Hazir Mehmeti – Page 16 – Dielli

MBREMJE PREZANTUSE NE BUDAPEST

March 26, 2015 by dgreca

Mbrëmje letrare e prezantuese e romanit “217” i Driton Smakajt/
Shkruan: Hazir Mehmeti-Budapest/
UN-ELTE i Budapestit një dritare shprese për ringjalljen e aktiviteteve ndërkulturore mes dy popujve.Dr.Etleva Lala: “Krijimet letrare në mërgatë janë perla të jetës sonë këtu”. Dr.MusaAhmeti:. “Autori i romanit na e tregon të vërtetën përmes asaj që ai ka parë dhe nuk i shmanget përgjegjësisë”. Autori:”..unë vetëm kam dhënë pikëpamjen time…”
Pas Vjenës z.DritonSmakaj romanin e tij “217” e promovoi të mërkurën e kaluar në Budapest. Katedra e Albanologjisë në Universitetin ELTE të Budapestit ishte organizatore e këtij aktiviteti kulturor letrar për të parën herë siç u tha nga organizatorët. Mysafir ishin poet e krijues nga Austria pjesëtar të Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve “AleksanderMoisiu” me seli në Vjenë, anëtar të së cilës janë edhe krijues nga Hungaria e cila është edhe botuesi i romanit.Mbrëmjen promovuese letrare e pasuruan gjithashtu prezenca e profesorëve e studiuesve të albanologjisë nga kombe të ndryshme pranë katedres.Fjalën përshëndetëse në emër të nikoqirit e mbajti Dr.Etleva Lala, drejtuese e Katedrës. “Jemi të nderuar ta prezantojmë romanin e z.DritanSmakaj i cili jeton dhe vepron në Hungari me titullin sa intrigues, aq edhe domethënës “217”. Z.Smakaj nuk është i panjohur në fushën e krijimtarisë letrare. Ka botuar poezi, roman, tregime, novela. Krijimet letrare në mërgatë janë perla të jetës sonë këtu” Pjesëmarrësit dhe autorin e romanit i përshëndeti z.FatmirZajmi, konsull i ambasadës së Kosovës në Hungari. Fjalë rasti mbajti dhe z.AvniHafuzi, konsull nderi i Ambasadës së Shqipërisë në Hungari në temën: ”Shqiptarët në Hungari si krijues” Z.Hafuzi në temën e tij mes tjerash tha: “Është hera e parë në Hungari që prezantohet një roman i një shqiptari nga Kosova që jeton e punon këtu në Hungari dhe që shkruan në gjuhën shqipe. Është kjo diçka e bukur dhe me rëndësi, sepse tregohemi se ne jemi të gjithanshëm, jemi punëtorë të ndershëm, krijojmë vepra letrare e artistike që kanë vlera dhe na lartësojnë në mesin e krijuesve kombesh të ndryshme. Nuk kam hezituar të jem edhe unë si pjesë e donacionit për botimin e këtij romani për të cilin do flasin njohësit nga fusha përkatëse”. Në hungarisht lexoi poeziNemetNyibaSandor, kushtuar veprimtarit tonënë Hungari z.AvniHafuzi i cili e quan shpëtimtar të madh duke sponsorizuar 860 raste humane dhe kulturore. “Strehë dhe e ardhme për vlerat”- shkruan në një nga vargjet e tij. Në emër të LSHKSH “AleksanderMoisiu” Besim Xhelili, kryetar, dha një vështrim lidhur me veprimtarinë kulturore-letrare të vjetëve që nga themelimi i Lidhjes deri me tani. Studenti pranë Katedrës së Albanologjisë, z.RobertMarkus, dha vështrimin e tij rreth romanit “217” në gjuhën hungareze dhe shqipe.”Romani i z.DritonSmakaj, është, për mendimin tim, një roman shumë cilësor, i bukur dhe i dobishëm për studentët që studiojnë e mësojnë gjuhën shqipe këtu në UN-ELTE. Unë kam bërë një krahasim me romanet e këtij zhanri në hungarisht, dhe mund të them se ky roman nëse nuk është më i mirë se ata, është në nivel me ta.Dr.MusaAhmeti, profesor në AlbanianStudies Program, mbajti vështrimin kryesor rreth romanit. “Romani i z.Smakaj në vete ngërthen gjëra të bukura, gjëra reale nga përditshmëria, nga jeta, nga personazhet të cilat na rrethojnë e me të cilët jetojmë. Është paraqitur bukur shtrirja horizontale e romanit, përkatësisht fushë veprimtaria të cilën e ka ndërtuar autori. Ai shtrihet në tre kontinente dhe nuk është pak që ngjarja të ndërlidhet dhe bartët nga njëri në tjetrin kontinent, nga Europa në Amerikën Latine dhe nga atje në Azi. Vladivostoku nuk është zgjedhur si qytet i rastësishëm, por si qendër e asaj që po krijohet një e keqe me kodin 217-të. Në Europë, me mjeshtri autori e ndërlidhë atë që është mes Kosovës dhe arbëreshëve të Italisë, një “degë e këputur e një lisitë tharë” do thoshte De Rada. Autori duke e ndërlidhur traditën, ruajtjen e gjuhës dhe nxjerrjen e gjithë atyre personaliteteve të trashëgimisë sonë kulturore, të fjalës së shkruar të arbëreshëve që kurrë nuk u larguan nga përcaktimi i tyre kombëtar fillimisht e pastaj fetar, janë shembull për bashkëjetesë dhe për luftën e mbijetesës së kombit shqiptar. Ndërlidhjet mes personazheve nga vende të ndryshme është bërë me mjeshtri në rrethanat që zhvillohen në Europë, Amerikë e Rusi. Ndërlidhën e përditshmërisë z. Smakaje bënë me mjeshtri, bie fjala takimi me personazhin kryesor të veprës, Luli, i cili tani është figurë e njohur politike në Kosovë, me një kontribut të jashtëzakonshëm në momentin kryesor në shpëtimin nga një katastrofë. Kurse Toni është vet Dritoni, autori i romanit i cili na e tregon të vërtetën përmes asaj që ka parë dhe nuk i shmanget përgjegjësisë dhe reales”. Poeti dhe aktori shkodran RagipDragusha e freskoi mbrëmjen me recitimin e vjershës së tij “Breshka”. Një vështrim rreth romanit në kontestin historik e mbajti z.AntonMarkut, kurse autori i romanit z.DritonSmakaj, pasi falënderoj organizatorët, sponsorët, botuesin dhe pjesëmarrësit, ai në fjalën e tij dha një përmbledhje të rrethanave ku mori brumin romani. “Kisha fatin të jem pjesë e luftës dhe kam mbajtur ditar dhe përgjithësisht unë kam dhënë pikëpamjen time. Ai u ndal edhe rreth rrethanave shoqërore sot lidhur me vendlindjen. Me autorin rreth romanit u diskutua në një atmosferë miqësore.
Ishte kjo një mbrëmje e bukur e ngrohëse nga Budapesti, pas atyre skenaverrëqethëse të refugjatëve shqiptarësh nga Kosova. Miqësia hungareze ndaj gjuhës, kulturës dhe shqiptarëve jeton thellë në rrënjët shekullore të dy popujve.

NJË MESAZH NGA VJENA

March 22, 2015 by dgreca

-Mesazhi vjen nga MËSUESI I SHQIPES NË MËRGIM HAZIR MEHMETI/
Hazir Mehmetin, mësues i gjuhës shqipe për fëmijët mërgimtarë në Vjenë të Austrisë e kam njohur në Durrës në verë të vitit 2007 në seminarin e tretë për mësimin plotësues të gjuhës shqipe në diasporë. E kemi vijuar miqësinë vit pas viti në takimet në Strugë, Kosovë, Mal të Zi e së fundi në Berat.
Hazir Mehmeti nuk është thjesht mësues por edhe shkrimtar e publicist.
Libri i tij monografik “Mësimi shqip në Austri”, përcjell mësimdhënësit kosovarë të gjuhës shqipe në vitet 1987-2012, një vlerë e jashtëzakonshme për ngritjen në piedestal të mësuesve të përkushtuar që gjuha shqipe të jetojë e të jetë në gojën dhe shpirtin e fëmijëve që lindin e rriten larg trojeve të prindërve të tyre.
Pjesëmarrës në seminarin e 10-të për mësimin plotësues të gjuhës shqipe zhvilluar vitin e kaluar në Berat Hazir Mehmetit do t’i mbetej në kujtesë shfaqja e filmit dokumentar “VERA-MËSUESJA E DY ISHUJVE” me skenar timin e realizim të Arian Melonashit, si dhe libri “Shkolla shqipe e Selanikut”
Meditimet dhe ndjenjat e një rilindësi të gjuhës shqipe në mërgim Hazir Mehmeti mi përcolli në adresën time elektronike.
Mesazhi ishte i fortë, nuk ishte thjesht për mua por për të gjithë mësuesit e gjuhës shqipe në Greqi që vullnetarisht, pa asnjë ndihmë e përkrahje nga askush, vazhdojnë tu mësojnë fëmijëve gjuhën e bukur shqipe me përkushtimin e Rilindësve të saj në një truall ku dikur ajo ishte në prush si askund tjetër.
Iu përgjigja…
E lexova meditimin tënd i dashur Hazir dhe mbi rrudhat e moshës 74 vjeçare kaloi një rrjedhë loti. Më emocionove, më dhe krahë për të fluturuar në shërbim me penë e me shpirt mbi ata e për ata njerëz që kanë marrë mbi shpirt një gjë që nuk matet sot, ashtu siç nuk është matur më se një shekull më parë, puna dhe përkushtimi i rilindësve.
Rrofsha dhe e jetofsha shkollën shqipe në Greqi e në mbarë botën të organizuar me dinjitetin më të lartë për mësuesit dhe brezin e ri të lindur larg vendlindjes së gjyshërve por me shpirt, zemër e gjuhë me ta.
Faleminderit Miku im!
Meditimin tuaj për filmin dhe librin përveçse do ta bëj publik në shtyp do ta përdor në promovime të filmit si parafjalë para shfaqjes me emrin tuaj dhe vlerësimin tuaj.
Edhe një herë mirupafshim mik!
Abdurahim Ashiku
Athinë, 12 mars 2015

MËSUESIT NË GREQI JANË VËRTET RILINDËS TË DITËVE TONA
Të nderuar miq!
Abdurahim Ashiku e Arjan Melonashi,
Ju përgëzoj për filmin aq dokumentues, një copëz nga realiteti ynë i hidhur ku personazhe janë miliona prej nesh. Kamera në dorën e mjeshtrit flet më shumë se raftet me romane. E dhembshme ishte çdo insert dhe lotët pikoni në pallatin e kulturës së Beratit historik. Në tragjiken e jetës sonë, përpjekja e mësueses Vera, ishte për t’u përshëndetur, por a mjafton kjo. Shpirti dhimbtë për jetën jashtë vendlindje, në një vend të huaj të cilit do ia falim mundin e punës po dhe fëmijët tanë përgjithmonë. Dhe, nuk është larg mijëra kilometra,… shumë më pak se aq nga atdheu ynë ku shekujve pragjet e kullave u lanë me lotët e nënave e motrave tona. Atdhe që e deshëm deri në shkatërrimin e tij fanatik me dorën e çeliktë barbare dhe në mend të vjen Fishta i Madh “Shqipërinë duhet ruajtur nga shqiptarët”. Derisa më shumë se gjysma e atdheut përpëlitej për jetë a vdekje nga armiqtë, pjesa tjetër bunkerizohej në Ferrin e Dantes. O zot, sa e trishtueshme!
Vapori i bardhë çanë valët e detit mes ishujve Tinos e Siros, ku shqiptarët janë rob pune e përçmimi, hedhurinë e “Fshesave” politike, dhe , në qenien e mësueses Vera tingëllon zëri i Veqilharxhit “amanet abetarja” atje ku frymon shqiptari. Dhe ja fjalët e mësueses Vera të cilat ishin të miliona shqiptarëve gjithandej globit:
“Erdha për të realizuar ëndrrën që ka çdo njeri, për të realizuar një shtëpi, ai ishte qëllimi ynë i afërt sepse mendonim se do shkonim sa për të fituar disa lekë, sa për të pas një shtëpi dhe do ktheheshim në vendin tonë dhe në profesionit tonë, mirëpo nuk ndodhi kështu“.
Puna vetëmohuese e mësuesve në Greqi u shpreh përmes personazhit tipik, ku figura e mësuesit mbetet shembulli i idealistit kombëtar që nga rilindësit tanë. Kam respekt të veçantë për mësueset në Greqi kur dihet rrethanat e vështira në të cilat punojnë. Ata janë vërtetë Rilindësit e ditëve tona.
Vlerat kombëtare në brumin e idealizmit tek veprimtaret/ët e ruajti në vazhdimësi gjenin tonë shqiptare në trojet tona. Edhe Vera me shoqet e shokët e saj. Ishte një film që realitetin tonë e nxjerr përtej tragjikes së individit, në atë kolektive, dhe prek në emocione deri në thellësi. Jeta e personazhit të filmit bashkë me autorët do duhej të jetë ngacmim ndërgjegjeje për politikë bërësit shqiptarë, në zgjimin e tyre nga agonia e verbësia. Përkrahja e bashkëkombëseve është detyrim moral e ligjor i saj pa marr parasysh çmimin, sakrificën. Normativat ndërkombëtare mbi të drejtat e njeriut, mbi të drejtat e gjuhës amtare, mbi të drejtat e minoriteteve e garantojnë lirinë e njeriut duke përfshirë këtu edhe ruajtjen e identitetit kombëtar. Greqia i kushtëzon këto me kafshatën e gojës, me nënshtrimin deri në ndërrimin e gjuhës, emrave, identitetin. Miqtë grek janë akoma pa zë në detin pezhgvëzjarreve të shumtë, dje e sot.
Z. Melonashi dhe Ju z.Ashiku e meritoni respektin. Ju e zbuluat Verën, mishërimin e milionave prej nesh. Ju i treguat politikës atë që ajo duhet ta sheh e dëgjon, dhe ka obligim ligjor e moral ta mbështesë.
Fotografinë me Verën, pas filmit, do e ruaj me kujdese në monografinë time si vlerë për nesër. Le të mësojnë mbesa e nipa, se si ishte jeta jonë shtigjeve të rrëpirëta bashkë me gjarprin nën gurë kur atdheu ishte i ngulfatur.
Libri i juaj “Shkolla Shqipe e Selanikut” është një vlerë e radhës nga penda e juaj, e një zhurnalisti me përvojë, me ndijim kombëtar e njerëzor. E shoh si një ecje të “Rilindëseve të kohës sonë” me porosi të qarta nga shembujt konkretë që frymojnë bashkë me problemet komplekse të mërgimtarit, veçane ruajtjes së gjuhës shqipe duke e penguar asimilimin. Që të gjithë mësueset/it në kapakët e librit, flasin përmes pamjes dhe veprës së tyre të cilat i përjetësove Ti në Bibliotekat anë e këndë ku libri lexohet gjeneratave. Ata i pavdekësove, po edhe veten tuaj e nderove në pavdekësi me personazhet tuaj. Rafti im është i pasuruar me emra kolegësh me të cilët shpirtërisht jetoj. Emrat e Dashamir Zaçe, Valbona Hystunaj, Iris Bali, Julia Goga, Mimoza Demollari etj. i shtohen vlerave rilindëse në kohën tonë. Mospërkrahja nga ana e shtetit shqiptar do mbetën njollë në historikun e qeverisjes pas diktatoriale, dhe një tregues anarkie në veprim i mentalitet që e gërryen një shekull qenien tonë.
Veprat e juaja në publicistikë tani kanë shtrirje shumëdimensionale në vende ku gjuha shqipe ka nevojë të kultivohet në mbrojtje nga asimilimi.
Faleminderit që ma dhurove librin në Beratin Historik!
Dhe, Shëndet e suksese në misionin tuaj!
Hazir Mehmeti, mësues(Ne Foto: Ne varrezat e Jasharjve)
Vjenë, mars 2015

“Dija“ e Vjenës- 110 vjet në altarin e progresit kombëtar

January 4, 2015 by dgreca

Shkruan:Hazir Mehmeti, Vjenë/
Shqiptarët kudo që u gjenden jashtë territoreve etnike në Evropë, Amerikë e Azi, në fillim shekullin e njëzet kishin përqendruar veprimtarinë në jetësimin e idealeve të rilindësve në bërjen e alfabetit dhe shtetit shqiptar. Sundimi i gjatë turk e kishte dëmtuar çdo gjë shqiptare, në radhë të parë gjuhën, trashëgiminë kulturore, fetare, zakonet. Edhe në trevat shqiptare filloi të ndihet rritja në kërkim të identitetit kombëtar për çka duhej liria dhe shteti i lirë. Idetë e tyre të shprehura natyrshëm e me forcë magjike të trashëguar bashkë me lashtësinë e Maleve Shqiptare u shkruan, rishkruan gjithandej shtypit të kohës krahas brumosjes së tyre në zemrat dhe mendjet shqiptare.
Kështu ndodhi edhe në Vjenë ku studionin intelektualë tani të njohur në histori bërjen kombëtare. Në fletushka dhe gazeta kohe u botuan vargjet e Naim Frashërit, dhe vepra e jeta e tij në fillimin e Shekullit të Pavarësisë nga “Kolonia Shqiptare e Austrisë”. Studentë e intelektualë, të mbledhur rreth “grupit iniciues”, krahas botimeve ndërtuan struktura organizative me programe të fuqishme me interes kombëtar.
Vetë shprehja e emrit të shoqërisë “Liria” është synonim i qëllimit, diç krejt e kuptueshme e natyrore e cila pas pak vitesh do ndërron emër në shoqërinë “Dija”. Ditëlindja e “Dijës” është pikërisht 27 dhjetori i vitit 1904, kur tani mbush plot njëqind e dhjetë vjet. Emrat e Dr.Gjergj Pekmezit, kryetar, Hilë Mosit, Kristo A Dako, Kolë Kodheli, Dervish Hima, Ndue Paluca (Batusha), Kolë Rrota, Simon Kadarja, Gaspër Beltoja, Gaspër Mikeli, Kolë Margjini, Lec Çurçia dhe po aq të tjerë do jenë emra të respektuar në letërsinë, kulturën dhe historinë kombëtare. Shoqëria e intelektualëve shqiptarë i kishte vënë vetit qëllime patriotike.
Kontributi në arsimimin dhe ngritjen kulturor nisi në hartimin dhe botimin e librave, duke filluar nga abetarja në vitin 1903 dhe e dërguar në atdhe, ndihma në formën dhe krijimin e alfabetit të përbashkët në shqip, gramatika e gjuhës shqipe dedikuar gjermanofolësve dhe atij shqiptar, ndër të parat në Evropë nga intelektuali patriot Dr. Gjergj Pekmezi. Sekretar i Shoqërisë ishte Hilë Mosi, i cili botonte nën pseudonimin Sokoli, ashtu siç bënin edhe shumë veprimtarë të tjerë për shkak të përndjekjeve nga autoritet pushtuese turke të kohës në territoret shqiptare.
Edhe vet “Dija” për një kohë do jetë shoqëri gjysmë ilegale deri në krijimin e rrethanave të favorshme shoqërore e juridike kur do veproj legalisht. Hil Mosi i shkruan Asdrenit në Bukuresht se regjistrimi i “Dija”-es ishte bërë e mundur me 29 mars 1907. Statuti i shoqërisë i botuar në fletushkë dallohet për nga rregullsia e shkrimit dhe renditjes së neneve në shtrirjen e tyre sipas ligjeve dhe strukturës përcaktuese funksionale e praktike.
“Shoqëria “Dija” e ka selinë e saj në Vjenë me degën e saj në Raguzë” shkruan neni i parë i statutit. Pika dy: ”Qëllimi i Shoqatës është ngritja e arsimimit të shqiptarëve duke e kultivuar gjuhën e letërsinë shqipe”. Nga këtu shihet lidhja e intelektualëve të Vjenës me intelektual në Raguzë (Dubrovnik) në krye me z.Nikollë Ivanaj, një veprimtar i çështjes kombëtare i lindur në Triepsh të Grudës, i shkolluar një kohë në Vjenë dhe mbrojtës i platformës së Rilindjes kombëtare në formim të shtetit shqiptar.
Për kohë të shkurtër nëndegët e Shoqatës “Dija” do formohen edhe në Prizren, Shkodër, Tiranë krahas atyre në disa qytete brenda Austrisë ku vepronin aktivistë të njohur për çështjen shqiptare, si në Grac, Kllagenfurt, Strebendorf. Çdo vit shtohen degët e “Dija”-es ku dy vjet më pas mbas një letërkëmbimi intensiv mes Vjenës dhe Bukureshtit, Asdreni i dërgon Vjenës procesverbalin e plotë mbi formimin e degës së “Dija”es në Bukuresht më 16 dhjetor 1906 në përbërje prej njëzet anëtarëve. Data historike 27 dhjetor 1904 shënohet mes tjerash edhe me formimin e degës në Shkup, 27 dhjetor 1906.
Do ishte jetëshkurtër veprimtaria pa intelektualë të rinj e të shkolluar po të mos sjellshin studentë të rinj nga trevat shqiptare për studime në UN austriake Vjenë, Graz, Insbruk. Ky aktivitet u mbështet fuqishëm nga miqtë e shumtë austriak dhe të personaliteteve të njohura shqiptare si Faik Konica, Hil Mosi, Aleks Drenova, Visar Dodoni, Nikollë Ivanaj, Petro Nini Luarasi e të tjerë.
Nën përkujdesjen e “Dija”- së u botuan tekste në shqip për trevat shqiptare aq të nevojshme. Ndër të parat “Abetarja” me autor Ndue Palucen, kalendari “Shqiptari”, “Këndime për shkollat e para shqipe”, “Gramatika…për përdorim t’femijve”, “Libri i dytë i knoitorës shqype për shkollë në Shqypni” etj.
Pa dyshim botimi i kalendarit është me vlera të veçanta, krahas gjuhëve tjera që botonin kalendarë, në gjuhën shqipe ketër rol e marrin shoqëritë shqiptare në Sofje, Vjenë dhe Stamboll. Në Vjenë Kalendari botohet në vitin 1906 me alfabetin e shoqërisë “Bashkimi” ku përfshihen ndodhitë kryesore të vitit 1905. E veçantë shënohet masakrimi nga grekët i Papa Kristo-Negovanit.
Sipas korrespondencës mes dy kolosëve të kohës Hil Mosi në Vjenë dhe Aleks Drenova-Asdreni në Bukuresht, del se me përpjekjet e kryetarit, Dr.Gjergj Pekmezi në vitin 1906 janë shtypur dymijë ekzemplarë të kalendarit. Shqetësimi rreth formësimit të një alfabeti të përbashkët ishte i madh në mesin e intelektualëve patriotë në Austri. Po veçojmë artikullin “Alfabetet apo sëmundja e quajtur alfabetitis“. Artikulli fillon: “ Si kundër që s’kemi një gjuhë të përgjithshme, ashtu edhe që alfabet të njohur prej të gjithëve as e kemi, as nuk e patëm as për shumë kohë si duket nuk do të mund ta kemi”. Më tutje në Kalendar në faqen 19-të lexojmë: ”Të mos gënjehemi me shpresa e lajka, se duhet punë, dhe prapë punë. Me të punuar zgjohet kombësia, me punë do të hapim sytë, do të lulëzojmë vendin, e do të çelim rrugët e parajsës e lumturisë. Ngrihuni pra o vëllezër nga ky gjumë i rëndë…”
Në kalendar gjejmë rubrikën e të dhënave meteorologjike, të datave kur janë festat fetare katolike, myslimane, ortodokse, bektashiane, rubrikën gjeografike rreth tokës, ekuatorit, sipërfaqeve të kontinenteve, lartësitë e maleve, thellësitë e deteve, lumenj, liqene. Për herë të parë shoqëria nxjerr hartën e parë e viseve të Alpeve Shqiptare, një fakt historikun e hartave të trevave shqiptare. Po ashtu i kushtohet rëndësi popullsisë së vendeve, qyteteve, ekonomisë e bujqësisë.
Në pjesën e kulturës botohen tregime, përralla e vjersha nga rinia shqiptare, këngë et. Kalendari tani ishte bërë një thesar shkrimesh nga më të ndryshmet ku botonin krijuesit nga radhët e studentëve e intelektualëve shqiptarë në Austri. Në Pjesën e Kombëtares botohen prozë e poezi nga Hil Mosi. Janë për tu përmendur ato në Kalendarin e vitit 1907 i shkruar sipas alfabetit të shoqërisë “Agimi” . Pastaj botime të Naim Frashërit, Asdrenit, Ghergh Gega (pseudonim), Mido Akasari, (pseudonim), Orli (Simon Kadare), Pa dyshim sukses i shoqërisë “Dija” ishte botimi i “Gramatikës”-Albanische Gramatik, e cila do ketë një përdorim të gjerë në mësimin e shqipes në trevat shqiptare dhe jashtë tyre. Kjo vepër historike e Dr. Gjergj Pekmezit edhe sot ruhet në Bibliotekën Kombëtare të Austrisë e botuara para alfabetit të Kongresit të Manastirit.
Nga shkrimet e kohës shihen efektet e fuqishme të “Dija” es në qendrat e tjera të kohës ku kishte shoqëri të fuqishme shqiptare si në Bukuresht, Stamboll, Raguzë, Boston, Kairo. Duke e parë veprimin legal të “Dija”-es dhe përkrahjen e saj nga autoritetet vendore kishte edhe propozime që shoqëritë shqiptare të shkriheshin në një të përbashkët me emrin “Dija”.
Kështu kryetari i shoqërisë “Djalëria Shqiptare” do propozonte në një mbledhje me krypleqëninë e “Dija”-së se do bëhet një degë e saj me qëllim unifikimi të veprimtarisë kombëtare. Ose, letra e “Dija”-së dërguar shoqërisë patriotike shqiptare “Bashkimit” të Bukureshtit me propozimin për bashkimin e tyre. Edhe pse kjo nuk ndodhi ishte një ide e bashkimit të qëndrimeve dhe veprimeve me interes kombëtar në atë periudhë. Vlera e veprimtarisë në letërsi e politikë është e pazëvendësueshëm. Botohen: “Shkronjëtoren shqip për gjermanët”-“Alb. Gramatik” nga Dr.Gjergj Pekmezi, Kalendarët e viteve 1906/7/8/ , të 1910-ës e shtyp në Manastir, “Këndime për shkollat e para të Shqypnisë”, Këto tekste pas Kongresit të Manastirit botohen me alfabetin e miratuar nga Kongresi si p.sh.”Këndime për të rritshmit”, “Gramatika, e folmja e shqipes”, “Lehrend Lesebuch des Albanisches”nga Lambertzi dhe Dr. Pekmezi etj.
Shoqëria “Dija” më 12 Janar të vitit 1916 e fillon botimin e gazetës “Vëllazënija” e dyjavëshe fillimisht e pastaj javore. Kryeredaktor ishte Leo Freundlich, i njohur me veprën e tij “Albaniens Golgotha” ku zbulon gjenocidin e ushtrisë serbe mbi popullin shqiptar të Kosovës etj. Për gjatë tri vjetëve u botuan 110 numra të “Vëllaznija”-së me shumë materiale nga lufta, arsimi e kultura, analiza e shkrime mbi hapjen e shkollave shqipe. Kjo gazetë dallohet me shkrimin e saj të shoqëruar me fotografi që nuk i hasim në gazetat tjera të kohës.
Pa dyshim veprimtaria e shoqërisë “Dija” të Vjenës është një gurë i çmuar në themelet e shtetit dhe kombit shqiptar. Veprimtarët patriot që përbënë këtë shoqëri, janë sot emra që shkëlqejnë në historinë e kulturën kombëtare. Andaj, nderimi dhe respekti në gjenerata është detyrim moral. Edhe, i dy shteteve shqiptare.
nëntor-dhjetor 2014, Vjenë
Dr.Gjergj Pekmezi, kryetar i shoqërisë “Dija”, Vjenë dhe Nikollë Ivanaj i degës në Raguzë
Lieteratura:
“Vellaznija” nr.1 Kallënuer 2016, Vjenë
“Vellaznija” nr.59 Maj, 1917, Vjenë
Prof.Dr.Uran Asllani:”Studentët shqipëtar të Austrisë dhe veprimtaria e tyre”-2000, Tiranë/f.111,
Kalendar, 1906, f.18/f.19-Shoqëria “Dija”, Wien, 1906
Kalendar, 1910, f.26,27, -Shoqëria “Dija”, Wien, 1910, botimi Manastir
Statuten des Vereines “Dija”- Nr:455.360-A f.1,2/ -1904 Wien
Ak.Shk.Shq:”Fjalori Enciklopedik Shqiptar-2” f.1055/1056 -2008v –Tiranë
Ak.Shk.Shq:”Fjalori Enciklopedik Shqiptar-3” f.1976/1977//f.1804/ -2009, Tiranë
Wikippedia: Papa Kristo Negovani,
Wikippedia:Petro Nini Luarasi
Leo Freundlich: “Albaniens Golgodha” 1913, Wien
Leo Freundlich:”Die Albanische Korrespondenz…” Münich, 2012

Mbahet kuvendi zgjedhor i Shoqatës së Mësuesve në Austri

November 13, 2014 by dgreca

Shkruan: Hazir MEHMETI, Vjenë/
Në Vjenë u mbajt kuvendi i rregullt zgjedhor i Shoqatës së Mësuesve/eve Shqiptarë në Austri. Morën pjesë mysafir nga Ministria e Diasporës z.HamdiBerbatovci, sekretar, z.YmerAvdiu, drejtor departamentit. Nga MASHT- së Kosovës z.NuhiGashi, koordinator për diasporë.Z.YmerLladrovci, konsull në Ambasadën e Kosovës.
Nga të gjitha Njësitë Federale të Austrisëmorën pjesë një numër i kufizuar i mësuseve të gjuhës shqipe. Z.HamdiBerbatovci, kuvendit i përcolli përshëndetjen e ministrit z.IbrahimMakolli, Z.Lladrovci: “Ju sjell përshëndetjen e z.BlerimCanaj, u.d. i ambasadorit Shkolla Shqipe në Diasporë është një institucion shumë i rëndësishëm dhe jemi munduar në çdo takim me përfaqësuesit e MASHT, M së D që t’i determinojmë problemet që janë grumbulluar me vite dhe akoma nuk kanë marrë rrugëzgjidhje që Shkolla Shqipe të jetë aty ku synojmë. Të përpiqemi të gjejmë ku janë faktorët kryesor, ku janë problemet, ku ngecim e ku çalojmë. Ju të nderuar mësues/e ju përgëzoj për punën që bëni dhe mund t’iu them se jeni me fat që jeni në Austri, shtet ky i cili e bënë financimin e juaj, të cilën gjë nuk e kanë kolegët tuaj në shumicën e shteteve tjera. Të dy ministritë janë aktivizuar në përkrahjen e Shkollës Shqipe. Ne si ambasadë do ju përkrahim në të gjitha format e mundshme. Sukses kuvendit tuaj!” Në emër të ambasadës z.Lladrovci dhuroi një mirënjohje Shoqatës për punën e saj të deritashme të cilën e pranoi z.Osman Ademi kryetar i deritashëm i shoqatës. Kuvendin e përshëndeti Z.NuhiGashi (MASHT), në emër të dikasterit të tij duke i dëshiruar sukses kuvendit zgjedhor. Raportin e aktiviteteve të deritashme e mbajti kryetari i deritashëm z.Osman Ademi, mësues.” Shoqata u themelua zyrtarisht në vitin 2010. Aktivitetet e saj janë bazuar kryesisht në organizimin e programeve kulturo artistike, kuizeve, ekskursioneve, bashkëpunimet ndërkulturore, sensibilizues etj.” Raportin e përkrahjeve materiale nga donatorët, shpenzimet organizative dhe gjendja momentale rreth financimit e mbajti z.IbrahimHasani, arkatar.“Shoqata e ka xhiro konton e saj dhe të gjitha donacionet regjistrohet dhe është transparent. Dy vjetët e fundit M e D e ka ndihmuar mbajtjen e kuizit të diturisë, ekskursionet dhe aktivitet me nxënës në Kosovë” Z.NuhiGashi, (MASHT) sugjeroi për një organizim të mirëfilltë e efikas të shoqatës. “Duhet kaluar në punën projektuese, ndërtoni planin e punës së aktiviteteve tuaj me kohë, kalendarin e punës. Ju jeni bartës të aktiviteteve, ndërgjegje kulturore në kuptimin e fjalës. Ju duhet njohje dhe lidhje me biznesin shqiptar, raport të hapur e të sinqertë me ta në nivel të Austrisë dhe kjo ju mundëson realizimin e programeve tuaja arsimore e kulturore të shoqatës. Hapja e faqes së internetit është e domosdoshme dhe është anakronike që ju të mos keni këtë sot kur dihet shkalla e komunikimit. Mos harroni komunikimin me autoritetet vendore, komunikimi me to sjell favore në interesin tonë. Një rol ndërmjetës i juaji mes Institucioneve të dy vendeve ka një rëndësi të veçantë. Ju jeni bartës të llogaritni edhe në mua, unë e ndiej se jam pjesë e juaja”. Z.YmerAvdiu (M e D) “Ne do ju mbështesim aq sa mundemi në disa nga aktivitete tuaja, natyrisht sipas planeve të punës suaj”. Nga të pranishmit u zgjodh kryesia e re me kryetar IsmetSinani, mësues në Linc, nënkryetare, Miradije Berisha (Tulln) anëtarë kryesie u zgjodhën: Ibrahim Hasani(Nied.) Osman Ademi(W), HazirMehmeti (W), Armida Biçaku(Szb). Z.IsmetSinani në emër të kryesisë së re e falënderoi për punën e deritanishme kolegët nga kryesia e kaluar.
Ambasada e Kosovës dhe Shoqata e Mësuesve/eve organizoi një takim lamtumirës për z.ShefqetGashi, mësuesi i parë në Austri i cili shkoi në pension. Një fjalë përshëndetëse mbajti z.BlerimCanaj, ambasador: Rreth punës së tij folën kolegë e kolege, u dha një videofilm rreth aktiviteteve të tij në punë dyzet vjeçare me nxënës. Një mirënjohje për punën e tij e ndau ambasada e Republikës së Kosovës. RrustemIbishVesli, bashkëveprimtar i z.Gashi e uroi për punën e tij të gjatë në procesin mësimor në Vjenë. Nxënësi Mirlinda Mehmeti, Alban Spahiu, Fiona Kabashi recituan e kënduan këngë me urimin për mësuesin e tyre. Mjaftë prekëse ishte letra nxënësve binjakë Edita e Edit Maliqi kushtuar mësuesit Shefqet e shoqëruar me buqetë lulesh.

Lypësi

October 14, 2014 by dgreca

Tregim nga Hazir Mehmeti/Ilustrim nga Gazmend Freitag- Linz/
Paradite. Rrezet e diellit u fshehën prapa reve të zeza. Papritmas filluan pika të ftohta shiu, edhe pse ishte ditë gushti që thante çdo gjë të jetëshme. Bulevardi i qytezës, në të dy anët hapësira dheu të rrethuara me beton, karrige të reja, shkallë, rreth mesore, tribuna mes shkallëve, një dukje e bukur nga larg. Kërcejtë e barishteve gjethegjera, aty këtu me letra e lecka plastike që kacavirreshin në luhatje deri në shkëputjen e tyre në fluturimin tjetër drejtë gjatësisë së luginës veriperëndimore, e cila ndan qytezën. Ndonjëra që gabonte drejtimin të ngjitej në fytyrë apo trup, pa të pyetur, do apo jo.
Meditimi i paraditës së trazuar u pasurua me zërin e këlyshëve pranë barishteve, me lëvizjet e tyre që të ofronin shoqëri. Do thoshe, të një veze, pesë laramanë që shpalosnin anash dhëmbët, luanin bishtin dhe lakonin trupin. Gjuha e tyre fliste për urinë, për besnikërinë ndaj njeriut e gjithë kjo e rënduar nga një instinkt i brendshëm, i lashtë sa vetë jeta. Njëri që ishte i lodhur rrinte i ndrojtur nuk afrohej dhe sapo zgjate dorën Lypësi ta përkëdhelte vëllain e tij aty afër, ai largohej. Largohej e ndalej, drejtonte shikimin lutës mu në sytë e tij. E kuptonte shqetësimin e tij, por si i pafuqishëm që është, s’mund t’i ndihmonte, të paktën, t’i dëftonte rrugë ku do të jetonte, i lumtur jo se jo, por të paktën pak ushqim sa për “sot për nesër”. Kjo nuk është fyese për miqtë e çastit, pasi kështu jetohet në varfëri. Fundja, secili ankohet, edhe syshkruari, për hisen e vet nën qiell.
Lodhjani sikur e kuptoj mendimin e mikut, lakoi trupin, ngriti këmbën e pasme të djathtë, markoi betonin e ri zbukurues, uli bishtin dhe humbi në strofkën e tij.
S’ka ç’të bëjë i shkreti.
Lypësi mblodhi trupin, duke pëshpëritë nën buzët e tij shoqëruar nga rrudhat e trasha të ballit me hapjen e syve qerpik gjatë përplot zgëlliba.
“Mund të të rrëfej, miku im, sa për të ngushëlluar, se mallkimi njëherë të nget dhe nuk shqitet më në jetë. E përjetova shkelmin e largimit nga vatra dhe shkëlqimin e parkut të Metropolit ku kisha dhe unë një strofkë ngjashëm me tënden. Në kaçubat e gjelbra zbukuruese, mes degëve me gjemba e siguroja hyrjen fshehtas në mesnatë, veja kartonë, mbështillesha me zhgunin e vjetër gjithë zdralë dhe mashtrohesha se flija deri para agimit. Ding-dangu i kambanave të katedrales mes qytetit nuk më prishte fare atë që nuk e kisha. Sigurisht, as ty i nderuari miku im i idealeve, nuk të trazon ding-dangu e as altoparlanti shurdhues i myezinit të ri në cepin e kasolles sate. Shijen e shkelmit e mëson, veçan kur goditësi ka këpucë malore, dhe s’kemi pse mërzitemi se kështu e ka jeta. As nuk u nis me ne, as nuk soset.”
As vetë nuk e kuptonte, përse Lodhjanin e ndiente më shumë nga katër vëllezërit e tij. “Ndoshta nga shikimi i tij. I varfër, por krenar,- mendoi, një atavizëm i vjetër ngushëllues barbarie. Apo, ndoshta, pamja e tij me një trup që shuhet pamëshirshëm në vapën pluhur plotë e të pistë gjithandej Parkut të Shpresës me të gjitha parregullsitë e një fillimi.
Kundërmimi i përroit të disiplinuar nga betoni, me ujë të shterur nuk e pengonte Lypësin të jetonte ditën e tij të zakonshme. Hapi pallton përplot zhele mbi krah, u mbështet për betoni, zgjati këmbën reumatizmë, kurse të majtën e kryqëzoi dhe vuri para leckëlëmoshën përplot njolla. Me dorën e majtë drejtoj mjekrën, mori pamje shenjtori para lëmoshdhënësve.
“Lëmoshën e sotme do e ndaj me pesë miqtë e mi”,- mendoi, dhe sikur ta kishin dëgjuar mendimin e tij u dukën skaj betoni tre nga këlyshët e larmë me shqetësimin e vëllazëruar.
Cingërr-err-err tingëlluan lehtë monedhat e para nga kalimtari, një burrë në moshë në ecjen e tij shtrembër nga e djathta, duke u mbajtur për shkopin e tij të drunjtë. Cingërima e metaltheve sikur zgjoi myezinin nga kotja në zagushinë e gushtit me zërin e tij thep me thep luginës. “Ejani në lutje, ejani…. eja….. “ dhe pushoj papritur nga kursimi ditor, një më një i dritave.
“Faleminderit, zoti të dhashtë!
Lypësi tani e kishte mësuar përmendësh peshën e cingërimës, mbërtheu centët, i shikoj dhe me to fërkoi mjekrën: “Me bereqet, i pari lëmosh”- lëshoi zërin tri herë në lutjen për mbarësi. Dhjetëcentëshin dhe pesëcentëshin i ktheu përsëri me kujdes mbi leckë.
“Edhe dhjetë centë për ta blerë një bukë” pëshpëriti. Gjysmëmajtas dukeshin këlyshët, dy nga të cilët rrinin ulur, kurse tre të tjerët nuk dukeshin nga barishtet gjysmë të venitura.
“Bani rahmet, bani rahmet, kam pesë shpirtra për t’i ushqyer”- e filloi lutjen, një refren me zë të lodhur sa herë që kalonte njeri aty pranë.
Në një ditë tregu sikurse sot, qyteza mbushej me njerëz nga fshatrat e rrethinës. Jeta gjallëroi aq shumë sa të dukej një zgjua bletësh e çrregulluar nga tymi. Pluhuri shoqëronte turmat në Tregun e Gjelbër ku shitej e blihej. Në çdo anë dëgjohet “Hajde speca…mollë… qepë… kunguj… kaftorra…pula e zogj, e çka jo tjetër. Toka dridhej nga muzika e lartë tallave e kasetashitësve, CD e DVD- shitësve sikur të ishin në garë me altoparlantit majë minares së re shkëlqimi i së cilës mbronte retë e pluhurit nga pamja. Kush ka kohë të merret me standardet e ndotjes akustike këtu. Efektet psikologjike e mendore të tyre janë përvetësuar me kohë nga ndotjet paraardhëse në jetën e parregullsive moteve. E veçanta vendore këtu është zhurma. Edhe krisma e armës është argëtuese e çka mund të pjellë pas, kush qanë kokën për cikërrima.
Lypësi gjithmonë ka kohë të mendoj edhe për gjëra banale që nuk e beson kush. Derisa priste të tretën e një buke kaluan shumë re drejt juglindjes në humbjen e tyre prapa shkëmbinjve të Kaloshit plak. Në të kundërtën e tyre kaluan dhjetëra kalimtarë të rinj e pleq, pa e lodhur mendjen për atë grumbull eshtrash nën plafin arnosh.
“Hë poet, cilën vjershë do ta recitosh, krisja njërës po deshe lëmosh”- u dëgjua zëri i të riut me xhinset e tij të shqyera nga hapeshin gojë të leckosura që nxirrnin në pamje mishtë e mbështjellë me lëkurën e zverdhur nga përditshmëria e llastuar kafeneve e tymosjeve narkotike. Anash tij zgërdhiheshin dy hije krijesash me veshje lëkure. Këmisha e zhytur me bojëra mes së cilave portreti i MichaeilJacksonit me njërën dorë helikë varej mbi kokë.
Me një zë më shumë kundërshtues Lypësi nxori nga buzët:
*“Whatabout all the dreams,
yousaidwasyoursand mine…”
“E paska harruar gjuhën shqipe, majmuni. Dikur ia shkrepte vargjeve të Naimit e Fishtës derisa alivanosej nga shqelmat e policit.
“Tregoje fytin e ndrydhur nga çizmja, ta jap një euro”- iu drejtua i riu duke u çjerrë nën kundërmimin e padurueshëm.
Lypësi mbylli skajet e mbështjellësit para fytyrës në barrikadimin e pamjeve që nuk i pëlqente.
Pas disa sharjeve u larguan të tre duke hedhur pas monedhë para këmbëve, e cila lëshoi tingëllimë të mbyllur në rrokullisjen mbi beton.
Lypësi hapi pamjen duke larguar anash fytyrës mbulesën e vënë mbi kokë. Para tij tani qëndronin katër këlyshët e larmë sikur ofronin përkrahjen për mikun e ditës. Lodhjani kishte vënë kokën mbi këmbët e para të shtrira dhe shikonte drejtë në sy.
Ai kërkoi me sy rrugës së dëgjuar të cingërimës. Një euro e bardhë, mbështetur për barishte, shkëlqente me katër yjtë e shqyer në tetë cepa të mbrehtë simetrik mes së cilëve shkronjat Malta dhe viti dymijë e gjashtë.
“Nuk më duhet lëmosha e fëlliqnakëve. Të pa njerëz! Koka e tyre nuk vlen sa koka e Lodhjanit. Hora!”- lëshoi zë që dëgjues kishte vetëm këlyshët e uritur derisa faqeve dukeshin gjurmë lotësh të njomë. Si në ëndërr iu kujtua Gjimnazi, demonstratat, arrestimet e nëntëdhjetë e tetës dhe filloi të dëgjonte zërat e torturës në njëmijë ngjyra rrëqethëse në hetuesinë namzezë.
“O malet e Shqipërisë…” i erdhi ta lëshonte zërin protestues që nuk e kuptonte përse. Lotët shpërthyen përcjell me pështymë e dënesje.
Tani nuk ishte i aftë për asgjë, as për zvarritje deri tek furra, të blinte gjysmë buke për vete dhe miqtë e ditës. Ishte prekur plaga e vjetër, lëngimi i së cilës nuk u shërua as në metropolet e lavdeve shkencore. Në kujtesën e thellë rinore iu ringjallën të gjitha vjershat e mësuara përmendësh. Ato ishin shpirti i tij dhe ai zëri i tyre deri në labirintet e torturave ku vriteshin lulet e agimit.
“Mirë u pafshim miqtë e mi! – foli përmes buzëve që dridheshin duke luhatur dorën sipër plafit të vjetër mbi barishtet në Parkun e Shpresës nën shoqërimin e plagëve besnike. Një trup mbi dheun e bekuar nga kënga e shpirti në fillimrrugën qiellore. Prehje. Një funeral i heshtur qytezës së vjetër aq sa robëria e saj.
Besnik, gusht 2014
(*Ç‘ndodhi më të gjitha ëndrrat, thanë, janë tuajat e të miat…)