Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kuvendi i Parë Ndërkombëtar mbi Arbëreshët

by

Flet Drejtoresha Ekzekutive prof Diana Kastrati.

Nesër në Tiranë çel punimet Kuvendi i Parë Ndërkombëtar mbi Arbëreshët me temë “Gjendja aktuale e studimeve mbi Arbëreshët”. Kuvendi do të shtrihet në dy ditë të plota pune 27-29 shtator 2021 pranë Muzeut Historik dhe, paraditen e dt.29 do të ketë një konferencë shtypi në mjediset tona të QSPA-së mbi përfundimet e Kuvendit. Të ftuarit kumtues janë emra të spikatur të botës akademike brenda e jashtë Shqipërisë si Italo Sarro, mikja e gjithë shqiptarëve, studiuesja e mirënjohur veneciane Lucia Nadin, profesoreshë Eda Dërhemi nga SHBA, profesor Dhori Qiriazin nga Greqia etj. Por ky Kuvend synon t’u lërë skenën edhe protagonistëve që mbajnë gjallë jetën kulturore të komuniteteve arbëreshe në Itali si Papas Antonio Bellusci-t, Agostino Giordano-s, presidentit të Federatës së shoqatave arbëreshe Damiano Guagliardi etj. Kuvendi, përmes referimeve e diskutimeve, do të nxjerrë në pah gjendjen aktuale të studimeve të kryera ndër kohëra, në gamën që ngërthejnë lëmi, të tilla si: gjuhësia, letërsia, historia, antropologjia, publicistika dhe kultura në përgjithësi. Këto referime pritet të kontribuojnë për të dritësuar fushat dhe aspektet e pastudiuara deri më tani, si dhe të shtrojë çështje për zgjidhje për të ardhmen e gjuhës dhe kulturës arbëreshe. Kjo nisëm akademike është ndërmarrë nga Qendra e Studimeve dhe e Publikimeve për Arbëreshët (me akronimin QSPA), e cila drejtohet nga prof. Diana Kastrati dhe përbëhet nga 8 studues dhe 4 punonjës të administratës. Që prej fillimit të vitit të shkuar ky institucion i ngritur me qëllim realizimin e studimeve të thelluara, në shërbim të ruatjes dhe promovimit të gjithës dhe kulturës së komunitetit arbëresh në Itali dhe Zarë të Kroacisë, ka zhvilluar aktivitete intensive në këto aspekte. Brenda vitit të parë të punës së Qendrës janë përgatitur për shtyp dhe botuar katër libra studimore, prej të cilëve njëri është pjesë e kolanës Thessaurus, përkatësisht: “Jeronim De Rada, Vepra historiko-filologjike”. Kuruar nga Prof. Jup Kastrati (in memoriam), “Santori–Poet dhe Dramaturg”, Prof. Klara Kodra, “Rrugëtim në ngulimet arbëreshe, (50 kartolina gjigante arbërore në tokën italiane)”, Antonio Bellusci, Ornela Radovicka, si dhe punimi i studiuese së QSPA-së Dr. Silvana Ninit, me temë: “Një rrugëtim etnografik mbi veshjet e arbëreshëve të Italisë së Jugut”. Gjithashtu, sapo ka dalë nga shtypi edhe numri i parë i revistës shkencore të QSPA, me titull “Continuum”, revistë e cila ka angazhuar studiues nga brenda dhe jashtë Shqipërisë me trajtesa shkencore dhe pjesëmarrje në debatin mbi rrezikun e shuarjes së gjuhës tek arbëreshët. Ndërkaq edhe pse brenda një harku të shkurtër kohor, stafi i QSPA po angazhohet për realizimin e gjashtë botimeve të tjera shkencore brenda vitit 2021, ndërsa përsa i përket kërkimit shkencor mbas punimeve të Kuvendit janë planifikuar të realizohen edhe dy konferenca të tjera: në muajin nëntor, në bashkëpunim me Akademinë e Studimeve albanologjike, do të mbahet konferenca “Shteti shqiptar dhe Arbëreshët (rasti i arbëreshëve të Italisë dhe arbneshëve të Zarës në Kroaci”. Aktiviteti i tretë ka sërish përmasa ndërkombëtare dhe është hera e parë që në Shqipëri realizohet një konferencë e kësaj natyre. Në dhjetor të këtij viti, në bashkëpunim me FEL (Fondation for Endangerd Languages) me seli në SHBA, (Federata e gjuhëve në rrezik), do të mbahet Konferenca Ndërkombëtare “Gjuhët e Rrezikuara dhe Diaspora”, në kuadër të së cilës do të vijnë për të kumtuar në Tiranë studies nga e gjithë bota.Risitë e Kuvendit diturak – studimorMiratimi i ngritjes së Qendrës së Studimeve dhe Botimeve për Arbëreshët (QSPA) nga qeveria shqiptare, u bë në 2019, kurse konkretizimi i fillimit të punës në janar të 2020.Personalisht jam thirrur për të marrë përsipër ngritjen e saj, në 25 dhjetor të 2020. Kam filluar punën si Drejtore ekezekutive më 10 janar të 2021, akoma pa një staf përreth. Duke i mbetur objektivitetit, më duhet të theksoj se ishte një përgjegjësi shumë e madhe jo vetëm në nivel personal, por edhe për studiuesit e rinj të përzgjedhur që panuan të bëhen protagonistë e dëshmitarë të historisë së fillimit e formëzimit të një institucioni të tillë me rëndësi parësore kombëtare. Stafi ka filluar punën më 11 mars të 2020, e një ditë më pas filloi edhe izolimi për shkak të pandemisë. Gjithsesi, vizioni, platforma e objektivave, detyrave dhe punëve për t’u kryer brenda vitit 2020, kanë qenë të qartë që më 11 mars. Ndër këto veprimtari, krahas ngritjes së rrethit të bashkëpunëtorëve të jashtëm të cilët ishin studiues me emër në këto lëmi studimi e kërkimi, nisjes së punës për botimin e librave, strukturimit të Revistës studimore të Qendrës, ishte edhe organizimi i një Kuvendi diturak – studimor që, siç e sqaroni edhe ju, ishte parashikuar të mbahej në shtatorin e kaluar. Pas një pune të pafund të të gjithë stafit për ideimin e tij, mbledhjen e thirrjen e studiuesve me emër në nivel kombëtar e ndërkombëtar, e të tjera yçkla të pafundme që lindnin rrugës për një sipërmarrje të këtyre përmasave, aktiviteti u shty, me shpresën e përmirësimit të gjendjes në nëntor. Pjesën tjetër e dimë të gjithë si rrodhi. Ndaj kësaj here, si riorganizimi, ashtu edhe konkretizimi i saj për ne të Qendrës merr dyfish rëndësi e përgjegjësi. Tema e Kuvendit përligj edhe përpjekjen tonë për të evidentuar situatën aktuale të studimeve për arbëreshët, një hap i domosdoshëm për ne për të kuptuar realisht në ç’stad ndodhen këto studime, por, po aq, për të orientuar dhe kristalizuar edhe rrugën tonë kryesore të kërkimit shkencor. Një pjesë e të ftuarve që do të kumtojnë në këtë Kuvend kanë qenë edhe në organizimin e vitit të kaluar, si prof.Klara Kodra, prof.Ymer Ciraku, prof. Emil Lafe, prof. Italo Sarro, prof. Lucia Nadin, papas Antonio Bellusci, z. Agostino Giordano, të tjerë janë shtuar, kurse disa syresh që kishin shprehur miratimin dhe aderimin për të qenë kumtues në vitin e kaluar, sivjet, disa prej tyre si për shkak të moshës, po aq të frikës së përligjur nga pandemia, apo për shkak të impenjimeve të tjera të marra ndërkohë, nuk do të jenë, si p.sh prof. Rexhep Qosja (i cili ka qenë ndër të parët që ka dhënë miratimin entuziast për pjesëmarrje me kumtim), prof. Sabri Hamiti, prof. Gjovalin Shkurtaj etj. Do të jenë dy ditë të ngjeshura pune, nga mëngjesi deri në darkë. Ndërsa dita e tretë parashikon një konferencë shtypi brenda mjediseve të punës të QSPA-së ku, 4 a 5 studiues pjesëmarrës në Kuvend, do t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të kulturës mbi të ardhmen e çështjeve më të nxehta të studimeve arbëreshe.Letërsia e kultura arbëreshe në territorin shqiptar e jashtë tijDo të flitet e debatohet mbi çështje të tilla si: studimet retrospektive arbëreshe; mbi dokumentimin e ripërpunimin e miteve të krijuara mbi lëvizjet e para të arbëreshëve në tokën italiane; mbi autorë të spikatur të kulturës së shkruar arbëreshe të së kaluarës, por po aq edhe të ardhmes; mbi domosdoshmërinë e përhapjes dhe shtrirjes së letërsisë e kulturës arbëreshe në territorin shqiptar e jashtë tij; mbi vëzhgimet e fenomeneve gjuhësore të arbërishtes e të dallimeve apo të përbashkëtave midis elementëve gjuhësorë të arbërishtes së dikurshme e të sotme; mbi përkthimin e disa veprave të autorëve arbëreshë; mbi përkthimin e liturgjisë ortodokse; por edhe mbi debatin shumë sensitiv të kohëve të sotme moderne, atij mbi rrezikimin eventual të gjuhës arbëreshe si dhe të mënyrave të matjes së këtij rrezikimi; të krizës identitare e gjuhësore të arbëreshëve të Kalabrisë dhe planit për të ecur në të ardhmen; të trashëgimisë kulturore të ruajtur tek Arvanitasit në Elladhë etj. Kërkime, studime dhe botime mbi botën arbëresheMë lejoni të bëj një parashtesë të domosdoshme sipas meje dhe që, e kam përsëritur sa e sa herë mediatikisht: vëmendja e studiuesve shqiptarë ndaj botës arbëreshe, ka qenë gjithmonë cilësore. Studimet e tyre kanë përbërë dhe përbëjnë bazën mbi të cilën ngrihet edhe puna e Qendrës. Kërkime, studime dhe botime mbi botën arbëreshe janë bërë edhe vazhdojnë të bëhen edhe në këto kohë. Në gjykimin tim, nuk mungon interesi, përkundrazi, por mbase ka munguar strategjia e koordinimit të gjithë kësaj pune e bërë kryesisht në bazë të një vullneti individual. Kjo përsa u përket botimeve. Ndërsa nëse flasim për organizime të kësaj fare siç është edhe Kuvendi i fund shtatorit me fokus ekskluziv arbëreshët, i ideuar dhe organizuar tërësisht nga Qendra e Studimeve dhe Publikimeve për Arbëreshët, këto mbase kanë qenë të nevojshme të ishin zhvilluar përgjatë këtyre viteve. E këtu vijmë edhe tek rëndësia që ka kjo Qendër e cila duke qenë përfaqësuese e strategjisë së shtetit shqiptar ndaj çështjes arbëreshe, është ngritur me këtë qëllim e funksion themelor: përbashkimin brenda dhe jashtë Shqipërisë të forcave intelektuale që merren me studimin e universit arbëresh, bazuar në parimin e respektimit të lirisë dhe mëvetësisë akademike, por të mbështetur në një vizion afatgjatë që synon jo vetëm rijetëzimin e mbajtjen gjallë të trashëgimisë kulturore të shkruar e jo, por edhe krijimin e instrumenteve të duhur që garantojnë jo vetëm memorizimin e kësaj historie retrospektive arbëreshe, por edhe asaj të ardhme. Gjuhët e rrezikuara nga zhdukjaPikërisht në funksion të këtij qëllimi që sapo shprehët ju, do të shërbejnë këto dy ditë. Por, jam e kënaqur t’ju them paraprakisht se nuk do të jetë vetëm ky Kuvend që do të bëjë të mundur pasurimin e strategjisë sonë të skicuar tashmë; në nëntorin e këtij viti, do të jetë një tjetër aktivitet i kësaj natyre, i organizuar në bashkëpunim me Institutin e Historisë së Akademisë së Studimeve Albanologjike, që do të merret eksluzivisht me panoramën e strategjive të shtetit shqiptar ndaj çështjes arbëreshe që nga lindja e tij deri më sot; ndërsa në mes të dhjetorit do të kemi një veprimtari ndërkombëtare me pjesëmarrjen e linguistëve dhe sociolinguistëve nga të gjitha kontinentet, në bashkëpunim me Federatën e Gjuhëve në Rrezik (FEL) me seli në SHBA ku kjo e fundit do të festojë 25 vjetorin e krijimit të saj pikërisht në Tiranë. Ftesa që na erdhi nga FEL për të mbajtur konferencën e tyre të radhës në bashkëpunim me Qendrën tonë këtu në Tiranë, ishte privilegj, nderim e përgjegjësi e madhe për ne. Midis debateve e diskutimeve mbi gjuhët e tjera të globit që janë rrezikuara nga zhdukja, do të ketë një sesion të veçantë kushtuar arbërishtes. Ky i gjuhëve të rrezikuara nga zhdukja, është edhe një nga debatet më të nxehta akademike aktualisht në nivel ndërkombëtar. Do të jenë rezultatet e këtyre tri aktiviteteve të rëndësishme studimore që do të përbëjnë edhe bazën prej ku do të ngrihet edhe strategjia e ardhshme e punës së Qendrës së Studimeve për Arbëreshët. Federata e Shoqatave Arbëreshe në Kalabri (FAA)Kjo pyetje përbën edhe thelbin e ndryshimit të institucionit tonë me ato simotra studimore në Shqipëri. Po shpjegohem më qartë: rrugëtimi kronologjik i studimeve mbi Arbëreshët në Shqipëri në bashkëpunim me Arbëreshët e Italisë në veçanti, si çdo fenomen tjetër që varet nga faktorë politikë më së pari, por edhe strategjikë kulturorë, ka njohur periudha lulëzimi, nëse mund të shprehemi kështu, po aq sa edhe një kurbë në zbritje. Nëse realisht ne duam ta bëjmë pjesë të qenësishme e të natyrshme tonën këtë trung shqiptar të mbetur jashtë kufijve, nëse vërtet jemi aq të ndërgjegjshëm sa të kuptojmë se fati na ka “përkëdhelur” duke na e sjellë akoma këtë “xhevahir” antropologjik të ruajtur fuqishëm pas thuajse gjashtë shekujsh, nëpërmjet e falë një “kryeneçësie” të paprecedentë të kësaj popullate për të qenë “Arbëreshë” në gjuhë, doke, zakone, veshje e kulinari, ose është ky momenti vendimtar i ndërveprimit, ose (pa bërë Kasandrën), vështirë se do të ketë një të dytë. Duke i mbetur besnikë këtij arsyetimi logjik do të thosha, ne kemi ngritur tashmë e po vazhdojmë të ngrejmë urat konkrete të bashkëpunimit. Ky i fundit parasheh përfshirjen, jo thjesht të studiuesve, por të të gjithë aktorëve kryesorë; duke filluar nga Federata e Shoqatave Arbëreshe në Kalabri (FAA) me të cilët kemi nënshkruar një protokoll marrëveshjeje, e duke vazhduar me aktorët politikë si me Kryetarët e Komunave, Presidentët e Krahinave; duke vazhduar me aktorët e jetës së përditshme kulturore arbëreshe. I gjithë ky mozaik i pasur njerëzor, përbën bazamentin tonë të ndërveprimit. Muzeu i përhershëm mbi ArbëreshëtNë këtë kuadër, futet më së pari hartimi i Fjalorit Enciklopedik të Arbëreshëve, një projekt afatgjatë që lips bashkërendimin dhe bashkëpunimin e të gjitha forcave akademike brenda dhe jashtë Shqipërisë. Një projekt tjetër ambicioz i QSPA-së është edhe ai i ngritjes së Shtëpisë së Arbëreshëve, apo Vatrës së Arbëreshëve në Tiranë, një qendër multifunksionale që do të bëjë të mundur jo thjesht konservimin, por edhe ridimensionimin ndërveprues të Arbëreshëve me vendin amë. Kjo Shtëpi do të strukturohet në tri hapësira: në bibliotekë të hapur e në shërbim të publikut, ku synimi kryesor është ai i shndërrimit të kësaj biblioteke në një vend të frekuentuar nga studiuesit, por edhe nga studentët e drejtimit të Gjuhës dhe letërsisë shqipe për të realizuar tema diplome dhe doktorature me tema mbi Arbëreshët. Hapësira e dytë do të shërbejë si Arkiv, ku materialet që do të vijnë nga miqtë tanë përtej detit, do të depozitohen aty në bazë të rregullave të njohura të mirëmbajtjes së dokumenteve e dorëshkrimeve. Më lejoni t’ju them se që tani janë gati një sasi e mirë dokumentacioni të ndryshëm që do të bëhen pjesë e kësaj Shtëpie. Hapësira e tretë do të shërbejë për ngritjen e një Muzeu të përhershëm mbi Arbëreshët, e cila do të përmbajë brenda edhe një hapësirë për ekspozita të përkohshme pikture, skulpture apo fotografike, apo edhe librash, me pjesëmarrjen e artistëve e krijuesve arbëreshë e shqiptarë. Vetëm në këtë mënyrë, mund të shndërrohemi përfundimisht pjesë e një “trupi” të vetëm. E, për ta mbyllur, më lejoni ta sendërtoj idenë time të fundit me vargjet kumtplote e emocionuese të poetit tonë Mjeda: “Por gazmo ndër gjith kto t’vshtira Përse ende s’sharrove kret; Diçka ‘mbet ndër ato t’mira Mbas dymij e ma shum vjet. T’ka mbet gjuha që po ndihet N’fush e mal qi ti zotnon; Gjith ku hija jote shtrihet, Ku shqiptari zan’ e lshon!” (Dielli)

Serbia po provokon konflikt serioz ndërkombëtar

by

Albin KURTI


Hetimet preliminare tregojnë që djegia e ndërtesës së Qendrës së Regjistrimit të Automjeteve në Zubin Potok nuk ishte aksidentale por e qëllimshme. Edhe në Zveçan kanë hedhur dy bomba dore, po ashtu në ndërtesën e qendrës së njëjtë për regjistrimin e automjeteve, por ato fatmirësisht nuk kanë eksploduar. Individë ose grupe të cilave sundimi i ligjit dhe rendi e siguria publike ua rrezikon aktivitetin kriminal po e sulmojnë shtetin tonë dhe po e cenojnë paqen. Qartazi ata po i nxit e mbështet Serbia, përkatësisht regjimi autokrat atje. Fatkeqësisht, para syve të bashkësisë ndërkombëtare, Serbia po përdorë qytetarë të Kosovës për të provokuar konflikt serioz ndërkombëtar. Sulmet e këtilla zjarrvënëse dhe kriminelët që i bëjnë ato nuk do të tolerohen. Policia e Kosovës është institucion profesional që duhet respektuar nga të gjithë. U bëj thirrje qytetarëve, sidomos në veri të Ibrit, pavarësisht a janë serbë, shqiptarë, boshnjakë apo romë, që ta ruajnë qetësinë dhe të bashkëpunojnë me institucionet e Kosovës.

OPOZITA BAROMETËR I DEMOKRACISË PLURALISTE

by

Nail  Draga 

Në vendet demokratike opozita nuk trajtohet si armik, por si konkurent në skenën politike e cila angazhohet me argumente për kritikuar devijimet e pushtetit në qeverisje. Duke marrë parasysh se asnjë pushtet nuk është i përhershëm, opozita ka si mision rotacionin e pushtetit, që është i shëndetshëm për demokracinë. Pas aplikimit të pluralizmit në Mal të Zi(1990) opozita u bë pjesë e skenës politike duke u ballafaqauar me mentalitetn monist  në periudhën e tranzicionit  me pasoja të mëdha shoqërore, ku edhe shqiptarët përmes subjektëve të tyre  janë përpjekur për të  demaskuar politikën unitariste të pushtetit që është  kundër barazisë  qytetare e nacionale   në këtë mjedis multinacional e multikulturor

Ndonëse pluralizmi politik në Mal të Zi u formatizu me zgjedhjet e para pluraliste(9.12.1990), mentaliteti monist mbeti vetëdije e qeverisjës, që u dëshmu me përjashtimin e popujve pakicë në pushtet, duke dëshmu animozitet ndaj tyre(1990-1997), ndërsa ndryshimi ndodhi më pas(1998-2020), ku edhe shqiptarët u bënë pjesë e pushtetit, që më së shumti ishin dekor i qeverisë  me favore personale se sa të pozitës së shqiptarëve në këtë mjedis. Ndërsa pas rotacionit të pushtetit në sajë të zgjedhjeve parlamentare(30.8.2020) shqiptarët mbetën jashtë qeverisë me statusin e opozitës, ndërsa në nivelin lokal në Ulqin një ndryshim i tillë është nga muaji mars(2021), sepse FORCA u tërhoq nga koalicioni, duke u bërë  pjesë e opozitës lokale. Se a ka qenë vendimi i tillë  i drejtë i Forcës do të dëshmohet në zgjedhjet lokale që do të mbahën në fillim të vitit të ardhshëm.

Veprime utilitare politike

Dekompozimi i skenës politike në ato mjedise  ku veprojnë partitë politike të shqiptarëve, nuk është dukuri e panjohur, por duke marrë parasysh numrin e votuesve shqiptarë dhe numrin relativisht të lartë të subjektëve  politike  hapësira shqiptare në Mal të Zi paraqet rast specifik, sepse në sajë të qendrimeve utilitare të tyre, momentalisht  mungon opozita shqiptare e cila do të ishte inicuese e kërkesave dhe kritikave ndaj pushtetit lokal apo ati qendror, që nuk është në favor të pozitës dhe të statusit të shqiptarëve në këtë mjedis.

Në skenën politike në Mal të Zi, partitë politike shqiptare si pjesëmarrëse të pushtetit  në nivel  lokal  varësisht prej rrethanave shoqërore  ekziston një heshtje duke dëshmuar se kemi të bëjmë me qendrime utilitare politike. Dhe nuk ka si të jetë ndryshe, sepse ata janë aktive vetëm gjatë fushatave zgjedhore, duke kërkuar mbeshtetje të elektorati i tyre votues. 

Grupimi në dy mjedise 

Nëse bëjmë një analizë  territoriale e subjektëve politike të shqiptarëve në Mal të Zi, del së janë bërë ndryshime të dukshme, nga zgjedhjet e para pluraliste(9.12.1990). Ndonëse në fillim të pluralizmit politik në Mal të Zi, kishin një subjekt politik(LDMZ) që ishte më tepër  në formën e një Lëvizje kombëtare, ndërsa më kalimin e vitëve, gjendja ndryshoj dukshëm, sepse nga monizmi i shqiptarëve, kemi pluralizmin brenda shqiptar, ku u themeluan parti e grupime të tjera politike, nga Ulqini në jug e deri të Rozhaja në veri.  

Nëse i bëjmë një analizë shpërndarjës territoriale të partive politike jo vetëm vitëve të fundit, del qartë se definitivisht kemi grupimin e subjektëve politike në dy mjedise të veçanta që janë Ulqini e Malësia(Tuzi). Një grupim i tillë ka ndikuar qe disa parti kanë mbetë në nivelin lokal, edhe pse ambiciet kanë qenë për përfshirje dhe pjesëmarrje më të gjerë te elektorati votues shqiptar. 

Grupimi i tillë në këto dy mjedise  ka formatizuar   koalicione të ndryshme   në nivel lokal e qendror duke dëshmuar kohezion të elektorati votues shqiptar, që favorizon dekompozimin e skenës politike lokale  siç është rasti në Ulqin.

Dyshimi pengon bashkëpunimin 

Kemi të bëjmë me dozën e  animozitetëve personale që reflekton të mosbesimi ndermjet partive politike, duke favorizur DPS-in për koalicion lokal. Në vend që ata të faktorizohen duke qenë vendimtare në formimin e pushtetit lokal, ku disa prej tyre si objektiv kanë  mbijetesën në skenën politike lokale  përmes koalicionëve si mundësi për të qenë pjesë e pushtetit lokal.

Shëmbull tipik është rasti i komunës së Ulqinit, ku pas zgjedhjeve lokale(shkurt 2018) kemi formimin e  pushtetit  lokal më përbërje të gjerë, si asnjëherë më parë me 30 këshilltar(!?).  Ndërsa  duke ia dhënë mandatin e kryetarit të komunës DPS-it, subjektët politike shqiptare kanë mbetur nën hijen e  vendimeve të ekzekutivit, duke vepruar sipas shijes së individëve apo grupëve të interesit. Nga një situatë të tillë  mungon  guximi  për  kritikë, sepse nuk janë subjekte opozitare, por pjesë e shumicës  së qeverisjës lokale. Ndërsa  këtu  epitetin e opozitarizmit  e gëzojnë  vetëm  për dy subjekte politike(URA e SDP), me tre këshilltarë, duke  qenë të vetmit me mundësi  për të  kundërshtuar veprimet e pushtetit lokal, si në të kaluarën dhe gjatë këtij mandati.

Dekompozimi i skenës lokale në Ulqin 

Në dekompozimin e pushtetit lokal në Ulqin, UDSH është i pari në vitin 2006 që i ofroj koalicion  DPS-it në zgjedhjet lokale(10.9.2006), për të marrë pushtetin lokal, por pa sukses, ndonëse fituan kryetarin  e komunës, por  jo shumicën parlamentare. Por, më pas në pranverë të vitit 2007, arritën të përfitojnë PPD, nga koalicioni(FORCA,LDMZ,BDSH) dhe ia bashkangjitën DPS-UDSH, duke vendosur në pushtet DPS-in, dukuri e cila është e pranishme edhe sot.

Koalicioni ekzistues  në Ulqin, në sajë të strukturës partiake, në zgjedhjet e ardhshme lokale janë të gjitha gjasat qe disa parti vogla të eliminohen në skenën politike sepse janë konsumuar dhe kanë mungesë të elektoratit votues.

FORCA- rikthehet në opozitë

Përseritja e zgjedhjeve lokale të 4 shkurtit 2018, pas dy javëve në dy vendvotime në komunën e Ulqinit(Darza e Komunalia) me 18 shkurt 2018,  përcaktuan fituesin e zgjedhjeve DPS-in, duke iu falenderuar kryesisht  votuesve të UDSH, që ishin përcaktuese për subjektin më të votuar(DPS). Ndërsa më pas UDSH dhe PD, mbeshtetën kandidatin e DPS-it për kryetar të komunës, duke u bërë për të parën herë nga ky subjekt politik në pluralizëm. Duke qenë subjekti i dytë me vota, por me këshilltar njëjte si DPS(8 këshilltarë), Forca e re Demokratike mbeshteti  kryetarin e komunës duke marrë postin e kryetarit të Kuvendit të Ulqinit. Një koalicion i tillë vazhdoi deri në mars 2021, kur Forca dual nga pushttei lokal, sepse nuk ishin të gatshëm për të mbeshtetur përseri kandidatin e DPS-it për kryetar të komunës.E kundërta ndodhi me PD dhe UDSH, duke i mbetur  besnik DPS-it, edhe pse ata janë në opozitë në nivelin qendror.

Bashkimi sjellë fitore

Në këtë aspekt pothuaj situatë identike ekziston edhe në Malësi, përkatësisht në komunën e Tuzit,  kur shqiptarët aty u bashkuan në “Forumin shqiptar”,  dhe me 3 mars 2019  arritën  fitore spektakulare, e cila kishte munguar më herët. Motivi i komunës së pavarur, dhe angazhimi i diasporës shqiptare, ishte vendimtar në realizimin e një objektivi të tillë të munguar vite më radhë. Andaj, si komunë e re në Malësi subjektët politike kanë mundësi të mësojnë dhe të konsolidohen vazhdimisht, ndërsa  rasti i Ulqinit është një model tipik  se si nuk duhet të veprohet. Pikërisht në Ulqin u shpalos hipokrizia politike, duke kërkuar gjoja unitet për zgjedhjet parlamentare(2020), ndërsa e kundërta ndodhë në pushtetin lokal, duke mbeshtetur DPS-in për interesa personale e pazareve politike.

Misioni i opozitës rotacioni i pushtetit 

Në çdo mjedis demokratik opozita paraqet vlerë të veçantë, sepse ajo me kërkesat parimore është në favor  të qytetarëve, e jo  të oligarkëve të ndryshëm. Çdo vërejtje apo iniciativë e prezantuar me argumente është obligim i shumicës parlamentare lokale e shtetërore që duhet  të respektohet. Madje, çdo pushtet që ka sens  bashkëpunimi e tolerancë komunikimi, duhet të jetë falenderues për iniciativa të tilla. Përfundimisht, opozitën nuk duhet trajtuar si armik, por si konkurent në skenën politike e cila kritikon devijimet e qeverisjës. Duke marrë parasysh se asnjë pushtet nuk është i përhershëm, misioni i opozitës  është rotacioni i pushtetit, që është i shëndetshëm për demokracinë.                                                           

  (Shtator 2021)

Stjepan Mesiq: Serbia nuk mund t’i imponojë Kosovës zgjidhje të saj

by

Stjepan Mesic (ehem. Präsident der Republik Kroatien), Foto: Stephan Röhl

Radio Evropa e Lirë

Në një intervistë për Shërbimin e Ballkanit të Radios Evropa e Lirë Stjepan Mesiq, ish-president i Kroacisë, komenton se tensionet në Mal të Zi të shkaktuara nga shugurimi i kreut të Kishës Ortodokse Serbe në Mal të Zi janë të lidhura me synimet serbe për shtet të madh. Sipas tij, në Ballkan nuk mund të ketë ndryshim të kufijve. “Serbia, as nuk mund ta pushtojë Kosovën me ushtrinë e saj, dhe as nuk mund t’i imponojë Kosovës zgjidhje të saj,” thotë ai për REL.

Radio Evropa e Lirë: A mund të shihet ajo që po ndodh në Mal të Zi si një çështje e brendshme fetare apo një çështje e politikës së jashtme, me implikime të qarta për rajonin?

Stjepan Mesiq: Ngjarjet në Mal të Zi janë çështje e tij e brendshme, por ka edhe implikime të tjera. Është e qartë se bëhet fjalë për ndërhyrje të Kishës në punët shtetërore – gjë që nuk është e mirë. Konkretisht, bëhet fjalë për ndërhyrjen e Kishës Ortodokse Serbe, të udhëheqjes së Kishës Ortodokse në Beograd, në çështjet fetare, por edhe në punët shtetërore të Malit të Zi. Në Mal të Zi është treguar se kjo nuk është vetëm ndërhyrje e Kishës, por, përmes Kishës, ndërhyn edhe politika – ajo politikë që dukej se ishte ndalur në rajonin tonë. Por, disa po e rikthejnë atë. Po e rikthejnë përmes mesazhit të “botës serbe”. Pra, kjo është vetëm një pjesë e asaj politike. Në Mal të Zi, sikur te të gjithë ne, Kisha është e ndarë nga shteti, por në Mal të Zi është specifike. Kisha Ortodokse Malazeze ka qenë autoqefale dhe këtë duhet ta dinë të gjithë. Shteti nuk duhet të ndërhyjë në punët e Kishës, as Kisha në punët e shtetit.

Radio Evropa e Lirë: Në përgjithësi, si e shihni politikën aktuale të Serbisë në rajon?

Stjepan Mesiq: E shoh nga një pikë kritike, për disa arsye. Të gjithë ata që merren me politikë, e dinë se ne mund të kishim kaluar pa luftë. Është shumë e qartë se Jugosllavia e Titos kishte tre faktorë kryesorë integrues. Një ishte Tito dhe karizma e tij si fitues i luftës pas Luftës së Dytë Botërore. Faktor i dytë ishte Partia Komuniste e Lidhjes së Komunistëve, që u prish me vullnetin e Sllobodan Millosheviqit dhe Lidhjes së Komunistëve të Serbisë. Dhe, faktor i tretë ishte Ushtria Jugosllave, e cila pushoi të jetë jugosllave, sepse sllovenët, shqiptarët, kroatët dhe boshnjakët e lanë atë. Ajo u shndërrua në ushtri serbe dhe Sllobodan Millosheviq ishte i bindur se mund t’i arrinte qëllimet politike me atë ushtri. Qëllimi i tij politik nuk ishte as federata, as konfederata, ai ishte kundër kësaj. Millosheviq e ka mashtruar botën se lufton për Jugosllavinë. Bota ka qenë e ndjeshme ndaj Jugosllavisë për shkak të meritave të saj në dhe pas luftës. Millosheviq i ka mashtruar edhe serbët. I ka mashtruar sepse ka thënë: “Ju keni jetuar në një shtet, do të jetoni akoma në një shtet”. Ai nuk ka menduar në Jugosllavi, sepse atë e ka shkatërruar me të gjitha mjetet. Ai u ka thënë atyre: “Ju duhet t’i jepni dhunti Serbisë së Madhe në territore”. Kjo ka qenë politika e tij; 65 për qind e Bosnje e Hercegovinës, ndërsa nga të tjerët çfarë të mundet. Ai nuk e ka llogaritur Slloveninë. Në Slloveni nuk ka popullatë autoktone serbe. Për shkak të zhdukjes së faktorëve integrues, duhej arritur një marrëveshje e re politike. Kjo është ajo që nuk kemi arritur ta bëjmë. Si anëtar i Presidencës së Jugosllavisë dhe më vonë si kryetar i Presidencës, unë kam bërë përpjekje në çdo mënyrë që të gjej një marrëveshje të re politike. Ajo ishte konfederata. Sikur ta kishim arritur atë, do ta kishim shmangur luftën, sepse do të ishim pajtuar. Ajo do ta shpëtonte vendin në çdo rast; të gjithë elementët përbërës, të gjitha republikat do ta vazhdonin rrugën e tyre drejt Evropës më vete. Kështu kemi fituar “copëtimin” e Jugosllavisë në luftën e provokuar, që e donte Millosheviqi. Aty, ai ka gjetur bashkëpunëtor presidentin e Kroacisë, Franjo Tugjman, sepse edhe ai ka menduar se mund t’i zgjerojë pak kufijtë kroatë. Pra, përpjekja për të rënë dakord për ndarjen e Bosnjës ka qenë shkaku i vërtetë i luftës. Kemi pasur 100,000 të vdekur dhe kufiri nuk ka ndryshuar asnjë milimetër.

Radio Evropa e Lirë: A vëreni ngjashmëri në proceset e sotme në Mal të Zi, Bosnje, Kosovë me ngjarjet e fillimit të viteve ’90?

Stjepan Mesiq: Duket qartë se dikush nuk mund të çlirohet nga synimet për shtet të madh. Në vend që të luftojnë në vendin e tyre për më shumë të drejta civile, për standard më të lartë të jetesës, për më shumë punësim, për bashkëpunim më të madh midis vendeve të rajonit, ata përsëri ëndërrojnë për ndërhyrje të mëdha në kufij. Por, ndërhyrje në kufij nuk ka. Nëse nuk kanë qenë të mundura ndryshimet e kufijve në rajonin tonë, me 100,000 viktima, me aq armë dhe ushtri, çfarë budallai duhet të jetë ai që mendon se kjo mund të ndodhë tani? E gjithë bota, e mbi të gjitha Evropa, është kundër çdo shkeljeje të kufijve që ekzistojnë sot.

Radio Evropa e Lirë: Si mund të ndikojë në rajon ajo që po ndodh në Mal të Zi? A mund të transferohet në rajon?

Stjepan Mesiq: Nuk do të përhapet në rajon, por do të ishte mirë që njerëzit në Mal të Zi të ndërgjegjësohen dhe të kuptojnë se nuk ka ndryshim të kufijve. Sepse, në fakt, kjo është një përpjekje e Serbisë që, përmes fesë, ta bëjë atë që nuk ka mundur ta bëjë me politikën shtetërore. Kjo është përpjekja e fundit e disa qarqeve, nuk i akuzoj të gjithë. Këto janë iluzione dhe kjo nuk do të ndodhë.

Radio Evropa e Lirë: A kanë lidhje proceset negociuese mes Kosovës dhe Serbisë me atë që po ndodh në relacionin Podgoricë-Beograd?

Stjepan Mesiq: Vështirësia e rajonit tonë është se Serbia, si shoqëri, nuk ka pasur sukses në atë që kanë kuptuar gjermanët pas Luftës së Dytë Botërore. Nuk e kanë kuptuar se kanë ndjekur ide që kanë qenë të paarritshme. Gjermanët kanë ulur kokën. Serbia, për fat të keq, nuk e ka ulur kokën. Ajo e akuzon Millosheviqin, jo sepse ka shkuar në luftë, por sepse nuk e ka fituar luftën. Tani, disa nuk mund të pajtohen me faktin se kanë shkuar në rrugë të gabuar dhe se duhet të hapin bashkëpunimin me fqinjët e tyre. Askush në Serbi nuk guxon të thotë se Kosova është çështje teknike për Serbinë. Serbia, as nuk mund ta pushtojë Kosovën me ushtrinë e saj, as nuk mund t’i imponojë Kosovës zgjidhje të saj. Rrëfimet se ajo është “zemra e Serbisë” ose “shpirti i saj” mund të sjellin disa kujtime, por gjërat duhet shikuar në kontekstin aktual. Serbia ka mundur të ketë një politikë ndryshe ndaj Kosovës. Në fund, Serbia ndoshta ka mundur të pranojë bashkëpunimin federal me Kosovën, marrëdhënie konfederale. Shumë ka mundur të bëhet. Por, pas luftës, e cila i është imponuar Kosovës, këto tani janë iluzione. Nuk ka më mundësi që të ndryshohet diçka në marrëdhëniet midis Serbisë dhe Kosovës.

Kosova është e njohur në masë të madhe. Të tjerët që nuk e kanë pranuar, do ta bëjnë këtë. Kjo shkon me rrjedhën e vet. Do të ishte mirë sikur të kishte më shumë informacione në Serbi, që shoqëria të kuptojë se politika e Sllobodan Millosheviqit ka qenë e gabuar dhe tani duhet pranuar realiteti. Dhe, realitet është pavarësia e Malit të Zi, pavarësia e republikave të tjera që janë bërë të pavarura pas rënies së Jugosllavisë, por realitet është edhe ekzistenca e Kosovës. Nëse Serbia, për arsye të brendshme, nuk mund ta njohë Kosovën, ajo mund të bëjë diçka tjetër. Mund të lejojë që në kufirin midis Serbisë dhe Kosovës të kalojë kapitali, qytetarët, kompanitë, të bëhet bashkëpunim ekonomik, njerëzit të mos kenë probleme për të kaluar kufirin, të stabilizohet… atëherë edhe zgjidhjet do të jenë më të mira./REL

BE t`i përmbushë premtimet ndaj Kosovës

by

-Presidentja Osmani takoi shefin e politikës së Jashtme të BE-së, Josep Borrell: Kosova është palë konstruktive në procesin e dialogut me Serbinë, porse ky proces duhet të përfundojë me njohje të ndërsjellë në kufijtë aktualë dhe me rendin aktuale juridik/


NJU JORK, 22 Shtator 2021 – Gazeta DIELLI/


Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, gjatë qëndrimit në New York bashkë me kryetarë të disa shteteve të rajonit në një darkë joformale ka takuar shefin e politikës së Jashtme të BE-së, Josep Borrell. Në këtë takim u diskutua për situatën në rajon dhe marrëdhëniet e shteteve të Ballkanit me BE-në. Presidentja Osmani ka theksuar se e ardhmja e Kosovës është në BE, ndaj në këtë kontekst ka përmendur faktin se Kosova i ka plotësuar të gjithë kriteret për liberalizim vizash. Për këtë shkak, ajo ka potencuar se i takon BE-së që t`i përmbushë premtimet e veta ndaj Kosovës. Presidentja Osmani ka folur edhe për situatën aktuale në Kosovës, duke përmendur përmbushjen e marrëveshjes për targat. “Kosova ka përmbushur një aspekt ligjor duke zbatuar marrëveshjen e vitit 2011 dhe 2016 për targat. Përpjekjet për tensionim dhe destabilizim nga struktura ilegale të mbështetura nga Serbia duhet t`i gjykojë vetë BE-ja”, ka theksuar Presidentja Osmani. Sipas saj, Kosova është palë konstruktive në procesin e dialogut me Serbinë, porse ky proces duhet të përfundojë me njohje të ndërsjellë në kufijtë aktualë dhe me rendin aktuale juridik.