Nga Orest Çipa
“Sapo u afrua, por ende pa më përshëndetur, Adrian Kota, sikur të nxirrte psherëtimën e fundit, më tha: E humba djalin!”, – këto janë fjalët e para të romanit “Psherëtima e humbjes” të cilat e rrëmbejnë lexuesin në skutat “torturuese” të hapsirës gri të mendimit, në një shteg me dredhina mistike, deri në përhumbje të frymës së vet. Në këtë “botë” tjetër, autori Bujar Skëndo, mjeshtërisht e mban “peng” lexuesin në sirtarët e kuriozitetit njerëzor me një ankth ipulsiv, vazhdimisht në rritje. Kjo vepër është pasqyra me e kthjellët e “dramës” që lëngon furishëm në zemrën e familjes së ditëve tona, të këtyre ditëve që ne po frymojmë “shtëllungën” vrastare të modernitetit.
Kontrasti, ftohtësia, ndjenjat, mbingarkesa, mosmarrëveshja, dashuria, largësia, kthimshpina, inati, malli, turpi, vetndërgjeja, ngurtësia, pasioni, konfuziteti, malli, dashuria dhe shumë element të tjerë, të qëndisura bukurisht me një shqipe të kulluar dhe plotë elegancë i japin librit një vlerë artistike të jashtzakonshme. Në rrëfenjat e kësaj vepre psiko-sociale e cila shpesh-herë shoqërohet me debatin dhe medyshjet e brendshme të personazheve e bëjnë edhe më shumë të kërkueshme shfletosjen nga faqja në faqe të ngjatjeve në dy anë të ndryshme të botës. Qysh në kontaktin e parë me librin, titulli “intrigues” shpejgon qartësisht se autori ka aftësinë “hipnotizuese” për ta gllabëruar vëmendjen e lexuesit dhe “dalledisur” atë sipas dëshirës së vet në këtë humner të bukur ngjarjesh. “Psherëtima e humbjes”, në vetkuptimin e saj është procesi i marrjes së frymës thellë dhe nxjerrja e saj me forcë, zakonisht kur jemi të brengosur a të mërzitur, është më shumë se një titull i thjeshtë libri. Është një akt vet-ngushëllimi, një akt shfryrjej ndaj humbjes së të dhimbsurve të zemrës. Një humbje që deri diku shpreh edhe dështimin e zhbërjes së marrëdhënieve brenda familjes. Romani më i ri i sjellë nga Bujar Skëndo, zhvillohet në dy korsi te dryshme të cilat kryqëzohen vazhdimisht me njëra-tjetrën pasi në vetvete mbartin të njëjtën problematikë, marrëdhënien prind-fëmijë .
Ngjarja e parë zhvillohet midis New York-ut dhe New Jersey-t në SHBA. Familja e ardhur nga Shqipëria prej disa vitesh përjeton një “shok-im ” emocional pasi djali i vetëm, Mondi së bashku me familjen e tij ndërpret marrëdhëniet me babin dhe nënën në mënyrën më të çuditshme dhe të menjëhershme të mundshme. Si të gjithë prindrit, Ardiani dhe Vera ligështohen emocionalisht nga kjo heshtje dhe largësi e krijuar në mënyrë misterioze nga djali i tyre i vetëm. Ata do përpiqen të kërkojnë arsyet dhe motivet të kësaj braktisjeje të cilat hera-herës i çojnë në qorrsokake dëshpërimi. Ndërsa në rastin e dytë ngjarjet zhvillohen midis Tiranës dhe Sarandës. Edhe këtu është po i njëjti motiv , pra motivi përbashkues me familjen e parë, veçse ndryshojnë rrethanat dhe arsyeja. Në rastin e mësipërm shkaqet e largimit të Modit mbeten më të fshehta deri në pikën ku autori na lejon të mësojmë më shumë, ndoshta edhe për shkak se ftohtësia dhe e panjohura janë më të lidhura ngushtë se tek rasti i dytë.
Piro, personazhi kryesor në paralelin e dytë të ngjarjeve, është ndarë nga martesa e parë me mirëkuptim pasi për arsye shëndetësore ai nuk bënte fëmijë. Mirëpo, pas disa vitesh ai vendos të martohet sërisht. Kësaj here, gjithçka shkon mirë dhe lumturia në çift i shtyn ata për të birësuar një fëmije me qëllim që jeta bashkëshortore mos të shndërrohej në monotone. Ndërkohë që vitet kalojnë dhe Fredi, djali i birësuar e mëson të vërtetën e adoptimit të tij të mbajtur fshehtësisht nga Piro dhe Anita. Këtu gjithçka ndryshon, krisja në familjen e tyre sapo ka nisur. Në këtë rrëfenjë ngjarjesh, ka ngjyra dhe nuanca më të theksuara të cilat të zhysin në ato thellësitë e përshkrimeve psikologjike . Inati dhe zhgënjimi i djalit ndaj të atit është mjaft interesant së si autori e ka sjellë në jetë. Ky libër dëshmon realitetin e brishtë të këtyre viteve të fundit që familjet shqiptare brenda atdheut por edhe jashtë kufijve, përballen të gjunjëzuara ç’do ditë e më shumë ndaj shpejtësisë dhe “suferinës tranzite”. Në dorën që shtrëngonte çelësat e shtëpisë së vjetër, ndieu dhimbje… Një psherëtimë e zgjatur i doli nga shpirti. E kuptoi se ishte psherëtima e humbjes përfundimtare. Psherëtima e humbjes së pakthyeshme,” – këto janë fjalet përmbyllëse të romanit me autor Bujar Skëndo.
