Nga Rasim Bebo,Çikago/
Sot nacionalizmi është domosdoshmёri për shqiptarёt dhe është koha e fundit që Shqipëria ta kuptojë këtë. Bashkimi kombëtar nuk duhet të mbetet me parullat kombëtare. Përmbysja e diktaturës u duartrokit, kur Sali Berisha foli se do të bashkohet i tërë kombi shqiptar.Por e ktheu pllakën duke thënë: mjafton një hapësirë demokratike për Shqipërinë. Dhe më tej nga ish M. J. Edmond Haxhinasto: “Bashkimi kombëtar i popullit shqiptar, nga lëvizja e kufijve, është e dëmshme si ide për shqiptarët dhe si veprim për rajonin. (Mërgim Korça). “Ajo parti që do të përfshijë në programin e saj politik çështjen e bashkimit kombëtar, nuk do të marrë as 100 vota në zgjedhje”. (S.Berisha 19-3-2014).
Historikisht është bërë e njohur, se nacionalizmi shovinist, kolonialist e neokolonialist serb (grek shën.im) është prush i pashuar, i cili rrezikon paqen… Në këtë situatë, përse Edi Rama, kryeministër i Shqipërisë, shpreh cinizmin e vet, kur deklaron se, “Nëse Evropa na refuzon, vjen Islami radikal në Ballkan… (?) “ Pra, me këtë thënie cinike, ai do të frikësojë “Ariun me shoshë”…?
Ndërkaq, kur nacionalizmi pozitiv shqiptar, historikisht ka qenë edhe është në funksionin mbrojtës të identitetit të vet, përse hedh gurë e dru mbi veprimtarinë luftarake të shtetformuesit, zulmëmadhit Gjergj Kastriot-Skënderbeut?… Kjo figurë madhore legjendare e lirisë së Shqipërisë, anatemohet, që të mos pranohet veprimtaria e tij për shtetin e pavarur shqiptar. Kjo është absurditet. Gjergj Kastrioti e identifikoi veten pasardhës të Pirros së Epirit dhe i Aleksandrit të Madh- bir i Epirit.
Skënderbeu ishte përkrahës i të tri feve për të ardhur te ideologjia kombëtare shqiptare. “Alarmi nga AK sapo ka ndodhur: Skandali i radhës ndodhi në Gostivar, ku persona të paidentifikuar kanë shkatërruar bustin e heroit kombëtar shqiptar, Gjergj Kastriotit Skënderbeut, e kanë hedhur në një grumbull (plehrash), thuhet në reagimin e AK. (Mohimi dhe shkatërrimi në vendin tonë, vjen nga armiku mijëvjeçar “greku” dhe konkretisht në botën e sotme vazhdon nga agjentura e Janullatosit. Shën im). Dr. Ibrahim Rugova, kishte hulumtuar thellë në historinë kohore, duke e studiuar, peshuar e matur mirë veprimtarinë e gjithanshme të Pjetër Bogdanit. Ai kishte bërë një periodë kohore, duke e analizuar se pse nga ky personalitet merr frymë kombi, andaj edhe studioi veprën e pavdekshme “Çeta e profetëve” (1685) që më pas, disa gojëkëqinj e përdhosen, e së fundit po e quajnë “Çetniçka çeta “…(?). Edhe Pjetër Bogdani, duke ndjekur Gjergj Kastriot-Skënderbeun, identifikohej me Aleksandrin e Madh – pinjoll i farës ilire! Dr. Ibrahim Rugova konstatoi se “Çeta e Profetëve” e P. Bogdanit është një Komedi Hyjnore shqiptare, njëherësh është vepër bazë në humanistikën shqiptare. Në këto situata kundërthënëse edhe bamirësja Nënë Tereza, fyhet me shumë epitete të vrazhdëta, që s’i mban “fytyra e dheut”- Pse ?. Nga këto e të tjera, të gjithë jemi të vetëdijshëm se, derisa ne nuk i pranojmë vlerat e tyre, do t’i pranojnë të huajt. Gjergj Kastriotin tentojnë ta pranojnë si hero të kombit të tyre, sllavo-maqedonët, malazezët, grekët. Edhe Pjetër Bogdanin, po ashtu do ta përvetësojnë të tjerët.. Po ashtu edhe Nënë Terezën, janë të gatshëm për ta përvetësuar sllavo-maqedonët (?) Pse të lejohet një gjë e tillë, t’i humbim personalitetet bamirës më me zë të kombit tonë ? Po ashtu, edhe fretërit Luigj Palaj-Sopaj (1878-1913) dhe Shtjefën Gjeçovin (1874-1929). Me përçarjet tona përbrenda vetvetes, ne bëhemi vetmohues. Pra, me ndihmën e shqiptarëve kundër shqiptarëve, gjithë këta të huaj i shfrytëzojnë. Nga kjo del konstatimi se ne shqiptarët luftojmë meritat tona t’i marrin armiqtë…? Dhe, me heshtjen tonë, pranojmë një të keqe, një krim apo një të pavërtetë, duke bërë krim të dyfishtë kundër vetvetes, por edhe duke mbetur fajtorë kryeulët e të panderë para shoqërisë e brezave të së ardhmes. (Nga Nikollë Kerhanaj, Revista “Opinion”, Bota “SOT”, 14-7-2015).
“Misioni i këshilltarit të Janullatosit dhe antarit të këshillit të ortodokësve të Shqipërisë, komunistit dhe ateistit Pirro Prifti është: të ndihmojë mumjen ateist Janullatos në tjetërsimin e Kombit tonë, nëpërmjet përçarjes, shpifjes, prishjes, së harmonisë dhe bashkëjetesës fetare midis vëllezërve të një gjaku, të një gjuhe, të një kulture: myslimanë, begtashinj, katolikë, ortodokës dhe protestanë, që dallojnë nga formaliteti, se Zotit i falen ndryshe.” (A. Desareti 9-1-2015).
Ç’është e vërteta, Perandoria Bizantine, ishte perandoria e pellazgo-Ilirëve mesjetarë, sepse në mesjetë nuk ka pasur “grekë-helenë. Robert d’Angeli shkruan: “Për të thënë të vërtetën, Greqia ka nisur të quhet zyrtarisht dhe përgjithësisht “Hellas” për gjithë botën, vetëm shumë vonë, kur u krijua si mbretëri e pavarur më 1830, të erës sonë. Më parë, dhe sidomos gjatë Perandorisë Bizantine, ajo asnjëherë nuk është quajtur as Hellas, as Grecia, as perandoria greke ose helenike, por gjithmonë Perandoria Bizantine dhe ndonjë perandor bizantin, kurrë nuk është cilësuar grek”. (“Enigma”, bot. 1998, f. 182). Dhe më tej: “Ja se kush kanë qenë këta shqiptarë të Greqisë bizantine, të shek. VI, kanë qënë ata të vitit 1830, epoka e dijetarit J. P. FALLMERAYER dhe ata që janë ende shqiptarët e Greqisë së sotme, të cilët deklarojnë se shqiptarët janë pasardhësit e Ilirëve. Por para së gjithash, shqiptarët janë pasardhës të Pellazgëve, merret parasysh vetëm një pjesë e vogël në vend të tërësisë. Ilirët përbënin një pjesë të vogël të pellazgëve ose shqiptarëve. (Janë tre shtete shqiptare vëllezër: Ilirët, Maqedonët dhe Epirotët shën. im). Nuk mund të thuhet, të gjithë Ilirët janë shqiptarë. (po aty f. 276 Enigma). Kjo vjen se greku nuk dëshiron ta dëgjojë emrin “PELLAZGË” dhe madje në çdo kohë. Më 3 shkurt 1830, Kongresi i Londrës krijoi një mbretëri të ashtuquajtur greke. Vetë Anglia, qysh më 1830, nuk donte që mbretëria e re të kapërcente malin Parnas, pasi nuk ka grekë më përtej, ka vetëm shqiptarë dhe një pakicë vlleh shtrihej deri në gjirin e Prevezës. Në shtetin grek numëroheshin rreth 350,000 grekë (“Enigma”, f.276)
Nga Tahir Veliu “LËVIZJA PËR SHQIPËRI TË BASHKUAR”
Shqipëria duhet ta padis shtetin grek në gjykatat ndërkombëtare, për gjenocidin e bërë ndaj popullit të Çamërisë, për vrasjet dhe masakrat masive, dhunimet kolektive, shkatërrimet e pronës, mohimin e pronës, dëbimet e shpërnguljet e dhunshme dhe asimilimin e orkestruar nga shteti grek ndaj çamëve dhe arvanitasve autokton. Qëllimi i Greqisë fashiste, ishte realizimi i ëndrrës së saj për spastrimin etnik dhe shkombëtarizimin e zonave të banuara nga popullsia çame me origjinë shqiptare. Sa i takon territorit të Çamërisë, së zhdukur nga lista e toponimeve greke, kryediplomati ynë z. Tahir, shprehet: “Kjo listë ka marrë fuqi ligjore, pasi ka mbi 10 vite që është paraqitur OKB dhe fjala “Çamëri” nuk egziston. Ky është një detyrim që ne do ta trajtojmë në rrugën dypalëshe me palën greke.” Pse jemi druajtur ne dhe vazhdojmë të druhemi, t’ia paraqesim kërkesën tonë gjithashtu OKB-së ?!… Në votimin e vitit 2004, Fatkeqësisht Rezoluta Çame është rrëzuar. Në marrëveshje me grekun, Fatos Nano, me një telefonatë nga zyra e PS urdhëroi deputetët socialist të largohen nga parlamenti në prag të votimit. Po kështu Sali Berisha dhe Jozefina Topalli braktisën seancën para votimit. Në një kohë kur qeveria shqiptare e ktheu Tiranën në një Athinë të dytë për një çerek shekulli dhe nacionalistët shqiptarë nuk ngrihen sipas konventës së OKB-së. Sa kohë do të vazhdojë kështu?…
Në Artikullin 2 të Konventës së OKB, më 1948, përcaktohet: “Gjenocid është çdo akt që bëhet me qëllim për të shkatërruar plotësisht, ose pjesërisht grupe kombëtare, etnike, raciale ose fetare, duke vrarë pjesëtarë të atij grupi me qëllim eliminimin fizik, pjesërisht ose totalisht”. Rezoluta Nr. 1674 e Këshillit të Sigurimit të OKB, më 28 prill 2006 e ngarkon KS të veprojë për mbrojtjen e qytetarëve në konfliktet e armatosura dhe të mbrojë popullatat nga gjenocidi, krimet e luftës, pastrimet etnike dhe krimet ndaj njerëzimit. Zoti Tahir! Ju shkruani mirë, por qëndroni vetëm në një krah. Në këto 25 vjetët të quajtur “Demokraci” Shqipëria me firmën e absolutes Nexhmie, nëpërmjet tradhtarit Ramiz Alia, ia kaluan Çamërinë grekut. “Lideri i PD Gramoz Pashko, kur shkoi në Greqi e mohoi çështjen Çame”. Ai duhej përjashtuar menjëherë nga partia, sepse familja e tij është agjenturë greke në tre breza… “Me Tritan Shehun, ministër i jashtëm, unë jam zënë në parlament, sepse deshi të bëjë ligjin për të ndërruar kombësinë, e jo më gjuhën! Jam ngritur në mes të parlamentit dhe i kam thënë: “ik mor zotni n’Greqi dhe mos na rri këtu”. (A. Baleta. Bot 2005, f.66).
Me pak fjalë: ÇAMËRINË e kanë kthyer “Inekzistente” dhe Rezoluta çame pas 7 dekadave akoma nuk është aprovuar nga parlamenti. Në tradhti janë futur edhe pesë deputetët çamë. Kujt i kërkoni zgjidhje? Vallë guvernatorit Ajatollah, Janullatos!? Nacionalizmi, nga marshimi i modernitetit, njësoj si zhvillimi i teknologjisë, ka nxjerrë nga përdorimi, bie fjala, lokomotivën me avull, duke e bërë të mbetet thjesht një ilustrim muzeal i një epoke të superuar teknologjike. Sipas tyre, globalizimi është “teknologjia” më e fundit që krijon aspiratat për një botë të re, pa ndarjet dhe konfliktet nacionale… Nacionalizmi po rishfaqet fuqishëm në skenën e ndërveprimit shoqëror, duke habitur, trembur apo ekzaltuar njerëz të shumtë anembanë globit. (http://www.durreslajm.com/blognacionalizmi).
Sami Frashëri e kishte fjalën për shqiptarët e mashtruar, të helmuar rëndë nga propaganda fetare, kur thotë se “gjaku që derdhej nga të dy anët, ish gjak shqiptari… Shqiptari e ka derdhur gjakun pa kursim, po e ka derdhur kot, kurrë Shqipëria s’ka fituar nga gjaku i shqiptarëve; gjithnjë të huaj edhe armiq të Shqipërisë kanë fituar nga ai gjak… i derdhur pa mendim”. “Shqiptarët myslimanë kanë punuar për turqit e shqiptarët e krishterë për grekët, por këto dy kombe, të cilat as njëri, as tjetri s’ua dinë të mirën e ua shpërblejnë me të keq, duke u përpjekur për humbjen e kombit shqiptar”.Feja myslimane Osmane kthehej kundër feve të tjera të krishterimit ortodoksë të Lindjes dhe krishterimit katolik të Perëndimit. (Shqipëria e Bashkuar korrik 24-2015).
Në analogji me Sami Frashërin, shkruan profesor Arben Llalla: “Historia e kombit shqiptar është sa e lavdishme edhe e dhimbshme, kur mëson se në shekujt e kaluar shpesh herë shqiptarët kanë luftuar kundra njëri-tjetrit nën flamujt e kombeve të tjera. Janë të shumta rastet kur shqiptarët ortodoksë luftonin kundra shqiptarëve myslimanë, pra, kundra njëri-tjetrit, por kjo ishte një luftë fetare, Shqiptarët ortodoksë i luftonin shqiptarët myslimanë, sikur të ishin osmanë dhe jo shqiptarë, ndërsa shqiptarët myslimanë, i luftonin shqiptarët ortodoksë sikur të ishin sllavë apo grekë dhe jo shqiptarë. (Kërko Opinion 24-11-2013).
Por ajo që duhet çmuar, ruanin nacionalitetit e kombit shqiptar si myslimanët dhe ortodoksit shqiptarë. Ka renegatë shqiptarë dhe mohues fqinjë dhe këta ashtu siç dalin, ashtu zhduken shpejtë. Dhe Nacionaliteti i kombit shqiptar ndrit në mijëra shekuj, si po e studjojmë dhe po ua lëmë brezave pas. Renegati Kapllan Resuli, u kthye mohues në moshën e pleqërisë së thyer, do të ishte më mirë të kishte vdekur para kësaj kthese anti-nacionaliste shqiptare. Ai ua ka kaluar historianëve dhe intelektualëve serb, sa i përket mohimit të historisë së shqiptareve.” (Gazeta “DITA” 2 -6-2015)
Nga Prof. dr. Eshref Ymeri lexojmë: “Presidenti Italian e bën çorbë historinë e Kostandinit sërb! Presidenti Italian Serxho Matarela citon: “Rrënjët e marrëdhënieve tona, e atyre mes Serbisë dhe Italisë, janë të thella ndër shekuj në histori. Serbia ka nxjerre nga gjiri i saj 17 perandorë romakë, ndër të cilët veçohet figura e Kostandinit”. Jo, zoti president Matarela, ju nuk e njihni historinë. Perandoria romake u shkatërrua në vitin 476 të erës sonë, ndërsa sllavet u shkulët nga moçalet e Vollgës një shekull më pas”. Ku i gjeti Serbia këta perandorë që ia fali Romës, në mes të moçaleve që rronit vetëm me peshk dhe kafshë të egra si të egër që ishin dhe vetë?…“Lëvizja jonë, e mbështetur në parimin e kombësisë dhe jo në parim e fesë, mohon veten e saj, në qoftë se i ndan shqiptarët pas feve, në vend që t’i shikojë në njësi të kombësisë së tyre”
Faik Konica thotë më 1907: “Ne si komb kemi për detyrë të përpiqemi të bëjmë integrimin tonë kombëtar në Evropë, por jo shkaku se ata janë të mirë, por qëllimi, është se ndryshe s’është e mundshme të krijohen kushtet dhe perspektiva kombëtare në këtë sistem të kurdisur. Kjo duhet të jetë për ne shqiptarët një veprim strategjik, brenda suazave kombëtare, e jo sakrificë e një politike të verbër… Kjo nuk duhet të ndodhë në atë mënyrë siç tentojnë të plasojnë disa “pseudointelektualë islamofob” me vese të ulëta snobiste, që ashiqare trumbetojnë duke i rënë tellallit për “rikthimin” e kombit tonë në fenë e të parëve, dmth, në kristianizëm!? Dhe pasi të ndodhë ky akt, atëherë të bëhet edhe Euro-integrimi, ngase bota e përparuar perëndimore është kristiane!? Kjo si ide është shumë e ulët! Nuk mund një komb të jetë plotësisht i lirë, nëse nuk e njeh historinë e tij, nuk mund të jetë i kulturuar, nëse nuk distancohet nga çdo lloj krimi e dhune, nuk mund të jetë i qetë e të përparojë, nëse nuk është në paqe me veten dhe me të tjerët. Nëse mendojmë se bota perëndimore është e përparuar, për shkak se i takon kristianizmit, ndryshe nga ajo bota lindore islame, që sipas tyre është e “prapambetur”, atëherë, këtu koncepti i kuptimit mendor i ngushtuar në kallëpin e vet, do të gjykoj mangët dhe padrejtë, ngase realiteti tregon diçka tjetër, kurse e vërteta është shumë tjetër. Kështu Jezu Krishti nuk ka lindur në Skandinavi me flokë biond dhe me sy kaltër, siç tenton të tregoj bota perëndimore, por edhe ai lindi në Betlehem të Judeas, në Lindjen e Afërt! Dmth, edhe Jezu Krishti edhe kristianizmi e kanë prejardhjen nga bota Lindore! Prandaj mos të etiketojmë gjërat dhe çështjet në nguti, duke paragjykuar sipas interesave vetjake, ose sipas mediave të brendshme dhe jashtë saj. Por duhen shikuar nga një diapazon më i gjerë dituritë mbi civilizimet e ndryshme të botës, e veçmas ato Islame. “Kurrë dhe asnjëherë civilizimi Islam si Fe, gjatë historikut të saj, nuk arriti të bëjë krim mbi njerëzimin”!
Orientimi më i dobishëm i shtetarëve tanë duhet të jetë, ti nuhasim dhe pastaj t’i shfrytëzojmë sa më në interes të kombit rrethanat, kur interesat tona kombëtare përputhen me ato të më të mëdhenjve! Koha nxjerr të vërtetën për Greqinë!
Historianët: “ e kemi sajuar Greqinë e lashtë.” (Aliaj Distribuzione gratuita in: Albania, Australia, Belgio, Canada, Germania, Grecia, Francia, Italia, Stati Uniti e Svizera cmyk L’Albania. Storia antica Spiralismo, nuovo movimento letterario in Albania Il mosaçico magico della basilica paleocristiana illiro – albanese Page 3 Page 8.) Një grup historianёsh të njohur mbajtën një konferencë shtypi në fillim të kësaj jave te National Geographic Society, për të deklaruar se e kanë “fabrikuar krejtësisht” Greqinë e lashtë, një kulturë që prej një kohe të gjatë mendohej se ishte baza intelektuale e qytetërimit perëndimor. Grupi pranoi, se ideja e një shoqërie të sofistikuar dhe në lulëzim që ekzistonte në Greqi më shumë se dy mijëvjeçarë më parë, ishte e gjitha një sajesë e krijuar nga një ekip prej dhjetëra historianësh, antropologësh dhe klasicistësh, që punuan pandërprerje në periudhën mes viteve 1971 dhe 1974. Për të “krijuar dorëheqjen nga pozicioni i tij e kryetarit të Studimeve Helenistike në Universitetin e Georgetown.” “Sinqerisht, asnjëherë nuk e mendonim që gjërat do të shkonin kaq larg”, deklaroi Profesor Gene Haddlebury, i cili është ofruar që të japë dorëheqjen. (Burimi: dokumente dhe sende “greke”.http://www.theonin.com 20 tetor 2010).
Rasim Bebo, Adisson, Çikago Korrik 2015
Diplomacia, “shtylla kurrizore” e shtetit
Shkruan:MSc.Eraldo MEÇALLA/
Master i Shkencave në Marrëdhënie Ndërkombëtare/
ÇFARË ËSHTË DIPLOMACIA?/
Diplomacia përbën “shtyllën kurrizore” të shtetit dhe kombit në marrëdhëniet ndërkombëtare. Bazuar tek fjalori i Oxfordit, diplomacia konceptohet si menaxhimi i marrëdhënieve ndërkombëtare me anë të negociatave. Ndërsa diplomati brtitanik Ernest Mason Satow në librin “A Guide to Diplomatic Practice”, e përkufizon diplomacinë si: “Aplikimin e inteligjencës dhe taktit, në zhvillimin e marrëdhënieve zyrtare ndërmjet qeverive të shteteve të pavarura”. Përkufizimi më i pranuar mbi diplomacinë është: Diplomacia është arti ose praktika e realizimit të marrëdhënieve ndërkombëtare nëpërmjet negociatave, traktateve dhe marrëveshjeve ndërkombëtare. Metoda me të cilën këto marrëdhënie ndreqen dhe menaxhohen nga diplomatët pra Ambasadorët dhe të Ngarkuarit me Punë, cilësohet si puna ose zehja e një diplomati. Në këtë kuptim diplomacia është instrumenti themelor në zbatimin dhe përfaqësimin e shtetit në politikën e jashtme, kjo realizohet nga diplomati i cili përfaqëson shtetin dërgues dhe zbaton politikën e jashtme në shtetit e akredituar. Diplomati britanik dhe teoricienti Sir Harold Nicolson, deklaron: “Diplomacia nuk është shpikje e as kalim kohe për ndonjë sistem politik të veçantë, por është element thelbësor në çdo marrëdhënie të arsyeshme ndërmjet njerëzve me njerëzit dhe kombeve me kombet”.Cila është origjina e fjalës diplomaci ? Në aspektin historik fjala “diplomaci” vjen nga greqishtja e vjetër, që nënkupton një dokument me dy fletë, këtë koncept e morën dhe e zhvilluan romakët e vjetër, e cila mori formën e një leje pra dokument udhëtimi metalik i hollë i palosur në dy fletë. Kjo leje evoloi dhe u quajt “Diploma”, më vonë me ruajtjen, shpjegimin dhe arkivimin e këtyre dokumenteve vijmë në shekullin e 17-të, ku quhet “Res Diplomatica” dhe më pas në futjen e termit në diplomaci që nënkupton traktate dhe marrëveshje të ndryshme që nënshkruhen ndërmjet shteteve. Termin “Diplomaci” për herë të parë e ka përdorur në vitin 1796, Edmund Buke në Britaninë e Madhe. Ku dhe kur lindi diplomacia ? Diplomacia ka pasur një rrugëtim të gjatë historik si teori dhe praktikë që lidhet me thellësinë e shekujve e me shtetet antikë si Kina, Roma e vjetër, Greqia e lashtë. Vetë diplomacia ka lindur nga lufta, nevoja për paqe, komunikim, kompromis për çështje jetike si territoret dhe uji në komunitetet primitive parashtetërore. Ndërsa formën e saj më të qartë dhe të konsoliduar ajo e merr me krijimin e qytet-shteteve Greke, konkretisht në vitin 432 para erës së re që mund të quhet edhe si lindja e diplomacisë. Në këtë periudhë Sparta përveç luftës, përdori diplomacinë dhe krijoi aleancën e parë të quajtur “Liga e Peloponezit”, lindi lidhja shtet me shtet, bisedimi, komunikimi dhe përpjekja për ngritjen e një sitemi diplomatik. Në këtë kohë kishim edhe përfaqësuesit e parë diplomatik në Greqi në formën e lajmëtarit, negociatorit dhe konsullit që ishin: 1.) Angeles – Prezbys. 2.) Keryx. 3.) Proxenos. Zhvillimi historik i diplomacisë erdhi nga “Greqia e Lashtë”, “Roma e Vjetër” ndërsa në mesjetë kontributi erdhi nga “Perandoria Bizantine”, vazhdoi në mesjetën e vonë me “Rilindjen Europiane” që lidhet drejtëpërsëdrejti me Italinë, Fierencën dhe Milanon. Në këtë kohë lindi edhe termi “Ambasador” dhe u bë dërgimi i ambasadorit të parë nga Duka i Milanos në vitin 1455, sigurisht u zhvillua edhe teoria dhe praktika e diplomacise nga Nicolo Machiavelli i cili në vitin 1515 shkroi “Princin” dhe njihet për shprehjen “qëllimi justifikon mjetin”. Në fund të shekullit të 16 dhe fillim të shekullit 17, filloi etape e re për diplomacinë me kontributin e Francës së Luigjit 13-të dhe me Cardinalin Richalieu që njihet si sinonimi i “Raison d’etat” (Arsyeja Shtetërore). Richalieu për herë të parë krijoi institucionin e Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe pas Francës u krijua në Britanine e Madhe dhe SHBA. Në gjysmën e shekullit të 17 në vitin 1648 në “Kongresin e Vestfalisë” përfundoi edhe lufta 30-të vjeçare dhe u shënua fillimi i “Diplomacisë Klasike Europiane”, e cila vendosi funksionin e misionit diplomatik të përhershëm. Në vitin 1789, Franca përjetoi “Revolucionin Francez” i cili ishte në kundërshtim me parimet e “Kongresit të Vestfalisë”, ndryshimet për diplomacinë vazhduan në vitin 1850 me “Kongresin e Vjenës”, Aleancën e Shenjtë, Koncertin e Europës të cilët u përpoqën për krijimin e Rendit të Ri Europian. Shekulli i 19 ishte i qetë, por kjo mori fund me fillimin e Luftës së I-rë Botërore në vitin 1914, këtu “Diplomacia Klasike” njeh lulëzimin e saj më të madhë dhe njihet si Diplomacia e Vjetër, Tradicionale ose e Oborreve. Etapat kryesore të zhvillimit të diplomacisë janë: 1.) Diplomacia klasike nga viti 1648 me Kongresi i Vestfalisë deri në Luftën e I-rë Botërore. 2.) Diplomacia Moderne nga mbarimi i Luftës së I-rë Botërore në vitin 1918, vazhdon me Luftën e II-të Botërore në vitet 1939 – 1945 deri në fillimin e viteve 1980 – 1990 , pra me përfundimin e Luftës së Ftohtë. 3.) Diplomacia Postmoderne filloi pas vitit 1990, pikërisht me “Rendin e Ri Ndërkombëtar”. Ligji ndërkombëtar për kodifikimin e së drejtës moderne diplomatike dhe për mbrojtjen e diplomatëve u sanksionua përfundimisht në Konventën e Vjenës për Marrëdhëniet Diplomatike e vitit 1961 dha në Konventën e Vjenës për Marrëdhëniet Konsullore në vitin 1963. Aty përcaktohen marrëdhëniet diplomatike ndërmjet shteteve, specifikohen priviligjet dhe imunitetet e diplomatëve dhe misionit diplomatik që të jenë të lirë në ushtrimin e profesionit. Qartësisht kjo konventë është guri themelor për diplomacinë dhe marrëdhëniet ndërkombëtare. Tre janë kategoritë e Krerëve të Misioneve Diplomatike sipas studiuesit Ralph G. Feltham në librin “Diplomacia”, si më poshtë: 1.) Ambasadorë, nuncë apostolike krerë të tjerë misionesh në rang të njëjtë. 2.) Të dërguar, ministra të jashtëzakonshëm dhe ministra fuqiplotë. 3.) Ministra resident. 4.) I ngarkuar me punë. Këto kategori të mësipërme janë përcaktuar që nga Kongresi i Vjenës, i cili themeloi shërbimin diplomatik. Në bazë të Konventës së Vjenës për Marrëdhëniet Diplomatike e vitit 1961, këto janë funksionet e diplomatit: 1.) Përfaqësimi i shtetit dërgues në shtetin pritës. 2.) Mbrojtja në shtetin pritës e interesave të shtetit dërgues dhe e shtetasve të tij, brënda kufijve të lejuar nga e drejta ndërkombëtare. 3.) Negocimi me qeveritë e shtetit pritës. 4.) Informimi me të gjitha mjetet e ligjshme për kushtet dhe zhvillimet në shtetin pritës dhe raportimi lidhur me ato të qeverisë së shtetit dërgues. 5.) Nxitja e marrëdhënieve miqësore ndërmjet shtetit dërgues dhe shtetit pritës, si dhe zhvillimi i marrëdhënieve të tyre ekonomike, kulturore dhe shkencore. Aparati i posacëm shtetëror për zbatimin e diplomacisë përfshinë Politikën e Jashtme të shtetit, Ministrinë e Punëve të Jashtme, Shërbimet Diplomatike dhe Shërbimet Konsullore. Format dhe llojet e diplomacisë kanë evoluar, por disa nga më të rëndësishmet janë këto: 1.) Diplomacia Klasike. 2.) Diplomacia Moderne. 3.) Diplomacia Postmoderne. 4.) Diplomacia Tradicionale. 5.) Diplomacia e Fshehtë. 6.) Diplomacia e Hapur. 7.) Diplomacia Dypalëshe.8.) Diplomacia Shumëpalëshe. 9.) Diplomacia e Samiteve. 10.) Diplomacia Bërthamore.11.) Diplomacia Ushtarake dhe e Mbrojtjes. 12.) Diplomacia Parlamentare. 13.) Diplomacia Ekonomike. 13.) Diplomacia Kulturore. 14.) Diplomacia Personale. 15.) Diplomacia Tranzitore. 16.) Diplomacia Shtërnguese. 17.) Diplomacia e Qetë. 18.) Diplomacia Zyrtare. 19.) Diplomaci Publike. 20.) Diplomaci Qytetare. Diplomati amerikan Leon B. Poullada, bënë këtë klasifikim të funksioneve të diplomacisë: 1.) Menaxhimi i konfliktit. 2.) Zgjidhja e problemeve. 3.) Ndërveprimi ndër-kulturor për një gamë të gjërë çështjesh. 4.) Negocimi dhe marrëveshja. 5.) Menaxhimi i programit dhe i vendimeve të politikës së jashtme të një shteti tjetër. Sudiuesit Hans J. Morgenthau në librin “Politika ndërmjet Kombeve” i vitit 2008, përcakton tre funksione bazë të diplomatit për qeverinë e tij përgjatë shërbimit diplomatik: 1.) Funksioni Simbolik. 2.) Funksioni Ligjor. 3.) Funksioni Politik.
Diplomati është personi që emërohet nga shteti dërgues për të përfaqësuar dhe zbatuar Politikën e Jashtme në shtetin e akredituar me mision diplomatik. Këtu përfshihen Shtetet, Organizatat Ndërkombëtare, Institucionet Ndërkombëtare, Organizatat Rajonale, Organizatat Jo-Qeveritatare dhe Organizatat e Mbrojtjes dhe Sigurisë. Për shkak të rëndësisë së detyrës diplomati duhet të posedojë dhe zotërojë njohuri shumëdimensionale në këto drejtime:1.) Njohuri eksperti për gjeografinë, historinë, kulturën, institucionet, politikën, ekonominë, demografinë, burimet njerëzore, bujqësinë, financën, industrinë. 2.) Aftësi profesionale intelektuale për analizë, raportim, bisedim, negocim, përfaqësim, drejtim misioni, komunikim, prezantim në televizione dhe gjuhën e huaj përgjatë zbatimit të politikës së jashtme. 3.) Cilësi vetjake i sjellshëm, i qetë, i përshtatshëm, kurioz, i shkathët, kërkohen cilësi dhe njohuri të rralla për të qënë një diplomat i përkryer. Konventa e Vjenës për Marrëdhëniet Diplomatike e vitit 1961, e përcakton në këtë mënyrë përbërjen e personelit të misionit diplomatik: 1.) Kreu i misionit. 2.) Pjesëtarët e misionit. 3.) Pjesëtarët e personelit të misionit. 4.) Pjesëtarët e personelit diplomatik. 5.) Agjenti diplomatik. 6.) Pjesëtar i personelit adminisrativ dhe teknik. 7.) Pjesëtar i personelit të shërbimit. 8.) Punonjës privat.
Së fundi, mendimtarët e mëdhenj si Nicolo Machiavelli, Francesco Gurcciardini, Hugo Grotius, Cardinal Richalieu, Abraham de Wicquefort, Ernest Mason Satow, Sir Harold Nicolson dhe Henry Kissinger kanë lënë një ndikim të rëndësisë epokale për zhvillimin e diplomacisë, secili kontriboi në konceptimin teorik dhe praktik të diplomacisë. Sidoqoftë diplomacia është përshtatur, përshtatet dhe do të përshtatet me të gjitha zhvillimet dhe të papriturat që rezervon e ardhmja e marrëdhënieve ndërkombëtare. Siguria dhe paqja ndërkombëtare bazohen fortë tek diplomacia sepse me anë të diplomacisë mund të forcohet sistemi ndërkombëtar, e drejta ndërkombëtare dhe respektimi i të drejtave dhe lirive themelore të njeriut në të gjithë globin. E ardhmja e diplomacisë është Diplomacia Globale, Diplomacia Kolektive, Diplomacia e Samiteve, Diplomacia Publike gjithmonë me hapin e kohës, sepse siç shprehet Hans J. Morgenthau: “Diplomacia është truri i pushtetit shtetëror”.
MHILL GJURAJ, NJE LIBER JO VETEM PER VETEN….
Mhill Gjuraj, mërgimtar, veprimtar, humanisti dhe afaristi i suksesshëm – shembull i mirë ku politika, patriotizmi, feja e familja rrefehen në libër/
Nga Beqir SINA – New York/
Bronx NY : Kur të bie rasti të marrësh në mërgim, ndonjë libër të ri në shqip, dhe të botuar për ndonjë veprimtar të njohur në disaporë, patjetër se edhe ne si gazetar, do të duhet të shkruajm më shumë pas atyre, që kemi lexuar; se kush është autori ose kush është figura e librit, protogonisiti i cili ka nxitur ose edhe frymëzuar autorin të shkruaj për diasporën? Por, edhe, vetë lexuesi, me këtë rast patjetër kërkon të dijë se cila është jeta e tij në mërgim, por edhe andej nga ka ardhur, cila ka qenë! Ç’trashëgimini ka lënë vepra dhe jeta e tij – diasporës e shqiptarëve në trojet e tyre etnike të andej e këtej kufirit shqiptaro-shqiptarë !Ç’farë ka bërë ai per t’u bërë figurë qendrore për të bërë libër, e tjera!
Dhe, kështu duke lexuar qoftë edhe një libër të vetëm të ndonjërit prej tyre, pasi sot ato janë me dhjetëra e ndoshta me qindra, në komunitet- jo rrallë her ndodh që të befasohesh dhe të kërkosh më shumë të dishë ndaj këtyre njerëzve. Ngaqë, shpesh her kemi vënë re të mrekullohemi – kur shohim se si flakëron në shpirtin e tyre, zjarri i dashurisë për atdheun, për familjen e tyre, për fenë ose malli si i themi ne shqiptarët “për gurët e drurët”, për të afërmit, për miqët e shokët, për farefisin e njërëzit e tjerë. Natyrisht, po në këto libra, çdo njeri nga ne, mëson si pakuptuar, se kjo dashuri e dhëmbshuri për familjen dhe, atdheun e fenë e tyre, trashëguar nga të parët, i bëri këta njërëz, tani të lirë në vendin kampion të lirisë e demokracisë, të jenë kaq shumë krenar për prejardhjen e tyre dhe vendorigjinën e tyre, të lumtur dhe patriot e atdhetar të flakët. Aqsa vepra dhe puna e tyre, kontributi i tyre kombëtar, i ka obliguar shkrimtarët e njohur, të marrin penën e të shkruajnë, një ose dy a tre libra me biografinë dhe bibliografinë e tyre, plot me tregime dhe kujtime, “fotografi, që flasin me shumë se 1000 fjalë”, apo për profile – dhe familje patriotesh e atdhetarësh, nga troje trimash e kreshnikësh, që trashëgim u a lanë të parët, duke derdhur gjakun lumë, në çdo pëllëmbë tokë, aty ku i thonë Shqipëri, ku flitet lexohet e këndohet shqip, bukës i thonë bukë, e ujit i thonë ujë .
Njëri prej këtyre vperimtarëve të njohur – shumë i thjesht – fjalë pak , por punë shumë , i dhashur për familjen, kombin dhe fenë e të parve tanë, është edhe bashkëkombasi ynë Mhill Gjuraj.
I lindur në fshatin Sverkë e Thatë të Komunës së Pejës, më 1956 – ai tash e dyzet vjet jeton e punon këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës , në shtetin e federal Connecticut -Keniktiket, që gjendet në kufi me shtetin e New Yorkut, Pennsylvania dhe New Jersey . Arsimimin e tij e ka kryer në vendlindje, ndërkaq qysh nga mosha e re, përkatësisht në moshë 16 vjeçare, bashkë me familjen ai ka emigruar jashtë atdheut, fillimisht në Itali, pastaj nga Italia (pas 15 muajsh), erdhi në Amerikë. Ai është njëri prej atyre personaliteteve , që ka bërë emër në jetën shoqërore dhe afariste dhe veprimtarie kombëtare, që ka vepruar shumë për t’i dhënë ndihmë atdheut të tij, sidomos Kosovës dhe popullit të saj,
Veprimtari shqiptaro-amerikan, z. Mhill Gjuraj, në Gusht 2011, katër vjet më parë, ishte dhe donatori i shtatores së Nënë Terezës, në qytetin e bukur të Pejës, e cila është një rast unikat në historinë e botës , e një personi që quhet nënë e të varfërve, që quhet nënë e jetimëve dhe, mbi të gjitha, të quhet nënë e njerëzimit, ashtu si është Nënë Tereza e kombit shqiptar, u monumentalizua në bronz, nobelistja e parë dhe e vetme shqiptare, humanistja më e madhe shqiptare e të të gjitha kohërave, Gonxhe Bojaxhiu, e lumnuemja Nënë Tereza.
Mhill Gjurrja, ishte po ai që me 10 mijë dollar do të bëhej pjesë e kontributeve nga diaspora shqiptare në Amerikë, për ndërtimin e Katedrales së Nena Terezes në Prishtinë, dhe, në donacionet që u mblodhën në Turneun e 4 të Golfit, po Mhilli, dhurojë 18 mijë dollar për njërën nga penxheret e mëdha të Katedrales Nëna Tereze në Prishtinë, si dhe pati dhuruar më parë 5 mijë dollar për aksionin e mbledhjes së ndihmave për Shtëpinë e Pleqeve, në Bronx, organizuar nga asambleisiti shqiptar Mark Gjonaj.
Mhill Gjuraj, përveç aktivitetit të tij, si afarist i suksesshëm, intelektuali i shquar shqiptaro-amerikan – ka dhënë një kontribut dhe mbështetje mbresëlënëse në ndihmën për sensibilizimin e çështjes kombëtare, veçmas asaj të Kosovës, së tij, dhe procesit të zhvillimeve demokratike Kosovë, por, edhe Shqipëri, dhe, trojet tjera stërgjyshore. Ai vazhdimisht tregon interes e vëmendje të veçantë për gjendjen e vështirë ekonomike të Kosovës dhe të tokës mëmë – Shqipërisë, dhe të trojeve të tjera etnike, për të cilat i bashkëngjitet në të gjitha aktivitetet dhe veprimtaritë me taban kombëtare, historik e kulturor. Me modestinë, që e karakterizon, i pabujshëm e pa rrahje gjoksi, por si një patriot e atdhetar i vërtetë, ndihma dhe kontributi i tij për Kosovën, është e virtytshme njerëzore dhe mbresëlënëse, duke e sensibilizuar atë deri në institucionet më të larta vendim marrëse të politikës amerikane, vetëm e vetëm që Kosova e tij, të fitonte pavarësinë.
Mhill Gjuraj – për të gjitha ato çka ai ka bërë – nuk i ka shpëtuar as penës se artë të shkrimtarit të mirënjohur Mikel Gojani, i cili ka dalë me dy libra, që janë mirëpritur nga lexuesit, nga botuesit dhe nga kritika letrare kudo në hapësirën shqiptare dhe kanë gjetur jehonën e tyre në Kosovë dhe jashtë saj. Librat janë : “Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë, ( botoi Shtëpia Grafike Botuese “Fishta”, Prishtinë 2013 ) editor Rrok Berisha, Redaktor Marjan Cubi, rencensues Luz P.Thaqi, redaktor teknik Xhavit Thaqi, ndërsa ballina Antian Asllani, dhe librin tjetër “Mesazhe nga Podiumi”( i cili është një përmbledhje me kumtesa, diskutime dhe shkrime rreth librit : Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë) , botuar nga shtypshkronja :”Dukagjini” Pejë, redaktor Prend Buzhala, recensentë Ismet Krasniqi dhe Hajdin Morina, redaktor teknik Lavdim Beqiri……
Mhilli, në të dy librat, e Gojanit, na paraqitet si një familjar shembullor, besimtar i devotëshëm, njeri me formim politikë me rendësi të dorës së parë, për lirinë e pavarësinë dhe ndërtimin demokratik të Kosovës, dhe anëtar i devotshëm i Kishës Katolike Shqiptar “Zoja e Shkodrës”, aty ku ka qenë për disa vjet edhe kryetari i Këshillit të Kishës shqiptare në Nju Jork .
Autori i dy librave Mikel Gojani – për protagonistin e librave të tij – Mhill Gjurajn – ka sjellur në dorë të lexuesit një biografi dhe protret të plotë të një njeriu të thjesht në kuptimin më njerëzor të fjalës, i devotëshëm në kuptimin më fisnik dhe në të njëjtën kohë atdhetar e patriot i flakët, dhe i vendosur në kuptimin më sinjikativ të këtyre fjalëve , njeri i qart e i prerë, me të gjitha veshtersit e jetës dhe të veprimtarisë së tij, të pasqyruar me aq mjeshtëri nga vetë autori në këto dy libra: “Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë, dhe libri “Mesazhe nga Podiumi”.
Mhilli, veprimtarin e tij kryesore, në Amerikë, e zhvillon me shoqata dhe organizata patriotike, ku ai ka aderuar që nga ardhja e tij në “Tokën e Bekuar”, ku nuk ka rreshtur së punuari me të gjitha forcat e tij. Në libërin e pare ndërthurët një gamë e larmishme e verimtarive të tij , me karakter fetar, kombëtar dhe shoqëror, takime dhe tubime, intervista, shënime e botime artikujash, fotografi nga ato që flasin më shumë se 1000 fjalë . Por, Mhill Gjuraj, është më shumë se kaq, se sa është një libër biografik, ku mësojmë pak ose shume nga biografia personale e protagonistit të tij. Lexuesi, sidomos me anë të librit :” Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë ” do të informohet kryesishtë për devotëshmërinë e besimit të tij fetar – veprimtarinë e tij shoqërore dhe politike, dhe sidomos atë atdhetare e patriotike, i gjendur përher mes shumë patriotëve dhe veprimtarëve të tjerë ne Amerikë, me të cilët ai edhe lidhi edhe miqësinë dhe krijojë shoqërinë tij. Libri për të, me autor Mikel Gojanin – ka një shtrirje të sakt të përshkrimit kronologjikë, që ndoshta edhe dallon paksa atë nga librat e tjerë . Sidomos, për thjeshtësinë dhe frymën që ai përcjell tek lexuesi i tij . Rendi e parashtrimit të veprimtarisë së protogonistit për faktorët me më shumë nga rëndësia të tyre, e sidomos e personaliteteve për të cilat bëhet fjalë në libër, janë pikasur edhe në dy faqet e para që i ka shkruar (në vend të recensionit” recensuesi i librit të Mikel Gojanit, gazetari Luz P. Thaqi , i cili na vjen si një trumbetim duke na thënë; se “mos humbisni rastin pa e lexuar librin e tij :” Mhill Gjuraj: Vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë ” .
Ndër të tjera z.Thaqi ka thënë se: libri, “Mhill Gjuraj – vlera e humanizmit dhe atdhetarizmës në Amerikë, që kohë më parë ka dalë në dritë prej autorit Mikel Gojani, flet mbi figurën e afaristit, humanitarit dhe mërgimtarit të përkushtuar shqiptar Mhill Gjurjaj, dhe është në interes të të gjithëve e sidomos për vlerat dhe dinamikën e një nga periudhat e rëndësishme të diasporës shqiptare në Amerikë, përkatësisht në Nju Jork”, ku që të dy librat janë të padiskutueshme në vlerat dokumentuese e edukative të një libri – dhe ku bibloteka jonë do të pasurohet dhe do të jetë në shërbim të lexuesit shqiptarë kudo që ndodhet!”
Libër ky, ku, megjithëse lënda e parë e tij është lidhur me jetën dhe veprën e protagonistit të librit, lexuesi aty do të mësojë vetëm pak më shumë nga jeta personale e Mhllit. Kjo, sepse, autori flet për aspektin atdhetar të shoqëruar të jetës së tij, duke lënë me një modesti të vogël krejtësisht në hije atë personale në veqanti atë familjar – që do të ishte dhe pjesa më e artë, që ai i është përkushtuar, gjatë gjithë jetës, kudo ku personalizohet Mhill Gjuraj, si njeri i thjesht i dashur e i nderuar nga të gjithë për kontributin e madh dhe punën e tij të palodhur.
“Nuk ka se si të mos potencojmë, thotë Luzi, që një nga arsyet më të rëndësishme se si diaspora jo vetëm se ka qenë promotor i rëndësishëm i të gjitha lëvizjeve kulturore e politike të kohës në shërbim të kombit në përgjithësi, e posaçërisht në shërbim të pakursyeshëm( pothuajse me të gjitha mjetet dhe jetën), të lirisë, demokracisë dhe pavarësisë së vendit, pa, një mbështetje të këtillë, sigurisht, se rrugëtimi drejt lirisë dhe pavarësisë do të ishte edhe më i gjatë dhe me shumë sfida të tjera, por ja që ndihma dhe mbështetja e diasporës, thotë Thaqi, përbënte ndihëm apo krahun e fuqishëm të elitave që ishin në krye të këtyre proceseve në Kosovë si në procesin e çlirimit ashtu edhe të pavarësisë dhe ndërtimit të shtetit demokratik.”
Në këtë aspekt, kur flitet dhe shkruhet për diasporën në SHBA, e cila ka një kontribut historik në çështjen kombëtare shqiptare, pjesë e së cilës eshtë edhe protagonisti i këtyre dy librave të Mikel Gojanit, Mhill Gjuraj , duhet cekur që merita më e madhe, u takon të gjithë këtyre atdhetarve dhe patriotëve të diasporës, që shkruajn ose ja u shkruajn librat shkrimtarët. Pikërisht, aty ku qëndron edhe një fakt mjaft i rëndësishëm se këta burra : gjithçka që ata bëjnë për kombin, e bëjnë me zemërbardhësi e me patriotizëm, me atdhedashuri e përkushtim të sinqertë, për njerëzit dhe vendin e tyre. Të gjithë këta patriot e atdhetar, që me dekada morën rrugën e kurbetit, janë familjar dhe fetar, fisnik, patriot dhe demokrat, që nuk morën pjesë në lëvizjet shoqërore, politike, dhe partiotike, dhe, nuk japin për popullin dhe vendin e tyre, për grada e për poste, për t’u mburrur e rrahur gjoksin – sepse ndodhën në Amerikë, apo kanë bizneset dhe punët e tyre që u shkojnë mirë dhe janë të suksesshme, por, se ata vetëm e vetëm – e duan me të vërtet dhe me gjithë zemër, Kosovën, Shqipërinë dhe të gjitha viset shqiptare, duke mos pasur asnjë edhe ndonjë lloj interesi apo përfitimi ekonomikë, politik apo moral. Këtu, qëndron edhe ndryshimi në krahasim me të gjithë ata që në diasporë u shërbejn sistemeve dhe ideologjive, sa her ato janë në pushtet apo vijnë e shkojnë, dhe u lëpihen apo u servilosen partive dhe të parëve të tyre, që më pas t’u krijojnë atyre favore në bizneset e tyre, apo përfitimet të ndryshme që u bëjnë atyre sistemet që vijnë e shkojnë, në vendlindjen e tyre.
Dhe, së fundi natyrisht, që një kapitull i rëndësishëm është padyshim edhe ai i fundit të librit. Ai, kur të tjerët e vlerësojnë veprimtarinë e atdhetarit të përkushtuar humanistit Mhill Gjuraj – si pjesë e kesaj disapore shqiptare në Shtetet e Bashkuara. Aty pikërisht ku veprimtari dhe humanisti Mhill Gjuraj jeton edhe punon dhe na vjen ashtu si e njohin dhe e njohim, dhe siç është në vlerësimin e të tjerëve”, që ngërthen atë në disa opinione të miqve bashkëpunëtorëve dhe bashkëveprimtarëve të z. Mhill Gjuraj, të cilët flasin për punën dhe angazhimin e tij në shërbim të humanizmit dhe të kauzës kombëtare në këtë diasporë. Me këtë rast, janë edhe disa nga vlerësimet e tyre për vlerat humaniste dhe atdhetare të z. Gjuraj, të cilat i japin klerikët, atdhetarët, patriotët, intelektualët dhe veprimtarët, të shquar, si dr. Don Lush Gjergji, don Pjetër Popaj, z. Eric Reichenbaun, z. Agim Rexhaj, z. Marjan Cubi, z. Anton Berisha, ish ambasador në Slloveni, z. Gani Bajraktari, z. Mëhill Velaj, Pashkë Maksuti, Harry Bajraktari, Luz Thaqi, Tom Mrijaj, e të tjerë. –
Kujtojë se Gjekë Gjonaj – nga Malësia e Madhe, në një shkrim të tij rreth librave të shkrimtarit Mikel Gojanit për Mhill Gjurajn në vend të përfundimit, shkruan ai se :”Jeta dhe veprimtaria e shquar atdhetare , humintare dhe fetare e z. Mhill Gjuraj është shembull i mirë që duhet ndjekur çdo shqiptar kudo që ndodhet. Si i tillë ky shqiptar i suksesshëm është figurë model për gjeneratat e reja se si ndershëm , me punë, mund e djersë, mund të kontribuosh jo vetëm për vete, por edhe në tabanin kombëtar si aktivist i palodhur i çështjes shqiptare”.
Mhilli Gjuraj me pak fjalë është njeri me zëmër të madhe, fjalë pak dhe punë shumë – është burri i Pejës së Dukagjinit, i cili tërë jeten e vet në diasporë, për më shumë se katër dekada e pikërishtë këtu në Amerikë, ai e ka vënë në të mirë të vendit të tij. Dhe, për këtë biografia e tij e plot është ajo së bashku me familjen e tij – gruan Agen dhe fëmijët Linda, Zefi, Marjani, dhe Lora, plot nipa dhe mbesa, duke mos kursyer asgjë , as “xhepin” , kohën dhe përpjekjet, që trojet etnike dhe kryesishtë Kosovën dhe populli i saj, të jenë të lirë e të pavarur, pa sundimin serbë. Ku të gjitha , tregimet, sakrificat e përshkrimet, që i gjejmë në dy librat biografik të shkrimtarit të mirënjohur nga Kosova – Mikel Gojani, do të thotë se për Mhil Gjurajn, ende nuk kanë përfunduar as me këto dy libra, sepse nuk përfunduar edhe misioni i tij – familjes, miqve të tij – dhe dasporës shqiptare, për ta parë Shqipërinë Etnike. Në një kohë – që edhe më të parët e tij dhe të tyre në diasporë, e thënë shkurt , baballarët, babgjyshët e katragjyshët, e tyre, nuk u ndalën e nuk u përkulën as ndaj Perandorisë Osmane, as në sundimin brutual të shqiptarëve në kohën e ish-Jugosllavisë e cila nuk egzitonë më, dhe as nën ish Jugosllavinë e Millosheviqit, dhe as nën regjimin 45 vjeçar diktatorial të Enver Hoxhës. Dhe, si i till edhe Mhill Gjuraj, me gjithë familjen e tij, është pjesë e pandarë e kësaj diaspore, duke qenë edhe ai pjesë i kontributit historik të tyre , që me dekada nuk kurseu asgjë për një Shqipëri të lirë e demokratike, Kosovën të çliruar, të lirë e të pavarur, dhe çështjen shqiptare të zgjidhur, kudo deri në bashkimin tonë Kombëtar.
Kombi, një etni, tri fe!
Nga Faik KRASNIQI/Prishtinë/
Amerikanët idenë e kombit e kanë, madje shumë më të theksuar se ne, bashkë me patriotizmin që vjen me të. Retorika dhe koncepti i kombit amerikan, “american nation” është prezente kudo në jetën publike amerikane, sidomos gjatë fushatave zgjedhore e vetmja gjë që ndëgjon në lajme është sa i veçantë është kombi amerikan, sa shumë meriton kombi amerikan, dhe sa ka rënë kombi amerikan dhe sa e papranueshme është kjo. Dhe për sa kohë mijëra të rinj amerikanë janë gati të shkojnë të japin jetën për kombin e tyre, vënë re kombin, jo qeverinë, unë nuk shoh se ku mund të shkojë më lart ideja e kombit.
Sigurisht që koncepti i kombit amerikan është ndryshe nga i yni, por edhe i yni është ndryshe nga të tjerët. Jam i sigurt se serbët e grekët e gjejnë qesharake idenë tonë të kombit. Për ta, ashtu si për tërë popujt e Ballkanit, kombi është një etni, një fe. Për ne kombi është një etni, tre fe. Ndërsa për amerikanët kombi është shumë etni shumë fe. Thjesht një koncept tjetër i kombit pra, por jo më pak i vlefshëm apo më pak perfekt.
Përsa i përket luftërave fetare në Francë, edhe ato vërtet shumë të ashpra kanë qenë. Por ato kanë ndodhur gjatë mesjetës dhe obskurantizmit kishtar që e shoqëronte atë periudhë, ndërkohë që tek ne në atë periudhë luftëra fetare nuk kanë ndodhur, edhe pse peisazhi ynë fetar po fragmentohej me hyrjen e islamit. Kjo më bën të mendoj që me formimin e kombit dhe shtetit shqiptar në hyrje të shekullit 20, në një kohë që luftërat fetare kishin kohë që ishin ndalur në Evropë, gjasat që luftëra të tilla të ndodhnin tek ne ishin akoma më të vogla.
Unë thjesht nuk e kuptoj konkluzionin logjik se po të kishim vazhduar të ishim një shtet i lirë multi-fetar pas 1944 ne do kishim pasur konflikte fetare. Shqipëria ishte shtet i lirë multi-fetar nga 1912 në 1944 dhe shenja për konflikte të tilla nuk pati. As ato 523 vjet që jetuam nën Perandorinë Osmane në besime të ndryshme konflikte fetare nuk patëm. Është ajo thënia e famshme që përdoret tek ne shqiptarët; ”një shqiptar mysliman ishte gati të vriste 10 turq për një shqiptar katolik, apo anasjelltas”. Prandaj nuk e shoh si arrijnë disa opinionistë në konkluzionin, për mua të frikshëm, se ndalimi i fesë me dhunë në 1967 në Shqipëri paska qenë diçka e mirë apo e domosdoshme, ndryshe ne do ishim bërë copë për shkak të fesë. Kjo për mua është totalisht e gabuar, sepse shqiptarët ndër shekuj e kanë dëshmuar tolerancën ndërfetare, dhe fatmirësisht vazhdojnë akoma ta bëjnë një gjë tillë.
“RRETHIMI I SHKODRËS”I BARLETIT TANI NE ANGLISHT” THE SIEGE OF SHKODRA”
PËRKUJTOHET HEROI KOMBËTAR SKËNDERBEU DHE BËHET NJOHJA E PARË NË SHBA ME BOTIMIN NË GJUHËN ANGLISHT TË LIBRIT “THE SIEGE OF SHKODRA” TË MARIN BARLETIT “RRETHIMI I SHKODRËS”/
/NGA ARDIAN MURRAJ/
Një veprimtari për Skënderbeun në kujtim të 545-vjetorit të vdekjes si dhe njohja me botimin më të ri “Rrethimi i Shkodrës” ishin dy tematika të simpoziumit të mbajtur në bibliotekën e qytetit të Usterit, Masaçusets,New England, me bashkëkombasit shqiptarë, shkrimtarë, historianë, shkencetarë, poetë dhe artistë dhe gazetarë nga Usteri e Bostoni si dhe miqtë e shteteve fqinjë nga New York, Connecticut dhe Rhode Island.
Organizatorët Lidhja Qytetare Shqiptaro Amerikane (LQSHA) dhe Shoqata Atdhetare Kulturore KOMBI synuan që të sjellin në kohë vlera të rëndësishme të historisë së shqiptarëve e cila me Heroin Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeun si figurë botërore janë një pjesë e historisë së shquar të tyre. Dokumenta historike për Skënderbeun, qëndresën shqiptare, arbëreshët, pushtimin pesë shekullor, pavarësinë 1912-ës, e më pas Luftën e Dytë Botërore, diktaturën 50 vjeçare komuniste, erën e demokracisë me tërsinë e problemeve të saj si dhe kontributin e shkrimeve dhe të letersisë të shkruar në shqip dhe të përkthyer në anglisht e sollën gjatë veprimtarisë referues dhe ligjërues të njohur tashmë në diasporë.
Artur Vrekaj, kryetar i shoqatës Atdhetare Kulturore Kombi përshëndeti pjesëmarrësit si dhe drejtoi mbarëvajtjen e Simpoziumit që në fillim u shpreh:-“ Sot nderojmë heroin Kombetar Gjergj Kastrioti Skënderbeun në 545- vjetorin e vdekjes dhe promovimin e librit “Rrethimi i Shkodrës” (në anglisht). Falenderojmë për pjesëmarrjen z. Joseph DioGuardi Kryetar i Lidhjes Qytetare Shqiptaro-Amerikane (Nju Jork), një ambasador i çështjes shqiptare për 25 vjet nga brigjet e Adriatikut ku ne lindëm në verilindje të Atlantikut ku ne shqiptarët zgjodhëm të rrojmë, ku shqiptarët ndër breza jetojnë dhe trashëgojnë Historinë Botërore të Skënderbeut si kampion i lirisë, i flamurit dhe i krishtërimit. Ne i urojmë mirësardhjen zonjës Shirley Cloyes DioGuardi , Këshilltare e Çështjes Shqiptare për Ballkanin e LQSHA. Sinqerisht, ne nuk mund të gjejmë nje çift si Dioguardët që kanë punuar kaq shumë për çështjen shqiptare. Më gjeni një çift që familja e tyre të përmbledh tre kombe, amerikane, italiane dhe shqiptare… Në vitin 1929, babai i tij vjen në Nju Jork në moshën 15 vjeçare nga Greci, nje nga fshatrat arbereshe te Italise ku u sistemuan ushtaret e Skenderbeut pas thyerjes se francezeve me 1461. Joseph DioGuardi i lindur këtu përfaqësoi edhe kongresmenin e parë me origjinë shqiptare nga historia shekullore e emigrantëve shqiptare të amerikës. Ai është një nga njerëzit më të përkushtuar dhe që vazhdon edhe sot të mbrojë çështjen shqiptare”.
Ish përfaqësuesi në Kongresin Amerikan Joseph DioGuardi u ndal në kujtimet arbëreshe, si dhe tërheqjen pas historisë dhe studimit të kohës së Skenderbeut. Në shumë drejtime ai tregoi se kjo figurë legjendare dhe krenarie i ka shërbyer vetë atij të lidhet më shumë me Shqipërinë dhe shqiptarët dhe ç’ka është më e rëndësishmja zëri i tyre të dëgjohej në politikën e lartë të Uashingtonit prej 1984 e paundalur, ku mund të përmendim punën dhe përpjekjet për Kosovën si dhe Rezolutën e Kongresit Amerikan për Skenderbeun më Tetor të 2005-ës.
Bashkëngjitur kësaj përpjekjeje zj. Shirley Cloyes DioGuardi epokën e Skënderbeut e lidhi me të sotmen. Atë që shqiptarët si komb të marrin mirënjohje nga bota e qytetëruar për sa kanë bërë dhe sakrifikuar, por edhe atë që është në duart e tyre të ngrenë figurën e vendit të vet me zhvillimet e demokracisë dhe të shtetit ligjor, me dije dhe zhvillim ekonomik në çdo aspekt të jetës. Në këtë drejtim çështja kombëtare në përvojën dhe përgjëgjesitë e bashkëkombasve emigrantë në SHBA tregon shumë ku pavarësisht nga besimi dhe bindjet politike, liria e fjalës dhe e vërteta e historisë i kanë dhënë atyre mejtet e duhura, diplomacinë për ta bërë të njohur në botë se kush janë shqiptarët, një shembull që shkon sot drejtpërdrejt në vemendjen e shqiptarëve që jetojnë në trojet e tyre si dhe drejtuesve e shtetit dhe politikanëve për të mbajtur qëndrime të drejta dhe të veprojnë krahas botës së zhvilluar.
Aristotel Mici, shkrimtar dhe historian trajtoi studimin e tij “Shtegëtimi i armëve të Skenderbeut” i cili është pjesë e librit më tëe ri të tij “Himni i Flamurit” botuar me rastin e 100-vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë.
Raimonda Moisiu shkrimtare, poete e publiciste në materialin e saj nënvizoi se shqiptarët “… e njohin atë dhe vetëm atë për Hero Kombëtar-Gjergj Kastrioti Skenderbeun!”
Kasëm Kaso shkrimtar dhe veteran i Luftës së Dytë Botërore pasqyroi aftësinë e Skënderbeut si strateg ushtarak duke detajuar mënyrat e luftimit për të thyer ushtri të mëdha në numër si ajo e Perandorisë Osmane.
Lediana Stillo poete dhe përkthyese ligjëroi pjesën poetike të shkruar për Skënderbeun nga Bajroni si dhe disa nga krijimet e saj më të fundit.
Krisela Karaja , Zv/ Kryetare e Shoqatës së Studentëve të Kënektikatit (Connecticut), përcolli rezolutën për Skënderbeun që votoi më 2005 Kongresi Amerikan në kuadrin e 600-vjetorit të lindjes së Gjergj Kastrioti Skënderbeut.
Artur Vrekaj, poet paraqiti njohjen me Librin “Rrethimi i Shkodrës” i përkthyer në anglisht nga nënshtetasi amerikan David Hosaflook. Libri i botuar me firmën e Marin Barletit më 1504 u përkthye nëe shqip nga Henrik Lacaj më 1962. Pra një vepër vertetë kala e qëndresës (monumentale), e mbetur 458 vjet në gjuhën latine pa u përkthyer në shqip ose së paku 508 vjet më pas për t’u përkthyer e nxjerrë në dritë në gjuhën anglisht, si për t’i kujtuar “vetë historisë ndëshkimin e harresës” . Kjo është njohja e parë që i bëhet këtij libri-dramë në tokën amerikane.
Ai vuri në dukje fjalët e autorit përkthyes: “Sot anglishtfolësit mund të lexojnë për trimërinë shkodrane dhe për kurajën heroike që e mbrojti Evropën nga pushtimi turk për një dekadë pas vdekjes së Skënderbeut”… të cilës i shkojnë fare mirë për përforcim edhe forca e rezolutës së kongresit amerikan mbi Skënderbeun më 2005 : “Duke pasur parasysh se populli shqiptar nën udhëheqjen e Skënderbeut ndaloi rënien e Romës dhe të të tërë Italisë nën sundimin e Perandorisë Otomane, duke i hapur kështu rrugën Rilindjes italiane).
Gjithashtu përshëndetën simpoziumin: Rita Saliu poete dhe humaniste,Rozi Theohari shkrimtare dhe poete, Hafiz Kabashi kryetar i Shoqatës Kosova Boston, Imer Berisha –zv/konsull i Kosovës në Nju Jork, Mëhill Velaj zv/Kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-AmerikanëHA si dhe Xhelal Pepaj bashkëkombas-vizitor nga Peja e Kosovës.
Në mbyllje të kësaj veprimtarie Shoqata Atdhetare Kulturore KOMBI e Usterit të Masaçusetsit nderoi ish-përfaqësuesin e kongresit amerikan z.Joseph DioGuardi, Kryetar i Lidhjes Qytetare Shqiptaro Amerikane (LQSHA), dhe Shirley Cloyes, Këshilltare për Çështjen Kombëtare në Ballkan (të LQSHA) me motivacion:”Për mbështetjen dhe ndihmën për të Drejtat e Njeriut dhe Çështjen Kombëtare Shqiptare”.
Plot emocion shqiptarët e mbledhur në takim e fiksuan këtë kujtim në fotografi dhe bashkë me to shpesh u përmendën fjalët e urtësisë popullore dhe të patriotëve shqiptarë.. “Gurë gurë bëhet Murë…”kalatë dhe qëndresa si dhe thënia e Nolit:- “ Mbahu nëno mos ki frikë se ke djemtë në amerikë!”.
Uster, Masaçusets- 26 Janar, 2013.