Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

VATRA E SHQIPTARISË HAPI DEGË NË HARTFORD

by

Kongresmeni John Larson dhe Kryetari i Federata Panshqiptare Vatra, dr. Gjon Buçaj u takohuan në Hartford CT/
Nga Raimonda Moisiu/
Më dt. 13 Prill 2014, mes enthusiazmit, optimizmit dhe idealizmit patriotik e atdhetar, komuniteti shqiptaro-amerikan i Hartfordit Connecticut, me madhështinë e shqiptarisë e krenarisë kombëtare, bëri realitet hapjen e Degës -Vatra, në Hartford, qytet i njohur në tërë Amerikën si “qyteti simbol i Parqeve, i luleve dhe hortikulturës” dhe shteti i themelimit të Kushtetutës Amerikane. Me kët’rast, në këtë tubim nga organizatorët u bë i mundur edhe promovimi i librit publicistik “Mbaj me nder emrin shqiptar”, të shkrimtarit, patriotit, atdhetarit dhe vatranit, Andon Rrumbullaku. Përveç pjesëmarrësve të komunitetit shqiptar në këtë zonë, ishin ftuar mendimtarë, intelektualë të çështjes kombëtare, figura të spikatura publike në fushat e ndryshme të jetës social-ekonomike-politike në Diasporë. Ky tubim sa patriotik, atdhetar dhe historik, u organizua dhe u mbështet nën kujdesin e drejtpërdrejtë të Kryetarit të Federatës Pan Shqiptare Vatra, dr. Gjon Buçaj dhe aktivistit të mirënjohur për çështjen kombëtare, Kryetari i Degës Vatra, Jacksonville, Florida, vatranit Adriatik Spahiu, në bashkëpunim me intelektualët dhe bashkëkombasit; shkrimtarin Andon Rrumbullaku, Ilam Peçi, studentët; Ilir Kola Gjonmarkaj dhe Ilirjan Rrumbullaku, Mithat Fifo , Nesim Muçollari, Vaskë Bruko, Arben Zeqiraj,etj. Në hyrje të “Arbër’café”, Kryetari i Federatës Pansshqiptare të Amerikës “Vatra” dr. Gjon Buçaj, që shoqërohej nga bashkëshortja dhe vajza e tij, Nikoleta dhe Nora Buçaj dhe z. Adriatik Spahiu, u pritën mes shtrëngime duarsh, nga pinjolli pasardhës i vatranit të vjetër, Lliko Rrumbullaku,- shkrimtari, patrioti e atdhetari, vatrani 86 vjeçar maleshovit, z Andon Rrumbullaku – nga një tjetër vatran dhe aktivisti në Fedaratën “Vatra” dhe “studenti” i Fan Nolit, biles nga të fundmit që ka qëndruar përkrah Nolit të Madh, fizikisht, mbështetur e biseduar me të – 88 vjeçari përmetar z.Thanas Laskaj, nga bisnesmeni z.Astrit Karamanaj, pronari i Arbër’café, që kishte hapur “vatrën” për këtë aktivitet patriotik e historik, intelektualë, personalitete të artit e kulturës dhe një numur i madh bashkëatdhetarësh, simpatizantë dhe aktivistë të Vatrës dhe të komunitet shqiptaro-amerikan në Hartford CT. Gjithashtu me pjesëmarrjen e tyre këtë tubim do ta nderonin dhe kishin erdhur nga shtete të tjera, sikundër; Kryetari i Shoqatës “Kombi” poeti e publicisti, z. Artur Vrekaj, nga Worcester (Ustër) Masachusets, bashkëatdhetarë nga Filadelfia, New Jersey, New York-u etj. Salla e “Arbër’ café “ ishte zbukuruar jo vetëm me flamujt respektivisht të dy vëndeve; shqiptar dhe amerikan, por në muret e saj ishte edhe fotoekspozita e Vatrës, që nga krijimi i saj, fotografi të patriotëve shqiptarë, që sakrifikuan në dobi të kombit e deri te Plaku i Vlorës, që shpalli Pavarësinë e Shqipërisë. Ishte e pranishme media shqiptaro-amerikane, drejtori i TV Kultura Shqiptare , Adem Belliu dhe gazetarë të pavarur. Ndodh, që evenimente të tilla historike dhe atdhetare, na lënë mbresa dhe përjetime të veçanta, shpirtërore, njerëzore, plot vitalitet dhe emocion, dhe shërbejnë si një kumt për t’u shëndrruar në zëdhënës të ruajtjes së vlerave kombëtare, traditës, gjuhës, atdhedashurisë dhe identitetit kombëtar shqiptar, duke i shpalosur ato me idetë, që evidentojnë personalitetin e një kombi.
“Mbajmë me nder emrin shqiptar”, titullohet libri më i fundit i shkrimtarit patriot e atdhetar, Andon Rrumbullaku. Ky libër, vjen si përmbledhje monografie, dëshmi mbresëlënëse e imazhit të komunitetit shqiptaro-amerikan të Hartford-it, që në zanafillë, të mërguarit e parë dhe deri te ai, i mbërrituri rishtas. Në fjalën e tij të hapjes, vetë autori i librit, publicisti, z. Andon Rrumbullaku, do të theksonte se e ndjente detyrim moral, qytetar, shpirtëror dhe atdhetar të shkruante këtë libër. Që në hyrje të librit, autori ka shkruar e sjellë në vëmendje të mërguarit e parë në Hartford CT, shqiptarët “me peshë”, sikundër do të shprehej z. Rrumbullaku, që nga Kosta Hotova, nga Përmeti, i cili arriti të bëhej bankier. Kosta Hotova ndihmoi Federatën Pan Shqiptare Vatra shpirtërisht, moralisht, materialisht dhe atdhetarisht. Për këtë, ai u vlerësua duke u zgjedhur anëtar i kryesisë së Vatra, në vitin 1913-ë. Kasëm Xhafa, biri i Çamërisë, është nga të parët mërgimtarë në Hartford, binsesmen i fuqishëm në industrinë kulinare me restorante me yje dhe emër në Hartford, njeri human dhe me zemër të madhe, që do të priste, përkrahte dhe ndihmonte shqiptarët mërgimtarë, që vinin në vitet më pas nga Stambolli e Shqipëria. Një moment vërtet emocionues e mbresëlënës ishte rrëfimi i shkrimtarit Rrumbullaku për nënën çame Age Xhafa, e cila dilte me shami të bardhë e veshjen çame në Hartford. Nëna çame Ageja ishte e lumtur, krenare dhe mburrej që ishte shqiptare. Do të ishte kjo familje çame, që priti ndihmoi e mbështeti në Hartford, përmetarin patriot e atdhetar, Thanas Laskaj, i fundit i vatranëve historikë, që e ka përcjellë fizikisht Nolin, student i tij, i fundmi i epokës noliane. Bile, ai thotë duke qeshur: – Unë jam Babai i Komunitetit Shqiptaro-amerikan në Hartford. Sot ai është 88 vjeç! Nesti Nasto, nga e njëjta vendlindje, me shkrimtarin Nonda Bulka, është nga mërgimtarët e parë, që do të mbahet mend për guximin e tij atdhetar dhe patriotik.Vatrani Nesti N.pati guximin e pashoq dhe i dërgoi letër Benito Musolinit, ku i kërkonte me insistim të mos sulmonte e pushtonte Shqipërinë, në 1939-ë. Po kështu, z.Rrumbullaku sjell edhe fisin NAKO-nga Leskoviku. Pra, në këtë libër shkrimtari dhe publicisti Andon Rrumbullaku dëshmon përpjekjet, sfidat dhe kontributin e mërgimtarëve të vjetër e të rinj të Hartford-it, aty ku ndërthuren dhe integrohen kulturat, dashuria për atdheun e munguar, puna e sakrificat e tyre, për të ruajtur dhe trashëguar, gjuhën, traditën dhe vlerat kombëtare. Autori Rrumbullaku dëshmon e pohon rolin pro-aktiv në shoqërinë amerikane, duke përcjellë kështu mesazhin e dashurisë e vëllazërisë, jo vetëm në mbarë komunitetin shqiptaro-amerikan, por edhe në marrëdhëniet me kulturat e tjera.

-2-
I deleguari i kryesisë së Vatra, posaçërisht, Kryetari e Degës “Vatra”, në Jacksonville, Florida, z. Adriatik Spahiu, i cili udhëtoi enkas nga Florida në Hartford, jo vetëm për promovimin e librit “Mbaj me nder emrin shqiptar”, të z. Rrumbullaku, por edhe për të ndarë e dhënë eksperiencën e ndihmesën e tij intelektuale, qytetare, patriotike, atdhetare dhe materiale, në hapjen e Degës “Vatra” në Hartford CT,- i cili në fjalën e tij mes të tjerash theksoi: “Ndjehem sot i nderuar, që ndodhem fizikisht këtu, mes këtij komuniteti shqiptaro-amerikan të Hartford-it, një komunitet me virtyte e vlera njerëzore, intelektuale e qytetare të admirueshme, ashtu sikundër e ka dëshmuar shkrimtari përmetar Andon Rrumbullaku në librin e tij, me titull tejet domethënës e simbolik -“Mbaj me nder emrin shqiptar”, që unë e lexova më një frymë dhe u njoha me secilin prej jush. Me ndjenjën e lartë patriotike e të atdhedashurisë, autori Andon Rrumbullaku rrëfen historikun e mërgatës së Hartford-it, nën efektin e karizmës dhe aureolës të rrënjëve historike dhe kulturës shqiptaro-amerikane në këtë komunitet, duke pohuar të kaluarën e pararendësve të tyre. Libri mbart në vetvete nderimin dhe respektin e kockës së erudicionit intelektual, patriotik e atdhetar, dëshmi këto të njerëzores e shpirtërores, emocionuese e edukative, libër që dëshmon se,- vetë koha e liria që ata gëzonin e ne gëzojmë, na jep mundësinë, për të ngritur, apo më mirë të shprehem, për të ringritur, sepse ajo mes jush ka ekzistuar dhe ekziston,- strukturën e memorialit të krenarisë, gjuhës, idealeve dhe virtyteve të kombit tonë, me themelimin- e theksoj-me Rilindjen- e Degës Vatra-të Hartford-it. Ndjehem krenar dhe me përgjegjësi morale e kombëtare, për të bërë më të mirën e mundëshme, për të dhënë ndihmesën dhe eksperiencën time personale dhe të Degës Vatra, Florida, që unë përfaqësoj, në realizimin e kësaj aspirate të integrimit të vlerave dhe identitetit tonë të çmuar kombëtar në tokën amerikane. E vlerësoj këtë libër, që do të mbetet në historinë e komunitetit tuaj por edhe të Diasporës, si diçka e rëndësishme dhe jetike, që rilindi degën “Vatra” në Hartford. Ta gëzoni dhe së bashku të ecim në gjurmët e të parëve tanë, të përcjellim mesazhin fisnik të vëllazërisë e dashurisë njerëzore në mbarë botën shqiptare-përfundoi fjalën e tij, z. Adriatik Spahiu. Më pas fjlaën do ta merrte intelektuali, pjesë e këtij komuniteti për më shumë se një dekadë, Ilam Peçi, i cili tha se libri “Mbajmë me nder emrin shqiptar” dhe veprat e tjera të Xha Andonit do të mbeten udhërrëfyese për brezat e ardhshëm në komunitetin shqiptaro-amerikan të Hartford-it. Morën fjalën intelektualë e qytetarë të tjerë pjesëmarrës në tubim. Z. Mithat Fifo, mbasi falenderoi personalisht të deleguarit e Federatës Pan Shqiptare “Vatra”, Kryetarin e saj, dr. Gjon Buçaj, dhe z. Adriatik Spahiu, më pas foli për rëndësinë dhe përmbajtjen e librit, dhe vlerën që ai përcjell për komunitetin tonë. Z Fifo theksoi gjithashtu se ndjehej krenar e i lumtur, që sot në komunitetin shqiptaro-amerikan të Hartford-it do të “ringrihej” dega “ Vatra”. Urime e Suksese, -përfundoi fjalën e tij. Përshëndeti tubimin edhe Kryetari i Shoqatës “Kombi”, poeti e publicisti Artur Vrekaj, i cili vlerësoi nismën organizative dhe uroi për çeljen e degës së Vatrës në Hartford.
“ Unë jam Thanas Laskaj, “Babai i Komunitetit”-kështu e nisi fjalën e tij dhe u shpreh gjithë buzëqeshje e krenari, vatrani 88 vjeçar, studenti i Fan Nolit dhe i fundmi i elitës noliane. Fjala dhe veprat e Fan Nolit qenë ato që na ngrohën dikur dhe vazhdojnë të na ngrohin akoma. Si pasardhës të Vatrës, mesazhi që unë dëshiroj të përcjell sot, të qëndrojmë të bashkuar në vatrën e shqiptarisë, pa dallim feje dhe ideje, se feja e shqiptarit është veç shqiptaria, -përfundoi ai. Ndërsa Raimonda Moisiu, Kryetare e SHSHSHA-së, e cila jeton e punon me familjen e saj rezidente në Hartford CT, u shpreh: “Sot në këtë ditë e datë historike, për komunitetin shqiptaro-amerikan, na nderojnë me prezencën dhe mbështetjen e tyre, personalitete të nderuara e të respektuara në Diasporë, Kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA “ me bashkëshorten dhe vajzën e tij, dhe z. Adriatik Spahiu, Kryetari i Degës Vatra, Florida, personalitete dhe aktivistë të shquar të çëshjtes kombëtare, të cilët kanë një kontribut të jashtëzakonshëm, intelektual, erudite dhe atdhetar, në përjetësimin e punës dhe kontributit të shquar të atyre që themeluan “ Vatra”-ën, dhe “ Dielli”, në Amerikë. Zonja Moisiu pasi dha vlerësimin dhe këndvështrimin e saj për librin “Mbaj me nder emrin shqiptar”, që sipas saj, është monografia e gjallë e komunitetit shqiptaro-amerikan në Hartford, vlerësoi guximin dhe përkushtimin e z. Rrumbullaku, që pavarësisht moshës, ai kurrë nuk ndalet e s’dorëzohet, por vazhdon të hedhë në letër vlerat e virytet kombëtare të shqiptarit, dhe z. Rrumbullaku na rrëfen me krenari, pse ne sot mbajmë me nder emrin shqiptar. Përsa i përket çeljes së degës Vatra në Hartford, znj. Moisiu u shpreh: “Vatra dhe vatranët pasardhës, të rinj dhe ata që do të lindin, do të ecin në gjurmët e vatranëve të vjetër, e të parëve të tyre, që të unifikojnë, jo vetëm vlerat e vërteta të kombit, traditat tona patriotike e atdhetare, idealizmin në realizimin dhe ëndrrën e të gjitha kohërave, por edhe për një komb demokratik e drejtësi, të denjë për të qenë pjesë e botës së qyteteruar. Ne sot do të çelim degën e VATRA, -në komunitetin tonë, do të bëjmë realitet ëndrrën e atyre burrave dhe grave të mënçur patriotë e atdhetarë, që shkrimtari Andon Rrumbullaku i përmend në librin e tij, ata që mbështetën fuqishëm shpirtërisht e materialisht, pa kurrfarë përfitimi personal, kauzën e shenjtë të integritetit të identetit tonë shqiptar në këtë tokë të mundësisë e multikulturore, krahas kulturave të tjera, respektues të ligjeve dhe zakoneve ku ata jetojnë e punojnë.
-3-
Fjala e kryetarit të Federatës Panshqiptare VATRA, dr.Gjon Buçaj ngjalli interes e vëmendje të veçantë, jo vetëm si një zë unikal, qytetar, intelektual, atdhetar e patriotik, por edhe si figurë dominuese e Diasporës shqiptare. “Ndjehem jashtëzakonisht i nderuar dhe i vlerësuar, që gjendem sot në këtë vatër shqiptare, ashtu sikundër ndjehem kudo ku ka shqiptarë. Ndjehem i emocionuar, që ndodhem mes këtyre dy burrave; z. Thanas Laskaj dhe z. Andon Rrumbullaku, që janë historia e gjallë e Vatra-ës, dhe vazhdojnë t’ia kushtojnë të gjithë energjitë e potencialet e tyre morale, intelektuale, njerëzore, të dijes e të penës, dhe ja kanë arritur të dialogojnë mes vetit dhe brezave, për ç’ka i bashkonte dhe bashkon, elemente të kujtesës dhe reflektimit, për të mbajtur gjallë frymën e atdhedashurisë, patriotizmit, historisë, traditës e zakonet e jetesës, në të përditshmen njerëzore, por që i lidhin pazgjidhshmërisht brezat. Sot do të çelim edhe Degën e Vatra, këtu në Hartford, ku pritet të antarësohen shqiptarë të komunitetit , që jetojnë e punojnë në këtë zonë. “ Vatra”, para disa dekadash, kishte fillue të zvogëlohej, kështu që Kryetari i saj, i asaj kohe, Peter Lucas hodhi idenë e zhvendosjes së Selisë së saj nga Bostoni, ku ajo ishte themeluar, në New York. Dega e Vatra, në NY, është shtylla e Federatës, por Bostoni edhe sot vazhdon të quhet për shqiptaro-amerikanët, Kryeqyteti i Diasporës Shqiptare. Më pas, dr. Buçaj bëri një ekspoze të aktivitetit dhe kontributit të Vatra, ku në esencë ka besimin, përkushtimin, pa dallim feja, race e ideje, për t’i dhënë kuptim bashkimit të shqiptarëve në mbarë Amerikën, vlerave të kombit tonë, qofshin ato historike, kuluturore, sociale e kombëtare. Integriteti i tyre është i domosdoshëm e i nevojshëm në afirmimin e identitetit shqiptar në Diasporë, pikërisht nëpërmjet çeljes së Degëve të Vatrës dhe aktiviteteve të ndryshme të tyre në komunitet kudo ku ka shqiptar- një- komponent vlerësues në bashkimin e unitet të shqiptarëve e të gjitha trevave, nga Kosova , Çamëria e Shqipëria. Pyetjes nga salla rreth idesë të bashkimit të Shqipërisë me Kosovën, dr. Gjon Buçaj iu përgjigj: “ Ideja e bashkimit me Kosovën është sa e vjetër aq edhe bashkëkohore. Kjo ide është hedhur, që në Lidhjen e Prizrenit. Gjithsesi, shqiptarët kudo ku janë kanë krijuar bashkësitë e tyre atdhetare, ku kanë dëshmuar bashkimin e trojeve të tyre. Fan Noli e Faik Konica me bashkëthemeluesit, themeluan Vatra në Amerikë -, ndërsa patriotët shqiptarë themeluan Lidhjen e Prizrenit në Ballkan, trojet shqiptare, që do të thotë se ne jemi një komb, një gjuhë”. Në mbarim të fjalës së tij, dr. Buçaj, përpos duatrokitjeve të admirueshme dhe mbresëlënëse nga pjesëmarrësit, përcolli urimin dhe i hapi udhë procesit të anëtarësimit në Vatra, çeljes së Degës Vatra dhe zgjedhjes së Bordit drejtues të saj. Gjithashtu dr. Gjon Buçaj dhe z. Adriatik Spahiu ndanë Çertefikatat vlerësuese për kontributin dhe aktivitetin e tyre patriotik, për çështjen kombëtare dhe krenarisë shqiptare, përkatësisht; Z. Andon Rrumbullaku, z.Thanas Laskaj dhe z.Astrit Karamanaj. U anëtarësuan dhjetra pjesëmmarrës. Kryetar i Degës “Vatra” Hartford, CT, u zgjodh intelektuali z.Ilam Peçi. Sipas rregullores, ai zgjodhi bordin drejtues; Nënkryetar, z. Arben Zeqiraj, Sekretar, Ilir Kola Gjonmarkaj, Anëtarë: Raimonda MOISIU, Alfred Rrumbullaku dhe Artan Martinaj.
-4-

Mbas tubimit të gjithë pjesëmarrësit me Kryetarin e Federatës Panshqiptare Vatra në krye–u ftuan nga biznesmeni shqiptaro-amerikan, z.Artan Martinaj, një shëmbull mbresëlënës në lobimin e çështjes shqiptare. Në fund për pjesëmarrësit pati koktej nga bisnesmeni në industrinë kulinare, Nikolin Haxhiu.

Kongresmeni John Larson dhe Kryetari i Federata Panshqiptare Vatra, dr. Gjon Buçaj takohen në Hartford CT

Bisnesmemi shqiptaro-amerikan, Artan Martinaj, ditën e çeljes së Degës Vatra ne Hartford CT-organizoi “fundraising” në restorantin e tij për fushatën e Kongresmenit John Larson. Në këtë event morën pjesë edhe komuniteti shqiptaro-amerikan i Hartford-it me në krye Kryetarin e Federatës Panshqiptare Vatra, dr.Gjon Buçaj e familja e tij. Ndërsa nga media shqiptaro-amerikane eventi u ndoq nga drejtori i TV Kultura Shqiptare, Adem Belliu, dhe gazetarja Raimonda Moisiu. Mbas prezantimit mes dy personaliteteve dr. Gjon Buçaj dhe Kongresmenit John Larson –pati një bisedë të ngrohtë, tejet interesante e mbresëlënëse, “një konferëncë shtypi” disa minutëshe krejt spontane.
“ Është gjithmonë kënaqësi, që unë të takohem e ndodhem sot mes rezidentëve shqiptaro-amerikanë të distriktit të Hartford, CT ‘. Gjithashtu ndjehem i nderuar qe kam shansin e mrekullueshëm, të bisedoj me personalitete dhe figura të rëndësishme të këtij komuniteti, sikundër është kryetari e Federata Panshqiptare Vatra, z. Gjon Buçaj. Kongresmeni amerikan John Larson i tha z. Buçaj se komuniteti shqiptaro-amerikan i Hartford CT-është një komunitet vital e i fortë shumë punëtorë, gjenerozë dhe kreditet e besueshmërisë intelektuale e qytetare janë mbresëlënëse. Një komunitet, që me të vërtetë është mbështetje e ndihmesë e admirueshme dhe e fuqishme, për të bërë ndryshime dhe respektues të ligjeve. Ju sot keni çelur degën e Vatra në Hartford, që do të thotë se pjesëmarrja e personalitetit të Diasporës shqiptare, z. Gjon Buçaj -jo vetëm do të inkurajojë angazhimin e komunitetit shqiptaro-amerikan, por edhe do të konfirmojë mbështetjen për lobimin e çështjes shqiptare, misionin e tyre komunitar, në interes të çështjes kombëtare dhe proceseve demokratike në jetën amerikane. Më pas e mori fjalën dr. Gjon Buçaj, i cili pasi vlerësoi ndihmën e mbështetjen e fuqishme humane, material e demokratike të Amerikës në çështjen e Kosovës e Çamërisë, ai i tregoi shqetësimin e Diasporës Shqiptare, për shqetësimet dhe problemet, për të drejtat e shqiptarëve në Kosovë, Mal të Zi e trojet shqiptare në Ballkan. Gjithashtu ai i tregoi për Demonstratën e shqiptarëve para ambasadës së Malit të Zi e Shtëpisë së Bardhë, në Washington, javën e kaluar” Kongresmeni John Larson e mbështeti fjalën e z. Buçaj dhe ndante të njëjtat shqetësime me të e Diasporën Shqiptare dhe premtoi se ai do t’i prezatonte këto shqetësime në Kongresin Amerikan. Konferencën e Shtypit spontane të plotë, e përcolli për shqiptarët e Amerikës në Cable vizion dhe TV ALB, Televizioni Kultura Shqiptare i Adem Belliut.
Kjo ditë u mbyll me vizita të Bordit të ri drejtues të Degës Vatra Hartford CT, të shoqëruar nga z. Adriatik Spahiu në disa bisnese të komunitetit shqiptaro-amerikan në këtë zonë.
Raportoi nga Hartford CT
Raimonda MOISIU
Hartford, 13 prill 2014

DHURATA NGA AMERIKA PËR BIBLIOTEKËN KOMBËTARE GJATË VITIT 1930

by

(LIBRAT E DHURUARA NGA LEGATA E SHQIPËRISË NË UASHINGTON DHE NGA FEDERATA “VATRA” E BOSTONIT)/
Nga Frederik Stamati/Tirane/
Një miku im, Shpëtim Sala, njeri tepër i dhënë pas koleksioneve historike dhe i çiltër në pasurinë intelektuale që ka, më dha i pari shtysën e pa përballueshme për të hedhur në letër këto pak rreshtat e mëposhtme, e që rrahin të kujtojnë një ngjarje të tetëdhjetë e katër vjetëve më parë, një ngjarje pa bujë dhe e mbyllur me kohë në arkivat e shtetit shqiptar. Dikur ai kishte lexuar një shkrimin tim për uniformën e një luftëtari të Trupit Vullnetar dhe sapo i ra në dorë broshura e Aqif Përmetit mbi mënyrën e stërvitjes së ushtarëve të Trupit ngriti dorezën e telefonit. Kaq ishte puna! Gjëja më interesante është se kjo broshurë bën pjesë në listën e librave që Federata “Vatra” i dhuroi Bibkiotekës Kombëtare në vitin 1930. Kushdo mund të bëhet kurioz dhe të vrasë mëndjen për rëndësinë e librit. Mirë! Unë nuk do ta komentoj broshurën për përmbajtjen, as për saktësinë ushtarake, as se në eksperiencën, apo rregulloret e cilit shtet është mbështetur autori. Këto janë çështje tepër larg njohurive të mija ushtarake, nuk guxoj dhe po u a lë specialistëve të stërvitjes fushore, por do të thom nja dy – tre fjalë për Trupin Vullnetar. Ai u krijua në Amerikë me sygjerimin e Mehmet Konicës dhe me përkujdesjen e “Vatrës”. Qëllimi ishte pjesmarrja në Luftën e Parë Botërore duke u rreshtuar pranë Forcave Aleate, për të siguruar kështu zyrtarizimin e paprekshmërisë së kufijve të vitit 1913. Mijëra shqiptarë firmosën pjesmarrjen në këtë njësi të armatosur ushtarake, duke blerë me paratë e tyre edhe armatimin. Mirëpo një forcë ushtarake nuk mund te funksionojë pa një organizim të përsosur që nga gjërat më elementare, që nga disiplina e rreshtimit, ecjes, etj, etj, gjë që në forcat e armatosura përcaktohet me rregullore. Këtë tematikë përmban broshura e hartuar nga Aqif Përmeti. Pastaj, më vonë, në vitin 1920, një pjese këtyre vullnetarëve të stërvitur ushtarakisht, u inkuadruan në “Gardën civile” dhe erdhën në Shqipëri në vitin 1920 në bazë të kërkesës së qeverisë së Sulejman Delvinës.
Në listën që rreshton librat e dhuruara nga “Vatra” broshura e Aqif Përmetit përmendet pak më ndryshe: me sa duket nëpunësi që e ka shkruar nuk ka treguar kujdesin e duhur dhe të domosdoshëm në të tilla raste, madje duke “ja futur kot” për ndonjë gjë, por megjithatë janë vogëlsira, të cilat nuk prishin punë.
Në Arkivin e Shtetit, në Fondin 195, Dosjen 122 dhe Faqen 173, ruhet kjo shkresë:(Te plote do ta lexoni ne Dielllin e printuar)

Kristo Kirka, Bashkëthemeluesi i VATRËS, u shua në Burrel me 28 Prill, në ditëthemelimin e VATRËS

by

NGA URAN BUTKA/
Kristo Kirka(1883-1955), patrioti shqiptar, një nga themeluesit e Federates “Vatra” në SHBA, bashkëpunëtor i Nolit e Konicës, deputet i Parlamentit shqiptar (1921-1924), konsull në Nju Jork, zv.prefekt i Bilishtit, kryetar i Bashkisë së Korçës, më pas nënprefekt i Korçës, gjatë pushtimit fashist e nazist, nacionalist, i cili nuk pranoi të bashkëpunonte me komunistët dhe të vihej në krye të Frontit Demokratik, u shua ne burgun e Burrelit. Në vitin 1946 u arrestua dhe u dënua me 20 vjet burgim. Vdiq pasi kishte kryer 10 syresh në Burgun e Burrelit në moshën 72-vjeçare. Nuk dihet se ku i prehen eshtrat. Ndërkaq, i biri 19-vjeçar u dënua me 8 vjet burg, ndërsa gruaja e vajzat u persekutuan.
GJYQI
Kristo Kirkën e gjykoi dhe e dënoi Gjykata Ushtarake e Tiranës, më 17.12.1946, me trup gjykues kryetar Gjon Banushi, major, ish-partizan dhe prokuror ushtarak, kapiten Petrit Hakani, i njohur për egërsinë dhe dënimet ekstreme politike të qytetarëve në të gjithë Shqipërinë. Kristo Kirka u përfshi në një gjyq politik bashkë me të pandehur që s’i kishte parë e njohur kurrë: Fatbardh Kupin, i biri i Abaz Kupit, Dule Kuke, bujk, Nuredin Koxhej, bujk, Ded Gjon Marku, i biri i Gjon Markagjonit, Skënder Dine, i biri i Fiqri Dines, Nikolla Mole, komisioner, Loro Kubini, ish-oficer, nako Labi, tregar, teki Mezini, ish-partizan, Abdulla Ceka, Bujk, Rexhep Ceka, Bujk.
Organi i akuzës kishte hartuar një akuzë në terma të përgjithshme për 12 të pandehurit, të cilët nuk i lidhte asnjë veprimtari apo kontakt me njëri-tjetrin. Ndërsa akuza e veçantë për Kristo Kirkën, si “armik i popullit dhe sabotator i pushtetit”, përpiluar nga prokurori ushtarak Petrit Hakani, ngrihej mbi tri “faje të rënda” të Kristo Kirkës, që Gjykata i mori si të mirëqena: “I pandehuri Kristaq Kirka, gjatë kohës së okupacionit fashist ka qenë si nënprefekt në Bilisht dhe ka raportuar nëpunësa me rastin e largimit të tyre nga okupacioni fashist, ka shtypur popullin tue e akuzue përpara autoriteteve fashiste, me rastin e luftës italo-greke. Me qenë se i pandehuri më vonë është emëruar kryetar i Bashkisë Korçë, tue mbajtë nji qëndrim antipopullor dhe antikombëtar dhe në interes të fashizmit, veprimtaria e të cilit provohet me nji varg shkresash që ndodhen në dosjen e tij përkatëse… Mbas kapitullimit të Italisë dhe me okupimin e Shqipërisë prej nazizmit, i pandehuri merr pjesë në organizatën tradhtare të Ballit Kombëtar, duke u bërë anëtar i Komitetit qarkor dhe më vonë emërohet zv.prefekt i Korçës. I pandehuri, me anë demagogjie, ka gabuar njerëz duke i futur në radhët e kësaj organizate… Mbas çlirimit të Shqipërisë, me rastin e zgjedhjeve të 2 dhjetorit 1945, i pandehuri, duke qenë në lidhje me Kol Rodhet etj. Dhe të gjithë së bashku në lidhje me reaksionin e jashtëm janë munduar për të sabotuar zgjedhjet për të përmbysur pushtetin popullore me ndërhyrjen e jashtme”.
Gjykata Ushtarake e dënoi Kristo Kirkën, më 17.12.1946, me 20 vjet burgimi. Nuk kishte rëndësi për Gjykatën nëse ishin apo jo të vërteta akuzat, nëse pranoheshin apo jo nga të pandehurit. Rëndësi kishte që ata të dënoheshin si armiq dhe, në emër të popullit, të mbushnin burgjet e kampet e përqendrimit të punës së pranguar si dhe t’u sekuestroheshin pasuritë. Natyrisht Kristo Kirka i kundërshtoi dhe i rrëzoi akuzat e pathemelta në ngarkim të tij dhe pranoi me sinqeritetin që e karakterizonte, veprime apo lidhje shoqërore reale, edhe pse mund ta dëmtonin. Në gjyqin e inskenuar dhe të zhvilluar vetëm në një seancë të shkurtër formale, Kristo Kirka mbajti qëndrim dinjitoz. Në fjalën e fundit, sinqerisht, sepse thoshte të vërtetën, por edhe njerëzisht, sepse i dhimbsej jeta tha: “Në jetën time nuk kam bërë ndonjë send për kundra popullit. Kërkoj nga trupi gjykues mëshirë dhe të vendosë me një ndërgjegje të pastër”. Familja Kirka dhe Harizi ishin të shqetësuara për fatin e Kristos. Por, edhe miqtë dhe bashkëluftëtarët e tij, brenda e jashtë Shqipërisë. Djali i Petro Harizit, Dhimitri, emigrant në SHBA, i shkroi Fan S. Nolit nga Worcester-i për të ndërmjetësuar pranë qeverisë shqiptare që ta shpëtonte mikun e tij të ngushtë. Natyrisht, nuk mund t’i shkruanin pjesëtarët e familjes Kirka nga Shqipëria, sepse letrat e tyre censuroheshin nga regjimi dhe nuk shkonin në destinacion. Fan S. Noli u interesua menjëherë pranë qeverisë shqiptare dhe i ktheu këtë përgjigje me telegram Dh. Harizit: I dashur Tako: Sipas letrës suaj, shkrova menjëherë atje ku duhet për çështjen e Zotit Kirka. Kam shpresë që lutja ime t’i hynjë në punë dhe t’ia lehtësonjë gjendjen. Me bekimin prej zemre, mbetem Uronjësi juaj me Krishtin Pshkop F.S. Noli Të bën përshtypje përdorimi nga Noli i emrit të shkurtuar Tako, siç i thërrisnin Dhimitrit në familje, gjë që tregon për marrëdhëniet intime të tij me familjet Kirka dhe Harizi. Por, as letra e Nolit nuk ndryshoi gjë në atë sistem të paarsyeshëm e të pandjeshëm. Kristoja u kthye nga një njeri, në një numër në Burgun e Tiranës, mandej në atë të Burrelit. Një muaj pas arrestimit të tij, i vunë hekurat të birit.

VDEKJA E KRISTO KIRKES

Katerina, vajza e dytë e Kristos, e përjetoi e para vdekjen e babait. “Ishte fundi i muajit prill 1955. Babai kishte tashmë 10 vjet në burg. Mamaja kishte disa javë që na thoshte se qeveria do të bënte me siguri një falje të përgjithshme dhe ta lironin babanë. Bile, e kishte parë edhe në ëndërr dhe i ishte mbushur mendja se lirimi i babait ishte punë ditësh. Në mëngjesin e 27 prillit, u ngrita herët, sepse e kisha unë radhën për të shkuar në Burrel. “Ushqimet mos i merr prapa, me qenë se ai do të lirohet, por jepja të burgosurve të tjerë”, më porositi nëna. U nisa bashkë me nënën e Gjergj Kokoshit. Arritëm me shumë peripeci e mundime në Burrel, por ishim mësuar. E kush i tregon ato! Menjëherë shkuam te burgu. Te porta e hekurt takuam zonjën Ikbale Prodani dhe zotin Xhelal Koprencka, që kishin ardhur të takonin Sami Koprenckën, mikun e babait. Samiu vuante në burg, ndërkohë që edhe të birin, Xhelalin, më vonë e burgosën dhe pasi e ridënuan pesë herë, e pushkatuan. Donin t’i zhduknin gjithë brezat e nacionalistëve, siç ndodhi edhe me familjen tonë… U futëm tek oborri i jashtëm. Tek një vendroje, vizitorët thoshin emrin e të burgosurit dhe dorëzonin ushqimet. Kur erdhi radha ime, gardiani më tha se nuk mund t’i mbante ushqimet, sepse im atë ishte shumë i sëmurë dhe ushqimet nuk i bënin fajde. Unë këmbëngula që t’i pranonte ushqimet se babai do të bëhej mirë, por gardiani nuk ma zgjati. Iu luta që të më linte ta takoja, por ai nuk më dëgjonte më dhe merrej me të tjerët. I lashë ushqimet atje dhe u ktheva e dëshpëruar sa më s’ka. Rastësisht pashë drejtorin e burgut, i veshur ushtarak dhe me çizme të gjata të lustruara. U binte çizmeve me një kamxhik të zi dhe bënte shëtitje nëpër oborr. Emri nuk më kujtohet, por sjellja e tij dhe torturat çnjerëzore kundrejt të burgosurve e kishin bërë të famshëm. Megjithatë, mora guximin dhe iu afrova. “Shoku drejtor, jam e bija e Kristo Kirkës, i thashë. Gardiani më thotë se është i sëmurë dhe nuk mund ta takoj. Të lutem, më lejo ta shoh e t’i them dy fjalë të fundit, se ndoshta nuk e shoh më!”. Ai ngriti kokën dhe këqyri me një vështrim të padeshifrueshëm, që edhe sot e kam të ngulitur në tru. Më përshkoi një drithërimë e akullt. Nuk do të më lejojë, mendova hidhur. Ai u kthye nga rojet dhe tha: “Lëreni!” Desha ta falënderoja, po s’kisha pikë fuqie, më ishte tharë goja dhe më ishte mpirë mendja. Vetëm eca e përhumbur pas rojeve. U hap një derë dhe hyra në oborrin e dytë. U çel dhe dera tjetër, nëpërmjet së cilës hyhej brenda në burg. Atje pashë Nesti Orolloganë, kushëririn e mamasë dhe Andon Frashërin, mikun e babait, që bënë të më afroheshin për të më thënë diçka, por rojet i shtynë tutje. Babanë e kishin shtrirë në një krevat druri në infermieri. I kishte rënë një nur i bukur. Dukej sikur më priste. Baba, jam Rina, i thashë me zë të dridhur, po ai nuk m’u përgjigj. Baba, baba, e shkunda, po ai nuk reagoi. Iu hodha përsipër, e putha, e lava me lot. Ai ishte gjallë, ndoshta më dëgjonte, ndoshta kërkonte ndihmë. Dhe unë e shkreta s’i jepja dot asgjë! Në infermieri nuk kishte asnjë njeri, veç rojës që heshtte. Dola te dera, pas së cilës ishin mbledhur disa të burgosur. Dallova Mihal Zallarin. Ku është doktori?, pyeta. A ka doktor këtu? Ai uli kokën dhe nuk m’u përgjigj. Atëherë dola nga burgu, me mendimin që të gjeja ndonjë mjek në qytet. Në ambulancën e qytetit gjeta doktor Bakallin. E pyeta se ç’kishte babai dhe ç’ilaçe duheshin. Është në gjendje kome, më tha dhe u mundua të më mbushte mendjen se do ta kapërcente edhe këtë herë. Vrapova për tek axhensia e kamionëve dhe atje gjeta nënën e Gjergj Kokoshit, që po kthehej për në Tiranë, edhe ajo tejet e mërzitur, se Gjergji ishte tuberkuloz në gradë të fundit, megjithatë e mbanin në një birucë të mbushur me ujë. I dhashë një letër për Nikon, ku i shkruaja “Babai është shumë sëmurë. Të niset mamaja me ilaçet”. Atë natë nuk vura gjumë në sy. I kisha humbur shpresat. Mendimi se në Burgun e Burrelit i futin njerëzit për t’i vdekur, nuk më hiqej nga koka. Të nesërmen, më 28 prill, pa gdhirë ende, shkova tek burgu për të pyetur, po s’ma hapi njeri derën. Kur erdhi ora e takimit, roja më dha lajmin e kobshëm se babi kishte ndërruar jetë. E mblodha veten dhe kërkova të më dorëzohej trupi. Një oficer më tha se trupi mund të merrej kur të mbushej afati i dënimit, domethënë pas 11 vjetësh të tjerë! I ktheva shpinën dhe ika nga sytë këmbët. Me zonjën Prodani dhe Xhelal Koprenckën, hipëm mbi një kamion për t’u kthyer. Rrugës, afër Milotit, ku kishim ndaluar, pashë nënën mbi një kamion tjetër, që shkonte për në Burrel. I thirra me sa fuqi që kisha dhe kamioni u ndal. Shkova për atje përhumbshëm. Ajo e kuptoi menjëherë se ç’kishte ndodhur. U zumë në grykë me njëra-tjetrën dhe u shkrimë në vaj. “Nuk i gëzove fëmijët”, i thoshte ajo përmes ngashërimës. Pas 40 ditësh u kthyem sërish në Burrel, për të parë vendin ku e kishin varrosur dhe për t’i vënë një tufë me lule. Por rojet na sorollatën dhe më në fund na treguan një vend me shkurre tek Qershiza, ku kishte vetëm kocka… Edhe sot nuk e dimë se ku i ka eshtrat(Marrë nga Monografia”Kristo Kirka” Lauruar me cmimin”Penda e Argjendët)

ELEGJIA

Ish bashkevuajtesi i tij, poeti Arshi Pipa, i tronditur nga vdekja tragjike e rilindasit shqiptar i kushtoielegjine Kristo Kirkes:

Vdiq flamurtari i moçem!
Si rrojti vdiq me nder,
I paster, i devoçem
E pa u perkule njehere

Nder qela u sos t’Burrelit
me dhunen e tradhetarit,
me njolln’ e kriminelit
mbi ballin e atdhetarit

Nuk foli, nuk mallkoi.
Por kur ra fjala ju pre,
Ndigjuem qysh lehte ankoi:
“Per flamur!… Per atdhe!”

Ali Ibër Nezaj -“Udhëheqësi i Lidhjes së Prizrenit”

by

*Sipas burimeve angleze dhe referencave historike/
*Përsiatje rreth librit “Rrugëtimi i Përjetësimit të Ali Ibër Nezaj në Bronz” të Halit Nezaj promovuar të Dielën me 27 prill 2014 nga Vatra dhe Shoqata e Shkrimtareve/
Nga Raimonda MOISIU/
Paranteza/
Në tubimin e celjes së Degës Vatra Hartford CT, fjala e Kryetarit të Federatës Panshqiptare Vatra , dr.Gjon Bucaj u prit me interes e enthusiazëm, Mes morisë së pyetjeve nga audienca, ju bë edhe një pyetje- rreth idesë të bashkimit të Shqipërisë me Kosovën. Përgjigja e dr. Bucaj ishte plot mëncuri, erudicion e kockë të fortë intelektuale: “ Ideja e bashkimit me Kosovën është sa e vjetër aq edhe bashkëkohore. Kjo ide është hedhur, që në Lidhjen e Prizrenit. Gjithsesi, shqiptarët kudo ku janë kanë krijuar bashkësitë e tyre atdhetare, ku kanë dëshmuar bashkimin e trojeve të tyre. Patriotët shqiptarë themeluan Lidhjen e Prizrenit në Ballkan, trojet shqiptare, ndërsa Fan Noli, Konica, bashkëkohasit e bashkëthemeluesit e tij, themeluan Vatra në Amerikë -, që do të thotë se ne jemi një komb, një gjuhë”. Kjo përgjigje e mëncur dhe e urtë e dr.Bucajt –i shkon shumë përshtat titullit të librit ‘Rugëtimi i përjetësimit të Ali Ibër Nezaj në bronz”-alias “Rrugëtimi i përjetësimit të Ali Ibër Nezaj nga Lidhja e Prizrenit –në Vatra dhe Dielli i Shqiptarëve në Amerikë”.
Me kët’rast dëshiroj të uroj:
Gëzuar 102 vjetorin e Lindjes “Vatra” e Shqiptarëve të Amerikës!
Për librin “Udha e ëndrrës së thyer”, paraqita këndvështrimin tim në formën e përsiatjes, ndërsa për librin “Rrugëtimi i përjetësimit të Ali Ibër Nezaj në bronz” , m’u desh të gërmoja në arkivat shqiptare e të huaja, referencat dhe studimet historike shkruar nga publicistë e studiuesë profesionistë të mirënjohur shqiptarë e të huaj, të cilët kanë shkruar në mënyrë sistematike e të admirueshme për figurën madhështore luftarake, poliadrike të patriotit të shquar Ali Ibër Nezajt. Jo pse nuk shkruaja edhe vetë profilin e këtij luftëtari të shquar, por ka një parim profesional në publicistikë e gazetari; kur për një figurë historike apo publike kanë shkruar emra fort të njohur të botës shqiptare gjërësisht, studiuesë e historianë shqiptarë e të huaj, materiale studimore-shkencore historike, na duhet të tregojmë maturinë profesionale të publicistit e gazetarit, për të mos rënë në përsëritje apo “kopjuar” ato, që pararendësit tanë kolegë kanë shkruar. Në publicistikë e gazetari jemi me fat që Diaspora ka Dalip Grecën, njeri me cilësi të vyera, profesionist i zoti, i matur dhe inteligjent, që posedon mjeshtërisht artin e publicistikës bashkëkohore. Unë jam një nga studentet e Dalipit. Cfarë dëshiroj të them me këtë? Që jam e sigurtë se do të marr mbështetjen dhe aprovimin e këtij mendim nga ai. Kështu që unë sot do t’ju paraqes para jush, duke cituar edhe burimet nga i kam marrë; Referenca dhe studime historike shkencore nga arkivat e huaja: “Udhëheqësi i Lidhjes sipas burimeve angleze”nga Kirk Gri dhe Konsulli austriak Lipih”(shën. i Raimonda MOISIU)

Arkivat e huaj: Si e mbrojti Ali Ibër Neza Lidhjen e Prizrenit ..

Lidhja Shqiptare e Prizrenit ka qenë ngjarja më e rëndësishme dhe më e domosdoshme për lirinë, bashkimin dhe pavarësinë e Shqipërisë.10 qershori i vitit 1878, dita kur u mblodh në Prizren Lidhja e Shqiptarëve, është një datë e shënuar e historisë heroike të popullit tonë. Ajo ishte një ngjarje me rëndësi të madhe historike për fatet e kombit tonë, pse bëhej në kohën kur Porta e Lartë e Perandorisë Osmane, në bashkëpunim me carizmin rus dhe me perandoritë e tjera të Evropës, kërkonin ta copëtonin dhe e copëtuan atdheun tonë.Me një prestigj të tillë Tropoja nisi në kuvendin e Prizrenit bijtë e vet me në krye Ali Ibër Nezën) e Binak Alinë. Më 10 qershor 1878, që të dy u zgjodhën anëtarë të KQ të Lidhjes shqiptare të Prizrenit.
Në vitet e lidhjes e më pas, aktiviteti i Ali Ibër Nezës merr përmasa shumë të gjera dhe figura e tij poliedrike rri me dinjitet krahas tre katër figurave me të ndritura udhëheqëse të Lidhjes Shqiptare. Që ditën e themelimit të saj, Lidhja shqiptare u ballafaqua me një presion të gjerë e të gjithanshëm të administratës turke nga brenda, por edhe zyrtarë ndërkombëtarë të vendeve të ndryshme. Ali Ibër Nezës i takoi nderi i madh historik që të ishte si përfaqësues e mbrojtës i Lidhjes Shqiptare në disa nga momentet më vendimtare të saj. Një muaj pas krijimit të Lidhjes, më 22 korrik 1878, ushtria austro-hungareze marshon në drejtim të Bosnjë-Hercegovinës. Autoritetet turke u munduan që forcat e Lidhjes t’i drejtonin në Bosnjë kundër Austro-Hungarisë e ta linin vetë Shqipërinë pa mbrojtje. Për këtë qëllim, më 19 gusht 1878 mblidhet Lidhja. Ali Ibër Nezaj në krye të disa forcave të armatosura ngarkohet të shkojë në Novi Pazar për të marrë vesh nëse forcat austro-hungareze kanë qëllime pushtimi ndaj Shqipërisë. Këtë fakt e vërtetojmë me dokumentin nr.17 të konsullit anglez në Prizren, që mban datën 2 tetor 1879. Sen Xhoni shkruan: “Pak kohë më parë kur flitej se austriakët po marshonin në drejtim të Novi Pazarit, fisi i tij (Ali Ibrës) menjëherë propozoi t’i kundërshtonte ata, por me propozimin e tij, ai me disa pasues të vet shkuan e u takuan me austriakët, dhe pasi u siguruan se austriakët nuk do bënin pushtime, ai u kthye të qetësojë popullin e vet”. Pra, largpamësia e tij si politikan duket qartë. Me Ahmet Koronicën janë nismëtarë e udhëheqës të rrethimit të Mehmet Ali Pashës në sarajet e Abdullah Drenit në Gjakovë, në shtator të vitit 1878. Për këtë, kryekonsulli Lipih nga Shkodra lajmëron ministrin e Jashtëm në Vjenë, më 14 shtator 1878. Kjo ngjarje pati jehonë edhe në botë, shqetësoi Portën e Lartë, si dhe fqinjët shovinistë.U organizua një masakër e përgjakshme kundër të krishterëve të Gjakovës nëpërmjet makinacionesh, ku ishte përfshirë dhe kisha serbe e Deçanit. Në këtë ngjarje figura e Ali Ibrës (Nezaj) shkëlqeu me madhështi të plotë, duke i kaluar edhe caqet e kohës së vet. Më 2 tetor 1879, konsulli Sen Xhon shkruan: “Vitin e kaluar pas vrasjes së Mehmet Aliut, u diskutua seriozisht për shkatërrimin e kishës katolike të Gjakovës dhe një masakër të përgjithshme ndaj të gjithë të krishterëve të qytetit. Dhe ishte ndërhyrja e Ali Ibrës që e ndaloi këtë fatkeqësi. Ali Ibra më njoftoi mua se të gjitha persekutimet e tanishme kundër të krishterëve të Gjakovës kryhen vetëm për shkak të urrejtjes fanatike që kanë dy zyrtarë qeveritarë kundër tyre. Njëri është Kareman Beu, kajmekami dhe tjetri Hasan Aga, një oficer i zaptijeve, djali i Sadik Agës dhe ai deklaron se që të dy duhen ndaluar”. Këtë mision të lartë patriotik, mbrojtjen e popullsisë së krishterë që në fakt ishte mbrojtja e Lidhjes kundër përçarjes, Ali Ibra e vazhdoi gjithnjë duke mbetur figura qendrore e Lidhjes në këtë aspekt. Këtë fakt e vërtetojnë shumë dokumente të viteve 1879-1880. Për të ilustruar këtë fakt, citojmë vetëm një fragment nga dokumenti nr.22 i datës 6 tetor 1879 të konsullit anglez në Prizren: “Ali Ibra i cili është kryetar i fisit më të fuqishëm të të gjitha fiseve malore të kësaj krahine, ka treguar gjithmonë një prirje dashamirësie ndaj popullsisë së krishterë dhe për më tepër ai më premtoi se mbrojtja e tij do të vazhdojë dhe se ai do ta quajë si detyrën e tij të ndërhyrjes për çdo rast persekutimi kundër të krishterëve”. Mbrojtja e lidhjes
Kulla e Ali Ibër Nezajt
Por Porta e Lartë s’mund ta linte të jetonte Lidhjen. Sulltani dërgoi gjeneralin plak e gjakatar Dervish Pashën, për të shuar me gjak Lidhjen Shqiptare. 3000 forca nën komandën e Ali Ibrës e Mic Sokolit zunë Shtimjen. Ndërsa forcat e tjera nën komandën e Sulejman Vokshit zunë Cërnalevën.
Ali Ibër Nezës i takoi nderi historik që të jetë njëri ndër tre komandantët e njërës prej betejave më të mëdha të shekullit XIX për mbrojtjen e trojeve shqiptare. Në këtë betejë, ku ushtria turke la 1800 të vrarë, forcat e Lidhjes u thyen. Ali Ibra u plagos rëndë në këmbën e djathtë. Epika popullore thotë: “Ali Ibra në vraç të zi, po i shkon gjaku deri në zingji….” Qytetet e Kosovës ranë një nga një me përjashtim të Gjakovës. E vetmja kështjellë e papushtuar mbeti malësia e Gjakovës, Tropoja, ku erdhën edhe Sulejman Vokshi e Ymer Prizreni. Ata qëndruan për disa kohë në shtëpinë e Ali Ibrës në Shipshan. 50 vjet më vonë do të qëndronte në të njëjtën shtëpi për shumë kohë një figurë tjetër e shquar e historisë shqiptare, Hasan Prishtina.
Më 7 maj, konsulli Shmuker nga Shkupi njofton ministrin e Jashtëm në Vjenë se 2000-3000 malësorë të Gashit e Krasniqes janë mbledhur pranë qafës së Morinës. Ata kanë edhe dy topa që i kanë marrë në Guci, thotë ai, dhe janë të vendosur për vazhdimin e rezistencës.
Ndërsa më 18 qershor 1881 kryekonsulli Lipih nga Shkodra lajmëron ministrin e Jashtëm të Vjenës, Hajmerle: “Sulejman Vokshi bashkë me Ali Ibrën mori kryesinë dhe sot që është shpirti i opozitës në malet e Gjakovës, i refuzoi të gjitha ofertat e marshallit dhe kanë mbetur deri tani të papërulur, por besohet se është në plan një atentat kundër tij. Ali Ibra që u konsiderua i vdekur, u shërua prej një plage që mori në Shtimje, e cila shkaktoi zërat e vdekjes së tij”. Sulejman Vokshi qëndroi 5 muaj në shtëpinë e Ali Ibrës në Shipshan.
Më 9 tetor 1881, konsulli Shmuker njofton nga Prizreni ministrin e Jashtëm të Vjenës, Hajmerle: “Të mërkurën, më 5 tetor, zbritën në qytetin e Gjakovës së bashku me krerët e Malësisë dhe të Rekës, Sulejman Aga Vokshi dhe Ali Ibra, të cilët në kohën e sundimit të Lidhjes konsideroheshin si shefa më me influencë dhe më aktive të fiseve malore, duke qenë të përcjellë prej 200 të armatosurve. Për të evituar konfliktet dhe për t’u frymëzuar besim delegatëve të tyre, ishte dhënë urdhër që trupat të qëndronin në kazermat e tyre”. Ali Ibra e Sulejman Vokshi me krerët e tjerë i paraqitën në formë ultimatumi qeverisë programin e tyre, që përmbante shumë pika. Shmiker shkruan: “Për aq sa duket, Dervish Pasha ka probabilitet që të marrë në konsideratë pjesën më të madhe të këtyre kërkesave dhe e gjithë do të gjejë gradualisht përfundimin e saj në komandimin e Sulejman Vokshit, Ali Ibrës…”
Më 9 nëntor 1881, në Gjakovë bëhet një mbledhje me gjithë përfaqësuesit e malësive. Mbledhja kryesohet nga Sulejman Vokshi e Ali Ibra, dy figurat e fundit të patundura të Lidhjes shqiptare. Mbledhja kërkon lidhjen e një bese të re. Po ashtu më 9 tetor konsulli austro-hungarez Shmuker i shkruan Fon Kollajt, ministrit të Jashtëm të Vjenës: “…Krahas me organet e portës, ne posedojmë edhe një lloj qeverie provizore, kështu vazhdon të më shkruajë konfidenti im-, ose të themi më mirë, një formë TRIUMVIRATI të përbërë nga shefat Sulejman Vokshi, Ali Ibra dhe bajraktarit të Krasniqes, që është nominal, por në fakt organi që i shkon me tepër fjala në rrethin e Gjakovës… Flitet se Ali Pasha është bashkuar fshehurazi me fiset malore të Gjakovës dhe i bashkuar me ta, ai shpreson që me kalimin e kohës të formojë një shtet të vogël brenda në shtet”… Pra, Gjakova mbeti përherë në duart e kryengritësve. Dervish Pasha, me tituj, grada e terror, me format e tij theu shume krerë të Lidhjes. Sipas burimeve popullore edhe Ali Ibër Nezës i dha titullin “Pashë”, me rekomandimin e sulltanit, por Ali Ibra e hodhi poshtë me indiferentizëm e përbuzje. Ai nuk e zëvendësoi kapuçin, plisin e bardhë shqiptar me festen e kuqe turke.
Ali Ibër Nezaj vazhdoi përpjekjet e tij për çështjen kombëtare deri në fund të jetës se tij. Vdiq në sarajet e tij në Osek, në dalje të Gjakovës, ndërkohë që ky qytet do të ketë dhe një shesh me emrin dhe shtatoren e tij.
*Marrë nga “Udhëheqësi i Lidhjes së Prizrenit” -sipas burimeve angleze dhe referencave historike.
* Materiali u lexua në promovimin e dy librave, me autor Halit Nezaj: “Udha e Ëndrrës së thyer” dhe “Rrugëtimi i përjetësimit të Ali Ibër Nezaj në bronz”

PROMOVIM NE NEW YORK NGA VATRA DHE SHOQATA E SHKRIMTARËVE

by

Promovimi i dy librave të shqiptaro-amerikanit Halit Nezaj, “Rrugëtimi i Përjetësimit të Ali Ibër Nezaj në Bronz” dhe “Udha e ëndrrës së thyer” u organizua nga Vatra dhe Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikan në restorantin EastWood Manor në një sallë të mbushur plot.
Ky promovim përkoi me shënimin e 102 vjetorit të Vatrës, përvjetor që u përcoll përgjatë veprimtarisë.
Takimin e ka moderuar mjeshtrisht shkrimtari Mhill Velaj, i cili interpretoi fragmente dhe vargje. Pjesmarërsit i ka përshëndetur fillimisht zv/kryetari i Vatrës Asllan Bushati. Folësja kryesore ishte Kryetarja e Shoqatës së Shkrimtarëve shqiptaro amerikan Raimonda Moisiu. Përshëndetën dhe përgëzuan autorin: Ambasadori Bekim Sejdiu, Konsull i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës në Neë Jork, Kryetari i Vatrës, dr. Gjon Bucaj, Presidenti i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikan Adnan Mehmeti.Një kumtesë rreth librave të z. Halit Nezaj e mbajti Mehmet Kadrija. Diskutuan rreth librave edhe editori i Diellit Dalip Greca, kryetari i degës së Vatrës në Hartford Iliam Peci, Prend Cetaj, Shaban Gashi e të tjerë.U duartrokit gjatë edhe aktori nga Kosova Halil Teta, që recitoi fragmente poetike.
Autori falenderoi pjesmarresit, organizatoret dhe diskutantet.
Në fund nga familja Nezaj u shtrua një kokejl i pasur me ushqime tradicionale dhe pije të shumëllojshme.