• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for November 2014

MUHARREM HUDENISHTI I POGRADECIT,MË 8 MAJ 1919,NË DOSJEN E KONFERENCËS TË PAQES NË PARIS

November 15, 2014 by dgreca

Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Xhydollarët e Pogradecit i njeh historia. Ata janë udënishtas. Derë Age. Bregliqenas. Rrënjas. Të përkushtuar e të sakrifikuar për kombin e vet. Të mendjes, të pushkës.
Një prej tyre është dhe Muharrem Hudënishti. Patriot i kohës. Luftëtar me merita. Burrë i zoti. I ditun, i fortë. Personalitet përfaqësues i Hudënishtit në periudhën e Pavarësisë deri kah pushtimi fashist i Shqipërisë. Me emën e vend ndër figurat e shquara të Pogradecit. Edhe në Qarkun e Korçës. Dhe në dy anët e liqenit të Ohrit e të Prespës. Dhe në gjithato qëndra e rrethina përgjatë Drinit të Zi, Shkumbinit e Vardarit.
Patriotit Muharrem Hudënishti i ka ecë emni e firma në kancelaritë e botës, tek Fuqitë e Mëdha. Ai është në Dosjen e Konferencës së Paqes në Paris (1919-1920), përndryshe “Konferenca e Versajës”, e cila u mblodh në dy vite e nënshkroi pesë traktate: me Gjermaninë, me Austrinë, me Hungarinë, me Bullgarinë, me Turqinë. Aty, gjatë diskutimit plot debate të Traktatit të Fshehtë të Londrës (1915) dhe në kuadrin e “Çështjes së Adriatikut”, u trajtua dhe Çështja e Shqipërisë Londineze, e cila rrezikohej t’i merrnin territore fqinjtë e saj ballkanik e mesdhetarë si Greqia, Jugosllavia Versajiste (Serbia e Mali i Zi) e Italia. Aty, Shqipëria pati mbrojtjen Uillsoniane, pasi Greqia kërkonte Korçën e Gjirokastrën, ashtu sikurse Mali i Zi Shkodrën e Italia Vlorën, etj. Kjo Konferencë ishte një domosdoshmëri e kohës dhe mbetet një shembull i keq i botës për arsyenat se nuk u zbatuan parimi i kombësisë dhe i vetëvendosjes së popujve, nuk mori në konsideratë kërkesat e interesat kombëtare të Shqiptarëve për një shtet në kufijtë e vet natyral të 1878-tës, solli prapë copëtimin e Shqipërisë për të kënaqë shovinizmin e egër të fqinjve tanë, shërbeu si një “armëpushim” ndërmjet dy luftarëve botërore, përshpejtoi ardhjen e komunizmit bolshevik të Moskovit, etj. Kjo Konferencë, si edhe të tjerat më 1978 e 1912-’13, do të mbeten të mallkuara në shekuj nga varret e djepet shqiptare.
2.Luftëtari kombëtar Muharrem Hudënishti figuron në një dokument të dërguar nga “Të parët e krahinës së Pogradecit” për Konferencën e Paqës të Parisit. Ay dokument, i nënshkruar në Pogradec, mban datën 8 maj 1919. I bashkalidhet Notës XXII të dërgatës Shqiptare në kit’ Konferencë Ndërkombëtare. Është “Aneksi IV” i saj. Sigurisht, ky dokument ka pasë rolin e vet në atë kohë të vështirë diplomatike, politike, me luftna, aneksime territoresh, etj.
Emni i Muharrem Hudënishtit është i dhjeti nënshkrues në kit’ dokument me 26 firmtarë pogradecarë të 1919-tës. Janë burra të mëdhenj të trevës së tyne, në historinë e Pogradecit…Kjo madhështi iu duket edhe tek mbiemnat, që kanë emnat e viseve të tyne: Pogradeci, Starova, Hudënishti, Çërrava, Memëlishti, Trebinja, etj.
Njëzet ë gjashtë firmëtarët atdhetarë të këtij dokumenti të 8 majit 1919 janë emën ndritunit:
Istref Sulejman Starova,
Jashar Isuf Starova,
Hasan Demir Starova,
Dilaver M. Starova,
Zenel Shahin Zagoriçani,
Muharrem Abedin Zagoriçani,
Emin Reshit Vërdova,
Bahri Reshit, Vërdova,
Riza Rexhep Memëleshiti,
Muharrem Abedin Hudënishti,
Hysen Shemsejdin Vinçani,
Arsllan Demir Çaushlliu,
Adem Ymer Trebinja,
Rakip K. Pogradeci,
Hydriz D. Pogradeci,
Zia H. P. Pogradeci,
Koçi Tushi,
Tanas Kërxhali,
Pandi Pasko,
Arsllan Mehmeti,
Riza Xhaferri,
Muharrem Rushani,
Riza Rexhep Pretusha,
Dervish Karafil Shkoza,
Faik Pashë Çërrava,
Adem Selman Leshnica.
3-Konferenca e Paqes kishte katër muaj që ishte mbledh në Paris. Kësokohe mblidhen “Të parët e Pogradecit” e ia nisin kërkesën e tyne të 8 majit 1919.
Ata flasin si “përfaqësonjës të popullit të 140 fshatrave të Pogradecit”. Ata i denoncojnë e demoskojnë planet e intrigat e serbëve për t’u futun si pushtues e aneksues në anën tjetër të liqenit të Ohrit, në krahinën e madhe të Pogradecit.
Ky dokument nuk është thjeshtë një mbledhje e 26 firmëtarëve të tij. Jo. Ai hartohet pas një veprimtarie kombëtare të pogradecarëve, pasi “dje, më 7 maj, u mbajt një meeting 3.000 vetësh në fshatin Podgorije”. Pra, aty, është zëri i tyre. Demonstrohet fuqia e tyre. Janë kërkesat e tyre.
Vet ky dokument dijenon se “vendimet e mbledhjes së Podgorjes, të nënshkruara nga të gjithë përfaqësonjësit e fshatravet ua kemi dërguar Fuqive të Mëdhaja Beslidhuna e të Shoqëruara si dhe Konferencës së Paqës”.
Në atë Kërkësë për të Mëdhenjtë e Kohës e të Botës 26 firmëtarët e saj pogradecarë iu bajnë të ditun se “Në këtë mbledhje kemi treguar edhe një herë sheshit mendimin t’ënë që nuke duam kurrsesi t’i shtrohemi Serbisë, se jem e duam të mbetemi shqiptarë e se nukë munt të thyhen ato lidhje qi na bashkojnë me Atdhe”.
4.Konferenca e Paqës në Paris, vet kryetari i saj Georges Clemenceau– kryeministër i Francës, dhe përfaqësuesit e neltë të Fuqive të Mëdha: Woodrow Willson – president i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, David Lloyd George – kryeministër i Mbretërisë së Bashkuar i Britanisë së Madhe, Vittorio Orlando – kryeministër i Italisë, dhe stafet e tyre të atyshëm, u njohën dhe me Kërkesën e Pogradecit të nënshkruar nga 26 përfaqësues lokal të tij.
Kësokohe, ky vit i pas Luftës së Parë Botërore (1914-1918), ishte tejet i vështirë për Kombin Shqiptar, sikurse dhe për Pogradecin e krejt Qarkun e Korçës, ku ishin prezent dhe forca franceze. Nga njana anë Korça, si gjithnji, ishte në rrezik nga grekët. Nga ana tjetër Pogradeci, si gjithmonë, ishte në rrezik nga serbët. Ata iu flasin me sinqeritet e besë shqiptare Konnferencës së Paqes, gjithsecilit nga “Katër të Mëdhenjtë”: “Sot për sot jemi të çarmatosur, po gjendja e ushtrive frënge në vent ësht për ne garanti e mprojtje”.
Letër-Kërkesa e Pogradecit e mirtuar nga 3.000 pogradecarë dhe e nënshkruar nga 26 firmëtarë pogradecarë iu përcjell deklaratën e tyre: “E shofim për detyrë të dëftejmë edhe se jemi betuar për të mbajtur tërësin’ e tokës s’onë e se do t’u bëjmë garth me zembrat tona sulmevet t’armikut që kërkon të futet mbrënda”. Sigurisht, këta pogradecarë me “armik” kuptojnë e luftojnë si serbët dhe grekët e çdokush tjetër ngado që të vijnë në trojet e tyne etnike shqiptare.
Ata, në përmbyllje të lëtres së tyre, theksojnë se “Duke iu bërë të njohur vullnetin e popullit tënë” duan që nga Dërgata Shqiptare dhe në Konferencën e Paqes në Paris “të drejtat tona të mirren në kujdes”.
5.
Patrioti Muharrem Abedin Hudenishti, një ndër nënshkruesit e kësaj Kërkese për Konferencën e Paqes, ishte një ndër “Të parët e Pogradecit”, një trashëgimtar emblematik i Derës së Xhydollarëve të Hudenishtit.
Ai ishte një luftëtar kombëtar me kontribut në mbi tri dekada kohore, nga Shpallja e Pavarësisë e deri në vitin e pushtimit të Shqipërisë Londineze nga fashizmi italian. Ai është pjesmarrës e prijës si një figurë vendore në gjithato ngjarje lokale, krahinore e kombëtare, sidomos në vitet 1912, 1915, 1919, 1920, 1930 e 1939. Ai ishte dhe oficer i lartë i Kavalerisë Mbretërore në kohën e Zogut. Vinte nga një familje me gene, zemër e veprimtari monarkiste, legaliste. Edhe vet ishte i tillë.
Muharrem Hudënishti është kushëri i një gjaku, i një zjermi, i një dere, me Nanëmadhen Demire Xhydollari-Durollari, nanën e dr. Guri Durollarit i cili për Mbretin Leka e Familjen Mbretërore, për Monarkinë Shqiptare kreu akte, aksione e ngjarje politike e publike panshqiptare e ndërkombëtare.
Lidhja e Muharrem Hudenishtit me kusherinën e saj Demire dhe me familjen e Durollarëve u ba ma e afërt, pasi i shoqi i saj, Rrapush Durollari, e kishte mik të shumëfishtë: edhe të pragut, edhe të idealit, edhe ta armëve. Shkonin mirë sëbashku. Ishin kundërshtarë e qëndrestarë dhe të pushtimit fashist të 7 prillit 1939. Këta të dy, jo vetëm lindjen në një fshat, në Hudenisht të Pogradecit, po edhe vdekjen e patën në të njëtin vit, më 1939; nga i njëjti armik – pushtuesit fashist italianë.
Luftëtari i çështjes kombëtare shqiptare, Muharrem Hudënishti, ngaqë nuk e kishte pranue pushtimin e vendit, as bashkëpunimin e ofruar me të huajin, u burgos nga fashistët italianë në burgun e Tiranës. Pati një vdekje misterioze. E helmuan në burg në muajt e parë të pushtimit. Ia zhduken edhe trupin, Ai ende dhe sot ka mbet pa varr. Një humbje e madhe, tejet tragjike.
Miku e shoku i tij, Rrapush Durollari, e pati vdekjen nga italianët, në Prrenjas, në vitin 1939, duke e lanë Nanëmadhen Demire Durollari, e cila rrnoi 115 vjet, me tre fëmijë jetimë: Gurin, Shyqyrien e Lirien, të cilët në Amerikë kanë krijue një “brigadë shqiptare” me djemë e vajza, nipa e mbesa në disa breza vargni genetike e jetike.
Një nga nipat e sotëm të prijtarit lokal e luftëtarit kombëtar Muharrem Abedin Hudenishtit, që i shkroi sëbashku me 25 pogradecarë të tjerë Konferencës së Paqes në Paris më 1919, jeton në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. E mban emrin e tij: Muharrem. E ka për nder kit’ emër. Ia mban lart emnin gjyshit të tij. Edhe kur për shpagim si familje monarkiste e legaliste ishte në burgun e egër të Spaçit për dhjetë vite gjatë komunizmit bolshevik. Edhe kur punonte në fshat e në miniera. Ai, Muharremi pasardhës ishte prapë i “prekur” në biografinë e tij, jo vetëm si mbretnorë, po edhe për faktin tjetër: ishte martue me Lirien, me motrën e poetit martir Vilson Blloshmi, të cilit diktatura ia mori jetën për me ia ndal lirinë e fjalës, vargun poetik, rrugëtimin perspektiv. Muharremi qëndroi dinjitar edhe kur pas Dhjetorit ’90 erdhi Demokracia në Shqipëri e punonte zyrtar i shtetit në Ministrinë e Rendit e Ministrinë e Drejtësisë. Ky, Muharremi i Xhydollarëve, i kishte të gjitha: edhe i fismë nga genet, me kontribute brezash në histori, me përvojë në jetë, i shkolluar me arsim të lartë në dekadat e fundit, po prapëseprapë, edhe një tjetër herë, socialistët e ardhun në pushtet me rebelemin e vitit ’97-tës, e hoqën nga puna, donin t’ia mbyllnin rrugët. Po ai iku në Amerikë. Po i përplot gati dy dekada atje, me nusen e tij e dy djemtë. Atje, ky “Muharremi i Dytë” ka shkrue edhe një libër me tregime. Kot nuk e thashë që kryerradhë se këta Xhydollarët e Hudënishtit janë edhe të pushkës, edhe të penës. E mbajnë lart emnin e të parëve të vet, si të Muharrem Abedin Hudenishtit, që luftoi deri në vetmohim për Çështjen Kombëtare Shqiptare, që i shkroi edhe Konferencës së Paqes në Paris.

Filed Under: ESSE, Histori Tagged With: E KONFERENCËS TË PAQES, MË 8 MAJ 1919, MUHARREM HUDENISHTI I POGRADECIT, NE DOSJEN, ne Paris, Ramiz Lushaj

NJЁ E KALUAR E THELLЁ GJENETIKE

November 15, 2014 by dgreca

Me rastin e SIPOZIUMIT TЁ TRETЁ NDЁRKOMBЁTAR TЁ SHOQATЁS SЁ STUDIMEVE PELLAZGJIKE./
Nga Arlind Bebo/
Kam qёnё jashtё dhe kam parё se si gjithekush krenohej duke ndёrtuar karakterin e tij mbi kulturёn dhe identitetin gjenetik. Nё rrёmujёn e madhe ndёrkombёtare, nё median interkontinentale dhe nё fushbetejёn pёr mbijetesёn gjenetike, kam parё se si Italianёt, Francezёt, Rusёt, Kinezёt… tё gjithё krijojnё krenari dhe mbёshteten nё rrёnjёt e tyre historiko-kulturore. Edhe ne shqiptarёt krenohemi, por a mbёshtetemi mjaftueshёm nё njё “motor”, nё njё “bёrthamё tё tillё energjie” pёr karakterin dhe identitetin?
Rrёnjet tona janё aq tё vjetra… aq tё thella, sa jemi njё “GEN-nёnё”, kultura, gjuha jonё, “mёnyra se si jemi” ёshtё pёrtej trashёgimisё Europiane, qofshin edhe ato vёnde nga mё tё vjetrat e Europёs. Kjo ёshtё njё pёrparёsi e jona, njё “qerasje” pёr miqtё tonё europianё me tё cilёt duam tё ndajmё njё hapsirё tё pёrbashkёt. Dhe duket qartё, nё media, gjithandej intelektualёt tanё po punojnё me seriozitet pёr pёrcaktimin e kёtyre bazave tё qarta dhe tё sakta tё vazhdimёsisё sё Shqipёrisё sё sotme me atё qё ёshtё “veza nga e cila kemi dalё”. Dhe kjo “Nёnё” e jona ёshtё “gjyshja” e Europёs… atёherё hajde gёzohemi e flasim si “mivjeçarista”, flasim me kёtё hije misteri qё na japin faktet! Krijojmё edhe ne “krenarinё” legjitime tё c’do principi tё karakterit.
Le tё shkojme pёr vizite nё Europё si tё paraprirё nga “bota si e njohim ne”, si e njohim pёrpara “njerёzve qё kanё ardhur mё vonё”. Dhe kjo ёshtё fakt… ёshtё fakt i pamohueshёm, as nga dashamirёsia, as nga devianca nacionaliste. “Europa” bashkё me ёndrrёn e saj “pacifiste e unitare” le tё shihet me syrin tonё si “mё tё vjetёr”. Dhe si mё tё vjetёr, “Europa ёshtё mё e bukur nё sytё tanё se sa nё sytё e Bashkimit Europian”. Askush nuk e mohon dot qё “stёrgjyshi jonё” ishte nё Europё pёrpara se vetё njerёzimi tё ishte nё Europё, dhe pёr kёtё nuk ka asnje dyshim. Pёrveç kёsaj, kjo trashёgimi, “ky dinosaur gjenetik-kulturor-psikologjik” ёshtё rreal akoma e sot.
“Ne, shqiptarёt e njeriut nё hёnё” jemi njёkohёsisht trashёgimtarё rreal “TЁ NJЁ VAZHDIMЁSIE MENTALE MIJRAVJEÇARE” dhe kёtё e provon qartё e pastёr vetё GJUHA SHQIPE. Pёr mё shumё, nёse akoma ka ndonjё dyshim, mjafton tё shkosh nё ç’do bibliotekё tё botёs, edhe nё bibliotekat qё Shqiperinё nuk e duan, dhe tё sqarohesh pёr FAKTE, TЁ NJЁ MЁNDJE SHQIPTARE QЁ KA VAZHDIMЁSI ME NJЁ EUROPЁ TЁ PANJOHUR NGA EUROPIANЁT E SOTЁM.
Hajde sillemi pёr atё qё jemi! Dhe ajo qё jemi, pёr momentin ёshtё FITIMPRURЁSE, ёshtё natyra jonё e vёrtetё… pёrse tё ulim kokёn nё momente qё nuk na takojnё? Modestia, thjeshtёsia, natyraliteti dhe bashkёpunimi janё vlera tё pranuara tё vetё natyrёs njerёzore, por tё gjitha kёto duhet tё mbёshteten diku! Nёse nuk je dikushi si mund tё FUTEMI NЁ EUROPЁ SI ASKUSHI, KUR JEMI DIKUSHI?! Nё Europё do tё futemi si zotёrinj, dhe jemi zotёrinj tё njё mentaliteti gjenetik jo tё zakonshёm. Geni jonё ёshtё mё i vjetri nё Europё dhe na takon ne, sёbashku me popujt e tjerё tё vjetёr tё mёsojmё Europёn pёr TOKЁN-NЁNЁ tonёn. Kjo tokё Europiane ka qёnё nёna jonё pёrpara se tё ishte krevati ku u shtrinё mё vonё popujt e Europёs. Le ti’a japim edhe atyre BOTЁN, SE SI E NJOHIM NE “TЁ VJETRIT”.

Filed Under: Opinion Tagged With: Arlind Bebo, E THELLЁ, GJENETIKE, NJЁ E KALUAR

Hallë Mara

November 15, 2014 by dgreca

Tregim nga FATION PAJO/
Ky tregim merr shkas nga një ngjarje e jetuar. Çdo përqasje në emrat e personazheve është një rastësi.- Autori/
Ishte e shtunë e fundgushtit. Një ditë e nxehtë dhe e bukur. Hallë Mara kishte dasmë në shtëpi. Pas humbjes së të shoqit, Tomës, tre vjet të shkuara nga shembja e tynelit të minierës, ajo do të martonte vajzën, Erën. Kishte dasmën e parë, dhe me këtë rast kishte ftuar shumë miq. Me përgatitjen e dasmës ishte angazhuar dhe familja e të kunatit, Zefit, me të cilën gardhi i ndante.
Përgatitja dhe angazhimi i madh në këtë gëzim pothuajse i kishin lodhur të gjithë. Edhe disa orë dhe do të niste darka. Në oborr Zefi me të rinjtë pothuajse po mbaronin me rregullimin e tavolinave. Hallë Mara kishte dhe dy djem, Fatmirin tetëmbëdhjetëvjeçar, binjak me Erën, dhe Rubinin pesë vjet më të vogël nga ata. Era ishte e lumtur. Po martohej me djalin që kishte njohur vetë kur ishte në gjimnaz. Në dhomë e ndihmuar nga kushërira dhe Brikena, shoqja e feminisë, po bënte përgatitjet e fundit.
Ndërsa gjithshka po shkonte për së mbari, hallë Mara hyn në dhomën e saj të vishej. Aty gjen Fatmirin të shtrirë përmbys në shtrat. “M’u lodhe shumë këto ditë bir! Qetësohu pak të marrësh veten! Kemi gjithë këtë natë përpara.” -mërmëriti ajo dhe për të mos e zgjuar i hodhi një mbulesë të hollë mbi trup, mori me kujdes rrobat e reja dhe hyri në dhomën e Erës. Veç saj aty thuajse nuk shkonte njeri tjetër gjatë ditës.
-Uau, si yll më dukesh sot! Të ndrit nuri. Kaq e lumtur je?!
-Po shumë, -bëlbëzoi vajza dhe njëherësh ia shkrepi në të qarë. -por sesi më duket që do të ndahem prej jush.
-Do të mësohesh, bija ime. S’je e para. Vajza derë e botës është. -puthi të bijën Mara, dhe si la ndërresat në karrige doli jashtë. “Të mbarojë kjo së rregulluari dhe pastaj vishem unë “, tha dhe sakaq shkoi tek i vëllai, Halimi, të cilin e gjeti në verandë duke pirë kafenë e pasdites. E kishte marrë malli.
Para shtëpisë, nga porta e madhe e hapur, ndiheshin zhurmat njohëse të fshesave, prej të cilave ngrihej një re pluhuri e përhimtë. Dy vajza po pastronin rrugicën, zakon që e trashëgonin brez pas brezi, në kësi rastesh, e për festa. Zemra i gufonte hallës nga gëzimi që kishte. Piu pak ujë të ftohtë.
-Vëlla si thua, do të dalim mirë sonte? -e pyeti.
-Pse jo, kemi çupën më të bukur të fshatit. -heshti një çast dhe si rrufiti pak kafe shtoi, -E duan të gjithë. Edhe vetë Zoti lart mendoi për ‘të sot. Shih moj, sa ditë të bukur kemi! Eh, motër e dashur, -thithi ngadalë cigaren dhe qeshi pak me një thinjë që i kishte dalë mbi vesh. -e sheh që ia arrite kësaj dite edhe ti! -e përqafoi me mall. -Po thinjemi dhe çoç’ na duket vetja kështu.
-Po vëlla, po. Kështu më duket dhe mua. -piu edhe ajo një kafe të bërë enkas nga mbesa, dhe pasi kujtuan të kaluarën e tyre u ngrit e hyri brenda.
Me hapa të ngadaltë dhe pa i folur njeriu hapi derën e dhomës. Kishte kaluar tashmë pothuajse një orë nga koha kur kishte dalë nga dhoma. Djalin e gjen po ashtu si e kishte lënë dhe më parë, përmbys. I afrohet dhe e tund. “Sa i lodhur më dukesh, biri im! “ -foli me zë të ulët, por kur e pa se ai nuk po reagonte, tentoi ta rrotullonte. Ç’të shihte fytyra e tij ishte shndërruar në ngjyrë veje. I hapi krahët dhe e platitur ra mbi të. Vuri jastëkun e saj në gojë dhe ulëriti mbytur të nxirrte atë çka I erdhi aq papritur. Një zot e di si e përmblodhi vehten atë minutë. Gati e tmerruar, por pa nxjerrë asnjë pikë loti doli shpejt, mori të vëllanë e u mbyllën për disa minuta në dhomën e saj. Halimi kish punuar për më shumë se tridhjetë vjet mjek zooveteriner në NB “Fitorja” në rrethin e tij. Ai me të vënë re se vërtetë nuk po ia ndjente pulsin, u ngrit, nxorri celularin dhe menjëherë lajmëroi shokun e tij të vjetër, dr. Kriston, kardiolog në spitalin e qytetit. Në pritje të ardhjes së ambulancës, i çuan lajm në oborr Zefit dhe si më i madhi ndër ta e mori fjalën:
-Motër, -zëri nisi t’i dridhej nëpër buzë, -është keq situata. Djali duhet çuar sa më parë të jetë e mundur në spital. Klinikisht duket se ka mbaruar. Unë them ta shpiem atje. Njoftoni këtej se nuk ndihem mirë nga zemra dhe po më shoqëron Fatmiri. Dasmën, e kupton dhe ti, s’mund ta shtyjmë për javë tjetër. –u kthye nga krushku, -Zef kjo që ndodhi është tepër e rrëndë për ne. Mbahu vëlla. Duhen marrë masa për t’i kryer tani disa punë si duhet. Për çupën e për fshatin ne na lipset të jemi të fortë. Ç’mendoni ju? -vështrimi i tyre zgjati pak kohë.
-Po ku e di unë, si është më e mira ashtu të bëhet! Krah jush jam. Po të dëgjoj. -Trupin ia përshkuan disa mornica.
-Po vëlla, Era nesër duhet të shkojë në derën e burrit, ashtu si e kërkon zakoni. –nga sytë i shkanë disa lotë. –Unë s’mundem me ia da…
Halimi s’e la të motrën ta shpinte deri në fund mendimin. E tërhoqi pranë vetes dhe e shtrëngoi fort pranë gjoksit të tij.
-Të kujtohet ç’më ke thënë kur na iku nëna? –I mërmëriti pranë veshit, -Mbahu vëlla, më the, jeta është e gjatë dhe e bukur, por ka dhe ditë të liga si kjo e sotmja! –ia ngriti kokën dhe me ngadalë ia fshiu lotët nga cepat e syve, -Ke të drejtë. Djalin s’e kthejmë dot nga udha e nisur, por ti e para dhe ne pas teje duhet me e vu një gur në zemër. Ta përcjellim çupën si na ka hije dhe… -mezi e mbajti vehten atë çast, -dhe më pas hapim lajmin e hidhur. Hë si thoni?!
-Po ashtu është, dhe më fal për lotët, që s’i mbaj dot. -ngriti kokën Mara dhe iu kërkoi ta kuptonin. -Si do të bëjmë atëherë?
Halimi ndjeu një therrje në krahun e zemrës. Ndezi një cigare dhe iu drejtua krushkut:
-Zef ty të mbetet barra të merresh me dasmën. Dërgoni njeri të kthehen ata të orkestrës. Po kështu gjeni një mundësi që miqve t’u thuhet si qëndron e vërteta, por me kujdes Era të mos pikasë gjë. Unë do atje shkoj ta marr, dakord?
-Biiir! –hoqi në shpirt Mara, dhe njëherësh u pre e ra në shesh.
Halimi së bashku me Zefin e ngritën me kujdes dhe e ulën në karrige. Zefi shkoi jashtë të merrte pak kafe pluhur dhe një godë ujë. Halimi i vrau damarrët e qafës dhe kur ajo u përmend, me zë të ulët e këshillon:
-Të dija burneshë Marë! Hajt mblidhe veten e mos na korit.
Hallë Mara piu pak ujë dhe me vështrimin nga i kunati dukej sikur i lutej, “Po nuk mundem, bre! Zef, ç’është kjo hata! … Si do t’mundem me e nxjerr çupën nuse nesër!” –e shtrëngoi nga krahu për të mbledhur fuqitë.
-Më keq s’ka, motër, -gjegji Zefi, -po ja, si na the edhe vetë, duhet t’i ruajmë zakonet. Ky është risku ynë, s’kemi ç’bëjmë. –i rregulloi shaminë e kokës dhe doli të mbaronte punët jashtë.
Halimi me të motrën nuk kishin më kohë për të pritur, rregulluan shpejt të birin e me të mbritur ambulanca e futën me kujdes në të.
-Motër Mara, -hoqi syzet optike dr. Kristoja, i cili pas ekzaminimit të djalit si dhe bisedës vetëm për vetëm me Halimin, nisi ta porosiste, -jeta na ka mësuar të bëhemi të fortë. Ti je nënë, dhe për ty është shumë e vështirë t’i kapërceshë këto drama. Janë drama të mëdha, të cilat duan këllqe të forta e durim. Ti e ke treguar vehten se di të përballoshë situata të tilla. Ky paska qenë fati i tij. -e përqafoi fort dhe për t’ia lehtësuar sadopak dhimbjen vazhdoi, -Pa mendo sikur të ta sillnin të vrarë, siç i shohim të ndodhin shpesh në këto vitet e fundit, atëherë do të ishe dyfish e helmuar, e për tërë jetën. Kështu pra, bëhu trimëreshë për vete dhe për këta që të rrethojnë. T’u trashëgohet vajza. -ndihmoi shokun të hypte në makinë. I hodhi një vështrim të heshtur shtratit ku ndodhej djali. Priti sa Halimi zuri vend. -Atëherë motër, nesër më njëmbëdhjetë do ta sjellim. Gjëma është e madhe, ju mos harroni ç’keni sonte. -duke iu afruar derës së tij shtoi, -Mos e lësho veten, dhe të lutem mos derdh asnjë pikë loti, të paktën derisa të përcillni vajzën. –Fytyra e saj e zbehtë e tundoi sakaq. Mblodhi buzët të mendohej për paksa. Hoqi syzet dhe pasi fshiu ballin e djersitur me shami vazhdoi, -Pranë do të keni Irmën, asistenten time. Rrugës u kthye në fshat të takojë të sajtë. E keni nga Belica, nuk do të vonohet atje. Ja, sikur ka ardhur. -u përqafua me të e i dha shenjë shoferit të nisej.
Nën jehonën e përgatitjes së darkës të gjithë ishin në lëvizje. Bashkimi, djali më i madh i Zefit, edhe ai i fejuar pak kohë më parë, së bashku me një shok të tijin ngritën shtylla pishe anës gardhit e vunë dritat të ndriçojnë gjatë darkës. Hallë Mara me dhimbjen thellë në shpirt shkoi të përgatitej për darkën. Në dhomë Era e gjendur mes kushërirave dhe shoqeve të saj ishte pothuaj gati. Befas Mara, sapo e pa me fustanin e bardhë u drodh e njëherësh i shkanë lotë ndër sy. “Eh, moj bijë, -hoqi në shpirt, -po të ishte kohë tjetër do të të përcillja me kalë të zi. Po ti s’ke faj, dhe unë s’të rrëndoj për këtë. S’kanë faj as krushqit për nesër!”
-Mami ç’ke kështu?! –dëgjoi zërin e së bijës. –Ti sesi më dukesh…
-Jo bijë jo, -e mblodhi shpejt veten Mara, -Epo jam nënë dhe kur të shoh kështu, s’e fsheh dot atë ç’ka ndjej këtu brenda.
-Po unë nuk do shkoj larg, që! -qeshi vajza dhe iu afrua pranë. -As gjysmë ore nuk mban deri atje. Me Gimin do të dalim shpesh këtej. Të premtoj!
-Po bijë, dhe për këtë jam e lumtur. -i rregulloi vellon mbi ballë të bijës dhe doli. -E di që do më shohësh shpesh. I buzëqeshi jashtë dëshirës e doli.
Oborri i shtëpisë s’kishte qetësi atë mbrëmje. Miqtë dhe të ftuarit nën shoqërimin e Zefit zunë vendet e tyre. Një fllad i lehtë ere nisi të freskojë ambientin. Zefi, pak nga lodhja e pak nga ç’po e mundonte prej disa orësh përbrenda, si vuri re që pothuajse të gjithë kishin zënë vendet, i shkon pranë xha Rakipit, gjitonit të mëhallës dhe më të moshuarit në fshat. E merr më vete e ia bën prezent hallin që u ka rënë.
-Si mendon xha Rakip? -e pyeti.
Xha Rakipi mori një karrige në cep të verandës, u ul dhe vështroi një copë herë tavolinat, të cilat pothuajse ishin të mbushura plot. Tek po dridhte një cigare nga duhani i tij, iu shfaq në kujtesë shoku i fëminisë, Hasimi, i ati i Zefit. “Eh, o vëlla s’të kam sonte pranë. “Një goxha mal të lartë po më ngarkojnë mbi shpinë. Po do ta mbaj që ç’ke me të. Duhet t’u gjendem pranë bijve tanë, vëlla!” -heshtur ngjeu me pështymë letrën e cigares dhe si e rropi pak me ata dhëmbët e mbetur i flet:
-Zef, jeni vërtetë në hall të madh. Po mirë e keni menduar. Unë do t’ua shkopsit si duhet këtë situatë. -i hodhi dorën mbi shpatulla dhe me mundim u ngrit, e me hapat që mezi i hidhte iu drejtuan tavolinës së qendrës ku po i priste me zemër të ngrirë Mara. Përqafoi atë dhe nusen, mori godën e rakisë e pasi rregulloi pak xhaketën iu drejtua miqve.
-Sonte kam nderin e madh të hap këtë darkë. -rrotulloi sytë nga njerëzit.
-Ulu xha Rakip, ulu! –u dëgjua një zë burri andej nga tavolinat e fundit, -jeni babai ynë!
Xha Rakipi u kollit lehtë, vendosi dorën në zemër, tundi kokën në shenjë respekti për folësin e pa lëvizur nga e tija u foli:
-Po të ishte sonte mes nesh i ndjeri Tomë, o miq të nderuar, do t’isha po këtu, më rrofshi bijtë e mi. Sonte dua t’u kujtoj diçka. Po më parë të bëjmë detyrën e ngarkuar. -ngriti godën dhe e takoi me zonjën e shtëpisë. -Të të trashëgohet vajza, dhe me jetë të lumtur në derë të burrit. Të rrosh Ti, Marë, që na solle kaq dritë në fshat, që na solle gojën e ëmbël dhe urtësinë. Dhe ta dish mirë, “Hallë” s’mundet të quhet kushdo. Ti e meriton këtë, dhe më shumë se kaq ndoshta, ndaj jemi këtu siç’ po na sheh. Vërtetë nga mosha jam babai yt, por dhe nuse s’të them dot. Ndaj mos mendo ndryshe kur të thërras, “hallë”. Apo nuk është kështu, o miq? -ngriti godën drejt tyre. -U kthye nga Zefi, -Sonte, s’keni vetëm ju gëzim, por i gjithë fshati. Hajde gëzuar e me trashëgime mbesës! Unë do ta pi me fund, ju sipas dëshirës. -ktheu godën ai dhe u ul.
-Të na rrosh dhe ti, xha Rakip! -ktheu urimin Zefi tashmë i prekur nga fjalët e plakut dhe pasoi duke e pirë dhe ai me fund të tijën.
Pasi të gjithë uruan dhe ngritën godat e futën diçka në gojë, xha Rakipi me pirun godet godën të mbahet pak qetësi.
-Miq të nderuar. Jemi mbledhur për dasmën e vajzës së hallë Marës. Sipas traditës këto i shoqërojmë me saze. Sonte do ta prishim pakëz këtë rregull. E pleqëruam me të zotët e shtëpisë, pasi tej nga krushqit para pak kohësh u nda nga jeta gjyshi i dhëndrit, miku im i vjetër i luftës, Subiu. Ndaj le t’i respektojmë ata, por… -heshti një grimë, kapi nga krahu Zefin dhe vazhdoi, -E di ç’po mendoja pak më parë biro! M’u kujtua dasma e tim-biri, Bastriut shumë kohë më parë. S’kishim mbushur një javë që më kishte lënë im-atë. –ktheu pak raki të mblidhte veten, -Ditën e kishim prerë. Dikush nga ju e mban mend atë darkë. Dëgjoheshin vetëm lugët e trokitjet e thata të godave me raki. Papritur në tavolinë më vjen Hasimi dhe aty për aty, theu heshtjen që na kish mbërthyer duke ia marrë këngës. “Trimave u ka hije kënga vëlla, jo loti!” –më tha, dhe gjithë natën e gdhimë duke kënduar. –nuk foli asnjë fjalë tjetër, mor për krahu Zefin dhe shkuan e u ulën në mes të sheshit dhe ia nisi një kënge të vjetër ashtu me zërin e tij të dridhur. Rreth tij zunë vend gjithë burrat. Nga tavolina qëndrore hallë Mara herë-herë mbyllte sytë, gjetkë e kishte mendjen ato çaste të vështira. “Më rrofsh xha Rakip, nuk dija si do t’i kapërceja këto momente pa praninë tënde. Ah, s’e dini ju o miq sa po vuan kjo zemër sonte. Po ç’e gjen njeriun në këtë jetë e s’e heqka!” -qëndronte pranë të bijës e zhytur mes këtyre mendimesh dhe ndiqte në të turbullt këngët e burrave. Këngë që nuk do të pushonin derisa të vinin krushqit.
-Mami se ç’të mundon ty sonte. Nuk të shoh mirë! -e kapi për dore e bija.
-Kam merakun tënd… -zëri i humbi nëpër buzë. Po e tradhëtonte fytyra. Ktheu pak ujë, e fshiu buzët me pecetë. –Era, si nuk kemi asnjë sinjal andej nga spitali? S’e di si u bë dajua! Si nuk po dërgojnë asnjë laim, xhanëm! Ne këtu…
-Ehu dhe ti sa e vret mendjen, -i shtrëngoi dorën në të sajën vajza, -po të kishte gjë do na njoftonte Miri. Hajde tani qesh pak. Nuk dua të të shoh kështu, sikur të janë mbytur gjemitë! Ja zëre se kanë ardhur dhe “ata”, e s’është mirë të të gjejnë buzëvarur.
-E mirë, mirë po mundohem të qetësohem. –e shtrëngoi fort pranë vetes Mara dhe lëvizi kokën fare lehtas në drejtim të grupit të burrave, tek kumbonte si rrallherë zëri i Zefit.
Kthjelltësia e qiellit me Hënën dhe yjet që ndriçonin lart e bënin dhe më magjepsëse nga ç’ishte këtë mbrëmje. Befas një makinë e vogël frenoi para shtëpisë. Prej saj zbriti një grua e re, e panjohur, me flokët e lidhur bisht pas, me një bluzë akrilik në ngjyrë mente të lehtë e me xhinse, që e tregonin të fisme. Mara brofi menjëherë në këmbë e i doli para gruas. Po ashtu veproi edhe Zefi me të mbaruar këngën. Ai u ngrit e iu afrua me vështrim të ankthshëm atyre.
-Jam Irma, më falni po tani më erdhi vëllai nga Tirana e…
-Nuk ka pse, -s’e la të vazhdonte tjetrën Zefi, -keni ardhur bash n’kohë. –bëri një hap pas dhe me dorë tregoi hyrjen për në shtëpi. –Ju vazhdoni, unë po u dal përpara miqve, Marë.
-Zef, hidh xhaketën krahëve se ke dirsur e mer ndonjë të ftohur! -e porositi Mara dhe së bashku me infermjeren shkuan drejt shtëpisë. Irma vërejti një zbehtësi në të bardhat e syve të të zonjës. Nxorri nga çanta aparatin e tensionit dhe ia mati. Po, e kishte të ulët. U ngrit dhe kërkoi t’i përgatitte një kafe shqeto.
-Ulu Irma, je lodhur nga rruga. Ja po i bëj unë, ta pijmë bashkë dhe pse është ca si vonë e do na rrijë goja e hidhur. -Mara bëri kafetë në petrogaz, vuri në tabaka një pjatëz me liko qershie dhe kafetë e duke hedhur me mundim hapat i shkoi pranë. -Nga mos ta kem kaq, moj nuse. Ti e di mirë në ç’gjendje ndodhem.
-Tani po, je halla që s’të heq asnjë nga goja në tërë zonën. Dhimbja do fuqi. Dhe ty nuk të mungojnë. -e përqafoi sikur të njiheshin prej kohësh, -Jam në dijeni të gjithshkaje motër. S’të ve faj për ç’ka po kalon. Por nuk ke parë më keq. Nuk ke parë të përcjellësh në një ditë tre arkivolë. Një shoqja ime para gjashtë muajsh mbuloi burrin dhe dy fëmijë të vegjël njëherësh. E pra, asaj gruaje çfarë t’i thuash! Si ta ngushëllosh! Ajo ishte vërtetë një hata e madhe. Ndaj të them bëhu e fortë. Mos harro se ke vajzën që po marton sot, por ke dhe një djalë që do të vazhdimësojë jetën. Zoti të dhëntë fuqi ta kapërceshë këtë situatë. -vetvetiu i shkanë lotë teksa po fliste si me motrën së saj të madhe.
-Më rrofsh Irma, fjala jote në vesh të perëndisë. -me një pecetë ia fshiu sytë e u ul të pinte kafenë pranë saj. -Do Zoti gjen një fat të mirë, siç je dhe vetë… -por pa mbaruar ende së rrufituri kafenë u dëgjua zhurmë përjashta. Po vinin krushqit. -Erdhën, -mezi shqipëzoi fjalën dhe sakaq iu prenë fuqitë përsëri e gati sa nuk ra në dysheme. U mbajt fort në parakrahun e Irmës. Vërtetë nuk ishte mirë.
Irma me të shpejtë e shtriu në divan e njëherësh i bëri një inxheksion për ta qetësuar. Në hundë i afroi kupën me kafe të bluar dhe priti ashtu ulur pranë saj dersa u përmend. Kur erdhi në vete e ngriti ndenjur. Priti sa ajo u kthjellua mirë dhe i foli me gjysmë zëri.
-Hallë, si thua shkojmë! -i përkëdheli ngadalë mollëzat e gishtërinjve.
-Shkojmë, mirë jam tani, mirë. -duke u ngritur rregulloi shaminë mbi ballë, piu një godë ujë dhe i priu drejt derës. –Bo-bo, u turpërova me “Ata”. Si do t’u dal kështu?!
-Ti je e justifikuar hallë. Je dhe grua dhe burrë në këtë shtëpi. –buzëqeshi Irma dhe pa ia shkëputur dorën nga krahu e çoi në tavolinë. -Mua më ke tek kjo tavolina këtu. Hë se harrova, u lidha me spitalin dhe Halimin e ke më mirë tani. -ngriti pak zërin ta dëgjonin dhe të tjetrët. Priti sa ajo zuri vend, përqafoi dhe vajzën e saj nuse, sikur të njiheshin prej vitesh e shkoi.
Orët e darkës pothuajse kaluan shpejt. Për hallë Marën ishte nata më e gjatë e jetës. Priti e përcolli krushqit me zemrën plagë, duke u mbajtur fort mos turpërohej e nxirrte lotë. Herë pas here i afrohej Zefi dhe me zë të ulët i jepte kurajo. Kur dielli doli dy pash mbi majën e Dajtit, pra në orën e caktuar, para portës së shtëpisë u dëgjua frenimi i makinave që do të merrnin nusen. Hallë Mara me Besën, të shoqen e kunatit, e me Verën përgatitën Erën dhe e nxorrën në prag.
-Krushkë, -ishte dajua i madh i dhëndrit, -të na trashëgohet çifti e me jetë të lumtur. -Iu afrua Zefit e i foli me zë të ulët, -Nesër me të aguar do e nisim nusen për këtu me dhëndrin e me të atin. E dimë ne si do t’ia themi të vërtetën asaj.
-E kalofshi mirë sot dhe Ju andej, e të fala miqve. -uroi Zefi dhe së bashku me Marën e të tjetrët pritën sa makinat humbën përtej kthesës së rrugës.
Marës ato momente, tek vështronte dorën ngritur të të bijës, sikur iu shkëput një copë mishi nga trupi. Ngjyra e kuqërremtë e fytyrës filloi t’i zbardhej. Rreth syve njëherësh iu formuan rrathë të zinj, të cilat ia mjegulluan vështrimin. Pa folur asnjë fjalë mbylli portën, u mbëstet fort në supin e Zefit e ia shkrepi të qarës. Mezi kishte përballuar gjithë atë mal dhimbjeje. Besa së bashku me Irmën duke e ditur tashmë se çdo minutë deri në ardhjen e të birit ishte në dëmin e saj, e morën dhe e çuan në dhomë të qetësohej pak. Irma i mati pulsin dhe e këshilloi të ndiqte porositë e saj deri në mbritjen aty të dr. Kristos. Prerja e fuqisë së Marës e detyroi Irmën të përdorë serumin.
Gratë ndodheshin brenda, kur mbriti në oborr vetë i katërt xha Rakipi. Nipi i tij, Ergysi, i cili pononte në zyrat e Komunës së bashku me Bashkimin nuk po dukeshin ende. Atyre u ishte caktuar detyra për marrë të gjitha masat për për pritjen dhe përcjelljen deri në banesën e fundit të Fatmirit. Ata iu afruan Zefit dhe të gjithë bashkë bisedonin e tymosnin duhanin qetësisht. Në kohën që filluan të vinin në oborr të afërmit dhe gjitonët erdhën dhe Bashkimi me Ergysin. Ata I kishin mbaruar të gjitha punët. Pas pak theu heshtjen zhurma e njohur e ambulancës në hyrje të fshatit. U ngritën dhe pa lëvizur nga vendi pritën ardhjen e saj. Në kohën e caktuar makina solli arkivolin me trupin e pajetë dhe frigoriferin për ta mbajtur në dhomë deri të nesërmen. Halimi me të shoqen e kishin veshur djalin, kishin porositur kurorat, e i kishin qëndruar tek koka gjithë natën. Edhe për ta kishin qenë të vështira orët e pritjes. Ndërsa e shoqja hyri në dhomën e grave t‘i ndodhej pranë të kunatës, ai shkoi e u ul pranë xha Rakipit e Zefit. Me biseda të ndryshme po kalonte një nga netët më të gjata për të gjithë. Në ankth ata po prisnin të agonte, e bashkë me të dhe përbadhjen e Erës me të vëllanë.
Si ishte lënë nga të dy palët, dasma po kalonte qetësisht e po i afrohej fundit. Ishin orët e para të mëngjesit. Ndërkohë që tavolinat po boshatiseshin xhaxhai i madh i dhëndrit, Mërkuri, i afrohet të vëllait.
-Bujar, gjithshka pothuajse po shkon për së mbari. Miqtë dhe dashamirësit një nga një po largohen, nise çiftin të pushojnë ca. -vështroi gjatë sytë e nuses, -Erë moj bijë e xhaxhait, -zëri iu mek. U mendua pak. Bashkë me lodhjen e ditës së gjatë, në sytë e saj dalloi një pulitje të shpejtë. –s’ka pak që morëm një lajm jo të mire nga spitali…
-Siii, dajua, -pa mbaruar ende fjalën iu derdhën faqeve rrëkeza loti, -kur, ç’ka mos… ?!
-Nuk dimë gjë me saktësi, por janë në sallën e operimit. –zgjati dorën, mori nga e kunata shaminë dhe i fshiu lotët. -Ndaj së bashku me Gimin e t’ët-vjerr përgatituni për të shkuar. Do të ktheheni në fshat të merrni Hallë Marën e do ta mbani frymën drejt e në spital. O burra Gimi, sa më shpejt të niseni, aq më mirë. Por, -i ngriti kokën nuses, -të lutem mos derdh lotë, se s’është mirë për të sëmurin. Hajde vëlla, ngrihuni e shkoni tani! -hapi rrugë ai dhe pasi përqafoi Erën, u mbajt tek i biri. -Këtu i ngavasim ne të tjerët punët, shkoni e do zoti e gjeni më mirë!
-Xhaxha, të lutem mos ka ndodhur ndonjë…-s’e mbante vendi Erën ato sekonda.
-Të thashë bijë ç’është. -I ra shkurt Mërkuri. -Hajde shkoni e bëhuni gati. Fredi zëre se ka ardhur. S’është mirë të vonohi. -iu drejtua nipit sakaq, -Shpejtoni pak se Fredi duhet tek bosi i tij më shtatë.
Gimi mori të shoqen dhe hynë me shpejtësi në dhomën e tyre të ndërrohen. Ai hoqi këmishën e bardhë dhe veshi një tjetër, ndërsa Era bluzën gri me mëngë të shkurtra dhe pantallona të zeza. Pas dhjetë minutash u dëgjua boria e makinës. Bujari me një bohçe në dorë shkoi dhe zuri vend para. Pas zuri vend çifti.
-Baba, mos ka… -e brente përbrenda Erën një mendim i keq.
-Nuk besoj. –gjegji shkurt ai.
-Po unë si nuk u lidha pak me të mi-të në telefon! –mërmëriti ajo dhe u ngjesh në gjoksin e të shoqit. –Nga u gjend dita për…
-Ah, jo bijë, jo kështu. –u kthye nga ajo Bujari. –Ndodhin këto për njeriun.
-E kisha njeriun më të dashur dajën. Oh, -vendosi duart në kokë dhe nisi të ngashërehet.
Kur makina hyri në rrugën e fshatit Bujari i bën shenjë Fredit të hapë krahun e të ndalojë. Ora po shkonte shtatë. Bujari doli nga makina dhe ndezi një cigare. Çuditërisht para këmbëve hasi në një gur kilometrik gati në të rënë në kanalin e anërrugës. Goditi me majën e këpucës një gurë të vogël dhe si e thithi fort cigaren u drejtua nga dera e pasme ku ndodhej Era. Hyri brenda dhe e vështroi drejt e në sy nusen e djalit. Nxorri nga bohçja një bluzë të zezë, të blerë nga e shoqja.
-Era bëhu e fortë xhan, vish këtë. -i la në duar bluzën dhe e kapi nga të dy supet.
-Dajooo, oh! -klithi ajo, dhe sikur t’i kishte me çelës zbrazi nga sytë rrëke lotësh. -Babá, si kështu? Kur ka ndodhur? -tjetri vetëm e vështronte. -Të lutem më thoni një fjalë se po plas! -sytë e saj po prisnin ato çaste të vërtetën e hidhur.
Bujarit, e para herë që u gjend në një pozicion të tillë, tek pa vajzën të dridhej si purteka, iu pre goja dhe heshti. S’mundi të përballej kësisoj me nusen. Puliti sytë, hapi xhamin e hodhi bishtin e cigares në kanal. Vështroi të birin. Edhe atij i kishte ikur ngjyra e fytyrës. Nuk kishte ç’të bënte më, e tërhoqi nusen në gjoksin e tij dhe si u kollit lehtë për të qëruar zërin foli:
-Jo bijë, s’është Halimi.
Vajza u shkëput menjëherë prej tij. Si e goditur nga një shuplakë e fortë, ndërprehu dënesjen e u përqëndrua në sytë e tij.
-Po kush atëherë?! -mezi po e mbante frymën.
-Yt-vëlla, Fatmiri. -mërmëriti Agimi dhe e ngjeshi pranë vehtes.
-Shpirti i motrës! -shqipëzoi fjalët ajo dhe u var pa ndjenja në krahët e tij.
Fredi mbante gjithnjë me vehte pak raki në korskot të makinës. Nxorri shishen e me të shpejtë ia dha Gimit. -Jepi pak të vijë në vehte.
-Zemër mbahu. -u mundua ta qetësojë Gimi. I vrau pak damarët e qafës dhe për të fituar pak kohë porositi Fredin të nisej. -Era dëgjomë pak, -i foli pranë veshit pak para hyrjes në lagjen e saj, -asgjë s’mund ta kthejmë pas, vetëm ti mund ta qetësosh nënën. Ajo e ka shumë të vështirë ta përballojë këtë dhimbje. Ndaj mblidh vehten se arritëm. -e ndihmoi të zbriste nga makina dhe
me hapat që mezi shtyhen në të tilla raste, hynë brenda.

FATION PAJO
Nëntor, 2014

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: Fation Pajo, Hallë Mara, Tregim

“Varfëri e pasur” të Poetit Qerim Skënderaj

November 15, 2014 by dgreca

Në promovimin e një libri-përshtypjet e një pjesëmarrësi/
Nga Përparim Hysi/Në datën 13 nëntor, në një nga sallat e Muzeut historik, u bë promovimi i librit me poezi “Varfëri e pasur” të poetit Qerim Skënderaj. Nuk marr përsipër që të them se në ç’masë është i njohur për lexuesin shqiptar, poeti dhe prozatori Qerim Skënderaj. Por, para se të flas për një poet lirik si Qerim Skënderaj, e gjej të udhës që, përciptas, të bëj një biografi letrare të tij. Me origjinë, Qerim Skënderaj, është nga Ninshi, një fshat i largët i Mallakastrës. Aq i largët është, sa “për dy çapa”, sos në Tepelenë. Profesioni i tij nuk lidhet me letërsinë dhe aq më shumë me poezinë. E, megjithatë, të them në fillim atë që do them në fund: Qerim Skënderaj është një poet i bukur lirik me një zë të ëmbël dhe të vetin që, pa një grimë subjektivizmi, zë vend krahas lirikëve të bukur që ka SHqipëria: duke filluar nga Poradeci, Ali Asllani e për të vazhduar me të tjerë, si: Frederik RReshpja, Koçi Petriti, MIljanov Kallupi, Pano Taçi, Jorgo Bllaci, Skënder Rusi e të tjerë. Linja e lirizmit të tij i ngjet atij burimit ku ka pirë ujë krojeve dhe burimeve të fshatit. Dhe çuditesh: Qerim Skënderaj ka mbaruar shkollën e bashkuar dhe është diplomuar si oficer kondraajror! Tek i hedh një sy skiç biografisë tij, nuk kam pse mos ndaloj në një fakt gati historik: ( e thashë dhe në fjalën time) asaj shkollës së bashkuar i detyrohemi jo vetëm se nga ajo kanë dalë ushtarakë të zotë, por, veç tjerash, se nga ajo shkollë kanë dalë dhe një aradhë e vërtetë që me penën e tyre, në prozë e poezi janë kthyer në vlera. Kur them kështu, sikur të rreshtoj para jush vetëm disa syresh, patjetër që do jini me mendimin tim. Emra si: Ibrahim Gani, Roland Musta, Lirim Deda,Iliriana Sulkuqi, Shpend Topallaj, Myrteza Mara,Petraq Kote,Riza Lahi, Agim Bacelli dhe të tjerë që t’më falin për listën shumë të cunguar timen, kanë shkruar dhe vazhdojnë të pasurojnë fondin e Letërsisë SHqipe. Po ka dhe një fakt tjetër shumë domethënës: “produkt” i kësaj shkolle ( në rast se mund të shprehem kështu), ka qenë disidenti më përfaqësues dhe më i bukur në letërsinë tonë. Qe oficeri dhe Poeti, Trifon Xhagjika që bërtiti:- Atdhe, të shoh lakuriq! Një britmë e tillë nuk qe britmë lufte, por apel i një Prometeu të vërtetë që nuk ishte mitologjik, por real. Kjo britmë që nuk qe një metaforë, as klithmë vaji, është dafina më e bukur në ballin e atij martiri që, për çudi, në gjykimin tim (qofsha unë i gabuar), nuk është evendituar në shkallën që e meriton. E, pra nga kjo shkollë, ka dalë dhe Qerim Skënderaj.

* * *
Qerim Skënderaj ka botuar 9 libra me poezi dhe tri në prozë. Në vitet e demokracisë ai ka emigruar në Itali dhe, edhe atje, krahas punëve të rëndomta, mësoi itlaisht dhe aq përparoi,sa shkroi në gjuhën italiane dy libra: “Shqipëria- akti i fundit” dhe”Itaka e fundosur”. Atje është nominuar me çmim të posaçëm dhe jo më kot: nga pena e Qerim Skënderajt, qoftë në prozë dhe qoftë në poezi kanë ardhur para lexuesëve, shkrime me vlera. Qerim Skënderaj nuk shkruan sikur ta ndjekë dikush nga prapa me shkop, por është i tillë që, mat shtatë herë e pret njëherë. Pse është i tillë, ai është pritur aq mirë nga lexuesi: brenda dhe jashtë Shqipërisë.
Tek fliste për fillimet e tij letrare, me një modesti aq njerëzore sa ç’ndodh me çdo fillestar që kanë nevojë për një mentor si mbështetje, mirënjohës si gjithnjë, në promovim ai lakoi: poetin dhe prozatorin Faslli Haliti. Transferimi i oficerit Qerim Skënderaj nga Tirana në Lushnje kish një prapavijë të lexueshme: është shpallur “nongrata” për Tiranën dhe dërgohet në Lushnje. Por ashtu si çdo e keqe nuk vjen vetëm për keq, kështu ndodhi dhe me Qerimin. “Ngacmimet” letrare që “flinin” në sepeten e tij prej ushtaraku, ra në dorën e një “Ustai” të Letrave si Faslli Haliti. Do t’ju lutem , ndjashtimin “Usta” për Faslli Haltitn mos ma merrni si metaforë. E kam thënë dhe e përsëris: Faslli Haliti jo vetëm që është një emër i nderuar si krijues gjithëplanësh, por dhe një altruist që nuk ka shok. Në atë personalitet made in Faslli Haliti, gjen mësuesin, piktorin, poetin, prozatorin, publicistin, përkthyesin dhe, sikur mos mjaftonin të gjitha këto: Njeriun me zemër të madhe. Dhe në fjalën time, kur fola, e theksova: ashtu siç ka thënë një shkrimtar rus për Gogolin:” Ne, të gjithë, sikur kemi dalë nga “Manteli” i Gogolit, kështu dhe krijuesit lushnjarë janë bërë aq të bukur,se kanë patur një mentor si Faslli Haliti. Qerim Skënderaj e tha, por këtë e thotë dhe Bajame Çeliku (Hoxha), e thotë dhe Visari, Fatbardh Rustemi, Elmaz Qerreti, Sherif Bali për të mos vazhduar me emra të tjerë.
* * *
Dhe së fundi: pse ka të tillë vlera si poet e prozator, libri u promovua nga një shtëpi botuese nga më prestinciozet, siç është Shtëpia Botuese “Toena”. Unë shkruaj dhe vet: në prozë e poezi dhe ia di mirë vlerat kësaj shtëpie. “Toena” është shtëpi e mirë. Domosdo dhe “krushqinë” do ta zgjedh të mirë. Pse ishte i tillë,Qerim Skënderaj, pa u bë dhe “krushqia”. Parë me një sy kritik dhe të paanshëm, mund të them: qe jo vetëm një promovim i bukur, por dhe një përkim i vlefshëm. Recencën të parapërgatitur për librin e kishin bërë: Profesor-doktor Klara Kodra së bashku me Faslli Halitin. Recenca u dëgjua me shumë vëmendje dhe, “thela përmbi bisht”, në të gjithë këtë “gosti letrare” qe nga Zonja Irena Toçi si moderatore e Shtëpisë Botues “Toena”. Zonja Irena shkaktoi ilaritet të vërtetë, tek recitonte disa nga peozitë më pikante nga libri “Varfëri e pasur”. Ajo që ia rrit prestigjin dhe vlerat kësaj shtëpi botuese, se nuk e lënë punën në mes rrugës. Ata bëhen promotorë skrupulozë deri në reklamimin dinjitoz të autorit që ka “trokitur” atje. S’kish më bukur kur shikoje zonjën Irenë në tribunë dhe Fatmir Toçin në plate. Si pjesëmarrës në këtë promovim, u mbresova aq, sa nuk mund të heshtja. Ç’pata për të thënë, i thashë atje. Sidoqoftë, ky shkrim imi ka për qëllim që ta bëjë të njohur atë atmosferë aq të bukur të atij promovimi. Qerim Skënderajt, siç i thashë dhe atje, i uroj; me botime të tjera e me bereqet të bardhë!

Tiranë, 15 nëntor 2014

Filed Under: ESSE Tagged With: "Varfëri e pasur" të Poetit, perparim Hysi, Qerim Skënderaj

Alban Merdani, debutim në NBC përkrah Megan Boone

November 15, 2014 by dgreca

Karen White, nga New York, : “Ylli në rritje, Alban Merdani – është duke bërë debutimin e tij televiziv, në një televizion kombëtar në SHBA – në NBC tek show ” – “The Blacklist – Listaezezë” krah për krah me aktoren Megan Boone”./
Intervistoi: Beqir SINA/
NEW YORK – LOS ANGELOS : Karen White, nga New York, e ka quajtur Ylli në rritje, duke shkruar se Alban Merdani – është duke bërë debutimin e tij televiziv, në një televizion kombëtar në SHBA – në NBC tek show ” – “The Blacklist – Listaezezë” krah për krah me aktoren Megan Boone. Merdani, është një aktor shqiptarë në SHBA – i cili e ka ndarë jetën e tij mes Staten Island, Brooklyn, në New York dhe Los Angeles në Kaliforni.
Në këtë intervistë të posaçme për gazetën Bota sot, në SHBA ai fletë me gazetarin tonë Beqir Sina, duke treguar jetën e atij artistike, dhe shoun e famshëm në NBC. Ai tregonë se ka fituar një eksperiencë në këtë shou, e cila ka qënë shumë positive, dhe do të jetë e paharueshme. “Të gjithë më mirepritën shumë mirë dhe me respect, megjithëse isha i panjohur dhe mik për një ditë xhirimi. E ndjeva veten is në shtëpinë time si të thuash” thotë Merdani..
Në fund të kësaj interviste aktori shqiptarë – thotë se “Në jetë, gjithmonë do të jetë dikush më i zgjuar, më i fortë dhe më i mirë se ju, por këmbëngulja dhe vendosmëria janë të plotfuqishme dhe ato do pervail në fund”
Kush është Alban Merdani ?
-Jam një njeri I thjeshtë si të gjithë. Një Shqiptar me nder, një aktor, një bir, një shok, një vëlla. Jam lindur në Shqipëri thellë në një fshat të rethit të Korcës ku familja ime ishte internuar nga sistemi komunist për 15 vjet të gjata. Aty jam ritur deri në klasën e 5-të fillore, dmthnë 10-11vjet. Në vitin 1990 më së fundi na u dha mundësia dhe e drejta për tu kthyer në qytetin e Korcës. Kemi jetuar ary për 4-5vjet të tjera dhe në vitin 1994 me familjen morëm rrugën e mërgimit për në Amerikë.
Diçka rreth asaj që ju jeni duke bërë në debutimin tuaj televiziv në NBC me shoun ” “The Blacklist””
Unë luaj rolin e një tregtari internacional armësh, i quajtur Sevan Volkov, I cili duke u vënë në posite të vështirë nga FBI ju jep atyre informacione të fshehta për kriminelin kryesor BERLIN.
Sa e vështirë është që të jesh “krah për krah” me një emër të till të shout amerikan Megan Boone?
Në fakt këtë pyetje i kam bërë vetes disa ditë para xhirimit, por në realitet nuk është e vështirë farë. Megan është një vajzë e re shumë e ëmbël dhe e respektushme. Shumë profesionale në punë. Një aktore e talentuar të cilës sipas ekperiencës time, fama që ka aritur me këtë shoun nuk I ka shkuar mbi kokë.
Eshtë më e lehtë të punosh me aktorë të një niveli të lartë e të njohur, apo me aktorë të rinj?
Pa tjetër më pëlqen të punoj me aktorë të lartë e të talentuar në këtë formë arti. Gjithmonë jam monduar në jetë ta rethoj veten me njerëz që janë më të talentuar, më me eksperiencë ose më me djeni për tema të ndryshme. Por koj sdo të thotë që është gjithmonë punë e lehtë. Im atë më thoshte gjithmonë kur isha I vogël, duhet ti kesh shokët gjithmonë më të mirë se veten. Sic shkon shprehja, “Më thuaj me kë ri të të them se cili je”
Unë besoj se në këtë mënyrë ritet dhe zhvillohet njeriu sa më shumë për të cur përpara. Kjo natyrisht sdo të thotë që aktorët e rinj nuk kanë vlera. Ne të gjithë kemi qënë të rinj si në jetë dhe në punëq e karjerë. Perkundrasi, aktoret e rinj për mua sjellin dicka të re dhe freskuese në punën e tyre. Pa shkak se nuk kanë eksperiencë ata janë shumë te uritu dhe elastik.
Çfarë përvojë keni marrë nga ky shou ?
Eksperienca ime në këtë shou ka qënë shumë positive, dhe do të jetë e paharueshme. Të gjithë më mirepritën shumë mirë dhe me respect, megjithëse isha i panjohur dhe mik për një ditë xhirimi. E ndjeva veten is në shtëpinë time si të thuash.
A përputhet tek ju – roli dhe karakteri – pra horri i cili shpesh gjendet në filmat e policisë në Hollivud me role të tilla të policisë, detektivë, për të krijuar një karakter emocionues?
Unë besoj që se cili prej nesh ka në brendësi një game të madhe ndjenjash dhe mendimeve disa prej të cilave janë shumë të frikshme dhe për këtë arsye shumica e njerzëve I refuzojnë për ti njohur ato. Por, të kesh dhe ti dallosh këto mendime apo ndjenja sdo të thotë që dhe ti je një person I tmershëm ose kriminel. Vënja në veprim e këtyre mendimeve ose ndjenjave të bën të tillë. Kjo është një ndryshim I madh sic besoj unë, midis njerëzve t socializuar dhe të dëbuarit e një shoqërie që shpesh marrin një jetë të krimit.
Gjatë karrierës suaj të suksesshme, ku e ka vendosur veten si një një aktor ose yll në rritje – Alban Merdani?
Nuk më pëlqen ti jap vetes tituj ose ta ve në pidestale. Unë besoj se jam një njeri I thjeshtë dhe një aktor që më pelqen dhe e dashuroj shumë këtë formë arti. Ditë për ditë mundohem ta përmirësoj veten.
Lindur gjatë sundimit të regjimit komunist, ku çdo mundësi për të shqyrtuar dhe zhvilluar talentet artistike ishin inekzistente dhe mohuar gjithmonë, si arritët ju deri këtu ?
Pata fatin e madh të arij në Amerikë në moshën 15 vjet dhe të edukohem këtu përse kisha dëshirë. Aritja ime deri këtu nuk ka qënë e lehtë dhe rrugët asnjeherë të shtruara me lule, sic e dinë shumë emigrantë rrugën e mërgimit. Për çdo gjë jam munduar dhe kam punuar shumë pa lodhje. Familja ime ka erdhur këtu me para borxh për ti blerë biletat e udhëtimit, dhe të arijmë deri këtu në vetvete është sukses I madh, por gjithmonë unë synoj për më lart.
Cila do të ishte nje resume e jetës suaj artistike ?
Resume-ja ime dëshiroj të jetë ajo ndërmjet të cilës, (filmave dhe pjesëve teatrale) dhe unë si shumë aktore të talentuar të le një gjurmë në historin e artit si akort, dhe ndoshta të bëj dicka që të mbahet mend për të ardhmen e këtij arti.
Çfarë suksesesh ka shijuar suksesi juaj në skenë dhe në film, cilat janë ?
Sukseset kryesore që kam shijuar kanë qënë nga ana artistike dhe njerëzore. Përvec ofertave të reja për projekte të ndryshme, jam shumë i prekur nga mbështetja dhe përkrahja që kam marë nga revistat, gazetat, dhe kanalet tv shqiptare, dhe komuniteti shqiptar në përgjithësi këtu në Amerikë dhe në atdhe. Ju jam shumë në borxh.
Cilat kan qenë momentet më të vështira ?
Siç e përmenda dhe më lart momente të vështira ka patur plot. Nuk ka rrugë pa gropa ose të përpjeta. Nuk ka rëndësi ose s’mbahen mend sa herë je rëzuar ose pengesat që të kanë dalë, ka rëndësi sa herë je ngritur përseri dhe ke vazhduar rrugën përpara.
Përveç aktrimit, a jeni i interesuar në drejtimin e filmave ?
Po jam. Kjo është një interes ose dëshira ime e re. Si aktor sa do të mundohesh të sjellësh në jetë idetë e tua, duhet gjithmonë të ndjekësh perimetret e shkrimtarit dhe patjetër të drejtorit të filmit. Interesi për drejtor më lindi sepse më pëlqen shumë bashkpunimi midis aktorëve dhe direjtorit. Se si së bashku sjellin një temë, nje ngjarje në jetë.
Kur e nisët karierën, a kishit një aktor që imitonit, idhulli juaj?
Fillimisht disa nga idhullit tim kanë qënë Robert Duvall, Marlon Brandon, Meryl Streep, etc por edhe disa më të rinj si Sam Rockëell, Amy Adams, Michael Fassbender, apo Tom Hardy.
A është e vërtet se :”“Aktori edukohet, mësohet, stërvitet, dhe tjetërsohet” ?
Po!Besjo që zoti ka futur në ne të gjithë një dhuratë të vecantë që ne duhet ta ndajmë me botën. Kjo dhuratë nuk është gjithmonë e lehtë për ta njohur por është shumë e vecantë për secilin prej nesh. Talenti është dicka që përmirësohet me edukim, praktikë dhe eksperiencë.
Që një aktor, të arrijë ta bindë publikun në atë çka ai kërkon të shprehë në atë çast të përcaktuar interpretimi, me ç’cilësi duhet të jetë i pajisur?
Në radhë të parë cdo aktor duhet të jetë në gjëndje ti zbulojë ose ti gjejë brenda në vetvete të gjitha cilesitë e temperamentit njerëzor, të këqija apo të mira. Që një aktor ta kuptojë atë që ai/ajo luan asnjëherë nuk duhet ta gjykojë karakterin e personazhit të tij ose ta ulë atë në vlerë.
Çfarë mesazhi kishit për lexuesit e gazetës tonë ?
Në jetë, gjithmonë do të jetë dikush më i zgjuar, më i fortë dhe më i mirë se ju, por këmbëngulja dhe vendosmëria janë të plotfuqishme dhe ato do pervail në fund.

Filed Under: Interviste Tagged With: Alban Merdani, debutim në NBC, përkrah Megan Boone

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 33
  • 34
  • 35
  • 36
  • 37
  • …
  • 69
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community
  • U zhvillua veprimtaria përkujtimore shkencore për studiuesin shqiptaro-amerikan Peter Prifti
  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT