Nga Sami Repishti*/
“Çameria gjate L2B dhe pertej” permban 19 dokumente; shumica e tyne botohen per here te pare.
Dokumenti i pare mban daten 21 shtator 1940, d.m.th. pese jave para agresionit fashist italian kunder Greqise.dhe firmen:Veip Demi, kryetar, dhe Rushid I. Didan, sekretar i Shoqates Çameria (ne SHBA) Dokumenti ashte nji Leter drejtue Editorit te gazetes londineze The Times, dhe ashte nji thesar ivertete korrektesia politike dhe aftesie diplomatike. Keu japim pikat kryesore:
1.Mund te kete interes per ju ose mund te sherbeje si baze per veprim nga ju me dite se nji grup patriotesh shqiptare ne SHBA, e quejtun’‘Shoqata Shqiptare Çameria’, kundershton me kambengulje politiken e Italise qe synon me qetesue Shqiperine me perpjekje per marrjen e territoreve (siç ashte Çameria).
2.Shoqata deklaron se interesi i vertete i Mussolinit ne Çameri nuk ashte humanitar por grabitçar
3. Shqiptaret nuk jane bandite, por te frymezuem me nji vendosmeni te vertete me arrrite statusin e nji kombi te lire dhe te pavarun.
4.Afersisht dy vjet ma pare, Shoqata e jone botoi informaten per trajtimin shnjerezor te bashkekombasve tone shqiptare ne Çameri, sot nen sundimin grek
5.I ashtuquejtuni interesim miqesor i Qeverise italiane ne trajtimin e shqiptareve ne Greqi nuk mund te quhet nga ne si interesim sinqerte, persa kohe qe Italia sundon Shqiperine, dhe perpiqet me okupue territore tjera shqiptare, dhe me pase akoma ma shume shqiptare per perandorine e vet.
6.Zgjidhja e vertete e problemit shqiptar nuk arrihet me anen e kontrollit nga ana e Italise ose Greqise ,te popullit shqiptar.
7.Parimi i vete-vendosjes per kombet e vegjel, jo vetem qe do te sjelle nji popull shqiptar te lire e te bashkuem, pa trazime te mbrendshme e te jashteme, por do te eliminonte nji pike te rrezikshme per nji paqe europiane, dhe do te ruente racen ma te vjeter ekzistuese ne Europe.”
Me 7 korrik, 1944, nji dokument ushtarak i forcave te okupacionit gjerman (ne Greqi) tregon se perfaqesuesi i Hitlerit per Ballkanin, Neuebacher, ka neglizhue problemin e çameve, “…per arsye se administrata shqiptare (ne Çameri) tani per tani funksionon mjaft mire,. Nga ana tjeter, bashkimi i ketij territori me Shqiperine,.nji zgjidhje qe deshirojne shqiptaret, nuk mund te garantohet. Te dy palet (shqiptare e greke)jane njoftue se nji komision gjerman do te formohet me percaktue kete problem, por formimi i tij ashte shtye vazhdimisht…”(f.339) (Shenim: bashkimi i Camerise me Shqiperine ne vitin 1941, nuk ashte ba me kenaqe kerkesat greke te kolaboracionisteve greke te Athines.SR)
Nji dokument i dates 17 tetor 1944, i pergatitun nga Komiteti Antifashist i Camerise (Tirane) numron krimet dhe grabitjet e çameve nga autoritetet dhe agjentet greke, e proteston: “…kunder barbarizmave te pashembullta te krimeve te kryeme nga bandat e E.D.E.S-it ne kurriz te popullsise se pafajshme shqiptare qe mbetet akoma ne Greqi; ma shume se 300 gra e femije jane vra, te vejat dhe vajzat e reja jane perdhunue, dhe vazhdojne me jetue ne nji gjendje pa mbrojtje, vazhdojne me qene viktima te akteve te paturpshme ne duert e krimineleve te E.D.E.S-it Permbi 2500-3000 shtepi jane djege e shkrumue, dhe te gjitha rezervat ushqimore dhe te tjera jane djege e shkaterrue krejtesisht…..Popullsia shqiptare e Çamerise nuk jane pergjegjes per krimet e bame nga greket dhe shqiptaret e Çamerise….Shqiptaret e Çamerise nuk pranuen planet e E.D.E.S-it dhe per kete ata vuejne persekutimet
Pakica shqiptare ne Çameri e quen veten pjese integrale e popullit grek, me te cilin ajo ka interesa te perbashketa. Gjaku i derdhun bashkerisht ne luften per çlirimin e Greqise ka forcue edhe ma shume vellaznimin ne mes tyne.
Pjesemarrja e 500 shqiptareve came ne rradhet e ELLAS-it ka qene nji akt per te cilin na jemi kryenalt, sepse ne kete ne morem pjese ne luften per çlirimin e popujve. Si rrjedhim, na kerkojme:
Kthimin e menjihereshem te popullsise çame (ne Greqi) dhe sigurimin per vendosjen e mundesine e jeteses; terheqjen e menjihereshme te EDES-it nga Çameria, barazine ne te drejtat simbas Kartes se Atlantikut, lirimin sa ma shpejt te 300 grave dhe femijeve qe mbeten akoma ne kampet e perqendrimit te Filatit dhe Paramithise…”Çameria e Lire!” (f.341)
Ky dokument perseritet ne raportin e forcave ushtarake britanike ne lidhje me minoritetin shqiptar ne Epir, dhe perfundon me kete shenim : “…pakica shqiptare deklaron se konsideron veten si “pjese e pandashme e popullit grek” (jo shkeputje nga Greqia, SR) Dokumenti ka nii randesi te veçante sepse shoqenohet nga “komente” te “Seksionit per Shqiperine” date 8 janar 1945, qe perfshine aspektet historike, kufinjte, popullsine, numrin e pakices shqiptare ne Greqi, situaten gjate okupacinit italian, raportet e Frontit Nacional-Çlirimtar (te Shqiperise) me pakicen shqiptare, ELLAS-in, dhe vazhdon me “Vrejtje te Pergjitheshme”
Ne seksionin 7 : “Sulmet e shqiptareve myslimane (kunder popullsise greke)” bahet kjo vrejtje ma randesi:
”…Vlen te shenohet, megjithate, se shumica e ketyne sulmeve u krye MBAS vendosjes se forcave te Zervas ne Epir”f. 347)(Theksi im.SR) Ne valen e hakmarrjes greke, bandat e Zervas “…dogjen plotesisht Margaritin, nji nga fshatet ma te bukura te Epirit”.(f.350).
Raporti i Seksionit per Shqiperine jep kete pershkrim :
“Perfundim: Problemi i shqiptareve myslimane nuk ashte zgjidhe akoma. Po te krijohet nji Qeveri nacionaliste ne Athine ne mbarim te Luftes, nuk ka asnji dyshim se ajo so te deklaroje qe nuk ka asnji shqiptar mysliman ne Greqi, dhe se problem i vetem qe mbetet ashte ai i pakices greke ne Shqiperi, zgjidhja e vetme e te cilit ashte levizja e kufinit grek deri ne mesin e Shqiperise.
Po te kontrollohet Epiri nge ELLAS nderkaq, ka mundesi qe shqiptaret myslimane do te lejohen me u kthye ne shtepite e tyne, dhe ka mundesi qe te inkurajohen me u hakmarre kunder elementit nacionalist (grek) ne Epir.
Çdo perpjekje me kenaqe kerkesat e nacionalisteve (greke) natyrisht do te kundershtohet fuqimisht nga Shqiperia, dhe ne te njejten kohe do te krijoje nji tjeter problem minoriteti. Nga ana jeter, ne qofte se ELLAS do te lejonte kthimin e shqiptareve myslimane ne Greqi, i gjithe problemi nuk ashte ma afer nji zgjidhje te mundshme.
Çfaredo qe te bahet, me perjashtim te masave per transferimin radikal te popullsive, duket se ky problem do te mbetet si nji nga problemet e vogla, por te komplikueme, ashtu siç jane tani ne vendet tjera te Ballkanit”. (f.350)
Ne nji Report nga Zyra britaniuke ne Bari (Itali) per Komanden e Mesdheut Qendror ne Caserta (Itali) perseriten akuzat greke: “Duket se ky grup shqiptar (çamet) kane ndihmue ushtrine italiane ne fushaten e vitit 1940 kunder Greqise, dhe ne 1944, kane ndihmue aktivisht forcat gjermane te okupacionit…Dyshohet se ne nji lokalitet, 40 ushtare te Zervas jane zhduke, dhe ma vone jane gjete te vrame…Ky incident ka shkaktue hakmarrjen e forcave te Zervas qe perfundoi me debimin, ne Shqiperi, te gjithe grupit shqiptar. (Firmue F.W.Deakin,) (f.351)
Tue komentue mbi gjendjen ne Çameri, koloneli anglez C.A.S.Palmer, ne nji raport mbas vizites se tij ne Çameri, gjate 9-14 prill 1945, mbasi pershkruen ndjenjat e urrejtjes se forte greke kunder shqiptareve qe jetojshin ne zonat ma te mira te Çamerise –Filati, Paramithia, Margeriti, Gumenica, thekson se :”…ka qene gjithemone nji ndjenje urrejtje dhe smire nga ana e grekeve te kesaj zone kundrejt çameve”, dhe len te kuptohet per arsye te pasunive te tyne. Koloneli Palmer nuk perjashton mundesine e bashkepunimit teçameve me gjermanet dhe shton: “…Ushtaret e EDES-it gjeten mundesine per hakmarrje. Perleshjet u hapen gjate veres se vitit 1944 me provokime ndoshta nga te dy palet, nji situate qe, pa dyshim, ashte inkurajue nga gjermanet…. Sulme te reja u bane me 12 dhe 16 mars 1945, qe ishin nji vazhdim i ndjenjave ekstreme anti-shqiptare qe ekzistojne ne Greqi per ate krahine (Çamerine) dhe jo te provokueme nga ana e vete shqiptareve. Si rrjedhimi ketyne sulmeve, tashti nuk ka mbete asnji shqiptar mysliman ne Greqi”…dhe “ashte e pamundun per shqiptaret me u kthye ne votrat e tyne sepse vendi kontrollohet nga Qeveria (nacionaliste) greke” (f.355)
Kolonel Palmer raporton:
“Greket r eklamojne se nga 1.000.000 shqiotare, 450.000 jane greke, pretendime e kalojne per se tepermi çdo konstatim te paraqitun deri tashti nga cilado qeveri greke, dhe jep pershtypjen se jane pretendime te pa baze dhe te papergjegjshme qe tregojne urrejtjen shume te theksueme per shqiptaret nga ana e grekeve. Kjo urrejtje ashte shume e forte dhe d rejtohet jo vetem kunder çameve por kunder shqiotareve ne pergjithesi. (idem)
Ajo qe ashte me te vertete deshpruese ashte qendrimi i Qeverise komuniste te Tiranes kundrejt problemit çam: “persa perket Frontit Nacional-Clirimtar (FNC) shqiptar asnji kerkese nuk i ashte ba Greqise per Çamerine. Une mendoj se nuk ka gjase qe te bahet ndonji kerkese (per çamet) vetem ne raste per kunderbalancimin e kerkesave greke”(f.356)
Mbas nji vizite ne kampin e refugjateve çame ne Shqiperine e Jugut, Gjeneral Brigadier M.A.Hodgson, i Misionit britanik ne Shqiperi, raportonte me daten 15 prill 1945:
“Nga fundi i dhjetorit 1944, afersisht 18.000 çame te minoritetit shqitar ne Greqi kane ike, kane kalue kufinin, e Shqiperise dhe kane gjete strehim ne Shqiperi.Ne janar 1945, me inkurajimin e Qeverise shqiptare disa çame jane kthye ne Greqi…. Ne mars 1945, nji grupi dyte prej afer 5.000 vetash kane dale perseri ne Shqiperi, duket si rrjedhim i persekutimeve nga ‘Ushtria Kombetare Greke’…se bashku me banda te armatosuna nga Korfuzi dhe popullsia lokale greke…” Masakrat e Filatit kane ngja me 13 mars 19435…”Deshira epergjithshme e refugjateve shqiptare ashte kthimi ne Greqi sa ma shpejt, por me garanci te jetes nga Aleatet….Tani, ata jetojne ne kondita shume te veshtira. Edhe ne Veri te Vlores ata banojne pa strehe mbi koke, ne qiellin e hapun…Aty, ata rrezikohen te vdesin nga uria” (ff.357-358)
Me 23 prill 1945, problemi çam arriti ne tryezen e MPJ britanik, A.Eden, dergue nga R.A Leper I ML britanik ne Athine. Ne mes tjerash thuhet:
“…Ajo qe ashte e sigurte, ashte se çamet, ashtu si çdo pakice tjeter ne Greqi, qofte Pomaket, Jahudijte spanjole, Vllehet, Maltezet, Armenet, dhe nji perqindje e madhe e refugjateve greke te shperngulun nga Anadolli nuk jane absorbue nga populi grek, ndoshta per arsye te nji antipatie instinktive per dallimet fetare, dhe prandej mbeten nji burim i perhershem pakenaqsishe”. (f.360)
Por, ne raportin e bashkengjitun, raportohet biseda e Kolonelit Palmer (ML ne Shqiperi) ku ai ban dy sugjerime:
Me shume randesi ashte me informue Qeverine shqiptare, preferohet me ane te ML britanik se jemi ne dijeni te situates se tanishme, dhe do te shikojme çfare mund te bahet qe çamet te lejohen me u kthye ne Greqi. Ne kete moment, nuk ashte e sigurte jeta e tyne, por ma vone, ne nji date specifike (une sugjeroj tetor 1945) ata do te jene ne gjendje me u kthye ne votrat e tyne pa frike persekutimi. Ne se e bajme kete, duhet te informojme edhe Zyren e ML britanik dhe Komanden e Nalte Ushtarake per Epirin.
A do teishte e mundun qe UNRRA te angazhohet me dergue disa ndihma vecanerisht per çamet ne Shqiperi? Mund te dergohen me kaike ne Sarande. Dorezimi per ata qe e meritojne do te garantohet nga ML britanik ne Shqioeri. Kjo do te lehtesonte shume tensionin greko-shqiptar ne kete moment”. Firmue D.W.S.Hunt,( f.363)
Ashte e vajtueshme qe megjithe faktet e jetueme, e refugjatet ne kampe komandanti grek Vassili Papayanis deklaronte:”…asnji incident i vajtueshem muk ka ngja ne Thesproti ne mes te dates 12 e 18 mars 1945; asnji ekzekutim nga 60-70 personave nuk ashte ba, dhe asnji akt grabitje, perdhunimi ose tjeter akt kriminal ashte krye kunder çameve” (f. 365) Nderkaq, propaganda greke kundrejt Shqiperise egersohet çdo dite.
Te shqetesuem nga ky zhvilim i ngjarjeve, nji grup patriotesh shqiptare nga Roma (Itali) me 19 korrik 1945, i drejtiohet KM britanik W.Churchill, me sigurimin se pakica greke ne Shqiperi gezon te gjitha te drejtat. (Firmue Dr.Xhemil Çela e 14 te tjere) (f.367)
Me 3 korrik 1945, Keshilli Çam ne Tirane ne nji Memorandum drejtue Konferences se Paqes teMinistrave te Jashten aleate, London, mbasi pershkruen tragjedine çame, kerkon ne mes tjerash:
1.denimin e kriminleve greke fajtore per masakrat kunder çameve
2.Kthimin ne vatrat e tyne te çameve te debuem.
3.Sigurime per çamet me te drejta te barabarta ashtu si i gjithe populli grek, dhe ne te njejten menyre siç gezon pakica greke ne Shqiperi.” (f. 372)
Koloneli britanmik C.M.Woodhouse, i ML britanik ne Greqi me daten 16 tetor 1945 pershkruen ngjarjet dhe masakrat me gjuhen e urrejtjes:
“…Zervas, i inkurajuem nga Misioni Aleat, nen kryesine time, i perzuni ata (çamet) nga shtepite e tyne ne 1944 me qellim qe te lehtesoheshin operacionet kunder anmikut. Shumica e çameve shkoi ne Shqiperi, ku edhe atje jane te padeshirueshem. Debimi nga Greqia ka qene i pergjakshem, per arsye te frymes se hakmarrjes qe ashte ushqye nga shume brutalitetete bame nga çamet, se bashku me italianet….Akti i Zerves u plotesue me nji masaker te pajustikueshme te çameve ne Filat, ne mars 1945, i zbatuem nga meturinat e forcave te shperndame te Zerves nen komanden e nji oficeri te quejtun Zotos…Çamet meritojne ate qe kane pesue, por edhe bandat e Zerves kane qene shume te keqia…Si rezultat kemi nji ndryshim te popullsise qe eliminoi nji pakice te padeshirueshme nga toka greke. Ndoshta, do te ishte mire sikur punet te mbeten ashtu si jane.” (f.373)
Punet ashtu si jane…! Komiteti Antifashist per Refugjatet Çame spjegon si jane punet:
“ …Ma shume se 20.000 persona te terrorizuem kane ike nga Çameria dhe jane strehue ne Shqiperi, te ndjekur nga barbarizmat e mercenareve greke (te Gjeneralit) Zervas. Ma shume se 1.500 persona jane masakraue ne distriktet e ndryshem te Çamerise. E gjithe pasuria e tyre eshte grabite. Fshatet shqiptare jane shkretuar dhe djege krejtesisht. Çameria pjellore eshte reduktuar ne nji shkretire, ne nje ferr…”(f.374) Dhe,
“…shume familje jane asgjesuar, prinde, femije dhe foshnje ne djep. gra e vajza te reja jane perdhunuar…Sanie Bollati, nga Paramithia, eshte djege e gjalle me benzine, mbasi qe gjoksi i eshte prere me thike, e syte i jane nxjerre jashte…”(f.381)
Komiteti Antifashist i Refugjateve Çame paraqet keto kerkesa:
Ndalimin e menjihereshem te vendosjes se elementeve te huej ne shtepite tona.
Te gjithe çamet duhet te kthehen ne vatrat e tyne.
Te gjithe pronat e konfiskueme duhet te kthehen, dhe te gjithe damet e shkaktueme duhet te kompensohen.
Ndihme duhet dhane per çamet qe duen te rindertojne shtepite e tyne te prishuna.
.Duhen marre te gjitha masat perfituese te percaktueme nga traktatet nderkombetare dhe mandatet, siç jane sigurimi i te drejtave civile, politike dhe kulturore, si dhe sigurimi i jetes se njeriut.
Te gjithe forumet pergjegjes per krime te kryeme duhen gjykue dhe denue”
Firmue: Tako Sejko, Kasem Demi, Rexhep Çami, Tahir Demi, Vehip Demi, Derivish Dojaka, Hilmi Seiti. (f. 387-394)
(Natura e krimeve te kryeme jepet me hollesi ne deklaratat e viktimave çame te gjenocidit grek, te permbledhuna profesionalisht nga Kastriot Dervishi:”Masakrat ne Çameri: deshmite e te mbijetuareve; Permbledhje dokumentesh arkivore” (Tirane:55,2009, ff .143-154
***
Recensioni i ketij libri ashte nji pune e dhimbshme. Ai te kujton historine biblike te Jobit. Profeti qe vuen kerkon nji spjegim nga Zoti qe heshte, e qe sprovon.
Ne rastin e çameve, “Zoti” nuk i sprovon. Ashte shovinizmi grek, ne formen e tij ma te eger, ma shnjerezore, qe “ndeshkon kolektivisht” nji popullsi te pafajshme. Me akuzen “bashkepunim me okupatorin” – nji fenomen mjaft i zhvilluem ne Greqine e okupueme gjate L2B sidomos, bashkepunimi qe nga Gjenerali Tcholakopoulos deri te “Bataljonet e Shenjta”, kryeministri Rallis dhe qeverite kuislinge te Athines deri ne “clirimin” e Greqise- shovinistet greke perfituen nga nji gjendje kaotike me asgjsue fizikisht pakicen shqiptare ne Çameri, kryesisht shqiptaret myslimane, nji çfaqje e shemtueme e diskriminmit kombetar e fetar.
Tue fole per kete fenomen te turpshem te popullit grek, profesori anglez Noel Malcolm, shkruen:
”Fati i shqiptareve çame ashte njeni nga sekretet ma te erreta te historise moderne europiane. Nji permbledhje e randesishme e dokumenteve hjedhe driten shume te nevojshme. Do te kishte nji vlere te madhe, jo vetem per historine e Greqise dhe te Ballkanit, por gjithashtu per cilindo qe deshiron me kuptue situaten e sotme te Çamerise ne Shqiperi.”
Duhet shpernda mjegulla e propagandes shoviniste qe erreson te verteten mbi Çamerine e viktimet çame. Profesor Elsie dhe studjuesi Destani meritojne falenderimet e te gjithe shqiptareve dhe te gjithe atyne qe çmojne randesine e se vertetes historike.
Ridgefield,Ct.,USA, korrik, 2014
* Recension- (Pjesa e trete)
Archives for July 2014
Arkeologjia nënujore- si u zhvillua projekti i emërtuar sipas barkave tipike ilire
Nga Gëzim Llojdia/Vlore/
1.Projekti Liburna i emërtuar sipas të barkave tipike ilire me një kohëzgjatje prej tre vjetësh fushatat e viteve 2007-2010 përvec hulumtimit arkeologjik ,që nga përpunimi i fillestar i bregdetit shqiptar dhe hetimin e disa vendeve të veçanta me interes arkeologjik, ishte zbatimi i aktiviteteve të ndryshme për qëllim trajnimin e një grupi arkeologësh nënujore,për mbrojtjen dhe zgjerimin e zhytur, thotë Giuliano Volpe në matërialin shkencor . “Toka e Eagles “, pavarësisht rëndësisë së jashtëzakonshme të brigjeve të saj, portet dhe limanet e pasur me të kaluarën e lashtë nga e cila nuk ka pasur një përvojë në zhvillimin e sidomos në dekada të hulumtimeve arkeologjike nënujore të krahasueshmeme atë të vendeve të tjera të Mesdheut perëndimor, ngase gjatë viteve të regjimit komunist ishte në fakt e ndaluar, ndërsa pas rënies së tij, dhe gjatë trazirave të mëdha që përfshinë njhnin vendin në vitet nëntëdhjetë, ku nisi edhe një gjëndje dramatike dhe alarmante rreth aktiviteteve të grabitjeve të arkeologjisë nënujore.
2.-Në fillim të kërkimit tone, shkruan Giuliano Volpe, nuk kishte asnjë tregues të rrënojave vendeve të lashtësisë së nenujshme me përjashtim të materialeve të caktuara në veçanti amforat,rezultat i gjetjeve të izoluar, të ruhet në muze të ndryshme shqiptare ,si dhe për hetime sistematik në mbrojtjen e kësaj trashëgimie të rëndësishme arkeologjike ende thuajse tërësisht të pashkelur me rregullat specifike dhe arkeologjia nënujore, si dhe një organ nuk është planifikuar ende si Policia e specializuara që, në mungesë të mjeteve njohëse të bazuara në dëshmi, nga një anë e aktivitetit të peshkimit dhe të aktivitetit të ndërtimit, nga ana tjetër si rritje të kërcënimit, që vjen nga zhytës klandestinë dhe zhytësit sportive, sidomos të huajt, shpejt mund të dëmtojnë këtë burim jetik për njohuritë historike dhe gjithashtu për zhvillim kulturor dhe socio-ekonomike të vendit. Një vend që është edhe në rindërtimin e infrastrukturës të saj jo vetëm materiale por edhe identiteti i tyre kulturor, pas viteve të mbylljes dhe një fazë të shpejtë blerja e modeleve të huaj në traditën e saj: Në këtë proces të kërkimit arkeologjik,duke shmangur format e kulturore neo-kolonializmit,mund dhe duhet të kontribuojë në forcimin e një “kujtim social ‘i brishtë.
3.-Giuliano Volpe ,shkruan më tej në referimin shkencor: në fazën e parë të projektit disa zona të mëdha Porto Palermo, b) Gjirit të Vlorës dhe kepi i Karaburunit, veçanërisht Orikumit, një qytet i rëndësishëm, portë i lashtë, i njohur për përleshjet që përfshinë flotët e kundërta,të Cezarit dhe Pompeut gjatë luftës civile.
Në vitin 2010 faza e parë përfundoi me hulumtim të shkurtër në Gjirin e Durrësit (të cilat nuk janë ilustruar në këtë dokument), një nga portet kryesore të lashtë të Shqipërisë dhe të Adriatikut.
Gjiri i Porto Palermos ,një gji natyror i vendosur në territorin e Borshit, rreth 40 km nga Saranda paraqet në shumë mënyra personazhet ideale për të filluar një projekt të kërkimeve arkeologjike nënujore.Kjo është në fakt, një pikë e natyrshme dalje dhe strehë për anijet.Ngrehina është e strehuar nga një rrip toke e cila ka një krah të shtrirë në det, ndërsa në qoftë është e mbyllur me një kep të vogël në brendësi të gjirit,në shtrirje qendrore të bregdetit në mes të dy kepëve,qëndron një ishull i vogël i zgjedhur nga Pashai (1741-1822), anëtari i një klani të fuqishme familjar të Tepelenës, për ndërtimin e kështjellës së tij, në fillim të shekullit të nëntëmbëdhjetë,ndoshta e ndërtuar mbi strukturat të moshës byzantine.
Përmendja në burimet kryesore hartografike të shekullit të XVI-XVII dëshmon rolin strategjik të gjiut, një vend i thirrjes për anijet ushtarake dhe komerciale, (1589) dhe në vizatimet e një sërë udhëtarësh Ë. lauremberg (1590-1658) Panormus B, në jug të Grammata kanë kryer për herë të parë hartën symbol të zonës , e shoqëruar nga një përfaqësim i hollësishëm,i bregdetit dhe gjiut të dyfishtë, që e karakterizojnë atë me pushtimin e Vlorës nga Venedikasit gjatë shekullit të XVII.
Misioni diplomatik në vitet ‘800 në krahë të Pashat të Janinës, e përshkruan gjirin e Porto-Palermo dhe kalanë e quajtur pak më shumë se një oborr ferme me muret, me një shtëpi, një kishë dhe armë, referenca interesante për kultivimin me pamje nga ana jugore e portit: grurë, vreshtat dhe kopetë e deleve trajtohen direkt nga garnizoni nga dhjetë ushtarëve, që e ruajnë fort. Leake 1835,i referohet një kulti të zonës raporti i të cilit është i rëndësishme në një lagje bregdetare tashmë të shënuar nga prania e shenjtë, siç u tregua pa mëdyshje shenjtërorja dedikuar Dioscuri e Grammata.
Pamje e gjirit të Porto Palermos
Në të gjithë territorin përreth (Butrinti, Sazan, Apollonia …)është i lidhur me një regjistrim të madhe, që lëviz nëpër të cilat është i konfiguruar si një “dokument udhëtimi ‘i vërtetë, që përshkruan Rajonin jugor të Kaonia, rrethuar nga malet Acroceraunians, e cila ka si qytetin e saj kryesor, Cimera. Dokumenti shqyrton fshatrat në zonë, në mesin e tyre “Porto Panormo,Palermo , “port i konsiderueshëm ” të aftë për dhjetë apo dymbëdhjetë galera,rreth dymbëdhjetë milje larg nga dyzet shenjtët(Saranda), dhe nga Butrint. “Në mes të burimeve të hershme të shekullit të nëntëmbëdhjetë Pouqueville (1770-1838) e përshkruan,me hollësi të madhe, një gji me bukuri të jashtëzakonshme, rrethuar nga kodra shkëmbore dhe të zënë kryesisht nga barinjtë,në veçanti, janë vëzhgimet e portit dhe erërat e forta që e “mundin” gjiun.
Gjiri ose porti i Palermos është rreth pesë kilometra në qark, që ka një hapje një çerek milje në gjerësi mes pikave shkëmbore ku deti rreh me dhunë. Prandaj fuqia në gji sigurohen edhe kundër një sulmi. Thellësia e ujit ndryshon në 15-20 pashë thellësi,por në një vend pranë kullës Aly, kemi gjetur atë shtatëdhjetë e pesë pashë thellësi.Toka është e thënë të jetë shkëmbore në përgjithësi, por si gjiri i pasur me peshk stacionare si
edhe nga llojet migratore.Ky informacion është ndoshta i gabuar. Në të gjitha anët është rrethuar me male të larta, me raste të rënda të erës, por në disa pjesë anijet mund të jenë të sigurta. Kulla qëndron fort në pikën jugore në hyrje, lidhur me kontinentin .Ajo përbëhet nga një shesh me kulla,të paturit e një armë, e asnjë shërbimi ose për të komanduar hyrje apo për të mbrojtur anijet në spirancë. Pranë tij janë disa magazina, një shtëpi, dhe një kishë. Në tërësi,Gjiri ose porti i Palermos në kohët e lashta dhe madje edhe për momentin, të shprehura si duhet Panormos sepse në një pjesë të saj ose të një tjetër, anijet mund të sigurohen. Konfigurimit aktual duket se korrespondojnë edhe me atë që është i arritshëm nga përshkrimi, por sidomos dëshmia e Strabonit, i cili parashikon për herë të parë një përfaqësim të njohur të gjirit dhe bregdetit,ku sipas gjeografit, portit më të madh Panormos, të vendosura në mes të maleve të Ceranum, ishte vendosur në rrugën që të çonë në Gjirin e Ambracisë dhe Korinthit, për një distancë prej 1.300 stade, dhe ishte i lidhur me Orikos,gjendet në detin Jon, në jug të qytetit të Himarës .Port i Orikos i vendosur në Gjirin e Vlorës, masivi Acroceraunio, jo shumë larg në vijë të drejtë, por i lidhur me vendin vetëm nga pasimi i ngushtë malor I Llogarasë 1000 metra mbi nivelin e detit. Ndërsa e pozicionuar një fazë ku Orikos mund të thellonte zonën e saj të ndikimit rajonal të Panormos, dhe qyteti i Himares. Por ajo ka më shumë të ngjarë se gjeografi përdor të njëjtin term (Panormos, fjalë për fjalë “për liman të sigurtë”)për të përcaktuar, në dy momente të ndryshme të punës së tij, një nga fushat e portit të Gjirit të Vlorë, në bregdetin juglindor të kepit të Karaburunit, me rëndësi të drejtpërdrejtë për Orikos dhe Porto Palermo. Në çdo rast burimi do të dëshmojnë rëndësinë e Panormos, e cila lejojnë për të arritur më lehtë Korkyrën dhe destinacione në jug-lindje, duke shmangur acroceraunio ndërsa porti i Orikos ka garantuar rrugën e veriut.Siç është raportuar nga burimet gjeografike dhe letrare është reflektuar në peisazhin aktual me bukuri të jashtëzakonshme,shkelur vetëm nga ndërtimi, në gjirin e veriut, në vitet gjashtëdhjetë të shekullit të kaluar, një bazë ushtarake të pajisur me një tunel të thellë ,një gji që ofron të paktën tri fusha të sigurt, të zgjedhur varësisht nga lloji i erës:
a) zona menjëherë në veri të ishullit, i cili ofroi strehë nga era nga jugu.
b) zona në gji,ku janë të vendosura objektet e portit ushtarake.
c) zona jugore, e mbrojtur mirë nga era nga jugu,
3.-15 eksplorime instrumental u kryen në vitin 2009, shkruan Giuliano Volpe, ka çuar në zbulimin e gjetjeve të shumta qeramike, kryesisht kontejnerëve të transportit,relevante për më shumë rrënojave ose shkarkimeve të imbarcazioni. Amforat janë ndër më të vjetrat të dokumentuar në dy kopje të Korintit (IV-III c), ndërsa në mesin e prodhimeve tardo repubblicane u gjet një italic, greqisht numrat e fundit (III-II para Krishtit) dhe të konsiderueshme të formave Lamboglia 220, një grupi pesë mostrave përkatëse me llojin e dytë gjendet brenda në këmbë,në largësi të njëri-tjetrit, në një thellësi prej -26-32m, mund të sugjerojnë praninë e një aksidenti, pjesa më e madhe e ngarkesës është ndoshta zhvendosur në thellësitë më të mëdha. Marrëdhëniet intensive tregtare me zona e Egjeut janë të dëshmuar nga një ekzemplar i vonuar Rhodian amforë (zona 9) dhe një i Kretës1 (zona 2-3), enë e fazave të fundit e fillestare faza e prodhimit i atribuohet shekullit të katërt Pr. Krishtit,në familjen e amforave te verës,prodhuar në mes të shekullit të dytë dhe fillimi i shekullit III-IV pas Krishtit . Në antikitetin e vonë fragmente të shumta të amforat LRA LRA 1 dhe 2 (V-VI pas Krishtit), duke përfshirë edhe një kopje të nënshkruar cocturam metrologjik gdhendur ,dhe më vonë Agora 273 m, 328 m dhe lloji Agora Samos cisternë (V-VII pas Krishtit), konfirmojnë hapja e kësaj zone, në mënyrë të ngjashme me atë që është e krahasueshme me faqet e tjera të Adriatikut, të kontakteve me Egjeun, Azin dhe Detin e Zi, në fytyrën më modeste për produktet afrikane.Pas Krishtit dëshmohet nga LRA ose amforë globulare 2 similis, , për të konfirmuar një tregti të fragmentuar, të mesme dhe rreze të shkurtër, u përqëndrua në tregtinë ndër-rajonale dhe të bankës perëndimore të Adriatikut, i referohet në zbulimin e disa tipeve të amforave të Otrantos dhe II22.Porti i Porto Palermo mund të siguronte strehim apo leje ankorim të përkohshëm gjatë rrugëve të kabotazhit, si dhe nga material , është konfirmuar nga dy tensionet e vjetra spiranca romake të tipit të caktuar, një prej të cilave është lënë në fund, bllokur midis shkëmbinj, ndoshta shkaku i braktisjes në këtë gji në kohët e lashta, dhe tjetri me një kuti drejtkëndëshe pa pin me dy armë të rrumbullakosura dhe në pjesën e lakuar Grupi arkeologjik për këtë arsye dëshmon frekuentimin e Porto Palermo në rrjedhën e një mijë vjet të historisë së kërkimi.Për këtë sektor Pouqueville vë në dukje një thellësi mesatare mes 10 m dhe 36 m, por në një vend afër kullës Aly, kemi gjetur aty shtatëdhjetë e pesë pashë thellësi “korrespondon rreth 137 metra. cf. Pouqueville 1820.19 kontejnerët e transportit janë duke u studiuar .Ka shumë fragmente të qeramikës mensë të përbashkët dhe qilar dhe kavanoza për gatim ushqimi të antikitetit të vonë, mesjetare dhe moderne, që i takon,në të gjitha gjasat, orendi të përdorura nga ekipet gjatë rrjedhës së jetës së përditshme në bord.
20 copë prania e amforat Lamboglia 2 është kaq e përhapur. 21 gjetjet e fundit të amforave romake të vonë në shtrirje, në det, në jug të Porto Palermos.22 amfora të prodhuara në furrat e Otrantos në qarkullimin e të cilëve ka qenë gjithmonë e konsideruar të kufizuara, janë identifikuar gjithashtu gjatë zbulimit të kepit të Karaburunit, veçanërisht në gj.Misioni arkeologjik nënujor gjatë kohës që drejtoja parqet arkeologjike të Vlorës, organizoi disa herë zhytje në gjirin e Vlorës si dhe në lagunën e Orikut.Të gjitha gjetjet arkeologjike të kësaj zone ,misioni i depozitoi në muzeun arkeologjik të qytetit historik.
Kur sfidon “Ambasadori i Padëshirueshëm”…
E kanë konsideruar si “të padëshirueshëm” për qeverinë apo Ministrinë e Jashtme, madje nuk e ftuan as në konferencën e ambasadorëve të Shqipërisë të organizuar pak ditë më parë në Tiranë, duke shënuar kështu ngjarjen më të paprecedentë në historinë e shtetit dhe të diplomacisë shqiptare.
Me urdhër të prerë iu është kërkuar mbyllja faqes së internetit të Ambasadës shqiptare në Londër, (fatmirësisht për facebook-un akoma nuk ka ardhur ndonjë urdhër…) dhe mosdhënia e asnjë interviste për BBC-në apo CNN kur ishte fjala për dhënien e statusit kandidat në BE të Shqipërisë.
Ambasadori “i padëshiruar” Mal Berisha sfidon me postimin e tij në facebook, duke dëshmuar për punën dhe angazhimin e tij të jashtëzakonshëm në këtë post, pse jo duke u bërë model edhe për kolegët e tij, “të shumëdëshiruar” nga qeveria apo Ministria e Jashtme, që nga ndonjë googellim rezultojnë as më pak e as më shumë sesa pjesëtar i një grupi social dhe asgjë më shumë…
Pak ironik e shumë sfidues Ambasadori Berisha le të kuptojë se “ka harruar” “padëshirueshmërinë e tij” dhe thjesht thekson punën dhe planet për të ardhmen:
“Në zbatim të detyrave të lëna nga Konferenca vjetore e Ambasadorëve të RSh, mbajtur nga data 4 deri me datën 7 Korrik 2014, kam nderin e veçantë që të ndaj me ju kënaqësinë për transmetimin e emisionit televizv të mëposhtëm nga ana e kanalit britanik CBBC. Ky kanal është pjesë e rrjetit të BBC – England, BBC London, BBC 1 West, BBC East, BBC C1, Chanel 4 East, dhe BBC World.
Emisioni u transmetua me datën 22 korrik 2014 në orën 9.00 GMT. Emisioni mori shkas nga këngëtarja e njohur shqiptare nga Prishtina, Rita Ora, artistja më e preferuar e fëmijëve britanikë nga mosha 8 deri në 18 vjeç dhe veçanërisht vizita e saj në Ambasadën tonë në Londër dhe pjesëmarrja në 100 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë.
Nëpërmjet saj emisioni kishte për qëllim tu jepte fëmijëve të kësaj moshe sa më shumë njohuri rreth shqiptarëve në Ballkan, vendit nga vjen Rita Ora duke intervistuar ambasadorët e dy vendeve, Shqipërisë dhe Kosovës.
Emisioni është parë nga rreth 18 milionë syresh të cilët nuk kanë asnjë ide për Shqipërinë dhe Kosovën. Ai transmetohet jo vetëm në Britaninë e Madhe por edhe në vende të largëta Australi dhe Zelandën e Re. Për fat të keq në tekstet shkollore të Britanisë së Madhe as që përmenden shqiptarët në asnjërën anë të kufirit, dhe nuk zhvillohet asnjë orë mësimi rreth nesh. Dhënia e këtij informacioni për shqiptarët në Ballkan, një audience të tillë është një gjë shumë e rëndësishme për brezin e ri.
Per veprimtarite e tjera mund te shihni ne Yutube se cfare veprimtarish te vlefshme ka zhvilluar “Ambasadori i padeshirueshem” per kulturen tone kombetare dhe per ceshtjen shqiptare. Nese doni ta shihni kete program shkroni dhe klkoni ne : 1- http://www.bbc.co.uk/iplayer/cbbc/episode/b04bzpyv/pop-slam-2-the-vamps-vs-rita-ora
Ndërkohë në zbatim të detyrave programatike të Konferencës vetëm pak ditë më vonë me dt 15 gusht 2014, Ambasada organizon një veprimtari shumë prestigjioze me z Robert Ëilton, zv/Ambasador i Misionit të OSCE në Tiranë për të promovuar para një audience britaniko – shqiptare poezinë shqipe të përkthyer në gjuhën angleze prej atij vetë. Po ashtu pas organizimit të mbi 80 veprimtarive kulturore dhe artistike nga ana e kësaj ambasade në pak më shumë se dy vjet, dhe të ndjekura nga një audiencë prej mëse 5.000 pjesëmarrësish, ambasada po krijon traditën e veprimtarisë së saj për promovimin e vendit tonë nëpërmjet të asaj që tashmë quhet:
NOTES ON ALBANIA.
(Notat muzikore shqiptare, apo shënime rreth Shqipërisë – merreni si të dëshironi!)
Edicioni i parë i NOTES ON ALBANIA, 2013, u mbajt në Royal College of Music me artistë të mëdhenj shqiptar. Për disa fragmente rreth këtij aktiviteti ju lutem vizitoni:
-https://www.youtube.com/watch?v=0WqBzY-c-bw
https://www.youtube.com/ëatch?v=uU-g55x9-Fk
https://www.youtube.com/ëatch?v=bORGOI1dCeQ
Këtë vit, me datën 8 dhjetor 2014, në një nga sallat më prestigjoze dhe më moderne të muzikës në botë të quajtur Kings Place, Hall Number One do të organizohet:
NOTES ON ALBANIA, Second Edition;
Me artisten e madhe, Sopranon Inva Mula dhe artistë tjerë shqiptarë si dhe artistë të huaj që do të interpretojnë artin shqiptar, si muzikantë, krijues mbi motive shqiptare dhe aktorë që interpretojnë poezi shqiptare të përkthyera në gjuhën angleze.
Për këtë ju lutem vizitoni:-http://www.kingsplace.co.uk/hall-one#.U8493ssg_IU
Po kështu me datën 23 Tetor 2014, në Teatrin Kings Place Hall Number Tëo, Ambasada organizon shfaqjen e “Apologjisë së Vërtetë të Sokratit” interpretuar nga Artisti i Madh shqiptar Mirush Kabashi i shoqëruar nga artistë të tjerë shqiptar.
http://www.kingsplace.co.uk/hall-tëo#.U84-I8sg_IU
Veprimtaria kulturore dhe artistike e kësaj ambasade është parë si një mjet i fuqishëm në promovimin e Shqipërisë në Mbretërinë e Bashkuar”.(Pergatiti:B. Sina)
Artistët shqiptaro-amerikanë, në edicionin e tretë të artit në Battery Garden
Nga Beqir SINA/
NEW YORK – Një grup i madh i komunitetit të artistëve shqiptarë, në Amerikë, u mblodhën të enjten në mbrëmje në lokalin panoramatik Battery Garden në edicionin e tretë të artit në New York, në një mbrëmje verore artistike e titulluar : “APEN Art 2014: Summer Soiree”, shoqëruar me një ekspozitë.
Kjo mbrëmje e bukur artistike shqiptare – për të tretin vit në radhë organizohet nën kujdesin e Rrjetit të Pro-fesionistëve dhe Sipërmarrësve Shqiptaro-Amerikanë – APEN, duke prezantuar talentet artistike dhe ekspozimin e një game të gjerë veprash të artistëve, që jetojnë dhe punojnë në diasporën shqiptare nëpër botë dhe kryesishtë atyre në zonën e Tri-Shtetshit , New York, New Jersey dhe Connecticut.
Me këtë rast disa prej tyre edhe pse jetojnë në shumë qytete metropole të botës, zgjedhin kryeqendrën e artit dhe e kulturës botërore – New Yorkun – qytet, ky i cili mbetet streha e tyre – ku artistët shqiptarë, frymëzohen dhe studion. Ata mblidhen së bashku disa herë në vitë – në aktivitete të ndryshme artistike dhe kulturore për të u takuar dhe biseduar me njeri tjetrin dhe për të shfaqur veprat e tyre, apo promovuar ndonjë vepër – dhe duke dhënë vlerat e udhëtimeve dhe jetës – që bëjnë ata larg vendorigjinës së tyre.
Kjo mbrëmje verore artistike e organizuar nga Rrjeti i Profesionistëve dhe Sipërmarrësve Shqiptaro Amerikanë – Albanian Professionals and Entrepreneurs Network – APEN, tregonë se komuniteti shqiptaro amerikane, ka shumë artistë, shkrimtarë, aktor dhe producentë, që me veprat e tyre mund të promovojnë artin dhe kulturën tonë : Shqipërinë, Kosovën dhe viset e tjera shqiptare , me dije, artin, muzikën dhe me kulturën e tyre profesionale.
Dhe, ana tjetër, është që me këtë rast vetë artistët tanë talentet e reja dhe ato me provojë, në mënyrë të ndërsjellët dhe të përsëritshme, arrijnë të njoftohen dhe të lidhen me njëri tjetrin – që të kenë edhe mundësi të bashkëpunojnë më shumë me njëri tjetrin në të ardhmen e tyre.
Në këtë mbrëmje verore artistike, ishin të pranishëm edhe ish pjesmarrësja në festivalin ‘Eurovizion’ këngëtaria nga Kosova Rona Nishliu, fotografi shqipëtar më famë botërore, Fadil Berisha, Miss Kosova Mirjeta Shala, Miss Albania Fioralba Dizdari – si dhe dhjetëra të rinj shqiptarë, të cilët janë diplomuar në universitete të ndryshme të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, dhe tani janë, artistë, aktorë, shkrimtar, poet, piktorë, muzikanë, pedagogë, përfaqësues të biznesit dhe profesionistë, që punojnë pranë kompanive të mëdha amerikane, të sukseshëm shqiptaro amerikan.
Kësaj rradhe ata u mblodhën së bashku më 10 prill – në lokalin e pronarit shqiptar Bateri Garden me një pamje piktoreske fantanstike nga Ishulli Elis Island dhe Statuja e Lirisë – ku shqiptarët festuan bukurinë shqiptare të artit të tyre, me piktura, muzikë klasike të autoreve shqiptarë dhe të huaj, nën interpretimin plot talent nga artistët e talentuar shqiptar.
Në fillim të fjalës së tij Presidenti i Rrjetit të Profesionisteve dhe Sipërmarrësve Shqiptaro Amerikanë – APEN zoti Edmond Çoku- ftojë të gjithë talentet shqiptare në Amerikë, të jenë pjesë e Apenit. “Shoqata, jonë, tha ai ju mirëpret të gjithëve në këtë eveniment, i cili ka për qëllim ; “njohjen e talenteve të mrekullueshme të komunitetit tonë dhe të krijimtarisë së tyre, pasionin dhe bukurin në jetën e artistëve tanë të talentuar në SHBA, që të shfaqin punën e tyre në formën e një pikture, këngë, dizajni, veshje, skulpturë apo fotoreportazhe.”…
Drejtuesja, e kësaj ngjarje kulturore Etrita Ibroci, tha se “është krenari, nder dhe eksitim se APEN për çdo vjet në Nju Jork, është duke paraqitur disa nga artistët më të njohur shqiptarë që kanë dhën kaq shumë në fushën e artit, mdaje edhe nga ata që janë dalluar edhe në skenat botërore, me talentin e tyre, hir dhe bukuri” tha ajo.
Më pas zonjusha Etrita Ibroci, e cila drejtoi mbrëmjen, ndërsa prezantoi artistët që preformuan si Albert Stanaj – një këngëtar dhe kompozitor, 20 vjeçar, i lindur dhe rritur në Yonkers, New York. , Kreshnik Zhabjaku Bariton i talentuar, Lekë Salihu – pianist i njohur, Arian Kerliu këngëtar, Laert Pasko – aktor / Drejtor, dhe Tenori Riad Ymeri – nga Kosova, foli edhe për jetën e tyre artistike arritjet dhe sukseset e çdo njerit prej tyre.
Ibroci, prezantoi znj. Mirianda Kurtishi – modeliste, Designer Fashion + 2 me dy modelet Bashkime Borova dhe Abulena Zhaku, që kishin ardhë me fustanet me një linjë dizajni që quhet Kuq e Zi , duke shtuar se ajo gjithashtu donte të njiheshin edhe me tri designers të tjera të modës, të cilët nuk mund të ishin me artistët në këtë ngjarje, për shkak të angazhimeve të tyre: Emma Saval ( në Miami); dhe Loreta Ismajli e Besa Neziri
Aktori Ari Myrtaj – foli lidhur me një ngjarje të ardhshme – atë të organizimit të Festivalit të Filmit Shqiptar që do të mbahet në tetor, në Nju Jork, ndërsa për ekspozitën e artistike, foli kuratori i saj, Alkan Nallbani, që ishte edhe vetë një nga artistët pjesëmarrës.
Kuratori Nallbani në fjalën e tij :”NEW YORK dhe jo vetëm …! theksoi se në emër të APEN (Rrjetiti të Profesionistëve dhe Sipërmarrësve Shqiptarë-Amerikan), unë jam i kënaqur për shpallë, të hapur ekspozitën e tretë vjetore të artistëve shqiptarë New York City.
“Kjo mini-panorama ofron një paraqitje të shkurtër në diasporën globale të artistëve shqiptarë, të cilët punojnë në qytetet e ndryshme metropolitane, Nju Jork dhe në botë. Më shumë se një deklaratë kuratoriale, ekspozita, tha ai flet vet si një refect mbi diversitetin dhe zhvillimin e këtij brezi të artistëve dhe ëndërrimtarë të ndryshme”.
Ata kanë përqafuar dhe zgjedhur New York Cityn, duke e bërë atë në qendër të ekzistencës së tyre, para se ata të kalojn nëpër botë, New Yorku, mbetet në thelbin e tyre krijuese, karburantit dhe frymëzimit
duke gjeneruar dialogun pjellor dhe të paparashikueshm, theksoi Nallbani.
Kuratori Nallbani tha veç të tjerash se arti i artistëve pjesëmarrës dhe i kolegëve të tyre të tjerë në komunitet për ta; “është i lidhur emocionalisht me atdheun” dhe se “ky brez i ri i artistëve shqiptarë e sheh veten si pjesë të skenës së artit të madh global, me të gjithë kompleksitetin e tij. Edhe, nëse i lidhur emocionalisht me atdheun, ky brez i ri i artistëve shqiptarë e shohin veten si pjesë e madhe skenën e artit botëror, me gjithë kompleksitetin e saj dhe mundësinë mikpritëse e tyre individuale zëra që jo vetëm jan duke u ofruar atyre mundësi por edhe të drejtën për të zënë vendin e tyre në skenën botërore”.
Kuratori Nallbani foli rreth pikturave të artistëve që kan ekspozuar punën e tyre të artit në këtë mbrëmje verore artistike e titulluar : “APEN Art 2014: Summer Soiree” : Alkan Nalbani (kurator i ngjarjes) , Emil Bakalli, Tony Curanaj, Luka Hajdini, Blerti Murataj , Gjergj Pali, Lulzim Shtini, Bekim Zeqiri, Alida Jolie, Eriola Pira , Ilo Oxa dhe Giorgio Kolaj.
Ndërsa, tha ai kan paraqitur punimet e tyre nga Kanadja: Henrjeta Meçe, Itali: Alfred Mirashi , Klodian Deda , Alban Met-hasani , Stefany Savino nga Shqipëria: Ardian Isufi , Olson Lamaj
Amerika që na bashkoi ,e kaluara që na ndau
Nga Marjana BULKU/ New York/
Festat familjare mbartin gjithmonë gëzimin dhe emocionin e takimeve të përmallta me miq të familjes, të njohur dhe të panjohur. Po po , të panjohur, sepse ndodh që edhe pse të një gjaku të mos njihesh. Tingëllon apsurde në fakt,por apsurdi e pushton shpesh botën tonë reale që e mbështjellë me këtë lloj tisi ,bëhet e huaj, e largët e ftohtë , si ndonjë planet tjetër që pret ta shkelësh edhe pse nuk guxon dot me kërshërinë e një fëmije që nuk rritet dot atje larg pa rrëfimet e largëta të gjyshes…
Nuk më kishin munguar ato,,,më rrëfenin ende që ja :” ajo kodra e gjelbër atje që duket më mirë nga këtu , kur është natë dhe dritat atje vezullojnë më fort,,,ishte Shqipëri, flitet ende shqip, kemi shumë të afërm atje,por nuk i njohim, nuk na njohin,nuk mund ti shohim sepse…
Arsyjet nuk i kuptoja dot, isha vetëm një fëmijë,por rrugën për të parë dritat që vezullonin Dibrën e Madhe e gjeja lehtësisht, nuk di pse kisha mall, dëshirë ,kureshtje për të njohur atë pjesë tonën të familjes që dukej kaq e përgjysmuar…dhe vetëm me ca vezullime të largëta dritash më shfaqte emra pa imazhe, Remzi, Ismet,Sofi, Kujtime….e plot të tjerë emra.
Duke udhëtuar drejt Staten Island, New York, në një gëzim familjar m’u duk se do” zbuloja” atë”botë” të panjohur të familjes që prej dekadash jeton këtu në SHBA dhe pjesërisht atje në Dibrën maqedonase. Nuk isha më ai fëmija i vogël me kujtesën brilante,por kërshëria ime kishte mbetur ende fëmijë . Salla është plot dhe gëzon e tëra duke festuar dibrance ardhjen në jetë të dy vogëlushëve binjakë. Ritme të njohura muzikore, hapa të njëjtë vallesh, veshje të bukura plot shije e delikatesë, burra që i nderojnë dhe respektojë gratë, për pak m’u duk se jam në Dibrën e përtej kufirit të cilën që prej pas viteve 90 -të e vizitonim shpesh…
Akujt e distancave ,ngrohtësia e gjakut të përbashkët i shkrin lehtësisht, jemi ata të Dibrës së Shqipërisë dhe kaq mjafton për tu shtrënguar,përqafuar, pyetur … Këtu rrëfimet e gjyshërve dhe prindërve vlejnë,,,nuk ke nevojë pyesësh për emrat kur din historitë për ta, nuk ke nevojë të dish e kujt është Marjana, ajo i ngjan kaq shumë Sofijes, Kizes dhe ata të rrethojnë me pyetje, dashuri ,mall, edhe lotë.
Stërgjyshja, gjyshja, nëna e tyre Sofi ishte martuar në Dibër , që më pas ishte e andej kufirit dhe kur kishte ndërruar jetë , i kishin ”zgjedhur” si banesë të fundit një copë vend nga ku Zerqani, vendlindja e saj dukej qartazi…madje edhe varret e nënës , babait, njërit vella,,,ndërsa tjetri, ah tjetri në Norvegjinë e largët…E kaluara jonë ka kaq shumë padrejtësi saqë duket se na ka paralizuar të ardhmen. Të flasësh për të këtu do të thotë të mos shijosh asgjë nga ky organizim i bukur dhe i kushtueshëm që është realizuar me kaq shumë punë. Por e ndjen thellë se ajo është aty në këtë sallë, ka shtegëtuar me ne, shtegëton me ne, atje,këtu, gjithmonë.
Nuk kishim kohë të pëfshiheshim në biseda të largëta në kohë, as të pëloteshim për njerëz që i kemi larg,ka kaq shumë gjallëri,rini, bukuri dhe freski ,saqë pyetjet rreth këtij brezi të tretë që po rritet këtu nuk mbarojnë kurrë…
Dibranët festojnë bukur, dhe kur lindin fëmijë bëjnë dasëm ku traditat e veshjes,gatimit, arredimit, higjenës shembullore,respektimit të tjetrit ,duket se nuk shuhen asnjëherë.
M’u duk se kalova një mbrëmje atje te vendi ku pasi binte nata dhe dritat ndizeshin ,unë ”takoja” ata që dikur ishin mister me emra të përvetshëm ,,,ndërsa tani, mes tyre këtu në Amerikë, ata janë kaq të afërt ,kaq të dashur, kaq të pandashëm nga ne. E kaluara që na ndante kur ishim vetëm 30 minuta larg dhe gëzimi që na bashkoi këtu në Amerikën e largët, sa afër janë ndonjëherë: një cast meditimi,një akt reflektimi,një valle gëzimi dhe një takim paharrimi!
Marjana BULKU (korrik 2014)
- « Previous Page
- 1
- …
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- …
- 34
- Next Page »