Archives for August 2014

Masakra që kullon gjak tash 184 vjet

August 26, 2014 by dgreca

Nga Uk Lushi/
Pas më shumë se pesëqind viteve, në fillim të shekullit të 19-të, si në rastin e çdo perandorie tjetër që nuk mund të shkëlqejë përjetësisht, rënia zuri t’i rrëzbiste edhe themelet e Perandorisë Osmane. Në njërën anë popuj të shumtë, që ishin pushtuar qoftë me zor qoftë me joshje, dhe në anën tjetër Rusia dhe shtetet europiane, duke ndjerë dobësinë e shkërmoqjes së fuqisë së Stambollit, filluan ta godasin trupin perandorak kudo mundeshin. Krerët dhe elitat e popujve nën thundrën osmane po shihnin rastin dhe interesin e tyre ndërkaq që përpiqeshin të përfitonin sa më shumë për vete dhe popujt që i udhëhiqnin drejt pavarësisë.
Në këtë periudhë të turbullt, ndonëse nuk i ishte nënshtruar sundimit otoman asnjëherë plotësisht por— paralelisht dhe paradoksalisht— i kishte dhënë perandorisë udhëheqës dhe komandantë të jashtëzakonshëm nga gjiri i saj, elita e të vetmit popull e cila sillej si e ndërkryer dhe pa përgjegjësinë historike ishte ajo e shqiptarëve.
Gjatë viteve 1820, ndërsa dukej qartë që Greqia do të fitonte mëvetësinë duke ju falënderuar edhe luftës së shumë shqiptarëve, fuqia e elitës ushtarake në trojet shqiptare ishte shumë e madhe dhe bile edhe Egjipti administrohej dhe drejtohej nga valiu shqiptar Mehmet Ali Pasha. Mirëpo çuditërisht, në vend se për veten, shqiptarët herë luftonin për osmanët kundër të tjerëve, e herë për të tjerët kundër osmanëve. Mund të thuhet që ata në fakt luftonin më së pakut për veten e tyre!
Sidoqoftë, diku në kapërcyell të dekadës së tretë, ose më saktësisht kah fillimi i vitit 1830, duke parë që perandoria nuk po i paguante dhe shpërblente edhe pse gjakoseshin për të, katër prijës madhor— Mustafa Bushatliu, Veli Beu, Silehdar Poda dhe Arsllan Beu— u pajtuan të linin anash mospajtimet private dhe të bënin kauzë të përbashkët vetëm luftimin kundër turqve. Jugu dhe veriu i trojeve shqiptare u ngritën në revolta lokale. Rebelimi nuk u organizua në tërë gjeografinë e Shqipërisë njëkohësisht dhe si rrjedhojë veziri osman me prejardhje greke Reşid Mehmed Pasha arriti fitore të pjesshme kundër jugut, përpara se gegët e veriut të bëheshin gati për kryengritje dhe t’u vinin në ndihmë vëllezërve të tyre toskë.
Atë që nuk mundi ta bënte në fushëbetejë dhe i frikësuar nga bashkërendimi i jugut dhe veriut Reşid Pasha e vendosi të bënte me mjete tjera. Me dijeninë dhe miratimin e Sulltan Mahmudit II greku e mendoi një plan tinëzar për liderët e jugut shqiptar. Ai u premtoi pagesën e plotë gjithë atyre që kishin shërbyer në ekspeditat turke dhe i ftoi 1000 komandantë dhe krerë të Toskërisë që të takoheshin me të në qytetin e Manastirit në një gosti madhështore ku do të gjenin së bashku zgjidhjen e të gjitha problemeve. Rreth 500 fisnikë iu përgjigjën vezirit të Padishahut dhe dhanë fjalën që do të merrnin pjesë në ahengun xhymert të Pashait.
Sot— saktësisht— 184 vjet më parë, pra, me datën 8 të muajit të tretë të Pranverës së Parë të vitit 1246 sipas kalendarit islamik respektivisht me 26 gusht 1830 sipas kalendarit tonë afërsisht 500 elitarë— shumica e parisë së jugut të Shqipërisë dhe ajka e e gardës së tyre— në mesin e tyre edhe Veli Beu dhe Arsllan Beu— veshur, mbathur dhe armatosur si për ceremoni më—u drejtuan kah hipodromi i Manastirit ku ushtria perandorake— siç u ishte thënë— do të parakalonte në nderim të tyre.
Dielli i asaj të enjteje sapo kishte nisur zbritjen e pasdites. Prijësit shqiptarë u rreshtuan përballë 1000 trupave turke që t’i vështronin ndërsa ata do të kryenin marshin ceremonial. Mirëpo, ende pa mbaruar pozicionimi i shqiptarëve vis-à-vis efektivit, ushtarët turq filluan të shtinin rrufeshëm dhe tradhtisht mbi bejlerët dhe komandot toske. Sigurisht që burrat e rënë në grackë rezistuan deri në frymën e fundit dhe mbase disa duhet të kenë paguar vetveten shtrenjtë, porse bilanci i plojës ishte katastrofal dhe shqiptarët u vranë nga ushtarët e sulltanit deri në njeriun e fundit. Pas kësaj masakre barbare të paparë ndonjëherë kufomave ju prenë kokat, të cilat u dërguan në Stamboll nga një njësit tartar, ndërkaq trupat u lanë në të hapur të haheshin nga qentë dhe shpendët grabitqar.
Osmanët pasi e zhvoshkën jugun nga udhëheqësit, një vit më vonë, me 1831, e mposhtën edhe Shkodrën dhe u ndaluan të gjithë shqiptarëve mbajtjen e armëve, përshirë edhe shqiptarët e fesë islame. Në të gjitha vilajetet shqiptare në role drejtuese u transplantuan kodoshë dhe xhahilë pro-otoman. E tërë kjo ndodhi ndërsa shtetet dhe kombet ballkanike bëheshin të mosvarme dhe zgjeroheshin në shpinë të atyre që vonoheshin— me apo pa fajin e tyre. Shumë shqiptarë të ballafaquar nga pa-perspektiva dhe terrori osman u detyruan të emigrojnë për në Rumani, Egjipt, Bullgari, Itali të Jugut, Stamboll dhe më vonë për në SHBA. Porta e Lartë nuk fitoi kushedi çfarë nga masakra mizore dhe aktet e egra më pas, por kombi shqiptar humbi shumë sepse mbeti historikisht mbrapa— së pakut gjysmë shekulli— derisa (ri)lindi Rilindja Kombëtare.
Po pse, edhe pas 184 vitesh, Masakra e Manastirit kullon gjak? Pse edhe gati pas dy shekujsh ne shqiptarët duhet të ndalemi për disa momente dhe dëgjojmë rënkimin dhe gulçet e paraardhësve tonë që u prenë si kallinj gruri në qytetin e Manastirit me 26 gusht 1830?
Sepse efektet e kësaj masakre ndihen edhe sot. Sepse hierarkia shoqërore dhe kombëtare ndër shqiptarë ka pësuar dëme të mëdha prej 26 gushtit 1830 dhe ne jemi bërë pre e apetiteve hegjemoniste të shumë fqinjëve. Sepse masakra ka tentuar zhbërjen e Shqipërisë dhe— përkundër se dështoi— ja ka dalë ta vonojë Shqipërinë— që nuk është bërë ashtu si duhet të jetë akoma, as sot. Sepse duke mos hedhur dritë historike mbi këtë masakër dhe duke e mbajtur gjysmë të fshehur tragjedinë kastat e mëvonshme shqiptare, e bile as ato të sotmet, nuk kanë kuptuar se çdo të thotë të bëhesh dhe jesh elitë. Sepse në çdo komb ka dhe duhet të ketë një pakicë që ka privilegjin por edhe përgjegjësinë që të udhëheqë dhe ruaj interesin e pjesës më të madhe të shoqërisë. Sepse pjesëtarët e elitave ushtarake, politike, ekonomike, intelektuale dhe tjera që zënë postet e udhëheqjes dhe që influencojnë vendimmarrjen për të tashmen dhe ardhmen duhet të reflektojnë çfarë u ka ndodhur bejlerëve me 1830 dhe duhet të lidhen me njëri-tjetrin dhe sidomos ta lidhin interesin vetjak me atë të popullit, përndryshe përfundojnë sikur cjapi te kasapi. Sepse elitat e përgjegjshme duhet të punojnë në rekrutimin e pjesëtarëve të aftë nga të gjitha shtresat e popullsisë për të ripërtërirë vazhdimisht bazën dhe zgjatur rrezen e rrethit kombëtar. Sepse pasardhësja e Perandorisë Osmane sot u kërkon Republikës së Shqipërisë dhe Kosovës që të rishkruajnë historinë e “(bashkë)jetesës” me dhe nën pushtimin osman ndërkaq që për një masakër të tmerrshme si kërdia e Manastirit me 1830 para se të rishkruhet duhet të shkruhet historia dhe Turqia duhet të shprehë keqardhje dhe pendesë dhe ne do ta falim, por pa pasur nevojë të harrojmë. Sepse një popull i cili nuk e di të kaluarën e tij, e cila përmban edhe ngjarje të llahtarshme si gjëma e Manastirit dhe nuk i kujton përvojat e tilla duke reflektuar për pse-të e tyre, nuk mund të shkojë në të ardhmen. Sepse…sepse-të janë aq të shumta dhe unë jam i sigurt që shumë nga to do t’i gjeni ju vetë!

EDHE TË VDEKURVE UA KANË FRIKËN

August 25, 2014 by dgreca

Në Kujtim të Viktimave të Komunizmit dhe Nacizmit/
Nga Frank Shkreli/
Të shtunën që kaloi në Washington u shënua 75-vjetori i Paktit nazi-komunist, Molotov-Ribbentrop në bazë të të cilit u nda Europa para se të fillonte Lufta e dytë Botërore. Me këtë rast, Fondacioni amerikan për Përkujtimin e Viktimave të Komunizmit, së bashku me një numër kongresmenësh amerikanë, ambasadorësh të shteteve europiane dhe udhëheqsisht të të drejtave të njeriut, vendosën kurora lulesh në “Hollin e Lirisë” të Kongresit amerikan dhe tek Monumenti i Viktimave të Komunizmit në Washington, duke shpallur 23 gushtin si “Ditën e Shiritit të Zi”– për të nderuar kujtimin e atyre që ranë viktima të dikaturës totalitare komuniste dhe naziste, anë e mbanë Europës. Është kjo data e nënshkrimit të Paktit famëkeq midis Bashkimit Sovjetik dhe Gjermanisë Naziste, pakt i cili ndau Europën dhe që më në fund çoi në fillimin e Luftës së dytë Botërore. Ky pakt përbënte alencën më famëkeqe midis Komunizmit dhe Fashizmit, një aleancë kjo e cila në dekadat që pasuan do të shkaktone miliona viktima të pafajshme në mbarë Europën.
Për të bërë këtë kujtim të përhershëm dhe ditën e 23-gushtit si ditën zyrtare të përkujtimit të miliona viktimave të komunizmo-nacizmit — Dhoma e Përfaqsuesve e Kongresit të Shteteve të Bashkuara miratoi projektligjin e paraqitur nga ligjvensi John Shimkus, i cili tani pritet të miratohet edhe nga Senati amerikan, që është dhoma tjetër legjislative e Kongresit amerikan, duke iu bashkua kështu një numri shtetesh europiane të cilat kanë vendosur që 23 gushti të jetë dita përkujtimore e viktimave të komunizmit dhe nacizmit.
“Shpresojmë që në të ardhmen, “Dita e Shiritit të zi” e 23 gushtit (e Paktit Nazi-komunist, Molotov Tibbentrop) të jetë një ditë që do të njihet më mirë dhe të përdoret si një rast për të përkujtuar të gjitha viktimat e komunizmit dhe të fashizmit në Europë”, u shpreh të shtunën që kaloi, Z. Marion Smith, Drejtori Ekzekutiv i Fondacionit për Përkujtimin e Viktimave të Komunizmit në Washington dhe njëkohësisht tha ai, të shërbejë si një rast për të “edukuar brezin e sotëm dhe brezat e ardhëshëm, mbi ideologjinë, historinë dhe mbi trashëgiminë e komunizmit”, shtoi ai. Z. Marion tha se është e rëndësishme që kjo ditë të shënohet jo vetëm këtu në Amerikë, por edhe anë e mbanë botës, pasi komunizmi, shtoi ai, “sundon ende në të pakën 5 vende të botës dhe se në disa vende që kishim menduar se ishte zhdukur, shohim shënja se po rikthehet”. Kjo, tha ai, ndodhë sepse ekziston një mungesë njohurie mbi realitetin e jetës nën regjimet komuniste, 25 vjet pas shëmbjes së tyre në Europë. Përveç kësaj, Fondacioni amerikan për Përkujtimin e Viktimave të Komunizmit njoftoi gjithashtu planet për ndërtimin e një Muzeumi të Historisë së Komunizmit Ndërkombëtar në parkun e madh të Washingtonit (National Mall), duke filluar nga viti 2017. Njohja e së kaluarës, është jetësore, tha ai, për të ruajtur lirinë tonë në të ardhmen dhe shtoi se ndonëse rrymat totalitare mund të marrin forma të ndryshme, ato gjithmonë, pa dallim,çojnë në vdekje dhe shkatërrim, tha me këtë rast, Drejtori i Fondacionit për Përkujtimin e Viktimave të Komunizmit, Marion Smith.
75-vjetori i Paktit Molotov-Ribbentrop, përveç në Amerikë, u shënua edhe në shumë vende europiane dhe në Kanada. Madje, Kryeministri i Kanadasë, Z. Stephen Harper, të shtunën bëri një deklaratë të fortë zyrtare me këtë rast, duke thënë se “Kjo është një ditë për të mbajtur zi për viktimat që kanë humbur jetën nën këto dy regjime të këqia e çnjerzore dhe njëkohësisht”, shtoi ai “përulemi para atyre burrave e grave të guximshme, të cilët luftuan kundër shtypjes dhe tiranisë.” Kryeministri Harper u shpreh se, “Qeveria jonë është e vendosur dhe e angazhuar që të nderojë dhe të kujtojë viktimat e komunizmit dhe të nacizmit”. Kjo, u shpreh udhëheqsi kanadez, “është arsyeja që ne jemi duke mbështetur përpjekjet për të ndërtuar një monument në kryeqytetin kanadez, me të cilin do të nderohen qindra miliona burra, gra e fëmij, të cilët vuajtën nën tiraninë komuniste”. Kryeministri kanadez, ditën e përkujtimit të viktimave të komunizmit dhe nacizmit u bëri thirrje bashkatdhetarve të tij që tu bashkohen përpjekjeve të qeverisë kanadeze, për të promovuar dhe për të mbështetur vlerat e lirisë, të demokracisë, të të drejtave të njeriut dhe të ligjit, anë e mbanë botës dhe të “bëjmë çdo gjë të mundur të sigurohemi që krimet e bëra gjatë periudhave më të errëta të historisë së njerëzimit, të mos përsëriten më.”
Është e pamundur të mos bëhet pyetja: Po Shqipëria dhe shqiptarët, si e kujtuan këtë ditë ? Duke u bazuar në medien shqiptare, Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama shënoi me këtë rast në faqen e tij në facebook thënjen e aq përdorur e të lodhëshme , “se e kaluara nuk duhet harruar, ashtuqë të mos përsëritet”, por nuk thuhet se për të cilën të kaluar e ka fjalën, ose çfarë ka ndodhur në atë të “kaluar” dhe pse ajo e kaluar nuk duhet të përsëritet më. Nga ana e tij, Kryetari i Bashkisë së Tiranës dhe njëherazi edhe Kryetar i Partisë Demokratike në opozitë, Z. Lulëzim Basha, njoftoi si me “gjysëm zëri”, planete Bashkisë për të ndërtuar një monument viktimave të komunizmit, por mbetet për tu parë nëse edhe kjo iniciativë do mbetet në gjysëm të rrugës si iniciativat e tjera të njoftuara gjatë 24 viteve të fundit, në lidhje me viktimat dhe të përndjekurit e regjimit komunist, përfshirë edhe hapjen e dosjeve dhe dënimin e atyre krimeve. Ndoshta nuk janë gjithëpërfshirse këto deklarata, por janë simbolike për nga fakti se Kryeministri Rama dhe Kryebashkiaku Basha, që përfaqësojnë brezin pas komunist të politikanëve dhe si të tillë pritet më shumë prej tyre. Heshtja e tyre në lidhje me këtë çështje është shqetsuese, për të mos thënë e turpshme. Kjo heshtje është edhe më e turpshme kur vihen re shënja të rehabilitimit të reputacionit të Enver Hoxhës dhe regjimit të tij, pa u venë vesh fare krimeve të kryera një prej regjimeve më brutale komuniste të asaj kohe. Si mund të justifikohet kjo heshtje zyrtare e të gjitha partive dhe qeverive të 20-viteve të fundit?A mos kanë ende frikë nga viktimat e vdekura të komunizmit?Në çfarë bazash morale, politike a po thjeshtë njerëzore e humanitare mund të heshtet për këtë të “kaluar” që nuk duhet të “përsëritet”.Për një përvjetor, për të cilin flet dhe e kujton e mbarë bota e qytetëruar? Pse këto ngurrime çerek shekullore për të pranuar dhe për të dënuar natyrën shkatërrimtare dhe kriminale të regjimit komunist shqiptar dhe të ideologjisë totalitare të tij, siç ka ndodhur në të gjitha vendet ish-komuniste të Europës? A nuk meritonin viktimat e komunizmit në Shqipëri, lirinë dhe dinjitetin njerëzor?A nuk meritojnë që këto viktima të kujtoheshin dhe të nderoheheshin për sakrifciat e tyre, në të njëjtën ditë me viktimat e tjera të komunizmit ndërkombëtar?A por viktimat e komunizmit shqiptar, ishin më pak të rëndësishme, sipas Ramiz Alisë, i cili ka deklaruar se dënimet dhe vrasjet e “armiqëve” të “pushtetit popullor” nuk ishin një mëkat. Ndalimi i “tufëzave” të bagëtive ishte mëkat më i madh, sepse sipas ish-udhëheqsit komunist shqiptar, ndalimi i tyre varfëroi fshatin.
Heqja dorë nga degradimi politik, mendor dhe moral i komunizmit duket se është një fenomen nga i cili nuk mund të shkëputet aq lehtë, as elita politike shqiptare, as shoqëria shqiptare në përgjithësi.Mund të thuhet se e gjithë shoqëria shqiptare ishte viktimë e këtij sistemi, por mund të thuhet gjithashtu se – siç ka ndodhur edhe në shoqëritë e tjera të Europës Lindore – shoqëritë edhe atje ishin deri diku toleruese ndaj atij regjimi, qoftë nga pamundësia për të ndryshuar gjë, qoftë edhe nga indiferenca ndaj krimeve ndaj kundërshtarve të atij sistemi. Populli gjerman ishte njëri prej viktimave më të mëdha të nacizmit, por njëkohsisht nuk mund të çfajsohej nga krimet e hitlerizmit. Por populli gjerman, si asnjë tjetër në Europë, ka pranuar fajin dhe është “çliruar” nga e kaluara naziste dhe komuniste, duke I dënuar krimet e këtyre sistemeve, jo vetëm ndaj gjermanëve por edhe ndaj popujve të tjerë. Madje Gjermania ka paguar edhe shpërblime të mëdha gjatë dekadave. Si përfundim, në këtë 70-vjetor të mbarimit të Luftës së Dytë Botërore, për gjermanët humbja e regjimit nazist solli lirinë për kombin e tyre dhe ashtu festojnë. Ndërsa për vendet e Europës Lindore dhe Qëndrore, fitorja kundër fashizmit solli vendosjen e regjimeve totalitare të një ideologjie tjetër shtypëse, atë të komunizmit ndërkombëtar. Ndryshe nga Gjermania, fitorja mbi fashizmin në vendet e Europës Lindore nuk solli lirinë as nuk u dha fund krimeve, shtypjeve dhe përndjekjeve në këto vende, përfshirë edhe Shqipërinë dhe trojet shqiptare në Ballkan, të cilat mbetën nën influencën komuniste për pothuaj një gjysëm shekulli.
Por, fatkeqsisht, ndryshe nga vendet e tjera ish-komuniste ku viktimat e regjimeve komuniste kujtohen dhe nderohen për sakrificat e tyre, viktimave të komunizmit në Shqipëri dhe në të gjitha trojet shqiptare në Ballkan, madje edhe në prak të 70-vjetorit të “çlirimit” të Europës — u duhet të jetojnë me idenë dhe justifikimin se torturuesit dhe persekutuesit e tyregjatë një gjysëm shekulli, duhet të konsiderohen se ishin gjoja çlirimtarët dhe jo ndjekësit dhepersekutuesit e tyre. Viktimat e komunizmit shqiptar, të përndjekur dhe të vrarë nga njëri prej regjimeve më të ashpëra komuniste në botë, fatkeqsisht si në asnjë vend tjetër të Europës, janë të harruar dhe të nepërkëmbur në demokraci.

BABAI KOSOVAR KA MARRE NE SIRI EDHE DJALIN 8 VJECAR!

August 25, 2014 by dgreca

8 vjeçari kosovar në luftë në Siri, nëna lut bashkëshortin t’ia kthej djalin/
Inkuadrimi i kosovarëve në Siri merr përmasa shqetësuese. Pranvera Abazi, 30 vjeçe nga Prishtina, thotë se bashkëshorti i saj, Arbeni, kur shkoi në Siri para disa javësh, me vete dhe pa lejen e saj e mori edhe djalin, Erionin.
Fëmija i çiftit kosovar është vetëm 8 vjeçar dhe shihet në Siri në shoqërinë e luftëtarëve të ISIS’it.
Pranvera kërkon me dëshpërim që kushdo që e mban ta kthejë sa më parë në Kosovë djalin e saj të vetëm, raporton KTV.
Ka gati dy muaj që Pranvera Abazi imagjinon vetëm një skenë sa herë që nis dita e re – kthimin e djalit të saj, Erionit, në shtëpi.
Erioni, 8 vjeç, që duhej të niste klasën e tretë javën e ardhshme, është në Siri. Atë e ka marrë me vete babai i tij, Arbeni, që ka shkuar atje për të luftuar krah ISIS’it dhe kundër forcave të Assadit.
Nëna e tij është tmerruar kur ka parë sot fotot e para që prej largimit të dhunshëm të djalit. Ai shihet me të tjerë fëmijë dhe me luftëtarë të rritur, me gishtin lart – shenjë që Zoti është një – dhe me flamurin e ISIS’it. Pranvera, 30 vjeçe, kujton momentin kur e ka parë për herë të fundit djalin e tij, pasi që bashkëshorti i kishte thënë se po shkonin për disa ditë në Rugovë.
1 javë më pas gjithçka që ka marrë Pranvera është ky mesazh nga Arbeni, në të cilin ai vetëm i tregon se bashkë me Erionin është në Siri, raporton KTV.
Pranvera thotë se kurrë nuk e ka menduar që Arbeni do të mund ta merrte djalin me vete, edhe pse vetë kishte dhënë shenja se do të shkonte për të luftuar.
Në gjithë këto javë, Pranvera ka folur vetëm një herë me Erionin në telefon.
Derisa vazhdon ta ketë shumë të vështirë ta kuptojë arsyen pse Arbeni e mori djalin me vete, Pranvera e lut atë dhe këdo tjetër që mban Erionin që ta kthejë së më parë në shtëpi.
Policia e Kosovës ka bashkëpunuar gjithë këtë kohë me familjen dhe po bën gjithçka që është e mundur të gjejë rrugë për ta kthyer fëmijën në shtëpi.
Si Erioni besohet se ka edhe të tjerë fëmijë kosovarë në Siri, e që me gjasë atje kanë shkuar familjarisht.
Pjesë e luftimeve të ISIS-it në Siri e Irak janë edhe fëmijë të moshës 12-13 vjeçare. Pasi e ka sulmuar në Irak, SHBA-ja po planifikon ta sulmojë këtë organizatë edhe në Siri.
Në çfarëdo rrethane Pranvera vazhdon të shpresojë që Erionin do ta lejojnë të kthehet aty ku është më i sigurti – pranë nënës së tij.(gazeta EXPRESS)

Toleranca fetare, një vlerë e rrallë e shqiptarëve

August 25, 2014 by dgreca

Nga Bujar Nishani*/
Është një nder dhe një privilegj i madh edhe për mua të jem sot mes jush, e të marr pjesë në këtë Festë të Shenjtë. Dëshiroj të falënderoj nga zemra për ftesën drejtuesit e Kryegjyshatës Botërore të Bektashinjve, autoritet vendore dhe e mirëprita me lumturi të veçantë pjesëmarrjen në këtë festë, që po bëhet gjithnjë e më shumë mbarëshqiptare.
Gjatë këtyre ditëve festive, ky Mal i shenjtë pret krahëhapur e shtrëngon në gjirin e tij mijëra e mijëra besimtarë bektashianë, por edhe shtegtarë të devotshëm që vijnë nga Kosova, Mali i Zi, Maqedonia, madje edhe nga Diaspora e madhe shqiptare nëpër botë.
Bukuria mahnitëse e këtij Mali, flora dhe fauna e këtyre rrethinave sa të ashpra, aq edhe magjike, trevat që e rrethojnë përqark si diamante të një kurore xhevahiresh shqiptare, njëra më e mrekullueshme se tjetra, të banuara nga njerëz bujarë, fisnikë e mikpritës – të gjitha këto kanë lindur, frymëzuar, ushqyer poetë, luftëtarë e atdhetarë shqiptarë ndër shekuj, por kanë ngjallur edhe ndjenjat krijuese të artistëve, piktorëve e shkrimtarëve të huaj përgjatë shekujve.
Dëshiroj që të përshëndes e të vlerësoj kontributin dhe veprën e drejtuesve të nderuar bektashinj që nga Baba Abaz Aliu, Vëllezërit Frashërlinj, e deri te i ndjeri Haxhi Dede Reshat Bardhin – por, veçanërisht sot Haxhi Baba Edmond Brahimajn, Kryegjyshi Botëror i Bektashinjve, i cili vazhdon traditën e shkëlqyer të veprimtarëve të palodhur në konsolidimin e dialogut shoqëror dhe ndërfetar.
Këtu, është gjithashtu vendi dhe momenti të përkulemi me respekt dhe të përshëndesim kontributin e dhënë nga Andon Zako Çajupi dhe shumë rilindës të tjerë, kleriku Ali Turabiu, Perikli Ikonomi apo edhe piktori i madh anglez, Eduard Lir, të cilët me veprat e tyre kanë evokuar vlerat natyrore, historike, atdhetare, fetare dhe trashëgiminë kulturore të kësaj zone të mrekullueshme.
Ashtu siç tregon dhe një nga legjendat më interesante të kësaj zone, mal më të bukur Perëndia nuk ka ditur të bëjë, dhe kur deshi të bënte një më të bukur, iu prish balta në dorë.
Jo më larg se disa më parë, Papa Françesku duke shpjeguar arsyet pse do të vizitojë vendin tonë më 21 shtator, vuri në dukje se Shqipëria ka ditur të krijojë unitetin e saj kombëtar të bazuar në vlerat e tolerancës, harmonisë, bashkëjetesës dhe respektit fetar. Përfitoj nga ky rast i bekuar për të vënë në dukje e theksuar një vlerë sa të rrallë, aq edhe të natyrshme të popullit e vendit tonë: bashkëjetesën historike e tradicionale mes feve në Shqipëri, ku pasuesit e gjashtë feve ushtrojnë krejt lirshëm e në harmoni të plotë me njëri-tjetrin besimin e tyre shpirtëror.
Kombi shqiptar e ka mbrujtur, ushqyer, ruajtur dhe përsosur këtë bashkëjetesë, harmoni dhe tolerancë fetare përgjatë shekujve. Vërtet rilindasi ynë vizionar Pashko Vasa pat shkruar vargjet legjendare: ‘’Feja e shqiptarit është shqiptaria’’, por themelet e shëndosha të bashkëjetesës sonë fetare ne kemi ditur t’i ndërtojmë duke ndërthurur tharmin e besimit që i bashkon njerëzit, pavarësisht se si i falen Zotit tonë të përbashkët, me doket dhe zakonet më të mira shqiptare të besës, mikpritjes, nderimit dhe respektit për mikun dhe tjetrin që mund të jetë ndryshe nga ne.
Kjo bashkëjetesë, harmoni e tolerancë është kontribut dhe fryt i bashkësive fetare shqiptare, i përfaqësuesve dhe drejtuesve shpirtërore, të cilët predikojnë me urtësi dhe devotshmëri mësimet e shenjta dhe parimet e shëndosha të moralit njerëzor, por mbi të gjitha, këto vlera u përkasin qytetarëve shqiptarë, të cilët i ruajnë e i lartësojnë ato dita-ditës.
Këto vlera të patjetërsueshme, këto visare të çmuara të kombit tonë ne jo vetëm do t’ua lemë trashëgim brezave të ardhshëm, por do t’i përçojmë dhe eksportojmë edhe në mozaikun e vlerave të shumëllojshme të familjes së madhe evropiane, aty ku aspirojmë të bëjmë pjesë sa më shpejt e me merita të plota edhe zyrtarisht, e jo vetëm gjeografikisht.
Fati i shkruar nganjëherë na ka vënë krah për krah apo përballë njëri-tjetrit me ide, bindje fetare apo politike të ndryshme, por duke qenë se kërkohen sakrifica të përbashkëta dhe duke pasur parasysh se që të gjithë aspirojmë një jetë më të mirë në paqe e në harmoni, kam bindjen e palëkundur dhe optimizmin e pashtershëm që do t’ua dalim mbanë bashkërisht edhe sfidave të ardhshme të integrimit dhe zhvillimit të gjithanshëm për ta konsoliduar e lartësuar akoma edhe më shumë imazhin e Shqipërisë sonë të përbashkët në të gjithë botën.
Diktatura komuniste u përpoq me çdo mjet ta shkëpuste shqiptarin nga besimi e Zoti, duke vrarë, burgosur e syrgjynosur klerikët e duke shkatërruar objektet e kultit – përpjekje që arritën kulmin absurd në vitin famëkeq 1967 kur feja u ndalua me ligj dhe Shqipëria u vetëshpall i vetmi vend ateist në rruzull.
Por ja ku jemi sot, në Teqenë e Kulmakut, në majën e shenjtë të Malit hijerëndë e kreshtathinjur, në Tomorin e lashtë, që përpos madhështisë së tij karakteristike, ofron edhe një frymëzim të pakrahasueshëm shpirtëror, artistik e natyror.
Gjatë këtyre pesë ditëve të mirësisë bektashiane, kur faleni e bëni kurban për shëndetin tuaj, për familjet, për mbarësinë, për pjellorinë dhe kohë gjithnjë e më të mira për vete, jam i sigurt që lutjet dhe urimet tuaja shkojnë edhe për Shqipërinë e shqiptarët, për të ardhmen tonë sa më të sigurt, të begatë e krenare.
Prandaj urimi im i vetëm, sot, këtu, mes jush, urimi që më del nga thellësia e zemrës, krahas mirënjohjes edhe një herë për ftesën që më bëtë, është: Paçi përpjetë ditë të tilla të hareshme e të lumtura, plot shëndet e harmoni në këtë truall të bekuar shqiptar!
Zoti e bekoftë vendin tonë! Zoti e bekoftë kombin shqiptar dhe shqiptarët kudo ku janë! Gëzuar! Mbarësi në familjet tuaja!”
*Fjalimi i Presidentit të Republikës, Bujar Nishani, në ceremoninë tradicionale të pelegrinazhit bektashian në Malit e Shenjtë të Tomorit, që u zhvillua në mjediset e Teqesë së Kulmakut.

KUJTESA SOCIALE DHE KULTURA E SHKRIMIT…

August 25, 2014 by dgreca

…për Luftën e Vlorës, 1920 në optikën bashkëkohore/
Pamje e përgjithshme shqiptare e periudhës së 1920- ës nga syri i shkrimit europian/
Shkruan: MSC. Albert HABAZAJ/ studiues/
Janë mbi 45 studiues që janë marrë instensivisht qysh atëherë, që e vrojtonin dhe e shkruanin Shqipërinë me lentet e tyre kulturore. Mund të përmendim (sipas rendit alfabetik) studiues të tillë si: Baldacci, Bouè, Brailaford, Callan, Chumckv, Cozem – Hardv, Cozzi, Cvijic, Degradd, Dumont, Edlinger, Eliot e deri tek Nvoni, Windish,Wirthi etj, të cilët i japin edhe virtytet, edhe veset e shqiptarëve. Mis Durham thotë se të gjithë shqiptarët në realitet nuk janë muhamedanë, as të krishterë: feja për ta është një formë e jashtëzakonshme, diçka fare formale. Kanë rregull të madh për mbledhjet. Shqiptarët e shkolluar janë tregtarë të shkathët (të zotë) dhe të gjithë kanë individualitet të theksuar. Ndodh, thotë, që pas vrasjes iu vjen keq për plumbin…Njw tjetwr studiues, Woods, bën këtë portret: “Shqiptari është i egër, luftarak, tolerant në çështje fetare, i pabindur por besnik dhe i ndershëm”.
Etnografi, gjeologu dhe paleontologu hungarez Franc Nopça (Franz Nopcsa: 1877 – 1933) ka ardhur disa herë në Shqipëri gjatë v. 1903 – 1922 dhe për herë të parë përdori metodën krahasuese me vendet e tjera të pellgut të Mesdheut dhe të Azisë së Afërme dhe ndër të parët që në studimet etnografike për Shqipërinë futi për krahasim edhe të dhënat e arkeologjisë. Duke folur për karakterin e shqiptarëve Baroni Nopça, qysh në fillim të studimit kërkimor shkencor në Shqipëri, thekson se, për të asgjë nuk është më e zorshme se sa të njohë një i huaj thelbin e karakterit të një populli dhe “asgjë nuk kërkon më tepër qetësi dhe sundim të vetvetes se sa ta përshkruajë atë pastaj në mënyrë objektive dhe siç ndodh realiteti” .
Nga natyra shqiptarët e asaj kohe janë cilësuar si krenarë, luftarakë, gjaknxehtë, sensibël, me moral shoqëror, sidomos në lidhje me femrat qëndron shumë lart, që bëjnë shumë shpenzime për mikpritje dhe festa. Por Jastrebovi thotë sikur mikpritjen shqiptarët e kanë dogmë, sikur kanë prirje për t’i zmadhuar gjërat, sikur janë dinakë, gënjeshtarë dhe hipokritë, sikur janë armiq të këshillave të mira, idololatër të një nderi të gabuar, nuk durojnë cënimin botërisht të gjërave të shenjta. Ippen bën një prerje horizontale ndër shaljanë dhe quan kapadainj, që tëdobëtin e përdorin keq, pse nuk merren me grabitje, po kështu banorët e Nikaj – Mërturit. Seksualitetin as që e njohin. Jarav gjen që shqiptarët janë luftëdashës, të prapambetur, kanë inisiativë, janë të guximshëm dhe kundër çdo lloj autoriteti. I quan partikularistë, të cilët fillojnë të dyshojnë sa herë kërcënohen të drejtat e tyre. Studimi i punimeve që ata kanë lënë për vendin tonë është ndoshta një mozaik kompleks për ne, ku shfaqen metaforikishtbanorët e tokës dhe qiellit shqiptar me të gjitha ngyrat e ylberit. Me shumë prej mendimeve të tyre nuk mund të jemi dakort, por ato janë “rekorde” të regjistruara në Kujtesën e Shkrimit të Botës dhe janë, ndërkohë, për studimet tona e të tjerëve, të huaj apo vendas, referenca se si na shikojnë ne të tjerët, ngaqë mungon ajo edhe ajo ndarja e famshme që na ka pëlqyer, që si historinë, si këngën ta reduktojmë në një ndarje kaq binare (bardhë e zi). Shumë nga udhëtarët, studimet e të cilëve kemi lexuar, janë objektivë në shënimet e vlerësimet e tyre, pavarësisht se diku, ku ata na mburrin, ne krenarohemi e na ngrihen veshët dhe diku, siç dhe perifrazuam grimca, ku ata na shajnë (më saktë, jo na shajnë, por na nxijnë portretin, ndoshta ashtu paska qenë) ne mërzitemi, ulim kokën, ulim veshët dhe fillon të pllenohet urrejtja për ta në psikën dhe shpirtin tonë. Për informacionet e të huajve, që sipërpërmendëm, i shikojmë me lente kulturore për të parë më mirë, për çka na shërbejnë në funksion të Njëzetës. Hecquard nënvizon se, në rast lufte, në Shqipërinë e Veriut, çdo shtëpi pajiste një burrë, pavarësisht nga numri i përgjithshëm i pjesëtarëve të shtëpisë.
Ndërkohë historiografia dhe kujtesa sociale e LV njofton se në Beun, më 1920 u mblodhën nga çdo fshat shtëpi e burrë e burrë e pushkë. Merr dimensione të reja informacioni historik dhe folklorik që na vjen për atë ngjarje, se në LV ndihmuan, biles morën pjesë edhe gratë. Kur flet për sjellje e zakone të shqiptarëve, kur shkruan për Shqipërinë, sakrifikuar për interesat e Europës, Ismail Qemali thekson: “Tre objektet kryesore të përkushtimit të shqiptarëve janë: nderi i tij, familja e tij dhe atdheu. Ai preferon vdekjen përpara një çnderimi që nuk është larë”. Nga të pashkruarat dhe të pathënat për Njëzetën, edhe sot e kësaj dite, në Vlorë, nga më moshatarët që rrojnë akoma dhe që kanë një kujtesë të admirueshme, mund ta shprehim mendimin sipas tyre se “Njëzeta qe një luftë që çeli e shpërtheu nga rubineti i çesmës morale. E vërteta është se italianët bënë punë e ndërtuan goxha në qytet. Çuan rrugë deri në mal të Çikës. Për interesa të tyre, patjetër, por edhe nevej mirë na bënej. Kishim interesin tonë, se po zhvillonej vëndi. Këtë e dinin dhe e shihnin të gjithë. Këtë e shohni dhe ju sot. Se, ja, fjala vjen, godinën ku është Bashkia e Vlorës dhe Qarku e ka bërë italiani. Po ku qëndron problemi? Këtu ndryshon puna, se ata e shkelën në kallo shqiptarin, vlonjatin, labin. Ulën krenarinë e shqiptarit, e prekën atje ku s’mba më, e cenuan në moral, (mos qesh), i prekën nderin, gjënë më të shenjtë. Të futemi në kohë, more bir, e të flasim. Në atë kohë kishte tradita të mira që ishin ligj i pashkruar për njerëzinë. Ajo psikologji e kulturë zotëronte mënyrën e jetesës, zakonet tona, sjelljet, fejesat, martesat, vdekjet, këngët që keshëm, të gjitha çar’ bënim. Kështu duhen parë gjërat e gjykojmë kollaj pastaj. Kur flasim për dje, do gjykojmë me atë mendje; kur flasim për sot, kemi të tjera kondita e raporte, tjetër psikologji dhe edukatë më të avancuar. Sipas vëndit, kuvëndi, e more vesh djalo?! . Logjika e bisedës, nga e cila shkëputëm këtë paragraf, që mendojmë se përfaqëson jo vetëm mendësinë e tyre, por mentalitetin e kohës të komunitetit vlonjat, na dikton të gjykojmë se, jo gjithmonë diversiteti kulturor prodhon gjëra të mira, të bukura dhe të dobishme. Në atë kohë shqiptarët ishin konservatorë, italianët me frymë liberale. Ai sfond psikologjik nxorri në pah, me një reliev dhe efekt të mahnitshëm, ngjarjet e asaj vere të vitit 1920. Fjala e vjetër “shqiptari për një nder rron” ndezi sedrën e banorëve, të kryefamiljarëve, të burrave të shtëpisë, të mëhallës, të fisit, të lagjes, të fshatit, të krahinëzës, krahinës, parësisë, burrave të kazasë, se kështu klasifikoheshin në atë kohë burrat, sipas hierarkisë trimërore – morale e atdhetare. Për cenimin në nder, krisi pushka. Vendasit nuk u treguan miqësorë me ata që nuk erdhën si të tillë. Kjo është logjika e funksionimit të gjërave, që prishi “kavalierllëkun” e atyre që e quanin se s’kishte ndonjë problem të kullosje në kopsht të tjetrit, në “baçe” të botës… Kjo është logjika e funksionimit të gjërave, nga e cila shpërtheu ndjenja e kolektivitetit për t’u bashkuar si një trup i vetëm, deri sa të vihej nderi në vend. Kjo logjikë dhe praktikë e drejtë luftarake bëri që të lindte dhe të forcohej edhe ndjenja e solidaritetit me LV. Ndërsa optikën e ndriçimit të historisë së LV e kemi nga profesori ynë i nderuar Muin Çami, gjykojmë të paraqesim dhe të interpretojmë, për herë të parë, edhe një autor tjetër të huaj, vepra e të cilit (ku përfshihen dhe shënimet e tij për LV) nuk ka qenë e njohur për ne më parë, sepse vonë është botuar në gjuhën shqipe.

Në vitet ’20 sistemi arsimor në Shqipëri ishte shumë i kufizuar. S’kishte program ndërkombëtar ndihmash, vetëm lakmi e interes shfrytëzimi.

Miranda Vickers është një analiste e ngjarjeve bashkëkohore, e cila, ndër botimet e tjera, ka botuar edhe librin “Shqiptarët – një histori moderne” (“THE ALBANIANS A Modern History”). Ç’ka e bën më interesant këtë monografi, është edhe detajimi i qartë i sjelljes së qeverive perëndimore me fatet e Shqipërisë, me një informacion të jashtëzakonshëm e koherent edhe për mënyrën se si u copëtua territori shqiptar (fushë e pa eksploruar apo e papublikuar deri në fund, asnjëherë deri më sot nga studiuesit e nivelit akademik, shqiptarë apo të huaj.
Autorja na sjell një histori marramendëse të Shqipërisë, edhe për atë periudhë kohore, (që kemi në fokusim të kësaj kumtese), pa lënë mënjanë edhe përçarjet e mëdha të vetë Shqiptarëve brenda për brenda . Tekstin e lexojmë në këtë formë: Në vitet ’20 sistemi arsimor në vend ishte tejet i kufizuar. Gjithashtu, nuk kishtendonjë program program ndërkombëtar ndihmash me asistencë ekonomike dhe teknike për Shqipërinë, për të vcilat ajo kishte nevojë të modernizohej e zhvillohej.“Prandaj edhe vendi ishte detyruar të mbështetej në ndihmën që jepnin në forma të ndryshme agjenci dhe individë filantropë”.
Ka gjasa që, pa mohuar kurrë fajet dhe përgjegjësitë e fqinjëve dhe të Fuqive të Mëdha, që dominuan 20 vjeçarin e parë të shek. XX, kemi vërejtur se ne, shqiptarët e kemi më kollaj t’ja lëmë tjetrit dopio gjashtën, t’ja ngarkojmë gjithë barrën e përgjegjësive të huajve e për vete dalim të larë, s’kemi asnjë faj, por vihemi në radhë për t’u shpallur njëri më hero se tjetri. Dhe kemi këtë interpretim: Ndoshta është ravijëzuar, fatkeqësisht në skenën e asaj kohe edhe një element negativ, siç ishte mercenarizmi i kollajshëm i disave, siç thonë banorët. Po seç m’u kujtua një fjalë e vjetër, që aplikohet edhe sot e kësaj dite në viset jugore të vendit, që thotë: “O balo të hëngërt tënja/ se e ke të keqen brenda”, te vetvetja pra, te bashkësia jonë. Ky fakt dhe libri i Vickersit na nxjerrin në evidencë një problem lokal (lokaliteti shtrihet nga Preveza e Janina, nga Sazani e Gjirokastra, nga Vlora e Prishtina, nga Labëria e Drenica, nga Skrapari e Berati, nga Tirana e Dibra, nga Shkodra e Hasi, nga Tuzi e Plava, nga Peja e Gjilani, nga Ulqini e Mitrovica…). Shqetësimin na e shkakton një virus i rrezikshëm i tërbimit kulturor që quhet “INDUSTRIA E DEKORATAVE”.