Archives for October 2014

AIDA HISKU:Shqipëria duhej të ishte një Zvicër e vogël, por është bërë një kafene e madhe…

October 31, 2014 by dgreca

Një bisedë miqësore jashtë pyetjeve rreth profesionit, me këngëtaren e mirënjohur Alida Hisku/
-Shqipëria duhej të ishte një Zvicër e vogël, por është bërë një kafene e madhe/
-Shqiptarët duhet të punojnë më shumë dhe të bëjnë më pak politikë/
-Disa politikanë gënjeshtrën dhe mashtrimin e kanë kthyer në art/
-Ne mendojmë se jetën tonë e kanë në dorë politikanët dhe jo duart tona/
-Edi Rama duhet të ndërtojë shtetin e së drejtës, vetëm kështu do shpëtojmë/
– Sot populli shqiptar më duket i varfër si në luftë./
-Kam punuar si muratore, bojaxhie, por edhe si kuzhiniere/
– Ata që morën lekët në piramidat e 1997-s, e çuan popullin tonë në kafene/
– Syri i shqiptarit tashmë nuk duhet të shikojë kurrë nga arma, por nga libri/
– Lekët e çdo shqiptari të vijnë nga puna dhe jo nga droga/
Nga Albert Z. ZHOLI/
Bisedat e mia me Alidën për mëse 16 vjet janë të përditshme me anë të cel, biber, FB, e-mail etj.. Te kjo këngëtare gjej portretizimin më sinjifikativ të femrës shqiptare, e fortë dhe e brishtë, e sertë dhe e dashur, vitale dhe kërkuese, punëtore e thjeshtë dhe këngëtare e madhe, nevrike dhe e qetë, por mbi të gjitha një shqiptare e madhe. Ndoshta do të jetë nj rast i rrallë që një grua shqiptare e martuar me një Profesor gjerman në fushën e okulistikës, të jetë aq e dashuruar me atdheun dhe pse ka rreth 26 vjet larg në Gjermaninë e ftohtë. Me ter fëmijë ajo flet shqip madje dhe vajzës emrin ja ka vendosur me domethënie shqiptare Alina, që tingëllon bukur. Në shtëpi flet gjithmonë shqip, me fëmijët vetëm shqip dhe mund të them se dhe Tomi, bashkëshorti ka mësuar shumë fjalë shqip. Ka vite që Alida ka marrë një lokal dhe atë lokal dhe hotel ajo e ka lyer vetë, e ka rregulluar vetë së brendshmi, duke suvatuar vetë, gatuan vetë me kuzhinë shqiptare sigurisht dhe disa orë në këtë lokal-hotel- këndon dy orë këngë shqiptare. Në çdo televizion që ftohet për vetë aktivitetin e madh si ambasadore e vetëdëshiruar lëvizëse shqiptare, ajo flet për Shqipërinë, propagandon bukurinë dhe resurset e saj si dhe bën prezente se çfarë ofron Shqipëria. Dhe pse me tërë fëmijë dhe pse administron një lokal, patjetër ajo do gjejë kohë të vijë në Shqipëri, pasi këtu merr adrenalinën e munguar që e shfrytëzon në Gjermaninë e ftohtë. Në çantë, në veshje, në çelësa, kudo ajo do të mbajë sende dhe veshje me simbole shqiptare. Tani shishet e saj me mesazhe të hedhura nga korçierët e disa vendeve Evropiane ndoshta kanë pushtuar botën, pasi ato i kanë kaluar të 100 shishet. Në ‘to ka mesazhe për Shqipërinë dhe brenda simbole shqiptare.

Këtë radhë s’të lanë televizionet, të zunë me radhë. Si u ndjeve?
Erdha për pushime në fakt. Ti e di shumë mirë që është muaji i pushimit për mua tetori. Por u lodha. S’e di se si më kapën të gjithë. Një intervistë te një televizion të nesërmen ftesa të panumërta. Më vinte keq tua prishja. Gazetari kërkon, gjurmon, do diçka ndryshe dhe mbase duke qenë për vite larg dhe vij njëherë në vit në Shqipëri ndoshta nuk jam konsumuar në përditshmëri. Por kërkesat këtë radhë i kaluan parashikimet, ku pas disa ditëve u detyrova të mbyllja celularin dhe të shkoja me të afërmit në Durrës. Më duket se do përsërisja veten dhe këtë s’e pranoj. Ka një limit çdo bisedë apo intervistë pasi pyetjet e përsëritura, kur ike, me kë ike, sa vite ke jashtë etj janë tejet ët konsumuara. Sot kërkohen gjerë të tjera, integrimi, vetëbesimi, përparimi, bashkëjetesa mlutietnike, rregullat e lojës në një shoqëri demokratike etj.. Këto duhet të jenë në fokusin e çdo problematike televizive apo shkrimet e gazetarëve. Sot Shqipëria ka shumë probleme, si papunësia, varfëria, rendi, pozicionimet e pamerituara në administratë, rrugët e nde në mëshirë ta fatit, rendi që po vendoste etj.. Këto dua të jenë pjesë dhe në bisedat e mia televizive.

Si e gjete këtë vit Shqipërinë?
Më mirë. Dua të theksoj se ndihem mirë që sot Kryeministër në Shqipëri është një artist, një njeri nga familje artistësh, vizionar. Nuk e di se si do vazhdoj, por e them me bindje që sot Rama po punon, ka vizion dhe po bën ndryshime drastike. Po shoh ndryshime. Dikush më tha se po prishen shumë lokale. Dhe unë i thashë : E drejtë janë prishur dhe po prishen dhe duhet të prishen. S’do të isha dakort nëse do prisheshin nëse janë bërë me leje konform rregullave dhe konform ligjeve të urbanistikës, por kur sheh se i kanë ngushtuar rrugët sikur do kalojnë karroca dore, apo sikur do kalojnë bagëtitë, them se është e drejtë. Në fillim duket sikur po bëhet hataja, por pas disa ditësh kur shumë familje marrin frymë, kur lëvizet lirisht, kur shihet se po rregullohet ambienti, atëherë mendimi ndryshon. Por Shqipëria po ndryshon edhe në formë edhe në përmbajtje. Po zbatohen dhe po vendosen ligje të rrepta të domosdoshme. Dhe qëllimi im i radhës në atdhe është të shoh se si ecën vendi im, si përparon, si zhvillohet, si po i bashkohet Europës. Nuk kanë asgjë më shumë kombet apo shtetet e tjera vetëm se kanë më shumë disiplinë dhe rregulla. N.q.s ekzzistojnë këto atëherë arrihet çdo gjë. Ne duhet të tregohemi se jemi një komb i lashtë me cilësi dhe virtyte që me të vërtetë duhen vlerësuar. Por ai duhet të këmbënguli tek shteti i së drejtës. Ndryshon shteti i së drejtës nga shteti ligjor. Ligje ka shumë, bëhen shumë, ndryshohen shumë, por ato duhet të zbatohen drejt.
Si mund të zbatohet shteti i së drejtës?
Me luftë kundër korrupsionit, kundër vjedhjeve, kundër drogës. Të sekuestrohen pasuritë e të dyshuarve. Eshët fare lehtë. Ku i gjen x person makinën 200 mijë euro, apo shtëpitë luksoze në disa vende të Shqipërisë? Është fare e lehtë të gjendet. Po të jetë dëshira e mirë, shteti i së drejtës vendoset thjeshtë. Kontrolli financiar duhet të fillojë nga politikanët. Si ka mundësi që shumë politikanë kanë vila, makina luksoze, shëtisin në gjithë botën kur rroga e tyre është mjaft simbolike në raport me shpenzimet e luksit?
Çfarë vë re më shumë kur je në Shqipëri nëpër biseda të ndryshme?
Vë re atë që se ne merremi shumë me politikë. Madje, dhe fëmijët kur shohin “x” apo “y” politikanë pozicionohen menjëherë. Edhe fëmijët merren me politikë, kur duhet të merren me lodra, me mësime, me përralla. Për më tej çdo ditë nga mëngjesi deri në darkë kafenetë i sheh plotë, plotë. Habitem. Aty ku banoj as i mendoj kafenetë plot paradite, aq më tepër ditët e javës. Në çdo bisedë që kam bërë kur jam ulur, me miq, shoqe, me të afërm, gjysma e bisedës do të bëhet për politikë. Madje, arrihet deri aty sa edhe të ngarrohen me fjalë. Simpatizantë fanatik të njërës parti apo të tjetrës ashtu sikundër të një “x” apo “y” politikani. Gjithkush, di gjithë jetën e politikanëve dhe mendojnë se jetën e tyre e kanë në dorë ata dhe vetëm ata, politikanët. Ëndrra ime të shkurtohen disnivelet ekonomike midis njerëzve. Këtu ka njerëz që ende marrin bukë me borxhe, ka njerëz që flenë pa ngrënë bukë. Ka fëmijë që nuk gëzojnë lodrat, etj.. Këto probleme nuk ekzistojnë në Europë pasi të gjithë familjet e varfra kanë asistencë dhe jetojnë në kushte normale. Kjo as që mund të mendohet sot në Shqipëri. Sot populli shqiptar më duket i varfër si në luftë. Ata që morën lekët në piramidat e 1997 e çuan popullin tonë në kafene. Syri i shqiptarit tashmë nuk duhet të shikojë kurrë nga arma, por nga libri. Lekët e çdo shqiptari të vijnë nga puna dhe jo nga droga.
Ju tashmë administroni një lokal-hotel tuajin në Gjemani. Si ju duket vetja si administratore?
Lokali që unë kam kërkon një punë pa pushim. Deri sa të arrija në hapjen e tij, duheshin bërë shumë meremetime të brendshme dhe lyerje të cilat donin muaj të tërë me punë. Dhe ju s’mund ta besoni, por edhe ato pjesë të suvasë që kishin rënë edhe lyerjen që ishte e domosdoshme unë e kam bërë vetë. Me imagjinatë dhe duke parë këto punë nuk përtova. Duhet të dish se ato punë meremetime dhe lyeje kërkonin mijëra eruo. Them mijëra pasi zanatçiu aty paguhet shumë. Pra m’u desh të bëja punën edhe të muratores, por edhe të bojaxhiut. Këto punë i bëra me shumë dashuri, ishte një eksperiencë e bukur, shumë interesante, por edhe e lodhshme. Por e bëra me shuam dashuri dhe me shumë dëshirë. Por për më tej duhet mbajtur, duhet pastruar, por edhe duhet gatuar. Mund të them se pjesën më të madhe të kuzhinës e bëj vetë. Pra gatuaj vetë gjellë tradicionale shqiptare që tashmë frekuentuesit e lokalit tim i pëlqejnë shumë. Mund të them se pjesën dërrmuese të gjellëve në restorant i gatuaj vetë. Gjellë tradicionale shqiptare, por edhe gjermane. Një miks që funksionon shumë bukur.
Kënga pjesë e lokalit. A këndon Alida?
Sigurisht. Ju do të thoni që edhe gatuaj. Por unë gatimet i bëj më parë. Afër mbrëmjes thuajse i kam bërë gati gatimet shqiptare sa vjen kuzhinierja gjermane. Gjatë darkës unë këndoj rreth dy orë, këngë shqiptare vetëm këngë shqiptare. Kjo tashmë është bërë si zakon aty. Klientët tanë janë të njohur se çfarë i ofron lokali ynë. Kënga shqiptare është bërë e pëlqyeshme dhe shumë e dashur. Ndërsa për këngët gjermane ftoj këngëtarë të ndryshëm nga krahina të ndryshme. Pra, gjatë gjithë mbrëmjes bëhet gërshetimi i këngës shqiptare me këngën gjermane. Kalon një mbrëmje shumë harmonike, dy gjuhë të ndryshme pro me muzikë që pëlqehen nga të gjithë. Ndoshta se besoni, por ka raste që këngët shqiptare kthehen disa herë. Kryesisht këngët e muzikës së lehtë janë më të pëlqyerat.
Ju në çdo lëvizje me vapor apo me kroçerë, hidhni në det shishet e lajmësit, e mesazheve. Çfarë janë për ju këto shishe dhe kur e keni filluar këtë hob?
Unë këtë hob e kam filluar qysh në vitin 1993, kur kam bërë lëvizjen e parë me det me një vapor gjerman në brigjet e Europës Perëndimore. Ishte një ide që më lindi rastësisht, kur gjatë lëvizjes në det shikoja shishe të ndryshme që notonin në ujë. Shishen e parë e kam hedhur në këtë vit, ku brenda kam shkruar një fjalë të urtë shqiptare: “Duajeni atdhenë, si shqiponja folenë”. Kjo ishte shishja lajmëtare e parë, ku në fund shkruajta emrin dhe Albania. Sa herë marr udhëtime detare patjetër do të hedh në det shishe të tilla me mesazh të qartë. Dhe gjithmonë në letër shkruaj një fjalë të urtë shqiptare dhe patjetër emrin e bukur Albania. Deri sot për 31 vjet mund të kem hedhur rreth 200 shishe. Ato besoj kanë shkuar në të katër anët e globit, pasi e tillë ka qenë shpërndarja e tyre. Kushdo që do t’i marrë në duar dhe do t’i hapë do të marrë në duar një copëz Shqipërie.
Ju jeni pjesë e shumë aktiviteteve kulturore me Shoqatën Gruaja Shqiptare në botë. Cili është qëllimi i kësaj shoqate dhe çfarë përcjell puna juaj këtu?
Ne kemi zhvilluar aktivitete kulturore thuajse në të gjithë Europën. Qëllimi ynë apo dhe i imi personal është që të propagandojmë vlerat e gruas shqiptare nëpërmjet artit. Gratë apo femrat shqiptare janë ato, të cilat, sot, kanë pushtuar skenat e botës në opera, këngë lirike, si balerina, si modele, si intelektuale, si biznesmenë. Por ne këmbëngulim më shumë në art, pasi arti, kultura kanë shumë interes publik në Europë. Ne po i bëjmë prezent arritjet tona, ku theksojmë me mburrje se jemi ndër më të spikaturat në botë në fushën e artit dhe të kulturës, sopranot, mexosopranot, modelet tona, balerinat tona janë me emër dhe i kanë dhënë emër Shqipërisë. Mundohem së bashku me shoqet e mia të jem një ambasadore e kulturës shqiptaret bëj atë prezente sa të mundem, të propagandoj Shqipërinë time si vend turistik. Shumë mikesha të miat, kur e kanë njohur nga afër Shqipërinë janë habitur dhe me të drejtë. Dihet shumë pak për Shqipërinë, dihet shumë pak për resurset turistike të vendit tonë. Për këtë duhet të punojmë të gjithë edhe në mënyrë individuale.

Shqiptari që e filloi nga zero për të mbrritur në majat e suksesit

October 31, 2014 by dgreca

Portret i emigrantit Zejadin Dedinca, Montreal, Kanada/
nga Ajet Nuro/
Portreti që do t’u prezantoj nuk është portreti i ndonjë portret i ndonjë personaliteti me master apo doktoratë as portreti i ndonjë shqiptari milioner. Sidoqoftë, ai përfaqëson një pjesë të mire të shqiptarëve që pasi kanë lënë atdheun e tyre, pa e harruar këtë të fundit, i vënë vetes si qëllim të jenë të sukseshëm në atë që ndërmarrin.
Personazhi i këtij portreti quhet Zejadin Dedinca dhe ai është vendosur në metropolin e Kebekut në vitin 2005. Unë kam 6-7 vjetë që e njoh dhe që nga fillimi një respekt i ndërsjelltë është vendosur mes nesh. Sigurisht, që nga fillimi, bisedat tona vërtiteshin rreth halleve të përditëshme këtu në atdheun tonë të dytë, dëshira për të ruajtur gjuhën tek djali i tij Lendi, dëshira për t’u shkolluar këtu në Kanada. Unë si më “i vjetër” i kam dhënë mendimet e mia dhe mund të them që Zejadini di të dëgjoj. Ajo që më bënte përshtypje tek Zejadini ishte zelli i tij për gjithçka çfarë ndodh në atdhe, Shqipëri e Kosovë dhe ajo dëshirë e zjarrtë për t’u bërë qytetar shqiptar…
Çfarë përshkrova më sipër nuk është vetëm fjalë. Diku aty nga 2011, u gjenda tek Zejadini dhe po bisodnim diçka që lidhej me biznesin dhe kuptohet që edhe unë nuk mund të flas shqip për terma që edhe vet nuk i kam dëgjuar në gjuhën shqipe ndaj po flisnim anglisht apo frëngjisht. Afrohet djali, Lendi, dhe më drejtohet ”-Fol Shqip!” Ndoshta ngaqë nuk e prisja, nuk e kuptova çfarë po më thoshte ndaj e pyeta çfarë dhe ai më përsëriti “Fol shqip!”. Djali kishte të dejtë se i ati ia përsëriste një gjë të tillë mëngjes, drekë e darkë. Kjo më frymëzoi të shkruaj një artikull rreth rajtjes së gjuhës shqipe por pa vendosur emrat e personazheve. Tek e fundit, nuk ka asgjë më të rëndësishme se ideja e ruajtjes së gjuhës dhe e tipareve më të mira që n’a karakterizojnë ne si komb
Jo vetëm mua që më ka pyetur disa herë por edhe vetë ambasdores së Republikës së Shqipërisë në Kanada, Zonjës Elida Petoshati, i ka shprehur dëshirën dhe pyetjen se si mund të bëhet edhe ai me nënshtetësi shqiptare. Dhe, çfarë gëzimi ka ndjer ai kur kryeministri shqiptar i epokës z. Sali Berisha shpalli në vitin 2012 se të gjithë shqiptarët që dëshirojnë mund të pajisen me nënshtetësinë shqiptare. Nejse nga fjalët tek veprat është pak larg por Zejadini edhe sot është në pritje.
Në vitin 2010 Zejadinit do t’i vinte nëna për vizitë dhe kuptohet gëzimi i tij. Edhe unë shkova dhe e takova nënën e tij dhe aty e kupton rolin e familjes në edukimin e dikujt. Në vitin 2012 unë vizitova për herë të parë Kosovën dhe jo vetëm pse Zejadini më porositi por, si mund të vija në Prishtinë dhe të mos takoja nënën e tij? Po kopjoj vetëm këtë pasazh nga reportazhi që përgatita atje:
Mikpritje shqiptare
Kur mikut tim Zejadin Dedinca i kishte ardhur nëna për vizitë në Kanada, shkova dhe e takova dhe tek ajo gjenë vend shprehja e përdorur në Jug që thotë « Është Xhiko që bënë Çelo ». Tek një nënë fisnike si ajo shikon edukimin e fëmijëve të saj, njëri prej të cikëve, Isamedini më shoqëroi gjatë gjithë vizitës në Kosovë. « Do më takosh nënën më tha Zejadini » para nisjes nga Kanada. Por, si mund të shkoja në Prishtinë dhe mos të takoja atë zonjë. Nuk po shkruaj më shumë se pritja që më bëri kjo nënë e mrë, ishte mikritje shqiptare. Më shumë: http://tribunashqiptare.net/?p=12991
Në vitin 2012 Zejadini pasi kaloi në dorë disa programe universitare dhe kolegjiale, pasi konsultoi shumë njerëz, vendosi më në fund t’i futet studimeve dhe jo në ndonjë institucion dosido por në kolegjin ameriakn HERZING. Unë e njihja kolegjin Herzing si një nga institucionet edukues privat nga më të mirët, e para sepse disa shqiptarë kishin kaluar prej tij për t’u futur në tregun e punës në Kanada por edhe sepse edhe unë kisha qenë para një dileme të tillë në fund të vitetve ’90. Vendimi i Zejadinit ishte i pjekur dhe ishte marr pas disa konsultimeve me njerëz që ai i dëgjonte. Por pavarësisht nga këto, një vendim i tillë, kishte brenda vetës pyetjet,”Do t’ia dal mbanë”, “Është anglishtja ime në nivelin që e kërkon kolegji Herzing?”, “Ia vlenë të paguash kaq parà për të marr një zanat?” “Po sikur?” … Këtë të fundit po e shtoj unë sepse kjo pyetje bënë pjesë në çdo vendim që marrim …
Të them të drejtën, e kam ndjekur që nga fillimi dhe mund të them se ai e filloi nga diçka që mund të konsiderohet zero pasi ai nuk kishte njohuri nga kompiuterat dhe anglishtja e tij ishte një gjuhë e dytë për të. Dhe progresi i tij linte pa gojë ata që e rrethonin por kjo e habiste edhe atë vetë aq sa herë herë shprehej, “Ia dola me këtë provim se punova shumë por nuk e di të tjerët si do jenë?…. Për të mos shkruar të gjitha ata sa unë kam mësuar prej tij, po i drejtohem vetë atij me nja dy pyetje për të zbuluar edhe më tej atë se kush është Zejadin Dedinca dhe si ia arriti të bëhet i sukseshëm në një fushë që nuk ishte e tij jo më larg se tre vjetë më parë.
Pyetje: Me dy fjalë, kush është Zejadin Dedinca?
Përgjigje: Unë kam lindur ne fshatin Lajthishte, komuna Kastriotit, në Kosovë. Pasi kam lënë vendlindjen në vitin 1993, kam jetuar në Gjermani deri në vitin 2000, vit që më gjeti në Britaninë e madhe ku jetova 5 vjetë dhe nga viti 2005 jetoj këtu në Montreal. Jam i martuar me Arjetën që edhe ajo është nga Kosova dhe kemi një djal, Lendin.
Pyetje: Në çfarë ambienti familjar jeni rritur dhe çfarë edukimi keni marr si shqiptar?
Përgjigje: Nuk mund të them se kam lindur në familjen më patriotike të Kosovës por jemi rritur me dashurinë për kombin tonë. Të them të drejtën, babai n’a ka folur për Shqipërinë dhe at’here besonim se regjimi i Hoxhës punon për Kosovën. Le të kuptohemi që at’herë nuk kishim këto informacionet e sotme por gjithashtu për ne, armiku më i mash ishin serbosllavët dhe gjithçka që dëgjonim për Shqipërinë e merrnim për të qënë që ishte në favorin tonë.
Pyetje: Keni dy vjetë që keni filluar kolegjin dhe keni një vit që pasi filluat stazhin jeni punësuar në një kompani jo të vogël, si ndihesh?
Përgjigje: Ndihem shume i lumtur qe mbarova kolegjin dhe une sapo bera nje hap drejt suksesit tim, dhe kjo me ben te lumtur, gjithesesi deshira per suksese te metutjeshme nuk me mungon. Kur kthej kokën mbrapa ndonjëherë edhe vet nuk e besoj por e vërteta është që ia dola të kem sukses në shkollë dhe të përzgjidhem në punë mes 4 kandidatëve të së njëjtës shkollë.
Pyetje: Si të lindi ideja të studioje kompiutera në Kanada?
Përgjigje:Te studijoj ka qen gjithmon nje ide imja, per komputera ishe ideja e vllaut time Isamedinit i cilinë çdo bisedë qe kam pas ai me ka recomandu kete drejtim, dhe per kete e falimenderoj shume.
Pyetje: Pse Herzing?
Përgjigje: Bëra shumë kërkime për kolegje në Montreal dhe kolegji i cili dukej më i miri si nga niveli i mësimdhënies por dhe nga niveli i punësimit dhe garantimi i një vendi pune pas diplomimit ishte kolegji Herzing. Tash, pasi kam kaluar nga andej mund t’i rekomandoja pa frikë cdo kujt që shikon për një karrier në informatik t’i drejtohet këtij kolegji. Kurr nuk do t’i vij keq për një zgjedhje të tillë.
Pyetje: Në fillim dukeshe se kishe frikë, çfarë të bëri që jo vetëm t’ia dalësh mbanë por edhe të dalësh me sukses?
Përgjigje: te jem realist kam fillu nga zero, kam pas shume shume veshtirsi perveq se nuk kisha nje background ne IT kam pas mangsi edhe ne gjuhen angeze. Per te dal i suksesshem ja kam kushtuar kohen mesimit, por edhe perkrahja e Arjetes dhe Lendit nuk ka munguar. Në tetorin e vitit të kaluar, para nje viti fillova një stazh tek kompania Vision dhe i vura vetes si qëllim të bëj gjithçka që të dallohem.
Pyetje: Si ia dole te punosh për një kompani te madhe si VISION?
Pergjigje Nga shkolla kisha baza të mira sepse kisha dal me sukses nga ana teorike por edhe situatat që n’a krijonin atje është si të ishe në punë dhe kjo më ndihmoi shumë. Mes 4 kandidatëve, ata më zgjodhën mua. Nuk mund t’ përshkruaj atë që ndjeva kur më njoftuan se unë do të mbetesha në punë aty ku bëra stazhin.
Pyetje: Më ke pyetur disa herë se si i bëhet për t’u bërë qytetar i Shqipërisë, pse je kaq i interesuar?
Përgjigje:Edhe une jam shqiptare sikur se ju edhe te paret tanë luftuan te mbrojne Shqiperine sikur se ju, deshira ime te kam nje pasaporte shqiptare ka qen nga femijrija. E thash më sipër që qysh nga femijeria ne jemi edukuar me atë se atdheu ynë ishte Shqiperia dhe se ne ishim pjese e saj. Shtetesia apo nje pasaporte do të ishte konkretizimi i perpjekjeve gati 100-vjeçare por t’u bërë bashkë.
Pyetje: Po djalit tënd dëshiron t’ia transmetosh këtë dashuri për Shqipërinë dhe shqiptarinë?
Përgjigje: Do te mundohum, Por prap them se ai e ka te trashiguar. Sa krenar jam ndier kur ai në kuadrin e shkollës, për festën e flamurit vitin e kaluar (2013) ai bëri rolin e Ismail Qemalit në ngritjen e flamurit.
Pyetje: Planet për të ardhmen?
Përgjigje: Mendoj se do te vazhdoj me studime apo me kurse që të jem edhe më i aftë nga sa jam sot dhe ëndërra ime është që nje dite te kthem ne Shqiptarine tone e të jap atje ndihmën time në ecjen përpara të vendit tonë.
Pyetje: Çfarë do t’u thuash atyre që lexojnë Tribunën Shqiptare?
Përgjigje: Ne jemi me fat qe kemi nje reviste online e cila eshte serioze dhe profesionale.
Kanë thënë pë Zejadinin:
Giacomo D’Agostino drejtor i teknologjisë së informacionit në Vision Travel:
E dija që nga takimi i pare që Zejadini do të ishte personi I duhur për kompaninë tone. Ishte itejet I turpshëm dhe nervoz në ditën e intervistës. Të them të drejtën, unë nuk prisja shumë prej tij nga ana teknike duke qenë se ai sapo mbaroi shkollën, ndaj e pyeta kryesisht për sjelljen dhe përvojat e mëparshme. Nga përgjigjet e tij dukej se ai kishte shumë përvojë me shërbimin ndaj klientëve tekse kishte punuar në ristorante në pjesën më të madhe të jetës.
Ajo çka më ngeli në mendje nga ato 30 minuta bashkëbisedim, ishte energjia e tij dhe vetë-motivimi
Ai e donte sfidën që po I ofrohej dhe ishte gati të bënte gjithçka për tä patur postin.
Pas një bisede me Lindën e kolegjit Herzing, unë u binda që Zejadini ishte zgjedhja më e mire mes 4 kandidatëve që unë kisha intervistuar. Ajo instistonte se ai kishte njëkarakter qê bënte të mundur tejkalimin e çdo pengese që mund t’i dilte përpara. Ajo më foli se si profesori i Zejadinit, pas disa javëcve si kishte filluar mësimi, nuk ishte i sigurt nëse Zejadini do t’a kalonta klasën pasi Zejadini nuk kishte ansnjë përvojë me kompiuterat. Gjatë bisedës ajo më shpjegoi se i njëjti profesor, pak më pas më tha se ai është bërë një nga nxënësit më të mirë. Vendosmëria dhe këmbngulja e tij i dhe rezultatet dhe ishte një nga studentët më të mirë në klasën e tij. Këto komente të saj më bindën mua se ai ishte rasti më i mirë për ne.
Zejadini ka një vit që është në punë tek Vision Travel dhe ne jemi me fat që kemi një njeri si ai që punon me ne. Ai me të vërtet frymëzon çdo njërin rreth tij që dëshiron të përparoj. Ai mëson shpejtë dhe edhe pse mund të ketë qenë e vështirë për të në fillim, ai tani është bë më i pavarur dhe nuk kërkon më ndihmë si më parë. Ai është i angazhuar t’u jap ç’do ditë punonjësve tanë një mbështetje teknike me përvojë të pasur. Ç’do javë më vijnë njerëz në zyrë për të më thënë se sa i mrekullueshëm është ai.. People send me emails and come to see me several times a week to tell me how wonderful he is. Etika e punës së tij nuk ka të krahasuar dhe unë nuk kam nevojë t’a ndjek se çfarë bënë ai pasi ai ka fituar besimin tim dhe e di që ai nuk do më lërë ndonjëherë në baltë. Ai është një bashkëpunëtor i shkëlqyer dhe gjithmonë dëshiron të ndihmoj të tjerët dhe vë në plan të parë nevojat e të tjerëve para nevojave të tij. bënë që His work ethics are off the chart good and I don’t need to follow up with him because he’s earned my trust and has not let me down. He is a great coworker and always willing to help others and puts everyone’s needs before his own. Ai është një person i mahnitshëm.
Jam shumë krenar me arritjet e Zejadinit. Ai në mënyrë të vazhdueshme e të njëtrajtëshme bënë një punë të mahnitëshme dhe mua më vjenë mirë që e zgjodha atë për postin që ai mbanë.(Ne Foto; Zoti Dedinca me bashkshorten Arijeta dhe djalin Lend)
Kortezi: Tribuna Shqiptare

ISA BOLETINI,SIMBOL I QËNDRESËS ANTISERBE

October 31, 2014 by dgreca

Shkruan:Eugen SHEHU/
Unë e kërkova Is Boletinin,në fshatin e tij të lindjes në Boletin.Zëri im jehoi majëmaleve ,i fortë.Unë thërisja,jehonës së zërit tim,iu përgjigjën gurët e Sokolicës.Tek shpirti i ftohtë i tyre jehonte troku i kalit të Isës.Mu përgjigjën dallgët e bardha të Ibrit,në rreptësinë e tyre jetonte ajo vrazhdësi emblematike e Isës kur bëhej fjalë për armiqtë tanë shekullorë,shkijet.Mu përgjigjën me një zë gati ledhatues pyjet me qar e blinë.Brenda fëshfërimës së tyre ishte ajo dashuri madhore e Isës për tokën tonë që e lindi dhe e rriti.
Isa lindi në Boletin në mesin e janarit të vitit 1864.Lindi në ate kullë të cilat pas shumë vitesh do të futeshin në legjendat shqiptare.Ishte vetëm njëmbëdhjet vjeç kur i vrasin të jatin,Ademin i cili kish luftuar me armë në dorë,për vite me rradhë kundra ushtrisë të Mehmet Reshit Pashës i cili kishte ardhur në Kosovë si “dorë e fortë” e Sulltanit.Trupi i drejtë dhe i gjatë i Isës njëmbëdhjet vjeçar,u mbështet paskëtej në gjoks të vëllait më të madh të Ahmetit i cili anipse vetëm tri vjet më i madh do të ndikonte së tepërmi në karakterin e vëllaut.Duhet thënë se Rexhep Pasha,i cili sundoi pas Mehmet Reshit Pashës, ia kish ndjerë zërin fort larg për trimëri bijëve të Adem Boletinit.Në një rast ai e provoi sidomos trimërinë gati legjendare të Ahmetit dhe pas kësaj ai do ta linte krejt Boletinin të kalonte në rrjedhën e qetë të jetës së vet.Por marëdhënie të tilla me malësorët shqiptarë nuk do të shiheshin me sy të mirë në Stamboll.Kësisoj,me dekret të veçantë,Sulltani e dërgon Rexhep Pashën,gjysëm të internuar në Tripoli (Libi),ndërsa nis drejt viseve të Kosovës ekspeditë ndëshkimore. Kështu në vjeshtën e vitit 1892,pas disa jave luftimesh të paprera,kullat në Boletin u mbuluan prej flakëve.Porta e lartë donte të shkrumbonte krejt këtë ndjenjë atdhetarie duke u vënë zjarrin gurëve e drurëve.Po Shqipëria,Kosova e Dibra kishin zënë vend në dashurinë e madhe të bijëve të Boletinit.Ajo nuk do të fikej askurrë,ajo vetëm do të rritej e rritej ashtu siç rritej shtrati i Ibrit në mars,prej dëborërave që vinin nga Bajgora e Llapit. Në pranverën e vitit 1894,një pushkë i ze pusi Ahmet Boletinit.Ate çka s’mundën ta bënin turqit e jeniçerët me topa,u përpoqën ta bëjnë me tradhëti.Dora vrastare qëllon mbi gjoksin e burrit i cili kish qenë shembull qëndrese në Boletinin e ashpër.Tregojnë pas kësaj,se me të marë lajmin e vrasjes së vëllaut të madh,Isa rrëmben pushkën dhe shkon drejt e në fshatin Zhazhë ku u vra tradhëtisht Ahmeti.Brenda pak orëve ai merr gjakun e vëllait dhe në varrin e tij ai betohet se do të luftojë deri në frymën e fundit ndaj Portës së Lartë dhe shqiptarëve të mjerë që me veprime i shkojnë pas asaj.Pikërisht në këto momente,i rrethuar prej armiqve dhe pabesive,Isa Bolentini nuk mund të japi vetvehten.Ai fillon ti ringrejë nga e para kullat në Boletin,merr pjesë në kuvende miqësh dhe porta e tij rri e çelur për çdo dashamirës.Në vitin 1897,ate e viziton në kullën e tij pranë Sokolicës,gazetari gjerman Karl Estrajher i cili më pas në librin e tij me përshtypje udhëtimi,do ta krahasonte Isën me Gec fon Berlihingen,udhëheqësin e lavdishëm të revoltave të fshatarëve gjerman,shekuj më parë.Duke e vizatuar mjeshtërisht karakterin e Isës,Estrajer thotë ;
“Këtu lart,në bregun e Sokolicës,përballë armiqve të tij,Isai na e çeli zemrën.Është mërzitur nga kjo ndjekje që po i bëjnë dhe dëshironte të jetonte i qetë në rrethin e familjes,në shtëpinë e vet,dhe jo në dyshime të përhershme,në pusi të ngrehura… E ka kundërshtuar qeverinë dhe tani rron i kërcënuar nga të katër anët prej saj,prej armiqve,ndërsa vet është i rrethuar nga një grusht shokësh besnik,vetëm nga tridhjetë vetë,që mund ta lënë kokën për të”.
Fundi i shekullit të kaluar,veçanërisht vitet pas Lidhjes Shqiptare të Prizërenit,kishin sjellë ndryshime në vetëdijen nacionale të Shqiptarëve.Kishin filluar gati në të gjitha vilajetet të shkonin disa libra shqip që,ndonëse të paktë,ngjallnin shpresa për një rilindje kombëtare. Këta libra ishin si ato zogjtë e shkurtit që çajnë qiejt e dimrit për të lajmëruar pranverën që vjen sipër krahëve të tyre. Gjithsesi kësaj ndjenje në zgjim të shqiptarëve,Perandoria Osmane iu përgjigj me një valë ekspeditash të rrepta ku shtëpia edhe mund të digjej nëse gjendej në te ndonjë kartë e shkruar në gjuhën shqipe.Në këto kushte atdhetari Haxhi Zeka u vu në krye të Lidhjes së Pejës, e quajtur ndrushe “Besa – Besë”.Përpos të tjerave,ky kuvend burrash vendosi që nëse një krahinë ose fshat i Kosovës sulmohej prej forcave qeveritare,krejt Kosova do të ngritej për ti bërë ballë valës shkatërimtare osmane.Për zonën e Drenicës,Bajgorës e Llapit,Isa Boletini dha besën se do të ishte së bashku me trimat e kësaj treve,ushtari besnik i Lidhjes së Pejës.Dhe sprova më e madhe ishte arrestimi i mikut të tij të ngushtë dhe një prej udhëheqësve të Lidhjes së Pejës,Aqif Pazarit. Me të marrë vesh se ky u arestua dhe u dërgua në Stamboll,Isa Bolentini jep kushtrimin ndër miq e shokë brenda tri ditësh niset për në Pazarin e Ri. Është interesant të mendosh se ai u nis prej kullave të tij,në krye të 500 kalorësve,ndërsa kur mbëriti në Pazarin e Ri,telegramet e Shemsi Pashës drejtuar Stambollit,bëjnë fjalë për 10 mijë burra të gatshëm për të luftuar e vdekur nën urdhërat e Isa Boletinit.Me të arritur në Pazarin e Ri,Isai organizon disa trupa dhe pa hedhur shumë pushkë merr në dorë qytetin duke lajmëruar Shemsi Pashën që brenda dy tri ditëve,Aqif Pazarin e duan të lirohet prej burgut.Regjimentet turke të Shemsi Pashës u vunë përballë një revolte që priste të shpërthente nga çasti në çast.Ky lum i madh trimash prej mijëra vetësh,kuptohet se kishte brenda gjoksit të tij,më tepër se merakun për jetën e një njeriu.Pikërisht këtë kuptuan pashallarët e Stambollit që ulën kryet me turp dhe lanë të lirë mikun e ngushtë të Isa Boletinit.
E ndërsa Shemsi Pasha,nuk le gurë pa lëvizur për të shtënë në dorë Isain,ky i fundit i rrethuar prej një grushti trimash,shkon shpesh në Mitrovicë dhe enkas del rrugëve si për t’iu kujtuar regjimenteve osmane se ky vend është shqiptar dhe këta janë gjallë,e s’mund të frigohen prej askërkujt.Edhe pse Turqia dhe Rusia e fillimshekullit vinin pas një lufte të gjatë me njera tjetrën,ato përsëri nuk do t’i rreshtenin pazaret në kuriz të tokave shqiptare.Një ndër këto pazare është padyshim,dërgimi i konsullit rus në Mitrovicë,me dekret të Portës së Lartë.Lajmi për këtë ra si rrufe në atdhetarët shqiptarë të cilët parashihnin një kujdes të madh të qeverisë osmane për elementët serb në Mitrovicë.Kështu në ditët e para të gushtit 1902,ndërsa ish hapur lajmi se në qytet do të vinte konsulli rus, zbret Isa Bolentini në qytet me ate hapin e madh e vështrimin krenar,me kuburen e qëndisur me serm dhe vështrimin prej shqiponje. Me të marr vesh për zymtinë e bashkëkombasve të vet,energjik siç ishte,krejt i qetë dhe i vendosur ai thërret tellallin dhe diçka i shpjegon në pazar.Ky pas kësaj,nën tingujt monoton të goditjes së daulles thërret me zë të lartë ; “Asht urdhër i prerë i Isa Boletinit.Kena lidh nji besë e duhet me iu përmbajtë asaj.Kush bën konak për konsullin e Rusisë,në hotel,në shtëpi e kudo qoftë,ta dij fort mirë se neseret i del tymi !”.
Mund të tinullojë edhe si humor por me të dëgjuar tellallin,një hotelxhi i mjerë që pati strehuar konsullin rus,duke mos ditur as të komunikojë me të,vrapon në dhomë,i merr bagazhet dhe ja nxjerr jasht në rrugë.Më pas aty vinë disa autoritete të divizionit osman dhe i shpjegojnë gjithshka konsullit që habitej.Pastaj këto autoritete e marrin mikun e ardhur prej moske dhe duke e shoqëruar me dhjetra vetë e strehojnë në një gazermë të sigurtë për ta nisur të nesërmen me tren për në Shkup. Sipas gazetës “Zastava” datë 20 mars 1903,lidhur me këtë “incindent” të rëndë mësohet që Isa Bolentini të ketë thënë ; “Kjo është thjesht çështje politike.Shqiptarët nuk mund të pajtohen që në zemër të atdheut të tyre,ku nuk ka asnjë rus,të durojnë votrën e sllavizmit”.
E ndërsa shqiptarët kishin filluar të mbureshin me emrin e Isa Boletinit,të tjerë, ata që shihnin tek ai mitin e rezistencës shqiptare nuk mund të pranonin kësisoj realitetin..Vetë Cari i Rusisë i kërkon Sulltanit që pas asaj që ndodhi në Mitrovicë ku duhet të bëjë çështë e mundur që Isa Boletini të largohet prej andej qoftë edhe për pak kohë që të vihet në vend nderi i Perandorisë së Lindjes.Disa biseda me Shemsi Pashën nuk mund të ndryshpjnë asgjë në rrjedhën e jetës së Isa Boletinit. Madje në një rast,kur Shemsi Pasha i kujtoi shpërblimet e mëdha që i ofronte Porta e Lartë , biri i Boletinit iu përgjigj se as gjyshi e as babai i tij por as ai e nip e stërnipërit e Boletinit,nuk do të vraponin pas kockave,por vetëm pas Shqipërisë.Sultani,duke parrë reputacionin në rritje të Isa Boletinit mendon ta mbaje me të mirë ate pasi çdo lloj lufte që mund ti hapte e parashihte të humbur.Bile ai nuk vonon edhe ta ftoje në Stamboll duke i premtuar se do të jetë në shtëpinë e tij dhe do të bisedojë shtruar për fatin e Shqipërisë.Mjeshtër i këtyre makinacioneve politike,Sulltani dërgon deri në kullën e Isait në Boletin,dy njerëzit e tij që sidoqoftë ishin edhe në miqësi të ngushtë me familjen e Isës. Këta ishin Adem Nikshiqi dhe Sulejman Begçegiçi të cilët kishin në zotërim pasuri të mëdha në Turqi dhe Kosovë.Ata gjithashtu i dhanë besën trimit të Boletinit se jeta e tij ishte e siguruar dhe pos të mirave për Kosovën asgjë nuk kish për të ndodhur.Ky i fundit,i prerë si gjithmonë në gjykimet dhe fjalët e veta,mbasi i pret miqtë me gjitha të mirat i thotë se mund të shkojë në Stamboll nëse në Mitrovicë,Shemsi Pasha rri urtë me shqiptarët dhe këtu nuk shkel asnjë këmbë, konsulli sllav të huaj. Sulltani pranon kushtet e Isës dhe ky i shoqëruar nga një grusht trimash niset për në Stamboll i përcjellë prej qindra bashkë atdhetarëve që ndërsa ndaheshin e porosisnin të kujdesej për vehten e të kthehej sa ma parë në Boletin.E vërteta është se në Stamboll,biri i Boletinit, fillimisht pritet me nderime e respekte të veçanta.Atij i sigurohen kushte të mira jetese madje i jepet një shumë mujore edhe për shpenzime të tjera që mund të përdoreshin për pritjen e miqve. Por qëllimi i vërtetë i vizitës,ai i një bashkëbisedimi lidhur me problemet e Kosovës nën Perandorinë e Osmane,nuk u arrit asnjëherë. Madje miqësia midis Sulltanit dhe Isa Boletinit erdhi duke u ftohur ngase padyshim ata mbronin të dy aspiratat e qëllimeve të kundërta. E thënë troç,këta të dy kishin shumë pak gjëra që i bashkonin dhe një mal të tjera,që jo vetëm i ndanin por nga çasti në çast mund t’i hidhnin në krahët e luftës.Sidoqoftë,Isa Boletini gjatë kësaj periudhe ka mbajtur një qëndrim disi miqësor ndaj Portës së Lartë.Por ai,ashtu si atdhetarë të tjerë shqiptarë,parashihnin tek qëndrimi i tyre,i butë ndaj Perandorisë një lloj ekulibri të domosdoshëm që i kërkonte në çdo kohë rreziku prej bishës serbosllave.Ndaj edhe Isa Boletini,intuitivisht e kuptonte se marëdhëniet e tij me Portën e Lartë nuk do të mund të kishin një përfundim të gëzuar,por sidoqoftë këto mardhënie nuk do të hidheshin poshtë asnjëherë duke u zbuluar nga të dy krahët.Anipse koha e qëndrimit të tij në Stamboll ishte e gjatë,reputacioni i birit të Boletinit askurrë s’u përfol.Ishin qindra shqiptarë që shkonin në shtëpinë e tij,bisedonin e qanin hallet e Kosovës dhe merrnin zemër prej burrit të paepur e plot shpresa.Por edhe propaganda s’mund ta linte në periferi këtë trim të mbyllur prej Sulltanit në Stamboll.”Shkruajnë nga Shqipëria e sipërme se shqiptarët janë mjaft të turbulluar që s’u kthye kryetari i tyre,Isa Boletini,nga Stambolli.Kanë frikë se mos çohet syrgjyn në Anadoll e nuk kthehet më kurrë në atdheun e vet”.(“Le Temps” e Parisit, më 25 dhjetor 1902 ).
Duke parë se durimi i Isa Boletinit po mbarohej,me urdhër të Sulltanit,atij iu propozua të merrte titullin Pasha.Biri i Boletinit duke e kuptuar fort mirë “nderin” që po i bëhej nuk e pranon këtë titull por përkundrazi,i bën me dije njerëzit e oborrit se ai do të largohet sa ma shpejtë për në atdheun e vet.Madje,në një moment nervozizmi,kur i dërguari i Sulltanit,Tahsim Pasha po i thoshte se do të shohim punën e kthimit në Shqipëri,Boletini i tha prerë ;”Sote dy javë me kini në stacion trenit. Ose i hypi trenit i gjallë ose më zvarrisni të vdekur në Stamboll !”.Duke njohur karakterin e tij,pas disa ditësh,njerëz të oborit erdhën dhe i thanë se mund të largohej pasi kish urdhëruar mbi këtë çështje edhe Sulltani. Lajmi u hap si rrufe dhe ende pa shkelur këmba e tij në Mitrovicë,qindra shqiptarë u grumbulluan aty.Thirjet majëkrahi gjëmuan në Llap e Bajgorë,në Gjakovë e Vuçitërn duke dashur që gëzimi të ndahet në çdo vatër të Kosovës.
Po Ibri ? Ah Ibri,që vuan dhimbje edhe sot, edhe ai i përplasur i ka valët nëpër gurrë e shkrepa duke iu gëzuar kthimit të birit të Boletinit por edhe burrit të Shqipërisë.
“Vitin 1907,Isai e shkoi në qytetin e Mitrovicës duke u marrë me disa ngatërresa të vogla midis qeverisë dhe popullit… ose mosmarrjen rekrutëve që ishin të thirrur të shkonin në ushtri,të rinj që ishin pa ndihmes të tjerë në shtëpi dhe ishin mbledhur përdhunisht nga zyrat e rekrutimit.Kjo e rekrutëve bëri shumë bujë.Prindërit e të afërmit e tyre erdhën në Boletin dhe ju lutën Isait t’ua shpëtonte djemt.Ai hyri në zyrën e rekrutimit dhe u bind se qenë mbledhur djem të varfur,ligje e pa ligje,për të mushur si bedelë numërin e bijve të të pasurve dhe të bejlerëve.Ata i nxori nga zyra dhe i ktheu në shtëpi”.(S.Lucrasi,”Jetëshkrimi i shkurtër i Isa Boletinit,Rilindja 1972,Prishtin,fq 57
Më pas trimin dhe të mençurin Isa Boletinin,do ta shohim jo vetëm si pjesmarës por edhe si burrë që i dëgjohet fjala,në kuvendin e korrikut,në Ferizaj më 1908..Ishte koha kur shqiptarët fillimisht e përkrahën vendosmërisht lëvizjen e Turqve të Rinj.Por më pas,ata e kuptuan se nëse faktor të tij,nuk shfrytëzohen për interessa kombëtare,asgjë s’do të buzëqeshe në fatin e Shqipërisë. Isa Boletini,duke njohur nga afër sëmundjen e Perandorisë,duke ndjekur zhvillimet e falë miqsisë me Ismail Qemalin do të mund të krijonte një barazpeshë në qëndrimet e tij si udhëheqës popullor,ndaj Portës së Lartë.Në kuvendin e Ferizajit,korrik 1908,trimi i Boletinit,së bashku me Bajram Currin,Sulejman Batushën,Idriz Seferin,Ramadan Zaskocin,Musa Miftarin e dhjetra burra të tjerë lidhën besën për të luftuar deri në fund kundra çdokujt “që donin me coptue Shqypninë !” .
Pos të tjerave në këtë kuvend historik u nënshkrua prej trimave shqiptarë një besë e cila kërkonte të ndalohej hakmarrja për gjashtë muaj dhe të luftohej pa dallim si kundër armiqve të huaj, ashtu edhe kundër tradhëtarëve të vendit.Por në të njejtën kohë,firma e Isa Boletinit është edhe në telegramin e datës 21 korrik 1908 që Kuvendi i Ferizajit i dërgoi Sulltan Hamitit, e në të cilën pos të tjerave i kërkohej këtij të fundit të vendosë regjimin kushtetues.Lidhur me këtë telegram,në kujtimet e tij,plaku Ismail Temali shkruan : “Ky telegram në mendjen e Sulltanit mbeti një mbresë me të të madhe se vetë protesta e Fuqive të Mëdha”.(“Rilindja” – Prishtinë,19 janar 1971 ).
Duke qenë ndër ideatorët dhe mbështetësit kryesorë të kuvendit të Ferizajit i cili me sa duket kërkonte të konkuronte të ardhmen e pavarur kosovare,Isa Boletini tanimë viret në shënjestër edhe të turqve të rinj.Ata e dënojnë me vdekje dhe janë vetë gazetarët e Beogradit që e deklarojnë hapur këtë.Por plumbi s’mund ta zinte kurrë trimin e maleve që mbante kurdoherë në shpirt vizionin e një Shqipërie të pavarur.E nisur në kuvendin e Ferizajit,besa shqiptare për ndalimin e gjakmarjes po kthehej në një besë potenciale për të bashkuar gjokset dhe armët kundër armikut.Kjo tek e mbramja shuante shpresat e Portës së Lartë për qetsi në Shqipëri.Madje jo vetëm kaq,por fjalën e Haki Pashës në këshillin ministror,xhonturqit reaguan hapur dhe egërsisht.Vetë Haki Pasha Sedrazemi tha ;”Rreziku më i madh i Turqisë,nga gjithë kombet që jetojnë nën perandorinë tonë, janë shqiptarët.
Po fara ishte hedhur.Në shpërthim të çeljes së saj nuk ishte kujdesi i pakët i një kopshtari por aspirata e një populli të tërë,i cili duke parandjerë zgjimin e vet bashkoi mendjet dhe zemrat për të flakur tej një sundim.Beteja e Grykës së Caralevës,do të ishte një provë tjetër e besnikërisë së Isa Boletinit ndaj idealit madhor të lirisë së vendit të vet.Kështu në prillin e vitit 1910,kur sapo kishte nisur kryengritja e kosovës,Mahmut Shefqet Pasha,në krye të dhjetë mijë turqve vjen në Shqipëri.Tashmë për çdo Pashë të ardhur në Kosovë,ishte e qartë si pika e lotit që s’mund të bëjë kompromis me Isa Boletinin.Mahmut Shefqet Pasha,u kish deklaruar deputetëve të Stambollit se Isa Boletinin do ta sillte të lidhur tek Ura e Gallatës (Stamboll).Duke ditur vendqëndrimin e trimit shqiptar,pashai urdhëroi të kalonin forcat më të mëdha në Grykën e Caralevës dhe vetë, në krye të shtabit madhor drejtoi luftimet në këtë zonë.Beteja në Carralevë zgjati pak më tepër se dy javë.Ajo ishte e egër dhe në mjaft vende u zhvillua trup me trup.Mbase nuk duhet harruar se në disa çaste kritike,Isa Boletini ndërsa priste ndihma u tradhëtua prej Rustem Kabashit.Por edhe në këto çaste kaq të vështira,burri i Boletinit nuk u trondit aspak.Ai dijti të udhëheqe formacionet e luftëtarëve popullorë nën një strategji që e kish bazën tek mençuria shekullore shqiptare.Kjo u duk sidomos në fshehjen e trupave dhe të qëllimeve gjatë goditjes me artileri të Mahmut Pashës e mandej në goditjet e befta e plot sukses të trimave të kosovës.Ndërkaq këmbëngulja e shtabit ushtarak për mos ta lënë grykën e Caralevës,ishte mjaft e madhe.Pikërisht në këtë front dërgoheshin trupa të freskëta dhe me gjithë humbjet e mëdha Mahmut Pasha nuk rreshte së hedhuri në sulm kontigjente të armatosura ushtarësh.Gazeta “Cetinjski Vjesnik” e atyre ditëve,e analizonte gjërësisht situatën në Grykën e Caralevës dhe duke u ndalur në vetitë e Isa Boletinit shkruante ; “Kundër kryengritësve shqiptarë,Porta u detyrua të dërgonte forca të reja,më të mirat e Perandorisë.Komandant supremi i Ushtrisë Turke ishte emëruar Mahmut Shefqet Pasha.Ai deklaronte se shpirti i tërë kryengritjes ishte Isa Boletini,dhe se vetëm kur të mposhtet ai,situata mund të jetë në duart e turqve.Taman për këtë arsye ushtria turke u vërsul si e marrë në Grykën e Caralevës.Nën kushtrimin e Isa Boletinit së shpejti në Caralevë u tubuan 15-20 mijë kryengritës…”.
E vërteta është se pas disa ditë luftimesh,kryengritësit shqiptarë u detyruan të tërhiqen nga Carraleva e megjithatë,për nga trimëria e tyre,për nga betejat ku mbetën të vrarë me qindra ushtarë e oficerë turq,Carraleva do të shërbente si nji gurë prove i qëndresës madhore shqiptare.Kjo grykë do të hynte në këngë së bashku me legjendën e gjallë Isa Boletinin.Vitet që rrodhën më pas e gjejnë Isain në ballë të përpjekjeve popullore për pavarsi të Shqipërisë.Djegja e shtëpive,përndjekja e egër që Porta i bëri Isës,e detyroi këtë të largohet prej vendlindjes e të vendoset në Mal të Zi.Autoritetet sllavo-malazeze,u përpoqën disa herë ta marrin me të mirë trimin e Boletinit,ata nuk harruan ti premtojnë çifligje e tituj,vetëm e vetëm për ta vënë në shërbim të tyre.I mençur prej natyre,Isa Boletini i pat kuptuar qëllimet e tyre të kahershme por zakonisht përgjigjet i jepte të prera,pa lejuar komente mbi to.Nënteksti ishte i qartë : jeta e tij ishte vetëm në shërbim të Kosovës.
Ai ka filluar tashmë të mbajë lidhje të ngushta me Ismail Qemalin,Bajram Currin,Hasan Prishtinën dhe Hasan Ferrin.Më tepër se lidhje miqësh,këto ishin lidhje trimash që parashihnin se vetëm duke qenë të bashkuar,si një trup i vetëm,do të mund t’i bënin ballë sundimit osman si edhe lakmive shovene të fqinjëve sllav.Një e tillë,ku u lidh besa për t’u ngritur në luftë krejt Kosova me gjith Shqipërinë,ishte kuvendi i Junikut.Në te muarrën pjesë ; Isa Boletini,Hasan Prishtina,Hasan Ferri,Xhemal Begu,Qerim Begolli,Niman Bala,Ibrahim Bajaraktari,Idriz Zeqo,Ibrahim Hoxha, Bajaram Mani,Bajram Curri,Sadri Azemi, etj.Tani në Besëlidhjen e Junikut merrnin pjesë pothuajse udhëheqës të kryengritjes popullore nga krejt trevat verilindore të Shqipërisë.Juniku u pasua me një veprimtari të ethshme mbarëkombëtare.Forcat kryengritëse të udhëhequra prej Isa Boletinit zhvilluan disa luftime në Prishtinë,Llap,Podujevë dhe Karadak të Gjilanit.Kudo,uragani i revoltës popullore shqiptare,mirrte përpara batalione e regjimente osmane të cilët duhet thënë se po parashihnin fundin e tyre pa lavdi.Gjithashtu falë organizimit ushtarak të Isa Boletinit e Bajram Currit,me 14 gusht 1912 edhe qyteti i Shkupit (kryeqyteti i Vilajetit të Kosovës) ra në duart e kryengritësve.Me datën 15 gusht,Idriz Seferi,Isa Boletini e Bajram Curri e dhjetra udhëheqës të tjerë,në krye të 3000 burrave të armatosur hynë triumfalisht në Shkup përmes një hareje të pazakontë.Me radhë pas Shkupit,pothuaj krejt trevat shqiptare të Kosovës u gjendën edhe përmes rrëmujës të krijuar prej paktit ballkanik por edhe nën ndikimin e një shprese që po lindëte.
Midis aleancës ballkanike dhe Turqisë,prijësit popullorë shqiptarë zgjodhën luftën e armatosur për pavarsinë e trojeve etnike shqiptare.Mdje ata nuk nguruan të deklarojnë hapur qëllimin e tyre madhorë. Kështu me 14 tetor 1912,patriotët Nexhip Draga,Sali Gjuka dhe Bedri Pejani,në një telegram që u dërgonin Fuqive të Mëdha,shpreheshin qartë se shqiptarët kishin rrëmbyer armët jo për të përforcuar pushtetin e Turqisë në ballkan,por për tu dalë zot trojeve shqiptare.Mbase nuk duhet haruar se pikërisht në këto momente,janë dy-tri përpjekje të autoriteteve të larta serbe të cilat duan të kompromentojnë karierën patriotike të Isa Boletinit.Por në asnjë prej bisedimeve ata nuk mundën t’ia arrijnë qëllimit.
Kësisoj për të ardhur në ditën fatlume të Shqipërisë ,më 28 nëntorin e vitit 1912.Plaku i urtë Ismail Qemali,duke ngritur flamurin në vlorë mes peripecive,kreu ndër aktet e rrallë të atdhedashurisë.
“Flamuri i kuq me shqiponjën dy krerëshe u ngrit në shtëpinë e Xhemil Bej Vlorës,ku u zhvillua
Kuvendi,i cili zgjodhi Ismail Qemalin si kryetar të tij.Turma që priste në oborr dhe mbushte rrugët,këndonte këngë patriotike,valëviste flamuj të vegjël të përgaditur më parë dhe grumbullohej përpara konsullatave të Italisë dhe Austrisë.Zoti Defacendis,konsull i mbretërisë dhe konsulli Leihanetz,kolegu i tij imperial,dualën në ballkon.Megjith shiun e imët që binte dhe pothuajse në erësirë ato u shprehën me fjalë të mira dhe inkurajuese”.
(Mid’hat Frashëri – “burimet e konfliktit italo-shqiptar”– “Mercyre De France , 1-VIII-1920)
Me 100 trima të Kosovës,Isa Boletini vjen në Vlorë një ditë pas ngritjes së flamurit dhe shpalljes së pavarsisë.Megjithatë nderet që i bëhen atij janë të mëdha.Ate e presin në hyrje të qytetit dhe ndërsa Isa ulet në gjujnë e puth flamurin,plaku Ismail Qemali i drejtohet njerëzve duke iu thënë : “Ky bir i Kosovës më dha krahun dhe fuqinë!”. Një thënie sa profetike aq edhe e sinqertë.Më pas kur formohej kabineti i parë,në ditët e para të dhjetorit 1912,Ismail Qemali i propozon Isës,detyrën e Ministrit të Luftës.Por ky me ate autoritet dhe thjeshtësi i thotë se ndofta këto grada mund t’i shkojnë më tepër Mehmet Pashë Derallës.Biri i Boletinit e kishte gjetur përfundimisht vendin e vet. Ai ishte midis bashkëkombasve,në flakët e luftërave për pavarsi.
Më 1 prill 1913,kryetari i qeverisë provizore Ismail Qemali,niset për në Konferencën e Paqës,në Londër.Me vehte ai merr edhe Isa Boletinin,këtë hero të kryengritjeve të kosovës.A mund të merret ky fakt për rastësi ? Natyrisht që jo ! Me këtë akt,Ismail Qemali donte t’u tregonte Fuqive të Mëdha se Shqipëria s’mund të ndahej,se ajo ishte një, e tërë.Në këtë udhëtim dy burrave trima u pret rrugën në Milano,emisari serb Zhirojen Ballukçiç i dërguari i posaçëm i Pashiçit.Pos të tjerave,Ballukçiç u kërkon prijësve shqiptarë që në Londër ata të pranonin propozimin serb për kufijtë mes tyre dhe të shihnin mundësinë e zgjedhjes së një princi serb si monark të Shqipërisë.Pasi Ismail Qemali I dha emisarit serb përgjigjen e duhur diplomatike,ishte Isa Boletini që me ate lakomizmin karakteristik e përfundoi bisedën : “Serbia do të pendohej keq,po të këmbëngulte të pushtonte Kosovën,sepse ajo popullsi nuk do të pushojë kurrë luftën e saj për liri “.
Në londër,dy burrat shqiptarë u përpoqën të sensibilizonin sa ma shumë opinjonin botëror për kufijtë dhe fatin e Shqipërisë.Ata u pritën prej personaliteteve të shumta deri tek sir.Eduard Grej, ministër i punëve të jashtme i Britanisë dhe kryetar I Konferencës së paqës,pas luftës Ballkanike.Tafil Boletini e përshkruan kështu takimin ;
“Deri të lirohet nga armiqtë grabitqare,Kosova s’ka me ndejet e qetë”kish thënë axha Is. Dhe ser.Eduard Grej,ju ka përgjigjur kështu ; “Për fat të keq,na nuk kemi pas njoftime të duhura për kufijtë e Shqipërisë.Por nëqoftëse këtej e mbrapa viren në diskutim këta,ju,duke pas miq si Herbertin me shokë,keni me pa se kush janë anglezët”.Më në fund e pyet axhën Isë.; Nga ç’vendi i kosovës jeni ju ? “Jam nga Mitrovica “ i përgjigjet ky. Grej e shikon hartën dhe thotë ;” sikur të kishte qenë Mitrovica afër vijës së kufirit me çdo përgjegjsi do t’ia vija një vijë,por qenka shumë thellë,bash në periferi ekstreme”.Axha i thotë ; “Nuk jam ardhur këtu vetëm për Mitrovicën,por për çdo pëllëmbë toke Shqiptare”.(Tafil Boletini “Pranë Isa Boletinit” kujtime faqe 161 – 162 ).
Po në Londër,isa Boletini do t’u deklarojë disa gazetarëve të huaj se “Nëse Evropa nuk do ta zgjedhë drejt çështjen e kufijve të Shqipërisë,ballkani nuk do të ketë kurë qetësi.Ne shqiptarët nuk marrim asnjë barë përsipër për luftërat që do të shkaktohen në të ardhmen,në saje të zgjidhjes jo të drejtë të kësaj çështje “.
Fundi i vitit 1913 dhe fillimi i vitit 1914-ës,do të turbullonte keqaz varkën shqiptare e cila notonte,në një det plot dallgë e rreziqe.Grekët në jug,digjnin Korçën e Gjirokastrën,serbët kishin ardhur në Librazhd,ndërsa Malazezët synonin të zbrisnin në Shkodër.Sikur të mos mjaftonin këto, të ardhmes shqiptare i bënin prita për ta vrarë edhe tradhëtarë të tipit Esat pashë.Ky zhvilloi disa biseda për të bindur Isa Boletinin që të braktiste Ismail Qemalin,por pa dobi.Më pas,Esati u lidh me serbët e malazezët të cilët pa dyshim i premtuan një Shqipëri të vogël për të kënaqur oreksin e tradhëtarit të vendit të vet. Në bazë të një plani të fshehtë me gjeneralin Veshoviq,forcat esadiste dhe ato serbe sulmuan Morinën.Të mbështetur prej artilerisë serbe,këto forca filluan një masakër të pashembullt duke djegur shtëpi e vrarë njerëz të pafajshëm.Sërish Isa Boletini jep kushtrimin dhe duke bashkëvepruar me Bajram Currin,bëjnë ç’është e mundur që të ndalet mizoria serbe.Ata janë gjithashtu në mbrojtje të forcave demokratike në Shqipërinë e mesme e cila u kërcënua realisht prej lëvizjes së Haxhi Qamilit. Kësisoj për të ardhiur deri në vitin 1915,kur Isa Boletini gjendet në Shkodër i lodhur luftërash dhe i dërmuar fizikisht e moralisht.Shkodra aso kohe ishte gati e pushtuar prej malazezëve.Isa duke kujtuar armiqsitë e vjetra të tij me krajlët serb e malazez,duke menduar edhe për fatin e rreth 100 trimave që i rrinin pranë,mendon të kërkojë ndihmën e qeverisë Franceze.Menjëherë sapo kërkon takim me konsullin frances në Shkodër,Bikok,ky e pret dhe i premton se diçka do të bëjë.Pas disa ditësh,Bikok, e nis Isa Boletinin me disa të afërm (djem e nipër të tij) për në Cetinjë duke pretenduar se më pas qeveria franceze do t’i stabilizoj në një vend neutral.
Po këtu kishte filluar odiseja e një udhëtimi që padyshim do të përfundonte tragjikisht.Prej Cetinje,ku malazezët u orvatën dy herë për ti bërë atentat,Isa Boletinin e çuan në Danilograd.Edhe këtu masat e sigurisë ishin tepër të rrepta.trimi i Boletinit ishte gati i burgosur megjithëse në kohën më të madhe,i sëmurë në shtrat.me 23 janar 1916,në derën e shtëpisë ku dergjej i shtrirë Isa , troket fort. Dy xhandarë kërkojnë që Isa të paraqitet në prefekturë pasi e kërkojnë autoritetet e vendit.Ndërsa ishte duke kaluar mbi urën e lumit Ribnice,Isa Boletini vështron lëvizje të mëdha xhandarësh.Me sa duket diç parandjen por tashmë ura mbahet e rrethuar dhe aty nuk lënë njerëz të tjerë të kalojnë.Thirjes së xhandarëve për të dorëzuar armët,biri i Boletinit i përgjigjet me zjarr. Kënga thotë : Krisi pushka në pazar
Lufton Isai si Shqiptar
Se ç’u bë ky nam beteri,
Podgoric të mloi jezeri
U ba pushk e gjimon prroni
Po lufton Isa dragoni,
Lufton rreptë e lufton randë
Mbet dëshmor,po vet i nandë…
Isa Boletini ra me dhjetra plagë në trup.Kaq e egër kish qenë urrejtja për te.Ky bir e udhëheqës i madh i Kosovës martire,po rrëzohej qindra kilometra larg vendlindjes së tij ashtu si ai lisi me degë mbi të cilën rrënon bora e fortuna.Lajmi u përhap menjëherë.Në Boletin në kullat e djegura,dhimbja endej si një zog malli i përjetshëm.Në Vlorë labërit u mblodhën dhe e vendosën ate në këngë.Në Shkup e Shkodër,mbajtën zi për birin e tyre.Emri i Isa Boletinit endet sot në çdo kujtesë guri e bari të vatrave shqiptare.Ajo kujtesë ende valvitet në shpirtin e shqiptarit,si pallët e flamurit në frontin e Lirisë.Këtë përvjetor Isa Boletini kthehet nga legjenda që sdihej se ku prehej nën dheun dhe tokën e vet nga dhe mori shpirt që më pas të kaluar në legjendë,dhe po aq na jep shpirtë dhe një herë forcon kullat dhe themelet e pamposhtura kundra hordhive serbosllave,jo vetëm të Kosovës por të mbarë kombit shqiptar kudo ku ai shtrihet në hapsirat e Shqipërisë Etnike.
Bern-Zvicër

Qeveria suedeze njohu shtetin e Palestinës

October 31, 2014 by dgreca

Nga XHAVIT ÇITAKU/
Geteborg, 31 tetor- Vetëm një muaj pasi u formua qeveria e re, dje ajo mori një vendim të parë në fushën e politikës së jashtme, duke e njohur shtetin e Palestinës shtet të pavarur e sovran. Arsyetimi i qeverisë të këtij shteti skandinav për të ndërmarrë këtë hap është se dëshiron që të jap një impuls të ri në dinamizmin e procesit të paqes që tash një kohë të gjatë është bllokuar si dhe që në këtë rrugë të dy partnerët të jenë të barabartë gjatë bisedimeve në të ardhmen.
Njohje në momentin kritik
Margot Wallstrom, ministre e punëve të jashtme të Suedisë, në takimin e saj me medie, ndër të tjera tha se nuk ka arsye për të pritur më gjatë për të njohur Palestinën, duke përkujtuar njëkohësisht se kjo njohje po vjen në momentin kritik.
-Bisedimet e paqes kanë ngecur, dhuna është kthyer në Gaza, vendimi për ngritjen e vendbanimeve të reja komplikon procesin. Me vendimin tonë, ne duam t’i japim dinamikë të re përshpejtimit të një procesi të paqes dhe kjo do të ndihmoj që partnerët të jenë të barabartë. Besoj se kemi një konsensus të gjerë në qaraet e BE-së ku zgjidhja në mes dy shteteve është qëllimi, tha Margot Wallstrom.
Ndërkaq, rreth reagimit të ashpër të ministrit të Punëve të Jashtme të Izraelit, Avgidor Liberman, kryediplomatja suedeze u përgjigjë: Ishte një reagim i pritshëm që unë kam respekt, edhe pse nuk i pranoj kritikat. Përkundrazi, ne kemi nevojë për një dinamik të re në procesin e ngecur të paqes. Edhe Kryeministri suedez, Stefan Lofven, nuk është i mendimit se njohja e Palestinës do të përkeqësojë konfliktin në atë pjesë të Lindjes së Afërm ashtu siç pretendon ministri i jashtëm izraelit.
Pas marrjes së vendimit për njohjen e Palestinës, opozita konzervative suedeze është e ndarë në qëndrime. Birgitta Ohlsson, nga partia popullore, thotë se ky hap i qeverisë do të mund të legjitimoj organizatën terroriste të Hamasit, ndërsa në anën tjetër theksoi se njohja e Kroacisë dhe Kosovës nga Suedia, edhe pse ende nuk ishin kufijtë përcaktuar shtetëror, është një dallim shumë i madh ndërmjet këtyre dy rasteve. Ndërkaq, Kerstin Lundgren, nga partia e qendrës, thekson se njohja e këtij shteti është një signal i rëndësishëm.
Ambasadori izraelit u thirrë në konsultime
Ministri izraelit, Avigdor Liberman, ka thirrur ambasadorin Isaac Bachman në konsultime, siç quhet në gjuhën diplomatike.Ai këtë detyrë në kryeqendrën suedeze e ka kryer nga viti 2012. Bachman për medie tha se ky hap i qeverisë suedeze shkaktoi një pakënaqësi të madhe dhe se jemi të shqetësuar pa masë me këtë vendim për njohje.

Festa e Halloween-i, origjina e saj, legjendat dhe mitet

October 31, 2014 by dgreca

Sot në SHBA, po festohet Halloween e cila dhe renditet si festa e dytë pas Krishtlindjes/
Nga BEQIR SINA, New York City/
Sot është Halloween, dita e rikthimit të shpirtrave të vdekur, shtrigave me fshesë, maceve të zeza, errësirës dhe çdo gjëje të frikshme. Kunguj të mëdhenj të ndriçuar nga brenda, skeletë, figura hije, kostume të shumëllojta të çuditshme. Halloween 15 vjetët e fundit, ka nisur e po festohet edhe Shqipëri, ndërsa në Amerikë kjo festë gëzon kryesishtë fëmijët për kostumin më të bukur. Halloween u përhap në Shqipëri – natyrisht mbas rënjes së regjimit komunist pas viteve ’95, duke ardhur e u bërë më shumë konkrete, kryesisht e festuar nga të rinjtë. Në Amerikë, tradicionalisht Presidenti sot i hapë dyert e Shtëpisë së Bardhë, për fëmijët e ushtarëve amerikanë për të festuar së bashku Halloween.
Halloween është një industri prej 7 miliardë dollarësh në SHBA dhe renditet si festa e dytë pas Krishtlindjes.
Halloween 2014 në SHBA festohet në shumë mënyra – ndonjëherë në mesin e familjes, miqtë dhe, nganjëherë, bashkë me komunitetet dhe kompanitë ku punojnë, shoqatat e organizatat. Megjithatë, në disa zona të Amerikës, ato janë ngjarjet masive të komunitetit. Mbrëmje, të ndryshme të Halloween 2014 është planifikuar sot më 31 tetor por disa kan festuar edhe brenda kësaj mesjave para kësaj date. Të rriturit për të festuar dhe respektuar Halloween 2014 – shifen në rrugët e lokalet e SHBA- me veshje të filmave horror, të cilat janë më të mirat kostum për Halloween 2014 ose për të bërë shtëpitë si vend varrezash.
Fëmijët janë e shumta – që sot më shumë se kush i gëzojnë kësaj feste në Shtetet e Bashkuara. Ata nën shoqërinë e prindërve të tyre, me veshje ekstravagante – do të mbushin rrugët, duke trokitur në derë të çdo dyqani – shtëpi më shtëpi dhe zyra të ndryshme në këto zonë. Në çdo një shtëpi, ata kërkojnë desserts, snacks, kandy, ose një bekim të vogël. Në rast se ata nuk e marrin këtë, ata me inat “mallkojnë” nëpër dhëmbë, të gjithë banorët e shtëpisë, se janë shumë kopracë.
Një arsye se lidhjet me Halloween është dhurata e mbledhjes së fondve për Fondin e OKB-së Fondein Ndërkombëtare të Fëmijëve Emergjencave (UNICEF). Shumë diplomat njerëz të OKB-së e festojnë sot – ditën Hallowe’en, në forma të ndryshme ato do t’a përcjellën këtë në një kuti kartoni në hollet e Pallatiti të Qelqtë me imazhin UNICEF-it për të mbledhë monedha për të inkurajuar adoleshentët brengosur rreth botës.
Ç’është Halloween?
Halloween (hellëuin) e ka prejardhjen në kremtimin e ndërrimit të viteve të kalendarit të keltëve, natën midis 31 tetorit dhe 1 nëntorit. Që para 600 vjetësh Njerëzit mblidheshin në kodrat mbi tokën e tyre dhe duke ndezur zjarre të mëdhenj përzenin shpirtrat e këqij të vitit që shkoi. Më pas shuanin përkohësisht zjarrin në vatrat e shtëpive të tyre dhe pak më vonë e ndiznin përsëri.
Kështu emri Halloween i ka rrënjët në Europë. Kisha ua mori keltëve këtë zakon gjatë rrjedhës së kristianizimit. Qe At Gjergji i IV i cili në vitin 837 e ringjalli 1 nëntorin duke e quajtur Dita e Të Gjithë Shpirtrave. Për të mos shtrembëruar shkakun e kremtimit të Samhain-it kjo ditë është menduar të jetë edhe e të vdekurve.
Vetëm në qindvjeçarin e 19 arriti Halloween të kalonte Atlantikun për në Amerikën e Veriut së bashku me pasardhësit e keltëve, irlandezët të cilët shtegtuan për atje për shkak të kushteve të këqija të jetesës. Atje ky zakon u përhap shpejt në të gjithë vendin, por gjatë kësaj përhapjeje ndryshoi dukshëm. Kështu tashmë Halloween ka më tepër ngjashmëri me karnevalet sesa me zakonet e hershme.
Shenja dalluese e Halloween-ve është kungulli, e cila e ka prejardhjen në SHBA. Por ama arsyeja e përdorimit të kungullit me vrima me pamje të jashtme të frikshme dhe njëkohësisht të bukur rrjedh gjithashtu nga koha e Keltëve. Një zuzar me emrin Jack O””Lantern duhej shkonte në Ferr pas vdekjes së tij. Por Djalli e ktheu mbrapsh duke i dhënë me vete një copë qymyri që digjej, ta kishte gjatë rrugës. Jack””u e vendosi qymyrin brenda një rrepe të madhe dhe u nis drejt një udhëtimi të pafundtë meqënëse nuk e lejuan të futej në asnjë mbretëri të vdekurish. Për njerëzit ishte mëse e qartë që rrepa me qymyrin brenda u shtinte frikën para së gjithash shpirtrave të këqij. Meqënëse amerikanët përdorën kungullin në vend të rrepës, ai mbeti shenja dalluese e Halloween-ve.
Kostume kelte
Përveç sakrifikimit të shpirtrave për zotat dhe mbledhjes përreth zjarreve të mëdhenj, shpeshherë keltët vishnin kostume, ndoshta lëkurë kafshësh, në mënyrë që të ngatërronin shpirtrat dhe të pushtoheshin prej tyre. Gjithashtu thuhet se keltët, duke vendosur maska, ose duke pikturuar fytyrën, donin të mishëronin paraardhësit e vdekur. Djemtë e rinj visheshin si gra, dhe e kundërta, duke thyer për një periudhë të shkurtër ndarjet bindëse sociale. Sipas gojëdhënave, keltët, të veshur si shpirtra, shkonin nga një shtëpi në një tjetër, duke bërë performanca qesharake në këmbim të ushqimeve dhe pijeve: një praktikë e frymëzuar ndoshta nga lënia jashtë dere e një cope buke apo e ndonjë pije si ofertë për qeniet mbinatyrore.
Ndikimi i krishterë te Halloween-i
Në vazhdim, liderët e krishterë e bënë të tyren këtë traditë dhe e transformuan festën e Samhain, si festat e tjera pagane. Në shekullin VII, Papa Bonifaci IV dekretoi që 1 nëntori të festohej si dita e shenjtorëve (All Hallows’Day). Në vigjilje të festës të vazhdonin të ndizeshin zjarre të mëdhenj dhe të visheshin kostume, por nën një emër tjetër: “All Hallows’Eve”, që në vazhdim do të bëhej Halloween.
Halloween arrin në Amerikë
Ishin emigrantët europianë që e çuan festën e Halloween-it në Shtetet e Bashkuara: në fakt festimet u bënë vërtet popullore në shekullin XIX, në kulmin e emigrimit irlandez. Sipas gojëdhënave, është Anoka, në Minesota, vendi ku u zhvillua për herë të parë festa zyrtare e Halloween-it: duke filluar që nga viti 1920, çdo 1 nëntor në qytet ndizeshin zjarre të mëdhenj dhe bëhej paradë me maska.
Arti i fshehjes
Sipas Shoqatës së Tregtarëve Amerikanë, çdo vit rreth 40% e popullsisë amerikane vishet me kostume të ndryshme, konkretisht 120 milionë individë, mes tyre fëmijë, të rritur, madje edhe kafshë shtëpiake. Mbi 11% e qenve dhe maceve shtëpiake pronarët e tyre i veshin me maska. Ja dhjetë kostumet më popullore që kanë veshur të rriturit në vitin 2011: shtrigë, vampir, pirat, infermiere, vampire seksi, mace, mumie, zanë, Batman, drakula; kostumet më popullore mes fëmijëve po në 2010-n kanë qenë këto: princeshë, njeriu merimangë, shtrigë, pirat, princesha Disney, fantazma, Batman, superhero, kungull/vampir, personazhi i “Lufta e yjeve”.
Triumfi i sheqerit
Sipas regjistrimit të përgjithshëm amerikan, në Shtetet e Bashkuara janë rreth 36 milionë fëmijë nga mosha 5 deri në 13 vjeç, që trokasin nëpër dyer të ndryshme duke thënë “ëmbëlsirë ose pije”. Në vitin 2011, fëmijët amerikanë kanë konsumuar 11 kilogramë ëmbëlsira, pjesën më të madhe të të cilave gjatë periudhës së Halloween-it.
Kunguj rekord
Shteti amerikan që prodhon më shumë kunguj është Illinois-i, me 195 milionë kilogramë në vitin 2009. Kungulli më i rëndë në botë, sipas rekordeve “Guinnes”, është prodhuar në vitin 2010 në New Richmond, në Wisconsin, nga Chris Stevens: fermeri rriti një “monstër” prej 822 kilogramësh, me një perimetër 4,6 metrash, që u ekspozua në Kopshtin Botanik të Bronksit, në Nju Jork. Rreth 90% e peshës së tij përbëhet nga uji. Një kungull rekord mund të rritet 15 kilogramë në ditë dhe të arrijë përmasat e një makine breshkë tip “Volkswagen”.
Magji dhe çudira të tjera
Sipas një sondazhi amerikan të zhvilluar për Halloween, në vitin 2007, më shumë se një e treta e amerikanëve deklaroi se beson te fantazmat; 23 për qind pohoi se e ka parë një të tillë ose se e ka ndier praninë e një fantazme. Gjithmonë duke u bazuar te sondazhi, një në pesë amerikanë beson se magjitë janë të vërteta.
Legjenda metropolitane
Disa histori që tregohen për festën e Halloween-it janë të frikshme dhe duket sikur kanë gjetur njerëzit e duhur për t’i besuar, edhe pse pas tregimeve nuk ka asgjë të çuditshme. Një prej këtyre ka të bëjë me ndjekësit e sekteve satanike, një fenomen më i pranishëm te gënjeshtrat sesa te të vërtetat, që për festën e Halloween-it sakrifikojnë macet e zeza. Megjithatë rastet e dhunës të regjistruara te macet e zeza janë më tepër vepër e ndonjë adoleshenti të shqetësuar.
Ja domethëniet e simboleve kryesore të Halloweenit
10 simbolet kryesore të Halloweenit
Secili prej nesh ka dëgjuar ose di sado pak në lidhje me festën e shtrigave apo të të vdekurve dhe gjithçkaje tjetër të frikshme që zakonisht njihet me emrin Halloween. Halloweeni festohet çdo vit me datë 31 tetor në shumë vende të botës perëndimore. Gjatë kësaj feste njerëzit vishen me kostume të ndryshme, shpesh herë të frikshme, dhe shkojnë që të vizitojnë njëri-tjetrin nëpër shtëpi, ose mblidhen së bashku për të festuar. E keni pyetur ndonjëherë veten se kur ka filluar kjo festë? Ç’domethënie kanë simbolet dhe pse vishemi me kostume të çuditshme? Halloweeni që festohet sot ka shumë pak ngjashmëri me festivalet romake, mbi të cilat dikur është mbështetur gjerësisht. Emri “Halloween” vjen nga vitet 1500 dhe është një variacion i “All- Hallows-Even”, nata para të gjithë ditëve të shenjta. Kisha katolike ka pushime që përkojnë me festimin pagan. Lista rendit 10 simbolet kryesore të Halloweenit dhe shpjegon se ç’lidhje kanë shtrigat, fantazmat dhe të tjerat me këtë histori.
Misri dhe gruri
Domethënia e misrit dhe grurit është e thjeshtë. Halloweeni festohet në vjeshtë dhe në kulturën Samhain shënonte fundin e verës dhe të të korrave. Misri dhe gruri janë simbole të ndryshimit agrokulturor dhe ndryshimit të stinëve. Është simboli që përfaqëson në mënyrën pragmatike më të qartë të mundshme këtë feste kontradiktore. Fundi i verës = të korra = grurë dhe ushqim për dimrin. Kaq.
Ngjyra portokalli dhe ngjyra e zezë
Në mënyrë të ngjashme me simbolin e mësipërm, ngjyra portokalli dhe ngjyra e zezë janë paraqitje të mëtejshme të periudhës korresponduese të vitit, më shumë sesa pjesë e mitologjisë së Halloweenit. Ngjyra portokalli paraqet vjeshtën, kur gjethet bien dhe ndryshojnë nga të gjelbra në të kuqërremta. Sipas traditës kelte, festa shënonte kalimin nga ditët “me ndriçim” në ditët “e errëta”. E zeza me gjasa paraqet ditët e errëta të dimrit kur dita shkurtohet. Sigurisht Halloweeni modern shekullar nuk i ka më tipike këto dy ngjyra, prandaj një shpjegim i tillë mund të duket i dobët, por është i vërtetë.
Merimangat
Le të kalojmë te merimangat! Nëse shkoni në një festë Halloweeni do të ndesheni patjetër me figura merimangash të shpërndara kudo. Diskutimi lidhur me ndonjë cilësi të mundshme mistike të merimangave, mund të konsiderojë që merimangat kanë pëlhurë, gjë që është asociuar me kalimin e kohës, progresin dhe fatin. Kjo nuk është dhe aq mistike, megjithatë! Në fund të fundit, endja e pëlhurës nga merimangat është një paraqitje natyrore e ciklit të jetës. Gjithashtu, merimangat preferojnë vendet me pluhur dhe të errëta, prandaj në një shtëpi të braktisur (një vend i preferuar për Halloweenin) do të mund të gjeni shumë merimanga dhe pëlhurë merimangash.
Lakuriqët e natës
Lakuriqët e natës, siç sugjeron edhe emri, janë krijesa të natës, prandaj është e natyrshme që festimi i fundit të stinëve me dritë dhe fillimit të atyre me errësirë të përfshijë edhe lakuriqët e natës. Për më tepër, lakuriqët e natës janë pjesë e legjendave të ndryshme, sipas të cilave ata mund të komunikojnë me të vdekurit. Se si kjo mund të dihet është e pasigurt, pasi lakuriqët e natës nuk komunikojnë me ne e për rrjedhojë nuk mund të na e thonë këtë. Gjithashtu, në legjendat e vampirëve, të cilat janë pjesë e folklorit të Halloweenit, lakuriqët e natës luajnë rolin e tyre – duke qenë se vampirët mund të ktheheshin në krijesa më të ulëta si lakuriqët e natës. Të gjitha këto shpjegime i bëjnë lakuriqët e natës elementët më të qenësishëm të Halloweenit.
Macet e zeza
Sipas disa kulturave të lashta, besohet se gjatë natës së Halloweenit veli ndarës midis botës sonë dhe botës së shpirtrave është shumë i hollë. Fetë e vjetra kelte sugjeronin që macet ishin rimishërime të shpirtrave të njerëzve dhe se ato kishin aftësi të parashikonin të ardhmen. Gjithashtu, mendohej se shtrigat mund të shndërroheshin në mace. Shumica e shtrigave ishin gra të vetmuara dhe shumica prej tyre kishin mace. Prandaj vërehet një familjaritet i madh midis shtrigave dhe maceve. Në vitet 1600 dhe 1700 kultura të ndryshme gjatë muajit qershor merrnin pjesë në ceremoni ku digjnin macet. Kjo praktikë u ndoq për qindra vite në fshatrat francezë derisa praktika u shfuqizua. E tillë është fuqia supersticioze e maceve.
Skeletet
Duke u kthyer sërish te besimi se “natën e Halloweenit vija ndarëse midis botës së të gjallëve dhe botës së të vdekurve është shumë e hollë”, skeletet janë simbol i shpeshtë i Halloweenit pikërisht për këtë arsye. Kafka veçanërisht është simbol në shumë kultura, duke shërbyer si manifestim i vdekshmërisë së njerëzve, frikës nga vdekja ose rrezikut që mund të jetë vdekjeprurës. Mendoni për simbolin e Jolly Rogerit në anijet e piratëve. Ai përdorej për të kërcënuar anijet e tjera. Ndërkaq, keltët besonin se kafka ishte “vendi psikik” i shpirtit njerëzor. Në fund të fundit, kafkat dhe skeletet asociohen me Halloweenin, sepse prezantojnë fundin e pjesës fizike të jetës, diçka që lidhet me Halloweenin në dy kuptime: së pari me vdekjen e stinëve “të dritës” dhe së dyti, me perceptimin mbi lidhjen me botën e shpirtit.
Fantazmat
Duke qenë se në fillesat e tij, Halloweeni festohej jo vetëm për fundin e të korrave, por edhe për ata që kishin kaluar në “mbretërinë” tjetër, shpesh ai quhej “festivali i të vdekurve”. Ideja e fantazmave sugjeron që Halloweeni është nata kur shpirtrat e të vdekurve janë në gjendje të ecin mes të gjallëve. Për më tepër, në kuptimin modern të Halloweenit, fantazmat janë element shtesë për të krijuar atmosferë të nderë dhe të frikshme.
Maskat dhe kostumet
Ç’do të ishte Halloweeni pa kostume? Nëse kthehemi mbrapa në kohët kelte, të pranishmit vishnin kostume me qëllim trajtimin e shpirtrave të vdekur. Mendohej se, nëse ata do të arrinin të mashtronin të vdekurit, shpirtrat do të reshtnin së bezdisuri. Natën kur veli midis botës së shpirtrave dhe botës natyrore ishte kaq i hollë, është më mirë të pretendosh se je dikush tjetër. Në fillim të shekullit XX, amerikanët filluan të vishnin kostume për Halloween, pro pa besimet kelte në mendje.
Shtrigat
Cili është kostumi më i preferuar për vajzat natën e Halloweenit? Sigurisht, jo ai i princeshave të Disney-t. Kostumi i shtrigave! Cili është subjekti më i preferuar i filmave në lidhje me Halloweenin? Vrasës serialë që nuk mund të kapen! Nëse do të flisnit me dikë nga periudha e Shtrigave të Salemit, diferenca nuk është aq e madhe. Besohej se fuqitë e shtrigave ishin më të mëdha gjatë natës së Halloweenit. Mendohej se ato kishin lidhje me djallin. Edhe sot simboli i një shtrige mbi fshesë në një natë me hënë është një ndër simbolet më tradicionale të Halloweenit.