Archives for October 2016

Kongresi i Manastirit i priu pavarësisë të shtetit shqiptar

October 26, 2016 by dgreca

PERPJEKJET PER ALFABETIN E SHQIPES/

Rruga e shkronjave shqipe, është rruga e gjuhës dhe historisë së popullit shqiptar. Rruga e shkronjave shqipe, është rruga e shkollës e librit dhe shkrimit shqip. Rruga e shkronjave shqipe, është rruga e jetës dhe rruga e lirisë shqiptare./

Shkruan : Ismail Gashi-Sllovia/

Tash kur shkruajmë këta rreshta, në shënim të përvjetorit të shkronjave shqipe. Kthehemi 108 vjet mbrapa, më 14-22 nëntor të vitit 1908 në Manastir, tash qytet nën juridiksionin e IRJM , ku pat filluar punimet Kongresi me rëndësi të madhe për gjuhën, kulturën, historinë dhe çështjes shqiptare përgjithësisht. Ruga e shkronjave shqipe, është rruga e gjuhës dhe historisë së popullit shqiptarë. Rruga e shkronja shqipe, është rruga e shkollës e librit dhe shkrimit shqip. Rruga e shkronja shqipe, është rruga e jetës dhe rruga e lirisë shqiptare. Kongresi i Manastirit, eshtë njëra ndër ngjarje historike, dalur nga Rilindja Kombëtare dhe asaj të Lidhjes Shqiptare të Prizreni, që,tuboi personalitetet më të ditura, intelektualë dhe shkrimtarët më të angazhuar të gjuhës, letërsisë dhe kulturës shqiptare. Të cilët në këtë kongres, do të zgjedhin e vendosin njërën nga problemet themelore të gjuhës kombëtare shqipe, vendosjen e një alfabeti të përbashkèt të gjuhës shqipes. Kongresi i Manastirit u mblodh në kohën, kur Lëvizja Kombëtare Shqiptare, po arrinte kulmin e qëllimet e saj kundër synimeve osmane e sllavo-greke, për të cilën shumë patriotë e pishtarë të shkrimit të shqipes flijuan jetën.

Rruga e mundimshme

Përpjekjet e tyre për shqipen e shkruar kishin një vazhdë të përgjakshme në kohë dhe hapësirë shqiptare. Që nga viti 1462, kur merret dokumenti i parë i shkruar në gjuhën shqipe e gjerë në vitin 1908, kur u mbajt Kongresi i Manastirit, 36 shkronjat, shenjat grafike të cilat shënojnë 36 tingujt e gjuhës sonë, kaluan rrugë të mundimshme, shkronjat tona kaluan këtë rrugë sa edhe vet populli që fliste gjuhën e këtyre shkronjave. Sa me të drejtë Sami Frashri për këtë thotë; “Është për tu çuditur, qysh ka rrojtur gjerë më sot kombi shqiptarë, duke mos shkruar e duke mos kënduar gjuhën e vetë, kur janë humbur kaq kombe, që shkruanin e këndonin gjuhën e tyre. Siç janë syrjanët, kaldënjasit, latinët e të tjerë”. Kushtet e egra që i rrezikonin nga të gjitha anët, të cilat i kaloi alfabeti ynë, që nga osmanët, krahu oriental i lindjes, që synonin të përhapnin gjuhën dhe alfabetin e tyre, përmes mejtepeve e medreseve sa më bindshëm fenë islame e kultin e saj, në të cilat shkrimi i fëmijëve shqiptarë bëhej me alfabet arab. Kishat ortodokse, krahu tjetër i lindje ortodokse, në anën tjetër vepronin me alfabet grek, e një kohë edhe me atë sllav. Kishin të vetmin qëllim, shkombëtarizimin e shqiptarëve, sepse ndjenja shqiptare ishte pengesë që jo vetëm pengonte fenë islame dhe shtrirjen e ortodoksizmit, por, ajo edhe urrehej me gjelazi në formë e përmbajtje primitive. Patriarkana Greke, aleate e këtij morali të keq, mundohej me gjitha mjetet të formojë bindje, se shqiptarët janë të topitur për kulturë, madje shqiptarët nuk kanë asnjë dëshmi nga e kaluara e tyre primitive. Ky veprim grek mundohej të bind opinionin e kohës, se shqiptarët që më kohë nuk kanë pasur elementin qenësor kombëtar GJUHËN, mjetin elementar, jo vetëm kulturor, por edhe kombëtar. Ata injoronin, se gjuha e shqipe është gjuhë barbare. Andaj e mallkonin dhe e ndëshkonin çdo shqiptarë, që përpiqej të shkruante e të mësonte gjuhën kombëtare. E si duket, çdo veprim që me masa shtrënguese mundohej ta ndalonte i huaji, shqiptarëve iu shtonte rrezistencën. Kjo përpjekje e vetëdisimit shumë shqiptarë të moteve të rëndë i ka bë të mëdhenj kombëtarisht. Përkundër urrejtjes e represalieve të të huajve kundër gjuhës, kulturës dhe popullit tonë, iluministët tanë, dëshmorë të gjuhës e kombit, kurrë nuk u përulën para sakrificave. Me vetsakrificë ata shkruanin abetare e tekste shkollore dhe ato i shpërndanin ndër bashkombasit, që të mësojnë gjuhën e tyre. Në këto rrethana, ata hapën edhe shkollat e para, si ajo e Korçës dhe simotrat e saj të mëvonshme. Nuk ka dyshim se fara e hedhur nga Naum Veqilharxhi, Pandeli Sotiri, P. K. Negovani, P. N. Luarasi e rreshti i madh pas këtyre pishtarëve të arsimit tonë kombëtarë, do të jetë ftillues i mbarsëm nga farëhedhësit e mirë, të niset kjo rrugë e mbarë e të vijë gjerë në ditët tona. Pionierët e saj të nderohen e të çmohen prej gjithë breznive që vijnë pas tyre. Kësaj rrugë të trasuar, kësaj kulle të madhe e të fortë, të cilës themelin ia vuan pishtarët tanë të lavdishëm, më vonë çdo shqiptarë atdhedashës “i ka vuar nga një gurë, që ajo të jetë edhe më e madhe e më e fortë”. Kjo është kalaja e kulturës sonë kombëtare sot.

Rruga e shkronjave shqipe

Alfabeti ishte problem i dorës së parë për gjithë shqiptarët përparimtarë të shekullit 19-të. Megjithëkëtë, ky shekull kaloi pa e zgjedhur problemin e shkronjave të shqipes. Edhe pse kësaj rrugë rrugëtuan personalitetet e gjuhës dhe kulturës kombëtare, që nga Buzuku, Budi, Bogdani, Matrënga, Bardhi e të tjerë shkrimtarë të veriut, që veprat e tyre i shkruanin me alfabet latin, ata herë-herë tentuan që ato ti zëvendësojnë me ndonjë shkronjë të veçantë përshtatur natyrës fonetike të gjuhës shqipe. Shkrimtarët e jugut, të njohur me emrin Bejtexhi, Nazim Frakulla, H.Z.Kamberi. M.K.Çami, Dalip e Shahin Frashri e të tjerë, shkruanin shqipen me alfabet arab, nga të cilët nuk vërehet ndonjë tentim në drejtim të zgjidhjes së një alfabet të shqipes. Ndërsa arbreshët matanë Adriatikut, patën angazhime në zgjidhjen e alfabetit të gjuhës arbëreshe. Veçohet De Rada me dy Kongreset e mbajtura për gjuhën shqipe. Kamarda bëri tendencë për një alfabet të ri, por nuk pati jehonë /Alfabeto generalo Albano Epirotika/. Rrugës së shkronjave shqipe, pos individëve prinë edhe shoqëritë patriotike të shqiptarëve jashtë dhe brenda atdheut. Alfabeti gjatë ishte pikësynim i të gjithë shqiptarëve, sepse shkrimi i shqipes me shkronja të njësuara, peshonte edhe njësimin e vet shqiptarëve. De Rada me të drejtë shkruante, “Alfabeti nuk duhet të shkaktojë, që ne të zihemi si gratë” Kjo zgjidhje do të bënte një zgjim të tërësishëm dhe do të ndihmojë për shkëputje nga okupuesit dhe aspirantët grabitqarë. Përpjekjet e Rilindëseve ndikuan që ata të veprojnë të përbashkuar në çështjen kombëtare, ata krijuan alfabete të shqipes dhe ato i përhapnin ndër shqiptarët. Kështu, Naum Veqilharxhi hartoi alfabetin origjinal në vedi, të cilin u mundua ta përhap në Shqipëri. Kristoforidhi përdori alfabetin e veçantë me vetëm dy shkronja të huazuara nga greqishtja, Jubani përdori alfabetin latin edhe pse ai numërohej ndër autorët e parë të shekullit të kaluar me veprën “Raccolta di conti popolari rapsodia albanesi”. Edhe Pashko Vasa në vitin 1878 kishte një alfabet të veçantë, i cili pati afirmim bukur të gjerë dhe pati ndikim edhe në alfabetin e sotëm, për dallim ka vetëm 10 shkronja. De Rada me punën e tij prej vigani, gjashtë dekada u muarr me letërsinë dhe gjuhën shqipe, por edhe çështjes së shkronjave të shqipes nuk iu nda. Më 1836 botoi veprën “Këngët e Milosaut” me alfabet latin, të kombinuar me disa shkronja greke e disa të tjera konvencionale. Kurse më 1894 dha një alfabet të veçantë të kombinuar me shkronja latine e greke. Më parë kishte botuar edhe një gramatikë në Firence më 1870, “Grammatica della lingua Albanese”. Kamarda hartoi tri alfabete të një pas njëshme. Më 1870 botoi alfabetin e tij më të përsosur i cili ofrohet shumë me këtë të sotshmin, edhe pse siç thamë më parë, ai nuk kishte ndonjë shtrirje të madhe, ai i jep shkas Kamardës të numërohet ndër filologët tanë të mëdhenj. Kuptohet edhe me veprat tjera nga fusha e gjuhësisë.

Përpjekjet shqiptare për alfabetin e shqipës

Përpjekjet shqiptare për alfabetin e shqipes, gjatë gjithë shekullit 19-të, ishin të pandërprera. Nuk ka dyshim, patriotët e Rilindjes Kombëtare këtë çështje e kishin me prioritet që kërkonte zgjidhje të shpejt. Nuk mungonin shkrimet e angazhimet personale të autoriteteve kompetente, të shkrimtarëve dhe dijetarëve, as angazhimet e tyre në grupe dhe shoqëri të organizuara shqiptare jashtë e brenda atdheut. Një tentim për këtë çështje të madhe e njohim edhe nga i madhi Ismail Qemaili me bashkëveprimtarë, V. Pashën, Kristoforidhin e Hoxhë Tahsinin, Poashtu një tjetër iniciativë e njohur më 1869 dhe prapë më 1872, që nuk u kororizuan me ndonjë sukses. Megjithëkëtë, këto njihen për fille të mbara në këtë drejtim. Filologu ynë i famshëm Kristoforidhi edhe një herë tentoi më 1877 të bëjë një zgjidhje, por edhe kjo nuk doli fatlume. Megjithatë, këto tentime nuk janë të pafrytshme, meqë, mu këto ishin nisje e mbarë për një shtruarje të përbashkët të kësaj çështjeje kombëtare. Vetëm një vit pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit më 1879, u formua Shoqëria e Stambollit, çështjen e alfabetit e shtroi në përmasa të gjëra. Këtu mbahet mbledhja e 28 personaliteteve autoritative, mes tyre edhe tre Vëllezërit Frashri, Abdyli, Naimi e Samiu, së bashku edhe me P.Vasën, Said Toptanin, H. Tahsinin, Ali Vrionin, Koto Hoxhin, Ibrahim Dimën, Nikollë Bonotin, Anastas Frashërin e shumë atdhetarë të tjerë. Këto autoritete formojnë në Stamboll shoqërinë “Drita” dhe pas tre numrave të revistës me emërin “Drita”, revista merr emrin “Dituria”, e cila nga katër variantet e mundshme të alfabetit të kësaj shoqërie, ai i Sami Frashërti u bë bazë për hartimin e teksteve dhe veprave të botuara më vonë nga kjo shoqëri. Në shoqërinë e Stambollit u botua Abetarja e parë shqipe në 20.000 kopje, që doli me emrin “Alfabetore e Gjuhës Shqipe”. Alfabeti i kësaj shoqërie u njoh me emrin Alfabeti i Stambollit, ose edhe Alfabeti i Frashërve, i cili një kohë pati jehonë të madhe edhe në shumë koloni shqiptare, si në Bullgari, Rumani dhe në disa hapësira të trollit amë në Shqipëri. Çështja e një ABECEDE të gjuhës shqipe, ishte jo vetëm aktuale, por edhe e domosdoshme në këtë vlug të ngjarjeve historike të popullit tonë. Në të njëjtën kohë shqiptarët ishin përballur edhe me kërkesa të vështira politike teknike dhe praktike, për shkak të gjeturisë së shtypjes, mundësisë tipografike që dispononte autonomia turke. Se kishte disa propozime në këtë tubim.

Shekulli 20-të shqipen e gjeti pa një alfabete të përbashkët për gjithë shqiptarët

Alfabeti i Stambollit dominoi shumë kohë, megjithatë, nuk pati shtrirje në gjithë kombin. Ai u përhap shumë në shqipen e jugut, ndërsa në veri dominonte Alfabeti i Shoqërisë “Bashkimi” të Shkodrës. Alfabeti i Stambollit u pranua për shumë arsye, në dorë të parë ishin arsyet politike, fonetike dhe gjeolinguistike, me të cilat ky alfabet ju dha grusht të fortë armiqve të gjuhës sonë në aspektin politik, ndërsa në parimin fonetik kishte “çdo shkronjë të ketë vetëm një zë dhe për një zë një shkronjë në vete”. Parim që nuk do të zbatohet as në Kongresin e Manastirit, edhe pse ky alfabet do të shërbejë për bazë dhe kishte idhëtar edhe Mjedjen. Për çështjen e alfabetit, përpjekjet shqiptare nuk marrin fund, Shoqëria e Stambollit përdori për bazë shkronjat dhe fonemat e alfabetit latin me çka iu kundërvu tendencave armiqësore të më parshme turkomane e grekomanë. Përkundër shtrirjes së tij në trollin shqiptarë, jashtë tij gazetat përdornin alfabetet e tyre të veçanta. Kjo ishte frymë e pa konsoliduar në shkallë të gjerë kombëtare dhe tendencë e pashuar nga armiqtë, që gjuha shqipe të mos ngrite nivelin e saj me shkronja të veçanta. Andaj, nga shqiptarët me kënaqësi vështrohej përcjellja e shkrimeve të saj, po aq sa vështrohej me kërcënim nga të huajt. Kështu vepruan “Albania”e Konicës, që ishte tribunë e shtypit të kohës, “Kombi” në Amerikë dhe të tjera, përveç Bukureshtit dhe Sofjes.

Shekulli 20-të shqipen e gjeti pa një alfabet të përbashkët për gjithë shqiptarët. Sipas dokumenteve të njohura, shqipja e fillimit të shekullit 20-të, përdorte shtatë apo tetë alfabet të ndryshme, vitet e mëhershme në shkrimet e pakta të shqipes përdoreshin edhe 52 alfabete, nga kjo me të drejtë ankohej lexuesi i kohës, çka do të bënte i mjeri shqiptarë për ta kënduar gjuhën e tij? Cilat ti merr, e cilat ti lë? Gjendja e tillë për shqiptarët e atëhershëm, me shkallë të ultë të arsimimit, ishte shumë e komplikuar dhe kërkonte një zgjidhje sa më të shpejtë e fatlume. Përball forcave përparimtare kombëtare, armiqtë e gjuhës shqipe dhe të shqiptarëve, përpiqeshin që me çdo kusht, ta mbanin popullin tonë në një gjendje pakrye. Disa nga ata dilnin gjëja se përkrahnin myslimanët, e të tjerët dilni, se përkrahnin të krishterët. Kështu me këto “përkrahje” të njërës palë të pengonin palën tjetër, thjeshtë ata pengonin gjitha proceset shqiptare në këtë drejtim. Fundi i shekullit 19-të dhe fillimi i shekullit 20-të, përveç rritës së madhe të Lëvizjes Kombëtare për lirimin e shqiptarëve nga zgjedha pesë shekullore e Turqisë. Patriotët shqiptarë vazhduan luftën, lëvizja rritej, lufta politike pa aleatë thuaja vendnumëronte, ndërsa lëvizja kulturore zgjerohej. Rritej numri i krijuesve dhe veprave artistike në gjuhën shqipe si edhe numri i revistave, gazetave, shoqërive kulturore jashtë dhe brenda tokave tona, Rrjeti dhe niveli i shkollës shqipe u zgjerua, krahasuar me atë të fillimit në Korçë (7 mars 1887), Realisht u poqën kushtet që edhe çështja e alfabetit që ishte afër zgjidhjes të përkryhet. Me iniciativën e Klubit “Bashkimi” të Manastirit, u ftua Kongresi i Manastirit, i cili do të mbahej në Manastir prej 14 deri më 22 nëntor të vitit 1908. Për këtë ngjarje monumentale të gjuhës, kulturës dhe historisë shqiptare, që merret ndër ngjarjet dhe datë më e madhe historike e shpirtërore kombëtare, pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit 1878, Kongresi i ABC-së shqiptare i priu shpalljes së Pavarësisë së shtetit shqiptar, më 28 ëntor 1912 në Vlorë.

Roli i shoqatave “Bashkimi” dhe “Agimi”, e Shoqëria e Stambollit.

Iinfluencë të madhe kishte kleri katolik i veriut At Gjergj Fishta, që atë kohë drejtonte shoqërinë “Bashkimi” në Shkodër. Temë e vetme e këtij Kongresi ishte zgjidhja e alfabetit të shqipes. Në Kongres morën pjesë 150 të deleguar nga të gjitha viset dhe kolonitë shqiptare, në mesin e tyre kishte edhe konzujë të huaj, në Kongres ishin të përfaqësuara edhe besimet fetare. Delegatët, sipas dëshmive të kohës, vinin të hipur në kuaj, ishin të veshur solemnisht dhe solemnisht priteshin nga shqiptarët anas të Manastirit me rrethinë. Përfaqësuesve në Kongres të Manastirit, vendorët para ndërtesës ku mbahej kongresi ju shtruan rrugën me qilima e sixhade, që nga ura gjer te ndërtesa tri katshe me kupolë, ku tuboheshin të deleguarit, të cilëve nga vendorët iu sigurua edhe roje për mirëvajtjen e sigurisë gjatë punës së Kongresit. Delegatët ishin nga Manastiri, Shkodra, Durrësi, Elbasani, Vlora, Gjirokastra, Shkupi, Kolonja, Janina, Selaniku, Bukureshti, Konstanca, SHBA-të, Sofja, Egjipti dhe Italia. Kongresi zgjati disa ditë. Për datën e fillimit ka mendime kontestuese, disa thonë Kongresi filloi më 12 nëntor, disa mendojnë më 1 nëntor, madje një konzul serbë thotë se Kongresi u mbajt diku në dhjetor. Por, data e 14 nëntorit, sipas gjithë dokumentacionit dëshmon realitetin dhe saktësinë e vërtetë të mbajtjes së Kongresit të Manastirit. Kongresi që në fillim zgjodhi kryetarin e Kongresit Mit-hat Frashërin të birin e Abdyl Frashërit, Sekretare u zgjodh Parashqevi Qiriazi ndërsa nënkryetar i Kongresit u zgjodh Grigori Cilka dhe 11 anëtarë të tjerë. Kongresi zgjodhi edhe një Komision të zgjeruar nga shoqëritë “Bashkimi dhe “Agimi”, Shoqëria e Stambollit dhe personalitete tjera nga shoqëritë dhe kolonitë shqiptare, që pas diskutimeve, propozimeve dhe mendimeve të ndryshme, më 22 nëntor 1908 Komisioni solli një konkluzë. Në të cilën para Kongresit u sollën dy alfabete alternative të mundshme për përdorim të barabartë, të cilat vet koha, në zbatueshmërinë praktike të tyre, do të dëshmojë cili nga ata të merret për alfabet të shqipes dhe për gjithë shqiptarët. Për variant u moron Alfabeti i Stambollit dhe një alfabeti me bazë alfabetin latin. Komisioni dhe Kongresi vendosen, që në të gjitha shkollat dhe në të gjitha revistat dhe shkrimet e shqipes, të përdorën këto dy alfabete alternative. Komisioni përbëhej nga këta anëtarë: Atë Gjergj Fishta, Kryetar. Luigj Gurakuqi, Sotir Peci, Mit-hat Frashri, Shahin Kolonja, Dhimitrak Budi, Ndre Mjedja, Fehmi Topuli, Nuset Vrioni dhe Grigor Cilka, anëtarë. Të gjithë u zgjodhën me votë të fshehtë. Në këtë komision u zgjodhën personalitete eminente me qëllim të mos bazohen në alfabetet e deri atëhershme të përdoruar në gjuhën shqipe, edhe pse më parë Kongresi kishte vendosur që për alfabet të shqipes të mbështetej në alfabetin latin, i cili për gjitha parimet gjuhësore i përgjigjej shqipes. Komisioni mori për çdo tingull të shqipes veç e veç një shenjë grafike të veçantë, gjegjësisht për çdo tingull një shkronjë. Analiza e thellë e praktikës gjuhësore për disa tinguj kërkoi një punë e gjatë. Pas diskutimeve të rrepta, të nivelit gjuhësor e shkencor, në mes të delegatëve në Kongres, u murr vendim, që disa tinguj të shqipes, duhet të shënohen me dy shenja grafike. Kështu që, më 22 nëntor 1908, Komisioni arriti të propozon qëndrim definitiv para Kongresit. “Pasi që u kënduan verbalist ditëve tjera, e pasi që e pamë, se puna që kishim bërë ishte mjaft e madhe, por jo aq sa të na kënaqë të gjithëve, e ti shërbente si përparim dhe diturisë ndër ne; Të shtyre edhe nga disa shkaqe të përjashtme e shtyem prapa, e me pëlqim të të gjithëve u vendos që: Të merret ABECE-ja e Stambollit, e me te së bashku, një ABECE thjeshtë latine, që të përdorën bashkërisht në mes të shqiptarëve”. Nga kjo vërehet, se Kongresi i Manastirit nuk e zgjodhi përfundimisht çështjen e alfabetit të shqipes. Por, Kongresi e thjeshtoi shumë rrugën e pakrye që deri atëherë e mundonte shkrimin e shqipes. Padyshim ky trasim lehtësoi shumë zgjedhjen definitive, që do të arrihet brenda një kohe relativisht të shkurtër më 1910. Korpusi fonetike e fonologjik i shqipes, ligjet dhe zhvillimet e brendshme të gjuhës sonë, përmbushen me 36 shkronjat e kërkuara kahmot, që janë përkatëse me 36 tingujt fonetik të shqipes, shkronjat me bazë latine të cilat i kemi sot të afërta me shkronjat e shumë gjuhëve të zhvilluara të botës. Prej këtu e tutje shqiptarët me punën e tyre i dhanë hov luftës dhe punës krijuese mendore edhe kundër pushtuesve dhe lakmisë së tyre për të imponuar shqiptarëve gjuhën e tyre. Hovi i zhvillimit të gjithmbarshëm të vetëdijes shqiptare për gjuhën dhe zhvillimin e vlerave pozitive shpirtërore kombëtare, dobësoi furinë e synimeve imponuese dhe nëpërkëmbjen e këtyre vlerave kombëtare nga të huajt.

Kongresi i Elbasanit vendosi, që nga mesi i shtatorit të hap Shkollën Normale në Elbasan

Për Kongresin e Manastirit gjithë pjesëmarrësit e në veçanti Fishta, Mjedja, Mit-hat Frashri, Gurakuqi, Grameno, Hilë Mosi, Bajo e Qerqiz Topuli e shumë të tjerë, kanë luajtur rol me rëndësi, alfabetet e të cilëve kanë pasur ndryshime gjatë kohës, gjerë në Kongresin e Manastirit. Vitet e para pas Kongresit të Manastirit filluan protestat shqiptare për mbrojtjen e alfabetit kombëtar të Manastirit, në Berat masa dogji abetaren me shkronja arabe-turke, ndërsa në Korçë protestuesit kënduan këngën e alfabetit shkruar nga mësuesja Parashqevi Qiriazi. Protesta u organizuan për mbrojtjen e alfabetit kombëtar të Manastirit nga gjonturqi dhe fryma greke. Në mbrojtje të alfabetit shqiptarët u organizuan edhe në Përmet e Elbasan. Përkundër kërcënimeve antishqiptare turke e greke, Kongresi i Elbasanit vendosi, që nga mesi i shtatorit të hap Shkollën Normale në Elbasan, e cila për shkak të rrethanave filloi punën më 1 dhjetor 1909.

Tash kur po përmbyllet një përvjetor, ka hyjë në shekullin e dyte, të moshës së moçme për shkronjat tona dhe nivelin e rritës së vlerave të gjuhës shqipe. Përkujtojmë vështërsitë dhe punën e mundimshme të atdhetarëve shqiptarë, përpjekjet shumëvjeçare të tyre, që ne sot të ligjërojmë e të shkruajmë alfabetin e trashëguar nga stërgjyshërit tanë të lavdishëm. Ky alfabet ka ngritur lartë kalanë gjithëdijes shkencore dhe vlerave shpirtërore të artit e kulturës sonë kombëtare. Sot jemi të barazuar me civilizimin e popujve që dikur ua kishin laminë, dhe ka bërë të na lakmojnë edhe ata, që dikur nuk na kanë shikuar me simpati, as neve për popull të moçëm, e as gjuhën tonë për vlerë të veçorisë kombëtare

Doktrina komuniste, një rrezik serioz në politiken dhe median shqiptare

October 26, 2016 by dgreca

Ka kaluar një çerek shekulli që diktatura komuniste u shemb por nostalgjiket e saj çdo dite e me shumë po ringjallen./

Nga Lek Gjoka/

Para pak ditësh presidenti shqiptar iu dha dekorata 65 nacionalisteve (ish anëtarë të Ballit Kombëtar) shqiptare pas vdekjes. Po të shikosh në websitin e presidencës fare qarte tregohet se përse i dekoroi këto balliste që u vranë në luftën civile shqiptare(E ashte quajtura Lufta Antifashiste Nacional Çlirimtare) me brigadën partizane të drejtuar nga diktatori komunist Mehmet Shehu të cilit me vonë vete diktatori Hoxha nga frike se mos i merr fronin e vrau në të ashte quajturën vetëvrasje.

Vërtete dihet se shpesh here mund të dekorohet nga presidenti dikush që nuk e meriton plotësisht atë dekoratë dhe lihen në harrese të tjerët që e meritonin në kohë por nuk janë dekoruar. Por po ti hedhesh një sy kushtetutës shqiptarë faji nuk është i presidentit sepse janë organet e tjera që bëjnë propozimin për dekoratën përkatëse. Personalisht kam rezervat e mia për çdo politikan shqiptar dhe nuk dua ta dal në mbrojtje te presidentit apo të ndonjë partie politike por me shqetëson një fakt serioz për kombin tim. Ka kaluar një çerek shekulli që diktatura komuniste u shemb por nostalgjiket e saj çdo dite e me shumë po ringjallen. Fatkeqësia shtohet edhe me shumë kur media e shkruar dhe online del me tituj bombastike si p.sh. Presidenti dekoroi fshehurazi 67 balliste!.

E keqja me e madhe vazhdon me tej kur edhe anëtarë të qeverise socialiste hidhen në sulm kundër këtyre dekoratave siç ishte rasti i zëvendës ministrit të mbrojtjes Z. Petro Koçi. Vërtetë ai nuk është me anëtar i Partisë Socialiste sepse ka formuar një parti të re ku fatkeqësisht edhe në diaspore po vazhdon ajo klime e trashëguar nga politika shqiptare ku thjesht për tu bëre drejtues nga një shoqate shqiptare që formohet dalin shumë shpejt qindra shoqata te reja, madje në disa raste kryetari i shoqatës duhet të zëvendësohet vetëm pas vdekjes sepse do të ngele në “histori” !.

Zëvendës ministri i mbrojtës zoti Petro Koçi ndoshta ka ngatërruar kalendarin dhe meqë ka një karrige nga një qeveri e majte kujton se ndodhet para viteve 90 në kohen e diktaturës komuniste ose saktësisht do të vrase me një gurë dy zogj. Të behët servil i kryeministrit socialist Rama duke sulmuar të djathtën se iu la në dere një president sipas tij tani edhe ballist dhe të etiketoje ballistet dhe Ballin Kombëtar si bashkëpunëtorë të fashizmit dhe tradhtare të Shqipërisë njëlloj si diktatura komuniste për gjysme shekulli. Sigurisht harron se tradhtaret e vërtete janë vete drejtuesit e partisë komuniste që e tradhtuan kombin shqiptar në marrëveshjen e Mukjes për ti bërë qejfin të dërguarve jugosllave që e donin Shqipërinë një republike te shtate të ish Jugosllavisë dhe jo ballistet që me vonë u bënë viktima të diktaturës komuniste në Shqipëri si mijëra intelektuale shqiptare.

Problemi nuk është vetëm tek një person por me i gjere. Politika shqiptare zgjohet çdo mëngjes me doktrinën komuniste në kokë. Aq shumë janë të dashuruar politikanet shqiptare me Partinë e tyre saqë një pjese e tyre po ty pyesësh se ke duan me shumë Partine apo Shqipërinë përpara do të zgjedhin Partine. Dihet se përse zgjedhin Partine se partia iu hap dritën jeshile për të rrëmbyer pasurinë e Shqipërisë dhe i mbron dukë mos pranuar ndërtimin e një gjyqësori të ndershëm.

Koha po vrapon shpejt. Nostalgjikët e komunizmit po zgjohen të përgjumur. Faji është i partive politike sidomos Partise Demokratike që nuk hapi asnjë dosje të diktaturës komuniste, që nuk përjashtoi nga politika me forcën e ligjit ato politikanë që dikur kanë lyer duart me gjakun e shqiptareve të pa fajshëm. Kjo është një fatkeqësi kombëtare ku brezave të rinj nesër iu duhet shumë punë për ta riparuar. Republika e Shqipërisë duhet ta dënojë me kushtetutë doktrinën komuniste dhe jo t’iu imponojë brezave të rinj një histori fallço si në diktature dukë i quajtur të gjithë ato shqiptare që nuk kishin pikëpamje komuniste tradhtare të kombit , bashkëpunëtore të fashizmit njëlloj sikur bëri shteti fashist grek me shqiptaret e Çamërisë dukë i vrare dhe shpërngulur nga trojet e tyre gjoja se bashkëpunëtore me Italinë fashiste.

Jacksonville Florida

Tetor 2016

Kosovë-Përkrahet puna e Ministrisë së Diasporës

October 26, 2016 by dgreca

-Komisioni Parlamentar për Punë të Jashtme/

-Për dy vjet Ministria e Diasporës ka regjistruar 400 mijë pjesëtarë të diasporës sonë dhe po punohet për vënien në funksion të regjistrimit online/

-Gjatë vitit të shkuar në Kosovë janë futur mbi 750 milionë euro remitanca, të rëndësishme për shumë familje kosovare por edhe për buxhetin e vendit/

-Bashkë me ministritë e arsimit në Kosovë dhe Shqipëri po punohet për hartimin e korrikulave të përbashkëta për mësim plotësues në gjuhën shqipe/

-Ministri i Diasporës, Valon Murati, është angazhuar për gjetjen e mundësive ligjore për përfaqësimin e mërgatës dhe të diasporës sonë në Kuvendin e Kosovës, duke kërkuar nga deputetët që të mbështesin idenë për vendet e rezervuara për mërgimtarët, çështje kjo që mund të zbatohet me ndryshimin e Kushtetutës/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI/

PRISHTINË, 26 Tetor 2016/ Ministri i Diasporës, Valon Murati, raportoi sot para Komisionit Parlamentar për Punë të Jashtme të Kuvendit të Kosovës për punën e Ministrisë që e udhëheqë.

Në raportin e tij, ministri Murati prezantoi detajisht aktivitetet e realizuara nga Ministria e Diasporës por edhe sfidat me të cilat është ballafaquar gjatë realizimit të tyre. Në këtë takim u diskutua edhe rruga që duhet ndjekur në raport me diasporën tonë.

Ministri Murati mori përkrahje nga të gjithë anëtarët e komisionit, si nga deputetët e pozitës, po ashtu edhe nga ata të opozitës, të cilët i ofruan mbështetje atij dhe Ministrisë së Diasporës për punën që po e bën dhe qasjen ndaj diasporës.

Në takimin e sotëm të Komisionit për Punë të Jashtme, të kryesuar nga Elmi Reçica, kryetar, ishte ftuar ministri i Diasporës, Valon Murati, të raportojë për aktivitetet e ministrisë të cilën e drejton dhe për gjendjen e mërgatës sonë të fuqishme në vende të ndryshme të botës.

Që në fillim të fjalës së tij para anëtarëve të Komisionit, Murati ka theksuar se sipas Ligjit dhe të Strategjisë për diasporën dhe mërgatën, si objektivë është identifikuar fuqizimi i bashkëpunimit ekonomik me diasporën për zhvillim të qëndrueshëm të Kosovës, për promovim dhe tërheqje e lehtësim investimesh. Për këtë qëllim, ka thënë ministri, janë krijuar 23 rrjete që ndërlidhin bizneset e bashkatdhetarëve tanë nëpër botë, si dhe rrjeti qendror që e koordinon punën e rrjeteve në nivel shtetesh. Ai tutje ka pohuar se Ministria e Diasporës udhëheq me njërën nga katër grupet punuese të Këshillit Kombëtar për zhvillimin ekonomik, përkatësisht me Grupin për tërheqjen edhe lehtësimin e investimeve nga diaspora në Kosovë.

“Diaspora është jo vetëm potencial njerëzor, por edhe kapital kulturor dhe ekonomik për vendin tonë”, ka theksuar Murati, duke e vlerësuar lartë kontributin e saj, jo vetëm për mbijetesën e banorëve të Kosovës gjatë viteve të okupimit serb, por edhe për luftën e UÇK-së. Ai ka prezantuar edhe probleme dhe vështirësi që hasin mërgimtarët tanë kur duan të investojnë në Kosovë, apo thjesht ta vizitojnë vendin e lindjes: që nga sigurimet e shtrenjta kufitare, Kartoni i gjelbër, pastaj problemet për gjetjen e parcelave për të ngritur biznesin e tyre, sigurinë e pamjaftueshme ligjore për funksionimin e tyre, etj.

Duke pohuar se gjatë vitit të shkuar në Kosovë janë futur mbi 750 milionë euro remitanca, të rëndësishme për shumë familje kosovare por edhe për buxhetin e vendit, Murati ka pohuar angazhimin e tij që të gjenden mundësitë që në ekonominë e vendit të investohet rreth 8 për qind e kësaj vlere. Ministri ka mbështetur idenë se duhet të krijohen lehtësira për investimet e kapitalit të bashkëkombësve tanë nëpër botë, për të rigjeneruar zhvillim ekonomik, punësim dhe eksport të mallrave e të shërbimeve. Ai ka pohuar gjithashtu se nëpërmjet panaireve të ndryshme që ka organizuar Ministria e Diasporës për produktet e prodhuara nga kompani të mërgimtarëve tanë në vende të zhvilluara ekonomike, si për shembull të atyre në Gjermani, janë krijuar një mijë vende pune për qytetarë tanë.

Murati ka përmendur aktivitete të shumta të Ministrisë , të cilën e drejton, si takimin me Odën e Avokatëve të njerëzve tanë nëpër botë, krijimin e asociacioneve të tjera të intelektualëve, ekspertëve të lëmenjve të ndryshëm, të artistëve etj, duke theksuar faktin se shqiptarët migrantë në botë më nuk janë vetëm forcë krahu, por edhe krijues vlerash intelektuale e shkencore, madje edhe profesorë universitetesh të njohura dhe deputetë në parlamentet e vendeve ku jetojnë dhe veprojnë.

“Bashkatdhetarët tanë nëpër shtetet perëndimore duhet ta ruajnë identitetin e tyre kombëtar, por edhe të integrohen në vendet ku jetojnë dhe punojnë”, ka theksuar Murati, duke pohuar për dy vjet Ministria e Diasporës ka regjistruar 400 mijë pjesëtarë të diasporës sonë, dhe se po punohet për vënien në funksion të regjistrimit on-line.

Duke folur për arsimin shqip të fëmijëve nga radhët e mërgimtarëve tanë ai ka përmendur një var vështirësish dhe problemesh, si: mplakja e kuadrit arsimor, financimi i tyre, sigurimi i hapësirave për mësim plotësues, etj. Në këtë kuadër ai është angazhuar që universitetet publike, por edhe ato private në Kosovë dhe Shqipëri të kujdesen për ngritjen e kuadrit të ri për mësimin plotësues në gjuhën shqipe, duke rezervuar një numër solid studentësh nga fëmijët e mërgimtarëve, për të mbajtur gjallë dhe kultivuar gjuhën, kulturën dhe identitetin kombëtarë të trashëgimtarëve. Ai ka pohuar se bashkë me ministritë e arsimit në Kosovë dhe Shqipëri po punohet për hartimin e korrikulave të përbashkëta për mësim plotësues në gjuhën shqipe, kurse ka thënë se nuk ka probleme për sa i përket furnizimit të nxënësve me tekste shkollore falas.Ministri për Diasporë, Murati, është angazhuar për gjetjen e mundësive ligjore për përfaqësimin e mërgatës dhe të diasporës sonë në Kuvendin e Kosovës, duke kërkuar nga deputetët që të mbështesin idenë për vendet e rezervuara për mërgimtarët, çështje kjo që mund të zbatohet me ndryshimin e Kushtetutës.

Anëtarët e Komisionit, të pranishëm në takim: Blerta Deliu Kodra, Ismet Beqiri, Pal Lekaj, Zafir Berisha dhe Luljeta Veselaj- Gutaj , por edhe deputetja Aida Dërguti, e cila nuk është anëtare e Komisionit, e kanë komplimentuar Muratin si rrallë ndonjë ministër tjetër për punën e tij dhe të dikasterit që e udhëheq. Ministri Murati kishte ardhur me ekip më të numërt të bashkëpunëtorëve se sa numri i anëtarëve të Komisionit, të pranishëm në takim.Ministri Murati me bashkëpunëtorë u zotua se MeD-ja do të vazhdojë të punojë edhe më shumë, me gjithë buxhetin e vogël që ka, në mënyrë që lidhjet me diasporën të vazhdojnë të forcohen.

Xheladin Zeneli: Vota e shqiptarëve në Mal të Zi, 50 Euro

October 26, 2016 by dgreca

Interviste e posacme me ish deputetin në parlamentin e pare pluralist te Malit të Zi, Xheladine Zeneli/

Ish deputeti në parlamentin e pare pluralist te Malit të Zi, Xheladine Zeneli autori i librit” Diaspora dhe Vendlindja” , veprimtar i njohur komunitetit shqiptar ne SHBA, mori pjese ne zgjedhjet e fundit te pergjithshme parlamentare ne Mal te Zi, dhe nje jave pas atyre zgjedhjeve ai i dha gazetarit tone ne New York, Beqir Sina, ne interviste ldhur me eto zgjedhje.

Sipas të dhënave të zgjedhjeve parlamentare të së dielës së kaluar në Mal të Zi, Partia Demokratike Socialiste e kryeministrit Gjukanovic fitoi 36 mandate në parlamentin republikan, i cili numëron 81 vende.

Intervistoi : Beqir SINA/

Zoti Zeneli : Gjithmonë simbas jush : Përse partia në pushtet dhe kryeministri Gjukanoviç e kanë kaq të vështirë për të marrë mbi 50% të votave. Pavarësisht te asaj qe quhet suksesit të tij dhe kontributit që ka dhënë ai për pavarësinë e Malit të Zi, kemi akuzat e opozitës për nepotizëm dhe korrupsion, a mendoni ju se këto po ndikojnë në rezultatet e zgjedhjeve, duke dëmtuar partinë e Gjukanoviçit? dhe kush humbi dhe kush fitojë në këto zgjedhje ?

Zeneli : Në zgjedhjet parlamentare të 16 Tetorit nuk mund thuhet se pati ndonjë fitues në kuptimin e plotë të fjalës, sepse nga 16 listat zgjedhore që garuan asnjëra nga ato nuk fitoj shumicën absolute parlamentare. Partia Demokratike e Socialistëve ( DPS) me në krye Millo Gjukanoviq fitoj shumicën relative me 36 mandate, me ç’rast i duhet të bëjë kualicion me ndonjë subjekt (apo subjekte) tjetër me qëllim që arrijë shumicën minimale prej 41 nga gjithësejt 81 sa ka Kuvendi i Malit të Zi .Në krahasim me zgjedhjet e vitit 2012 PDS-ja pësoj një rënie prej rreth 5% të votave të përgjithëshme. Në zgjedhjet e vitit 2012 PDS-ja e Gjukanoviqit kishte 46.3% kurse në zgjedhjet e këtij viti muar 41.4%. Kjo rënie, në mes tjerash mund t’i atribohet faktit se qytetarët e Malit të Zi kanë filluar të “lodhën” me e pushtetin 26 vjeçar të PDS-së me në krye Millo Gjukanoviq.

S’ka dyshim se korrupcioni ekonomik dhe politik në nivel të qeverisjes shtetërore ka luajtur gjithashtu rol në rënien e përkrahësve të PDS-së,posaçërisht tek të rinjët. Me rastin e zgjedhjeve të fundit, vlen të përmendet se derisa PDS-ja pësoj një rënie, në anën tjetër një pjesë e opozitës ( pjesa e saj me program qytetar) pat një ngritje. Befasia e këtyre zgjedhjeve mund të konsiderohet arritja e 8 mandateve të një grupimi të ri politik ” Demokratët e Malit të Zi”, të cilët patën në qendër të vëmendjes së fushatës së tyre parazgjedhore, luftën kundër korrupcionit.

Prej se ju ishit një ndër anëtarët e parë të parlamentit pluralist në Mal të Zi, këmi një diagram vetëm tëtposhtë të deputetve shqiptarë, nga 4 ranë në 3, 2 dhe tani vetëm 1 . Pse ? Kësaj rradhe patëm edhe një risi, atë që u quajt bashkimin e disa partive e cila u trumbetua si “fitore” e Pirros, mendojë unë ngaqë suksesi ishte “0” Përse ?

Zeneli :Në zgjedhjet e para shumëpartiake të vitit 1990 nga radhët e Lidhjes Demokratike në Mal të Zi, si parti e parë shqiptare dhe e vetme e asaj kohe, ne fituam 4 vende deputetësh në parlament ( 125 anëtarësh), kurse sot pas 26 viteve, nga tre lista zgjedhore në formë kualicionesh, të përbëra nga 9 sukjekte politike , arritën të fitojnë vetëm një mandat !. Hera e dytë dhe e fundit kur partitë shqiptare fituan 4 deputetë ishin zgjedhjet parlamentare të vitit 1996. Që nga atëherë, niveli i përfaqësimit të shqiptarëve në nivelin më të lartë legjislativ të Malit të Zi ka ardhur duke u zvogëluar dhe si i tillë edhe forca e veprimit politik të tyre duke u dobësuar, dhe mbetja me një mandat në zgjedhjet e fundit është degradimi më i madh deri më tani i këtij neveli të përfaqësues të shqiptarëve në Mal të Zi.

Sa i përket bashkimit të partive nuk mund të bëhet fjalë për një bashkim të mirëfilltë të shqiptarëve , derisa ata u paraqitën në këto zgjedhje me tri lista dhe rezultati pas zgjedhjeve dëshmon më së miri se sa ishin të bashkuar.

Shumica e partive politike shqiptare në Mal të Zi, ka tashmë disa kohë që e kanë humbur busollën e orientimit të vet dhe secila prej tyre vazhdon rrugën në drejtim të ndryshëm,sipas interesave , përfitimeve dhe nevojave të veta momentale. Njëkohësisht, këto parti janë:

-Pa një platformë apo strategji të përbashkët politike;

-pa një vizion të qartë dhe të qendrueshëm për zgjidhjen e statusit të shqiptarëve në Mal të Zi;

-pa një politikë parimore ndaj pushtetit qendror;

-pa një bashkëpunim të mirëfilltë të përbashkët të faktorit politik shqiptar;

-pa një agjendë lidhur me ndërgjegjësimin e faktorit të jashtëm ( ndërkombëtar) për pozitën e pavolitshme të shqiptarëve në Mal të

Një thënie e njohur thotë:”Nëse nuk e di se për ku je nisur, ke kujdes se mund të mos mbërish dot atje “!

Simbas jush çfarë duhet të kërkojnë tani shqiptarët – a janë në pozitën për të “kushtëzuar” formimin e qeverisë ? apo do të jenë sërish lojal brenda ndonjë partie parlamentare ? Kur dihet se Partia Demokratike Socialiste e kryeministrit Gjukanovic fitoi 36 mandate në parlamentin republikan, i cili numëron 81 vende.

Zeneli :Nuk jam shumë i sigurtë se a do jenë shqiptarët në pozitë të kushtëzojnë tani pasi që tani ata janë të përfaqësuar në minimum. Ata ishin në pozitë më të mirë që të kushtëzojnë në mandatin e kaluar kur patën dy vende deputetësh. Por edhe pse ishin disa herë në pozitë që të kushtëzojnë pushtetin qendror , ata nuk e kanë shfrytëzuar këtë mundësi. Nëse gjykojmë nga e kaluara subjektet parlementare shqiptare (apo kualicionet e tyre) i kanë dhënë përkrahjen partisë në pushtet,pra PDS-së, çka pritet që t’a bëjnë edhe në vazhdim, edhe përkundër faktit se shqiptarët në përgjithësi nuk kanë përfituar asgjë nga një bashkëpunim i tillë në të kaluarën ,kurse pozita e shqiptarëve,jo vetëm që nuk ka ndryshuar por ka pësuar përkeqësim gjatë kohës kur subjektet politike të tyre kanë përkrahur apo kanë qenë në kualicion me PDS-në e Gjukanoviqit. Parashikohet se përfaqësuesi i vetëm i shqiptarëve në parlamentin malazez, bashkë me përfaqësusit e tjerë të partive të pakicës boshnjake ( 2 deputetë) dhe asaj kroate( 1 deputetë) të jenë pjesë e formimit të qeverisë së re me PDS-së, e cila ka 36 mandate dhe së bashku do të kenë 40 , çka përsëri nuk mjafton,kështu që do të kërkohet përkrahje e ndonjë partie opozitare me qëllim që të arrihet numri i nevojshëm i shumicës parlamentare.

Përse mendon se “Vota e shqiptarëve pati vlerën e një bankonote 50 euro”?

Zeneli :Kjo nuk është diçka që unë mendoj, por blerja e votës është një realitet që e pohojnë shumë dëshmitarë okular, një dukuri kjo e cila ndodh vazhdimisht si pjesë e fushatës parazgjedhore dhe e procesit zgjedhor në Mal të Zi. A është kjo blerje e votës në formën e €50 eurove apo në ndonjë formë tjetër materiale, kjo ka pak rëndësi. Me rëndësi është që të dihet se bëhet tregti me votën. Gjithashtu, është evidente se me qëllim të përfitimit të votës, iu ofrohet apo premtohet votuesve vende të punës ( shpeshëherë fiktive) nga ana e partisë në pushtet.Pra, bëhet fjalë për tentimin e korruptimit të votuesve.

Shqiptarët arritën të marrin më pak mandate, se kurr, po të ishin të bashkuar ashtu si ju e keni komentuar gjithmonë para zgjedhjeve a mendon se mund të merrnin 4 mandate si në kohën tuaj ?

Zeneli : Më lejoni që në pika të shkurta të sqaroj se pse ishte e pamundur që në këto zgjedhje subjektet politike shqiptare të fitojnë disa mandate:

-Subjektet politike shqiptare garuan me tre lista ;

-Fushata negative ndërmjet listave shqiptare dhe retorika e ashpër kundër njëra tjetrës ,në vend që të përqendrohet fushata e tyre ndaj partisë së pushtetit qendror (DPS-it) ;

-Ligji zgjedhor i cili nuk i favorizon shqiptarët si popull i veçantë . Përndryshe si shpjegohet fakti se Iniciativa Qytetare Kroate ( HGI), subjekti i pakicës kroate në Mal të Zi, me 0.50% të apo me 1500 vota, fitoj një mandat (deputet) kurse njëri ndër Kualicionet Shqiptare merr 0.90% apo 3500 vota dhe mbet pa mandat ( deputet) ?!

-Zhgënjimi i elektoratit shqiptar në udhëheqësit e vet politik të cilët, tashmë me vite të tëra shfrytëzojnë votën e tyre për realizimin dhe arritjen e interesave të tyre pesonale apo grupore. Gjithashtu,elektorati shqiptar e ndien vehten se manipulohet me votën e tyre në at mënyrë se kur është koha të kërkohet përkrahja e tyre, ( pra, para zgjedhjeve) partitë politike paraqiten para tyre si ” mbrojtësit” më të mëdhenj të të drejtave të tyre dhe të çështjes kombëtare shqiptare, por pas zgjedhjeve, ata, pra subjektet politike shqiptare vihen në garë se cili prej tyre do arrijë më parë në krahët e partisë në pushtet (PDS-së), partisë e cila ka përgjegjësinë kryesore për pozitën e disfavorshëme të shqiptarëve në 26 vitet e fundit dhe mos realizimin e të njëjtave drejta kombëtare të tyre.

–Cili ishte roli dhe kontributi i shqiptarëve të Amerikës, pra ju që jetoni në SHBA, në këto zgjedhje ?

Zeneli :Shqiptarët në diasporë, përkatësisht shoqatat dhe organizatat me prejardhje nga trojet e veta etnike nën Mal të Zi që veprojnë në SHBA, vazhdimisht kanë bërë thirrje për unitetin e faktorit politik shqiptar, jo vetëm me rastin e këtyre zgjedhjeve por gjithëherë edhe në të kaluarën, por siç shihet thirjet e diasporës kanë hasur në vesh të shurdhër. Kam informata të drejtëpërdrejta se edhe me rastin e këtyre zgjedhjeve ka pasur tentim dhe angazhim ,së paku nga një udhëheqës i një shoqate në diasporë për dalje me një listë shqiptare në zgjedhjet e 16 tetorit,por fatëkeqësisht pa sukses.

Kurse në anën tjetër diaspora dhe shoqatat e lartpërmendura janë angazhuar dhe gjithnjë angazhohen në ndërgjegjësimin e çështjes shqiptare në Mal të Zi, përmes formave të ndryshme demokratike siç janë protestat paqësore në mbrojtje të të drejtave të bashkëvendasve dhe bashkëkombasve të tyre, lobim përmes ligjëvënësve amerikam etj. Mirpo, shpeshëherë ne në diasporë e ndijejmë vehten se jemi të vetmuar në këtë drejtim, duke pasur parasysh mungesën e përkrahjes së faktorit politik shqiptar në vendlidje ndaj aktivitetit tonë i cili ka të bëjë me realizimin e të drejtave të shqiptarëve në Mal të Zi. Dhe kjo mungesë e përkrahjes nganjëherë kalon në të kundërtën e asaj se për çfarë angazhohemi ne. Për shembull, kur shoqatat dhe organizatat shqiptare në SHBA organizuan protestën masovike, dy vite para Shtëpisë së Bardhë me rastin e vizitës së kryeminstrit malazez, për të protestuar politikën e tij diskriminuese ndaj shqiptarëve, një pjesë e faktorit politik shqiptar bën kualicion ,mbështet apo i jep votëbesim të njëjtit person( pra Gukanoviqit dhe partisë së tij), ndaj të cilit ne protestojmë në Washington DC !.

-Çfarë mund të bëjë diaspora për të luajtur një rol tjetër në mesin e partive shqiptare në Mal të Zi ?

Zeneli : Në rend të parë diaspora duhet të përqendrohet në ndërkombëtarizimin e çështjes shqiptare dhe lobizmit të kërkesave të tyre pranë qendrave vendimmarrëse dhe me influencë,rol ky që diaspora e luajtur gjatë gjithë historisë së vet,posaçërisht me rastin e lirisë dhe pavarësisë së Kosovës.

Pra, edhe në rastin e shqiptarëve në Mal të Zi , inkuadrimi i diasporës së Amerikës në rrjedhat politike në vendlindje, kryesisht duhet të bëhet pranë Kongresit, Senatit, apo Administratës amerikane dhe përmes tyre,të bëjë presion tek qeveria e Malit të Zi për realizimin e të drejtave të plota të shqiptarëve.

Mendoj se diaspora duhet të udhëheqë gjithmonë një politikë me karakter afatgjatë kombëtar dhe në asnjë mënyrë të bëhet vegël e politikave ditore partiake në vendlindje, aq më tepër kur këto parti nuk po gjejnë gjuhën e perbashkët lidhur me realizimin e kërkesave jetike të shqiptarëve në Mal të Zi. Pra,unë jam kundër politizimit të diasporës në aspektin e mosngjyrosjes së saj me njollat e partive politike në vendlindje .Egzistimi i partive të shumta politike shqiptare në Mal të Zi e vështirëson në mënyrë të skajshme veprimtarinë e diasporës . Mendoj që shpeshëherë ndasit politike në vendlindje reflektohen edhe në diasporë dhe ne si pjesëtarë të saj duhet të bëjmë çmos që këto ndasi ,përçarje dhe polarizimet e tyre të mos barten edhe këtu.

Në raport me faktorin politik në vendlindje , diaspora duhet të mbajë qendrim parimor, në at mënyrë që të jetë kritik ndaj aktivitetit të tyre kur këto aktivitete nuk japin rezultate apo janë anti kombëtare dhe duke bërë trysni të vazhdueshme ndaj tyre për unifikimin e këtij faktori, megjithëse kjo është dëshmuar një sfidë tepër e madhe për diasporën.

S’ka “Apokalips now”, nëse Trump s’pranon rezultatin

October 25, 2016 by dgreca

1 Rafael Floqi

Nga Rafail Floqi/Michigan/

1-trump-12

Të gjithë ata që nuk janë të lumtur, që nuk ka më debate presidenciale, le të shohin anën pozitive të saj. Të paktën, të shtunën mbrëma mund të shihnim në emisionin Saturday Night parodinë e debatit live, ku paraqitej Alec Baldwin “si një Donald Trump i paparë ” dhe Kate McKinnon si Hillary Clinton,me një të zgërdhirje ngjitëse.

Luftëtarët komike i përshëndeti në debatin e tretë dhe final të së mërkurës, drejtuesi i emisionit, Tom Hanks në rolin e moderatorit të Fox News, Chris Wallace. Nuk po ndalemi këtu në performancën e aktorëve, por sic thonë “Shakaja thelbi i së vërtetës”. Nuk është tamam kështu por edhe unë po spekuloj pak.

Në fakt, debati i vërtetë e më i përfoluri ishte ai rreth momentit, kur Trump tha nuk angazhohej për të pranuar rezultatin e zgjedhjeve, edhe pse Hanks, si Wallace u angazhua me ca spekulime,( si puna ime), duke i thënë sozisë së Trump.

Wallace: “Z. Trump, është bërë shumë e qartë tani se ju me siguri do të humbisni.”

Dhe Trump si Baldwin, i thotë me plot gojën “Korrekt!”.

Wallace: “Tani, kur të bëhen zgjedhjet, a do t’i pranoni rezultatet e zgjedhjeve, apo jo?”

Trump: “Unë do ta shikoj qëndrimin tim në atë kohë, sepse, sinqerisht, kjo garë është krejt e manipuluar. Bile dhe media. Përditë sa shoh lajmet të gjithë gazetarët të përpiqen të më paraqesin mua si më të keqin….

Vërtet, kjo satirë përpiqet ta kalojë me humor këtë pohim, por jehona e tij ka shqetësuar opinionin publik amerikan, më shumë sesa humori i së shtunës mbrëma. Pasi krijoi trazira kur Trump tha në debatin e fundit presidencial të mërkurën se ai nuk do t’i pranonte rezultatet e zgjedhjeve. E si gjithnjë, më vonë Trump u tërhoq, duke rënë dakord për të pranuar rezultatet dhe duke rezervuar të drejtën për të sfiduar ligjërisht një rezultat të “diskutueshëm”.

Reagimi pas kësaj deklarate ka qenë mjaft intensive. Associated Press e hapte artikullin e saj në lidhje me debatin, duke thënë se Trump kërcënon “të përmbysë një shtyllë themelore të demokracisë amerikane.” David Gregory i CNN-it tha se me komentet e tij, Trump “po minon demokracinë tonë, dhe se kjo gjë është një mënyrë të shprehuri jashtë traditës së demokracisë amerikane të garave presidenciale.” Profesori i së drejtës të ligjit zgjedhor Rick Hasen nga Universiteti i California – Irvine pohonte në bllogun e tij,” Se Trump mund ta ketë planifikuar ose ka më shumë të ngjarë, ai është vetëm duke e bërë një lojë gambiti si në shah. Sipas www.merriam-webster.com/dictionary, gambit është një lëvizje kur sakrifikohet një figurë për të pasur më shumë avantazh në pozicionet e ardhshme. Kjo nuk është shaka. Demokracia jonë është një gjë e brishtë e cila varet nga pranimi i rregullave të lojës, shtonte ai.

“Është e qartë, nuk është për të qeshur, kjo është një gjë mjaft serioze, por dhe mungesa e vullnetit si ai i Trumpit për të respektuar rezultatet e zgjedhjeve është e parashikuar për politikën amerikane.

Por, çfarë mund të ndodhë në të vërtetë, nga pikëpamja thjesht juridike nëse vjen 8 Nëntori dhe Donald Trump refuzon të pranojë rezultatet e zgjedhjeve?

Sinqerisht, jo qameti, në varësi të rrethanave, ka shumë të ngjarë të mos ndodhë ndonjë gjë e madhe. Trump mund të paraqesë padi, dhe të kundërshtojë rezultatet nëpër shtetet e ndryshme. Ai mund edhe t’i organizojë mbështetësit e tij që të protestojnë në rrugë. Megjithatë, në shumicën e situatave, Kushtetuta e SHBA është shumë e qartë për të caktuar se kush i ka fituar zgjedhjet.

Ballafaqimi, Bush kundrejt Gore në vitin 2000 na jep një shembull të rrallë të asaj që mund të ndodhë, në qoftë se vota popullore në një shtet është shumë, shumë e ngushtë. Por shanset për të pasur një situatë si ajo e Floridës tani janë të largëta. Në fakt, sondazhet e fundit tregojnë një kryesim të Clinton me nga 4 deri në 11 pikë para Trumpit. Megjithatë, ne jemi ende dy javë larg ditës së zgjedhjeve dhe sondazhet mund të jenë zhgënjyese.

Por, le të analizojmë skenarët e mundshëm.

Nëse Hillary Clinton fiton votën popullore dhe votat e Kolegjit Zgjedhor, nuk ka dyshim se ajo do të bëhej Presidente, sidoqoftë edhe nëse Trump pranon, ose refuzon rezultatet e zgjedhjeve. Kjo gjë sanksionohet në Amendamentin XII-të të Kushtetutën e SHBA, të ratifikuar nga shtetet amerikane qysh në 1804 ku thuhet:

“Personi që ka numrin më të madh të votave për President, do të jetë President, në qoftë se përveç numri i tillë ka edhe shumicën e të gjithë numrit të zgjedhësve të Kolegjit të quajtur vota elektorale; dhe në qoftë se asnjë person nuk e ka një shumicë të tillë, dhe një nga personat që kanë numrin më të madh të votave, nga të tre personat e listës së atyre që votuan për President, Dhoma e Përfaqësuesve e zgjedh menjëherë, me votim, Presidentin.”

Pra, nëse Clinton fiton 270 ose më shumë nga 538 vota elektorale, atëherë me të vërtetë aty s’ka vend për kundërshtim për Trumpin, dhe Clinton do të fitonte. Nëse Trump nuk do ta pëlqente këtë rezultat, ai mund të dërgonte mbështetësit e tij të protestonin në rrugë ose të ndërmerrnin veprime ligjore, megjithatë gjykata do të vepronte në përputhje me Kushtetutën dhe do të vendoste në favor të Clinton-it.

Por çfarë ndodh nëse Trump fiton votën popullore dhe Clinton fiton votën elektorale? Në këtë rast, nga ana ligjore, Clinton do të ketë më shumë gjasa të fitojë, dhe për këtë kush të dojë mund të verë bast pavarësisht, edhe sikur, Trumpi do të protestonte. Megjithatë, me siguri, sipas Kushtetutës të SHBA-së, Presidenti nuk zgjidhet me votim popullor mbarëkombëtar, por përcaktohet nga kolegji zgjedhor. Kjo ka ndodhur plot tri herë në historinë amerikane: Në zgjedhjet: Hayes ndaj Tilden në 1876, në ato Harrison ndaj Cleveland të 1888, dhe, natyrisht, Bush ndaj Gore në vitin 2000. Sigurisht, përballja Bush ndaj Gore ishte disi më ndryshe. Në Florida, bordi i zgjedhjeve raportoi se Bush fitoi me 48.8 për qind – gjë e cila shkaktoi një rinumërim automatik, sipas mandatit statutor. Kjo u pasua një rrëmujë e tërë e cila çoi më pas me vendimin e Gjykatës së Lartë së SHBA, e cila në fund të fundit, i dha fitoren presidentit George w. Bush pasi ishte kryer rinumërimi në Florida.

Pra, në qoftë do të ishim në një situatë ku vota popullore në një shtet do të ishte aq e afërt sa ç’ishte Florida, ju mund të vini bast se Trump do të ndërmerrte të gjitha veprimet ligjore. Pasi ai mund edhe të kishte ndonjë mundësi për të qëndruar në këmbë. Dhe ky rast, pak a shumë do të ishte si ai që ndodhi në rastin Bush ndaj Gore, gjykatat do të vendosnin nëse do të ndërhynin, edhe në këtë rast po me ato kompetenca si në atë rast.

Megjithatë, në përgjithësi, një barazim i tillë është statistikisht një mundësi e largët, por gjithçka ndodh. Në qoftë se në ndonjë shtet do të kishte barazim mes Trump dhe Clinton, ligji i shtetit do të përcaktonte procedurat, se çfarë do të ndodhte më pas – e me shumë gjasa do të kishte ndonjë lloj rinumërimi. Sipas ligjit federal 3 U.S.C. Neni 5, shtetet e bëjnë vetë caktimin përfundimtar të fituesve të përzgjedhur. Nëse ka ndonjë pyetje gjatë procedurave të atij shteti për emërimin e zgjedhësit apo ndonjë rinumërim, kjo do të mund të përfundonte përsëri në gjykatë.

Por çfarë ndodh, nëse as Trump as Clinton nuk do fitonte 270 votat elektorale të kolegjit?

Edhe për këtë Kushtetuta, ka një përgjigje. Dhe procesi do të ishte pak a shumë ky si ky:

“Nëse asnjë kandidat nuk merr shumicën e votave të Kolegjit zgjedhor, Dhoma e Përfaqësuesve do ta zgjidhte Presidentin nga 3 kandidatët presidencialë të cilët kanë marrë më shumë nga këto vota në zgjedhje. Çdo delegacion shteti ka një votë. Senati do të zgjidhte zëvendëspresidentin nga 2 kandidatët për nënpresident me më shumë vota më zgjedhore. Çdo senator do të hidhte një votë për zëvendëspresidentin. Në qoftë se Dhoma e Përfaqësuesve nuk arrin të zgjedhë Presidentin në Ditën e Inaugurimit, atëherë zëvendëspresidentin i zgjedhur shërben si president i përkohshëm, derisa bllokimi të zgjidhet në Dhomën e Kongresit.

Kështu, ndërsa Trump mund të thonë se ai nuk do t’i pranonte rezultatet e zgjedhjeve, ai madje edhe mund të punësonte edhe një ekip juristësh për të luftuar për të, megjithatë, sipas të gjitha gjasave, procesi demokratik amerikan do të përcaktonte se kush fitonte, dhe pse Trump nuk do ta pranonte rezultatin.

Çështja është se Kushtetuta Amerikane ka një procedurë të caktuar për, pothuajse, çdo situatë të mundshme. Sigurisht, ka gjithmonë përjashtime dhe rrethana të paparashikuara ose (mundësi shumë të koklavitura) për shembull si ndonjë mashtrim në shkallë të gjerë të votuesve. Dhe për këtë ju nuk mund të vini dot bast, edhe nëse kjo ndodhte, kjo gjë do t’i jepte mundësi Trump-it për të venë në pikëpyetje rezultatet e zgjedhjeve.

Dhe në rast se Trumpi do të fitonte nuk do kishte një mundësi të tillë, pasi dhe këto opsione vlejnë dhe për Clintonin, edhe pse ajo nuk është deklaruar.

Në fund të fundit, cilido nga kandidatët të hyjë në Shtëpinë e Bardhë janarin e ardhshëm, kjo fushatë do të jetë e pazakontë dhe për t’u mbajtur mend, për vetë kandidatët dhe për gazetarët që po e mbulojnë atë, dhe për aktorët e së shtunës mbrëma, por megjithatë një gjë është e garantuar se nuk do të ketë “Apocalips now”.

“Siç duket popullariteti nuk duhet të jetë shkalla e vlerësimit për zgjedhjen e politikanëve, shkruante aktori dhe regjisori i filmave i viteve 40-50-të, Orson Welles, Në qoftë se do të varej nga popullariteti, Donald Duck dhe Muppets do të kishin zënë vende në senat”.

E kjo gjë, sot edhe mund të vihet në dyshim pse siç duket ai se pat njohur një farë, Donald Trump.”