Prof.Dr.Fejzulla BERISHA/
Qasja amerikane ndaj çështjes shqiptare dhe Kosovës ka kaluar nëpër faza të ndryshme, të përcaktuara nga rrethanat ndërkombëtare dhe prioritetet strategjike të administratave të ndryshme. Kjo analizë trajton ndikimin e tre liderëve kyç: Henry Kissinger, George W. Bush dhe Donald Trump, përmes vendimeve që kanë formësuar politikën e SHBA-së ndaj shqiptarëve dhe Kosovës.
Henry Kissinger (Sekretar i Shtetit, 1973-1977)
Gjatë Luftës së Ftohtë, politika e jashtme e SHBA-së nën udhëheqjen e Henry Kissingerit fokusohej në balancimin e fuqive midis SHBA-së dhe Bashkimit Sovjetik. Në këtë kontekst, Shqipëria dhe Kosova kishin rëndësi të kufizuar strategjike për Uashingtonin:
Shqipëria dhe Regjimi i Hoxhës: SHBA nuk kishte marrëdhënie diplomatike me Shqipërinë, e cila ishte e izoluar dhe e lidhur me Kinën. Tirana shihej si një aktor i vogël dhe i parëndësishëm në strategjinë globale të Luftës së Ftohtë.
Kosova: Autonomia e zgjeruar e Kosovës në Jugosllavi më 1974 nuk e ndryshoi pozicionin e SHBA-së, e cila e trajtonte Kosovën si një çështje të brendshme të Jugosllavisë, një shtet që shërbente si një barrierë kundër zgjerimit sovjetik në Ballkan.
George W. Bush (President, 2001-2009)
Pas sulmeve të 11 Shtatorit 2001, administrata e George W. Bushit adoptoi një qasje më të ashpër dhe të vendosur në politikën e jashtme, duke kombinuar fuqinë ushtarake dhe diplomacinë proaktive. Kjo qasje ndikoi drejtpërdrejt edhe në Ballkan.
Roli i Bushit në Kosovë:
Administrata e Bushit ishte ndër mbështetëset më të fuqishme të pavarësisë së Kosovës. Pas shpalljes së pavarësisë më 17 shkurt 2008, SHBA e njohu Kosovën menjëherë dhe u bë një mbështetëse kyçe në konsolidimin e shtetit të ri.
Faktorët Kryesorë të Mbështetjes së Bushit:
Një Kosovë e pavarur stabilizonte Ballkanin dhe reduktonte ndikimin rus në rajon.
Duke vazhduar politikat e Bill Clintonit, administrata e Bushit dëshironte të ruante imazhin e SHBA-së si garantuese e paqes në Ballkan.
Mbështetja për Kosovën forconte bashkëpunimin me aleatët evropianë, sidomos pas tensioneve të krijuara nga Lufta në Irak.
Pa mbështetjen e administratës së Bushit, pavarësia e Kosovës do të ishte shumë më e vështirë për t’u arritur në atë kohë. Uashingtoni ushtroi presion të fortë mbi aleatët ndërkombëtarë për të njohur Kosovën dhe kundërshtoi fuqishëm përpjekjet e Rusisë për të penguar këtë proces në Këshillin e Sigurimit të OKB-së.
Pa mbështetjen e SHBA-së, Kosova nuk do të kishte arritur avancimin që gëzon sot në marrëdhëniet ndërkombëtare. Përkrahja e vazhdueshme amerikane ka qenë vendimtare në çdo fazë të shtetndërtimit të Kosovës — nga ndërhyrja ushtarake e NATO-s më 1999, te njohja ndërkombëtare e pavarësisë më 2008 dhe deri te mbështetja për anëtarësimin në organizata ndërkombëtare si FMN dhe Banka Botërore.
Pa këtë aleancë strategjike, Kosova do të kishte përballuar më shumë sfida në arenën ndërkombëtare, veçanërisht përballë kundërshtimit të vazhdueshëm të Rusisë dhe Serbisë.
Partneriteti i drejtpërdrejtë me SHBA-në ka qenë një element kyç në zhvillimin e Kosovës, duke e mbështetur atë në çdo fazë të procesit të shtetndërtimit. SHBA ka luajtur një rol të rëndësishëm në lindjen, zhvillimin dhe përpjekjet e Kosovës për t’u integruar në struktura ndërkombëtare më të fuqishme. Ky partneritet ka përfshirë disa faza të rëndësishme:
SHBA ka qenë ndër shtetet e para që e ka njohur pavarësinë e Kosovës më 2008, duke siguruar një mbështetje të fuqishme për integrimin ndërkombëtar të vendit. Kjo ka pasur një ndikim të drejtpërdrejtë në njohjen e Kosovës nga shumë shtete të tjera.
SHBA ka qenë një nga shtetet kryesore që ka lobuar për anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare si Kombet e Bashkuara, FMN, dhe Banka Botërore, si dhe ka ndihmuar në forcimin e marrëdhënieve me institucione të tjera të fuqishme globale.
SHBA ka ofruar mbështetje të rëndësishme për forcimin e sigurisë dhe zhvillimin ekonomik të Kosovës, duke kontribuar në stabilizimin e vendit dhe në krijimin e një të ardhmeje të qëndrueshme.
Në të ardhmen, është e rëndësishme që Kosova të vazhdojë të mbajë dhe të forcojë këtë partneritet strategjik me SHBA-në, për të siguruar integrimin në struktura më të fuqishme ndërkombëtare dhe për të promovuar një politikë të qëndrueshme dhe afatgjatë që ndihmon në arritjen e interesave të saj kombëtare dhe rajonale.