Analizë nga Rafael Floqi
Strategjia e Izraelit pas ngjarjeve të 7 tetorit, ku një sulm i madh nga Hamas tronditi sigurinë e Izraelit, ka ngjallur një diskutim të gjerë mbi natyrën e politikës së jashtme dhe të sigurisë në një kohë krize. Në këtë kontekst, politikat dhe veprimet e Izraelit mund të shihen si një reflektim i mësimeve të klasike të historisë dhe të filozofisë politike, të paraqitura nga mendimtarë si Tukididi, i cili theksonte se politika e fuqisë dhe mbijetesa e shtetit shpesh kërkojnë veprime ekstreme, të cilat mund të shkaktojnë pasoja të thella.
Një nga masat më të fundit të Izraelit ka të bëjë me një plan për të pushtuar Rripin e Gazës dhe për të zgjeruar operacionin ushtarak. Ky plan ka shqetësuar shumë në rajon, duke përfshirë edhe palët që janë të angazhuara në negociata për armëpushim. Zyrtarët izraelitë njoftuan se kabineti miratoi planin për të marrë kontrollin mbi Gazën dhe për të qëndruar aty për një periudhë të pacaktuar, një zhvillim që ka alarmuar shumë palë.. Familjet e pengjeve izraelite janë gjithashtu të shqetësuara, duke u frikësuar nga mundësia që armëpushimi të bëhet gjithnjë e më i largët.
Për mendimtarët si Tukididi, një luftë e gjatë dhe e mundimshme shpesh kërkon masat më ekstreme, dhe nuk është e pazakontë që një shtet të kërkojë të forcojë pozitat e tij edhe pas dëmeve të konsiderueshme. Izraeli, me këto veprime, po përpiqet të bëjë presion mbi Hamasin për të arritur një marrëveshje për armëpushim, por gjithashtu mund të ketë në mendje ruajtjen e integritetit të tij dhe mbrojtjen nga kërcënimet e vazhdueshme. Ky është një shembull tjetër i asaj që Tukididi e quante “rregullin e fuqisë”, ku shtetet veprojnë në interesin e mbijetesës dhe forcës së tyre, edhe nëse kjo sjell pasiguri dhe dhimbje për ata që janë të përfshirë.
Kjo situatë ka të ngjarë të çojë në një ndërlikim të mëtejshëm të konflikteve dhe një thellim të ndarjeve të brendshme, një temë që Tukididi e analizoi me theks të veçantë, duke treguar se përpjekjet për të ruajtur fuqinë shpesh mund të rezultojnë në shkatërrim të brendshëm dhe destabilitet.
Frika, nderi dhe interesi i pushtetit i shtyjnë shtetet në luftë.
Strategjia izraelite pas ngjarjeve dramatike të 7 tetorit, kur Hamasi kreu një sulm të paprecedentë mbi civilë izraelitë, ka hapur një faqe të re të errët në konfliktin e gjatë izraelito-palestinez. Ndërkohë që bota ndiqte me tronditje brutalitetin e sulmit dhe përgjigjen e ashpër të Izraelit, shumë analistë kanë vënë re një kthim të frikshëm drejt një logjike të lashtë të konfliktit — atë të përshkruar nga historiani grek Tukididi, i cili mbi 2400 vjet më parë, në “Luftën e Peloponezit”, analizonte si frika, nderi dhe interesi i pushtetit i shtyjnë shtetet në luftë.
Në këtë dritë, sjellja e Izraelit mund të kuptohet jo thjesht si hakmarrje emocionale, por si një përpjekje për të rivendosur kontrollin përmes një manifestimi të pashmangshëm të forcës. Tukididi na kujton se, për shtetet që ndihen të kërcënuara, ligjet morale shpesh zëvendësohen nga ligji i mbijetesës. “Të fortët bëjnë çfarë duan, të dobëtit vuajnë çfarë duhet,” thotë ai në dialogun mes Melianëve dhe Athinasve — një pasazh që duket thuajse profetik në kontekstin e sotëm.
Plani izraelit për të marrë kontrollin mbi Gazën dhe për të zgjeruar operacionin ushtarak ka alarmuar jo vetëm palestinezët, por edhe partnerët ndërkombëtarë. Pas 19 muajsh bombardimesh intensive, popullsia palestineze është e rraskapitur dhe e dëshpëruar, ndërsa shumë banorë të zhvendosur përdorin GPS për të gjetur gërmadhat e shtëpive të tyre. “Çfarë ju ka mbetur më për të bombarduar?” pyet me ironi të hidhur Moaz Kahlout, një refugjat nga qyteti i Gazës.
Nga ana tjetër, familjet e pengjeve izraelite që ende mbahen në Gaza janë gjithashtu të tmerruara nga ideja se një ofensivë e re mund të largojë përfundimisht çdo shpresë për armëpushim. Lajmi se kabineti izraelit ka miratuar një plan për të qëndruar në territorin palestinez për një kohë të pacaktuar, si dhe thirrja e dhjetëra mijëra rezervistëve, përforcon ndjesinë se Izraeli është i gatshëm të shkojë përtej kufijve të operacioneve të kufizuara dhe drejt një strategjie të kontrollit të drejtpërdrejtë.
Në optikën tukididiane, kjo sjellje është racionale, edhe nëse shfaqet brutale. Izraeli po i përgjigjet një kërcënimi ekzistencial me të gjitha mjetet në dispozicion, duke kërkuar të rimarrë iniciativën strategjike. Në të njëjtën kohë, përdorimi i forcës maksimale si mjet presioni ndaj Hamasit në negociatat për armëpushim është pjesë e asaj që Tukididi do ta quante logjikë e frikësimit: të detyrosh tjetrin të nënshtrohet jo përmes bindjes, por përmes fuqisë së zhveshur.
Pasojat e brendshme nga luftërat e gjata
Megjithatë, Tukididi na paralajmëron gjithashtu për pasojat e brendshme të një politike të tillë. Luftërat e gjata, shpjegon ai, degradojnë jo vetëm moralin e shoqërive, por edhe vetë strukturën e shtetit. Pavarësisht suksesit ushtarak, Athina përfundoi e rraskapitur dhe e përçarë nga brenda, e paaftë të ruajë stabilitetin që kërkonte përmes ekspansionit. Ky rrezik është real edhe për Izraelin, i cili po përballet me tensione të mëdha të brendshme, polarizim politik dhe humbje të mbështetjes ndërkombëtare.
Në këtë kuadër, mësimet e Tukididit nuk janë thjesht një pasqyrë për të kuptuar strategjinë izraelite, por edhe një paralajmërim i ftohtë për kufijtë e pushtetit të zhveshur. Një shtet që ndjek vetëm logjikën e frikës dhe mbijetesës, pa një vizion për pajtim dhe ndërtim politik, mund të fitojë betejat, por të humbasë paqen.
…Mund të fitojë betejat, por të humbasë paqen.
Kjo është pikërisht ajo që Tukididi nxjerr si mësim themelor nga tragjedia e luftës: forca pa urtësi është si një anije pa busull, që lëviz me shpejtësi drejt vetëshkatërrimit. Ndërsa Izraeli kërkon të imponohet ushtarakisht mbi një kundërshtar të rrënjosur në kaos, ideologji dhe rrënim social, sfida më e madhe nuk është thjesht asgjësimi i Hamasit, por ruajtja e humanizmit, unitetit të brendshëm dhe legjitimitetit moral në sy të vetes dhe botës.
Tukididi do të pyeste jo sa fort mund të godasësh, por në çfarë bote po hyn pas goditjes. Nëse çdo sulm sjell një hakmarrje të re, nëse çdo veprim ushtarak hedh më tej themelet e bashkëjetesës dhe shpresës, atëherë strategjia e fuqisë shndërrohet në një cikël pa dalje. Ashtu si Athina që u tërhoq nga idealet e demokracisë për të ndjekur ethet e pushtetit imperial, edhe Izraeli rrezikon të humbasë veten në emër të vetëmbrojtjes.
Në përmbyllje, urtësia e Tukididit nuk qëndron në një predikim moral, por në një analizë të ftohtë të natyrës njerëzore dhe të sjelljes së shteteve. Ai nuk i gjykon aktorët historikë, por i kupton dhe i zbërthen, duke na ofruar një pasqyrë që mbetet e dhimbshme, por e domosdoshme: forca është mjet, jo qëllim. Dhe kush e ngatërron këtë raport, shpesh humbet edhe forcën, edhe qëllimin.
Për Izraelin, për Palestinën, dhe për gjithë rajonin, mbetet pyetja thelbësore: A do të mësojnë ata nga historia, apo do të përsërisin tragjedinë e saj?