ne Amerike – Page 3 – Dielli

Të presësh të papritshmen në Amerikë

April 5, 2016 by dgreca

NGA CHRISTOPHER HILL*/

Disa shpresojnë se të gjithë kandidatët aktualë që po garojnë për postin e presidentit të SHBA-ve, do të jenë të aftë të përballen me krizat – qoftë ato të vazhdueshme, qoftë kriza të reja. Në disa raste, që të jemi të hapur, këto shpresa mund të jenë tejet jorealiste. Dhe në çdo rast, do të ketë shumë pak hapësirë për gabime/

Kur presidenti i ri i SHBA-ve do të ulet në tryezën e punës në janar 2017, disa çështje të dukshme të politikës së jashtme sakaq do të jenë në pritje – disa më pak urgjente se të tjerat. Disa nga këto do të jenë probleme të vazhdueshme pa nevojë për parashtrim: Koreja e Veriut dhe ambiciet e saj bërthamore, Kina dhe ambiciet e saj globale, Rusia dhe ambiciet e saj të liga dhe natyrisht, Lindja e Mesme dhe ambiciet e saj disfunksionale.

Shpesh, gjithsesi, krizat që përshëndesin një president të ri nuk janë ato që priten. Kur George W. Bush mori postin në vitin 2001, ai priste të rriste shpenzimet për mbrojtjen, të vendoste një sistem antiraketor në lindje dhe të çmontonte disa detyrime të vjetra shumëpalëshe për kontrollin e armëve. Në vend të kësaj, administrata u përball me çështje që qenë tërësisht të paparashikueshme, përfshirë Afganistanin dhe Irakun, të cilat i konsumuan për tetë vitet që pasuan.E njëjta gjë mund të ndodhë sërish kur administrata e ardhëshme të marrë detyrën. Disa probleme kanë më shumë gjasa të ndodhin.

Ta fillojmë me Arabinë Saudite. Për çdokënd që po i kushton vëmendje nga afër telasheve aktuale në Lindje të Mesme, në veçanti, dobësimit të disave prej kombeve shtete kryesore të rajonit dhe rritjes së dhunës ekstremiste, një krizë e rëndë në Mbretëri nuk është një probabilitet i pamundur. Arabia Saudite ka treguar qëndrueshmëri mbresëlënëse në kapërcimin e dobësive politike, shpesh duke përdorur të ardhurat e konsiderueshme të saj prej naftës për të blerë një rrugëzgjidhje dhe për të mbajtur një familje të stërmadhe mbretërore e cila ka qenë burim thelbësor stabiliteti.

Ky stabilitet mund të vijojë, por kjo po bëhet gjithnjë e më pak e sigurtë. Ndërsa çmimet e naftës po përjetojnë një krizë të vazhdueshme, dhe burimet e reja (për shembull, Irani) po rikthehen në tregun botëror, sauditët nuk do ta gjejnë përdorimin e rezervave të veta financiare po aq të lehtë sa e kanë pasur në të shkuarën.

Që të jemi të sigurt, në krahasim me shumicën e vendeve, rezervat financiare të sauditëve janë të stërmëdha; por po kështu janë edhe aspiratat e publikut të saj të zemëruar, pa përmendur këtu problemet në rritje në rajon dhe mendimin mes regjimit se ai duhet t’i përshkallëzojë përpjekjet – shpesh financiare – për t’iu kundërpërgjigjur ndikimit në rritje të Iranit. Me një monark tjetër drejt moshimit te Mbreti Salman, ditët e përballjes me realitetin për sauditët në Lindjen e Mesme të polarizuar dhe radikalizua të kohës sonë, mund të jenë duke ardhur. Pastaj është Turqia. Në të shkuarën, ky aktor kyç rajonal vuajti kriza të përhershme ekonomike dhe goditje hiperinflacioni, me raste, grushte ushtarake shteti të cilat, megjithëse brutale, dukej se mikpriteshin nga turqit si shpëtim nga qeveritë e dobëta të qendrës së majtë apo qendrës së djathtë. Dhe, pavarësisht disfunksionit ekonomik dhe politik, Turqia ia ka dalë të ruajë një imazh pozitiv, pjesërisht përmes ambicies për t’u anëtarësuar në Bashkimin Europian. Shpresa gjithmonë dukej se kapërcente sukesin real, por kjo e bënte Turqinë të shihej gjithmonë si një partner dhe aleat i qëndrueshëm për perëndimin.Sot, për shkak të politikës së “neo-Otomanizmit” apo thjeshtë qeverisjes së keqe të stilit të vjetër nën një autokrat pa shumë fytyrë (Presidenti Recep Tayyip Erdoğan) me tendencat e tij islamiste, Turqia është në listën e vendeve që duhet të vëzhgohen nga afër. Ndërhyrjet e saj në politikën e Lindjes së Mesme kanë qenë të pafrytëshme dhe pa qartësi e qëndrueshmëri.

Fillimisht, Turqia u duk sikur po mbështeste udhëheqësinë alavite të Sirisë nën presidentin Bashar al-Assad, pastaj ndryshoi krah, duke u bashkuar me një koalicion shtetesh arabe suni, deri tani në përpjekjen e dështuar për të rrëzuar Asadin. Ndërkohë, problemet e vjetra të Turqisë me minoritetin rebel kurd janë rishfaqur me forcë pasi Erdoğan po përdor dhunën për t’i nënshtruar, një përqasje që ai e ka aplikuar kundër shumë kundërshtarëve të tij të brendshëm, si dhe kundër medias dhe grupimeve të shoqërisë civile.

Politika e brendshme e Turqisë është përkeqësuar ditë pas dite dhe ndasitë e thella të vendit, të cilat reflektojnë probleme të thella historike e sociologjike, nuk po japin shenja përmirësimi nën presidentin e ri i cili duket i paaftë emocionalisht që të fitojë mbi çdokënd që sakaq nuk është ndjekës besnik i tij. Një zgjidhje e krizës në Siri me siguri që do të ndihmojë Turqinë, veçanërisht duke parë rolin e saj si destinacion kryesor për refugjatët nga kaosi atje; por keqqeverisja me të cilën turqit duhet të përballen një ditë, është e thellë. Turqia mund të lundrojë përmes ujërave të turbullta të sotme (siç ka bërë shumë herë më parë) dhe të ruajë unitetin dhe qëllimin e vet. Por mundet edhe të mos ia dalë.

Vështirësitë e vjetra mund të rikthehen gjithashtu. Por krizat që ato do të shkaktojnë mund të jenë të ndryshme në përmasa dhe në rëndësi.

Koreja e Veriut është një rast i tillë. Udhëheqësi aktual i vendit, Kim Jong-un, duket shumë më i rrezikshëm se sa babai i tij, Kim Jong-il, apo gjyshi, Kim Il-sung. Kërcënimet e vazhdueshme të regjimit për luftë kundër fshinjëve të vet nuk filluan me Kim 3.0, natyrisht. Në fund të fundit, gjyshi i tij qe ai që nisi Luftën e Koresë më 1950. Por moskokëçarja e tij, kombinuar me përpjekjet e vazhdueshme për të ndërtuar armë bërthamore dhe sisteme raketore për hedhjen e tyre, mund ta shtyjë problemin e Koresë së Veriut në majë të axhendës së presidentit të ri.Në fund, është Kina. Për shumë amerikanë, rreziku që përbën Kina fshihet në fuqinë e këtij vendi. Në fakt, shkaku i vërtetë për shqetësim nuk është fuqia e Kinës, por dobësia fillestare e saj, e cila mund ta zhysë këtë vend – dhe shumë të tjerë që varen nga performanca ekonomike e Kinës – në krizë.

*Ish-ndihmës Sekretar Amerikan i Shtetit për Azinë Lindore, aktualisht Dekan i Shkollës Korbel të Studimeve Ndërkombëtare në Universitetin e Denverit. Shkuar për “Project Syndicate”.

KRISTI KONDAKÇI-DIRIGJENTI QË PO NDERON SHQIPËRINË NË AMERIKË

December 15, 2015 by dgreca

-Ky program, ishte kartolina më e bukur për ne në prag të Krishtlindjeve dhe Vitit të Ri, të cilën na i dhuroi Kristi, u shprehën pjesëmarrësit pas shfaqjes së ditëve të fundit, që dirigjoi ai./

Nga Fuat Memelli/

Boston- Këto ditë në prag të Krishtlindjeve dhe Vitit të Ri, isha i ftuar në një koncert këtu në Boston, që do ta dirigjonte i riu shqiptaro-amerikan, 24 vjeçari, Kristi Kondakçi. Kisha dëgjuar të flitej për këtë të ri të talentuar, por nuk më ishte dhënë rasti të shoh nga afër dirigjimin e tij. Një sallë në North And, zonë shumë e njohur në Boston e bizneseve dhe e banimit nga italiano-amerikanë, ishte mbushur plot. Muzika e zgjedhur, ishte “Messiah” (si gjini është oratorio, gjini vokale-orkestrale) e kompozitorit të shquar,George Frederik Hendel. Qysh me hyrjen në sallë të dirigjentit Kristo Kondadakçi, pjesëmarrësit e duartrokitën fort , që me sa duket i njihnin talentin e tij.

Për një orë e gjysëm, ata ndoqën orkestrën dhe korin e dirigjuar nga i riu shqiptar. Në mbyllje të programit, ishte lënë pjesa “Hallelujah”.Ajo shënoi edhe momentin më kulmor të shfaqjes. Duartrokitje të shumta, vazhduan për minuta të tëra. Kristi përkulej para spektatorëve të ngritur në këmbë, për t’i falenderuar. Si “shpërblim” për vlerësimin e bërë, Kristi i kërkon orkestrës, për ta përsëritur edhe një herë këtë pjesë. Kthehet me fytyrë nga salla duke dirigjuar njëherësh , orkestrën dhe publikun. Kur duartrokitjet pushuan, pjesëmarrës të ndryshëm afrohen te Kristi , i shtërngojnë dorën dhe e falenderojnë.-Ky program ishte kartolina më e bukur për ne në prag të Krishtlindjeve dhe Vitit të Ri, të cilën na i dhuruat ju, u shprehën ata. E falenderojnë edhe pjesëtarë të orkekstrës e të korit. Afrohet edhe shqiptari Petrit Alibej, i cili e ka ndjekur ndër vite ecurinë e Kristit. Pasi e falenderon, bën edhe një foto me ‘të.- Ky djalë, na ka nderuar ne si shqiptarë, thotë Petriti. Fatkeqësisht atë më shumë e njohin amerikanët , se sa shqiptarët. Duhet ta bëjmë më të njohur këtë djalë mes shqiptarëve të Bostonit si dhe shqiptarëve të tjerë të Amerikës, thotë Petriti. Organizatorët e pasqyruan veprimtarinë brenda natës, te faqja: messiah by kristo kondaci.com (Ata që duan të shohin veprimtaritë e tij, i gjejnë te kjo faqe.) Por, cili është Kristi Kondakçi?

Kanë kaluar rreth 18 vjet kur familja e tij, bashkë me gjyshin, të ndjerin Beqir Omari, ish i përndjekur nga regjimi komunist, emigroi nga Shqipëria në Amerikë dhe u vendos në Boston. Për ta arsimuar sa më mirë, familja e dërgoi në shkolla private, ku u shqua si nxënës i shkëlqyer. Paralelisht vazhdoi edhe shkollë private për piano, nën drejtimin e mësueses së shquar ruse, Tatjana Dodoçki. Më pas vazhdon për katër vjet “New England Conservator”, në degën e kompozimit, të cilën e mbaron më rezultate të larta. Në vitin 2009, merr çmimin e parë në shkollë për kompozim. Krahas kompozimit, vazhdon studimet edhe për dirigjim, duke u shkolluar në dy fusha. Ai tani jo vetëm dirigjon , por edhe luan në piano. Aktualisht është asistent dirigjent në dy orkestra: “Landmarks Orchestra”si dhe në Filarmoninë e Bostonit. Është një pozicion jo i vogël ky , për një djalë 24 vjeçar, në qytetin e Bostonit, një nga qytetet më të njohura të Amerikës.

Brenda një kohe të shkurtër, ka dhënë 18 shfaqje, të cilat janë vlerësuar nga specialistët e fushës si dhe spektatorët. Kohët e fundit, ka krijuar edhe orkestrën e tij me emrin “Eureka”, e cila përbëhet nga 49 instrumentistë të moshës 18 vjeçare. Janë të talantuar, ashtu siç është vetë Kristi. Me pasionin dhe këmbënguljen që ka ai, kjo orkestër nesër mund të bëhet me emër në Boston. Dëgjuam se shpesh Kristi komunikon me fjalë shqipe me trupën e orkestrës. Dhe kjo, nuk është rastësi. Është dashuria që ai ka për Shqipërinë dhe gjuhën shqipe, e cila e nxit t’u mësojë atyre edhe ca fjalë shqipe.( Një i ri i kësaj trupe, ka mësuar 50 fjalë shqip nga Kristi.) Megjithëse ka ardhur fare i vogël në Amerikë dhe është shkolluar në anglisht, e flet shumë mirë gjuhën shqipe.Dashurinë për Shqipërinë dhe gjuhën shqipe, ia kanë rrënjosur jo vetëm prindërit, por edhe gjyshi i tij, i ndjeri Beqir Omari, që ndrroi jetë këtu në Boston para tre vjetësh.

“Magneti” i Shqipërisë e tërheq vazhdimisht, ndaj në shtator të vitit të kaluar , i ftuar nga drejtori i Teatrit të Operas dhe Baletit, Ilir Kërni, shkoi aty dhe drejtoi orkestrën e këtij institucioni. Pjesa që dirigjoi, ishte sinfonia ” Titani” e kompozitorit Gustav Mahler.Kish marrë me vete partiturat dhe në një kohë rekord prej 5 ditësh, arriti të verë në skenë këtë pjesë të vështirë dhe të panjohur në Tiranë. Nuk ishte parë që në kohë kaq të shkurtër, të përgatitej për shfaqje një sinfoni nga një dirigjent i ri (23 vjet vitin e kaluar ) me moshë shumë më të re se pjesëtarët e orkestrës dhe që nuk i njihte më parë. Me pasion dhe këmbëngulje, dy “armët” e tij të forta,e bëri për vete trupën dhe shfaqja pati një sukses të merituar. Në fakt dha dy shfaqje njëra pas tjetrës.

Një cilësi e veçantë e Kristit, është thjeshtësia e tij.Ai komunikon me trupën e orkestrës, me korin dhe spektatorët, si shok i tyre.-E gjithë grupi: orkestra, kori dhe dirigjenti,duhet të funksionojnë si një trup i vetëm. Ndryshe nuk ka sukses, thotë ai.

Ky është shkurtimisht portreti i dirigjentit të ri shqiptaro-amerikan, Kristi Kondakçi, i cili po nderon Shqipërinë. Është i vetëdijshëm se ndodhet në hapat e para të karierës së tij, ashtu siç është i vendosur për të hedhur hapa të tjerë edhe më të mëdhenj në të ardhmen. Në mëndje ka plot plane, por nuk do të nxitohet. Do të ecë i sigurt. As reklamë nuk kërkon.-Reklama më e mirë është puna, thotë ai. Sipas Kristit, një nga planet më të afërta është përgatitja e një koncerti me pjesë nga kompozitorë të shquar shqiptarë si Çesk Zadeja, Tish Daia, Preng Jakova ,Feim Ibrahimi, etj. Do të jetë ky program edhe një mirënjohje për këta kompozitorë të shquar shqiptarë. Synimin e ka që shfaqja të jetë gati në muajin maj të vitit që vjen dhe të jepet në Katedralen e Shën Gjergjit në Boston. Në orkestër kërkon të ftojë muzikantë shqiptarë që jetojnë në Boston e qytetet rreth tij si dhe nga Shqipëria. Plane të tjera ka për shfaqje në Amerikë si dhe në vënde të ndryshme të Botës, përfshirë edhe Shqipërinë. Në mëndje ka shumë plane, në zemër plot tinguj. Jeton në një botë tjetër, në botën e tingujve, ashtu si gjithë muzikantët e shquar.

Themelet e kishës shqiptare në Amerikë

December 4, 2015 by dgreca

NGA URAN BUTKA*/

Përpjekjet njerëzore e kombëtare të emigrantëve shqiptarë pengoheshin me të gjitha mënyrat e mjetet nga propaganda e lobit grek dhe e kishës greke. Kulmi i kësaj intrige u shfaq më 25 gusht të vitit 1907, ditën që vdiq patrioti Kristaq Thimi Dishnica në qytetin e vogël industrial Hudson.

Hudson-i ishte një qytet i vogël, por atje banonte një koloni shqiptare relativisht e madhe dhe e rëndësishme. Jetonin dhe punonin kryesisht shqiptarë emigrantë nga Shqipëria Juglindore: korçarë, voskopojarë, kolonjarë dhe përmetarë, “të ndarë në dy fusha politike, që antagonizonin njëra-jatrën me tërbim: shqiptarët nacionalistë dhe grekomanët fanatikë” [1]

Po vdekja e Kristaqit i bashkoi. Ata nuk kishin kishën dhe priftin e tyre shqiptar, që të kryente shërbimet mortore. Kisha greke nuk pranoi, sepse i ndjeri ishte atdhetar shqiptar. Atëherë, shqiptarët e Hudson-it iu drejtuan priftit të kishës ortodokse siriane, që ndodhej në qytetin Worcester. E lutën priftin sirian që t’i bënte të vdekurit shërbimet kishëtare. Fillimisht, ai pranoi dhe u bë marrëveshja. Siç shkruan Vangjo Miller[2] në gazetën “Liria”, shqiptarët e Hudson-it, Natick-ut, Marlboro-s e të Boston-it shkuan me karroca në Worcester me kortezhin funeral.

Kristo Kirka , që në atë kohë jetonte në Natick, u ndodh në mes të bashkëkombasve, që shoqëronin kufomën e të ndjerit.

E ka përshkruar me dhimbje, por edhe me zemërim, këtë peligrinazh dhe këtë vuajtje kalvari:

“Në atë kohë, kisha ortodokse varej nga Patriarkana e Stambollit, që i shërbente sundimit osman, por edhe kishës greke dhe helenizmit. Ritet fetare zhvilloheshin në gjuhën greke. Ne, ortodoksët shqiptarë, konsideroheshim grekë dhe çdo përpjekje për shqiptarizimin e kishës, shtypej pa mëshirë, duke filluar nga mallkimi e duke mbaruar te helmi e thika. Ishte e pamundur, bile çmenduri, të luftonje për kombësinë shqiptare, për kishën shqiptare, për mëvehtësinë shqiptare. Po rrethanat e sollën që përmbysja e madhe të fillonte pikërisht atje ku kishim shkuar ne, në Amerikën e lirë! Ishim të rinj dhe, ndonëse puna ishte e lodhëshme, në kohën e lirë nuk rrinim kot, por e shfrytëzonim për veprimtari shoqërore, kulturore e patriotike. Askush nuk na pengonte, siç ndodhte në Shqipëri. Nisëm të organizonim shoqëri të ndryshme të shqiptarëve. Në krye këto shoqëri kishin fizionomi lokaliste, bie fjala, shoqëri e atyre shqiptarëve që kishin ardhur nga i njëjti fshat apo krahinë. Ata njiheshin me njëri-tjetrin dhe e ndjenin nevojën për të qenë të bashkuar, që të kishin ku të mbështeteshin në rast nevoje. Më pas, krijuam shoqëri kulturore, arsimore e atdhetare, që kishin një vizion dhe veprimtari më të gjerë shoqërore dhe politike. Kështu që, problemi i kishës nuk ishte kryesori, sepse shoqëritë na bashkonin të gjithëve, pa dallim krahine dhe feje: ortodoksë, myslimanë e katolikë. Për festat e mëdha fetare, si Pashkë e Krishtlindje, një pjesë e otodoksëve shkonin në kishën greke, sipas zakonit në vendin tonë, ndërsa ne që i kishim ndarë hesapet me intrigat greke dhe me grekomanët, venim në kishën ruse ose siriane. Por na ndodhi diçka që e ndryshoi krejt rrjedhën e ngjarjeve të zakonshme. Papritur, njëri nga shokët tanë, Kristaqi nga Dishnica e Korçës, u sëmur rëndë nga një plevit, që u shtri në të dy anët e mushkërive të ronitura dhe, me gjithë përpjekjen e mjekëve, ndërroi jetë në Hudson. U njoftuam dhe u mblodhëm, siç ishte zakoni. Dhimbja ishte e madhe, sepse ishte hera e parë që na vdiste në vend të huaj një shqiptar. Po më shumë na shqetësoi puna e varrimit, që duhej bërë sipas riteve fetare në kishë. Me që ishte rit vdekjeje, disa shokë të Hudson-it, njoftuan priftin e kishës greke, po ai nuk pranoi t’ia bënte shërbimet e fundit. Kjo gjë na brengosi, por edhe na zëmëroi. Iu drejtuam priftit të kishës ruse, ai u tregua i gatshëm, por na e ktheu fjalën, pas ndërhyrjes së grekëve dhe të grekomanëve fanatikë. Atëherë, Risto Koki, që banonte në Worcester, bisedoi me priftin sirian për t’i bërë shërbesat fetare të varrimit. Ai pranoi, por duhet ta çonim të vdekurin në Worcester. S’kishte kohë për të humbur. Një shoku ynë, që punonte në një shoqëri për shitjen e perimeve, na siguroi një karrocë, që mund të përdorej vetëm përgjatë natës, kur ata nuk punonin. Kështu që, në mbrëmje, nja pesë a gjashtë miq të të ndjerit, ngarkuan qivurin me të vdekurin në karrocë dhe u nisëm për rrugë.

Nuk e harroj deri sa të vdes atë udhëtim mortor nëpër natë.

Ishte ftohtë, thëllim i akullt. Bridhnim me karrocë, të mbledhur grusht me njëri-tjetrin dhe me arkivolin përpara. Në një qytet të largët të një kontinenti të madh, ndienim dhimbjen e ikjes së një shoku, lotët digjnin zemrën për vetminë edhe në vdekje. Mendonim jetën dhe pastaj atë, mortjen, që do të vinte një ditë. Kështu do të endeshin edhe trupat tanë? Ku do të na preheshin kockat? Nata ndillte pikëllim, ndërsa hëna bënte dritë. Zjenim së brendshmi me të vdekurin e pavarrosur mbi karrocë. Asnjë nuk fliste dhe mendimi na fluturonte larg, shumë larg, te vendi ynë, qyteti ynë, shtëpia jonë… Atë natë e ndjemë, më tepër se çdo herë tjetër, se ishim në vend të huaj. Sa të pafuqishëm, të pambrojtur e të vogël e ndjeva veten time! Provova thellë në shpirt një ngashërim e një përmallim aq të madh, sa mendova që në atë çast, të linja gjithçka e të vraponja drejt shtëpisë, si ai zogu që fluturon drejt folesë dhe atje të prehesha i qetë, bile edhe të vdisnja i qetë në vendin tim e midis njerëzve të mi. M’u përfytyrua nënë Athinaja, që ma bënte me dorë dhe më thërriste: “Eja, bir, eja!” Shkundnja kokën që të vinja në vete. Përpara arkivoli me trupin e pajetë të Kristaqit! Me hidhërim të thellë mendonja për nënën e gjorë të tij, dëshpërimin dhe kujën e saj, kur të merrte mandatën e zezë të të birit të pavarrosur. Mos vallë, një ditë edhe nënë Athinaja do të merrte nga larg mandatën time? Përse më shkon mendja te vdekja, kur jam kaq i ri? Ç’më bëri të ligështohem? Fati ynë i keq edhe këtu, edhe në Shqipëri. Dhe këtë fat tragjik duhet ta ndryshojmë ne që jemi këtu, por edhe ata që janë atje. Me përpjekje të përbashkëta, me dashuri për njëri-tjetrin dhe për mëmëdhenë, sepse pa mëmëdhe, ne s’jemi kërkush. Ky duhet të jetë ideali që duhet të mbushë jetën tonë…

Me këto mendime në kokë, arritëm më në fund, aty ndaj të gëdhiri, në Worcester dhe u drejtuam për tek kisha siriane. Por, për habinë dhe zëmërimin tonë të madh, prifti na e ktheu fjalën. Na tha se na lejonte ta varrosnim në një cep të varrezave, por nuk do t’i bënte ritet fetare. Për mendësinë tonë të besimit ortodoks, ishte mëkat i madh ta varrosnje të vdekurin pa prift dhe pa lutjet fetare. I vdekuri nderohet, kështu thotë ungjilli, ky është nom dhe detyrim i kishës. Kundërshtimeve tona ai nuk iu përgjigj, ngriti supet dhe u largua. E kuptuam që ishte sërish dora e kishës greke.[3]

Kristoja e përshkruan me vërtetësi dhe dhimbje të madhe njerëzore këtë ngjarje të jashtëzakonshme antinjerëzore dhe antifetare. Por ai dhe shqiptarët e tjerë reflektuan dhe kërkuan një dalje, madje, menduan për një zgjidhje definitive dhe të dobishme për të gjithë.

Vangjo Miller, njëri nga shqiptarët ortodoksë të Hudson-it, shkruante i indinjuar te gazeta “Liria”: “Ishte ndërhyrja e grekëve të qytetit, që i bënë presion priftit të mos e bënte shërbesën. Intriga e tyre e ulët bëri efekt dhe kisha siriane nuk e bëri shërbesën. Trupi i të ndjerit mbeti jashtë kishës. Ishin grekët ata që intriguan kundrejt shqiptarëve”[4]

U revoltuan shqiptarët, po ç’të bënin?

U mblodhën rreth arkivolit dhe e pleqëruan. Shqiptari Kozma Angello u dorëzua prift sa për momentin, i këndoi shërbesën, sepse dikur kishte shërbyer si psallt në kishën e fshatit dhe Kristaqi i ndjerë u varros pa ceremoni fetare në kishë.

Kjo ngjarje e dhimbshme u bë shkak që shqiptarët ortodoksë të mendonin edhe për vdekjen e tyre në vend të huaj. Si do t’i përballonin situata të tilla të ngjashme? Kishte pasur edhe raste të tjera të mospagëzimit apo të moskurorëzimit të shqiptarëve nga kisha greke, kur bëhej fjalë për ortodoksë atdhetarë. Por refuzim të varrimit të tyre s’kishte pasur gjer atëherë. Vdekja e hapte udhën vetë. Kisha greke kishte shkelur edhe mbi institucionin e patjetërsuar të vdekjes.

“Çdo gjë ka një fund, – thoshte Kirka. – Me lotë në sy e me dhimbje në shpirt, hodhëm nga një grusht dhe mbi varrin e bashkëkombasit tonë dhe u larguam ngadalë, me kokën ulur, me një peng të madh në zemër, por edhe me një indinjatë për atë sjellje çnjerëzore të atyre, që gjoja flisnin në emër të Krishtit e të njerëzimit, po bënin të kundërtën. Gjithashtu, edhe me një vendim të prerë për të ngritur kishën shqiptare. Në Amerikë kishte një komunitet në rritje shqiptarësh, që , sipas ligjeve demokratike të vendit, kishin të drejtë, si gjithë komunitetet e tjerë, të ndërtonin lirisht faltoret e tyre, sipas besimit. U mblodhëm menjëherë dhe, si e shoshitëm mirë e mirë, vendosëm që në fillim të shuguronim një prift shqiptar. U zgjodh një komision i posaçëm, ku bëja pjesë edhe unë dhe ia filluam punës. Caktuam nga një komunitet për secilin dhe u nisëm për të shkelur çdo qytet e fshat që kishte shqiptarë. Sigurisht, që disa nga ne e lanë punën dhe po harxhonin nga paratë që kishin kursyer. Natyrisht që na shtynte shumë edhe ngjarja e hidhur me të ndjerin Kristaq. Ai edhe me vdekjen e tij, po i shërbente çështjes shqiptare” [5]

Miller shkruan se shqiptarët vendosën përfundimisht që të shkëputeshin nga tirania e kishës greke dhe të proklamonin indipendencën e kishës së tyre. Me nismën e disa patriotëve ortodoksë të Hudson-it, u formua një komision me në krye Vangjo Miller, që iu drejtua shqiptarëve të Marlboro-s, Natick-ut dhe Boston-it për të ngritur Shoqërinë Kishëtare. Të parët që iu përgjigjën kësaj nisme, ishin shqiptarët e krishterë të Natick-ut, ndër ta edhe Kristo Kirka.

“Të gjithë shqiptarët e kolonive të sipërpërmendura, veçanërisht ata të Natick-ut, iu përgjigjën thirrjes dhe pas disa javësh u mbajt mbledhja, e cila zgjodhi një komision që kërkoi kandidaturën e një shqiptari për prift. Dhe kandidatë ishin: Fan Noli nga Bostoni dhe Petro Luarasi nga Clintoni. Pasi ata u votuan prej delegatëve të Natick-ut, Marlboro-s dhe Hudson-it, fitoi Noli që të dorëzohej prift. Delegatë nga Natick-u ishin zotërinjtë Kristo Kirka, Nik Dishnica, Andrea Kristo, Dhori Bardhoja”.[6]

Kristo Kirka ishte një nga nismëtarët dhe themeluesit e Kishës Shqiptare në Amerikë.

“E ndjejmë për detyrë të numërojmë anëtarët e parë të kishës, ndihmat morale dhe materiale të të cilëve bënë të mundur dorëzimin e Fan Nolit si prift dhe hodhën themelet e Kishës sonë kombëtare që kemi sot” – shkruante V.Miller.

Fan Noli pranoi të dorëzohej prift për motive kombëtare.

Por, edhe këtu kishte një problem, shugurimi i Nolit prift nga një dhespot i një kishe të huaj. Sigurisht, kishat në Amerikë nuk vareshin nga Patriarkana e Stambollit, por kishat ortodokse ruse, serbe e greke, kishin qëndrime të bashkërenduara ndaj çështjes shqiptare, natyrisht edhe ndaj ngritjes së kishës shqiptare.

“Na dolën pengesa të mëdha, – kujtonte Kristo Kirka. – Porsa e merrte vesh përpjekjen tonë, kisha greke ndërhynte dhe na e prishte. Më në fund, e rregulluam me dhespotin e kishës ruse në New York. I dhamë disa ndihma për kishën e tij dhe bëmë sikur nuk e kuptuam synimin që kishën tonë ta kishte nën kontrollin e tij. Po punën më të madhe e bëri vetë Noli. Theofani u dorëzua prift sipas të gjitha kanuneve të kishës. Ceremonia e shugurimit prift prej hirësisë së tij, peshkopit Platon, u bë në Mitropolinë ruse të New York-ut, më 8 mars 1908. Gëzimi ynë ishte i jashtëzakonshëm, sepse në qendër të lëvizjes sonë u vu shërbestari i devotshëm, Fan Noli, bashkëvuajtësi ynë, miku ynë dhe modeli ynë për shqiptarizëm e kulturë. E përqafuam uratën tonë, i puthëm dorën dhespotit rus dhe dolëm gjithë gaz e hare. Gëzimi na kishte dhënë krahë dhe na dukej sikur e gjithë bota ishte jona”.[7]

Kristo Kirka bënte pjesë në komisionin përfaqësues të shugurimit të Fan Nolit prift.

“Komisioni që vajti në New York që të dëshmonte dorëzimin e Fan Nolit si prift, përbëhej prej këtyre zotërinjve: Vangjo Miller për koloninë Hudson, Kristo Kirka për koloninë Natick, Sotir Peci për koloninë Boston dhe Spiridon Ilo e Gaqo Dushi për New York-un” – shkruante gazeta “Liria” e Boston-it.[8]

Kristoja do t’i përkushtohej seriozisht ngritjes së kishës shqiptare në Amerikë, sepse ai e shihte këtë si pjesë të çështjes sonë kombëtare. Por, për të arritur deri në fund të kësaj udhe të mundimshme, duheshin ende përpjekje.

Le t’ia lemë Kristos t’i rrëfejë vetë :

“U nisëm me tren për në Boston. Në stacionin e trenit kishte dalë një grumbull i madh shqiptarësh, që na priti me me brohoritje. Kish edhe myslimanë mes tyre. S’kishte ndodhur më parë kështu. Shkuam për te kafeneja e Dhorit, ku mblidheshim zakonisht. Ata që na shihnin rrugës, ndoshta na merrnin për të dehur në ndonjë orgji, sepse flisnim me zë të lartë, po prifti ç’donte me ne!? Nolit, veshur me rason e zezë të priftit dhe me kryqin varur në gjoks, i kishte rënë një nur i bukur shenjtori. Kjo ngjarje ndikoi thellësisht edhe në jetën e tij. Kur arritëm afër kafenesë, më shkuan sytë te disa shqiptarë, si nja dhjetë veta, që i mbanim për grekomanë. Rrinin të ndrojtur e të menduar matanë rrugës. U shkëputa nga grupi, kapërceva rrugën dhe u vajta pranë.

– Po ju, ç’më rrini si hunj! Pse nuk vini të festojmë bashkë?

– Po, ja…, – mërmëriti njëri.

– Ne vijmë, po a na pranoni? – pyeti një tjetër.

– Ejani, o burra, se të gjithë vëllezër të një gjaku jemi dhe një mëmëdhe kemi! – u thashë dhe u zgjata dorën. Akulli u shkri. Dy prej tyre u futa krahun dhe hymë së bashku brenda. Ata që ishin ulur, u ngritën dhe u bënë vend. Në krye të tavolinës së gjatë ishte ulur hirësia e tij, Noli, që rrinte i heshtur dhe i menduar. Ndoshta, s’e kishte menduar ndonjëherë se do të bëhej prift, sepse nuk besonte në dogmat dhe në mrekullitë fetare. Besonte në Zot dhe në thelbin human të krishterimit, besonte te forca e njeriut, që mund ta mirësonte botën, besonte tek vetja e tij, që nën petkun e priftit e të predikimeve të tij, mund t’u shërbente shqiptarëve të Amerikës, por edhe të Shqipërisë, për të hyrë në rrugën e përlindjes dhe të qytetërimit.

Dhori, që njihej si inatçi, m’u afrua dhe më tha mënjanë:

– Po këta grekomanë, ç’m’i solle këtu?

– Dhori, – i fola me qortim, – këta janë të mashtruar ose të paditur. Po janë shqiptarë, ama! Është detyra jonë t’i afrojmë, t’u hapim sytë dhe t’i bindim të ndërrojnë udhë. Tani që do të kemi kishën tonë, priftin tonë, të cilin e njohin dhe e respektojnë të gjithë, e kemi më të lehtë të merremi vesh dhe të bashkohemi. Shqipëria nuk është vetëm jona, është e të gjithë shqiptarëve. Ti dhe unë e ca të tjerë, edhe fuqi të mbinatyrshme të kemi, nuk e bëjmë dot vetëm Shqipërinë. Do ta bëjmë së bashku.

Dhori tundi kokën, po nuk u bind plotësisht.

– Atyre u kanë hedhur trutë e gomarit, – tha nëpër dhëmbë dhe u largua.

Natyrisht duhej punë bindëse me ta dhe me shumë të tjerë që i kishte verbuar propaganda greke. Po këtë punë ringjalljeje, më mirë se ne, do ta bënte kisha jonë dhe hirësia e tij Fan Noli, që shquhej për një gojëtari të rrallë dhe magjepsëse”. [9]

Komisioni për themelimin e kishës shqiptare bëri një punë të madhe për të ngritur e kompletuar ndërtesën e kishës, e cila kërkonte mjaft shpenzime, për ta bërë të njohur e të frekuentuar për shqiptarët dhe për ta vënë atë në shërbim të tyre.

“Tani që kishim priftin, duhej edhe kisha, kështu që iu përveshëm punës për ta bërë. Ne që ishim nismëtarët, filluam të shkonim konak më konak për të mbledhur paratë e nevojshme. Në shumicën e rasteve, jepnin ndihmën që duhej, por kishte raste kur na shmangeshin. Të gjithë kishin vajtur në kurbet për të bërë prokopi dhe për të mbajtur familjet e tyre në Shqipëri, ndaj edhe kursenin shumë, deri tek ushqimi. Kështu që, me gjithë dëshirën e mirë për të ndihmuar, duhet të vinje disa herë deri sa t’ua shkëpusnje dollarët, që i nxirrnin me mund e djersë. Më në fund, ia arritëm qëllimit: të hollat i mblodhëm dhe kishën e bëmë. Biseduam disa herë sesi do ta quanim dhe të gjithë dhanë proponime të ndryshme. Noli shfaqi mejtimin që të quhej “Kisha e Shën Gjergjit”. Ky shenjt, paraqitet nëpër ikona si një kalorës i krishtërimit, i hipur sipër kalit të ngritur kas, që vret gjarprin gojëjëhapur, i cili zvarritej drejt njerëzve. Kjo ishte një alegori fort e goditur për Shqipërinë, shpëtimtarin e saj dhe armiqtë, që e kërcënonin. Po, proponimi i Emzot Nolit, lidhej më së shumti me emrin e Gjergj Kastriotit, kalorësin dhe mbrojtësin e qytetërimit evropian. Ndërkohë, ai kishte përkthyer nga greqishtja pjesë të Ungjillit që duheshin për shërbesat fetare, si edhe kishte kompozuar muzikë kishëtare, që do të shoqëronte ritet fetare.

Dhe ja, ajo ditë e bekuar, aq e shumëpritur, erdhi. Atë të diel, të datës 22 mars 1908, në Kishën e Shën Gjergjit në Boston, u mblodhën me qindra shqiptarë. Erdhën nga çdo anë e Amerikës. Ishin të gëzuar, por edhe të tronditur, sepse po përjetonin një ngjarje të madhe. Tingujt e kambanës na ftonin t’i faleshim perëndisë në gjuhën tonë, por edhe të ndjeheshim shqiptarë, të bashkuar e të mbrojtur. Dalëngadalë, me qetësi e rregull, u futëm brenda. Ishim aq shumë, saqë, ndonëse të shtrënguar me njeri-tjetrin, mjaft besimtarë mbetën jashtë. Rrinim të heshtur, të tendosur dhe me dridhje në zemër. Nën dritën e qirinjve, doli prifti Theofan, i veshur me rroba të reja ceremoniale. Dukej si një Mesi, i dërguar nga Zoti. Me zërin e tij të dridhshëm e të qartë si drita e diellit, ai nisi të meshonte. Të gjithë ishim shtangur dhe po dëgjonim si të ngrirë, pothuajse pa marrë frymë. Për herë të parë po dëgjonim meshë në gjuhën tonë dhe po kuptonim fjalët e Ungjilit, ato fjalë plagëshëruese dhe ngushëlluese, që predikonin dashuri për njëri-tjetrin, paqe dhe mirësi, falje për të penduarit dhe mëshirë për mëkatarët. Deri atëherë faleshim dhe e bënim kryqin, pa kuptuar asgjë nga ato që thoshin priftërinjtë grekë. Ndërsa atë të diel, e përjetuam thellë atë meshë në gjuhën shqipe. Ishim të mallëngjyer e të përlotur, ishim më të mirë dhe më afër Perëndisë. Kur mbaroi mesha, njëri tha: “Ç’fjalë hyjnore, që të hyjnë drejt e në zemër!”. Një tjetër, që ishte grekoman, mërmëriste: “Tashi e ndjej veten shqiptar, siç kam lindur”. I vura dorën në sup. “Ashtu ndihemi të gjithë sot. Po duhet të ndihemi shqiptarë çdo ditë, çdo orë, çdo minutë”- i thashë. “E ku e dinim ne të gjorët! Na thoshin që greqishtja ishte gjuha e Zotit dhe se kush punonte kundër Greqisë, vepronte kundër Perëndisë. Po tani e kuptuam të vërtetën”- m’u përgjigj. Më preku sinqeriteti i tij dhe ne u bëmë miq. Po puna nuk mbaroi këtu. Ne, të komisionit kishëtar, vendosëm që në çdo qytet, ku kishte një numër të mjaftueshëm shqiptarësh, të ngrinim kishën shqiptare. Kaluan vite plot lodhje e mundime dhe ne arritëm të ngrinim mjaft kisha të tilla, që t’u shërbenin komuniteteve shqiptare. Por nuk ishim të kënaqur, as të qetë, sepse na hante një merak i madh: kur do të arrinim që këtë gjë ta bënim edhe në Shqipëri? Në atë kohë atdheu ynë vuante nën një robëri të dyfishtë: sundimit osman dhe sundimit të kishës greke. Kur do ta hidhnin tutje shqiptarët këtë robëri?”[10]

Hapi i parë u bë në Amerikë.

“Themelimi i Kishës Kombëtare Shqiptare në Amerikë më vitin 1908, ishte ngjarja më e madhe në historinë e emigracionit shqiptar para themelimit të “Vatrës”. Ajo ndihmoi shumë për zhvillimin në kah pozitiv të lëvizjes kombëtare dhe për krijimin e kushteve më të favorshme për themelimin e “Vatrës”. [11]

Ndërkohë, kisha shqiptare dhe imzot Noli, ndihmuan mjaft në gjendjen shpirtërore të shqiptarëve, por edhe në lehtësimin e jetës së tyre në SHBA. Njëherësh, edhe në bashkimin, shkuarjen dhe veprimtarinë e shqiptarëve atje.

Por ajo çka ishte më e rëndësishme në rang kombëtar, Kisha e shqiptarëve të Amerikës u bë gur themeli dhe faktor kryesor në themelimin e Kishës Ortodokse Autoqefale në Shqipëri. Ja ç’mesazh kishte për shqiptarët Kristo Kirka në vitin 1909:

“Kisha kombëtare ortodokse “Shën Gjergji” vajti shumë përpara n’Amerikë dhe, pothuaj, s’mbeti qytet a fshat ku ndodhen shqiptarët, që të mos ketë dëgjuar meshë edhe predikim shqip. Që nga Saint Louis e gjer në New York, që nga Philadelphia e gjer në Lewistown, më prifti i shqiptarëve, Fan Noli, u prit me gas në zemër dhe, megjithëse moti ishte nga më të varfërit, ndihmat që iu dhanë nga shqiptarët e Amerikës, ishin fort të mëdha. Por ajo që na çudit më tepër nga të gjitha, është moslëvizja kishëtare brenda në Shqipëri. Shqipëtarët ortodoksë të Shqipërisë s’bënë gjë gjer më sot që të rrëfejnë se duan që gjuha e tyre të futet zyrtarisht në kishat ortodokse. Duhet të kuptohet që, vetëm duke thirrur nëpër kafenetë dhe duke shkruar artikuj të zjarrtë kundër Patriarkanës nëpër gazeta, nuku ndreqet gjë, por duhet veprim me methodë dhe organizim. Duhet të bëhet një kongres ortodoks shqiptar në Korçë a n’Elbasan, ku të ketë delegatë nga gjithë anët e Shqipërisë e të vendosë dhe s’andejmi të dërgohet një peticie në Patriarkanë për kërkimet tona. Për këtë, duhet të përpiqet komisioni kishëtar i këtushmë, i cili të merret vesh edhe me ortodoksët atdhetarë të brendshëm e të jashtëm. Kështu që Patriarkana të mos thotë , siç i tha një korespondenti të një gazete europiane se shqiptarët ortodoksë s’i kanë kërkuar gjë deri tani”.[12]

Kristoja kishte të drejtë, sepse në vitet 1908-1909, kur u shpall konstitucioni xhonturk, u krijuan mundësitë edhe në Shqipëri për çeljen e shkollave shqipe e të klubeve kulturorë, të kongreseve kombëtarë e kulturorë, si ai i alfabetit në Manastir dhe ai i arsimit në Elbasan. Mund e duhej të krijohej edhe një lëvizje kombëtare për autoqefalinë e kishës ortodokse shqiptare dhe predikimin e saj në gjuhën shqipe.

[1] Gazeta “Liria”,SHBA,korrik 1986

[2] Vangjo Miller, atdhetar shqiptar, sekretar i Kishës shqiptare në Boston dhe inspektor i Federatës “Vatra”

[3] N.Kirka, Për Mëmëdhenë.

[4] Gazeta Liria , SHBA, korrik 1986

[5] N.Kirka, Për Mëmëdhenë.

[6] Gazeta “Liria” SHBA, korrik 1986

[7] N. Kirka, Për Mëmëdhenë

[8] Gazeta Liria, Boston, 1986

[9] N.Kirka, Për Mëmëdhenë

[10] Po aty

[11] B.Meta, Shoqëria Panshqiptare Vatra.

[12] Gazeta “Dielli” mars 1909

*(U botua ne numrin special te Gazetes DIELLI ne SHBA me 28 Nnetor 2015. Marre nag Libri i Uran Butkes”Kristo Kirka”, liber qe fitoi cmimin Pena e Argjendte.

Festivali i 25-të i Këngës e Valles Shqiptare në Amerikë

November 8, 2015 by dgreca

Festivali Shqiptar ne SHBA- Një urë e fortë lidhëse midis vendlindjes dhe diasporës/
Nga Beqir SINA/
BRONX NY: Festivali i 25 -të, vjetor e mbarëshqiptar, për çerek shekulli, këndoi dhe vallëzoi vetëm shqip. Festa më e madhe shqiptare, në Amerikë, me këngët, vallet, kostumet folklorike shumëngjyrshe dhe traditat nga të gjitha trevat shqiptare, në Amerikë, vjen nën kujdesin shembullor të Kishës Katolike Shqiptare Zoja e Shkodrës, dhe konsiderohet si festa më e madhe shqiptare e kulturës tonë në diasporë.
Festivali gjithëshqiptar është dita kur shqiptarët e Amerikës festojnë së bashku kulturën tonë, festojnë trashëgiminë tonë, festojnë atë që na sjell dhe na bënë së bashku ne si një popull edhe në mërgim me një kultur të pasur që sjell visari ynë popullor nga të gjitha trevat.
Shqipëria, Kosova, shqiptarët nga Mali i Zi, nga Maqedonia, Presheva, Bujanovci, Medvegja, Çamëria, Arbëreshët dhe Diaspora – këto ishin ngjyrat e pikturës folklorike, që pamë gjatë çerek shekulli në skenën e festavlit : Festivali i Këngës e Valles Shqiptare në Amerikë. Festivali ky që organizohet për të njëzetë e pesë herë, nën patronazhin e Kishës Katolike Shqiptare Zoja e Shkodrës – Qendrës Kulturore “Nëna Tereze”.
Kështu në kulmin e aktiviteteve që po zhvillohen gjatë muajit nëntor në kuadrin 28 Nëntorit 1912 – Ditës së Flamurit – Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, New Yorku, mbrëm për 5 orë rradhë u zhvillua edhe festival që u bë vendtakimi i kulturave të të gjitha trevave shqiptare – brenda dhe jashtë trojeve etnike.
Këngëtarë, muzikantë dhe valltarë, të shoqëruar nga orkestra “Alba”, me drejtues maestro Edmond Xhanin me pigmentet e muzikës “pikturuan” me ngjyrat më të bukura të kulturës tonë para syve të mërgimtarve shqiptarë në Amerikë, Festivalin e XXV-të Shqiptar, që u zhvillua të djelën në mbrëmje në” Lehman Center for the Performing Arts” në Bedford Park Boulevrad, Bronx, New York, dhe e ndoqën më shumë se 3500 vetë, nga zona e “Tre Shtetshit”.
Përveç këngëve dhe valleve, kostumeve plot ngjyra, programi i festivalit përfshinte dhe shkollën e këngëve dhe valleve shqiptare, nga Bostoni, Detroiti, Nju Jorku, Nju Xhersi e tjer..
Me valle dhe veshje popullore u prezantuan traditat dhe anët folklorike nga të gjitha trevat prej Grupit “Rozafati”, Kisha Katolike Zoja e Shkodrës, Grupi “Gjergj Kastrioti”, Rochester Hills, Michigan, Ansambli Rugova i Nju Jorkut,, grupi Kenga e Vallja Shqiptare e Valbona Çoba, Ansambli Bashkimi nga Bostoni me koregraf Bashkim Braho, Studentët e Montclair State University, me një performance shumë të suksesshëme, drejtuar nga profesorët e tyre Merita Halili dhe Raif Hyseni.
Dhe, supriza e festivalit me një performancë të mrekullueshme erdhi edhe vendlidnja jonë me Ansamblin “Ana e Malit” nga Ulqini i ftuar nderi i festavlit shqiptar në Amerikë
Asambleisiti i parë shqiptar në Asamblenë e Nju Jorkut, Mark Gjonaj, në përshëndetjen e tij solli edhe lajmin ogurmirë se New Yorku ka miratuar një fond prej 2 milionë dollarësh për Qendrën Kulturore Shqiptare.
Hapjen dhe udhëheqjen e Festivalit XXV, Shqiptar, në Nju Jork, e bën konferencierët Dr. Dritan Dragu nga Detroiti dhe Nichole Zagreda nga Nju Jorku: me sipasrin se saj se sot do të “Kumbojnë fuqishëm dashuria e malli për atdhe, lartësohen e shkëlqejnë ndërgjegja dhe krenaria kombëtare”
Në skenën e festivali dolën grupe vallëtarësh, këngëtarësh e instrumentistësh nga të gjitha trevat, duke interpretuar sipas programit më se 30 pika të ndryeshme. Festivali, ishte i pasur me këngë e valle, humor e pjes instrumentale, skeçe e parodi, valle e melodi të zgjedhura shqiptare, të të gjitha krahinave dhe trevave shqiptare.
Ndërsa përshëndetja tradicionale, dhe bekimi i festivalit erdhi edhe kësaj rradhe nga famullitari i Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës” Dom Pjetër Popaj.
“Para 25 vjetëve , kujtoj në fjalën e tij Popaj, Festivali, filloi me nji grup të vogël njerëzish të talentuar dhe që gradualisht vit pas viti erdhën duke e rritur numërin e argëtuesve dhe pjesëmarrsve, dhe pikërisht për këtë ne të gjithë themi Faleminderes Zotit, që festivali vazhdon dhe ne sot kemi mbi 3 mijë vetë “
“Kemi argëtues nga të gjitha trevat shqiptare brenda dhe jashtë torjeve tona etnike, çka e bën edhe më interesant është se shumica janë të rinj e të reja që dalin në skenë dhe vallëzojnë e këndojnë shqip megjithse kanë lindur në Amerikë”, tha Dom Popaj.
Festivalin e hapi grupi folklorik me solist Shabn Lajçi dhe Fran Shala me pjesën “Festivalet Tona”, dhe këngën e vogëlushes 4 vjeçare Nora Ivezaj, “Jam Malësore Jam Shqiptare “ – ndjekur nga “Kënga jonë e Parë”, nga grupi i Kishës, dhe “Vallja e Bilbilit” Lulet e Festivalit nga Grupi Rozafa me Agelina Nikaj.
Grupi “Gjergj Kastrioti”, Rochester Hills, Michigan, pranë Kishës Katolike Shqiptare Shën Pali,” i cili është një ndër mysafirët e dëshiruar dhe pjesëmarrëse e rregullt e çdo festivali, erdhi në skenën e këtij festivalit me një valle, me koreografen Joli Paparisto e kampionin i kik-boksit, Adrian Hadarbeaj .
Grupi “Bashkimi” Boston, Massachusetts, edhe kësaj radhe erdhi në këtë festival me “Valle me motive Çame” koreografia nga Bashkim Braho, ashtu si këngëtaria e njohur Entela Illiriani që i këndoi magjisë së këngës së Çamërisë.
Në pjesën e dytë këngët e vallet me motive patriotike entusiasmuan jashtëzakonisht të tre mijët pjesëmarrësit , me zërin e tyre dhe motivin patriotik, duke krjiuar një atmosferë mjaft emocionante, të shoqëruar vazhdimisht me duartrokitje të zjarrta .
Këngën e bukur nga treva me veriore e Shqipërisë, me një kolazh me motive nga Shkodra dhe Ulqini – e sollën në këtë festival Grupi Ana e Malit, i cili kishte ardhur enkas për këtë festival .
Ansambli Ana e Malit nga Ulqini u dallua për repertorin e tyre të pasur burimor nga kjo krahinë, kurse studentët e Montclair State University, të cilët dolën në skenë me një performance shumë të suksesshëme, drejtuar nga profesorët e tyre Merita Halili dhe Raif Hysenii- ishte dhe grupi që mori më shumë duartroktitje.
Këngë të vjetra Arbëreshe, solli në skenën e festivalit shqiptar solisti i talentuar, baritoni i njohur Ergin Oda dhe flautistja e talentuar Lule Bllata, kruse në piano luajti Lek Salihu.
Ndërkohë, këngëtarët, Agim Gerbeshi, Lujeta Pëllumbi, Luigj Tinaj, Ylli Sufaj Pëllumb Nacaj, Indrit Milika, Besjana Kërtusha, Anilda Jaupllari, Franc Pali, Sead Asllani, vëlla e motër Buja, i “ranë” mes përmes Shqipërisë, Kosovës, dhe trojeve shqiptare, me këngë popullore, me një kolazh të pasur burimor me motive nga Kosova, Mal i Zi, Maqedonia, Shqipëria e Mesme dhe e Jugut, Arbëria, dhe Çamëria.

Kristo KIRKA- Themelet e kishës shqiptare në Amerikë

September 18, 2015 by dgreca

Nga Uran BUTKA/*

Ne Foto: Kristo Kirka, ne krah te Imzot Nolit te sapo dorezuar prift me 1908/

…Përpjekjet njerëzore e kombëtare të emigrantëve shqiptarë pengoheshin me të gjitha mënyrat e mjetet nga propaganda e lobit grek dhe e kishës greke. Kulmi i kësaj intrige u shfaq më 25 gusht të vitit 1907, ditën që vdiq patrioti Kristaq Thimi Dishnica në qytetin e vogël industrial Hudson.

Po vdekja e Kristaqit i bashkoi. Ata nuk kishin kishën dhe priftin e tyre shqiptar, që të kryente shërbimet mortore. Kisha greke nuk pranoi, sepse i ndjeri ishte atdhetar shqiptar. Atëherë, shqiptarët e Hudson-it iu drejtuan priftit të kishës ortodokse siriane, që ndodhej në qytetin Worcester. E lutën priftin sirian që t’i bënte të vdekurit shërbimet kishëtare. Fillimisht, ai pranoi dhe u bë marrëveshja. Siç shkruan Vangjo Miller në gazetën “Liria”, shqiptarët e Hudson-it, Natick-ut, Marlboro-s e të Boston-it shkuan me karroca në Worcester me kortezhin funeral.