdoshëm, sepse krijon një lidhje të fuqishme e të natyrshme mes Kosovës dhe vendeve ku ata jetojnë.Shala u shpreh se Kosova do t’i mbështesë shqiptarët e Kroacisë, nëpërmjet formave konkrete, në fusha specifike, e sidomos në ato që lidhen me kulturën dhe librin shqip.