Shpresojmë që premiera e filmit dokumentar “Vera-mësuese e dy ishujve” do të jepet në një sallë të madhe në Tiranë, organizuar nga Ministria e Arsimit dhe e Sporteve. Pse jo edhe nga Presidenti, Kryetari i Kuvendit, Kryeministri dhe kryetari i opozitës…
Një realizim i bukur nga gazetarët Abdurahim Ashiku dhe Arian Melonashi
Ambasada e Republikës së Shqipërisë në Athinë organizoi të premten 6 shkurt 2015 shfaqjen e premierës së filmit dokumentar “Vera-mësuesja e dy ishujve.
Në premierën e filmit merrnin pjesë mësues të gjuhës shqipe në Greqi, intelektualë, njerëz të artit e të kulturës në mërgim etj.
Ndodhej edhe Ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Republikën e Greqisë z. Dashnor Dervishi, kryetari i Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi z. Artemis Duri si dhe drejtues të shoqatave shqiptare në Greqi.
Filmi dokumentar, me skenar të gazetarit Abdurahim Ashiku dhe me fotografi të punonjësit të vjetër të Televizionit Shqiptar Arian Melonashi, midis afro gjashtëdhjetë mësuesve që vullnetarisht prej shumë vitesh u mësojnë fëmijëve të mërgimtarëve të lexojnë, shkruajnë e lexojnë shqip, është ndalur tek mësuesja Vera Shkurti, mërgimtare në ishullin e Tinosit. Vera, tre vite më parë, mblodhi 72 fëmijë të mërgimtarëve shqiptarë në ishullin e Tinosit dhe të ndarë në dy grupe, çdo të shtunë dhe të diele, nisi tu mësojë gjuhën e bukur shqipe. Nismën e saj e përkrahën edhe autoritetet greke të ishullit të cilët i dhanë për këtë qëllim një klasë të shkollës së ciklit të ulët.
Por Vera nuk mjaftohet me kaq. Kalon detin për tu ndalur në ishullin një orë larg Tinosit, në ishullin e Sirosit, në qytetin Ermonopuli, kryeqendër e ishujve të Cikladheve. Ajo edhe atje gjen etjen e mërgimtarëve për tu mësuar fëmijëve të tyre gjuhën shqipe, përkrahjen e drejtuesve të bashkisë dhe të komunitetit shqiptar.
Çdo të enjte, prej atëherë e në vitet në vazhdim, mësuesja Vera Shkurti udhëton më se një orë me traget duke iu gjendur pranë fëmijëve të mërgimtarëve në dashurinë e tyre për të mësuar gjuhën shqipe dhe për ta mbajtur lart identitetin e të qenit shqiptar.
Filmi u ndoq me vëmendje të thellë dhe me lot në sy, shprehje e respektit për këtë Rilindëse të Kohës Sonë, siç i ka quajtur shkrimtari i madh Dritëro Agolli mësuesit mërgimtar në Greqi, të cilët janë të vetmit në hapësirën migratore të shqiptarëve në botë që punojnë pa shpërblim, pa asnjë vëmendje materiale e morale nga shteti mëmë, me dëshirë e me vullnet që në mjedisin bashkëkohor shqiptar përbën një ÇUDI.
Për shkak të kohës, dallgëzimit të madh detar, mësuesja Vera Shkurti nuk mundi t’i marrë nga afër urimet e të pranishmëve në filmin dokumentar për Të, njëkohësisht mesazh i gjallë i armatës së madhe të mësuesve vullnetarë të gjuhës shqipe në Greqi.
Shpresojmë që filmi dokumentar “VERA-MËSUESJA E DY ISHUJVE” të tërheqë vëmendjen e shtetit dhe shoqërisë shqiptare në Tiranë e më gjerë për të vlerësuar punën e jashtëzakonshme të mësuesve në Greqi me të njëjtat të drejta e detyrime si mësuesit shqiptarë në Shqipëri.
Shpresojmë që premiera e filmit dokumentar “Vera-mësuesja e dy ishujve” do të jepet në një sallë të madhe në Tiranë, organizuar nga Ministria e Arsimit dhe e Sporteve. Pse jo edhe nga Presidenti, Kryetari i Kuvendit, Kryeministri dhe kryetari i opozitës…
Autorët pas botimit monografik të librave “Rilindësit e kohës sonë”, “Shkolla shqiptare e Athinës” dhe “Shkolla shqipe Selanikut” me më se njëmijë faqe, dhe filmit dokumentar “Vera-mësuesja e dy ishujve” u zotuan se do ta vazhdojnë punën e tyre për pasqyrimin dhe nxjerrjes në pah të punës së mësuesve vullnetarë shqiptarë në Greqi.
BRENGA DHE ËNDRRA E ARVANITASIT SHEKULLOR
Nga Abdurahim Ashiku/Athine
Kur u takuam për herë të parë në prill 2006 më tha “Jam njëqind pa tre”…
Vitin e kaluar kur shkova ta takoj ishte i lodhur nga sëmundja, por mbi të gjitha nga vdekja e djalit, më tha “Jam njëqind edhe tre”…
Sot, më dy dhjetor 2014, mësova se iku në përjetësinë e tij, në moshën 104 vjeç…
Lam Qefalaj ishte një rrënjë nga lisi i madh i arvanitasve, një rrënjë që e ruajti gjuhën e të parëve, ia përcolli djemve dhe nipërve.
Ëndërr kishte të shkonte në Shqipëri…
Ëndrrën dhe brengën e tij po i përcjell si i ngriva në shiritin magnetik në prill 2006…
Athinë, 2 dhjetor 2014
Ishim ulur dhe po prisnim kafenë. Shpëtim Hyka, komshiu im i cili ishte bërë sebep i këtij udhëtimi, ma mori dhe ma hodhi vështrimin dhe vëmendjen bregut të detit, në atë gji të bukur të fshatit të largët Saranti të Thivas. Anas tij, i menduar ecte një burrë që mbi kokë mbante barrën e bardhë të dimrave të shumtë. Se sa dimra dhe sa borë kishte mbi kokën e tij do ta mësoja më vonë.
“Është Lami, më thotë Shpëtimi. E ka vrarë shumë vdekja e gruas ndaj nuk e di në se do të ulet e do të kuvendojmë me të si atëherë kur pa e parë e pa më parë kurrë mu drejtua: “Ç’ë bën o djalë ?” Ajo e pyetur shqip, kur unë nuk dija asnjë fjalë greqisht, më befasoi. Atë pyetje, që është një lloj përshëndetje siç përshëndesin malësorët tanë rrugës këdo që takojnë, njohur e panjohur me “tungjatjeta”, do ta takoja dhe përjetoja gjatë gjithë viteve që jetova e punova në Thiva dhe këtu në fshat…”
…Kur u afrua pranë tendës e ndali hapin. Na pa dhe buzëqeshi. Shpëtimin e kapi përqafe si ta kishte bir të tij. U ul përballë meje. Mori frymë thellë dhe e treti vështrimin thellë në hapësirën detare që ndalej diku në Ksilokastrën e Peloponezit.
Nisëm muhabetin. E pyesja unë shqip. E pyeste Shpëtimi arvanitikisht. Përgjigjet, me ndonjë ndërhyrje të fjalëve të greqishtes, ishin të tilla si të më përgjigjesh një burrë që tërë jetën e tij e kishte kaluar në malet e Shqipërisë pa zbritur asnjëherë në qytet. Unë kisha njohur ndonjë të tillë në udhëtimet e mija maleve të Dibrës e Matit…Por, më mirë le t’ia lemë lexuesit të tundë mendueshëm kokën e të shkundë kohët…
A. Ashiku: Le të bisedojmë, me fjalët tuaja, ashtu si t’i mësoi nëna dhe si ke folur tërë jetën.
Lami: Po.
Sa vjeç je ?
Lami: Jamë nëntëdhjetë edhe katër.
Ku ke lindur ?
Lami: Këtu, në katundin prapa. E quajnë Kukurajana.
Sa fëmijë ke ?
Lami: Katër djelm. Kam nji vajzë dhe tre meshkuj. Martuar tërë. Kam engonia.
Sa nipër ?
Lami: Njëmbëdhjetë.
Ku punojnë?
Lami: Di mbetenë me dhi. Nji këtu. Nji në katund, vajza.
Vetë me se merresh ?
Lami: Mu? Me këtë këtu, me tavernën.
Ç ’punë ke bërë në jetë ?
Lami: Punë ? Çoban.
Çoban? Me dele ? Me dhi ?
Lami: Me dele. Me dhi. Bëra edhe lopë. Bëra ekato qefalja lopë, njiqind krerë. Nuk më shkuan mirë dhe i shita.
Ky fshati këtu a ka shumë arvanitas ?
Lami: Ku ? Katundi ? Si s’ka ? Shumë. Arvanitas. Skiptarë. Diafora.
Nga kanë ardhur arvanitasit e këtushëm ?
Lami: Nga Koritsa stin Alvania. Malon mandej ishin. Këtej nuku janë.
Nga Korça erdhën këtu apo…?
Lami: Ja, këtu. Këtu erdhën.
Këtu ke shtëpinë tënde ?
Lami: Stëpinë e kemi lart neve, në katund. Ala këtu sipër, saqë duket prapa qeraqi, kemi vendin, kemi shtëpi për dimër. Nani, këto dita do ikëm dhe do vijmë që të zërë bora.
Kur bie borë zbrisni këtu ?
Lami: Po.
Verës shkoni atje?
Lami: Verës shkojmë atje.
Atje me se merreni ? Keni bagëti ? Sa dele ke ?
Lami: Kemi treqind.
Sa qengja shite për pashkë ?
Lami: Nuku i shesim se i ther këtu djali për tavernën. Nja dhjetë-pesëmbëdhjetë këtu me shokë.
Po qumështin çfarë e bëni ?
Lami: Qumështin nji evro.
E shisni qumësht, nuk e bëni djathë?
Lami: Nuk e bëjmë djathë se skemi duer, skemi gjë.
Sa qumësht në ditë shisni?
Lami: Ndonjë ekato qila, akoma. Njiqind kile.
Shpëtimi. Tote, otan nuk kishte skoli kutu fare, cilën gluhë flisnit, arvanitika?
Lami: Ne. Arvanitika. Neve arvanite e njohëm. Elenika nuku dijimë mirë.
Me gruan shqip flisnit?
Lami: Ne. Po.
Ajo prej këtu ishte apo…?
Lami: Jo. Atje, prej katundi. Ajo më vdiq.
Më thanë. Më vjen shumë keq. Të ka lënë vetëm.
Lami: Saranda meres. Dyzet ditë nani.
Të kesh fëmijët, nipërit, mbesat !
Lami: Për të mira, por shoku nuk është. E shofi në ëndërr se më foli “Plak, Plak!”. Ishte poshtë në ipogjio dhe unë jesh sipër diç psaksis atje në sunduqet dhe ajo më thirri “ Plak, Plak! Ç’ë bën atje ?
Sa vjet jetove me gruan ?
Lami: Me gruen bëmë shtatëdhjet e di.
Shtatëdhjetë e dy vjet martuar ?
Lami: Po.
Sa vjeç je martuar ?
Lami: Gruaja ishte e vogël…
Sa vjeç ?
Lami: Ishin katërmbëdhjet vitra. Ishin s’ishin.
Po ti ?
Lami: Unë jesh ikositesera. Njizet edhe katër
Dy herë më i madh ?
Lami: Dheka hronia. Dhjetë vitra.
Shpëtimi: Nani ç’ë thonë djelmtë.
Lami: Nani vene skolia. Elenika flasin.
Shpëtimi: Maqi ( djali A.A ) di arvanitika?
Lami: Ne. Tërë djelmt edhe nipërit dijnë.
A. Ashiku: Kemi marrë edhe gratë me vete. Kjo është gruaja ime.
Lami: Gruaja jote ?
A. Ashiku: (gruas) Ky është Lami. Shtatëdhjetë e dy vjet ka jetuar me gruan.
Lami: Po, po. Evdhominda dhio hronia bëmë bashkë me gruan.
Shpëtimi : Të jeshë mirë pa, do të të çojmë një ditë dhe do të bëjmë taksidhi.
Lami: Atje doj të vejë që… kala të shohim. Kesh vajtur ala nuku njihja po trëmbej plaka. Trëmbej mos vdes andej.
Ku ke qejf të shkosh ?
Lami: Atje në Spathar do iki. Do vejë në Selenicë.
Kur ke qenë ushtar në Shqipëri ?
Lami: Në saranda, me italonjt.
Ku ke qenë ?
Lami: Që këturen ramë në Ersekë. Në Ersekë, poshtë në Selenicë. Në një katund atje, mbetëm qero atje. Vamë në nji shtëpi atje nuku na hapi derën. Kërceva nga mandra. Hyra brenda. Jeshin dy gra. U thash jemi të mirë, jemi të mirë mos u trembuni. Telespandon, mbetëm atje. Neve stratiotë keshem. Nga gratë njeran e thoshin Sotiro. Më thotë do të bëjmë gabro. I them “Sotiro jam i martuar, kam dy djelm” Ishje vërtet i martuar. Telespandon, shkuam mirë atje. Neve jeshim stratiotë, keshim mishëra, hajmë mirë, pijmë. Ikëm, atje pastaj Mononat dhe Spathar (Skrapar A.A) na poqën, në Tomorr. Atje u bë nji luftë e madhe. U derdhëm në katund natën. Atje që gjuenim. Ishim anamesa sta dhio pira. Do bënim maqi e do vriteshin njerëzit. Thotë pse na gjuani? Se do bënet maqi, do bënet luftë e madhe dhe do tu vrasin. U thamë “nuku trembemi neve”, “si nuk trembeni ?” U bë luftë. Ikëm që me natë…
Këtu ai e tret vështrimin në kohë, humbet në kujtime. Ka mall të madh të shkojë edhe një herë në Selenicë të Ersekës, atje ku siç thotë shpëtoi djalin e shtëpisë që “ishte me italojt” dhe nuk ua dha grekëve. Ka pas dëshirë të shkojë gjatë gjithë këtyre viteve që u hapën kufijtë por nuk e lente gruaja, kishte merak se mos mbetej atje. Tani, thotë nuk e ka këtë merak se gruaja i iku dhe ai edhe po të vdesë në vendin e të parëve do të japë shpirt.
…E fiksova në fotografi tek tregonte me shqipen e konservuar breza pas brezi me një lloj qëndrese të mahnitshme. E fiksova mes djalit të tij të madh Maqit dhe nipit të tij Lamit të ri. Më pas u ulëm në tavernën buzë detit dhe ndërsa pinim verë fshati e hanim nga qengji i kopesë së tij, biseda vijoi në shqip, në atë gjuhë që, ndonëse nuk u shkrua kurrë, mbijetoi në këtë trevë dhe u transmetua brez pas brezi nëpërmjet këngës, folklorit, të folurit të përditshëm në familje.
Kur u ndamë për të marrë të përpjetën drejt Thivas e Athinës e pashë t’i mbushen sytë me lot. E pashë t’i lutet Maqit për udhëtimin e ëndërruar prej vitesh, për të parë Ersekën, Selenicën, Shqipërinë…(Saranti,Thiva, prill 2006)
Ne Foto: Lami dhe Jorgo
GENOCIDI SERBOSLLAV NDAJ KOSOVËS DHE VISEVE TË TJERA SHQIPTARE NËN JUGOSLLAVI
Të dhëna nga një material i vitit 1981 kur Kosova përgjakej me regjimin serbo sllav, përgatitur për botim mbi bazën e arkivit vetjak të gazetarit./
Nga Abdurahim Ashiku/
1- DISA TË DHËNA MBI GJENDJEN DHE NDRYSHIMET E STRUKTURËS NACIONALE TË POPULLSISË SË KOSOVËS DHE TË VISEVE TË TJERA SHQIPTARE NË MAQEDONI, E MAL TË ZI NË 100 VJETËT E FUNDIT (1876-1976)
Më 1877 Vilajeti i Kosovës kishte 760.000 banorë dhe në këtë kohë ky vilajet përfshinte, përveç territorit të Kosovës së sotme edhe Shkupin, Tetovën, Novipazarin, Senicën, Toplicën, Kurshumlinë, Prekuplen, Leskocin dhe Vranjën. Kurse në vitet 1912-1913 kishte 479.000 banorë në të njëjtin territor si në vitin 1877, përjashtuar krahinat e pushtuara në kohë nga Serbia.
Nga të gjitha burimet del se mbi ¾ e popullsisë së Kosovës ishin shqiptarë
Shqiptarët në këtë periudhë, krahas luftës kundër pushtuesve turq, luftonin për tu mbrojtur nga rreziku i pushtimit të ri prej shtetit serb, i cili vepronte aktivisht për të dëbuar me dhunë nga territoret e tyre dhjetëra mijë shqiptarë të zonave në kufirin me Serbinë dhe Malin e Zi. Në këtë periudhë Serbia pushtoi krahina të tëra shqiptare si Toplicën, Vranjën, Kurshumlinë,Prekuplen dhe Leskocin, ndërsa Mali i Zi Ulqinin etj.
Më 1877 mbi 30 mijë shqiptarë u dëbuan nga Toplica e Klisura. Vetëm prej 81 fshatrave nga Toplica e Kosanica janë shpërngulur rreth 1867 familje shqiptare. Në vitet 1876-1878 nga Prekuple e Kurshumlia, ku 50 për qind e popullsisë ishte shqiptare, u dëbuan20.000 banorë shqiptarë.
Sipas të dhënave turke, serbe, austriake e frënge, në thellësi të vilajetittë Kosovës e Shkodrës u vendosën rreth 300.000 shqiptarë të shpërngulur si rezultat i si rezultat i pushtimit të krahinave të sipërme nga Serbia, Mali i Zi dhe Austro-Hungaria (Bosnjën)
Vrasjet e dëbimi masiv nga ushtria serbo-malazeze i popullsisë vendase shqiptare, krijoi një shqetësim e alarm të madh jo vetëm në krahinat shqiptare në kufi me Serbinë e Malin e Zi, por në të gjithë vendin. Kundër kësaj politike shoviniste lindi dhe u zhvillua një lëvizje e fuqishme popullore për vetëmbrojtje, e cila kishte për qëllim t’i dilte zot mbrojtjes së Atdheut nga copëtimi dhe robëria e re. Në këtë kohë u krijua edhe Lidhja Shqiptare e Prizrenit.
2.- PERIUDHA 24 VJEÇARE 1913-1937
Gjatë viteve 1913-1937 (përjashtuar vitet e Luftës së Parë botërore 1916-1918) Kosova dhe viset e tjera shqiptare në Maqedoni e Mal të Zi u pushtuan nga shteti Jugosllav. Gjatë kësaj kohe regjimi shovinist i borgjezisë serbomadhe përdori të gjitha mjetet politike, ekonomike, ideologjike dhe ushtarake për ç kombëtarizimin dhe sllavizimin e plotë të territoreve shqiptare të aneksuara.
ÇKOMBËTARIZIMI NËPËRMJET ZHDUKJES FIYIKE
Nga dokumentet që ka arkivi i shtetit tonë (Fondi Komitetit Mbrojtja Kombëtare e Kosovës) del se gjatë viteve 1913-1927 në Kosovë dhe në viset e tjera shqiptare në Jugosllavi janë vrarë mbi 207.448 shqiptarë dhe vetëm në Kosovë gjatë viteve 1913-1921 janë burgosur 22.100 shqiptarë. Zhdukur plotësisht 57 fshatra, djegur 6050 shtëpi dhe plaçkitur 10.526 familje.
Për mungesë të dhënash këtu nuk përfshihen zhdukjet fizike të bëra në Kosovë dhe viset e tjera shqiptare në Maqedoni e Mal të zi në vitet 1927-1937.
ÇKOMBËTARIZIMI NËPËRMJET REFORMËS AGRARE KOLONIZUESE
Borgjezia serbomadhe, përveç mjeteve të dhunës në luftën për çkombëtarizimin dhe sllavizimin e Kosovës e viseve të tjera shqiptare në Jugosllavi, përdori edhe mjetet ekonomike dhe kryesisht reformën agrare kolonizuese.
Në bazë të dokumenteve dhe të dhënave statistikore që japin studiues kosovarë (revista shkencore “Përparimi” Nr.4 e 5 viti 1970 dhe Nr.1o viti 1971 dhe “Gjurmime Albanologjike” e vitit 1972, botuar në Prishtinë), nëpërmjet kolonizimit, midis dy luftërave botërore 1919-1941 në Kosovë u vendosën 58.714 kolonistë (banorë) serbë e malazezë. Vetëm në vitin 1937 në Kosovë u vendosën 15.622 familje kolonësh serbë e malazezë, ndërsa në viset shqiptare në Maqedoni u vendosën mbi 2000 familje kolonësh.
Në bazë të hartës së kolonizimit, deri në vitin 1937 në Kosovë u ngritën 374 fshatra kolonistësh.
Sipas raportit të drejtoratit të lartë të reformës jugosllave gjatë viteve 1920-1940, vetëm në disa rrethe të Kosovës e Maqedonisë u janë marrë shqiptarëve dhe u janë dhënë kolonëve, nëpunësve, xhandarëve, çetnikëve dhe elementit tjetër të besuar të regjimit 381.245 hektarë tokë.
ÇKOMBËTARIZIMI NËPËRMJET SHPËRNGULJES
Për shkak të dhunës së egër për shfarosjen dhe masakrimin e shqiptarëve, grabitjeve masive të tokës dhe përdorimit të mjeteve të tjera të detyrimit, gjatë viteve 1913-1937 u shpërngulën nga trojet e veta një masë e madhe e popullsisë shqiptare. Deri në vitin 1937, në bazë të dokumenteve arkivale (fondi i drejtorisë së përgjithshme të reformës agrare në kohën e regjimit të Zogut) dhe të disa studiuesve kosovarë, u dëbuan me forcë mbi 220.000 shqiptarë (shumica në Turqi, pjesa tjetër në Shqipëri)
Por, megjithëse deri në vitin 1937 u shpërngulën për në Shqipëri dhe Turqi një shumë kaq e madhe, prapëseprapë, për shkak të natalitetit të madh dhe të qëndresës së fortë të shqiptarëve nën parullën “Vdesim por vendin nuk e lëshojmë”, shqiptarët mbetën shumicë në trojet e tyre. Bile gjatë viteve 1921-1937 në Kosovë numri i shqiptarëve ishte shtuar mbi 2000 vetë në raport me elementin serb e malazez.
Kur qarqet sunduese serbe e konstatuan këtë fakt në vitin 1937 u shqetësuan dhe me anën n e teoricienëve e të politikanëve të regjimit dhanë alarmin e madh propagandistik (Lexo “Shpërngulja e arnautëve të VasoÇubriloviqit”)
Kështu morën masa të shumta midis të cilave hapën edhe diskutimin popullorë për të gjetur metodën dhe mjetet më efikase për kolonizimin dhe sllavërimin më intensiv të Kosovës. Diskutime të tilla u zhvilluan sidomos në klubin serb të kulturës në Beograd prej vitit 1937 deri në vitin 1939. Funksionarët e lartë të shtetit, ushtrisë, teoricienët dhe politikanët në diskutimet e tyre theksonin: “…Nuk ka dyshim se rreziku më i madh për ne është ky bllok(shqiptar) në Kosovë…ka shenja sipas të cilave mund të konkludohet se kjo pakicë gjuhësore mund të bëhet shumë aktive, jashtëzakonisht e rrezikshme për interesat tona shtetërore, në qoftë se ne nuk marrim me kohë aksion largpamës.” “Shpërngulja dhe kolonizimi mund e duhet të zbatohen vetëm me forcë ushtarake”. “…Këta, shqiptarë, si element i huaj, paraqesin sot rrezik nacional e politik, janë shumë për nga numri, të fortë e kompakt, kanë zënë pozitën qendrore dhe kanë ndërprerë kontuinitetin nacional…”
Veç kësaj, e tërë kjo popullsi mbështetet në Shqipërinë, e cila ka ndikim politik dhe zgjon aspirata në të. Prandaj metoda më reale është që të huajt (shqiptarët) të shpërngulen në viset e tjera kompakte (sllave) dhe anasjelltas” (d.m.th. ndërrimin e popullsisë)
1. PERIUDHA KATËRVJEÇARE 1937 -1941
Krahas intensifikimit të propagandës nga politikanët e regjimit, aparati shtetëror serbomadh vuri në zbatim masa të shumëllojshme për të shpejtuar kolonizimin e sllavizimin e krahinave shqiptare në Jugosllavi. Si rrjedhim, në vitet 1937-1941 qeveria jugosllave ndërmori bisedime me Turqinë për të shpërngulur në vitet e ardhshme të paktën 400.000 shqiptarë. U ngritën në një shkallë më të lartë masat e dhunës politike dhe të detyrimit ekonomik; u rrit ardhja e kolonëve dhe marrja e tokës shqiptare. Për zbatimin e misionit të shpërnguljes së shqiptarëve u angazhua edhe ushtria. Në vitin 1938 komanda e zonës së tretë në Shkup propozonte: “Lypset të përpiqemi që turmat e forta dhe kompakte të shqiptarëve të shpërngulen sa më shpejt duke futur në mesin e tyre të paktën 50 për qind të popullsisë sonë” (sllave). Për këtë, gjatë viteve 1939-1940 u kryen dy operacione terrori ndaj shqiptarëve nën pretekstin e mbledhjes së armëve dhe vrasje e masakrime nga ushtria jugosllave në pragun e kapitullimit të Jugosllavisë (prill 1941)
Të gjitha këto bënë që masa e shpërnguljes së shqiptarëve për në Turqi të ngrihet në një shkallë më të lartë. Vetëm në këto 3-4 vjet u dëbuan nga trevat shqiptare edhe 280.000 shqiptarë të tjerë. Përfundimisht, gjatë periudhës 28 vjeçare (1913-1941), nga viset shqiptare në Jugosllavi u shpërngulën mbi 500.000 shqiptarë, (220.000 deri në vitin 1937 dhe 280.000 në vitet 1937-1941). Nga të 500.000 të shpërngulur gjatë kësaj periudhe, një pjesë kanë ardhur në Shqipëri dhe 380.000 kanë shkuar në Turqi.
Përballë një politike të tillë shkombëtarizuese, popullsia shqiptare e viseve shqiptare të aneksuara në Jugosllavi zhvilloi një qëndresë të fuqishme në forma të ndryshme, deri në luftë të armatosur. Janë të njohura kryengritja e Kosovës, rrafshit të Dukagjinit, e Dibrës e shtatorit 1913. Kryengritja e Rrafshit të Dukagjinit më 1919 me rreth 10.000 kryengritës. Kryengritja e Kosovës dhe e Malësisë së Llapit më 1920 me 12.000 kryengritës, si dhe një lëvizje e fuqishme e çetave kryengritëse gjatë viteve 1918-1927, sidomos në krahinën e Drenicës etj.
Sipas statistikave që japin organet shtetërore jugosllave, gjatë viteve 1919-1927 janë vrarë rreth 4.000 luftëtarë të çetave kryengritëse (kaçakë).
2. PERIUDHA KATËRVJEÇARE 1941-1944
Edhe pas kapitullimit të Jugosllavisë monarkiste në kushtet e pushtimit-nazi-fashist, gjatë viteve të luftës, forcat ultrashoviniste serbomadhe të çetnikëve të përbëra rreth 40.000 forca ushtarake të ish ushtrisë së kralëve, nën komandën e DrazhoMihailloviçit, në mënyrë të vazhdueshme sulmonin Kosovën e viset e tjera shqiptare përreth, duke kryer vrasje e masakra në masë. Është e njohur tragjedia e Bihorit në janar të vitit 1943 kur çetnikët shkatërruan 52 fshatra, vranë më se 4.000 banorë, grabitën 300 vajza dhe iu kërcënuan gjithë popullsisë shqiptare në Kosovë e vise se në rast qëndrese për të mos pranuar qëndrimin serb do të pësonte të njëjtën fatkeqësi si popullata e Bihorit, Novipazarit etj.
Rrjedhimisht popullsia shqiptare në Kosovë dhe viset përreth iu desh të bënte një luftë të shumëfishtë, si ndaj pushtuesve ital0gjermanë ashtu edhe kundra forcave serbomadhe të përfaqësuara nga çetnikët e ato bullgaromadhe të Borisit., të cilat kryen krime të rënda ndaj popullsisë shqiptare.
Nga ana tjetër grupi shovinist i Titos, me qëndrimet e tij, sabotoi Luftën Nacionalçlirimtare të popullsisë shqiptare. Në këtë kuptim është kuptimplotë vendimi shovinist i AVNOJ-it (Këshillit të Përgjithshëm Nacionalçlirimtar i Jugosllavisë) në nëntor të vitit 1943 në Janic, i cili në kundërshtim me qëndrimin ndaj çështjes nacionale proklamonte që të gjitha kombet dhe kombësitë në ish Jugosllavinë monarkiste do të mbeteshin në kuadrin e kufijve të shtetit jugosllav të pasluftës, bile edhe pakicat nacionale jugosllave të mbetura jashtë kufijve do t’i bashkoheshin Jugosllavisë së pasluftës.
Kështu, AVNOJ nuk e linte për tu zgjidhur çështja e Kosovës dhe e viseve të tjera shqiptare në bazë të parimit të vetëvendosjes deri në shkëputje e proklamonte zgjidhjen e saj duke e lënë Kosovën në kuadrin e Jugosllavisë së pasluftës. Në këtë mbledhje të AVNOJ-it nuk merrte pjesë asnjë përfaqësues nga Kosova.
Një muaj pas mbledhjes së dytë të AVNOJ-it (31 dhjetor1943) në katundin Bujan të Tropojës, Konferenca e Parë e Këshillit Nacionalçlirimtar të Kosovës e Rrafshit të Dukagjinit vendosën: “Kosova e Rrafshi i Dukagjinit është krahinë, në të cilin banojnë në pjesën më të madhe popullsia shqiptare, e cila si gjithmonë, ashtu edhe tash, dëshiron me u bashkue me Shqipërinë. Prandaj e ndjejmë për detyrë me u vu në dukje rrugën e drejtë të cilën, duhet ta ndjekë populli shqiptar me qëllim që t’i realizojë aspiratat e veta…pra dhe populli shqiptar, do të ketë mundësi me vetëvendosë mbi fatin e vet me të drejtën e vetëvendosjes deri në shkëputje”
Ky vendim nga grupi titist u konsiderua se bie në kundërshtim me vendimet e AVNOJ-it dhe me pikëpamjet e vijës politike të PKJ lidhur me unitetin e Jugosllavisë së pasluftës.
5.- PERIUDHA 32 VJEÇARE (1944-1976)
Me ardhjen në pushtet të grupit nacional-shovinist të Titos, vazhdoi të zbatohet politika shoviniste serbomadhe për çkombëtarizimin e Kosovës dhe viseve shqiptare në Maqedoni e Mal të Zi. Kjo u vu në jetë nëpërmjet formash e metodash të ndryshme, si zhdukjes fizike, kolonizimit, shpërnguljes së detyrueshme në Turqi, largimet në Evropë e në thellësi të Jugosllavisë.
ÇKOMBËTARIZIMI NËPËRMJET ZHDUKJES FIZIKE
Gjatë viteve1944-1966 u zhdukën nga terrori, plumbi, bajoneta dhe helmi i regjimit titist mbi 70.000 shqiptarë në Kosovë e në vise të tjera shqiptare në Jugosllavi. Nga këta 40.000 u zhdukën në vitet 1944-1948 dhe mbi 30.000 në vitet 1949-1966. Shembuj më topikë të këtyre krimeve shfarosëse janë pushkatimi i më se 17.000 shqiptarëve në Tetovë, Gostivar, Tivar, Mitrovicë dhe Gjilan në vitet 1944-1945; masakrimi (vrasja, plagosja, gjymtimi) i më se 30.000 shqiptarëve në Drenicë gjatë vjeshtës e dimrit të 1944-1945, mbytja në Goricë të Triestes me gaz helmues i mbi 2.000 djemve shqiptarë; vrasja e torturat çnjerëzorë masive në vitet 1955-1957 ndërmjet të ashtuquajturit aksion i mbledhjes së armëve ku mbi 50 për qind e burrave u torturuan dhe u rrahën. Janë të njohura kampet e përqendrimit dhe burgjet famëkeqe titiste, ku gjetën vdekjen mijëra shqiptarë, si GolioOtoku,Idrizova, Nishi, Mitrovica e Sremit, Stara Gradishta, Sinja, Gerguri etj. Brutaliteti dhe dhuna titiste u shfaq edhe njëherë në shtypjen e demonstratave të vitit 1968 në Prishtinë, Tetovë, Gostivar etj. Krahas këtyrejanë ndjekur nga UDB-ja titiste me dosje përpunimi 120.000 shqiptarë.
ÇKOMBËTARIZIMI NËPËRMJET KOLONIZIMIT DHE SHPËRNGULJES NË TURQI
Ashtu si në kohën e kralëve, edhe regjimi titist përtëriu reformën agrare kolonizuese, duke u marrë tokën shqiptarëve dhe ua dhënë atë elementëve serbë e malazezë. Kjo solli që, përveç kolonëve të paraluftës, të vijnë edhe dhjetëra mijë kolonë të rinj. Vetëm gjatë viteve 1947-1957 dhe më 1960 në katër rrethe të Kosovës (Prishtinë, Mitrovicë, Pejë e Ferizaj) u vendosën 52.924 kolonë serbë e malazezë. Gjithashtu u përtërinë të gjitha mënyrat e detyrimit për shpërnguljen e shqiptarëve në Turqi.
Theksojmë se mbi 50 për qind e elementit malazez, kroat dhe nga Bosnja që jetojnë sot në Kosovë kanë ardhur pas luftës së dytë botërore.
Sipas të dhënave të botuara në revistën “Përparimi” Nr.10 të vitit 1971 dhe “Gjurmime albanologjike” – seria e shkencave historike 1972 Prishtinë. Vetëm gjatë 8 vjetëve (1953-1960) janë shpërngulur nga Kosova 283.000 shqiptarë. Të ndarë sipas viteve shpërngulja paraqitet si vijon:
Viti 1953 13.000 vetë
Viti 1954 17.000 vetë
Viti 1955 51.000 vetë
Viti 1956 54.000 vetë
Viti 1957 57.000 vetë
Viti 1958 41.000 vetë
Viti 1959 27.000 vetë
Viti 1960 23.000 vetë
Shpërngulja për në Turqi ka vazhduar edhe në vitet e më pasme. Përfundimisht, nga të dhënat që japin botimet e bëra në Jugosllavi del se, pas Luftës së Dytë Botërore titistët kanë shpërngulur për në Turqi 400.000 shqiptarë (nga të cilët 203.000 vetëm për vitet 1955-1958)
ÇKOMBËTARIZIMI NËPËRMJET LARGIMIT TË PËRHERSHËM DHE TË PËRKOHSHËM NË EVROPËN PERENDIMORE, SHBA DHE AUSTRALI (PA SHPËRNGULJET NË TURQI)
Një rrugë tjetër për të çkombëtarizuar popullsinë shqiptare në Jugosllavi nga regjimi titist është largimi për në punë në Evropën Perëndimore. Vetëm nga Kosova, në vitin 1978 gjendeshin në Perëndim rreth 60.000 punëtorë (midis tyre 1200 femra). Ndërsa nga viset shqiptare në Maqedoni e Mal të Zi, largimet për punë jashtë Jugosllavisë janë edhe më të mëdha. Vetëm nga 4 komuna (Tetor, Gostivar, Kumanovë dhe Ulqin), në vitin 1978 janë larguarpërpunë në Evropë 17.000 vetë.
Nga statistikat jugosllave të vitit 1971 del se për çdo vit jashtë krahinës së Kosovës emigrojnë 9000 shqiptarë. ( “Gjurmime albanologjike – Prishtinë 1972”)
ÇKOMBËTARIZIMI NËPËRMJET THITHJES NË THELLËSI TË JUGOSLLAVISË.
Gjatë viteve të pasluftës deri në vitin 1961nga Kosova janë larguar për në thellësi të Jugosllavisë gjithsej 78.000 shqiptarë. Struktura kombëtare e kuadrit dhe e njerëzve të tjerë në marrëdhënie pune nuk i përgjigjet përbërjes kombëtare të Kosovës. Ndërsa shqiptarët sot zënë sot mbi 80 për qind në strukturën e popullatës, numri i atyre që janë në marrëdhënie pune zënë 59.7 për qind. Në sektorin shoqëror në Kosovë ndërsa nga serbo-malazeztë punon çdo i pesti nga shqiptarët punon çdo i tetëmbëdhjeti.
ARDHJA NË SHQIPËRI SI REZULTAT I TERRORIT TITIST
Për shkak të veprimtarisë revolucionare, mohimit të të drejtave nacionale shoqërore në fusha të ndryshme dhe ndjekje se terrorit gjatë viteve 1944-1945 kanë ardhur në Shqipëri 130 familje shqiptare dhe 3750 individë. Gjithashtu, gjatë viteve 1948-1977, kanë ardhur rreth 2000 emigrantë politikë nga të cilët 1770 shqiptarë dhe 230 jugosllavë.
ÇKOMBËTARIZIMI NËPËRMJET NDARJES ADMINISTRATIVE
Titistët popullsisë shqiptare në Jugosllavi jo vetëm ja mohojnë të drejtat për vetëvendosje por nuk e lejojnë as të qëndrojë e bashkuar në një njësi administrative, megjithëse kjo popullsi prej afro dy milionësh jeton në një territor ku nuk ka pyka popullsish të tjera. Ashtu si në regjimin monarkist të kralëve edhe titistët për të kënaqur interesat e borgjezisë serbe, maqedonase dhe malazeze i kanë ndarë e hallakatur shqiptarët në 4 njësi administrative. Sot shqiptarët në Jugosllavi janë nderë:
– Në krahinë autonome të Kosovës, ku jetojnë 1.546.000 banorë prej të cilëve 1.280.000 shqiptarë.
– Në Maqedoni rreth 400.000-500.000 shqiptarë.
– Në Serbinë e ashtuquajtur të ngushtë mbi 80.000 shqiptarë.
– Në Mal të zi rreth 50.000 shq1iptarë. Etj.
TË DHËNA STATISTIKORE TË POPULLSISË SHQIPTARE NË JUGOSLLAVI
1.- Numri i popullsisë shqiptare, sipas statistikave zyrtare dhe dokumenteve të botuar nga shtetijugosllav para dhe pas Luftës së Dytë Botërore, jepet mjaft i zvogëluar. Megjithatë ai paraqet interes për të nxjerrë konkluzione mbi veprimtarinë ç’kombëtarizuese të Beogradit.
Të dhënat statistikore mbi popullsinë shqiptare nga regjistrimet e ndryshme gjatë periudhës 1912-1971, janë shumë më të vogla në krahasim me atë që duhet të ishin sipas shtesës natyrore të shqiptarëve. Nga një përllogaritje e bërë mbi shtesën natyroretë popullsisë shqiptare për 1.000 banorë në vit, del se nga viti 1912-1941 mungojnë rreth 650.000 shqiptarë, të cilët janë zhdukur dhe shpërngulë jashtë trojeve të tyre. Gjithashtu nga e njëjta përllogaritje, del se gjatë viteve 1945-1976 mungojnë mbi 540.000 shqiptarë të zhdukur fizikisht dhe të shpërngulë jashtë Kosove e viseve shqiptare në Maqedoni e Mal të Zi.
2. Sipas statistikave shtetërore jugosllave, elementi serb e malazez si në shifër absolute, ashtu edhe në përqindje ndaj numrit të përgjithshëm të popullatës në Kosovë, deri në vitin 1967 ka ardhur duke u rritur për shkak të sjelljes me shumicë dhe kolonëve të paraluftës.
Në regjistrimet e vitit 1971, në raport me vitin 1961 elementi serb e malazez ka pësuar ulje si në shifër absolute dhe në përqindje në raport me numrin e përgjithshëm të popullsisë në Kosovë.
III. DISA NGA TEORITË DHE PIKËPAMJET SHOVINISTE TË IDEOLOGËVE DHE POLITIKANËVE TITISTË PËR ÇKOMBËTARIZIMIN E SHQIPTARËVE NË KOSVË DHE VISET E TJERA SHQIPTARE NË JUGOSLLAVI.
Teoricienët, historiografët dhe politikanët titistë janë duke ringjallur dhe aktualizuar teoritë e ndryshme antishqiptare të borgjezisë së vjetër serbomadhe, kryesisht në fushën e historiografisë dhe demografisë. Shkurtimishtparaqesin disa prej tyre.
1.-Mohojnë lashtësinë e shqiptarëve, nënçmojnë kulturën shqiptare, shtrembërojnë rolin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit se gjoja paska luftuar për të ruajtur sovranitetin e sulltanit në tokat e shqiptarëve. Ata pohojnë se popullsia shqiptare në Kosovë gjoja është vendosur para 150-200 vjetësh.
2.- Në fushën e demografisë. Aktualisht përveç teorive antishqiptare në fushën e historiografisë janë shfaqur edhe mjaft teori në fushën demografike të cilat synojnë të justifikojnë pakësimin dhe largimin e shqiptarëve nga Kosova dhe viset e tjera shqiptare në Jugosllavi.
Ashtu si në vitin 1937 Çubriloviçi në referatin e mbajtur para klubit serb të kulturës në Beograd shprehte shqetësimin e tij se “Politikën tonë të kolonizimit e mundi pjelloria e grave shqiptare” edhe politikanët titistë pas Luftës së Dytë Botërore, shqetësohen për shtesën e madhe natyrale të popullsisë shqiptare në Jugosllavi.
Të dhënat statistikore të shtetit jugosllav të vitit 1971 tregojnë se popullsia e Kosovës gjatë 50 vjetëve të fundit (1921-1971) me gjithë zhdukjet dhe shpërnguljet në masë, është trefishuar, se shtimi natyral i popullsisë shqiptare në Jugosllavi është 34-37 për mijë në vit, d.m.th. rreth tre herë më i lartë se ai i mesatares në Jugosllavi, se fertiliteti i gruas në Kosovë zë vendin e tretë në botë, se popullsia shqiptare është më e reja nga mosha në Jugosllavi (në moshën deri 35 vjeç është 74 për qind), se tendenca e rritjes që ka popullsia e Kosovës do të dyfishohet gati në çdo 24 vjet etj. Të gjitha këto të dhëna i kanë preokupuar politikanët, ekonomistët, statisticienët, demografët dhe ekspertët e tjerë titistë për të gjete rrugët format dhe mjetet e pakësimit dhe e largimit të shqiptarëve (“Problemet e zhvillimit demografik dhe politik të popullsisë”, “Përparimi nr.6-1975” dhe “Disa veçori demografike të Kosovës”, botuar në vitin 1972 në Prishtinë)
Duke e quajtur shtesën e popullsisë shqiptare “Një proces i eksplozicionit demografik” parashikojnë lloj-lloj zgjidhjesh të cilat, në fund të fundit, synojnë pakësimin e popullsisë shqiptare: ndërmjet presionit për pakësimin e lindjeve, largimin nga vendi të moshave aktive të popullsisë, mos marrjes së masave për të kufizuar mortalitetin, lënia e Kosovës në prapambetje ekonomike e kulturore, si faktor që pengon rritjen e popullsisë etj. Për t’ia arritur qëllimit propagandohet e zbatohen masa të ndryshme. Kështu p.sh., kur flitet mbi fertilitetin, propagandohet se edhe në Kosovë duhet të vijë procesi demografik i nisur nga veriperëndimi i Evropës. Nxitet e propagandohet politika e migrimit të jashtëm e të brendshëm dhe migrimet e përkohshme të fuqisë punëtore në Evropë si rrugëzgjidhje për të përballuar shtesën e popullsisë aktive, (nën pretekstin e inkuadrimit në punë).
Për të realizuar zvogëlimin e popullsisë shqiptare në Jugosllavi herë pas here, organet shtetërore kanë përdorur, falsifikime të ndryshme në regjistrimin e popullsisë. Për këtë janë shpikur e zbatuar lloj-lloj formash e presionesh me qëllim që të shënohen sa më shumë shqiptarë si maqedonas, malazez, serb, turq dhe të ashtuquajtur “kombësi myslimane”, “jugosllave”, “romë” etj.
Përfundimisht në 60 vjetët e fundit 1912-1976 në viset shqiptare të aneksuara nga Jugosllavia u zhdukën fizikisht mbi 277.000 shqiptarë dhe u shpërngulën nga trojet e veta më se 973.000 shqiptarë.
Gjithsej të zhdukur e të dëbuar 1.250.000 shqiptarë.
Nga dokumentet dhe studiuesit e ndryshëm del se midis dy luftërave botërore dhe pas Luftës së Dytë Botërore vetëm në Turqi kanë shkuar mbi 700.000 shqiptarë kryesisht nga Kosova dhe Maqedonia. Por, me gjithë zhdukjen fizike dhe shpërnguljet e mëdha popullsia shqiptare e këtyre anëve, për shkak të qëndresës së madhe dhe të natalitetit të lartë nuk u sllavizua, as mbeti në pakicë por përherë mbeti në shumicë.
Bë vitin 1971 regjistrimi i popullsisë në Jugosllavi jep 1.310.000 shqiptarë. Natyrisht kjo nuk është e saktë sepse fshihet realiteti. Por, edhe sikur ta merrnim këtë si shifër të vërtetë me shtesën mesatare të shqiptarëve sot shqiptarët në Jugosllavi arrijnë afro 2 milionë banorë ose po bëhen popullsia e tretë në Jugosllavi (pas serbëve e kroatëve), gjë e cila ka ngjallë shqetësim tek politikanët e regjimit titist.
Përgatiti për botim mbi bazën e arkivit vetjak
ABDURAHIM ASHIKU
Athinë, 22 nëntor 2014
PSE QENDRON E MBYLLUR PORTA E POLITEKNIUT ?
Komshiu im, Shpëtimi është tepër kurioz për ngjarje historike. Një ditë rastësisht ai u ndodh në të njëjtën kohë me KristoZharkalliuntek pinim kafe në qendër të Omonias.
Kristoja është një emigrant i vjetër, një njohës i drejtpërdrejtë i shumë ngjarjeve të mëdha që lidhen me historinë dhe kulturën e Greqisë së kohës sonë, një pjesëmarrës aktiv në luftën kundër Juntës ushtarake greke, i dekoruar midis të gjithë atyre që morën pjesë në rezistencën dhe fitoren kundër saj. Shpëtimi, i inspiruar nga ngjarjet e herëpashershme rreth e qark Universitetit Politeknik apo siç quhet shkurt Politekniu e pyeti Kriston se pse policia nuk guxon të futet brenda mureve rrethues të universitetit dhe pse qëndron e mbyllur porta kryesore e Politekniut. Kristoja një ditë më solli përgjigjen e pyetjes, paksa të gjatë…
E gjeta përgjigjen në një nga zarfet e mija kompjuterike dhe po e përcjell për lexuesin mërgimtar në ditën e 17 NËNTORIT 2014/
Abdurahim Ashiku/
Athinë, 16 nëntor 2014/
* * *
Nuk është aspak e keqe të mos njohësh diçka për njëvend të huaj, sidomos përsa i përket historisë së re që akoma nuk është shkrojtur në libra kur dihet se shumica dërmuese e shqiptarëve kanë pasur halle të mëdha, madje shumë herë është rrezikuar dhe mbijetesa e tyre në një vend që nuk u tregua aspak mikpritës në fillim dhe kur dihet se shqiptarët ishin pothuajse të gjithë të paligjshëm. Por tani shqiptarët nuk kanë më uri për bukë por për dije (këtë të „metë“ e ka pasur gjithmonë shqipoja!) dhe nuk është rastësi se shkrimtarët shqiptarë të emigracioni janë më shumë nga numri se ata të Atdheut! Në këtë drejtim nuk mundesh të mos i admirosh dhe t’i përgëzosh se, më sa di unë në emigracion shumë rrallë shfaqen letrarë të veçantë, kurse shqiptarët brenda pesëmbëdhjetë vjetëve kanë botuar me qindra libra dhe kanë ngritur disa shoqata e klube letrare dhe shoqërore.
Në këtë kuadër pra nëpërmjet faqeve të gazetës, dua të kontribuoj dhe unë në njohjen e disa aspekteve të vendit mikpritës meqenëse kam banuar në Greqi më se pesëdhjetë vjet dhe në shumë raste kam qenëpjesëmarrës në disa nga ngjarjet më të rëndësishme të Greqisë të pasluftës. Përderisa shumë herë shqiptarët tanë kanë krijuar një dije të shtrembër dhe pa baza reale, për këtë ngjarje dhe situatën e trazuar helene, do të përpiqemi të jap informata sa më të sakta me fjalë të thjeshta.
Pyetja e parë që mu drejtua ka të bëjë me festën e Politeknikumit më 17 nëntor dhe më drejtohet kështu: Pse qëndron e mbyllur dera kryesore nga rruga Patisia, e Politeknikumit të Athinës? Pse nuk lejohet policia të hyjë kur aty bëhen trazira?
Është e vërtetë se kohët e fundit në shtypin dhe mediat elektronike greke po bëhet shumë zhurmë rreth „azilit“ akademik të Greqisë. Ç ’është ky azil pra dhe pse pushtetarët e së djathtës dhe shtypi i tyre kërkojnë të ndryshohet dhe pse jo të eliminohet? Madje nganjëherë e dëgjoj dhe prej shqiptarësh të thonë se kjo demokraci e tepruar jo vetëm bën dëme të mëdha materiale por nxin dhe imazhin e Greqisë si vend i lirë demokratik sepse një përqindje e vogël komuniste sulmon institutet kulturore!“ Dhe kjo sa herë nëpër demonstrata, një grup anarkistësh mbyllen nëpër institutet e larta arsimore dhe hedhin që andej bomba „molotov“! Mirëpo a mund të besojmë se policia është në gjendje të mbrojë dhe të respektojë këto institute?. Rinia studenteske greke e din shumë mirë këtë sepse ka një histori të gjatë dhe përvojë shumë të hidhur nga arbitrariteti dhe injoranca e forcave „të rendit“!
Historia jonë nuk do të fillojë fill pas mbarimit të luftës civile në vend, por nga vitet gjashtëdhjetë kur shkruesi i këtyre radhëve ishte vetë dëshmitar i një dhjetëvjeçari të vrullshëm dhe tragjik për popullin grek. Por para kësaj duhet theksuar se „strehimi akademik“ u fitua me gjak nga studentët grekë. Dhe kjo u arrit në vitin 1934, kur pas një lufte të gjatë, ku u vranë dhe disa studentë nga armët e policisë, qeveria e atëhershme vendosi të ndalohet rreptësishtë hyrja e forcave policore në ambientet universitare dhe që atëherë kjo mbrohet me rigorozitet. Prandaj dhe zërat që dëgjohen kohët e fundit, nuk do të mundin të arrijnë që kjo e drejtë e fituar me gjak, të shkelet nga „demokracias“ sotme, siç kukojnë ata që kanë qenë dhe mbeten armiq të përparimit dhe të ardhmes.
Në vitet gjashtëdhjetë pra, (edhe atëherë si tani rivalët e politikës greke ishin një Karamanlis dhe një Papandreu) po bëheshin përpjekje të mëdha për demokratizimin e vendit. Karamanlisi konsiderohej aso kohe njeriu më konservator i perëndimit dhe si i preferuari dhe „shërbëtori“ i pallatit mbretëror. (Të mos harrojmë se atëherë Greqia kishte mbret dhe se fijet e politikës lëviznin nga pallati, shi nga duart e Frederikës !) kurse Papandreu (gjyshi i kryetarit të sotëm të PASOK-ut) përfaqësonte qendrën demokratike, borgjezinë e mesme dhe domosdo një pjesë të klasës punëtore që nuk ishte bindur nga komunistët.(PKG ishte e ndaluar aso kohe në Greqi dhe komunistët ishin inkuadruar në partinë e majtë EDA)
Në vitin 1963 forcat fashiste dhe grupet që drejtoheshin nga policia që në atë kohë ishte ultrareaksionare, dhe si u duk më vonë, kontrolloheshin e drejtoheshin nga pallati mbretëror, vranë në Selanik deputetin e majtë GrigoriLlambraqis. Atëherë u duk distanca politike e Karamanlisit me mbretin. Qëndrimi i këtij të fundit në çështjen e vrasjen e deputetit dhe sidomos ndaj një vizite që përgatiste aso kohe mbreti për në Londër, kur marrëdhëniet e të dy vendeve nuk ishin kaq të mira për çështjen e Qipros dhe se Londra akuzonte Athinën për vend jo demokratik, e detyroi të japë dorëheqjen dhe të largohet për në…Paris.. (nga ku u kthye pas…njëmbëdhjetë vjet si triumfues dhe shpëtimtar i demokracisë helene) Pas „arratisjes të Karamanlisit, u bënë dy herë zgjedhje të cilat i fitoi Bashkimi i Qendrës më në krye Papandreun. Populli grek sikur mori frymë lirisht për herë të parë pas njëzet e pesë vjet diktaturë, luftë, luftë civile qeveri konservatore antidemokratike, u arrit pajtimi kombëtar, në sipërfaqe të paktën ishujt grekë u zbrazën nga të internuarit demokratë me fitoren e plakut Papandreu.
Mirëpo, as pallati as edhe „aleatët“ nuk e shikonin me sy të mire demokratizimin e plotë të vendit, gjoja për „rrezikun komunist” Pallati mbretëror- mbret tani ishte i riu Konstandin pas vdekjes të Pavlllos- nisi t’i hapë dalëngadalë varrin qeverisë së Papndreut. Frederika nuk ishte mësuar deri atëherë që ministrat t’i emëronte kryeministri pa pëlqimin e pallatit. Kështu në korrik të 1965-ës rrëzoi në mënyrë puçiste qeverinë e ligjshme të Papandreut dhe emëroi qeverinë kukull të „renegatëve“ që tradhtuan partinë dhe udhëheqësin e tyre duke hyrë haptazi në shërbim të pallatit dhe të „aleatëve“. Sa për dijeni theksojmë se udhëheqës të „renegatëve“ ose të „tradhtarëve të demokracisë“ ishte Miçotaqisi i sotëm…Por duhet theksuar se, si ngaherë, në ballë të luftës për demokraci qëndronte rinia studenteske universitare. Për mbrojtjen e demokracisë MikisTheodhoraqis krijoi organizatën masive rinore „GrigorisLlambraqis“ që aso kohe lojti një rol vendimtar kundër reaksionit fashist dhe që më vonë shumë nga këta aktivistë të rinj demokratë u bënë udhëheqësit e partive demokratike .
Si thamë, që në vitin 1934 mbrohej strehimi universitar dhe ata që kishin bërë atë ligj duhej të ishin njerëz me mënd të kulluar në kokë se ndryshe do të kishin gjakderdhje të vazhdueshme të rinisë studentore që ishte pjesa më e urryer e forcave të rendit sepse dihet se ata që përbënin policinë dhe të gjitha „forcat e rendit“ nuk kishin kaluar kurrë nga ato dyer të shenjta universitare dhe shumica e tyre aso kohe me zor kishin mbaruar një shkollë fillore dhe nga ana tjetër ishin brumosur me një propagandë antipopullore antistudentore (gjoja antikomuniste) madje kishin mësuar se ata që shkonin në demonstrata e protesta ishin të huaj kryesisht…bullgarë! Fatmirësisht pra ligjvënësit grekë e kishin parashikuar (siç dihet jo me dashje)se rinia studentore do të qëndronte gjithnjë në ballë të luftës për ndryshime e përparim të vendit, prandaj dhe i kishin siguruar mbrojtjen në ato institucione ku idetë politike-ideologjike duhej të qarkullonin lirisht. Sigurisht forcat konservatore-reaksionare nuk pushuan kurrë të mos lakmojnë eliminimin e këtij „strehimit“ por kjo nuk do të arrihej kurrë me metoda demokratike. Kështu pra, pas rrëzimit te qeverisë Papandreu në mënyrë të pabesë, rinia greke gjendej përditë në rrugë, në Universitete bëheshin organizime për rezistencë „ndaj pallatit dhe fashistëve“sepse studentët ishin të angazhuar si ngaherë në luftë për demokraci dhe prokopi.
Duke parë se lufta popullore dhe rinore ishte bërë masive dhe kërkesa për „demokraci të vërtetë“ ishte gjithë popullore, disa krerë reaksionarë të ushtrisë, të nxitur nga pallati dhe të huajt, kryen grushtin e shtetit të 21 prillit 1967, duke eliminuar ose anuluar të gjitha nenet e kushtetutës që u referoheshin lirive dhe të drejtave të shtetasve në një vend demokratik. Megjithatë nuk guxuan as këta të…shkelin me ligj strehimin universitar!
Me gjithëterrorin e ushtruar nga kolonelët e zinj, rinia studentore nuk pushoi për asnjë çast të organizohet dhe të rezistojë në mënyrë ilegale. Prandaj dhe shumica e atyre që arrestoheshin, internoheshin ose gjykoheshin nga gjyqi ushtarak ishin gjithnjë studentë.
Në verën e vitit 1973, diktatori i zi Papadopullos, duke dashur të mashtrojë opinionin publik evropian vendosi gjoja të “demokratizojë” vendin, dhe si zhvilloi një referendum duke shpallur sistemin e vendit demokraci presidenciale, dhe duke përmbysur e dëbuar njëherë e mire pallatin kencerik mbretëror (gjënë e vetme të mire që bëri padashur diktatori!” Kështu ngarkoi politikanin e vjetër të falimentuar SpiroMarqezinin të bëjë qeverinë e re…demokratike. Por rinia studentore nuk mashtrohej lehtë dhe kështu filloi lëvizja heroike studentore, më masive në kushtet e një diktature. Këtu strehimi universitar lojti një rol vendimtar për një kohë mjaft të gjatë. Rezistenca studentore filloi në fakultetin e jurisprudencës në shkurt të atij vitit dhe aso kohe qeveria fashiste nuk guxoi të shkelë azilin universitar. Por lëvizja studentore sa vinte e po bëhej më masive në të gjithë vendin. Gjatë gjithë pranverës dhe verës studentët qëndruan nëpër institutet universitare, duke mos lejuar të bëhen provime, ose dhe leksion mësimore. Atëherë qeveria mendoi t’i nënshtroje me një ligj që dekretoi aty për aty: me qëllim që të dobësojë rezistencën, vendosi të mobilizojë në ushtri të gjithë ata studentë që kishin marrë anulim shërbimi për arsye të studimeve universitare.. Dihet se shumica e këtyre ishin dhe krerët e lëvizjes studentore. Kjo i zëmëroi më shumë studentët-qeveria diktatoriale në vend që të thyejë rezistencën, e bëri më luftarake. Kaq shumë ishte zemërimistudentor sa qeveria „demokratike“ e Marqezinit u detyrua të lirojë nga ushtria të gjithë ata që ishin mobilizuar me ligjin e ri ndonëse më parë kishin marrë anulim të ligjshëm. Por kjo nuk shojti rezistencën- përkundrazi kjo fitore hapte rrugë për kërkesa të tjera më të avancuara dhe një nga kërkesat ishte përmbysja e…juntës! Vjeshta e 1973-së binte erë barot. U dukën parullat e para „Poshtë Junta!“ „Poshtë diktatori Papadopullos!“ „Nuk gënjehemi nga majmuni Marqezini!“ dhe patjetër parulla antiamerikane, antinato e shumë të tjera. Për herë të parë u duk se qeveria diktatoriale ishte në panik.. Madje forcat policore nëpër qytete dukeshin të pamjaftueshme dhe të pafuqishme të përballonin lumin e furishëm të rezistencës demokratike prandaj bëhej fjalë për ndërhyrjen e ushtrisë për të vendosur rendin. Në nëntor të 1973-së lëvizja po shndërrohej nga studenteske në gjithë popullore dhe qeveria e Marqezinit dukej se nuk mund të bindte më askënd se po përpiqej të rivendoste demokracinë në vend. Madje në një deklaratë dramatike të kryeministrit kukull thuhej: „Kini kujdes se me këto që bëni do të detyroni ushtarakët të sjellin në pushtet ndonjë Khadafi grek!“ Diçka dinte ai. Në mes të nëntorit i gjithë vendi u paralizua. Tashmë demonstratat në Athinë, Selanik, Patra, Janinë e gjetkë bëheshin haptazi nëpër rrugë dhe kërkesa popullore ishte të shporrej junta ushtarake. Papadopullos vuri në lëvizje ushtrinë-policia , me gjithë zellin dhe egërsinë e saj, dukej krejt e pafuqishme të vendoste rendin dhe qetësinë në vend. Rreziku i gjakderdhjes tashmë dukej i pashmangshëm.
Kështu studentët u mbyllën në Politeknikum të Athinës dhe në shkollat e larta të qyteteve të tjera. Në Athinë u ngritën shpejt e shpejt radiostacione të „lira“ dhe ai i Politeknikumit u bë zëri i lirisë dhe i dashur që dëgjohej dalëngadalë në të gjithë Greqinë. Folësit e tij, MariaDamanakis (deputetja e sotme e PASOK-ut) dhe Papakristos (gazetar i njohur i gazetës Ta Nea) u bënë zërat më të dashur të popullit grek.
Në këtë paralizim të përgjithshëm, Papadopullos vendosi të ndërhyjë ushtarakisht. Propaganda fashiste çirrej se në mes të studentëve kishin depërtuar elementë armiq dhe të huaj, kryesisht …bullgarë dhe ushtarët e shkretë, gjysme analfabetë besonin se po shpëtonin vendin e tyre nga …sundimi i huaj! Tanket u shfaqën në rrugët e Athinës më 17 nëntor në mëngjes dhe po lëviznin mengadalë drejt Politeknikumit. Ishte menjimend një dukuri absurde- kishe përshtypje se forcat e huaja të blinduara po pushtonin vendin përsëri. Studentët dhe të ngujuarit e tjerë në Politeknkum- nuk mund ta merrnin me mënd një sulm me tanke kundër tyre- vazhdonin të hidhnin parullat e tyre dhe t’u bëjnë thirrje ushtarëve të hidhnin armët dhe të bashkohen me ta kundër juntës dhe në këto rrethana nuk munguan dhe skenat komike. Kështu disa ushtarë që ishin bindur se në Politeknikum
ishin ngujuar …bullgarë, shqiptarë dhe…kinezë, u habitën kur dëgjuan nga altoparlanti të flitej greqisht dhe pyetën oficerin e tyre se si këta pushtues të huaj flitnin kaq mirë greqisht! Populli ishte tmerruar, por megjithatë përpiqej të qarkullonte nëpër rrugë, të ndihmonte me ushqime e me mjete të tjera djemtë dhe vajzat të ngujuar në politeknikum të rrethuar nga tanket që akoma nuk guxonin të…shkelnin azilin universitar dhe në mbrëmje vendosi të vërshojë drejt Politeknikumit nga të gjitha anët e Athinës veçse forcat ushtarake mbyllën rrugët rreth qendrës studentore duke izoluar Politeknikumin, por njerëzit mundën të kapërcejnë dhe pengesat ushtarake dhe shumë demonstrues mundën të arrijnë në rrugën Patision. Atëherë kreu i juntës dha urdhër të sulmohet Politeknikumi me tanke! Ishte një skenë sa absurde dhe tragjike. Mbi kangjellat që rrethonin Politeknikumin ishin ngjitur me mijëra studentë e të rinj dhe shikonin tanket e radhitur në anën tjetër të rrugës pa besuar se do të sulmoheshin nga tanket e vendit të tyre Kur panë aty afër mesnatës se një tank po lëvizte drejt hyrjes kryesore të Politeknikumit vazhduan të brohorasin, të bëjnë thirrje për bashkim e rezistencë ndaj ushtarëve dhe sa më shumë afrohej tanku aq më shumë brohorisnin dhe kur kuptuan se po sulmoheshin të gjithë njëzëri nisën të këndojnë himnin kombëtar. Tanku qëndroi pesë metra larg derës prej hekuri të politeknikumit dhe studentët panë të entuziazmuar se si ushtari që e drejtonte kërceu në rrugë duke refuzuar të sulmojë derën e hekurt. Atëherë një oficer fashist nxori pistoletën, qëlloi ushtarin që e shtriu në asfalt dhe mori vetë drejtimin e tankut. Studentët nuk lëvizën nga kangjellat megjithëse ngrinë për një çast nga akti barbar i oficerit. Tanku u vërsul si përbindësh duke shembur derën e madhe prej hekuri bashkë me të rinjtë që ishin ngjitur mbi të. Askush nuk e di se sa të rinj u vranë aty…
Se ç’u bë më tej nuk është nevoja të përshkruhet këtu. Këtu donim të shpjegonim pse është i shenjte strehimi studentor. Dera e hekurt e shembur nga tanku u hoq dhe u çua në një ofiçinë për t’u shkrirë, veçse punëtorët e fshehën në një depo si dëshmi heroike të rinisë. Kjo derë u dorëzua në rektoratin e Politeknikumit pas rënies të juntës dhe u vendos në brendësi të oborrit si një nga monumentet më heroike të historisë së sotme greke. Ndërkohë u vendos që dera kryesore- ajo që ishte vendosur pas shembjes nga tanku- të qëndrojë e mbyllur përgjithmonë duke u hapur vetëm një herë në vit, kur do të përkujtohej gjakderdhja e Politeknikumit…. Dhe kështu bëhet duke u shndërruar në traditë…sepse grekët dinë të nderojnë dhe të respektojnë historinë e tyre. Por kryesisht dinë të respektojnë monumentet historike. Ndërsa në Shqipërinë e varfër nga historia dhe monumentet, është bërë zakon që të shembet çka trashëgohet nga sistemi i mëparshëm (Ç ‘kishin lënë komunistët nga historia e regjimit të Zogut? Akoma dhe varrin e Nënës së Zogut e shemben duke mos u lënë asnjë gjurmë se ku u çuan kockat e saj! Që të mos flasim për monumentet fetare që u zhdukën barbarisht dhe është fat i madh që u shpëtuan disa thesare të vyer të kulteve!) Por thamë se këto janë akte diktatoriale, por ç’bëri demokracia shqiptare? Rrafshoi çdo monument që kishte të bënte me historinë pesëdhjetëvjeçare, akoma dhe ato të luftës antifashiste…Me një fjalë Shqipëria po bëhet një vend pa histori, pa kujtesë, por ai që shuan të kaluarën, nuk ka të ardhme. Në Greqi Demokracia nuk mendoi kurrë të shembë monumentet e mbretërve, megjithëse i kishin sjellë kaq të këqijavendit. Nuk tentoi të ndërrojë emrat mbretërore të udhëve kryesore të Athinës e gjetkë, akoma dhe rebeluesit komunistë u nderuan me monumente, (Vellohitotis p.sh.) si pjesë përbërëse e historisë dhe rezistencës popullore.Dhe është për të ardhur keq se si kaq shqiptarë që jetojnë kaq vjet në Greqi nuk mësuan asgjë nga kultura dhe toleranca e popullit liridashës grek. Mjerisht kurrgjë!
KUJTESE PER KRYEMINISTRIN, PAS FJALES NE PRESHEVE….“MARATONA E ABETARES” NË ATHINË….
Nga Abdurrahim Ashiku/ Athine/
Kryeministri ynë foli bukur në Preshevë. Foli për kujdesin që duhet treguar për shqiptarët në Kosovë, Preshevë, Bujanovc, Medvegjë, Maqedoni, Mal të Zi…për detyrimin kushtetues, për atë që në Nenin 8 të Kushtetutës thuhet…
1. Republika e Shqipërisë mbron të drejtat kombëtare të popullit shqiptar që jeton jashtë kufijve të saj.
2. Republika e Shqipërisë mbron të drejtat e shtetasve shqiptarë me banim të përkohshëm ose të përhershëm jashtë kufijve të vet.
3. Republika e Shqipërisë u siguron ndihmë shtetasve shqiptarë që jetojnë e punojnë jashtë shtetit për të ruajtur e për të zhvilluar lidhjet me trashëgiminë kulturore kombëtare.
Më bëhet qejfi që foli për ta. E përgëzoj dhe dëshiroj që ta mbaj fjalën…
Veçse mos harrojë që vetëm në Greqi ka një komunitet prej rreth një milionë shqiptarësh “që jetojnë e punojnë jashtë shtetit”dhe që kanë nevojë “për të ruajtur e për të zhvilluar lidhjet me trashëgiminë kulturore kombëtare.”
Një komunitet të harruar që kujtohet vetëm për remitancat…
* * *
Maratona dhe maratonomaku, vrapimi dyzetë kilometra i luftëtarit për të sjellë në Athinë fitoren e madhe dhe rënia e tij me fjalën “fituam” në gojë, për shqiptarët është njohur më shumë se çdo libër historie me poezinë brilante të Nolit.
Nuk do të flasim për të, për Maratonën historike, por për një lloj tjetër maratone që u është imponuar mësueseve vullnetarë të gjuhës shqipe në Greqi në misionin e tyre atdhetar për tu mësuar fëmijëve, tash anekënd Greqisë, në stere dhe në ishuj, të shkruajnë, lexojnë, këndojnë e recitojnë në gjuhën e nënës së tyre
Fjala është për “Maratonën e Abetares”, udhëtimin e lodhshëm fizikisht, psikologjikisht dhe materialisht të saj për në bankën e nxënësit, një histori që ka nisur para trembëdhjetë vjetësh në Selanik për tu kthyer në një problem që nuk e mban asnjë kandar.
Në Ambasadën tonë në Athinë nga mesi i tetorit mbërritën më në fund abetaret bashkë me fletoret përkatëse. Lajmi është konfirmuar me email-e në adresë të Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi dhe, gojë më gojë, në adresë të mësuesve në kurset e mësimit plotësues në të gjithë Greqinë…
Nga një email në adresën time, ndër të tjera veçoj…
…Nëse ju do të keni ndonjëmundësipër tëmbështetur transportin, ose përmes informacioneve që keni, të na orientoni si është procedura për raste të tilla, etj., do ta vlerësonim…
Ambasadës tonë i kanë ardhur dhe i kanë mbetur në “derë” Abetaret. Nëpunësit e saj që paguhen nga taksapaguesit shqiptarë (dhe nga taksat tona për vula e pasaporta që janë më se dyfishi i asaj që paguhet në Shqipëri) kërkojnë… ndonjë mundësi për të mbështetur transportin, kërkojnë…informacione dhe ndonjë orientim se si është procedura… edërgimit të librave tek mësuesit…
Në qoftë se me të vërtet nuk e dinë (!?)…atëherë do t’i këshilloja të përcjellin një email në ambasadën kosovare në Vjenë… për të mësuar se si librat që vijnë nga Kosova ata i përcjellin me shpenzimet shtetërore në çdo shkollë…
Për përvojën dhe përkushtimin kosovar për dërgimin e librave mësimorë në çdo klasë në shkollat e mësimit plotësues të gjuhës shqipe në diasporë kam shkruar me shembuj marrë nga goja e një autoriteti të Ministrisë së Arsimit dhe Teknologjisë të Kosovës dhe të një mësuesi në Vjenë…
…Në Greqi, në tetor, klasat u mbushën me nxënës. Mbi tavolina mungonin Abetaret dhe librat e tjerë sipas kurseve të mësimit të gjuhës shqipe.
Marrja dhe shpërndarja e librave i “mbeti në derë” Lidhjes së Mësuesve me drejtues në qytetin e Korinthit, më se njëqind kilometra larg Ambasadës…
Kryetari i Lidhjes iu drejtua Sh. H. një aktivisti të Lidhjes në Athinë. Ky, pas disa telefonatave më në fund vendosi të japë ndihmën e vet…
Nuk kishte mjet të vetin për të shkuar në Ambasadë e për të marrë librat. Iu drejtua një mikut të vet taksist i cili e la punën dhe u vu në dispozicion të tij. Shkuan në Ambasadë. Mendoi se librat ishin paketuar në kuti sipas listës dhe ishin gati për t’udërguar në adresat e dhëna. U ballafaqua me një grumbull librash në pako pesëshe siç kishin dalë nga shtypshkronja. Pas telefonatave dhe mëdyshjeve vendosi t’i merrte për t’i çuar në KTEL, pikë të shpërndarjes në Athinë. Nuk ishin pak. Ishin rreth gjashtëqind libra me një peshë rreth katërqind kilogram. Iu fut punës bashkë me taksistin dhe i morën librat. Makina u mbush sa mezi bënë vend të ulen…
Shkuan në pikën e shpërndarjes. Nëpunësi u tha se librat duhen futur në kuti mbi të cilat të shkruhet adresa. Shkuan në një pikë shitje dhe morën njëzet kuti. I mbushën dhe u vunë adresat…
Një punë e lodhëshme…
Pas veprimeve financiare librat morën rrugën drejt Kavallës, Kallabakës, ishullit të Tinosit…shkollave në tërë hapësirën greke… Vetëm Kavallës, 1500 kilometra larg Athinës, iu nisën njëqind abetare dhe njëqind fletore pune me peshë rreth 130 kilogram…
Një maratonë e lodhshme, një shpenzim i konsiderueshëm parash dalë nga xhepi i atyre që bëjnë sakrificën e paimagjinueshme për kohën, japin mësim falas për fëmijët mërgimtarë, sakrifikojnë ditën e punës, ditën e pushimeve të shtunat e të dielat, prishin qetësinë familjare, një vlerë që është emërtuar si “Rilindës të kohës sonë”…
“Maratona e Abetareve” 2014…
Mbase është “maratona” e fundit…
Mbase…
Megjithatë unë nuk e besoj.
Shteti ynë e ka marrë me bezdi punën e madhe patriotike të mësuesve të gjuhës shqipe në Greqi…
Kryeministri ynë foli bukur në Preshevë. Foli për kujdesin që duhet treguar për shqiptarët në Kosovë, Preshevë, Bujanovc, Medvegjë, Maqedoni, Mal të Zi…për detyrimin kushtetues, për atë që në Nenin 8 të Kushtetutës thuhet…
1. Republika e Shqipërisë mbron të drejtat kombëtare të popullit shqiptar që jeton jashtë kufijve të saj.
2. Republika e Shqipërisë mbron të drejtat e shtetasve shqiptarë me banim të përkohshëm ose të përhershëm jashtë kufijve të vet.
3. Republika e Shqipërisë u siguron ndihmë shtetasve shqiptarë që jetojnë e punojnë jashtë shtetit për të ruajtur e për të zhvilluar lidhjet me trashëgiminë kulturore kombëtare.
Më bëhet qejfi që foli për ta. E përgëzoj dhe dëshiroj që ta mbaj fjalën…
Veçse mos harrojë që vetëm në Greqi ka një komunitet prej rreth një milionë shqiptarësh “që jetojnë e punojnë jashtë shtetit”dhe që kanë nevojë “për të ruajtur e për të zhvilluar lidhjet me trashëgiminë kulturore kombëtare.”
Komuniteti mërgimtar shqiptar në Greqi, Itali, Gjermani, Zvicër, Angli…në të gjithë botën, i ka sytë dhe veshët tek shteti shqiptar, nuk donë të asimilohet…donë që fëmijët e tyre ta flasin dhe ta shkruajnë gjuhën shqipe me të 36 germat e Alfabetit të Manastirit….
Një zë që nuk duhet të bije në vesh të shurdhër…
Abdurahim Ashiku
Athinë, 12 nëntor 2014
- « Previous Page
- 1
- …
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- …
- 16
- Next Page »