Opinion – Page 575 – Dielli

Në politikë nuk ka asgjë të dhimbshme

April 16, 2016 by dgreca

Është papjekuri politike e Lutfi Hazirit të thotë se koalicioni PDK-LDK është koalicion i zorit, ngaqë nëse është i tillë atëherë si do të mund të realizohen projektet qeveritare dhe ato të institucioneve të tjera që u janë premtuar qytetarëve të Kosovës/

Shkruan: XHAVIT ÇITAKU/

Nga analiza, komente, opinione e artikuj të ndryshëm po lexojmë e po dëgjojmë akoma konstatime e përfundime të atilla që, bie fjala, koalicioni ndërmjet PDK dhe LDK-së është i panatyrshëm, apo thënë më mirë se qenka bërë një koalicion i zorit. Ndoshta kanë arsye të dalin me konstatime të tilla, por mua ma merr mendja se kjo nuk përkon me realitetin, përkatësisht me marrëveshjen që është arritur në mes të këtyre dy subjekteve më të mëdha politike të vendit. Në rend të parë, kemi të bëjmë me dy parti që lidhën” martesë” për të tretën herë dhe ky fakt flet shumë se asgjë e panatyrshme nuk ka ndërmjet tyre, aq më parë se tri herë radhazi për një kohë të gjatë u njohën mirë deri në detaje për të mirat dhe të këqijat që i ka edhe njëra palë edhe pala tjetër. Po të kishte diçka të panatyrshme nuk besoj që do të kishte ardhur momenti për t’u bashkuar për të tretën herë dhe atë për ta udhëhequr së bashku Kosovën për një periudhë katërvjeçare. Gjithçka që do të ishte e panatyrshme do të ndikonte shumë keq dhe nuk do të funksiononte as qeveria e as parlamenti i Kosovës, ndaj edhe të gjitha ato dallime që i kishin, sidomos, në programet e tyre, kanë marrë një “ dizajnim” të përshtatshëm nga të dy palët dhe me të synohet të realizohen shumë projekte e punë të tjera me rëndësi për vendin dhe për banorët e tij.

Dhimbjes së LDK-së iu dha terapia e duhur

Ai që e kupton mirë politikën, e di fare mirë se në këtë sferë,sidomos, në planin e brendshëm nuk ka vend për të ashtuquajturën se ishte e dhimbshme lidhja e një koalicioni të caktuar paszgjedhor. Këtë fjalë si shpesh po e përdorë Lutfi Haziri, nënkryetar i Kryesisë së LDK-së dhe kryetar aktual i komunës së Gjilanit. Së këndejmi, me duhet t’ia përkujtoj këtij politikani se askush me dhunë nuk i ka shtyrë që të lidhin marrëveshje me PDK-në dhe nga ajo që shihet, bile ky subjekt të cilin ai e përfaqëson nuk pësoi kurrfarë dhimbjeje, përkundrazi atë dhimbje të madhe që e pati deri në momentet e fundit me këtë koalicion iu është shëruar. Në të vërtetë, dhimbje e tmerr LDK-ja pati nga humbja që pësoj në zgjedhjet e fundit dhe nga kjo sëmundje u shkaktua dhimbje e madhe që nuk ia gjente vetit vendin disi me u “ rehatua “e posaçërisht ta shpëtojë liderin e LDK, por edhe njerëzit e afërmit të tij nga përgjegjësia që e priste para anëtarësisë. Në LVAN nuk kishte as rastin minimal që Isa Mustafa të zgjedhet Kryeminister, se këtë nuk ia mundësonte në asnjë mënyrë, lideri i AAK-së dhe me të drejt ngaqë vetë Isa Mustafa ia kishte “ dorëzuar” këtë post,, ndaj pa bërë as një as dy u hidh në “ krahet” e Thaçit që disi për “ mrekulli” arriti të ulët në karrigën e të parit të qeverisë. Me një fjalë, dhimbje në politikë nuk ka dhe atë nuk të shkakton askush, pos që vetvetes i shkakton stres për shkak të pengesave që mbyllin rrugët e realizimit të synimeve për të arritur në pushtet në mungesë të votave nga qytetarët. Ndërkaq, votat LDK-ja nuk i pati për të qeverisur me vendin dhe u drejtua aty ku gjenë më së shumti strehim, “ vëllazërim” e përputhje të ideve dhe platformës programore për periudhën katërvjeçare të qeverisjes. Asgjë të keqe nga ky koalicion nuk ka, por nuk duhet të thuhen pallavra që nuk i ha më qytetari se kjo marrëveshje na qenka e dhimbshme, e gabuar, e panatyrshme, e zorit. Sa e sa herë është thënë se në politikë asnjëherë nuk bënë të thuhet se “ kurrë”, me këtë apo me atë subjekt nuk do të lidhi koalicion, ngaqë vet gara për të hyrë në lojën e marrjes së pushtetit gjithnjë sjell befasi që pa marrë parasysh deklaratat e mëparshme vjen deri të bashkimi i forcave të përbashkëta për të krijuar institucionet e reja të shtetit. Thënë konkretisht, në politik ka kompromise për çështje të caktuara dhe marrëveshje për mënyrën e qeverisjes së vendit dhe ndarjes së pushtetit ndërmjet subjekteve politike që lidhin koalicion. Së këndejmi, Lutfi Haziri, sidomos, në këtë ambient të papërshtatshëm të zhvillimeve të politike në vend nuk duhet të flas pallavra të këtilla, sepse nëse vërtetë është koalicion i zorit, siç thekson ai, atëherë ky politikan pothuajse e mbanë përgjegjësinë e plotë, ngaqë është nënkryetar i LDK-së që pa bekimin e tij zor se kishte me u krye kjo punë.

Fatkeqësisht liderët tanë nuk kanë fjalor tamam politik

Ofendimet, shpifjet, trysnia mbi mjetet e informimit për të mbajtur vetëm anën e një subjekti politik, sikur janë bërë rutinë e veprimit të shumicës së liderëve tanë. Një sulm i paparë ishte bërë edhe në drejtim të PDK-së veçanërisht kundër ish- liderit të saj Hashim Thaçi. Aq shkuan larg liderët e bashkuar në koalicionin pasgjedhor i ashtuquajtur V+LAN-it sa publikisht kishin deklaruar se as kafe nuk do të pijnë me përfaqësuesit e këtij subjekti politik e lëre më të bëjnë farë marrëveshje për qeverisje të përbashkët. Posaçërisht kategorik me këtë vendosshmeri ishte udhëheqësi i LDK, Isa Mustafa, dhe njerëzit e afërm të tij, mirëpo po ky lider ishte ai që sa qel e mbyll sytë kishte ndërruar mendje dhe kishte takuar Thaçin natën, me të cilin tash krah për krah po qeverisin vendin. Edhe me këtë rast po ia përkujtojmë Lutfi Hazirit se ai së bashku me rrethin e tij të ngusht punoi natën e ditën për t’u lidh koalicioni aktual qeverisës. Ndaj edhe mund të konstatohet se parti e natës është vetë LDK, lidershipi i së cilës posa terrohej turr e vrap e në selinë e PDK-së, duke e lutur aman shpëtona nga kjo “ fatkeqësi “ që po ndodh në subjektin e partisë së Hazirit. Ndaj, shtrohet domosdoshmëri që liderët tanë të përdorin një fjalor adekuat me demokracitë e zhvilluara, ngaqë më pas lidhja e çfarëdo koalicioni nuk do të sulmohej e kritikohej sikur që ishte bërë në adresë të subjekteve më të mëdha politike të vendit.

Lutfi Haziri thotë edhe se koalicioni është i gabuar

Ndodh që një qift edhe pse të dashuruar pasi të jenë martuar të ndahen me konstatimin se ishte gabim që nga fillimi, mirëpo, nëse ata sërish bashkohen më nuk bëhet fjalë për ndonjë gabim se ishin bashkuar, por për një nguti që kishin bërë për shkak të ndonjë mospajtimi për ndonjë çështje fare të vogël. Edhe PDK e LDK ishin të “ dashuruar” shumë vite më par dhe asnjëherë nuk kishin gabuar që ishin në një koalicion qeverisës, por në pyetje është xhelozia politike, përkatësisht se secili syresh dëshiron të mbetët i pari dhe në qendër të vëmendjes në skenën politike të vendit, ndaj edhe sulmet dhe kritikat e pavenda e të ashpra në fushatën para e zgjedhore e ka këtë përgjigje. Pra, Lutfi Haziri e ka vetë gabim kur thotë se ky koalicion është i gabuar, por për hirë të asaj që të mos shkohet në zgjedhje të jashtëzakonshme u desh të sakrifikohet edhe me lidhjen e kësaj marrëveshjeje. Ky arsyetim i Hazirit nuk ka mbështetje në fjalorin e mirëfilltë politik sepse nëse ky koalicion është i gabuar atëherë i gabuar do të jetë edhe gjithë procesi qeverisës, për të cilën gjë nuk presin qytetarët e vendit. Njeriu njëherë gabon e jo tri herë z. Haziri. Zgjidhni fjalët. Ndoshta edhe po flisni në iluzion sepse konstatimin tim se ky koalicion është bërë me pëlqimin e plotë të të dyja palëve po e vërtetojnë deklaratat e liderit tuaj të thëna se PDK e LDK po qeverisin pa kurrfarë problemesh dhe se për gjithçka vendimet merren në pajtueshmëri të plotë Sharjet dhe marrja me njerin- tjetrin e subjekteve politike qytetarit nuk i intereson. Qytetarit i intereson mirëqenia dhe perspektiva e ndritshme e tij.

LDK të njëjtën valle po e luan edhe me AAK-në

Jemi dëshmitarë se pati një përplasje të fuqishme ndërmjet LDK-së dhe AAK-së, të cilat akuzojnë njëra tjetrën për hajni, korrupsion, kapje të shtetit e çka jo tjetër. Në këtë lojë jashtëzakonisht naive politike që po luajnë këto dy subjekte politike, megjithatë, ashiqare po shihet se grindavec si gjithnjë po identifikohet LDK-ja, së cilës shumë po i vjen rëndë nga akuzat që adresohen në adresë të saj e sidomos liderit Isa Mustafa. Megjithatë, jam i bindur se po të kërkohej në këto momente,p.sh., farë koalicioni të gjitha këto LDK-ja do t’i harronte dhe do të pranonte lidhjen e “ kurorës” me AAK-në ashtu siç bëri me PDK-në, sepse nga ajo që deri me tash është parë nga kjo parti shumë pak moral politik ka mbetur në të. Inshalla vijnë ditë më të mira e shpëtohet ky subjekt politik nga disa njerëz që interes kryesor kanë lakminë personale dhe realizimin e apetiteve të tjera individuale që po e dëmtojnë jashtëzakonisht shumë LDK-në.

Përçarja e opozitës për pushtet

Sa “ ëmbël “ tingëllonte në opinion së më në fund edhe opozita di të bashkohet dhe të luftojë “ të keqen” se ajo po pretendonte se po e bënë. Se sa kishte përkrahje qytetare edhe kjo u pa. Mirëpo, tash po shihet ashiqare se ndërmjet këtyre partive ka mosmarrëveshje apo më mirë më thënë përçarje. Sherri ka filluar se ende pa u dukur askund në horizont se do të këtë zgjedhje liderët opozitar veç kishin kalkuluar me postet që do të duhej t’i takonin një subjekti të caktuar. Mirëpo, në asnjë mënyrë nuk kanë mundur të pajtohen dhe tash po ka shtyerje bërrylash dhe kritika ndërmjet tyre sidomos në mes të VV-së dhe AAK-së. NISMA në këtë rast është në mes dhe ende në opinion nuk kanë dalë se sa po kërkojnë hise në pushtet. Sille kah të sillesh përçarja erdhi vetëm për shkak të apetiteve për pushtet, të karrierës politike e jo të ndonjë alternative që do të ndryshonte gjendjen në të mirë të prosperitetit të vendit dhe të një të ardhme më të mirë për gjeneratat e ardhshme.

Kosovës i duhet një frymë e re, një gjeneratë e re, intelektual të nivelit të lartë, pse jo edhe akademik që dinë, donë e mund ta ndryshojnë këtë gjendje të rëndë në Kosovën e pasluftës. Mos të prekën këta liderë nëse ua themi troç se ata janë të shpenzuar dhe që 16 vjet nuk argumentuan me asgjë se u punua dhe do të punohet me vrullshëm e me projekte të arritshme në një stad më të zhvilluar në të gjitha fushat e posaçërisht në atë ekonomik. Besoj e shpresoj se njerëzit e mençur që në Kosovë ka shumë do të bashkohen në një front të përbashkët dhe do të hapërojnë drejt shtigjeve të reja, drejt një perspektive më të ndritshme për të gjithë qytetarët e vendit tonë.

LAMTUMIRË ANTHONY’S PIER FOUT RESTORANT

April 14, 2016 by dgreca

*I lutem kryesisë së Federatës Vatra që të interesohet pranë familjes Athanas për fatin e gjithë atyre objekteve me vlera historike e muzeale që të mos dëmtohen e shpërndahen, por të paketohen e t’i dërgohen drejtorisë së Arkivit Qendror të Shqipërisë./

Nga Thanas L. GJIKA/

Dje, më 12 prill me prishjen e restorantit historik ANTONY’S PIER FOUR qyteti Boston MA u varfërua duke humbur një godinë muzeale, që kishte shërbyer për më shumë se 50 vjet si restorant madhështor dhe si një institucion i shqiptarizmit.

I paharrueshmi Antony Athanas dhe djemtë e tij kishin pritur e përcjellë atje burra shteti dhe njerëz të shquar nga e gjithë bota. Me fotografitë e ekspozuara të pronarëve të rstorantit me vizitorët e shquar ky restorant ishte dhe një muze i gjallë, sidomos për komunintetin shqiptar të shtetit Massachusetts dhe më gjerë.

Në ambjentet e këtij restoranti mijëra shqiptarë të diasporës së vjetër e të re kishin festuar më 28 nëntor ditën e flamurit, aty kishin celebruar drekat e darkat e ditëlindjeve, të pagëzimeve të fëmijëve dhe të ngjarjeve të tjera të shënuara. Shumë prej tyre kishin bërë foto me pronarët e restorantit dhe sejcili prej tyre kishte kujtimet e veta.

Aty punoi regullisht çdo ditë atdhetari i shquar Antony Athanas. Legjenda shqiptare e Amerikës, deri në moshën 91-vjeçare, i cili bashkëpunoi gjatë me Hirësinë e Tij Peshkop Fan Nolin, me Qerim Panaritin (kryetari i shoqërisë Vatra për shumë vjet), me At Arthur Liolinin, si dhe me shumë veprimtarë të shquar të komunitetit shqiptar. Ai ruante në mendjen e vet kujtime për shumë ngjarje të rëndësishme për jetën e diasporës sonë të vjetër e të re.

Mirëpo vlerat muzeale e memuaristike të këtij institucioni dhe të pronarit të tij kryesor, qeveria shqiptare dhe komuniteti ynë nuk i vlerësoi si duhej. Kurrë nuk u interesua Arkivi Qendror i Shtetit e asnjë institucion tjetër ose individ për të mbledhur kujtimet e z-njve Athanas at e bij dhe as për të riprodhuar fotografitë historike të këtij institutcioni me vlera për historinë e komunitetit dhe të mbarë botës shqiptare. Madje pati persona të lidhur me fije të padukshme me agjenturën komuniste që guxuan ta luftonin duke shkaktuar ngjarje të shëmtuara, si grindje të ndryshme brenda e jashtë restorantit dhe më keq akoma një ndezje zjarri gjatë simpoziumit të organizuar me rastin e 600-vjetorit të lindjes së Gjergj Kastriotit Skënderbeut. U punua që prestigji i këtij restoranti të ulej me qëllim që shqiptarët e riardhur të mos shkonin atje, por në restorantet e rinj që po hapnin disa simpatizantë e veprimtarë të PPSH-së / PS-së.

I lutem kryesisë së shoqërisë Vatra që të interesohet pranë familjes Athanas për fatin e gjithë atyre objekteve me vlera historike e muzeale që të mos dëmtohen e shpërndahen. Në rast se nuk ka mundësi të krijohet një muze i diasporës shqiptare në Boston, atëhere ato materiale të paketohen e t’i dërgohen drejtorisë së Arkivit Qendror të Shqipërisë.

Meqenëse këto ditë ndodhet për vizitë këtu z. Rama, Kryeministri i Republikës së Shqipërisë do të ishte mirë që të kërkohej dhe ndërhyrja e tij për një nismë të tillë.

Kërcënimi i rinisë shqiptare, nga shthurja e shoqërisë

April 13, 2016 by dgreca

Shkruan:Renato Shkulaku/Maturant/
Shoqëria e një vendi duhet të jetë e zhvilluar, emancipuar dhe e përshtatshme për tu jetuar. Në një shoqëri, përveç lirive dhe të drejtave që gëzon një individ, gjithashtu ka edhe detyra, të cilat duhet t;i respektojë dhe t'i zbatojë në përpikmëri. Gjithashtu, shoqëria duhet të jetë shembull për shumë të rinj, në mënyrë që ata ta pasurojnë sa më shume kulturën, edukatën apo fjalorin e tyre, dhe të ecin me hapa pozitivë drejt së ardhmes.
Por si funksionon shoqëria në Shqipëri? A përcjell ajo, vlerat pozitive për të rinjtë?
Fatkeqësisht, ngjarje të paprcedentë dhe të papranueshme, për një shoqëri të zhvilluar, po ndodhin në vendin tonë. Rasti më i fundit ndodhi në Tiranë, ku një çift, kryenin marrëdhënie seksuale në sytë e publikut. Ky akt i shëmtuar ishte filmuar përballë kinema Agimit, ku shihej qartë se çifti ndryshonte shumë nga mosha, dhe nuk e kishin fare problem që ndodheshin përballë qytetarëve. Kjo ndodhi e neveritshme, e cila mund të shihej edhe nga shumë të rinj shqiptarë, na vërtëton një realitet të hidhur, të dhimbshëm të shoqërisë tonë, për të cilën duhet me patjetër të merren masa. Këta persona të papërgjegjshëm, nuk mendojnë fare për komunitetin ku jetojnë, nuk mendojnë për vlerat negative që përcjellin në shoqëri, sidomos tek të rinjtë. Siç e theksuam më lart, ne kemi detyra në një shoqëri, dhe duke mos i zbatuar ato, ne kërcënojmë lirinë e njëri-tjetrit. Prandaj, çdo indidi duhet t'i bëhet e qartë kjo gjë, të cilët nëse shkelin të drejtën e tjetrit, duhet të paraqiten para ligjit. Pra kjo gjë duhet të ndodhë me këtë çiftin, i cili duhet të japë llogari para drejtësisë, për këtë ngjarje të hidhur.
Një ngjarje tjetër e rëndë ka ndodhur fatkeqësisht, ku një nënë, deklaron se nipi i saj ,i ka vjedhur pensionin dhe 5 pulat me të cilat ushqehej. Në momentin që nënë Hafizja i ka thënë djalit se është vjedhur ai është përgjigjur me arrogancë duke i thënë që "te rrinte mire se do e hidhte nga shkallet". Për këtë arsye kjo nënë ka 3 ditë që ushqehet me bukën e thatë. Ky rrëfim i nënë Hafizes, ka bërë që edhe gazetarja të prekej shumë dhe të mos i mbante dot lotët.
Por si mund të emancipohen këta individë kaq mizorë, të cilët nuk respektojnë as familjet e tyre, të cilët nuk mendojnë as për këtë nënë, e cila ka vuajtur shumë, dhe po vuan akoma më shumë nga keqtrajtimet e tyre? Fatmirësisht, organet përkatëse u lajmëruan, dhe nisën nga puna menjëherë për shoqërimin e nipit. Por realiteti na tregon që në Shqipëri mund të ketë shumë nënë “Hafize” , të cilat dhunohen dhe nuk sigurojnë mbështëtjen e duhur. Prandaj shteti, por edhe institucione të tjera , organizata apo qoftë edhe individë të thjeshtë duhet të merren me parandalimin e këtyre akteve kriminale dhe dëmtuese për të gjithë shoqërinë. Shqipëria, më këta njerëz injorantë dhe të pa kulturuar, nuk po ecën në rrugën e duhur. Ne jemi vend kanditat në Bashkimin Europian, dhe duhet të jemi të denjë për tu bërë pjesë e kësaj “familjeje”. Prandaj, nuk duhet t'i tolerojmë këto fenomene, të cilat dëmtojnë imazhin e Shqipërisë tonë, por duhet t'i luftojmë me forcë. Por për t'i luftuar ne duhet të jemi bashkëpunues, dhe t'i marrim shumë seriozisht, pasi këto ç'ështje na dëmtojnë më shumë, sidomos ne të rinjtë shqiptarë. Këto raste, por e shumë të tjera, që po ndodhin rëndom në Shqipëri mbeten një plagë e shoqërisë tonë, e cila nuk po mbyllet, por po vazhdon me ritme të larta.
Por si i gjykojmë ne të rinjtë shqiptare këto ngjarje?
A do mundemi në të ardhmen ta ndryshojmë vendin tonë, duke e bërë një vend sa me ideal për të jetuar?
Këto ngjarje, për ne të rinjtë, janë të papranueshme, të cilat shkaktohen nga individë, shumica të pa arsimuar, të cilët nuk mendojnë për të ardhmen e vendit , per kulturen qe transmetojnë tek ne. Rinia do të jetë e ardhmja e vendit, dhe ne duhet të edukohemi në mënyrën më të mirë, që në të ardhmen të ngremë një shoqëri të ndryshme nga e sotmja. Një shoqëri e cila do respektohet dhe do të respektojë. Një shoqëri të zhvilluar, ku këto raste do luftohen dhe do të parandalohen nga ne, nëpërmjet masave të rrepta dhe ndëshkuese, të cilat do të vlerësohen maksimalisht. Shoqëria jonë do marrë shembull nga vendet më të zhvilluara, por do të arrijmë aty që edhe të japim. Prandaj ne duhet të përpiqemi fort, që të ecim në rrugët që ndoqën edhe vendet europiane apo Amerika, vende në të cilat edhe mund të ndodhin ngjarje si në Shqipëri, por që merren masa të menjëhershme. Prandaj, shteti duhet të tregohet edhe më i fuqishëm, dhe gjithashtu të na ndihmojë ne të rinjtë, për të ndërtuar një shoqëri të drejtë, një të ardhme ku do të mbizotërojë “drita” dhe jo “errësira apo ligësia. Por rol thelbësor luan edhe shoqëria e drejtë, apo familjet në edukimin e ne të rinjve. Pra njerëzit thonë “Çdo të mbjellësh do të korrësh”, prandaj të rinjtë duhet të marrin kulturën e duhur, ku do e bëjnë Shqipërinë një vend të mrekullueshëm për të jetuar dhe jo një makth prej të cilit duhet larguar.

Në shkolla, Studim jo i fesë, por i historisë së feve

April 11, 2016 by dgreca

Nga Ardian Vehbiu/

Kryeministri Rama paska hedhur idenë për studimin e fesë në shkollat e republikës, çka është pritur me kundërshtim dhe skepticizëm nga shumë anë.

Disa media kanë folur për një futje të “mësimit të fesë” në shkolla, gjë që nuk më duket e saktë.

Në mësimin e fesë, nxënësit mësojnë për fenë e tyre; përkundrazi, ideja e kryeministrit, që përsiatet prej kohësh në Europë, është që në shkolla nxënësit të mësojnë për fenë e tjetrit.

Mes pështjellimit dhe formulimeve të pasakta, kam frikë se ideja e kryeministrit përfundoi në një batutë për t’u kundërshtuar me batuta të tjera.

Nuk besoj se sot në Shqipëri mund të kërkojë kushfutjen e fesë në shkollat publike, qoftë ai edhe kryeministri vetë; por vetëm studimin e historisë së feve, diçka krejt tjetër.

Njohuritë për fetë, që nuk duhen ngatërruar me besimin fetar, janë bërë tashmë të domosdoshme për formimin qytetar europian (dhe jo vetëm); në rrethanat kur fetë e ndryshme ballafaqohen mes tyre, por edhe me ateizmin, agnosticizmin dhe misticizmin haptazi dhe fshehurazi.

Brezi im u rrit në një mjedis fetarisht të sterilizuar; por kjo sot na krijon jo pak vështirësi, në përpjekjet për të komunikuar me kulturën, në Perëndim dhe në Lindje.

Brezat më të rinj se imi, që kushedi i ekspozohen trysnive nga burime të radikalizuara të dijes fetare, ndeshin në vështirësi të një lloji tjetër: atje ku ne më të vjetrit mezi i dallojmë diferencat dhe fillesat e ndryshme kulturore, atyre më të rinjve këto mund t’u duken arsye të mjaftueshme për konflikt moral dhe jo vetëm.

Të dyja këto patologji ekspozojnë ndaj rreziqeve dhe konflikteve sociale, sidomos në afat të gjatë.

Padija që shpesh kemi për fenë e tjetrit, por edhe fenë tek e cila thjesht nuk besojmë, shndërrohet në burim përçarjeje dhe dhune.

Të paditur, e shohim Tjetrin si karikaturë, ose veç duke ia lexuar shenjat e jashtme.

Tjetër punë si do të realizohet njohja e fesë së Tjetrit, ose kush do t’i mësojë mësuesit dhe kush do t’i edukojë edukatorët: historia e feve është displinë komplekse dhe e vështirë për t’u rrokur, përtej klisheve pseudo-ekumenike ose kurioziteteve antropologjike.Vetëm vullneti i mirë nuk mjafton; puna e filluar tani, do të japë frytet e saj shumë më vonë.(Peizazhe.com)

POLIFONIA SHQIPTARE NUK KA PSE TË RIPAGËZOHET

April 10, 2016 by dgreca

Nga Nelson R . Çabej/

Dje në shtypin shqiptar u botua letra e hapur e zotit Fitim Çaushi, drejtur kryeministrit Edi Rama, në emrin e tij e të dhjetë shoqatave atdhetare e kulturore, në të cilën i kërkon që të hiqet termi “iso-polifoni shqiptare”, që në mënyrë arbitrare dhe pa miratimin e instancave kompetente dhe institucioneve shkencore, u fut në vitin 2002. Autori i letrës e motivon nevojën e këtij ndryshimi me implikimet serioze që ka termi ‘isopolifoni’ në identitetin kulturor e kombëtar shqiptar.

Kjo letër më shtyu të shpreh edhe unë këtu mendimin tim modest për këtë çështje.

Eshtë shumë paradoksale që në ndonjë rast ne si popull nuk kemi njohur vlera të vërteta të trashëgimisë sonë kulturore dhe jemi bërë të vetëdijshem për to vetëm pasi na i kanë treguar të huajt.

Në mënyre paradigmatike kjo ilustrohet nga shëmbëlli i polifonise shqiptare. Para se të niste vlerësimi zyrtar i polifonisë me zhvillimin e festivaleve folklorike nga fundi i viteve 60te, fillimi i një kënge polifonike popullore nga shumëkush pasohej me shprehjen ’Tani do fillojë shiu”.

Në atë kohë etno-muzikologu britanik Albert Lloyd i kërkoi nën-drejtorit të Institutit të Folklorit, të dërgonte në një festival botëror të këngës popullore që do të zhvillohej në Londër, grupin polifonik të Xhevat Avdallit, duke i shprehur bindjen e tij, si kryetar i jurisë, se do të fitonte çmimin e parë. Kërkesa e tij u refuzua sepse ai grup ”nuk përfaqësonte denjësisht muzikën tonë popullore” dhe çmimi u fitua nga një grup popullor bullgar.

Tanimë ato kohë kanë kaluar dhe të gjithë ne e dimë natyrën unikale dhe origjinalitetin shqiptar të polifonisë sonë popullore, kësaj perle të pakrahasueshme të kurorës kulturore të popullit tonë të lashtë. Tanimë, me meritë të padiskutueshme, UNESKO e ka futur atë në thesarin e kryeveprave (masterpiece) të kulturës shpirtërore botërore

Vite më parë në Vjenë, etnografi dhe etno-muzikologu austriak Dietrich Schüller, drejtor i Fonogramarkivës së Akademisë së Shkencave të Austrisë, në përgjigje të pyetjes se çfarë vlerësonte mbi të gjitha në këtë polifoni, më tha se është e habitshme shkalla e lartë e sofistikimit që ka arritur ajo, sidomos në polifonine 4-zëshe të grupit të rajonit të Labërisë. Dhe shtoi se kjo sigurisht është një tregues i një jete shoqërore të zhvilluar në trojet shqiptare në të shkuarën.

Polifonia jonë, karakteri origjinal i saj dhe ndikimi i saj në polifonitë relativisht modeste të vëndeve fqinjë, janë vënë në dukje nga shume studiues të huaj. Në Enciklopedinë Amerikane 10-vëllimshe të muzikës, në zërin e polifonisë, lexojmë se polifoni dy-zëshe ka edhe në Itali edhe në Sllovaki, në Bullgarinë perëndimore, Maqedoni dhe Greqi, etj. e madje në rajonin e Kosturit ka një grup bullgar që këndon me tre zëra, por shktuhet më tej, ata ”e kanë huazuar këtë nga polifonia toske”. Në artikull theksohet se ”madhështore është polifonia 4-zëshe e rajonit të Gjirokastrës” (magnificient is the polyphony of the region of Gjirokastër).

Po të shikosh përhapjen e polifonisë shqiptare, ajo tregon qartë atë model (pattern) që ka vënë re së pari etnomuzikologu i shquar shqiptar, Ramadan Sokoli, sipas te cilit Labëria përfaqëson qendrën e polifonisë shqiptare me 4 zëra dhe, duke u larguar prej asaj qendre, ajo bie në polifoni me tre e me dy zëra, brenda dhe jashtë territorit të Shqipërisë.

Studiuesi shqiptar i polifonisë, Eno Koço, citon muzikologen gjermane Doris Stockmann që ka kryer kërkime dhe regjistrime në magnetofon të këngëve polifonike në shumë treva shqiptare nga fundi viteve 50-të. Në artikullin e saj mbi muzikën e çamëve të Shqipërisë së jugut (Zur Vokalmusik der südalbanischen Çamen), ajo thekson se muzika kishtare bizantine mund ta ketë marrë ison nga polifonia shqiptare. Dhe me të vërtetë, po të ishte e kundërta, atëhere qendra e polifonisë në Ballkan do të ishte diku në Thrakinë bullgare e greke e jo në Labëri qe gjendej në periferi të Bizantit e në skajin e kundërt ballkanik të Konstantinopolit.

Lashtësinë ilire të polifonisë shqiptare duket sikur e dëshmon jo vetëm gjetja në zbulimet arkeologjike të rajonit e figurinave të njerëzve që luajnë më cule dyjare, por edhe gjurmët e polifonisë popullore në veri të Shqipërisë e madje deri në folklorin e Bosnjës së sotme.

Futja e termit iso-polifoni koincidon në Shqiperi edhe me dy dukuri që nuk mund të shikohen të shkëputura

Një përpjekje për ta lidhur polifoninë shqiptare me një dukuri mitologjike, me këngët e sirenave greke. Në rastin me të mirë, kjo përpjekje përfaqëson një absurditet sepse një mit, si pjellë e fantazisë (as sirenat as këngët e tyre nuk kanë ekzistuar realisht) nuk mund të jetë burim i një dukurie reale, siç është polifonia shqiptare.
Një përpjekje të hapur për ta nxjerrë ison e polifonisë shqiptare si të prejardhur nga këngët kishtare greko-bizantine, ndonëse askush nuk ka mundur të provojë bindshëm ekzistencën e një lidhjeje të këtillë (dhe po të mos marrësh parasysh arbereshët e Greqise dhe ndikimin e tyre kulturor nw Greqi polifonia popullore nuk njihet). Duhet mbajtur parasysh se përgjithësisht polifonia popullore është më e lashtë se sa polifonia e muzikës së kultivuar, dhe specialistë të huaj e shqiptarë që e kanë studiuar në bazë polifoninë popullore shqiptare, siç theksuam më parë, mendojnë se isoja e kënges kishtare greko-bizantine mund ta ketë prejardhjen nga polifonia shqiptare dhe jo e kundërta.

Veç lidhjeve të pabazuara me mitologjine greke dhe me muzikën greko-bizantine termi ’iso-polifoni’ çalon rëndë edhe nga pikëpamja thjesht semantike, sepse isoja nuk është elementi thelbësor i polifonisë shqiptare dhe termi “iso-polifoni” jo vetëm që nuk shpreh origjinalitetin, unikalitetin dhe nivelin e lartë të polifonisë shqiptare 3- dhe 4-zëshe, por e zbeh karakterin e saj të vërtetë.

Sa më sipër, prekin identitetin kulturor e kombëtar të shqiptarëve, andaj mua më duket se autori i letrës ka të drtejtë të shqetësohet për sa shtron në atë letër.