Kumanova gdhiu me 9 maj në një panik të paparë. Të gjithë ne që ndodheshim në këtë qytet, mundëm nga afër të ‘’prekim’’ psikozën e një atmosfere lufte. Detonime të fuqishme, kalibra armësh nga më të ndryshmet.
Mbi qiell pati edhe helikopterë. Breshëria e të shtënave kishte prishur sidomos gjumin e fëmijëve. Ata nuk e kishin ditur se sërish dikush do t’ua prish gjumin.
Sërish, dikush do të kujdeset që pikërisht në këtë zonë, të banuar me njerëz të urtë e hallexhinjë, të sprovojë edhe njëherë durimin e tyre.
Kumanova sot u rizgjodh sërish për të eksperimentuar armatimin dhe municionet e blerë taze nga shteti, por nuk e kemi ende të qartë se kundër kujt sot luftoi shteti i Maqedonisë.
Banorët përreth shtëpive ku u zhvillua përleshja nuk kanë lidhje me atë se çka ka ndodhur. Askush nuk di të tregojë se kush janë njerëzit misterioz kundër të cilëve sot u shkrepën gjithë ato armë dhe u zhvillua gjithë ajo përleshje mbi dy orëshe.
Pse pikërisht sot Kumanova edhe njëherë u zgjodh të jetë ‘’fole qyqesh’’ dhe pse pikërisht kjo zonë e qetë u piketua si një fushëbetejë absurde. Nuk e kemi të qartë se kush i solli ‘’vezët e qyqes’’ në këtë qytet, por një është e qartë se kushdo që të jenë ata, që sot iu futën kësaj aventure diletante, i kanë bërë një shërbim kolosal regjimit aktual, duke ia zgjatur jetën për aq sa atij do t’i duhet t’i realizojë edhe skenaret tjera. Të realizojë atë që paralajmëruam ditë më parë,:
1. T’i mbyllet goja opozitës maqedonase, që ajo të mos dominoj hapësirën publike me të vërtetën e saj për babëzitë e pushtetit
2. Që shqiptarët në vend se të kthjellen dhe të konsolidohen për një ristrukturim të ri politik, ata tash duhet të mbrohen nga sulmet për vepra e trilluara subverzive kundër shtetit
3. Opinioni publik maqedonas të homogjenizohet rreth idesë megalomane të Gruevskit për ruajtjen e Maqedonisë nga ‘’tradhtarët’’ maqedonas dhe ‘’bashkëpunëtorët’’ e tyre shqiptarë
Asnjë shqiptar në Kumanovë nuk ishte i rrezikuar nga askush që të ketë nevojë dikush prej anësh të vijë dhe t’i ‘’mbrojë’’ ata. Asnjë shqiptar në këtë qytet nuk pati nevojë që dikush të futet në shtëpinë aty afër dhe prej aty të zhvillojë njëfarë ‘’lufte heroike’’ ala Vojo Kushi kundër shtetit të Maqedonisë.
Kush deshi edhe njëherë këtë popullatë ta paraqesë kaq pa tru dhe kaq jointeligjente. Pse ka nevojë që tash zëdhënsit policorë ta tregojnë versionin e tyre për këtë aksion misterioz, ndërkohë që asnjë burim tjetër jozyrtar nga ana e shqiptarëve, madje edhe nga ata që supozohet se sot luftuan me shtetin e Maqedonisë, nuk po arrin të zbardh ndonjë detaj se çka në të vërtetë sot ndodhi në orët hershme të mënghjesit në Kumanovë.
Duke qenë viktimë vetëm të një vërtete që na servon shteti, shqiptarët, jo vetëm të Kumanovës, në mungesë të një truri politik shqiptar këtu, do të përdoren edhe gjatë kohë si pëluhurë toreadorësh për të mashtruar demin e harlisur, që pamëshirshëm shkel mbi fatet e qindra mijëra njerëzve.
Dikush, nesër, do të duhej ta paguaj tagrin e këtij mashtrimi.
Në Kumanovë sot pati shumë krisma, por ato nuk arritën të shurdhojnë vetëdijën e kësaj popullate e cila është e bindur se edhe këtë mëngjes maji dikush deshi ata t’i qeras me një omlet ‘’vezë qyqesh’’.
Maqedonia larg Europës
Sa i përket rotacionit, mund të thuhet se këto zgjedhje lokale prodhuan një kulturë të atdmirueshme të dorëzim-pranimit të pushtetit, por sa i përket standardeve, ato diku diku kaluan mbi vijën e kuqe. Pati votues misterioz, të importuar nga Shqipëria, të cilët e kishin vështirë ta dëshmonin, maqedonisht, përkatësinë e tyre maqedonase, pati shit-blerje të votave, pati fshirje të votuesve nga regjistri zgjedhor dhe mbi të gjitha, pati një fushatë glamuroze e të kushtueshme, për të cilën asnjë përfaqësues i pushtetit nuk dha llogari se prej nga janë siguruar fondet /
NGA EMIN AZEMI/
KOLLTUQE PËR SEFA APO PËR PUNË: Ka ngelur edhe pak hi nga prushi zgjedhor në Maqedoni, ndërkohë që të zgjedhurit e popullit po i modifikojnë përmasat e kolltukut me lartësinë dhe trashësinë e tyre dhe mbetet të shohim nëse ata do të ndryshojnë me shpejt apo kolltuqet e tyre. Ata që fituan mandate për të qeverisur komunat këto katër vjetë të ardhshëm, përpos performansave trupore, do të duhej të modifikojnë edhe retorikën e tyre parazgjedhore në vepra konkrete, duke i vënë në zbatim ato, por edhe duke dëshmuar se do të jenë më të ndryshëm nga pararendësit e tyre.
Normaliteti i zgjedhjeve nuk do të duhej të zbriste nën parametrat e një rotacioni normal të pushtetit, por jo edhe mbi iluzionin se ato ishin krye kreje demokratike e të ndershme. Sa i përket rotacionit, mund të thuhet se këto zgjedhje lokale prodhuan një kulturë të atdmirueshme të dorëzim-pranimit të pushtetit, por sa i përket standardeve, ato diku diku kaluan mbi vijën e kuqe. Pati votues misterioz, të importuar nga Shqipëria, të cilët e kishin vështirë ta dëshmonin, maqedonisht, përkatësinë e tyre maqedonase, pati shit-blerje të votave, pati fshirje të votuesve nga regjistri zgjedhor dhe mbi të gjitha, pati një fushatë glamuroze e të kushtueshme, për të cilën asnjë përfaqësues i pushtetit nuk dha llogari se prej nga janë siguruar fondet.
Këto zgjdhje lokale konfirmuan distancën në mes të pushtetit dhe opozitës, jo vetëm me programe dhe oferta zgjedhore, por edhe me mandate. Vështirësia e të qenit opozitë në Maqedoni, aktualisht matet me gjatësinë e distances që krijon diferencën e numrave, gjithnjë në favor të pushtetit aktual (VMRO, BDI) dhe në disfavor të opozitës (LSDM, PDSH). Ende nuk e kemi një analizë të plotë e gjithpërfshirëse për shkaqet e kësaj disfate kaq të madhe të opozitës në zgjedhjet lokale, ndonëse ka shumë përpjekje që këtij bilanci zgjedhor t’ia faturojnë, në radhë të parë, klimës jodemokratike dhe garës së pabarabartë që iu paraprinë këtyre zgjedhjeve, por edhe humbjes së sensit të njëmendët opozitar dhe mosofrimit të ofertave serioze nga ana e këtij kampi politik (maqedonas e shqiptar).
PAKUPTIMËSIA E BETEJËS PËR TETOVËN: Tetova, qyteti krijuar nga Perendia për t’i bërë ballë malit plak Sharr, viteve të fundit është futur edhe në një garë të pakuptimt, që vetëm politikanët naiv dijnë t’i japin kuptim e që domosdoshmërisht duhet të lidhet me të qenit e Tetovës bastion i politikbërjes së shqiptarëve në Maqedoni. Nëse është kështu, siç parapëlqejnë të mendojnë politikanët shqiptarë, atëherë PDSH duhet të shpërngulet prej andej dhe të shkoj, ose në Strugë, ose në Studeniçan, ku ajo pretendon se ka fituar. Rezoni lokalist i liderëve politik shqiptarë në Maqedoni, jo rrallë ka penguar ata të projektojnë një dioptri më të zgjeruar të situates kolektive të shqiptarëve, prandaj sot e kemi gjendjen e tillë që kryetarët e komunave shqiptare pas zgjedhjeve lihen totalisht të vetmuar dhe perceptimi i përgjithshëm për hallet e tyre, ngel vetëm në fjalimet boshe parazgjedhore të zhurmagjinjëve, që vetes i thuan liderë politik. Perceptimi paszgjedhor vazhdon të eklipsojë nevojat reale të njerëzve në terren, kurse drejtuesit e komunave sërish do të adresojnë kritika tek pushteti qendror, i cili, sipas tyre, nuk tregon sens të mjaftueshëm për projektet e tyre me karakter lokal. Kjo ndodhë zakonisht me ato komuna shqiptare të pazhvilluara tek të cilat kujdesi institucional-qeveritar nuk hetohet, gati, fare dhe na duket i pakuptimt ky vrap i liderëve shqiptarë për të promovuar gjoja njëfarë autoriteti shtetëror në nivel lokal, ndonëse përvoja ka dëshmuar se autoriteti shpejt zhvishet nga pafuqia për të ushtruar ndikim që edhe në këto mjedise të pazhvilluara të hetohet dora e pushtetit qendror.
KANIBALIZMI OPOZITAR SHQIPTAR: Bashkë me zgjedhjet lokale në Maqedoni, u hap edhe dilema nëse ato ishin vetëm një garë e thjeshtë për të zënë kolltukun e radhës së pushtetit, apo diçka edhe më shumë se kaq. Hijet e kësaj dileme u dukën që në startin e fushatës zgjedhore, kur prirja për dominim nuk ishte vetëm në relacionin pushtet opozitë, por diçka edhe më ngusht. E kemi pa dhe dëgjuar që pushteti, gjegjësisht opozita të përdor të gjitha format e lejueshme demokratike të atakimit të oponentit politik, por rrallë na bie të shohim e dëgjojmë që edhe vetë opozita të përdor metoda të sofistikuara për të eliminuar dhe shkërmoqur konkurrentët brenda kampit opzitar. Kjo ndodhi pikërisht në këto zgjedhje dhe na duket tepër absurde dhe e palogjikshme lufta e nëndheshme që u bë për ta dobësuar dhe, mundësisht, eliminuar prezencën politike të Rufi Osmanit, kundër të cilit, nuk ishin vetëm partitë aktuale në pushtet, por edhe një parti opozitare shqiptare (PDSH), drejtuesi i së cilës sikur është pajtuar me fatin që vetëm ai, dhe askush tjetër, të mbetet lideri i përjetshëm i opozitës shqiptare, me kusht që opozitarizmin ta kultivoj jo për të sjellë veten në pushtet, por për të eliminuar konkurrencës brendapozitare. Një kanibalizëm ky i paparë politik, i denjë vetëm për ndonjë xhungël të vetmuar në shkretëtirën e mendjes dhe arsyes.
Kur jemi te Rufi Osmani, do të duhej të nënvizojmë edhe një fakt që lidhet drejpërdrejt me metodologjinë e tij të veprimit politik. Disfata e fundit zgjedhore e cila e privoi atë nga drejtimi i mëtutjeshëm i komunës së Gostivarit, në fakt ishte një tagër që Rufiu i përmasave lokale pagoi për Rufiun e përmasave kombëtare. Ai, si kryetar komune që ishte për katër vite, shumë pak punoi për partinë dhe kjo e fundit e kishte gati të pamundur ta nxirrte atë lider, konkurrent, në përmasa kombëtare. Dhe ndodhi ajo që edhe pritej, sepse garën për pushtet lokal në Maqedoni nuk e bënë kandidatët, por vetë liderët dhe partite e tyre. Në rastin e Gostivarit, garën e bëri Rufiu i komunës duke ia zënë hijen Rufiut të RDK-së, dhe kondicioni i pamjaftueshëm i kësaj të fundit bëri që lideri Osmani të humb jo vetëm drejtimin komunal, por edhe vrapin për të qenë konkurrent i denjë në skenën e madhe politike të Maqedonisë, madje edhe për arsyet e sipërpëmendura.
Megjithate, të gjithë bashkë në Maqedoni, ende nuk mund ta bëjnë një vrap që po e kërkon Europa, që zgjedhjet të nxjerrin në pah domosdoshmërinë e ndryshimit dhe ofrimin e alternativave. Përderisa ndryshimi edhe alternativat janë vetëm simulim i demokracisë, Maqedonia e ka vështirë të konsiderohet nga qytetarët e saj si një aspiratë e ligshme për ta shijuar Europën edhe në oborret e tyre.
Kërçovën e shpëtuan mërgimtarët
SHKRUAN: Emin AZEMI/
Nëse miti mbi Anteun konfiguronte një arketip të lidhur me tokën dhe vendin e të parëve, miti i kërçovarëve për t’urikthyer në vendlindje me kontributdhënie në favor të një dominimi të caktuar politik e etnik, duhet marrë si diçka normale për faktin se pikërisht kjo popullsi e dyndur anekënd botës kishte nevojë të rishfaqte në skenë fuqinë e munguar të saj me dekada të tëra.
REGJIA E PADUKSHME E MIZANSKENËS ATDHETARE: Kërçova është një krahinë specifike shqiptare në të cilën ndërthuret historia me aktualitetin, gjeografia me politikën. Sa më shumë që kthehemi prapa në histori, aq më të qartë e kemi luftën e sotme për ta dominuar atë politikisht. Për dallim nga e kaluara kur Kërçova pati trysni nga të gjitha perandoritë, aktualisht ajo përjetoi një trysni specifike nga faktorët politikë që në pushtetin qendror ndajnë përgjegjësi të caktuara vendimmarrëse. Katër, pesë vitet e fundit makineria e Gruevskit kishte punuar intensivisht që ta ndryshojë strukturën demografike të rajonit të Kërçovës, duke favorizuar dhe sforcuar elementin sllav, të importuar madje edhe nga disa krahina të varfra të Shqipërisë. Në Kërçovë kishte edhe një kontingjent ushtarakësh, të cilët u bënë rezidentë, jo se kishin ndonjë lidhshmëri familjare e farefisnore me këtë mjedis, por pse ishin të komanduar politikisht që t’i bëjnë një shërbim të vockël demografisë etnike maqedonase.
Por, në fakt, çka ndodhi ditën e zgjedhjeve në Kërçovë dhe kush ishin komanduesit realë e faktikë të zgjedhësve shqiptarë, të cilët treguan një mobilizim të paparë? Të gjithë e thonë se mërgimtarët shqiptarë nga Amerika dhe Europa ishin ata që e shpëtuan Kërçovën. Sensi i tyre i atdhedashurisë u tregua më i fuqishëm se makineria institucionale e Gruevskit, kurse komanda e kësaj atdhedashurie nuk ishte thjesht politike, por ishte diçka më sublime. Nëse miti mbi Anteun konfiguronte një arketip të lidhur me tokën dhe vendin e të parëve, miti i kërçovarëve për t’u rikthyer në vendlindje me kontributdhënie në favor të një dominimi të caktuar politik e etnik, duhet marrë si diçka normale për faktin se pikërisht kjo popullsi e dyndur anekënd botës kishte nevojë të rishfaqte në skenë fuqinë e munguar të saj me dekada të tëra. Prandaj, më shumë se politikë, në skenën e konfrontimeve ndëretnike e ndërpartiake në Kërçovë, u luajt mizanskena e një kontinuiteti të ndërprerë dhunshëm nga pushtetet e kaluara. Regjia e padukshme që ridimensionoi vitalitetin e kësaj popullate, nxori në pah nevojën metaskenike të gjallimit aty ku edhe e ka burimin krenaria kombëtare e kësaj krahine.
“ÇADRAT” E PUSHIMIT PËR ZGJEDHJET E ARDHSHME PARLAMENTARE: Zgjedhjet e porsambajtura lokale në Maqedoni konfirmuan edhe njëherë diversitetin jo vetëm etnik, por edhe brendaetnik, sa i përket disa sensibiliteteve ditore. VMRO u ballafaqua me LSDM për ta marrë Ohrin, Shkupin, Kumanovën, Velesin etj., ndërkohë që BDI me PDSH garuan për të udhëhequr me Tetovën, Strugën, Çairin etj. Në këtë garë komplekse u identifikuan disa prirje e dukuri që mbeten për t’u analizuar në periudhën e ardhshme. Ajo që mund të thuhet tani, është lehtësia e habitshme e partive politike maqedonase për të hequr dorë nga sensi i shtetësisë në favor të dominimeve të tyre nëpër kasaba e lagje, për dallim nga partitë politike shqiptare, tek të cilët funksionoi konkurrenca në mes të diskursit dhe argumenteve. Përderisa PDSH opozitare u mundua të imponojë një diskurs publik denigrues për BDI, kjo e fundit me argumente bindi se drejtuesit e deridjeshëm të komunave nga radhët e oponentëve nuk kishin përmbushur pritjet e qytetarëve. Epërsia e BDI (në rrethin e parë) në Tetovë, rikonfirmimi i sërishëm i drejtimit të Çairit, fitorja impozante në Kërçovë, avantazhi në Gostivar, janë treguesit relevant për një stabilitet të vazhdueshëm që kjo parti po instalon në mendësinë dhe gjeografinë elektorale të shqiptarëve të Maqedonisë. Se sa kjo mendësi ka brenda kualitet dhe qëndrueshmëri, kjo ngel për t’u analizuar, por ajo që hëpërhë nuk mund të kontestohet është fakti që BDI me Ali Ahmetin pushtetmbajtjen e tyre edhe në nivelin lokal do ta udhëheqin edhe për disa vite pa ndonjë alternativë serioze që do ta cenonte këtë vijimësi.
Por, dimensioni aktual i këtyre zgjedhjeve nuk do të zinte vend meritor në vëmendjen e shumë analistëve dhe vëzhguesve, sikur ato të mos reflektonin ndikim edhe në një dimension më të gjerë në perspektivën e ardhshme kohore. Ngulitja e “çadrave” të pushimit të përkohshëm në komunat ku dominoi dukshëm vota e partive VMRO e BDI, duhet lexuar si projeksion matematikor për zgjedhjet e ardhshme parlamentare, tek të cilat do të shkohet me elanin dhe bilancin e tanishëm zgjedhor. Argumenti kryesor i partive fituese në zgjedhjet e tanishme është se ata që dinë të menaxhojnë mirë një bashki të madhe siç është Shkupi, bie fjala, mund të menaxhojnë edhe një shtet të tërë. Në anën tjetër, një parti politike shqiptare që arrin të sfidojë konkurrentin e saj në Kërçovë, ka arsye të besojë që e ardhmja e saj në arkitekturën e ardhshme pushtetmbajtëse nuk do të jetë vetëm mbajtja e disa shtyllave anësore, por edhe drejtimi dhe administrimi me disa resurse të rëndësishme të shtetit. Fakti tjetër që e bën këtë argument edhe më të fortë është ndjesia e zgjedhësve për të deleguar më tepër besim tek ata kandidatë të cilët flijuan kolltukët e tyre të ministrit dhe deputetit në këmbim të një drejtuesi lokal.
A DO TË NDODHË TORBESHIZIMI POLITIK I PDSH NË STRUGË?
Epërsia e PDSH opozitare në Strugë, i atribuohet më tepër karizmës dhe angazhimit individual të kandidatit Sela, se sa vetë partisë së cilës ai i takon. Ka zëra që thonë madje se ai sikur të kishte dalë pa siglën e kësaj partie do të triumfonte që në raundin e parë. Se sa e komplikuar do të jetë fitorja e kësaj partie në rrethin e dytë, dëshmon edhe matematika në terren ku votat e torbeshëve të udhëhequr nga Fiat Canovski janë çelësi vendimtar i fituesit përfundimtar. Fitorja e Selës mund të jetë e vështirë pikërisht nga fakti se përfaqësues të ndryshëm të kësaj partie pa kurrfarë sensi etik e qytetar nuk kursyen sharje e ofendime në llogari të Canovskit, votat e të cilit ata tani i kërkojnë për të vendosur primatin e drejtimit të Strugës. Por, edhe nëse ndodh ky primat atëherë duhet nënvizuar se PDSH nuk mundi të fitojë në Strugë pa torbeshizimin e fuqisë së saj politike.