Prof. Dr. Fejzulla Berisha/
New Yorku është një qendër e rëndësishme për shqiptarët dhe Kosovën për shkak të rolit të tij si qendër globale e diplomacisë dhe vendbanim i një prej komuniteteve më të mëdha shqiptare në diasporë. Ky qytet ka shërbyer si një platformë kryesore për promovimin e çështjes shqiptare dhe forcimin e lidhjeve diplomatike me shtetet e tjera.
New Yorku strehon një nga komunitetet më të mëdha dhe më të organizuara shqiptare në SHBA, të cilët kanë luajtur një rol të rëndësishëm në promovimin e çështjes së Kosovës:
Komuniteti shqiptaro-amerikan, përfshirë organizatën The Albanian American Civic League të drejtuar nga Joe DioGuardi, ka mbrojtur të drejtat e shqiptarëve në arenën ndërkombëtare. Organizimi i protestave gjatë viteve ’90 dhe gjatë luftës në Kosovë ishte vendimtar për ndërgjegjësimin e opinionit publik dhe për mbështetjen e ndërhyrjes së NATO-s.
Gjatë krizës së refugjatëve në vitet 1998-1999, komuniteti shqiptar në SHBA grumbulloi fonde për ndihma humanitare dhe për mbështetjen e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK).
Komuniteti shqiptar ka ndërtuar institucione fetare dhe kulturore si Kisha Ortodokse Shqiptare “Shën Nikolla” dhe Qendra Islame Shqiptare, duke kontribuar në ruajtjen e gjuhës dhe traditave kombëtare.
New Yorku si Qendër Diplomatike për Kosovën
Si seli e Kombeve të Bashkuara (OKB), New Yorku ka luajtur një rol kyç në vendimet që kanë ndikuar drejtpërdrejt në të ardhmen e Kosovës:
Rezoluta 1244 e OKB-së: Pas luftës në Kosovë, Këshilli i Sigurimit miratoi këtë rezolutë që vendosi Kosovën nën administratën ndërkombëtare të UNMIK-ut, duke përgatitur rrugën drejt shpalljes së pavarësisë së Kosovës.
Lobimi për Njohje Ndërkombëtare: Pas shpalljes së pavarësisë më 2008, delegacionet e Kosovës kanë zhvilluar takime me përfaqësues të shteteve në New York për të siguruar njohje ndërkombëtare dhe për të përmirësuar pozitën diplomatike të vendit.
Fjalimi i Presidentes Atifete Jahjaga në OKB: Një moment historik ishte fjalimi i saj në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, ku kërkoi njohjen ndërkombëtare dhe anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare.
Shqiptarët në SHBA dhe Ndikimi i Tyre Politik
Figura të Spikatura: Shqiptarë të suksesshëm si Harry Bajraktari dhe Mark Gjonaj kanë ndikuar në ngritjen e ndërgjegjësimit për çështjet shqiptare në New York. Mark Gjonaj, si anëtar i Këshillit Bashkiak të New Yorkut, ka promovuar interesat e shqiptarëve në nivel lokal dhe ndërkombëtar.
Kontributi i Diasporës: Shqiptarët në SHBA kanë dhënë kontribute të mëdha në fusha politike, ekonomike dhe kulturore. Shembuj përfshijnë vëllezërit Bytyqi, të cilët dhanë jetën për çlirimin e Kosovës, dhe figura të njohura kulturore si këngëtarja Rita Ora.
Kontributi në Zhvillimet Historike të Kosovës
MProtestat dhe Ndikimi në Politikën Amerikane: Gjatë viteve ’90, protestat masive në New York para selisë së OKB-së dhe institucioneve amerikane mobilizuan opinionin publik në SHBA dhe ndihmuan që administrata e Presidentit Bill Clinton të veprojë në Kosovë, duke parandaluar një gjenocid të mundshëm.
Mbledhja e Fondeve dhe Ndihma për Refugjatët: Komuniteti shqiptar në SHBA organizoi ngjarje për mbledhjen e fondeve, duke dhënë ndihmë financiare dhe humanitare për mijëra refugjatë të luftës.
Kontributi në Lobimin për Çështjen Shqiptare dhe Kosovën
Organizata dhe individë të shquar që kanë dhënë një kontribut të rëndësishëm:
Kisha Katolike Shqiptare në New York, që ka mbështetur komunitetin shqiptar dhe ka promovuar çështjen e Kosovës në qarqet ndërkombëtare.
Teqeja Bektashiane Shqiptare në Michigan, që ka shërbyer si qendër organizative për komunitetin shqiptar dhe përpjekjet kombëtare.
NAAC (National Albanian American Council), që ka lobuar në Kongresin Amerikan për njohjen dhe mbrojtjen e Kosovës.
Jim Xhema, një filantrop dhe lobist i njohur shqiptar në SHBA, që ka kontribuar me përkushtim në mbrojtjen e interesave të Kosovës në arenën ndërkombëtare.
Roli Historik i Organizatës Vatra dhe Gazetës Dielli
Vatra, e themeluar më 1912, është një nga organizatat më të vjetra dhe më të rëndësishme shqiptaro-amerikane. Ajo ka luajtur një rol të rëndësishëm në mbështetjen e pavarësisë së Shqipërisë dhe Kosovës, ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare, si dhe në lobimin për të drejtat e shqiptarëve në nivel ndërkombëtar. Gazeta e saj Dielli ka qenë një platformë e fuqishme për informimin dhe ndërgjegjësimin e komunitetit shqiptar dhe opinionit ndërkombëtar.
Personalitete të Shquara me Kontribut të Madh
Dr. Elez Biberaj: Ish-drejtor i Shërbimit Shqip të Zërit të Amerikës, që ka informuar botën për zhvillimet në Shqipëri dhe Kosovë gjatë periudhave kritike.
Dr. Sami Repishti: Aktivist dhe mbrojtës i të drejtave të njeriut, që ka lobuar për të drejtat e shqiptarëve dhe ka denoncuar diktaturën komuniste.
Frank Shkreli: Gazetar dhe analist që ka kontribuar me artikuj dhe analiza për çështjen shqiptare në skenën ndërkombëtare.
New Yorku mbetet një qendër strategjike për diplomacinë shqiptare dhe kosovare, duke shërbyer si një platformë për lobim politik, zhvillim të marrëdhënieve ndërkombëtare dhe ruajtje të identitetit kombëtar. Kombinimi i rolit të komunitetit shqiptar dhe ndikimi diplomatik i këtij qyteti kanë ndihmuar në avancimin e çështjeve kombëtare shqiptare në nivel global.