Midhat Frasheri – Page 2 – Dielli

Ceremonia për riatdhesimin e eshtrave të Mid’hat Frashërit

November 11, 2018 by dgreca

1 arkiv flam poli 1 a salle3 1 Kleriket

Në Hartsdale të Nju Jorkut u zhvillua ceremonia për riatdhesimin e eshtrave të Mid’hat Frashërit, një figurë shumë dimensionale, i cili ka qenë pjesëmarrës aktiv në disa periudha me rëndësi kritike të kombit shqiptar.

Mid’hat Frashëri, i njohur me emrin e penës Lumo Skëndo, u nda nga jeta papritur më 3 tetor 1949 në Nju Jork, ku kishte ardhur nga Evropa për të organizuar Komitetin Shqipëria e Lirë në Amerikë dhe trupi i tij deri tani prehej në varrezën Ferncliff të qarkut Weschester.

Verimtaria e përcjelljes së eshtrave u mbajt në Qendrën Nënë Tereza pranë Kishës Zoja e Shkodrës. Për të marrë pjesë kanë ardhur shumë personalitete shqiptaro-amerikane si dhe një delegacion nga Shqipëria, me përfaqësues nga qeveria dhe nga Instituti i Studimeve Historike në Tiranë, Lumo Skëndo.

Në komentet e pjesëmarrësve u theksua roli i Mid’hat Frashërit si kryetar i Komisionit të Alfabetit në vitin 1908, ku ai mbështeti abc-në shqipe me gërma latine; u fol për punën e tij prej dijetari me themelimin e revistës mjaft të njohur “Diturija” dhe për aktivitetin si njëri prej firmëtarëve të Pavarësisë në vitin 1912.

Mid’hat Frashëri ishte themelues dhe kryetar i organizatës Balli Kombëtar gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ai ka qenë cilësuar si kolaboracionist nga regjimi komunist dhe kjo vazhdon të jetë ende një pikë ndarjeje mes mbështetësve të tij antikomunistë dhe një pjese të historianëve.

Por shumë prej atyre që folën e cilësuan Mid’hat Frashërin si një figurë të madhe bashkuese për shqiptarët. Ata thanë se ceremonia e riatdhesimit në Nju Jork flet më së miri për këtë.

Në ceremoninë e sotme munguan disa anëtarë të organizatës panshqiptare Vatra, drejtuesit e së cilës i thanë Zërit të Amerikës se Vatra zyrtarisht nuk do të merrte pjesë. Sipas tyre, qeveria shqiptare, vendimin për riatdhesimin e Mid’hat Frashërit e shikon thjesht të lidhur me rolin e tij në çështjen e alfabetit, duke lënë mënjanë kontributet e tij politike si luftëtar kundër komunizmit.

Mid’hat Frashëri do të rivarroset më 14 nëntor në kodrat e Liqenit Artificial në Tiranë, aty ku prehet i ati, Abdyl Frashëri dhe xhaxhallarët Sami dhe Naim, që të tre rilindas të shquar.(kronike e gazetarit Ilir Ikonomi per Zerin e Amerikes-Foto: Gazeta Dielli. Per me shume shihni ne Facebook:dielli vatra)

Homage to Mid’hat Frasheri, Zuhdi Karagjoz’s speech

November 8, 2018 by dgreca

Thank you for giving me a few minutes to speak on behalf of Agim and Rose Karagjozi. I would like to note that Agim Rexhaj could not be here due to a previous committment.

Midhat Frasheri, his father and uncles were the founders of modern day Albania. In the late 1800’s they sowed the seeds of the modern day Albanian cause which evolved into the period of the Great Albanian Awakening from 1900’s to 1940’s. This was the period that the nation and Albanian people embraced democracy and the idea of free thought and speech. That was inspired by the United States.

Midhat Frasheri was the founder and leader of Balli Kombetar which was the organization established to fight for the national cause and defend the Albanian people when ever they were in harms way.

Midhat Frasheri left Albania in November of 1944 from Ulqin with the leaders and fighters of Balli Kombetar, the National Front and Legalitet. They escaped in two boats that brought the group to Italy which included my father Agim, his father, and my mother and her family. Here the group settled in refugee camps from 1944 to 1949. During this time, Mithat had a profound influence on everyone in the camps. He was a father figure to my father and many of the young Albanian men, women and children. Agim would come to Midhat with different ideas and beliefs about how to return to Albania to over turn the communist regime. They also discussed how to improve the Albanian Nation and provide better opportunities for the people. Midhat mentored Agim and helped solidify his understanding and unshaken position that communism must fall for the Albanian people to thrive.Midhat explained to Agim the important role that VATRA had in the Albanian world. He had a long history and many correspondences with the VATRANS and counted on their support when he needed help. Agim embraced his philosphies and was given a great gift to have had such close relations with Midhat during his late teens until his early twenties. Agim held onto his ideals of nation first, be pure and clear to the cause and never waiver. Midhat Frasheri famously said, “Without Kosova there is no Albania and without Albania there is no Kosova.” Agim continued Midhat Frasheri’s philosphy in Vatra for the almost 60 years that he was a member and leader of the organization.

During Midhat Frasheri’s existence in the camps he spent much time with my mother’s family, the Peshkopias. My grandmother and aunt would often make him dinner and make his clothes. Rose and her siblings were very close to Mithat and would lovingly call him “xhaxha”.

Mithat left the camps in 1948 and moved to France where he met with my cousin Nexhat Peshkopia and other Albanians and worked at the Free Europe Committee. My mother’s family moved to Brooklyn, New York in 1949 and soon after Midhat was invited to speak in NYC at the Free Europe Committe gathering about the evils of communism. When he arrived in New York he visited my grandparents and their children October 2nd 1949 Also present at the Peshkopia’s home were Luan Dosti and Talat Karagjozi. It was a very warm, special and loving evening.Midhat was in a very happy spirited mood and was in good health.

I want to emphasize that Midhat was a very kind,generous and wonderful man. He also was an intellectual, published papers, books, and philosphized and formulated lasting ideals for the Albanian people.

Mithat left the Peshkpia home and was escorted to the train by Luan, Talat and Adevi Peshkopia, they kissed him goodbye. He was tragically found the next morning deceased in his hotel room October 3rd 1949.

In honor and love for Midhat Frasheri. we are happy Midhat’s remains are being brought back to Albania, his homeland, where he always wanted to be buried. I HOPE that Mithat’s spirit will bring further wisdom to the Albanian leadership, that the NATION is always first and self interest is second, this was the essance of whom Mithat Frasheri was. Mithat Frashëri served the Albanian people his entire life and he always preached to serve the Nation. .

VARRI I MID’HAT FRASHËRIT MBULOHET ME LULE DHE FLAMUR KOMBËTAR

November 7, 2018 by dgreca

– VATRA DHE KOMUNITETI- HOMAZHE DHE KURORA PËR MID’HAT FRASHËRIN/

– Kryetari Dritan Mishto: Po e nderojmë me homazhe të veçanta shërbestarin e Kombit, jo vetëm për ta nderuar personalitetin e tij, por edhe për ta përcjellë atë në Atdhe ashtu siç ishte; të kristaltë, të papërlyer dhe të pakeqpërdorur nga politika dhe qeveria.

– Pwllumb Lamaj: Qeveria nuk tregoi transparencë dhe e humbi shansin për ta bërë bashkë Kombin, duke shfrytëzuar emrin e Mid’hat Frashërit.

-Ambasadori Mal Berisha:MID’HAT FRASHWRI, IDEATORI MË I MADH I BASHKMIT TË TROJEVE SHQIPTARE…Edhe ky amanet i Tij, heret ose vonë, do të bëhët realitet siç u bë realitet kthimi i eshtrave të tij në Atdhe.

Nga Dalip GRECA/

Të Mërkurën në mesditën e 7 nëntorit 2018, tre ditë përpara se të përcillen për në Atdhe eshtrat e Mid’hat Frashërit, Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra dhë përfaqësues të komunitetit shqiptar në Nju Jork, organizuan homazhe në varrezat Ferncliff në Hartsdale, Nju Jork. Kanë marrë pjesë përveç përfaqësuesëve të Vatrës edhe përfaqësues të komunitetit si dhe përfaqësues të familjeve nacionaliste.

Ceremonia ka nisë me Hymnin Kombëtar të kënduar nga këngëtari i mirënjohur, Frederik Ndoci,Mjeshtër i Madh, menaxher i përgjithshëm për veprimtaritë kulturore dhe artistike në Vatër.

Më pas , z. Dritan Mishto, kryetar i Vatrës, spjegoi përse Vatra kishte vendosur që ta nderonte Mid’hat Frashërin aty në varrezë. Ne tha z. Mishto, po e nderojmë me homazhe të veçanta shërbestarin e Kombit, jo vetëm për ta nderuar personalitetin e tij, por edhe për ta përcjellë atë në Atdhe ashtu siç ishte; të kristaltë, të papërlyer dhe të pakeqpërdorur nga politika dhe qeveria. Vatra, shtoi kryetari Mishto, me kënaqesi do të përfshihej në organizimin e një ceremonie dinjitoze, me pjesëmarrje të gjerë të drejtuesve të diasporës së vjetër dhe të re(siç i kemi disa prej tyre sot), me qëllim nderimin më të lartë për këtë figurë kombëtare, duke filluar që nga vendi, mënyra e procesionit, akademia shkencore, apo përbërës të tjerë protokollarë, por Vatra nuk mund të bëhet pjesë as fasadë në një ceremoni të cunguar të minutës së fundit.Ai falenderoi ata që ishin përgjigjur bashkëpunimit me Vatrën, veçanërisht z. Pëllumb Lamaj, familjen Lepenica, Karagjozi, vëllezërit Mujo, familjen Mrnaçaj, Cungu, ambasadorët Mal Berisha dhe Bujar Skendo, presidentin e Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan Haxhi Dauti etj.

Kryetari i Vatrës solli në kujtesë edhe një herë pikëtakimet e Mid’hat Frashërit me Vatrën: – Mid’hat Frashëri, tha ai, ishte ambasador në Zvicër i emëruar nga Vatra, në kohën kur Federata jonë kryente rolin e shtetit të vdekur.

– Mid’hat Frashëri u thirr nga Kuvendi i Vatrës më 1919 që të drejtonte Federatën.

– Më 1920 Mid’hat Frashëri erdhi pranë Vatrës si i dërguar i Qeverisë Shqiptare për të organizuar Huan Kombëtare, kur Vatra mblodhi rreth 198 mijë dollarë për ti ardhë në ndihmë shtetit shqiptar që rrezikonte falimentimin etj.

Pëllumb Lamaj, i cili kishte përgatitë dhe një Kurorë në emrin e tij, tha se atë ia kushtonte Mid’hat Frashërit, në emër të gjithë atyre që u dergjën burgjeve të diktaturës komuniste dhe që kishin mbajtur lart emrin, idealet dhe veprën Mid’hat Frashërit. Ai kritikoi ashpër qeverinë , e cila nuk tregoi transparencë dhe e humbi shansin për ta bërë bashkë Kombin, duke shfrytëzuar emrin e Mid’hat Frashërit.

Lamaj, që e përjësoi jetën dhe veprën e Mid’hat Frashërit edhe në dokumentarin kushtuar Babait të Kombit( gjithçka me shpenzimet e veta) recitoi poezinë e Kudret Kokoshit, kushtuar Mid’hat Frashërit, poezi që u shkrua në burgun e Burrelit, në kohëvdekejn e Babait të Kombit.

Ishte e habitshme se sa shpejt pat mbërrit’ lajmi i vdekjes në burgun famkeq të Burrelit.

Ja vargjet,që Lamaj i përcolli përmes emocioneve të thella:

Ne dhe` te huaj larg shqipes me gjak lyer

Qe ti me ankth aq shume e dashurove

Ne dhe` te huaj prej fatit te zi nderkryer

Atdheut te vuajtur jeten i dhurove

Babai kombit nder beteja plakur

Ti zemrat tona me ideal i ngrohe

Rrugen e jetes tone te perflakur

Hyjnor,promethe` ti na e ndriçove

Nder male e fusha nga veriu ne lindje

Gjemon jehona e thirrjes shpetimtare

Vrapo,vrapo Shqiperi per ne Rilindje

Therret Mit’hadi Shqiperia e Shqipetareve

BURG BURREL 1949 KUDRET KOKOSHI

Zuhdi Karagjozi, anëtar i Këshillit të Vatrës, tek u përul me nderim para varrit të Midhat Frashërit, në fjalën e tij vlerësoi emrin dhe veprën Kombëtare të Shërbestarit të Kombit. Karagjozi tregoi se familja e tij kishte qenë pjesë aktive e Ballit Kombëtar.

Zudi Karagjozi falenderoi organizatorët që i dhanë mundësinë të fliste në këtë ceremoni në emër të babait Agim dhe nënës Roze Karagjozi. Fillimisht ai vlerësoi kontributin e madh për çështjen Kombëtare të Mid’hat Frashërit dhe babait e xhaxhallarëve të tij, të cilët ai i cilësoi si themelues të Shqipërisë moderne. Midhat Frashëri , tha ai, ishte themeluesi dhe udhëheqësi i Balli Kombetar, organizatë e krijuar për të luftuar për çështjen kombëtare dhe për të mbrojtur popullin shqiptar.Mid’hat Frashëri u largua nga Shqipëria në nëntor 1944 nga Ulqini me krerët dhe luftëtarët e Ballit Kombëtar dhe Legalitetin. Ata u arratisën në dy varka që e sollën grupin në Itali. Në këtë varkë, theksoi Zudi Karagjozi, ndodhej babai dhe nëna e tij. Grupi u vendos në kampet e refugjatëve 1944-1949. Gjatë kësaj kohe, Mid’hat Frasheri kishte një ndikim të thellë tek të gjithë në shqiptaret ne kampe, ishte si nje baba për të gjithë, edhe për Agimin.

Më pas z. Zudi Karagjozi komentoi se babai i tij kishte pasë fatin që të qëndronte pranë Mid’hat Frashërit dhe se ai i kishte folë për domosdoshmërinë e rrëzimit të komunizmit. Ai i shpjegoi Agimit rolin e rëndësishëm që kishte VATRA në botën shqiptare. Agimi e përqafoi filozofinë e Tij dhe se ishte si një dhuratë e madhe mundësia e marrëdhënieve të ngushta me Mid’hat Frashërin gjatë adoleshencës së vonë të Agimit deri në moshën e të njëzetave. Babai i tij, Agimi, u udhëhoq nga idealet Kombëtare dhe nuk hoqi dorë nga kjo kauzë. Ai e bëri të vetën filozofinë e Mid’hat Frashërit se “Pa Kosovë nuk ka Shqipëri dhe pa Shqipëri nuk ka Kosovë”. Agim e vazhdoi filozofinë e Midhat Frashërit në Vatër për pothuajse 60 vjet anëtar dhe udhëheqës i organizatës…

Më pas Zyhdi Karagjozi tregoi se gjatë kohës që ishte nëpër kampe Mid’hat Frashërit kaloi shumë kohë me familjen e nënës , Peshkëpia. Gjyshja dhe tezja shpesh do të gatuanin darkë për atë dhe do të lanin rrobat e tij. Rose dhe vëllezërit e motrat e saj ishin shumë afër Mid’hatit dhe me dashuri do ta quanin “xhaxha”.

Ambasadori Mal Berisha, tha se ndjehej i emocionuar që ishte pjesë e kësaj ceremonie nderimi për Mid’hat Frashërin, intelektualin, që punoi aq shumë për Kombin.MITHAT FRASHËRI – Patrioti, shkrimtari, diplomati, aktivisti më i shquar i zgjimit të ndërgjegjes tonë kombëtare, ideatori i bashkimit të trojeve shqiptare me çdo kusht, organizatori i Kongresit të Manastirit dhe nënshkruesi i Akti të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, i biri i Rilindasit të Madh, Avdyl Frashëri, është prehur në këtë vend që në vitin 1949. Erdhi koha që eshtrat e tij të prehen në atdhe. Pavarësisht se si do të etiketojnë kthimin e Tij në atdhe palë të ndryshme midis shqiptarëve, ai mbetet IDEATORI MË I MADH I BASHKMIT TË TROJEVE SHQIPTARE…Edhe ky amanet i Tij, heret ose vonë, do të bëhët realitet siç u bë realitet kthimi i eshtrave të tij në atdhe.

Dr. Skënder Murtezani, i anëtarësuar në Vatër që në vitin 1990, kur kryetar ishte Profesor Arshi Pipa, tregoi se si që nga ditëthemelimi i degës së Vatrës së Queensit, Mid’hat Frashëri kishet qenë në qendër ët veprimtarivë të degës dhe ai në krye të degës që para pesë vitesh kërkoi kthimin e eshtrave të Shqipëri, atje pranë atit të Tij. Për çdo vit dr. Murtezani dhe dega që ai drejton kanë nderuar veprën e Mid’hat Frashërit me sesione përkujtimore në hotelin ku u gjet i vdekur Mid’hat Frashëri, por edhe në auditore.

Mid’hat Frashëri, ky patriot i madhe e meritonte prej kohësh raitdhesimin, tha dr. Murtezani. Më pas e kanë nderuar jetën dhe veprën e Midhat Frashërit me mesazhe të shkurtra ambasadori Mal Berisha, Shkëlqim Lepenica, Eqerem Mujo, Pjetër Mrnaçaj, Presidenti i Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan Haxhi Dauti, vatrani i vjetër Lumo Cungu, Marjan Cubi, Zef Balaj, Asllan Bushati e të tjerë. Editori i Diellit lexoi një letër Mid’hat Frashërit, e cila publikohet për të parën herë. Letra ëshët gjetur nga studiuesi Idriz Lamaj. Ajo mbanë datën 12 tetor 1937. Letra e shkruar me shkrim dore nga Mid’hat Frashëri i drejtohet ish kryetarit të Vatrës në Michigan, Fazlli Panariti, në përgjigje të letrës që kryetari vatran i dërgonte Mid’hat Frashërit. Vatra në Michigan i kishte propozuar Mid’hat Frashërin që të ishte delegat i saj në Shqipëri dhe ta përfaqësonte Vatrën në festimet e 25 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë si delegat i saj. Mid’hat Frashëri shkruan me fjalë ët zgjedhura:”Komisioni i Federatës me këtë vendim po më bën një nder të madh, dhe për mua është Jo vetëm nëj Lumturi, por një Detyrë që të jem përfaqësues i një Shoqërie nga e cila vendi dhe Kombi ynë ka pasë aq shumë shërbime…”. Po në këtë Letër Mid’hat Frashëri publikon faktin se ka hequr dorë nga jeta politike.

Më pas pjesmarrësit kanë kryer homazhe pranë Mid’hat Frashërit dhe kanë qëndruar pranë në heshtje pranë varrit të tij.

Pjesmarrësit në këtë nderim e kanë mbuluar varrin e Mithat Frashërit me kurora me lule dhe Flamurin kuq e zi. Administarta e Varrezave ka premtuar se nuk do t’i heqë ato nga varri deri në momentin që dot ë kryhet zhvarrimi.

Veprimtaria u filmua nga Adem Belliu, Televizioni Kultura Shqiptare në Nju Jork dhe nga Dritan Haxhia”EURO PHOTOGRAPHY & VIDIO”

Mid’hat Abdyl Frasheri përkujtohet në Manhattan në 135 Vjetorin e Lindjes

March 25, 2015 by dgreca

Nga Keze Kozeta Zylo/
“Çdo shqipëtar gjendetë sot përpara gjykatores së historisë. Historia po na gjykon: në mos patmë fatin të jemë stërniprë të lumturë të stërgjyshëvet fatosë, kemi detyrën të përpiqemi që të bëhemi, ne vetë, stërgjyshër të ndershmë për nipët tanë”.
Mid’hat Frashëri
Në Manhattan, në mjediset e “Producer’s Club Theater”, u organizua nga Dr.Ilir Hysa dhe z.Pëllumb Lamaj një sesion përkujtimor me rastin e 135-vjetorit të lindjes së Burrit të ndritur të Kombit Mid’hat Abdyl Frashërit.Ndonëse shumë prej shqiptarëve dhe veçanërisht të gjeneratës sime as që e kanë ditur fare se Mid’hat Frashëri ishte djal i Abdyl Frashërit, sepse regjimi diktatorial na e mësoi që ishte një renegat, tradhtar, si një njeri që s’e donte Kombin ose e kishte lënë në harresë të qëllimshme.
I ardhur nga dera e madhe e Frashëllinjve që i ka dhënë aq shumë Kombit shqiptar, si Abdyl Frashëri ( Babai i Midhat Frashërit), Samiu dhe Naimi dy xhaxhallarët e Tij medoemos që dhe Mid’hati do ecte në rrugën e tyre të dijes dhe të patriotizmit të zjarrtë.
Salla ku do të zhvillohej sesioni përkujtiomor, në një faqe të saj skuqte Flamuri Kombëtar, ai Flamur që të parët e tij së bashku me Të shkrinë jetën si qiriri, ndërsa në sfondin kryesor ishte portreti i Mid’hat Frashërit.
Sesionin e moderoi intelektuali plot sqimë Dr.Ilir Hysa i cili i përshëndeti të pranishmit dhe i falënderoi ata për pjesëmarrjen e tyre në këtë sesion përkujtimor të 135-vjetorit të Midhat Frashërit. Dr.Hysa tha se jemi mbledhur këtu për të përkujtuar Burrin e shquar të Kombit, albanologun, diplomatin, kryetarin e Ballit Kombëtar, shkrimtarin, përkthyesin etj, dhe është krenari që ne sot e përkujtojmë në këtë sesion në Manhattan. është koha që duhet të njohim njerëzit që kanë dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm për çështjen kombëtare, është koha që historia duhet të vendos në vendin e nderit Mid’hat Frashërin, burri që shkriu gjithë jetën e Tij për çështjen kombëtare. Dr.Hysa ka ftuar z.Alfred Tollja pronarin e “Producer’s Club Theater”, si të zotin e shtëpise për të përshëndetur. Z.Tollja nuk e ka për herë të parë që mirëpret aktivitete të rëndësishme kulturore, por ato janë gati të panumërueshme. Z.Tollja tha midis të tjerash se e kishte krenari që një aktivitet i tillë zhvillohej në Producer’s Club Theater dhe përkujtohej 135 vjetori i lindjes së Midhat Frashërit.
Dr.Hysa ftoi të pranishmit për të parë dokumentarin rreth jetës dhe veprimtarisë së shquar të Mid’hat Frashërit përgatitur nga z.Pellumb Lamaj, ish i burgosur politik qysh në bangat e shkollës në burgun famëkeq të Spaçit.
Dokumentari që titullohet “4 Frashëllinjtë” është mjaft mbresëlënës. Që nga vetë titulli i tij ideatori të fut në botën e Frashëllinjve që dikur njihnim, nderonim, respektonim dhe mësonim që shumë ngjarje të Kombit ishin lidhur vetëm me tre Frashëllinjtë, por në film me fakte kokëforte mëson se nuk ishin vetëm tre burra Frashëllinj që luftuan për Kombin, por midis tyre ishte dhe djali i harruar Mid’hati nga regimi diktatorial enverist, me një fjalë ishin KATËR FRASHËLLINJTË.
Pëllumb Lamaj si një historian me shumë mund dhe kulturë ka sjellë në këtë dokumentar se Mid’hat Frashëri ka qenë: Firmëtar i Pavarësisë, Ministër i Qeverisë së Ismail Qemalit, Kryetar i Kongresit të Manastirit, Nënkryetar i Komisionit të Alfabetit, Ambasador i Shqipërisë në Athinë, Themelues i librarisë “Lumo Skëndo”, Mbrojtës i përbetuar i Kosovës, Avokat i zellshëm i Çamërisë, Kryetar i Ballit Kombëtar, Hartues i Dekalogut etj.
Miqësia e tij me Ismail Qemalin, Faik Konicën, Gjergj Fishtën dhe shumë personalitete të tjera flasin qartë për punët e tyre të vyera si shërbestar të Kombit.
Me lot dhe dhimbje e përcolli Mid’hati ungjin e Tij, Poetin e Kombit Naim Frashërin dhe ja se çka thënë në ditën e varrimit të tij:
“Mbani mënt fjalëtë që na thosh, këshillatë që na epte! Kieni për shëmbllë, se ish i mirë, i virtutshim, vetijmirë, një këshillojnës, një baba!
O Shqipëtarë! në doni të nderoni kujtimin’ e këtí njeriu të math që po e qan sot tërë Shqipërija, mbani mënt fjalët e tij: Jini të mirë, vetijë-pastër; doni mëmëdhenë dhe gjuhënë tuaj”.
Interesant është testamenti i Tij që e ka lënë në moshën 49-vjeçare në të cilin midis të tjerash shkruhet:
“Çë kam pasuri të tundshme ose të patundshme, libra, mobilla, karta, plaçka etj. i lë për krijimin’ e një “INSTITUT ALBANOLOGJIE” që të jetë një qëndër e studimevet shqipëtare, të mprojë, të shvillojë, të qendrësojë dhe të udhëheqnjë studimetë që përkasin Shqipërinë dhe Shqipëtarëtë.
2) Dua që nga biblioteka private ime të mos çkëputetë gjë; të gjitha librat të rrinë tok.
3) Gjithë sa më kanë mbeturë nga im atë dhe nga ungjërit, dhe që sot formojnë muzenë t’ime familiare, dëshëronj që të ruhenë prapë në formë të një muzeje të vogëlë, brënda në INSTITUT…
“Do të donja që varri im të jetë në një cep të kopshtit, më të mëngjërë duke hyrë nga porta e rrugësë; mbi këtë varr dua një copë gur të math dhe një qiparis. Më duketë sikur do të jem ruajtësi i INSTITUTIT, sikur do të marr edhe unë një pjesë pasjetore në gjëllimin e tij”.
Amanetin s’e tret as dheu thuhet në fjalën e popullit, por tek ne ndodh që e tret Kreu, e tret shteti se ata e kane fuqinë e parasë dhe të vendit, ata janë “pronarët” e dhunshëm sot për sot, se ndryshe nuk ka se si ndodh që varri i Tij vazhdon të jetë në New York.
Historia e dhunuar dhe mosçuarja e amanetit në vend është një njollë tjetër e turpshme e regjimit diktatorial enverist si dhe e regjimeve të mëpastajme.
Megjithatë le të shpresojmë siç shkruan vetë Frashëri në prozë “Të metat tona” se: “Është virtyt që njeriu të shohë dhe të njohë të metat e tij. Kur e shohim fajin, e ndjejmë që lajthitëm, jemi të penduar. Kjo siguri zgjon ndër ne dëshirën dhe vullnetin që të veprojmë, të ndreqim shtrembësinë, të hyjmë në të drejtë”.
Ne fund dokumentari u mirëprit me duartrokitje nga të pranishmit.

Une bëra sa munda në mergimin e detyruar duke i dhënë botës shqiptare Apostullin e munguar…

Dr.Hysa ftoi në skenë skenaristin e dokumentarit “4 Frashëllinjtë”, z.Pëllumb Lamaj ish i burgosur politik duke e falënderuar dhe shprehur mirënjohjen për këtë punë kaq me vlerë. Z.Lamaj tha se jam rritur me dashurinë për Mid’hat Frashërin qysh ne fëmijërinë time.
Z.Lamaj vazhdoi se ky dokumentar u realizua në kushte të vështira për vetë faktin që historiografia dhe propaganda sllavokomuniste e Tiranës për gjysmë shekulli jo vetëm e kishte censuruar dhe tjetërsuar figurën e Babait të Kombit, por dhe për faktin tjetër të mungesës së dokumentacionit ngaqë mafia neokomuniste që erdhi në pushtet, duke ju frikësuar të vërtetës historike, nëpërmjet veglave të saj, e shtiu në dorë arshivën e Mid’hat Frasherit që gjendej në Amerikë dhe ende e mban të fshehtë… Jam i bindur që në se një ditë kjo arshivë do t’i bëhet e mundur shoqërisë dhe studiuseve, do të jetë një thesar jo vetëm për brezin e ri që ka privilegjin e shkruarjes së historisë, por dhe për vetë kombin shqiptar…Historinë e tyre shqiptarët duhet ta shkruajnë vetë, pa filtra ideologjik, pa ndjenjë inferioriteti karshi të huajve… Kush e harron atë, kush e shkatërron me dashje apo pa dashje, bën krimin më të madhe të të gjitha krimeve… Une bëra sa munda në mërgimin e detyruar duke i dhënë botës shqiptare Apostullin e munguar….
Padyshim të tjerët që do të vinë do të na e sjellin edhe me të plotë, edhe më madhështor Gjeniun e kombit përfundoi fjalën e tij ish i burgosuri politik z.Pellumb Lamaj.
Në këtë tubim e mori fjalën dhe z.Eduard Dilo pinjoll i familjes së Ilia Dilo Sheperit i cili ndër të tjera tha:
Sot na ka mbledhur përkujtimi i 135 vjetorit të lindjes të të madhit ndër të mëdhenjve, “Babai i Shqiptarizmës” Mit’hat Frashëri, që duhet të ishte ditë feste Kombëtare në krejt Kombin dhe për krejt Kombin Shqiptar. Ai është Bir ‘ i denjë i Familjes me vlera të larta Patriotike, Frashëllinjve të pavdekshem. Ai me devotshmëri ju përkushtua krejt vatanit, duke mos kursyer asgjë për të. Që në moshë të njomë, u mor me shkrime e përkthime, vepra këto që hyjnë në gjerdanin e letrave shqip! I rritur në një familje ku Atdheu ishte idhull, në një familje ku Babai i Tij Abdyl Frasheri vuri krejt pasurinë për Shqipërinë (të bëjmë një parantesë këtu, Abdyl Bej Frasheri vuri pasurinë e tërë në dobi të Kombit, ndërkohë që batakçinjtë kombëtare që na kanë udhëhequr e udhëheqin, vjedhin Kombin, pasurinë e çdo gjë Kombëtare duke katandisur popullin në këtë gjendje mjerane që e dimë të gjithë). Ai nuk dinte te ishte ndryshe, po ishte ai që ishte Mid’hati i veçantë e i respektueshëm nga të gjithë. Pjesëmarrës në çdo ngjarje me rëndësi të Kombit: në Kongresin e Alfabatit, apo në Shpalljen e Pamvarësisë etj Bëri që Ai të ishte figura kryesore dhe e respektuar deri para viteve 1944! Ishte udhëheqësi shpirtëror i shqiptarëve. Në Librarinë e tij në Tiranë u krijua një vatër e vërtetë patriotizmi. Me krijimin e Organizatës së Ballit Kombëtar u vu në krye të saj dhe u bë simbol i gjithë atyre që merrnin pjesë në këtë organizatë . Mid’hat Frasheri është Ai që punoi me shumë përkushtim e atdhetarizëm deri në frymën e fundit. Një Luftë të pa epur e plot vetmohim, bëri sidomos në Vitet ’40-të për të sqaruar popullin rreth rrezikut komunist që i kanosej. Deviza e tij aktuale ishte dhe mbetet dhe sot “Shqipëria e shqipetarëve, vdekje tradhtarëve” dhe eshtë një kushtrim për secilin që ta mbajmë e ta duam Atdhenë me shpirt. Në këtë përvjetor ai vjen përsëri i gjallë se porositë e mendimet e tij janë ende aktuale… Qoftë i pa harruar, nder, respekt dhe mirënjohje e lavdi të perjeteshme për Të.
Në këtë tubim foli z.Xheladin Zeneli ish deputet i zgjedhur në vitet 1990 në Mal të Zi, i cili tha se jam i privilegjuar që marr pjesë në përvjetorin e 135-të të Kolosit të Kombit Mid’hat Frashërit. Ne jemi rritur tha ai me Frashëllinjtë. Unë i kam shpëtuar burgut kur recitoja vargjet e Naim Frashërit si: “Ti Shqipëri më ep nder, më ep emrin shqiptar”, i shpëtova për të vetmen arsye se u ndërruan qeveritë dhe nga zgjedhjet ishin në rrëmujë e sipër. Unë brengosem për vendin tim, brengosem për trojet tona që kanë ngelur jashtë Shqipërisë dhe janë nën robëri. Ne duhet të jemi të bashkuar siç kërkonin Frashëllinjtë, se vetëm kështu Shqipëria do të rrojë zonjë vazhdoi z.Zeneli.
Dr.Hysa ka falënderuar disa veprimtarë që me punën e tyre i shërbejnë Diasporës dhe çështjes Kombëtare si: Themeluesit e Shkollës Shqipe “Alba Life” që operon në Staten Island, Brooklyn, Manhattan, z.Esad Rizai një avokad i komunitetit që vazhdimisht punon me përkushtim për bashkatdhetarët, Xheladin Zenelin për mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve në Malin e Zi, Eduard Dilon për vazhdimin e traditës familjare, z. Alfred Tolljen për mikpritjen dhe aktivistin z.Leo Ruçi nga Vlora.
Z.Dem Feta nga Prishtina ardhur enkas për këtë sesion përkujtimor tha se Midhat Frashëri është vigan i Kombit Shqiptar. “Jemi në fillim të udhës, duhen përpjekje për t’u bërë komb i lirë, i bashkuar i qytetëruar, shkruante Mid’hati në vitin 1897.
Në vitin 1909 ai shkruante se qëkur mbahet mend dheu ynë i gjorë gjithnjë në luftë. Këto turbullime të gjorit mëmëdhe i kanë ardhur së brendshmi dhe së jashtmi. Pyetni 1000 njerëz dhe do të mësoni nga gjyshërit dhe etërit 100 prej tyre janë vrarë. Të paktë janë ata që vdesin në shtrat.
Ai shtroi tezën se Shqipërisë shpëtimi do t’i vijë nga vetë shqiptarët, shpëtimin tonë ta presim nga vetja jonë si një punë të përmirësimit dhe të naltësimit tonë, si një punë që vjen vetiu me djersën me përpjekjet dhe dëshirat tona”.
Z.Esad Rizai ka falënderuar organizatorët për këtë sesion përkujtimor për burrin e shquar të gjithë kombit shqiptar Midhat Bej Frashërin.
Në këtë sesion ka përshëndetur dhe z.Leon Ruci i cili vlerësoi lart figurën e Midhat Frashërit dhe tha se brezat e ardhshëm duhet të njihen me historinë e vërtetë të shqiptarëve.
Sesioni përkujtimor shkundi pluhurin e harresës dhe tërhoqi vëmendjen për rishikimin e Historisë që siç thotë Midhat Frashëri se: “Çdo shqipëtar gjendetë sot përpara gjykatores së historisë. Historia po na gjykon: në mos patmë fatin të jemë stërniprë të lumturë të stërgjyshëvet fatosë, kemi detyrën të përpiqemi që të bëhemi, ne vetë, stërgjyshër të ndershmë për nipët tanë”.
Dr.Ilir Hysa e mbylli sesionin përkujtimor duke falënderuar të gjithë pjesëmarrësit dhe i uroi ata që të jenë së bashku në të tilla aktivitete kaq të rëndësishme për Diasporën kushtuar burrave të shquar të Kombit si dhe historinë e vërtetë duhet t’jua mësojmë me përkushtim brezave.
Sesioni përkujtimor u filmua nga TV “Alba Life” në New York dhe do të transmetohet në kanalet televizive.
22 Mars, 2015
Manhattan, New York

MID’HAT FRASHËRI – BIBLIOGRAFI MË I PËRKUSHTUAR SHQIPTAR

October 6, 2014 by dgreca

NGA NAUM PRIFTI/
Sikur të hartohej një listë e bibliografëve shqiptarë, jam I sigurt se vendin e parë, dua të them vendin e nderit do ta zinte Mid’hat Bej Frashëri, jo vetëm nga lashtësia e viteve kur e filloi atë veprimtari, por edhe nga cilësia e librave dhe nga sasia jashtëzakonisht e madhe e tyre. Dihet se ai kishte më se 40.000 vëllime të ndryshme në gjuhë të ndryshme. Ky qe pasioni i tij më i madh, të cilin e ndoqi me përkushtim gjatë gjithë jetës së tij. Bir i një familje intelektuale nga më të shquarat, djali i atdhetarit të dëgjuar të Rilindjes Kombëtare Abdyl Frashëri, ii edukuar qysh në vegjëli me frymën e atdhe dashurisë, ai ia kushtoi gjithë jetën lirisë së atdheut dhe përparimit të vendit që të vihej në një radhë me kombet e tjera të Ballkanit dhe Europës. Ai u aktivizua në jetën politike shqiptare qysh në moshë të re, pra qysh në fillim të shekullit XIX kur qe njëzet vjeçar dhe e vazhdoi pa ndërprerje deri në fund të jetës së tij. Qe një nga veprimtarët e parë të Klubit të njohur të Selenikut dhe më pas bëhet nismëtar për botimin e gazetës “Liria” po në Selenik, titull simbolik për gjëndjen e Shqipërisë, në atë kohër kur ende s’e kishim fituar
pavarësinë.
Pa dyshim Mid’hati gëzonte qysh në moshë simpatinë dhe respektin e intelektualëve shqiptarë të
kohës çka vërtetohet nga fakti se atij iu besua detyra e lartë kryetar ii Kongresit të Manastirit, I njohur ndryshe si kongresi për hartimin e alfabetit të shqipes. Po atje ai u zgjodh edhe nënkryetar i Komisionit për hartimin e alfabetit, kryetar i të cilit qe i mirënjohuri At Gjergj Fishta. Në atë kohë Mitati qe djalë njëzetetetë vjeçar. Edhe pse Kongresi miratoi njëkohësisht si akt kompromisi edhe alfabetin e Stambollit, krahas atij që kemi sot, prioritet fitoi alfabeti latin për shkak se qe më I lehtë, më i përdorshëm dhe gërmat e tij gjendeshin kudo.
Mid’hat Frashëri qe një nga firmëtarët e Deklaratës së Pavarësisë, që u shpall në Vlorë nga Ismail Qemali më 28 Nëntor 1912, por ky akt u mbajt fshehur për një kohë të gjatë nga regjimi komunist për arsye
politike. Më 1962 kur u festua 50 vjetori i Pavarësisë, revista “YLLI” ku punoja edhe unë, redaksia pati idenë e mirë të botonte deklaratën origjinale tok me firmat e delegatëve. Më kujtohet fare mirë truku që përdori redaksia për të fshehur emrin e Mid’hat Frashërit dhe të Lef Nosit nga lexuesit. Mbi firmën e M. Frashërit u vendos stema e revistës “Ylli”, ndërsa firma e Lef Nosit u mbulua nga klisheja ku vihej numëri dhe data e revistës. Kështu pra deklarata u botua e cunguar, për të fshehuyr emrat e atyre që u vrisnin sytë udhëheqësve komunistë.
Mid’hat Frashëri kreu një udhëtim në Svicër më 1915 dhe po atë vit botoi në Sofje librin “Letra
mbi një udhëtim në Svicër.” Më shumë se mbresa udhëtimi, libri qe një promemorie që t’I nxiste
bashkatdhetarët ta kthenin edhe ata Shqipërinë në një Svicër të dytë, për shkak të përngjasimit të
terrenit fizik dhe përbërjesd së popullsisë. Theksoj se kjo ëndërr, apo ky ideal vazhdon të gjallojë edhe sot.
Veprimtaria letrare e Mid’hat Frashërit është mjaft e pasur dhe e larmishme mbasi përfshin fusha të ndryshme. Përmendim midis tyre një biografi modeste për Naim Frashërin, të cilën kam patur fatin ta lexoj, novelat e tij “Hi dhe Shpuzë,” studime sociopolitike dhe etnike. Mid’hat Frashëri është ndër të parët autorë shqiptarë që kupton problemin se të drejtat e shqiptarëve mbrohen me gjuhët e njohura, prandaj ii vihet punës dhe shkruan e boton frëngjisht më 1915 “L’affaire de l”Epire” (Çështja e Epirit) e po në atë vit 1915 “La population de l’Epire,” (Popullsia e Epirit) ku thekson se Epiri kryesisht banohet nga shqiptarët. Më 1919 botoi librin “Les Albanais chez eux et a l’etranger” (Shqiptarët mes veti dhe në vend të huaj) ku thekson ngulimet shqiptare në vende të ndryshme.
Fusha tjetër e tij janë përkthimet nga letërsia e huaj e midis tyre dhe disa kryevepra si “Guillame Tell” (Guljelm Tell) e Lamartinit, romani i dëgjuar i Daniel Defosë “Robinson Crusoe” (Robinson Kruzo), “Bëje të mirën pa hidhe në det” të autorit gjerman Franc Hofman, si dhe novelën “Shkurtabiqi I verdhë” të cilën e kam lexuar kur isha I ri dhe vetëm tani e mora vesh se qënka përkthim ii M. Frashërit. Veç tyre ai ka përkthyer dhe vepra shkencore sikurse “Psikologjia e edukatës.” Për shkrimet e ndryshme ndër gazetat e revistat shqiptare të kohës ai ka përdorur disa pseudonime, nga të cilat më i njohuri është Lumo Skendo, më pak i dëgjuar Mali Kokojka dhe thuajse i panjohur Ismail Mulosmani.
Pasioni më ii madh ii Mid’hat Frashërit gjatë gjithë jetës së tij, të cilit iu përkushtua me shpirt e zemër ka qenë bibliofilia, dashuria për librin. I nisur nga qëllime fisnike të shtinte në dorë çdo libër ku permendej Iliria, Shqipëria e lashtë dhe e re, ku viheshin në dukje zakonet, gjuha, foklori, bukuria e natyrës, me një fjalë universi shqiptar. Ai dëshiron t’i dhurojë një penë të artë studiueses engleze mis Edith Durham, si peng respekti e mirënjohje për shkrimet e saj nga viset e ndryshme të Shqipërisë.
Njohja e disa gjuhëve të lindjes dhe perëndimit ii dha mundësi Mid’hat Frashërit të lexonte si autorët antikë, si ata të Mesjetës ashtu edhe autorët modern, për të njohur çdo gjë në lidhje me Shqipërinë, për ta njohur sa më mirë dhe për tia bërë të njohur botës mbarë të vërtetën rreth vendit tonë, larg përçudnimeve e shtrembërimeve të autorëve shovinistë. Librat ishin për të objektet më të çmuara, prandaj e pa të arsyeshme të hapte në Tiranë librarinë Lumo Skendo, e cila në kuptimin e mirëfdilltë të fjalësh nuk ishte vetëm dyqan librash, por një klub intelektualësh me ide përparimtare.
Fati i njeriut shpesh herë është tekanjoz. Në vjeshtën e vitit 1944, Mitat Frashëri u largua nga Shqipëria, pasi jeta e tij u rrezikua nga vërshimi i forcave të Lëvizjes Nacional Çlirimtare. Shtëpia e tij, biblioteka dhe
gjithë pasuria e tij u rekuizuan nga pushteti popullor. Shtëpia e tij nuk ruhej dhe as librat, as dokumentet nuk u inventarizuan. Ata persona që e dinin vlerën e tyre morën ç’deshën. Gjatë një vizite miqësore tok me Gaqo Bushakën te shtëpia e shkrimtarit Zihni Sako, ai midis të tjerash na tha se tryezën e punës e kishte marrë nga studioja e Lumos Skendos. Besoj se trashëgimtarët e Ziniut duhet ta kenë akoma te shtëpia e tyre. Dihet botërisht se 40.000 vëllime i mori Biblioteka Kombetare, duke pasuruar ndjeshëm fondin e saj, me libra të rrallë dhe me vepra të shquara albanologjike. Sot e mot ato janë dëshmi e shkëlqyer e punës së bibliofilit të pasionuar, Mid’hat Frashëri, pinjoll i derës fisnike të frashërllinjve.
*Mbajtur ne veprimtarine me rastin e 65 vjetorit të vdekjes se Mid’hat Frasherit,
qe organizoi me 3 tetor 2014 dega e Vatres se Queensit, me kryetar dr. Skender Murtezani.