shqiptaret – Page 4 – Dielli

MOS THONI QË NË SHQIPËRI NUK KA ”DISIDENTË” !

April 1, 2020 by dgreca

Nga Pellumb LAMAJ/

Në përgjithësi disidentë u quajtën individët që në periudha të ndryshme të historisë ngritën zërin dhe nisën aktivitetin e tyre kundër shtetit dhe regjimit ku jetonin në forma të ndryshme duke denoncuar mungesën e lirisë dhe të fjalës e duke kërkuar në këtë mënyrë vendosjen e shtetit të së drejtës,duke rrezikuar jetën e tyre. Në më të shumtën e rasteve,ata do të arrestoheshin e dënoheshin,madje një pjesë edhe do të ekzekutoheshin.
Dhe historia botërore njeh shumë shembuj të tillë.

Fatkeqësisht kjo disidencë në krahasim me vendet e tjera komuniste në Shqipëri mungoi për vet faktin se regjimi barbar sllavokomunist shkeli me këmbë ç’do të drejtë themelore duke mos kursyer as pjellën e vet.
Shqipëria u mbush me kampe,burgje ,internime dhe shoqëria shqiptare për nënë e babë njohu vetëm Enverin dhe partinë .
Terrori sllavokomunist do të përligjte luftën e klasave dhe turmat për të mbijetuar do ti nënshtroheshin kësaj mortaje të kuqe që do të shkatërronte pak nga pak të gjitha vlerat shpirtërore,morale e kombëtare të shqiptarit duke ndërtuar në këtë mënyrë njeriun e ri,njeriun socialist.

Për gjysëm shekulli të gjitha institucionet shtetërore do të viheshin nën këmbët e bandës bolshevikë të Tiranës dhe do ti shërbenin asaj me një dedikim të paparë.Pati dhe shkrimtarë e intelektualë që dolën jashtë shtetit dhe kishin shansin historik të denonconin tragjedinë shqiptare e të shndërroheshin në mbrojtës e Disidentë të kombit të tyre,por ata jo vetëm nuk e bënë,përkundrazi u shndrruan në lolo oborri pa brejtjen më të vogël të ndërgjegjes duke i shërbyer me përulësi përbindëshit të kuq.

Pas shembjes së Murit të Berlinit kur u mendua e u shpresua se në Shqipëri më në fund do të vendosej shteti i së drejtës që kishte munguar për gjysëm shekulli dhe fajtorët e gjithë asaj tragjedie kombëtare do të jepnin llogari,për ironi të fatit ndodhi e kundërta.
Sipas pazareve të më të mëdhenjëve dhe Katovicës edhe njëherë tjetër në histori e keqja dhe krimi jo vetëm nuk u dënuan,përkundrazi sipas skenarëve famkeqe, fajtorët e kriminelët u privilegjuan jo vetëm nga klasa politike brenda Shqipërisë, por dhe nga bota perëndimore që gjithmonë udhëhiqet e vepron në bazë të interesave.

Dhe për të justifikuar këto pazare të pista të kurvës politike,në Shqipëri mbinë si ato kërpudhat partite politike, ”Disidentët” dhe të Persekutuarit politik të partive.

Pasi i shërbenin njerës bandë neokomuniste e pasuroheshin në kurriz të shoqërisë,pa ngritur asnjëherë zërin për padrejtësitë dhe vuajtjet e popullit,kur vinte në pushtet banda tjetër,ja mbathnin në perëndim ku nisnin një jetë të re luksi me paratë e vjedhura nën petkun e ”Disidentit” e të Persekutuarit politik të partisë. Dhe kur partia e tyre kthehej përsëri në pushtet,edhe këta ktheheshin në atdhe dhe vazhdonin ti shërbenin partisë përsëri duke mbushur xhepat.

Kjo metodë vazhdoi e vazhdon sa herë që në Shqipëri bëhet rotacioni i partive banda neokomuniste.

Mos thoni se në Shqipëri nuk ka ”Disidëntë”.

SHQIPTARËT DHE ZGJEDHJET PRESIDENCIALE NE MAQEDONI

March 3, 2019 by dgreca

Nga Xhelal Zejneli/

Thuhet se me të hyrë në fuqi Ligji për përdorimin e gjuhëve, rrumbullakohet edhe implementimi i Marrëveshjes së Ohrit.

Po qe se Marrëveshja e Ohrit qenkësh implementuar tërësisht, atëherë del se faktori politik shqiptar në Maqedoni, paska mbetur pa kauzë. I mbetur pa kauzë, faktori politik shqiptar e ka vështirë të veprojë në skenën politike. Përse?! Për arsye se shqiptarët në Maqedoni i ka mbajtur të mobilizuar kryesisht kauza kombëtare apo çështja kombëtare.

Historia dëshmon se popujt vihen në veprim për objektiva politikë, kryesisht kur janë të robëruar. Shqiptarët në Jugosllavi, që nga viti 1912 e këndej, kanë qenë të robëruar. Si të tillë, më tepër se një shekull, shqiptarët kanë qenë të mobilizuar rreth kauzës kombëtare.

Implementimi “i plotë” i Marrëveshjes së Ohrit, duket sikur i lë shqiptarët pa kauzë. Si pasojë, mobilizimi apo veprimi i shqiptarëve për objektiva kombëtarë, mund të shënojë rënie.

I mbetur pa kauzë, faktori politik shqiptar e ka vështirë t’i mobilizojë qytetarët për veprime politike.

Popujt e robëruar janë mësuar të mobilizohen rreth çështjeve të mëdha apo rreth ideve madhore. Ide madhore për popujt që duan liri, në radhë të parë janë idetë kombëtare. Kur në një moment historik, idetë e mëdha realizohen, ato edhe fillojnë të shteren. Shterja e tyre ndërkaq shpie në çmobilizimin e masave popullore.

Mund të ketë individë apo grupe politike për të cilët kauza shqiptare në Maqedoni nuk ka marrë fund. Të tillët do të kërkonin ndryshimin e flamurit të shtetit, të himnit të shtetit apo të stemës së shtetit.

Mund të ketë të tillë që do të kërkonin federalizimin e Maqedonisë, të tillë të cilët do të kërkonin që shqiptarëve në Maqedoni t’u njihet statusi i popullit shtetformues.

Mund të ketë edhe nga ata që do të kërkonin që Maqedonia të jetë shtet me dy entitete: me entitetin shqiptar dhe me entitetin sllavo-maqedonas.

Mirëpo, nuk duhet harruar se sipas qendrave politike shqiptare të vendosjes – Tiranës dhe Prishtinës, si dhe qendrave politike ndërkombëtare të vendosjes – Uashingtonit dhe Berlinit, me implementimin “e plotë” të Marrëveshjes së Ohrit, shqiptarët në Maqedoni vështirë mund të shtrojnë kërkesa të reja që nuk kanë qenë të parashikuara me Marrëveshjen e Ohrit.

Kërkesa jashtë Marrëveshjes së Ohrit, shqiptarët mund të paraqesin vetëm në momente historike të reja si dhe në rrethana historike të reja që mund të lindin apo të shfaqen pas 30 vjetëve apo pas gjysmëshekulli.

* * *

Shqiptarët në Maqedoni nuk kanë pasur potencial të mjaftueshëm politik dhe intelektual që kërkesat primordiale të veta t’i realizonin në vitin 1991, përkatësisht në vitet ’90 të shekullit XX.

Për ta realizuar të drejtën e përdorimit të gjuhës amtare, shqiptarët “vepruan”, d.m.th. pritën plot 28 vjet.

Si rrjedhojë e zvarritjes dhe e pritjes së pafund, shqiptarët nuk u entuziazmuan gjithaq nga realizimi i së drejtës së përdorimit të gjuhës amtare. Megjithëkëtë, kaluam më mirë se Estragoni i cili vazhdon të presë Godonë në teatrin absurd beketian.

Asgjë në histori nuk ka mundur të ndodhë ndryshe, përpos siç ka ndodhur.

Si pasojë e pritjes së pafund të sendërtimit të të drejtave kombëtare themelore, shumë të rinj shqiptarë i lanë vatrat e veta dhe morën në sy rrugët e botës.

Që nga viti 1945, Maqedonia u ndërtua si shtet i nacifikuar sllavo-maqedonas. Edhe në periudhën e pluralizmit, Maqedonia mbeti shteti më i nacifikuar i rruzullit tokësor.

Sot po flitet për një frymë të re në këtë vend. Po qe se vërtet po ndërtohet një frymë e re, atëherë një prej punëve të para që duhet të bëhet në Maqedoni, është denacifikimi i saj dhe respektimi i përbërjes dyetnike të saj.

Ndonëse i mbetur pa kauzë, faktori politik shqiptar nuk do të thotë se s’ka ç’ka t’i ofrojë popullit. Tani nëpër tubimet që do të mbaheshin në ndonjë klasë të shkollës së katundit, partitë politike mund t’u premtojnë qytetarëve investime nga jashtë, ndërtim fabrikash dhe çelje të mijëra vendesh pune, pa harruar të shtojnë se ishin pikërisht ato që e futën vendin në NATO. Nëpër këto tubime dhe takime të mbajtura në salla fizkulture dhe në çajtoret e lagjeve, partitë politike do të kenë rastin e papërsëritshëm për t’i amplifikuar arritjet e veta të deritashme.

* * *

Është thënë nga shumë politikanë dhe analistë se hyrja e Maqedonisë në NATO është interes strategjik i këtij vendi, e sidomos i shqiptarëve. Hyrja e këtij vendi në Aleancën Veri-Atlantike, e parandalon penetrimin e Rusisë në këtë pjesë të gadishullit. Tani Rusisë i mbetet vetëm Serbia dhe Republika Serbe e Bosnjën dhe Hercegovinës.

Duke qenë se hyrja e Maqedonisë në NATO u prolongua sa s’bën, rrjedhimisht, aderimi i saj në këtë organizëm nuk ngjalli ndonjë entuziazëm të madh ndër qytetarët e saj.

Ky ishte një akt i vonuar dhe i stërvonuar. Hyrja e Maqedonisë në NATO duhej të ishte bërë para nja 20 vjetëve. Përgjegjësia për këtë vonesë i takon të ashtuquajturës klasë politike të Maqedonisë, d.m.th. faktorit politik sllavo-maqedonas si dhe faktorit politik shqiptar.

Përgjegjësia për këtë vonesë u takon edhe qendrave politike ndërkombëtare të vendosjes – Uashingtonit dhe Berlinit. Shkupi me Athinën bashkë, nuk kanë qenë më të forta se Uashingtoni dhe Berlini.

* * *

Kohët e fundit është folur në Maqedoni për nepotizmin. Duhet thënë se nepotizëm në Maqedoni ka pasur që nga vitit 1991 e deri në ditët tona. Nepotizëm ka pasur, si në organet e pushtetit vendor, ashtu edhe në organet e pushtetit qendror. Nepotizmin e kanë zbatuar të gjithë partitë politike që kanë qenë në pushtet, si partitë politike sllavo-maqedonase, ashtu edhe partitë politike shqiptare. Maqedonia është një ndër vendet me administratë vendore dhe qendrore më të stërngarkuar në Evropë, në mos dhe në botë. Me një administratë përmasash gjigante, nuk mund të hyhet në BE.

Krahas nepotizmit, në 28 vitet e kaluara, partitë politike, si ato shqiptare ashtu edhe ato sllavo-maqedonase, kanë kryer politizimin dhe partizimin e skajshëm të institucioneve publike, si të nivelit vendor, ashtu edhe të nivelit qendror. Partitë politike i kanë punësuar pa kritere profesionale dhe morale ushtarët dhe militantët partiakë, shumë prej tyre – diletantë.

* * *

Së shpejti në Maqedoni do të mbahen zgjedhjet për kryetar shteti. Kryetari i përtashëm – Gj. Ivanovi dy herë është zgjedhur me votat e shqiptarëve. Herën e parë, me votat e BDI-së, ndërsa herën e dytë me ato të PDSH-së. Ndonëse u zgjodh me votat e shqiptarëve, Ivanovi e refuzoi dhe e injoroi çdo kërkesë të shqiptarëve.

Nuk ka asnjë dyshim dhe kurrfarë hamendjeje se do të kishte qenë më mirë që faktori politik shqiptar në këto zgjedhje të dilte me një kandidat të përbashkët – shqiptar. Me një kandidat shqiptar, të mbështetur nga tërë spektri politik shqiptar, faktori shqiptar në Maqedoni do të kishte mundësinë të manifestonte forcën e vet politike.

Lidhur me zgjedhjet për kryetar shteti, faktori politik shqiptar duhet të ketë parasysh se:

– një pjesë e shqiptarëve janë të zhgënjyer nga veprimet dhe nga sjelljet e BDI-së dhe të PDSH-së, pa harruar këtu edhe dështimet e PPD-së;

– një pjesë tjetër e shqiptarëve mund mos të jenë të gatshëm të votojnë për një kandidat sllavo-maqedonas;

– një përqindje tjetër e shqiptarëve mund të demotivohen për mosdaljen e faktorit politik shqiptar me një kandidat të përbashkët;

– shumë shqiptarë ndërkaq, janë të lodhur nga proceset politike, të përshkuara me turbulenca, etiketime dhe polarizime ndëretnike dhe brendaetnike, e që zgjasin plot 28 vjet, pa kurrfarë rezultati ekonomik për shqiptarët;

Proceset politike në Maqedoni janë të vonuara dhe kjo ka lënë pasoja të pariparueshme. Shpërnguljet në masë të të rinjve janë rezultante e proceseve politike të zvarritura dhe të prolonguara deri në pafundësi.

* * *

Mbështetja e kandidatit të LSDM-së nga BDI-ja apo nga PDSH-ja dhe Alternativa , nuk shkon në favor të këtyre partive. Përkundrazi, shkon në dëm të tyre.

Duket sikur BDI-ja mbështet opsionin e krijimit të shtetit qytetar.

Maqedonia kurrë s’ka për të qenë shtet qytetar. Ajo është shtet dyetnik, shqiptar dhe sllavo-maqedonas dhe e tillë do të mbetet deri sa të mos lindin rrethana të reja historike për ripërkufizimin eventual të hartës politike të gadishullit.

Ka LSDM-istë që thonë se duhet punuar në ndërtimin e shtetit qytetar. Këta mbase vërtet duan shtet qytetar, por me dominimin e plotë të tyre. Ata duan shtet qytetar në të cilin shqiptarët do të kishin vetëm 1% pushtet, aq sa kanë sot, sidomos në lëmin ekonomik, financiar apo bankar.

* * *

Mbështetja e kandidatit të LSDM-së, përkatësisht mbështetja e Stevo Pendarovskit prej votuesve shqiptarë, sidomos në raundin zgjedhor të dytë, do të ishte në funksion të parandalimit të fitores së kandidates së VMRO-së, parti kjo skajshmërisht antishqiptare.

Fitorja eventuale e kandidates së VMRO-së në zgjedhjet për kryetar shteti, do të shënonte për Maqedoninë hap prapa dhe do të vinte në dyshim legjitimitetin e Marrëveshjes së Prespës. VMRO-istët do të brohoritnin se referendumi për ndërrimin e emrit të shtetit, nuk ka kaluar.]

Marrëveshjes së Prespës i nevojitet, jo vetëm legjitimiteti i fituar në procedurën parlamentare, por edhe legjitimiteti popullor.

Fitorja e kandidatit të LSDM-së, i cili tani promovohet si kandidat konsensual, përballë kandidates së VMRO-së, do të ishte në funksion të zbatimit të reformave, si conditio sine qua non për fillimin e bisedimeve për integrimin e Maqedonisë në BE, në qershor të vitit në vazhdim.

Pjesë e reformave është edhe Ligji – në fuqi – për përdorimin e gjuhëve.

Duhet shtuar se me VMRO-në antishqiptare kanë bashkëqeverisur, PDSH-ja në vitet 2006-2008, e sidomos BDI-ja në vitet 2008 e këndej.

* * *

Dy partitë e reja, Aleanca për Shqiptarët dhe Besa, hiqen apo veprojnë sikur kanë kauzë, për dallim nga BDI-ja dhe PDSH-ja, të cilat kanë mbetur pa kauzë.

Madje, Aleanca për Shqiptarët dhe Besa paraqiten edhe si mbartës të vetëm të kauzës, hiç më pak se të kauzës kombëtare. Po qe se këto dy parti politike nuk qëndrojnë përballë BDI-së, atëherë ato lehtë mund të shndërrohen në bishta apo në nëndegë të saj.

Por nuk duhet harruar se një grup politik që është nusprodukt i vonuar i partisë nënë, mund t’ia dalë të jetë edhe pjesë e bashkëlidhjes qeverisëse, por vështirë mund ta zgjidhë çështjen shqiptare.

SHQIPTARËT, NJË POPULL POET

December 4, 2018 by dgreca

Takim Botëror i Poezisë, Strasburg/

MEP_02_Mail 2. afishe Andrea Fotaq 3. Fotaq Andrea ne Takimi boteror te poezise 4. peuple poète 5. Antologji frengjisht ok 6. michel metais poezia e I. Kadarere 7. chateaubriand i semure dhe shqiptarka 8. popull poet nga Gerome 1 havzi nela ok

Nga Fotaq Andrea-Strasburg/*

Në datat 19-24 nëntor 2018, u mbajt në Strasburg, konsideruar si kryeqyteti i Europës, Takimi Botëror i Poezisë, organizuar nga Shoqata Mo-Zar (Mots-Arts), në bashkëpunim me Forumin Botëror të Demokracisë (Këshilli i Europës), me Bashkinë e Qytetit të Strasburgut si dhe me pjesëmarrje poetësh, shkrimtarësh e studiuesish nga pesë kontinente, nën drejtimin e një Komiteti shkencor përbërë nga profesorë universitetesh europiane, konferencierë, shkrimtarë, botues, doktorë në Letra, etj. dhe kryesuar nga Enrique Uribe, profesor në Universitetin e Strasburgut.

1 Moikomi 2 Lahuta

Në Takim, ndër poeteshat, poetët e studiuesit që morën pjesë nga mjaft vende – nga Franca, Portugalia, Spanja, Maroku, Çadi, Kanadja, Irani, Iraku, Belgjika, Rusia, Bullgaria, Rumania, Greqia, Venezuela, Kolumbia, Anglia, Shtetet e Bashkuara, Palestina, Peruja, Gjermania, Algjeria, etj. -, merrte pjesë edhe autori i këtij shkrimi për të përfaqësuar Shqipërinë, ku mbajti kumtesën “Shqiptarët një popull poet” më datën 23 nëntor në Villa Schützenberger, si dhe prezantoi në mënyrë të veçantë dy poetë shqiptarë: poetin martir të demokracisë Havzi Nelën, dhe poetin Moikom Zeqo në Kinema Odysée më 24 nëntor 2018 me poezi që i kishim përkthyer posaçërisht për këtë ngjarje të shënuar.

Takimi botëror i Poezisë u udhëhoq nën moton “Poezi, çfarë ke për të na thënë?”, ku poetë, studiues, botues, librarë, amatorë të poezisë, studentë e gjimnazistë që mbushën sallat për një javë rresht kishin shumë për të thënë në këtë periudhë të cilësuar “Krizë e shoqërisë, Krizë e poezisë”, përballë apatisë së masës njerëzore për mbrojtjen e demokracisë dhe paqes në botë, për kultivimin dhe ruajtjen e tyre nëpërmjet institucioneve demokratike dhe bashkimit e bashkëpunimit mes popujve, duke kundërshtuar çdo fatalizëm, çdo humbje besimi në regjimin demokratik dhe integrimin europian. Në Manifestin e miratuar në përfundim të veprimtarisë, titulluar: “Ruhu Europë, Europa për Europianët”, u vu në dukje fuqimisht se poetët dhe poezia janë në gjendje të rigjallërojnë besimin në vlerat demokratike, se pasioni poetik nuk është thjesht e vetëm në varg, por se atë e përjetojmë të gjithë përditë si qytetarë të këtij universi harmonik që na bashkon mrekullisht, dhe më në fund se poezia mbetet thelbësisht e pandashme nga vetë nocioni i lirisë e i besimit në shoqërinë njerëzore, themeli për ta mbajtur përherë gjallë këtë poezi, siç parashikonte poeti peruvian Cesar Vallejo që më 1937: “Europë, po të kujtojmë: “Ruhu për veten tënde!… Ruhu për të ardhmen…!”

Paraprakisht, në takim me kryetarin e shoqatës Mots-Arts Enrique Uribe Carreño, i paraqitëm Komitetit drejtues të aktivitetit një abstrakt të kumtesës sonë si dhe dymbëdhjetë poezi të përzgjedhura nga poetë shqiptarë, klasikë e të sotëm (në frëngjisht), nga N. Frashëri, Migjeni, Çajupi, L. Poradeci, D. Agolli, I. Kadare, F. Arapi, Xh. Spahiu, M. Ahmeti, M. Velo, P. Shllaku, D. Çomo. Kërkuam me këtë rast t’i bëhej nderim i veçantë në Takim poetit martir shqiptar Havzi Nela (varur më 1988 nga regjimi komunist – dy vjet para shembjes së Murit të Berlinit), poezia e të cilit “Quand je mourrai” (“Kur të vdes”), së bashku me foton e tij të botoheshin në faqen web kushtuar kësaj ngjarjeje. Kjo kërkesë e jona u miratua menjëherë.

Në kumtesën tonë, për gati një orë e gjysmë, bëmë një historik të shkurtër të poezisë shqipe ndër shekuj, duke u ndalur konkretisht në tre etapa të zhvillimit të poezisë: asaj rilindëse, post rilindëse dhe poezisë së sotme, si dhe duke paraqitur pikëtakimet e poezisë shqipe me poezinë europiane e posaçërisht me poezinë frënge. Vumë në dukje se që më 1847, Lamartin, i shkruante poetit arbëresh De Rada se “poezia ka ardhur nga brigjet tuaja dhe duhet të rikthehet atje”. Po ashtu, në vitet ’40 të shek. XX, një artikull në italisht për kombin shqiptar mbante si titull “Gli Albanesi, un popolo di poeti et di soldati”. Më 1989, një personalitet i njohur francez Xavier Diniau, ish sekretar shteti dhe ish sekretar i përgjithshëm i asamblesë parlamentare të frankofonisë, në një shkrim kushtuar Shqipërisë, vinte në dukje: “Atdheu shqiptar… është krijuar nga poetët”. Veç kësaj, Alain Bosquet dhe Michel Métais, që në vitet ’70, duke prezantuar Kadarenë tek lexuesi francez, nxirrnin në pah shpirtin poetik ndër shekuj të popullit shqiptar dhe po në atë periudhë, dy poezi të Kadaresë do të figuronin për vite me radhë në një Antologji letrare për sistemin e shkollës së mesme franceze (kolegjet e gjimnazet).

Që në fillim, theksuam dallimin midis poezisë gojore, tradicionale dhe tepër të pasur nga njëra anë dhe nga ana tjetër, poezisë së shkruar, të kultivuar apo “savante”, sipas termit të përdorur nga prof. Alexandre Zotos në Antologjinë e tij “Poezia shqipe” me mbi 70 autorë (botuar më 1996). Vumë në dukje se është pikërisht poezia gojore ajo që përbën bazën themeltare të vetë poezisë së shkruar, shtratin historik të saj. Tradita e fortë e poezisë gojore shqipe, së bashku me folklorin e pasur, njihet që në mesjetën e hershme dhe një libër për poezinë epike shqipe është botuar në Francë më 1968, titulluar “Chansonnier des preux albanais”, (Eposi shqiptar i kreshnikëve), që përmban shumë vëllime në origjinal për këngët historike shqipe me zanafillë në shekujt XI-XII dhe që trajtojnë ngjarje të ardhjes së sllavëve në Ballkan në shekujt VI-VIII. Theksuam në këtë mes pikëtakime të eposit shqiptar me eposin frëng dhe se Këngët e Rolandit (eposi francez) përmbajnë disa strofa për kalimin e frankëve të Karlit të Madh në Shqipëri gjatë periudhës së Kryqëzatës së parë.

Nga ana tjetër, tërhoqëm vëmendjen se kjo poezi gojore është e pasur në zhanre të ndryshme, dhe arrin kulmin e vet me këngët polifonike të Jugut të Shqipërisë dhe këngët me lahutën monokorde të Veriut të Shqipërisë, për të cilat ka shkruar edhe Prosper Merimé. Një lloj i tretë kënge krejtësisht të veçantë përbën korpusi i këngëve çame të Epirit të Veriut, apo të shqiptarëve të Greqisë, pa harruar këngët e shqiptarëve të Italisë (arbëreshëve), apo ato të shqiptarëve të Kosovës. Nëse kënga dhe poezia gojore janë tejet të zhvilluara historikisht në Shqipëri, kjo ndodh thjesht për faktin se gjuha e shkruar ishte e ndaluar gjatë pushtimit osman prej pesë shekujsh të vendit. Nga ku dhe rëndësia e poezisë gojore, e baladave, legjendave, këngëve epiko-historike, që jo vetëm përcilleshin lehtë me gojë nga brezi në brez për shekuj të tërë, por ishin edhe një përgjigje e drejtpërdrejtë e popullit ndaj pushtimit të egër osman, dhe kur populli i thjeshtë, për çdo ngjarje brenda fshatit, qytetit, krahinës, për çdo bir të tij martir, për çdo bëmë të lartë thurte menjëherë këngë për të pavdekësuar çastin epiko-historik e për të përjetësuar me lirizëm çdo gëzim e dashuri të njeriut shqiptar me jetën dhe natyrën. Në këtë kuptim, theksuam se poezia në Shqipëri është po aq e lashtë sa dhe vetë gjuha shqipe, një degë e veçantë, origjinale, në familjen e gjuhëve europiane.

Katër tiparet themelore të poezisë shqipe:

Poezia gojore ka qenë shkollë për lëvizjen patriotike shqiptare, që e ka shoqëruar krejt Rilindjen shqiptare dhe i ka shërbyer në pikën më të lartë zgjimit të ndjenjës kombëtare. Tërë promotorët e Rilindjes shqiptare (rilindësit) kanë qenë para së gjithash poetë, dhe tërë përpjekjet e tyre u kurorëzuan me aktin e shpalljes së pavarësisë më 28 nëntor 1912. Pikërisht, kjo është forca madhore e poezisë së angazhuar militante, të motivuar dhe të mbështetur masivisht.
Poezia gojore i ka shërbyer fuqishëm vetë emancipimit të shoqërisë mesjetare dhe feudale shqiptare për ta afruar sa më shpejt me botëkuptimin përparimtar të kohëve moderne, dhe në këtë kuptim, kjo poezi emancipoi edhe vetveten duke u afruar me shkollat poetike europiane.
Poezia gojore çeli perspektiva të reja zhvillimi drejt një poezie që përdor bukurinë e gjuhës për ta bërë këtë edhe më shprehimisht artistike dhe të pasur në figura letrare. Synohet drejt idealit të poezisë së kulluar artistike dhe në këtë mes vumë në dukje forcën shprehëse të vargut shqip, aftësinë e gjuhës shqipe nga pikëpamja gramatikore, që lejon zhvendosje të lehtë leksiku dhe veshje të tij bukur artistikisht.
Më në fund, poezia e kultivuar në këtë mënyrë ia kthen monedhën e vet poezisë popullore, domethënë, mban gjallë frymën poetike të këtij popullit poet.

Tre etapat (moshat) klasike të poezisë shqipe (sipas prof. Zotos) janë:

Etapa e parë: Rilindja shqiptare, që shkon nga vitet ’40 të shek. XIX (me De Radën), deri në vitet ’20 të shek. XX;

Etapa e dytë: është ajo e lulëzimit të poezisë realiste e kritike kur shohim të formohet rryma progresiste e viteve ’20-30’ dhe që kulmon me Migjenin. Ky autor i fuqishëm shqiptar, ndër poetët e parë modernë njihet për forcën e fjalës, me varg të lirë e të ngjeshur, por edhe të shkurtër: “Unë jam djepi juaj, dhe ndoshta varri juaj”, shkruan ai për vargun e tij poetik. Për herë të parë shohim tek ai lindjen e prozës poetike shqipe.

Etapa e tretë: është ajo e izolimit dhe e hermetizmit të vendit gjatë sistemit komunist, konkretizuar me rrymën e soc-realizmit, që zgjati rreth pesëdhjetë vjet dhe që kulmoi në vitet 60-70, kur poezia veshi petkun zyrtar të ideologjisë sunduese, po ku dalluan edhe poetë disidentë, që i largoheshin rrymës ideologjike e për më tepër që u persekutuan e u dënuan rëndë për mospajtim me sistemin në fuqi. Mbi 200 intelektualë të shquar, shkrimtarë, artistë, poetë, përkthyes, etj. njohën shtypje, tirani, martirizim dhe ndër të tjerë përmendëm fatin tragjik të poetëve martirë të demokracisë Trifon Xhagjika, Vilson Blloshmi, Genc Leka dhe Havzi Nela, duke u ndalur konkretisht në vargun e tyre të lirë e fuqishëm dhe në vdekjen torturuese, me pushkatim apo varje.

Një etapë e katërt vazhdon sot me poezinë e quajtur moderne të autorëve të rinj poetë.

Në zbërthimin e këtyre etapave u ndalëm në mënyrë të veçantë në poezinë e Rilindjes shqiptare, para, gjatë dhe pas saj, duke vënë në dukje se poezia e Budit dhe e Bogdanit në shekujt XVI-XVII, edhe pse me theks kënge tradicionale të krishterë, ishte para së gjithash përgjigje e drejtpërdrejtë e regjimit osman.

Në etapën përgatitore të Rilindjes dhe të poezisë së saj të angazhuar u dalluan fillimisht poetët e diasporës shqiptare, pasuar drejtpërdrejt nga poetët brenda vendit: De Rada, si shtylla e fillimit të Rilindjes njihte nga afër poezinë klasike dhe romantike europiane të shek. XIX dhe mbante lidhje epistolare me Lamartinin, Hygoin, Mistralin dhe Dora d’Istrian. Këtu u ndalëm posaçërisht te figura e Dora d’Istrias, duke qenë se ky vit përkon me 190 vjetorin e lindjes së saj dhe 130 vjetorin e vdekjes. Duke vënë në dukje origjinën e saj shqiptaro-rumune dhe duke theksuar lidhjet e ngushta që ajo mbante me rilindësit tanë, ngritëm lart figurën e saj si princeshë e kulturës evropiane, që ka kapur e zbërthyer thelbin e shpirtit poetik të mbarë popujve të Europës me 30 esetë e saj të mrekullueshme, botuar në Revistën prestigjioze franceze “Revue des Deux Mondes”, nëpërmjet të cilave nxjerr në pah e zbërthen me penë të fuqishme lidhjen e ngushtë kombësi – poezi popullore. Me këtë rast, në prani të Znj. Ana Maria Girlenau, pedagoge dhe drejtore e departamentit të studimeve rumune UNISTRA (e cila na miratoi në propozimin tonë), formuluam kërkesën që Pllaka përkujtimore që mban emrin e Dora d’Istrias (Helena Ghica) në një nga sheshet e Strasburgut të pasqyrojë origjinën e vërtetë të saj si shqiptaro-rumune dhe jo vetëm rumune. Theksuam se ky propozim i yni i bën nder jo vetëm Rumanisë, por edhe Shqipërisë në kuadrin e Europës së Bashkuar, duke qenë se shumë herë vetë Dora d’Istria ka pohuar origjinën shqiptare të saj dhe të krejt familjes princërore Gjika. Shpresojmë që kjo kërkesë e jona të merret parasysh nga autoritetet e Bashkisë së Strasburgut, dhe të ndiqet nga përfaqësia shqiptare pranë Këshillit të Europës.

Poezia shqipe shfaqet që në fillim të shekullit XIX në përmbledhjet e këngëve historike dhe heroike të Greqisë, përkthyer frëngjisht nga M. Mépomucène dhe L. Lemercier, si dhe në antologjinë e përgatitur nga Claude Fauriel, ku zinin vend heronjtë dhe udhëheqësit arvanitas të Revolucionit grek dhe të pavarësisë së Greqisë (1821-1824), për të cilët do të kushtonte vargjet më të bukura të “Orientaleve” të tij vetë Viktor Hygoi, duke ngritur lart bëmat e shqiptarëve. Po ashtu, vend të nderuar zinin këtu edhe Udhëpërshkrimet e konsullit frëng Pouqueville nëpër Shqipëri e në pashallëkun e Janinës kur flet veçanërisht për këngët polifonike, si dhe punimet e filologut frëng Auguste Dauzon për poezinë popullore shqipe, të gjuhëtarit Louis Benloew për metrikën e poezisë popullore shqipe, etj. Por, interesimi i publikut në Villa Schützenberger u bë edhe më i madh kur vumë në dukje se në dy raste konkrete historike, poezia shqipe, e sublimuar në këngë do të shërbente si “melhem” shërimi për dy gjeni të mëdhenj të letërsisë botërore: për Shateaubriand-in, pararendësin e romantizmit francez dhe emër i madh i Letrave frënge, dhe për Lord Bajronin, poetin e ndritur të Letrave angleze, i cili mbante përherë një shpurë shqiptarësh besnikë gjatë udhëtimeve të tij nëpër Greqi e Shqipëri. Në fakt, do të ndodhte që Shatobriandi i madh do të sëmurej rëndë, me temperaturë të lartë në Kerathia (Athinë) dhe do të strehohej për një javë rresht në kasollen e një arvanitasi, ku një vashë shqiptare do përkujdesej për atë duke i njomur ballin me napë me uthull, pa e ndërprerë këngën e saj shqipe gjatë tërë ditës (“në gjuhë të panjohur”, thotë poeti i “Kujtimeve përtej varrit”), dhe pikërisht ajo këngë shqipe do të shndërrohej në shtrat shërimi të vetë poetit dhe politikanit të madh frëng Shatobriand. Ja pra, forca e poezisë së kënduar shqipe, e asaj kënge-poezi, që mban gjallë mbi të gjitha shpirtin e paepur të popujve!

Po ashtu, Bajroni, që do të përjetësonte shqiptarët, veshjet, armët dhe këngët e tyre, u sëmur rëndë gjatë udhëtimeve nëpër Epir, dhe trimat e tij shqiptarë të pandarë e mbajtën mbi supe në shtrat prej druri dhe pikërisht, në përhumbje të plotë nga ethet, do të ndiqte mes erërave, shiut, furtunës, tallazeve, jehonën e këngës polifonike shqipe (labe), që vinte nga thellësitë e kohërave, atë këngë që ishte bërë për të burim frymëzimi për vargjet hyjnore të “Çajld Haroldit”. Ai është ndër të parët autorë të huaj që sjell të transkriptura edhe dy këngë të lashta shqipe në epistolarin e tij.

Tipar themelor i poezisë së Rilindjes shqipe është se tërë promotorët e saj janë poetë, ashtu sikurse tërë arsimtarët e shkollave të para shqipe të çelura në fund të shekullit XIX janë poetë. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për ideologët e lëvizjes politike të Rilindjes dhe për drejtuesit e kryengritjeve të armatosura që ishin në një pjesë të mirë edhe këta poetë. Pikërisht një fakt i tillë i përgjithëson shqiptarët si popull poet e luftëtar dhe se pavarësia shqiptare është fryt i shpirtit rilindës e liridashës të këtij populli. Numërohen mbi njëqind poetë rilindës shqiptarë të njohur për poezitë e tyre militante të fuqishme, e ndër ta vend të nderuar zë Naim Frashëri, i konsideruar edhe si poeti kombëtar shqiptar.

Temat kryesore të poezisë rilindëse shqiptare janë: dashuria për atdheun, dashuria për gjuhën amtare, glorifikimi i historisë e i heronjve të Shqipërisë, konkretisht Skënderbeut, Heroit kombëtar shqiptar, për nder të të cilit ky vit u shpall “Viti Skënderbeu – 2018”, që po festohet me madhështi në mbarë kombin shqiptar me rastin e 550 vjetorit të vdekjes së tij.

Domosdo, detyra kryesore e Rilindjes shqiptare ishte pavarësia e vendit, çlirimi nga zgjedha e perandorisë osmane, por kjo detyrë e shenjtë shkonte më larg: drejt emancipimit të mbarë shoqërisë, drejt progresit të saj dhe integrimit në familjen e madhe evropiane. Në këtë drejtim, poezia e kultivuar dhe e angazhuar shqipe kishte një theks mjaft kritik dhe nuk është aspak rastësi nëse motoja e Rilindjes Shqiptare ishte: “Mos shikoni kishë e xhamia, feja e shqiptarit asht shqiptaria”. Janë në fakt, vargjet më të fuqishme të poetit Pashko Vasa në poezinë e tij “O moj Shqypni”. Ngaqë kërcënimi i konflikteve fetare rëndonte ashpër në Shqipëri. Po ashtu, vend i rëndësishëm i njihej që në atë kohë emancipimit të gruas shqiptare dhe rolit të shkollave për të luftuar analfabetizmin masiv.

Vlen të theksohet roli që luajti Diaspora shqiptare gjatë periudhës së Rilindjes kombëtare – e cila ishte në kontakt të drejtpërdrejtë me poezinë europiane – duke përgatitur botime të shumta tekstesh shkollore dhe përmbledhjesh poetike, sidomos në Rumani, Itali, Bullgari, Francë, Belgjikë, Egjipt, etj. Në këtë mes, Faik Konica, një personalitet i shquar shqiptar me përmasë europiane, sa shkrimtar, botues, gjuhëtar, përkthyes aq edhe poet me varg elegant, dhe që vepronte në Francë, Belgjikë e Angli, mbante lidhje të ngushta me poetin e shquar Guillaume Apollinaire dhe ndiqte nga afër zhvillimet e poezisë simboliste dhe të krejt plejadës së poetëve simbolistë. Revista e tij “Albania” pasqyron ndër të tjerë, edhe mjaft poetë evropianë e botërorë, klasikë e modernë.

Lidhur me moshën e tretë klasike të poezisë shqipe, në Takimin botëror të Poezisë u ndalëm në mënyrë të veçantë te poezia “Kur të vdes” e poetit martir Havzi Nela, të cilën e recituam dy herë gjatë takimeve tona me lexuesin frëng të poezisë, pasi theksuam fatin e tij tragjik dënuar me varje nga diktatura komuniste, dhe akoma më tragjik “varrimi” i tij në një vrimë të mbetur bosh nga heqja e një shtylle elektrike në një vend të humbur, që u gjet me vështirësi pas pesë vjet kërkimesh. Edhe vetë nuk i mbajtëm dot lotët gjatë recitimit, dhe duartrokitjet që pasuan, dhe lotët tek disa të moshuar, ishin si një tufë lule, me simbolikë tashmë botërore, mbi varrin e Havzi Nelës, ashtu siç ishte edhe dëshira e tij e fundit në poezinë e tij: “Kur të vijë pranvera/Kur bilbili nis me këndue/Mbi vorrin tim me gurë e ferra/Nji tufë lule me ma lëshue”. Po ashtu, përshtypje të thellë tek të pranishmit bëri vdekja tragjike me pushkatim e poetit Trifon Xhagjika që më 1963, si dhe komenti ynë për poezinë e tij “Atdheu është lakuriq”, ku poeti denoncon fuqishëm kastën në fuqi për të keqen që i ka futur në trup, kokë, shpirt krejt atdheut, në prag të vetizolimit, hermetizmit dhe diktaturës komuniste.

Vend të veçantë i kushtuam poezisë së Moikom Zeqos, ku bëmë këtë prezantim për autorin dhe recituam në frëngjisht poezinë e tij nga më të fundit “Psalmi 160”:

“Moikomi, i vetmi në botë që mban një emër të tillë kaq origjinal, ka një korpus voluminoz poezie, të cilën e praktikon me zell, eth e përkushtim që nga adoleshenca e tij. Është sot Boris Viani shqiptar, duke qenë ai vetë njëkohësisht historian, arkeolog, poet, piktor, shkrimtar, gazetar, filolog, publicist, erudit. Mjeshtër i lirisë së fjalës, e kërkon forcën shprehëse të verbës poetike në një përmasësi (dimensionalitet) të shumëfishtë, duke shkuar gjer në kufijtë e përtej-përmasësisë (supra-dimensionalitetit). Të shkruash ndryshe, është tipari themelor i poezisë së tij që i hedh rrënjët në poezinë futuriste, surrealiste, simboliste, si dhe në një univers tepër origjinal, ku bota njerëzore, artistike, letrare, madje filozofike pasqyrohet nëpërmjet forcës magjike të verbës së tij poetike. E ndjen veten sa në parajsë të bukurisë artistike, ku vallëzojnë nimfa të botës shpirtërore me krahë fluturash e pilivesash, aq edhe në ferrin e lumenjve infernalë, ku fjalët grinden, duke mbjellë erëra e stuhi. Poet me tejdukshmëri të larmishme, i etur për metafora e alegori, Moikomi dallohet nga universalizmi i tij poetik brenda një marrëdhënieje të ngushtë kohë-hapësirë, njeri-natyrë, dhe realitet metafizik-realitet sensual. Është arkitekti i fjalës poetike shqipe par exellence.

Edhe më thjesht, vargu është tek ai një emocion i përhershëm, duke testuar pareshtur të shkuarën, të tashmen e të ardhmen, është burimi i tij i pashtershëm jetësor e krijues. Moikomi di të pikturojë me fjalë, duke zotëruar mjeshtërisht ritmin dhe muzikalitetin e vargut shqip, duke xhongluar me tropet dhe duke u bashkëngjitur ide e figura letrare nga më të çuditshmet e më të ndryshmet.

Është i përkthyer në shumë gjuhë.”

Kjo Kumtesë e jona u ndoq me interesim nga të pranishmit.

DITA E FLAMURIT NË MBRETERINË E BASHKUAR TË SUEDISË

November 26, 2018 by dgreca

DITA E FLAMURIT NË MBRETERINË E BASHKUAR TË SUEDISË, NJË DITË FESTE PËR BASHKATDHETARËT/

1 Suedio 2 suedi ok.JPG 1 a ok suedi

Nga Bahtir Latifi/

-Manifestimi qëndror u mbajt në qytetin Norrköping të Suedisë në organzimin të Qendres rinore shqiptare Albakos ga Hässleholm, Shoqatës Kulturore Ilira nga Norrköping dhe Qendres kulturore Shqiptare Migjeni nga qyteti Borås
Në Norrshëping (Norrköping) të shtunën më datën 26.11.2018 u festua Dita e Flamurit apo si njihet ndryshe dita e mvetësisë së Shqipnisë. Në një lokal të stolisur bukur dhe me hapsirë të madhe duke i´´a shtuar bukurinë asaj sallë prania e Flamurit Kuq e Zi.
Në këtë festë ishin të pranishem dhjetra bashkatdhetarë duke nderuar dhe festuar 106 vjetorin e pamvarsisë. Kjo ditë e renësishme si çdo vit bashkoj shumë Shqiptarë, mërgimtarë pa dallim
moshe e gjinie. Manifestimi filloj me një fjalë përshëndetëse nga z. Fahredin Berisha, njëherit edhe organizator i kësaj dite, duke uruar mirëseardhëjen musafirëve e duke u´a uruar 106 vjetorin e Pavarsisë së Shqipërisë.
Meqë kishte musafirë që kishin ardhur nga vende të ndryshme e të largëta, ai shpërndau disa dhuarata për ta. Ndër të ftuarit e kësaj nate festive ishte edhe Qendra Kulturore Shqiptare ”Migjeni”, ku mori disa dhurata për prezencen e tyre në këtë
përvjetor.. Më pas, pasi përfundon fjalimin Fahredini, duke ia kaluar fjalën z. Sokol Demaku, kryetar i Qendrës Kulturore Shqiptare ”Migjeni” në Borås. ” Urime Dita e Flamurit, dita e
Pavarsisë së Shqipërisë, të dashur mysafir, bashkëatdhetarë.
Êshtë kënaqësi të jemi në mesin tuaj”, kështu e filloj fjalimin e tij Sokol Demaku, duke vazhduar më tej para të pranishmëve një historik të shkurtë për QKSH”Migjeni” e cila u
themelua në vitin 2007 dhe ende jeton.
Rradha i mbetë moderatorës Natyra Berisha e cila i dha hijeshi me prezantimin e saj kësaj mbrëmje festive. Festa vazhdoj me valle tradicionale Shqiptare nga fëmijëtë e vegjël të ciliët ishin përgatit dhe ushtruar nga z. Selami Citaku. U luajt vallja e Rugovës ”Shota” nga dy të
rinjë si dhe disa të tjera. Po ashtu u recituan edhe vjerrsha për nderë të kësaj dite nga fëmijët mërgimtarë në Suedi.
Këtë festë e pasuroi edhe Qendra Kulturore Shqiptarë” Migjeni”nga Borasi (Borås), me prezantimin e veshjeve kombëtare, vallzim me vallen e Toponishtës si dhe u këndu një këngë me çifteli për Flamur nga Besnik Palnikaj. Pasi mbaroj programi i kësaj dite, 28 nëntor ditës
së flamurit, të pranishmit vazhduan të argëtohën edhe më tej me muzikë të drejtëpërdrejtë nga këngëtari Sadik Krasniqi gjer në mesnatë.
Kështu përfundoi edhe i gjithë ky program i cili ishte organizuar me dashuri, përkushtim, e qëllim të mirë për nderë të Pavarsisë së Shqipërisë. Organizatorët e këtij manifestimi ishin: shoqata ”Iliria” nga Norrshëping me kryetar Fahredin Berisha, Qendra Kulturore Shqiptare
”Migjeni nga Boras, kryetar Sokol Demaku si dhe shoqata ”Albakos” kryetare Edona Heta.”Albakos” njihet si shoqat e cila mbështetë Shoqatat Shqiptare në Suedi në realizimin e aktiviteteve kulturore.

SHQIPTARËT TË BASHKUAR PËRSËRI NË VATIKAN RRETH GJERGJ KASTRIOTIT SKENDERBE

November 19, 2018 by dgreca

1-Franku

Nga Frank Shkreli /

2 papa1 3 Papa

Çfarë ndryshimi sjellin 50-vjetë. Ndryshim për më mirë! Ishte viti 1968 kur Kombi shqiptar shënoi 500-vjetorin e vdekjes së Heroit Kombëtar Gjergj Kastrioti-Skenderbeut. Shqiptarët e larguar nga Atdheu prej regjimit komunist të Enver Hoxhës, kishin organizuar me ndihmën e Vatikanit dhe të Papa Palit VI, të Arbëreshëve dhe të komunitetit shqiptar të Romës në atë kohë, të kryesuar nga Profesor Ernest Koliqi, shqiptarët mërgimtarë nga të gjitha trojet shqiptare, me Arbëreshët e Italisë, ceremoni në kujtim të Heroit Kombëtar. Aty, pa dallim feje as krahine, të gjithë të bashkuar në Romë dhe në Vatikan (me përjashtim të regjimit komunist të Enver Hoxhës) – i treguan botës dinjitetin kombëtar dhe krenarinë e tyre për Fatosin e Madh të Kombit, të cilin Papa Pali i VI, me atë rast e cilësoi si, “Të Përgjithëmonshmin e Fisit Shqiptar”.

Ndryshimi me situatën e vitit 1968, kur ceremonitë për shënimin e atij përvjetori atëherë në Vatikan, u organizuan nga diaspora shqiptare me ndihmën e Vatikanit dhe të Arbëreshve – sivjet në vitin e shpallur nga Tirana dhe Prishtina zyrtare si Viti Mbarë-Kombëtar i Gjergj Kastriotit Skenderbe – organizimi i ceremonive për të shënuar 550-vjetorin e Gjergj Kastriotit është bërë nga vet ambasada e Shqipërisë pranë Vatikanit. Veprimtaria në Vatikan është organizuar nga Shefja e Misionit Diplomatik të Shqipërisë pranë Selisë së Shenjtë, Zonja Majlinda Dodaj, në bashkpunim me Vatikanin. Pjesëmarrës në këtë ceremoni ishin edhe artistë shqiptarë me famë botërore, të cilët në mbrëmje dhanë një shfaqje në Teatrin prestigjoz “Argjentina”, në qendër të Romës, përfshirë yjet e muzikës Dua Lipa, Ermal Meta, Olen Cesari, Inva Mula, Kledi Kadiu, Genc Tukiçi, Rame Lahaj, Elhaida Dani, Lorik Cana, Eno Peci dhe Erza Muqolli, të cilët morën pjesë në koncertin, “Të Bashkuar në Muzikën dhe Kujtimin e Skënderbeut”, të cilin e hapi Sekretari i Shtetit të Vatikanit, Kardinali Pietro Parolin. Përveç pjesëmarrjes së tyre, njoftimet zyrtare bëjnë të ditur se të hënën, një delegacion shqiptar, përfaqsues të të gjitha feve si dhe një grup autoritetesh të larta kishtare dhe politike nga Shqipëria, Kosova dhe nga trevat e tjera ku jetojnë shqiptarët, përfshirë Arbëreshët e Italisë, u takuan me Papa Françeskun, në Vatikan, me rastin e 550-vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriotit Skënderbeut, në Vitin Mbarëkombëtar kushtuar Heroit të Madh të luftës kundër otomanëve. Takimi u mbajt në “Sala Clementina” të Pallatit Apostolik, ku thuhet se ndër zyrtarët e lartë shqiptarë ishin të pranishëm, Kryetari i Kuvendit të Shqipërisë, Gramoz Ruçi me grupin e përfaqësuesve të parlamentit, Ministri i Diasporës Pandeli Majko, Ministrja e Arsimit, Lindita Nikolla, e të tjerë. Lajmet bëjnë të ditur se ndër përfaqësuesit e Shqipërisë, i pranishëm ishte edhe Kardinali Ernest Simoni, i vetmi klerik katolik shqiptar ende i gjallë, i persekutuar nga diktatura komuniste e Enver Hoxhës.

Imzot Xhorxh Frendo, udhëheqsi i Konferencës Ipeshkvnore të Shqipërisë i tha radio Vatikanit se takimi i Papës me shqiptarët në këtë vit kushtuar Gjergj Kastriotit – Skenderbe tregon, “Jo vetëm solidaritetin tonë me Papën por edhe solidaritetin e Papës me ne, i cili në këtë mënyrë ka dashur të ndajë gëzimin e tij me ne, me rastin e përvjetorit të Heroit Kombëtar Skenderbeut”. Të gjithë e dimë, shtoi Imzot Xhorxh Frendo, kreu i Konferencës Ipeshkvnore të Shqipërisë, se “Papa Françesku ka një afërsi shumë të veçantë me popullin shqiptar”. Ai përmendi faktin se Shqipëria ishte vendi i parë evropian që kishte vizituar Papa Françesku katër vjet më parë, ndërsa theksoi se të njëjtën gjë mund të themi edhe për Papa Gjon Palin e dytë, përsa i përket afërsisë së tij me shqiptarët, i cili gjithashtu tregonte një interesim dhe dashuri të veçantë për shqiptarët, tha udhëheqsi i Kishës Katolike të Shqipërisë në një intervistë me Radio Vatikanin.

Në intervistën e tij, një ditë para takimit të shqiptarëve me Papën, Imzot Frendo e cilësoi vizitën e shqiptarëve në Vatikan dhe takimin e tyre me Papën, me këtë rast, si të një rëndësie të madhe, “sepse në këtë mënyrë është Shqipëria ajo që po shkon në Vatikan, pasi para katër vitesh ishte Vatikani që erdhi në Shqipëri”, kur në Tiranë u gjënd Papa Françesku, e që ishte vizita e tij e parë në një vend evropian, si udhëheqës i Kishës Katolike.Në takimin me delegacioni shqiptar në Pallatin Apostolik, Papa Françesku priti shqiptarët e ardhur nga Shqipëria, Kosova dhe vise të tjera, përfshirë diasporën me këtë përshëndetje:

“Uroj me gjithë zemër që ky përvjetor të mos kufizohet në kremtimin e lavdisë së veprave të kaluara, por të jetë për Shqipërinë edhe rast i volitshëm për impenjimin e risuar të të gjithëve – institucione e qytetarë – në favor të një zhvillimi të vërtetë e të ekuilibruar, në mënyrë që brezat e rinj të mos detyrohen të zgjedhin emigracionin”.

Në kuadër të shënimit të 550-vjetorit të vdekjes së Heroit Kombëtar të Shqiptarëve, Papa Françesku tha se Atdheu i Skenderbeut, “Shqipëria, tokë me histori të lashtë e të lavdishme, është pjesë përbërëse e Evropës dhe përmes traditave të saj më fisnike e më jetësore, dokumenton zanafillën e vetë qytetërimit të saj. Sot, kujtojmë e kremtojmë Gjergj Kastriotin Skënderbeun, bir heroik i një populli të fortë e bujar, që mbrojti me guxim vlerat shpirtërore dhe emrin e krishterë, aq sa të meritonte titullin “Athleta Christi”. Me veprat e tij, farkëtoi identitetin kulturor shqiptar, duke u bërë simbol i padiskutueshëm lidhjeje dhe bashkimi kombëtar, si edhe interpretues në nivelin më të lartë i vlerave të besnikërisë së ndershme ndaj impenjimeve të ndërmarra lirisht”, është shprehur udhëheqsi shpirtëror i Kishës Katolike.

Sa kënaqësi dhe mallëngjim për të qenë dëshmitar, megjithse nga larg, i këtij takimi mbarë shqiptar në Vatikan, për të shënuar përmbylljen e Vitit të shpallur Mbarë Kombëtar të Shqiptarëve. Pikërisht aty në Vatikan, ku 50-vjet më parë u shënua 500-vjetori i Gjergj Kastriotit- Skenderbeut me pjesëmarrjen e Papës së atëhershëm Palit të VI dhe shumë shiqptarëve nga të gjitha trojet, por të përhapur anë e mbanë botës, përfshirë Arberëshët e Italisë. Por Shqipëria komuniste e Enver Hoxhës, për arsye që dihen, nuk mori pjesë atëherë. Kur bën njeriu një krahasim në histori, është me të vërtetë mallëngjim e ngushëllim për të parë sot pjesëmarrjen e një delegacioni zyrtar të Shqipërisë në një pritje të tillë në Vatikan, e për më tepër që merr pjesë në një ceremoni të tillë, organizuar kryesisht nga Ambasada e Tiranës në Selinë e Kishës Katolike dhe Shefja e saj, Zonja Majlinda Dodaj. Bashkimi i Shqiptarëve është i mundur, siç u shpreh edhe Papa Françesku para delegacionit të shqiptarëve dje në Vatikan, nepërmjet Gjergj Kastriot –Skenderbeut, “Simbolit të padiskutueshëm lidhjeje dhe bashkimi kombëtar” të shqiptarëve!

Festimet kulminuan me një koncert muzikor me titullin përkatës të rastit: “Të Bashkuar në Muzikën dhe Kujtimin e Skënderbeut”, ku morën pjesë disa nga muzikantët më të njohur shqiptarë – koncert ky i organizuar nga Ambasada e Shqipërisë pranë Selisë së Shenjtë, në teatrin e njohur, “Argentina”, në Romë,

Fjalimi i plotë i Papa Françeskut mbajtur para delegacionit Mbarë-Shqiptar, në vizitë në Vatikan për të shënuar 550-vjetorin e vdekjes së Skendërbeut — të pranishëm atje në përmbyllje të ceremonive të Vitit 2108, kushtuar nga Shqipëria dhe Kosova, Kujtimit të Heroit Kombëtar të Shqiptarëve – Gjergj Kastriotit -Skenderbeu.

“Të dashur vëllezër ipeshkvij e meshtarë, vëllezër e motra,

me kënaqësi të veçantë, ju uroj mirëseardhjen juve, që keni ardhur këtu me rastin e 550-vjetorit të vdekjes së Heroit tuaj Kombëtar, Gjergj Kastriotit Skënderbeut. Përshëndes me mirënjohje të pranishmit dhe, me mendje, edhe gjithë shqiptarët, në atdhe e në vende të tjera të botës, të cilët, në emër të lidhjeve të lashta të miqësisë e të marrëdhënieve të vazhdueshme, e shohin gjithnjë me dashuri Selinë e Shën Pjetrit. Në këtë kuadër, më pëlqen të kujtoj se 50 vjet më parë, Shën Pali VI priti një përfaqësi të shqiptarëve.

Shqipëria, tokë me histori të lashtë e të lavdishme, është pjesë përbërëse e Evropës dhe përmes traditave të saj më fisnike e më jetësore dokumenton zanafillën e vetë qytetërimit të saj. Sot, kujtojmë e kremtojmë Gjergj Kastriotin Skënderbeun, bir heroik i një populli të fortë e bujar, që mbrojti me guxim vlerat shpirtërore dhe emrin e krishterë, aq sa të meritonte titullin “Athleta Christi”. Me veprat e tij, farkëtoi identitetin kulturor shqiptar, duke u bërë simbol i padiskutueshëm i lidhjeje dhe bashkimit kombëtar, si edhe interpretues në nivelin më të lartë i vlerave të besnikërisë së ndershme ndaj impenjimeve të ndërmarra lirisht.

Rëndësia e veçantë e figurës dhe e veprës së Kastriotit përfaqësohet mirë në flamurin tuaj, me shqiponjën e zezë dykrenore në sfodin e kuq, bërë sipas stemës së heroit. Pak herë në histori, një individ i vetëm ka arritur t’i mishërojë kaq qartë e kaq gjerësisht virtytet e një populli, deri në atë pikë sa është e vështirë t’i kuptohet shpirti, pa u ndalur e pa marrë parasysh parimet dhe vlerat, që e frymëzuan atë personazh të veçantë.

Pas vdekjes së heroit dhe pas pushtimit të Shqipërisë, shumë shqiptarë preferuan të emigrojnë dhe shumë prej tyre u vendosën në Itali, në qendër të gadishullit e në jug, sidomos në Kalabri e Sicili, duke u dhënë jetë Rretheve kishtare shqiptare të Ungrës, të Horës së Arbëreshëve dhe të Grotaferratës.

Prania, në takimin e sotëm, të një grupi arbëreshësh, pra, italo-shqiptarësh, me traditat dhe shprehjet e tyre gjuhësore përçuar prej shekujsh, na bën të imagjinojmë atmosferën e Shqipërisë së Skënderbeut dhe na konfirmon se Heroi Kombëtar mbetet urë e vlefshme për ruajtjen e lidhjeve të frytshme të arbëreshëve me tokën e tyre të origjinës.

Për arsye të rëndësisë së veçantë të figurës dhe të veprës së gjithanshme të Gjergj Kastriotit Skënderbeut, kuptohet më së miri pse Shqipëria ka dashur ta shpallë këtë vit, “Vit mbarëkombëtar të Skënderbeut”.

Uroj me gjithë zemër që ky përvjetor të mos kufizohet në kremtimin e lavdisë së veprave të kaluara, por të jetë për Shqipërinë edhe rast i volitshëm për impenjimin e risuar të të gjithëve – institucione e qytetarë – në favor të një zhvillimi të vërtetë e të ekuilibruar, në mënyrë që brezat e rinj të mos detyrohen të zgjedhin emigracionin, duke e dobësuar vendin nga forcat dhe aftësitë e domosdoshme për zhvillimin e tij njerëzor e civil.

Puna e përbashkët e të gjithëve drejt këtij objektivi do të bëhet mënyra më e mirë për të mishëruar në kohën e tanishme, dashurinë për atdheun, që frymëzoi Gjergj Kastriotin Skënderbeun, në kohën e vet. Ai, duke interpretuar sa më mirë karakterin dhe traditat e popullit tuaj, shprehu vlefshëm shqiptarinë, term i përdorur nga shkrimtari i shekullit XIX, Pashko Vasa, për të treguar identitetin shpirtëror, që i bashkonte të gjithë shqiptarët, përtej dallimeve me natyrë fetare. Në Shqipëri, kjo bindje i dha shtysë bashkëjetesës paqësore ndërmjet njerëzve, që u përkisnin feve të ndryshme, duke u kthyer me kohë në bashkëpunim e vëllazërim.

Siç pata rastin të pohoj, me rastin e vizitës sime në Shqipëri, “klima e respektit dhe e besimit të ndërsjellë ndërmjet katolikëve, ortodoksëve e myslimanëve është pasuri e çmueshme për vendin” (Takimi me autoritetet, 21 shtator 2014: Insegnamenti II, 2 [2014], 271). Ajo tregon se bashkëjetesa paqësore ndërmjet njerëzve, që u përkasin feve të ndryshme, është rrugë, e cila mund të përshkohet konkretisht, sjell harmoni dhe çliron forcat më të mira e krijimtarinë e mbarë popullit, duke e shndërruar bashkëjetesën e thjeshtë, në bashkëpunim e vëllazërim të vërtetë. Gatishmëria për t’i konsideruar ndryshimet si rast për dialog, vlerësim e njohje të ndërsjelltë, favorizon gjithashtu, zhvillimin e udhëve shpirtërore të vërteta e bëhet shembull i vlefshëm, për t’u parë me interes të madh në ndërtimin e një paqeje të qëndrueshme, themeluar mbi respektimin e dinjitetit të njeriut.

Duke përkujtuar me mirënjohje shenjtorët martirë, që e dëshmuan fenë me çmimin e jetës, si edhe Shën Terezën e Kalkutës, me kënaqësi, i jap Bekimin Apostolik secilit prej jush, këtu të pranishëm, familjarëve tuaj dhe gjithë popullit shqiptar. Një favor, mos harroni të luteni për mua. Faleminderit.”

Burimi: Radio Vatikani në gjuhën shqip

Papa Franesku i drejtohet delegacionit të Shqiptarëve

Imzot Xhorxh Frendo Shefi i Konferencës Ipeshkvnore të Shqipërisë me Papa Françeskun